ئیسرائیل کۆماندۆ بەکاردینێت بۆ تەقاندنەوەى دامەزراوەی ئەتۆمی فۆردۆ

  ئەمڕۆ دۆناڵ ترەمپ سەرۆکی ئەمریکا لە واشنتن چاوی دەکەوێت بە بنیامین نەتانیاهۆ سەرۆکوەزیرانی ئیسرائیل، لە گرنگترین ئەو تەوەرانەی گفتوگۆیان لەبارەوە دەکەن، بابەتی باجی گومرگی و دۆسیەی ئێران و ئاگربەستی غەزەیە. ئامانجی سەرەکی نەتانیاهۆ کە ئەمڕۆ لە هەنگاریاوە دەگاتە واشنتن لە کۆبوونەوەی لەگەڵ ترەمپ ئەوەیە، هانی سەرۆکە ئەمریکییەکە بدات بکشێتەوە لە بڕیاری سەپاندنی باجی زیادەی گومرگی، یاخود کەمکردنەوەی بڕی باجەکە پێش ئەوەی دژی ئیسرائیل بچێتە بواری جێبەجێکردنەوە. نەتانیاهۆ دوێنێ پێش ئەوەی هەنگاریا بەجێبهێڵێت باسی لەوەکرد، ئامانجی ئەوەیە لەگەڵ ترەمپ گفتوگۆ لەبارەی دۆسیەی بارمتەکان و سەرکەوتن لە غەزە بکات، لەپاڵ ئەوەشدا بابەتی ئەو باجە گومرگییەی ئەمریکا بەسەر ئیسرائیلدا سەپاندوویەتی تەوەرەیەکی دیکەی کۆبوونەوەکەی دەبێت. ناتانیاهۆ دوای سەردانیکردنی هەنگاریا، درەنگانی شەوی یەکشەممە، بە سەردانێک گەیشتە واشنتن بەرپرسان دەڵێن؛ سەردانەکەی پلانی بۆ دانەنراوە و هەر بۆیە چاوەڕوان دەکرێت ئەمڕۆ دووشەممە لەگەڵ ترەمپ کۆ ببێتەوە. ناتانیاهۆ لە بەیاننامەیەکدا ڕایگەیاند "لەو گفتوگۆیەدا باس لە پرسی ئەو بارمتە ئیسرائیلییانە دەکرێت کە ماوەی 18 مانگە لە غەززە دەستبەسەرن، بەدەستهێنانی سەرکەوتن لە غەززە، هەروەها باجی گومرگی سەر ئیسرائیل". سەبارەت بە باجەکان ناتانیاهۆ گوتی: هیوادارم بتوانم هاوکاربم لەم بابەتەدا، ئەوە ئامانجی منە، من یەکەم سەرکردەی بیانیم لەگەڵ ترەمپ کۆ دەبمەوە بۆ گفتوگۆ لەسەر ئەم بابەتە، کە زۆر گرنگە بۆ ئابووریی ئیسرائیل. ناتانیاهۆ گوتیشی: پەیوەندیی تایبەتی نێوان ئەمەریکا و ئیسرائیل کە لەم کاتەدا زۆر گرنگە. بەرپرسێکی وەزارەتی دارایی ئیسرائیل ڕایگەیاند "دوایین ڕاگەیاندنی باج لەلایەن ترەمپەوە ڕەنگە کاریگەری لەسەر هەناردەکردنی ئامێر و کەرەستەی پزیشکی لەلایەن ئیسرائیلەوە هەبێت". هەردوو وڵات 40 ساڵ لەمەوبەر ڕێککەوتنی بازرگانیی ئازادیان ئیمزا کرد و ئێستا نزیکەی 98%ی کاڵای ئەمەریکی لە باج بەخشراون.

  دوای ئەوەی دەسەڵاتدارانی عێراق چەندین جار جەختیان لە هەوڵەکانیان کردەوە بۆ ڕێگریکردن لە تەشەنەسەندنی ململانێی ناوچەکە بۆ ناو خاکی خۆیان، چەند بەرپرسێکی باڵای عێراق ئاشکرایان کرد کە گفتوگۆکانی نێوان محەمەد شیاع سودانی سەرۆک وەزیرانی عێراق و سەرۆکی گروپە  چەکدارەکان پێشکەوتنی بەخۆوە بینیوە. ئەمڕۆ دووشەممە ئاژانسی ڕۆیتەرز بڵاویکردەوە، دە فەرماندەی باڵای سەربازی و بەرپرسی عێراق ڕوونیانکردەوە کە "ئێستا گروپە چەکدارەکان ئەوانەى لایەنگری ئێرانن ئامادەن چەک داماڵن بۆ ئەوەی عێراق لە توڕەیی ئیدارەی ئەