ماڵپەرێکى عێراقى: بەغدا یەکشەممە مووچەى مانگى پێنج دەنێرێت 

هاوڵاتی ڕۆژنامەنووسێكی هۆڵەندیی دەیویست بچێتە ڕۆژئاوای كوردستان لەلایەن هێزەكانی پارتی دەستگیردەكرێت و دیپۆرتی وڵاتەكەی دەكرێتەوە. فرێدریك گێردینك ڕۆژنامەوانێكی هۆڵەندیە و ساڵانێكە كاری لەسەر پرسی كورد و كوردستان كردووە، چەند خولەكێك پێش ئێستا زانیاری بەپەلەی لەسەر ئەكاونتی تویتەرەكەی بڵاوكردۆتەوە و تیادا نوسیویەتی:" ویستویەتی بچێتە ڕۆژئاوای كوردستان كاتێك لەسنووری ڕۆژئاوا نزیك بووەتەوە، هێزەكانی پارتی ڕێگەیان پێنەداوم تێپەڕم و گەڕاندمیانەوە بۆ هەولێر". ئەو ڕۆژنامەنووسە دەشڵێت:" ئیدارەی هەولێر وەك كەسێكی نەخوازراو لە هەرێم مامەڵەم لەگەڵ دەكەن و ئێستا بۆ دیپۆرت كردنەوە دەمبەنە فڕۆكەخانەی هەولێر".  

هاوڵاتی موقتەدا سەدر ڕێبەری ڕەوتی سەدر پەیامێكی نوێی لەبارەی نوێژی هەینی بڵاوكردەوەو دەڵێت لەهەموو ناڕەزایەتیەكانی پێشوو باڵاترە. رێبەری رەوتی سەدر دەڵێت، نايەوێت عێراق بخاتە "نێو ئاشووبێکی دیکەوە، هەر لەبارەی نوێژی هەینیی رۆژی 15ی تەممووزیشەوە داوای لەوانە کردووە کە بەشداری دەکەن، پابەندبن بە فەرمان و شێوازی نوێژی هەینییەوە. سەدر دەشڵێت، ئەگەر پێویست بێت، رۆژانی داهاتوو وەستانیان "بۆ پشتیوانیی چاکسازیی دەبێت". ره‌وتی سه‌در له‌ په‌رله‌مانی عێراق كشاوه‌ته‌وه‌ و ته‌واوی په‌رله‌مانتارانی ره‌وته‌كه‌ ده‌ستیان له‌كاركێشاوه‌ته‌وه‌، ئه‌وه‌ش دوای ئه‌وه‌ی له‌گه‌ڵ هاوپه‌یمانه‌كانی (سوننه‌كان و پارتی)  نه‌یانتوانی حكومه‌تی عێراق دروستبكه‌ن، بڕیاریشه‌ سبه‌ی هه‌ینی "نوێژی یه‌كگرتو" له‌ به‌غدا به‌ به‌شداری لایه‌نگرانی ئه‌نجامدات.  

هاوڵاتی كەریم ئەحمەد، سكرتێری پێشووتری حیزبی شیوعیی كوردستان، لە تەمەنی 100 ساڵی كۆچی دواییكرد.  رۆژی پێنجشەممە 14ی تەموزی 2022 كەریم ئەحمەد، سكرتێری پێشووتری حیزبی شیوعیی كوردستان، كە ماوەیەكیش سكرتێری حیزبی شیوعیی عێراق بووە، لە تەمەنی 100 ساڵیدا لە شاری هەولێر كۆچی دواییكرد. كەریم ئەحمەد لە 1ی تەموزی ساڵی 1922 لە گوندی باقرتەی سەر بە شارۆچكەی كۆیە لەدایكبووە، تا پۆلی سێی سەرەتایی لە شاری هەولێر دەخوێنێت و دواتر دەچێتە بەغدا و لەوێ خانەی مامۆستایان پەیمانگەی وەرزشی تەواو دەكات و دەبێتە مامۆستای وەرزش لە شاری كۆیە. كەریم ئەحمەد لە ساڵی 1947 هاوسەرگیریی كردووە و سێ كوڕ و چوار كچی هەبوو، یەكێك لە كوڕەكانی شەهید بووە.  كەریم ئەحمەد چەندین پۆستی گەورەی لەنێو حیزبی شیوعی عێراقیدا وەرگرتووە و ماوەی دوو ساڵ (1953 - 1955) سكرتاریەتی حیزبی لەدەستدابوو، هەروەها سكرتێری حیزبی شیوعی كوردستان بووە.  

هاوڵاتی سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان رایگەیاند كە لە كابینەی نۆیەمدا داهاتی ناوخۆ سەدا سەد زیادی كردووەو زیاتر لە یەك ملیار دۆلار قەرزیان داوەتەوە، دەشڵێت:" بەرنامەمان ئەوەیە كە بەهێزكردنی ئاسایشی ناوخۆ و سنوورەكان و بەردەوامبن، نابێت هەرێمی كوردستان وەك هەڕەشە و پێگەیەكی هێرشكردن بۆ سەر هیچ وڵاتێك بەكاربهێنرێت".  دەقی وتارەكەی سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان: بەناوی خوای گەورە و میهرەبان كوردستانییانی بەڕێز ئەم كاتەتان باش بەبۆنەی تێپەڕبوونی سێ ساڵ بە سەر دەستبەكاربوونی كابینەی نۆیەمی حكومەتی هەرێمی كوردستان، بە پێویستم زانی ئەم وتەیەتان پێشكەش بكەم و باس لەوە بكەم كە لە ماوەی ئەو سێ ساڵەدا، چیمان كردووە و دەسكەوتەكانی ئەم كابینەیە چی بوون. هەروەها باس لە پلان و بەرنامەی داهاتوومان دەكەین . لێرەدا زۆر گرنگە ئاماژە بەوە بدەم كە هەر لە دوای دەستبەكاربوونی ئەم كابینەیە، هەرێمی كوردستان و جیهان بەگشتی، ڕووبەڕووی قەیرانێكی تەندروستی بووەوە كە بڵاوبووبوونەوە و تەشەنەكردنی ڤایرۆسی كۆرۆنا بوو ، سەرئەنجام قەیرانی دارایی لێكەوتەوە كە تا ئێستاش دەرهاویشتەكانی هەر ماون. لە هەمانكاتدا بەداخەوە، حكومەتی فیدراڵیش، جگە لە چەند مانگێكی كەم نەبێت، بڕە پارەی تەرخانكراو بۆ تەواوكاری مووچە، كە 200 ملیار دینار بوو، نەنارد. هەروەها چەندین هەوڵی دەرەكی و ناوخۆییش بۆ پەكخستنی حكومەتەكەتان درا. بەڵام حكومەتی هەرێمی كوردستان، توانی لە ڕێگەی پلان و بەرنامە و چاكسازییەكانیەوە، تاڕاددەیەكی باش ئەو قەیرانانە تێپەڕێنێت. چیمان كرد: لە بواری دارایی : توانیمان مووچە بە بەردەوامی بدەین ، ئەگەرچی هەندێك جاریش دواكەوتبێت یان چەند مانگێكی كەم، ڕێژەی مووچەكە سەد لە سەد نەبوو ، بەڵام مووچە دابەشكردن هەر بەردەوام بووە بە پێی بودجەی بەردەست. لەم كابینەیەدا توانیمان قۆناغی سەختی بێ داهاتی، بەبێ قەرزكردن تێپەڕێنین. بۆیە نەك تەنیا هیچ قەرزێكمان نەكرد و بارگرانیی و بەرپرسیارییەتیمان بۆ نەوەكانی داهاتوو دروست نەكرد، بەڵكو قەرزەكانی حكومەتیشمان كەم كردەوە و لەم ماوەیەدا زیاتر لە یەك ملیار دۆلار قەرزمان داوەتەوە. لە ئەنجامی چاكسازی لە هەردوو بواری دارایی و كارگێڕی، داهاتی ناوخۆ بە ڕێژەیەكی بەرچاو و تا ئاستی %100 زیادی كردووە. لە ڕووی بەهێزكردنی ژێرخانی ئابووری هەرێمی كوردستان ، كارمان بۆ هەمەجۆركردنی ئابووری و سەرچاوەكانی داهات كردووە : زۆرترین خەرجی لە دوای ساڵی 2014 لە بواری جادەو ڕێگەوبان بووە. هەروەها لەم كابینەیەدا بایەخدان بە كەرتی كشتوكاڵ و وەبەرهێنان لە بواری كشتوكاڵی، زۆر زیادی كردووە و بە كردەوە ، هەلی هەناردەكردنی بەرووبوومی كشتوكاڵی ناوخۆی كوردستانمان بۆ دەرەوە و دۆزینەوەی بازاڕی دەرەكی رەخساندووە و دەستیپێكردووە . هەروەها پڕۆژەی گەورە و ستراتیجی لە بواری دابینكردنی ئاسایشی خۆراك ئەنجامدراون و هەندێكیان تەواو بوون و هەندێكیشیان ئێستا لە جیبەجێكردندان. كار بۆ دابینكردنی ئاسایشی ئاو و دروستكردنی بەنداو و پۆند كراوە. لە كەرتی كارەباشدا، ژێرخانی كارەبا بە هێزتر كراوە تا ڕێگە لە بەفیڕۆدانی كارەبا بگیرێت. هەروەها چەندین مێگاواتی تر خراوەتە سەر تۆڕی كارەبای نیشتمانی. لە بواری گواستنەوەی گشتی، هەنگاوی كردەیی نراون بۆ كاراكردنی گواستنەوەی گشتی و دروستكردنی هێلی ئاسنین. لە بواری كارگێڕی و بەڕێوەبردندا: چاكسازی لە سیستەمی حكومڕانی و بەڕێوەبردن لە ئاستی هەموو وەزارەتەكان كراوە. لەم ڕووەوە، زۆرێك لە خزمەتگوزارییەكانی حكومەت بەئەلیكترۆنی كراون و هەنگاوی كردەیی، بۆ دروستكردنی حكومەتی ئەلیكترۆنی نراون. داتا سەنتەرێكی ناوەندیمان بۆ حكومەت دامەزراندووە. هەروەها سیستەمێكی دیجیتاڵیمان بۆ ئامار و سەرژمێركردنی دانیشتووانی هەرێمی كوردستان دروستكردووە. كارمان كردووە بۆ كەمكردنەوەی بیرۆكراسی لە فەرمانگە و دام و دەزگاكانی حكومەت و شۆڕكردنەوەی دەسەڵاتەكان و وگواستنەوەی خزمەتگوزارییەكان لە ناوەندی پارێزگاكان بۆ ئاستی قەزاكان. هەنگاومان ناوە بۆ كەمكردنەوەی گەندەڵی و بنبڕكردنی و ڕێگەگرتن لە بەفیڕۆدانی داهاتی گشتی و خراپ بەكارهێنانی دەسەڵات. لەم كابینەیەدا، هەماهەنگییەكی تۆكمە و بەهێز لە ناو ئەندامانی كابینە و ئەنجومەنی وەزیران دا هەیە. زۆرترین كۆبوونەوەی حەفتانەی ئەنجومەنی وەزیرانیش كراوە بۆ گفتوگۆكردن و چارەسەركردنی كێشە و گرفتەكانی هاووڵاتییان و جێبەجێكردنی كارنامەی حكومەت . هەروەها پەیوەندییەكی باش لە نێوان حكومەت و پەرلەماندا هەیە و وەزیران و بەرپرسانی حكومەت، زۆرترین سەردانی پەرلەمان و لیژنەكانی پەرلەمانیان كردووە بۆ وەڵامدانەوەی پرسیار و خستنەڕووی ڕوونكردنەوەی پێویست بۆ پەرلەمانتاران . لە بواری گرنگیدان بە خوێندن وپەروەردە : جگە لە بەهەمیشەییكردنی مامۆستایانی گرێبەست و نۆژەنكردنەوە و دروستكردنی چەندین قوتابخانە وپەرەپێدان بە خوێندنی ئانلاین و فراوانكردنی پەیوەندیی ئەكادیمی و خوێندن لە نێوان هەرێمی كوردستان و وڵاتانی دیكە، بۆ باشتركردنی كوالێتی پەروەردە و خوێندنی باڵاش، )دەستەی متمانەبەخشین بە دامەزراوەكان و پرۆگرامەكانی پەروەردە و خوێندنی باڵا)مان دامەزراندووە . لە بواری هۆشیاری كۆمەڵایەتی: زۆرترین زانیاری و ڕوونكردنەوەمان لە بارەی كار و چالاكی و پڕۆژەكانی حكومەت بڵاوكردووەتەوە . هەروەها كارمان كردووە بۆ فراوانكردنی مەودای ئازادی ڕاگەیاندن و ڕادەربڕین و زەمینەسازكردن بۆ دروستبوونی ڕاگەیاندنێكی بەرپرسیار لە هەرێمی كوردستان. بەردەوام بووین لە پەرەپێدانی كولتووری بەیەكەوەژیانی ئاشتییانەی نێوان پێكهاتە جیاوازەكانی هەرێمی كوردستان. هەوڵی بەردەواممان داوە بۆ نەهێشتنی توندوتیژی و جیاوازی ڕەگەزی و بەهێزكردنی پێگەی ئافرەت. گرنگیمان داوە بە بواری ژینگەپارێزی و بەكارهێنانی وزەی سەوز وژینگەدۆست. *لە بواری بەرگری و پاراستنی ئاسایشی نیشتمانی : یەكەمجارە لەم كابینەیەدا، چاكسازییەكانی وەزارەتی پێشمەرگە و یەكخستنی هێزەكانی پێشمەرگە چووەتە بواری كردەییەوە. بەردەوام بووین لە ڕووبەڕووبوونەوەی تیرۆریستان و پووچەڵكردنەوەی هەوڵی تیرۆریستی و دەستگیركردنی تاوانباران و بازرگانانی ماددەی هۆشبەر و گرنگیدان و پشتیوانیكردنی ڕۆڵی دادگاكان بۆ سزادانی سەرپێچیكاران. سەردانی مەیدانیمان كردووە بۆ سەنگەرەكانی پێشمەرگە بۆ بەهێزگردنی هێڵەكانی بەرگری لە بەرامبەر تیرۆریستان . هەر لەم ڕۆژانەش هەڵمەتی ڕاماڵینی چەكی بێ مۆڵەت دەستی پێكردووە . لە بواری پەیوەندیی لە گەڵ حكومەتی فیدرالی : لە چوارچێوەی سیاسەتمان بۆ چارەسەركردنی كێشە هەڵپەسێردراوەكان و پارێزگاریكردن لە ماف و شایستە دەستوورییەكانمان، زیاترین هەوڵمان بۆ چارەسەركردنی كێشەكان داوە و بەردەوامیش شاندی حكومەتی هەرێم بۆ گفتوگۆو گەیشتن بە چارەسەرێك لە سەر بنەمای دەستوور ، سەردانی بەغدای كردووە و لە هەوڵەكانمان بەردەوامین. لە بواری دیپلۆماسی وپەیوەندیی نێودەوڵەتیدا : كارمان بۆ پەرەپێدان و بەهێزتركردنی ئەو پەیوەندییانە كردووە و لە سەردانەكانمان بۆ وڵاتانی هەرێمی و عەرەبی و ئەوروپایی و لە كۆڕ و كۆنفرانسە نێودەوڵەتییەكاندا، هەڵوێستی هەرێمی كوردستانمان ڕوونكردووەتەوە و پەیوەندییەكانمان پتەوتر كردووە. پلان و بەرنامەكانمان بۆ ماوەی داهاتوو ئەمانەن ؟ بەردەوامیدان بە سیاسەتی هەمەجۆركردنی ئابووری وسەرچاوەكانی داهات و گرنگیدانی زیاتر بە كەرتی كشتوكاڵ . زیادكردنی بەنداوەكان و بەردەوامیدان بە كاركردن لە سەر پاراستنی ئاسایشی ئاو. دامەزراندنی سیستەمێكی ژینگەدۆست بۆ چارەسەركردنی كێشەی خاشاك و زبڵ لە شارەكانی هەرێمی كوردستان . زیادكردنی ئاستی بەرهەمهێنانی كارەبا بە بەكارهێنانی وزەی خۆر وگازی بەفیڕۆدراو و ئەو سەرچاوانەی كە نرخی بەرهەمێنانی كارەبا كەم دەكاتەوە. بەردەوامبوون لە سەر پاڵپشتیكردنی گەنجانی كوردستان بۆ بەگەڕخستنی پڕۆژەی بچووك بە مەبەستی دروستكردنی هەلی كاری زیاتر. بەكارخستنی سیستەمێكی پێشكەوتووی بانكی، بۆ بەهێزكردنی ئاڵۆگۆڕكردنی بازرگانی و جووڵەی بازاڕەكان و پەرەپێدانی خزمەتگوزارییە بانكییەكان. فراوانكردنی خزمەتگوزاری ناو شارەكان و زیادكردنی ڕووبەڕووی سەوزایی و تایبەتمەندییە ژینگەییەكان لە شارەكان. پەرەپێدان و زیاتركردنی یەكەی نیشتەجێبوون بۆ كەمدەرامەتەكان. باشتركردنی خزمەتگوزارییەكان و پێداویستییە سەرەكییەكانی ژیان لە گوندەكان و شارۆچكەكان، بۆ ئەوەی هاووڵاتییانی ئەوێ ڕوو لە شارە گەورەكان نەكەن. بەهێزكردنی ئاسایشی ناوخۆ و سنوورەكان و بەردەوامبوون لە سەر ئەوەی نابێت هەرێمی كوردستان وەك هەڕەشە و پێگەیەكی هێرشكردن بۆ سەر هیچ وڵاتێك بەكاربهێنرێت.   ئەمانە ئاماژەدانێكی خێرا و كورتەیەكی چەند تەوەرێكی گرنگی دەسكەوتەكان بوون، كە وەزیرە بەڕێزەكان، وردەكاری زیاتری لەمبارەیەوە دەخەنەڕوو. كوردستانییانی خۆشەویست: ئێوەی هاووڵاتییانی كوردستان، سەنتەری گرنگیپێدانی ئەم كابینەیەن و دڵنیابن هەموو هەوڵێك دەخەینەگەڕ، بۆ ئەوەی بە باشترین شێوە، خزمەتتان  بكەین و لە ئاست خواست و داخوازییەكانی ئێوەدا بین.  

هاوڵاتی سەرۆكی ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا پشتیوانی بۆ ئیسرائیل و فەڵەستین راگەیاند كە ببنە دەوڵەتی سەربەخۆ. ئێوارەی ئەمڕۆ چوارشەممە 13ی حوزەیرانی 2022، جۆبایدن بە سەردانێكی فەرمی گەیشتە ئیسرائیل و رایگەیاند:" جارێكی دیكە پشتیوانی دەكەین بۆ چارەسەری كێشەكانی نێوان  ئیسرائیل و فەڵەستین لەرێگەی چارەسەری دو دەوڵەت دوپات دەكەینەوە ، بەتایبەت كە لەئێستادا هەموان داوای ئاشتی دەكەن و واشنتنیش نایەوێت هەڵەكانی رابردو دوبارە ببێتەوە".  جۆ بایدن ئەوەشی دووپاتكردەوە كە لەم كاتەدا پەیوەندییەكانی نێوان ئیسرائیل و ئەمریكا بەهێزتر و قوڵترن لە هەر كاتێكی دیكەی رابردوو. لە یەكەم وێستگەی سەردانەكەیدا بۆ رۆژهەڵاتی ناوەڕاست بایدن گەیشتە ئیسرائیل  و لەلایەن یائیر لاپید، سەرۆك وەزیرانی كاربەڕێكەری ئەو وڵاتەوە پێشوازی لێكرا. سەرۆك وەزیرانی كاربەڕێكەری ئیسرائیل رایگەیاند لەگەڵ سەرۆكی ئەمریكا باسیان لە پێكهێنانی حكومەتی نوێ و رێگری لە هەوڵەكانی ئێران كردوە بۆ بەدەستهێنانی چەكی ئەتۆمی.  

هاوڵاتی سەرەرای ئەوەی چوارچێوەی هەماهەنگی رایگەیاندووە لە دوو رۆژی داهاتوودا كاندیدی سەرۆك وەزیران یەكلایدەكەنەوە، بەڵام پەرلەمانتارێكی فراكسیۆنەكەی هادی عامری باسی هەڵوەشاندنەوەی پەرلەمان دەكات. مەحمود حەیانی ئەندامی هاوپەیمانی فەتح لە پەرلەمانی عێراق رایگەیاند:" ئەگەر نەتوانرێت دەنگی 220 پەرلەمانتار بۆ ھەڵبژاردنی سەرۆك كۆمار كۆبكرێتەوە، ئەوا مەحاڵە بتوانرێت بەردەوامیی بە كارەكانی حكومەتی كار بەرێكەر بدرێت". هەروەها راشیگەیاند:"سەرجەم وادە دەستوریەكان تێپەریوون، ئەگەریشی هەیە لەو حاڵەتەدا پەرلەمانی عێراق هەڵبوەشێندرێتەوە". ئەندامەكەی هاوپەیمانی فەتح ئەوەشی دووپاتكردووەتەوە كە چوارچێوەی هەماهەنگی شیعەكان هەوڵی چارەسەركردنی كێشەكان دەدات و دەیەوێت رەوشەكە بگەرێنێتەوە رێرەوی ئاسایی و یاسایی، بەتایبەت كە پەرلەمانی عێراق سەلماندویتی كە توانای هەڵگرتنی بەرپرسیارێتی و چارەسەری هیچ كێشەیەكی نیە. ئەمڕۆ چوارچێوەی هەماهەنگی شیعەكان ئەوەیان دووپاتكردەووە كە لە دوورۆژی داهاتوودا كاندیدی سەركۆ وەزیرانی عێراق یەكلایدەكەنەوەو محەمەد شیاع سودانی بەهێزترین كاندیدە بەراورد بە نوری مالكی و حەیدەر عەبادی، بەڵام رۆژی هەینی نوێژی بەكۆمەڵ لەلایەن موقتەدا سەدر ئەنجام دەدرێت و ترسی تەقینەوەی جەماوەری هەیە لەبەغداد و ئەوەش دۆخەكە تێكدەدات، بەتایبەت موقتەدا سەدر، دوای كشانەوەی لەپەرلەمان بە مەسعود بارزانی سەرۆكی پارتی و محەمەد حەلبوسی راگەیاندووە كە وڵات بۆ گەندەڵكاران چۆڵ بەجێناهێڵێت و چاوەرێی 15ی تەموز بكەن.  

هاوڵاتی حكومەتی ئێران دراوی نوێی هەزار و دوو هەزار تومەنی خستە بازاڕەوە كە چوار سفری لێكراوەتەوە. ئەمڕۆ چوارشەممە 13ی حوزەیرانی 2022، بە پێی هەواڵێكی ئاژانسی فارس دوو جۆری نوێی دراو خراوەتە بازاڕەكانی ئێرانەوە لە جۆری هەزار تومەنی و دوو هەزار تومەنی كە چوار سفریان لێ كەمكراوەتەوە. هەروەها لەو دوو جۆرەی دراوی تومەندا گۆڕانكاری كراوە لە دیزاین وژمارەی سفرەكانی پارەكە. ئەوەش روونكراوەتەوە كە لە سەردەمی بەڕێوبەری پێشووی بانكی ناوەندی ئێران تۆماركراوە و ئەمڕۆ چوارشەممە خراوەتە بازارەوە. حكومەتی ئێران بە هۆی سزا ئابوورییەكانی ئەمریكاوە بەهای تومەن بەرانبەر دراوەكانی دیكەی بیانی زیانی زۆری بەركەوتووە. ئەمڕۆ چوارشەممە لە هەرێمی كوردستان سێ ملیۆن123 هەزار تومەن بەرامبەر بە سەد دۆلاری ئەمریكی بە مامەڵەی پێوەدەكرێت.

هاوڵاتی هەشت كاندیدی پارتی پارێزگاران متمانەو پشتگیری 20 پەرلەمانتاری پارتەكەیان بەدەستهێنا بۆ ئەوەی لە كێبڕكێدا پۆستی سەرۆك وەزیران وەربگرن. تەنها دوو كەس نەیانتوانی پشتگیری 20 پەرلەمانتار مسۆگەر بكەن بۆ ئەوەی بگەنە خولی یەكەمی دەنگدان، بەمەش هەشت كەس لە گۆڕەپانەكەن بۆ ئەوەی زۆرترین پشتیوانی حزب بەدەستبهێنن، كە بەڵێنی كەمكردنەوەی باج و زیادكردنی بودجەی بەرگری و دەستپاكی و باشتركردنی دۆخی تەندروستی تاییبەت بە كۆرۆناو باشتركردنی پەیوەندییە نێودەوڵەتیەكان دەدەن. نەدیم زەهاوی بە رەگەز كوردو لیز تروس وەزیری دەرەوە ركابەری توندی ریشی سوناك دەكەن، هەروەها كاندیدەكانی دیكەش بریتین لە( كیمی بادنۆك، سوێلا بریڤەرمان، جێرمی هانت، بێنی مۆردۆنت، تۆم تۆجنهات). بەهۆی شەڕی رووسیا بەرانبەر ئۆكرانیاو ئابووری بەریتانیا ڕووبەڕووی هەڵاوسانی گەورە بوەتەوەو بەریتانییەكان لە ژێر فشاری گەورەدان بەهۆی قەیرانی وزە لە وڵاتەكەیاندا. بۆریس جۆنسن بڕیارە لە تشرینی یەكەم(مانگی 10) دەست لەپۆستی سەرۆك وەزیرانی بەریتانیا دەكێشێتەوە. هەركەسێك پۆستی ببێتە بڕاوە لەو كێبڕكێیەدا دەبێتە سەرۆكی پارتی پارێزگاران و پۆستی سەرۆكی ئەنجومەنی وەزیرانی وڵاتەكە بەدەست دەهێنێت.  

هاوڵاتی كەناڵێكی فەرمیی توركیا ئاشكرای دەكات كە حكومەتی سوید لیستی ناوی 10 ئەندامی (پە.كە.كە)ی ئامادەكردووە بۆئەوەی بەپێی یاداشتنامە و رێككەوتننامەی نێوانیان، ڕادەستی ئەنقەرەی بكاتەوە و ئامینە كاكە باوە بەدواداچون دەكات. كەناڵی TRT Haberی توركی لەڕاپۆرتێكدا ئاشكرایكردووە، یاداشتنامەی لەیەكتێگەیشتنی نێوان توركیاو سوید بەردەوامەو لەوچوارچێوەیەدا ستۆكهۆڵم لیستێكی ئامادەكردووە كە لە10 ئەندامی پارتی كرێكارانی كوردستان (پەكەكە) پێكهاتووە بۆئەوەی ڕادەستی ئەنقەرەی بكاتەوە. كەناڵەكە ئەوەی بیرهێناوەتەوە كە لەنێوان ساڵی 2019 بۆ 2022 حكومەتی سوید لەكۆی 16 داواكراو، تەنها سێ داواكراوی ڕادەستی حكومەتی توركیا كردۆتەوە، بەڵام لەدوای واژۆكردنی یاداشتی لەیەكتێگەیشتنی نێوان ئەو دوو وڵاتە، پرۆسەكە خێراتركراوە و لەمدواییەدا دەزگا ئەمنییەكانی سوید لیستێكیان ئامادەكردووە كە لە10 ئەندامی پەكەكە پێكهاتووە بۆئەوەی دەستگیریان بكات‌و ڕادەستی ئەنقەرەی بكەنەوە. دەزگاكانی ڕاگەیاندنی سوید ئاشكرایانكرد، لەچوارچێوەی ڕێككەوتنی نێوان سویدو توركیا كە مانگی ڕابردوو واژۆی لەسەركرا، حكومەتی سوید چوار هاوڵاتی توركیا كە ڕەگەزنامەی سویدیان هەبووە، ڕادەستی ئەنقەرە كردۆتەوە"ئەو چوار كەسەی ڕادەستی توركیا كراونەتەوە، كەسانی سیاسی نەبوون، بەڵكو ئەوكەسانە تۆمەتباربوون بەئەنجامدانی چەندین تاوان لەتوركیا پێشئەوەی وڵاتەكەیان بەرەو سوید جێبهێڵن". دوێنی ئامینە كاكە باوە پەرلەمانتاری كورد لەپەرلەمانی سوید ڕایگەیاند، بەدواداچوونی كردووە كە حكومەتی سوید چوار كەسی ڕادەستی توركیا كردوەتەوە، بەڵام دیارنییە هەموویان كوردن یان نا، بەڵام یەكێك لەو چواركەسە توركە. هەروەها ئامینە كاكە باوە بەڵێنی داوە لەوبارەیەوە لەسەر بەدواداچونەكانی بەردەوام بێت. پاش رێككەوتنی سوید و فینلاند لەگەڵ توركیا بۆ ئەندامبوونیان لەهاوپەیمانی باكوری ئەتڵەسی(ناتۆ) حكومەتی سوید رووبەرووی رەخنەی توندی پارتە ئۆپۆزسیۆنەكان و رێكخراوە مەدەنییەكان بووەتەوە كە سازشی زۆری بۆ توركیا كردووە، بەشێكیان دەڵێن:" سوید هیچ كێشەی نەبووە بوون بەئەندامی لەناتۆ وڵاتەكە تووشی شەڕ و ململانێی سیاسی لەگەڵ روسیاو ئەو وڵاتانە دەكات كە لەگەڵ روسیادان".  

هاوڵاتی وەزیری دارایی عێراق ئاشكرایكرد، جەنگی ڕوسیاو ئۆكرانیا كۆتایی بێت نرخی بەرمیلێك نەوت بۆ خوار بیست دۆلار دادەبەزێت. عەلی عەلاوی وەزیری دارایی عێراق لەچاوپێكەوتنێكدا ڕایگەیاند:"بودجەی عێراق بووە بەبودجەی مووچە، چونكە ژمارەی فەرمانبەرانی عێراق زیاترە لەژمارەی فەرمانبەران بەراورد بە وڵاتە گەورەكانی  ڕوسیا، یابان‌و توركیا". هەروەها راشیگەیاند:" هەموو ماڵێكی عێراقی سێ بۆ چواركەسی فەرمانبەرەو مووچە لە حكومەت وەردەگرێت ئەمەش بارگرانی دارایی لەسەر حكومەت دروست كردووە". هاوكات پێشبینی ئەوەی كرد كە جەنگی ڕوسیا بەرانبەر ئۆكرانیا كۆتایی بێت، نرخی بەرمیلێك نەوت بۆ خوار بیست دۆلار دادەبەزێت، وتیشی:"ئەوكات ناتوانین هیچ شتێك بكەین". ئەمە لەكاتێكدایە رێكخراوی ئۆپێك كە عێراق تێدا ئەندامێكی سەرەكییە پێشبینی كردووە نرخی بەرمیلێك نەوت لەسەرو سەد دۆلار بمێنێتەوە.  

هاوڵاتی گۆتابایا راجاپاكسای تەمەن 73 ساڵ سەرۆكی سریلانكا، لەگەڵ هاوژین و پاسەوانێكی، بە فڕۆكەیەكی سەربازی وڵاتەكەی بەجێهێشت و نامەی دەستلەكاركێشانەوەكەی تەسلیمی سەرۆكی پەرلەمان كردووە. دوای خۆپێشاندان و ناڕەزایی بەرفراوان، بەرپرسانی سریلانكا رایانگەیاند، سەرۆكی وڵاتەكەیان بە فڕۆكەیەكی سەربازی وڵاتەكەی جێهێشتووە و روویكردووەتە دوورگەكانی ماڵدیڤ.   بەرپرسانی سریلانكی دەڵێن، گۆتابایا راجاپاكسای تەمەن 73 ساڵ، لەگەڵ هاوژین و پاسەوانێكی، بە فڕۆكەیەكی جۆری ئەنتۆنۆڤ 32 لە فڕۆكەخانەی سەرەكیی وڵاتەكەیەوە بەرەو دوورگەكانی ماڵدیڤی دراوسێ رۆشتووە.  راجاپاكسا رۆژی سێشەممە 12ی تەموزی 2022 نامەی دەستلەكاركێشانەوەكەی واژۆكردووە و رادەستی سەرۆكی پەرلەمانی كردووە بۆ ئەوەی رۆژی چوارشەممە رابگەیێندرێت.  راجاپاكسا بەڵێنی دابوو كە رۆژی چوارشەممە دەستلەكاربكشێتەوە و رێگە لەبەردەم "دەستاودەستكردنی ئاشتیانەی دەسەڵات بكاتەوە،" ئەوەش دوای ئەوەی كە تووڕەیی خەڵك لە بەرامبەر قەیرانی ئابووری تەقییەوە.    شەممەی رابردوو هەزاران خۆپێشاندەر هەڵیانكوتایە سەر شوێنی نیشتەجێبوونی فەرمی لە كۆڵۆمبۆی پایتەخت، سەرۆكی سریلانكا لە ماڵەكەی هەڵهات.  

هاوڵاتی سوپاكەی ئەردۆغان لە بادینان ئەمڕۆ سێ سەربازی دیكەیان لێ كوژراوە لە زاپ و گردی ئامێدی دوو درۆنیش تێكشكێنراون.  دەقی راگەیەندراوی هەپەگە: ناوەندی ڕاگەیاندن و چاپەمەنی هەپەگە كوژرانی سێ سەربازی دەوڵەتی داگیركەری توركی لە هەرێمی كوردستان ڕاگەیاند. لە ئەنجامی چالاكییەكی گەریلاكانی ئازادییدا لە گردی جوودی دوو سەربازی سوپای توركیا كوژراوە و لە گردی ئامێدیش لە ئەنجامی چالاكییەكی گەریلاكاندا سەربازێكی داگیركەری تورك كوژراوە. هەر لەو چالاكییانەدا كە دەكەونە سنوری هەرێمی زاپەوە، دوو درۆنی سوپای داگیركەری تورك تێكشكێنراون.

هاوڵاتی وەزیرە كوردەكەی بەریتانیا، هەڵمەتی هەڵبژاردنی بۆ متمانەی پارتەكەی دەستپێكرد تا پۆستی سەرۆك وەزیرانی بەریتانیا وەربگرێت و بەڵێن دەدات ئەگەر سەركەوتوو بێت باج لەسەر هاوڵاتیان كەمدەكاتەوە. ئەمڕۆ سێشەممە 12ی تەموزی 2022، نەدیم زەهاوی لە كورتە ڤیدۆییەكدا لە پەڕەی تایبەتی خۆی لە تۆڕی كۆمەڵایەتی تویتەر بڵاویكردووەتەوە كە لەماوەی شەش كاتژمێردا 51 هەزار كەس بینویەتی باسی لە وێستگەكانی كاركردنی لەو وڵاتە و سەركەوتنەكانی دەكات.  زەهاوی بۆ ماوەیەك كرابە وەزیری پێدانی ڤاكسێن دوای دەستلەكاركێشانەوەی ریشی شوناك، وەزیری دارایی بەریتانیا، نیشانەی ناڕەزایی بەرامبەر بە بۆریس جۆنسۆن سەرۆك وەزیرانی وڵاتەكەی وازی لە پۆستەكەی هێنا زەهاوی ئەو پۆستەی بە دەستەوە گرت. زەهاوی پێش لەوەی وەك وەزیری دارایی دەستبەكاربێت، وەزیری پەروەردە بووە. ئەو ساڵی 2010 متمانەی دەنگدەرانی بەدەستهێنا و بوو بە ئەندامی پەرلەمانی بەریتانیا. ناوبراو، چەندین جار سەردانی هەرێمی كوردستانی كردووە و لەگەڵ بەرپرسانی هەرێمی كوردستان دیدار و كۆبوونەوەی هەبووە. بێجگە لە زەهاوی 10 كاندیدی دیكە لە هەوڵی بەدەستهێنانی پۆستی سەرۆك وەزیران دان. بڕیار وایە لە مانگی ئەیلولی داهاتوودا كەسێك لەنێو پارتی پارێزگارانی بەریتانیاوە وەك سەرۆك وەزیران دەستنیشان بكرێت. زەهاوی بڕیاری داوە ئەگەر متمانەی پارتەكەی بەدەست بهێنێت، باج لەسەر هاووڵاتیانی بەریتانیا كەم بكاتەوە و بودجەی وەزارەتی بەرگریش زیاد بكات.  

هاوڵاتی بەرپرسی دۆسیەی عێراق لە بارەگای بارزانی رایگەیاند، هەركەسێك بیەوێت ببێتە باشترین سەرۆكوەزیران پێویستە چوار مەرج جێبەجێ بكات. عەرەفات كەرەم بەرپرسی دۆسیەی عێراق لە بارەگای بارزانی لە تویتێكدا لە پەڕەی خۆی لە تویتەر نوسیویەتی:" لە دوای ساڵی ٢٠٠٣ـەوە هەر كەسێك بیەوێت ببێتە باشترین سەرۆكوەزیران پێویستە چوار مەرجی تێدابێت". لەبارەی چوارمەرجەكەوە، عەرەفات ئاماژەی بەوەكردووە كە چارەسەری كێشەكانی نێوان عێراق و هەرێم بكات، رێگا لە دەستتێوەردانی دەرەكی بگرێت، رووبەڕووی گەندەڵی ببێتەوە و لێپێچینەوە لە گەندەڵكاران بكات، پێویستە چەك تەنها لە دەستی لایەنە ئەمنی دەستورییەكاندا بێت". ئەمە لەكاتێكدایە ئەمڕۆ نوری مالكی سەرۆكی كوتلەی دەوڵەتی یاسا رایگەیاندووە كە چوارچێوەی هەماهەنگی شیعەكان نزیكن لەدیاری كردنی كاندیدی سەرۆك وەزیران. هاوكات، هەر ئەمڕۆ محەمەد شیاع سودانی، كشانەوەی خۆی لە كوتلەی دەوڵەتی یاسا راگەیاند و ئەوەی دووپاتكردەوە كە "ئێستا كەسێكی سەربەخۆیە"، میدیاكانی عێراقیش ئەوەیان ئاشكرا كردووە كە شیاع سودانی ئەو كەسەیە دەبێتە كاندیدی فەرمی چوارچێوەی هەماهەنگی شیعەكان بۆ سەرۆك وەزیران.  

هاوڵاتی بۆ یەكەمجار نرخی یۆرۆ هاوتای دۆلاری ئەمریكی بووەوە و لە بازاڕەكانی جیهاندا نرخی یەك یۆرۆ یەكسانە بە یەك دۆلاری ئەمریكی. رۆژ بە رۆژ نرخی یۆرۆ لە دابەزیندایە و ئەمڕۆ سێشەممە نرخەكەی كەمترین ئاستی لە ماوەی ٢٠ ساڵی رابردوودا تۆماركرد، كە ١٠٠ یۆرۆ هاوتای ١٠٠ دۆلاری ئەمریكی بووەتەوە. بەهۆی بەردەوامی شەڕی ئۆكرانیا و روسیاوە، كاریگەریی لەسەر نرخی یۆرۆ و هەبووە و پێشبینیش دەكرێت، زیاتر داببەزێت و بەهای دۆلار بەرزتر بێت لە یۆرۆی ئەوروپی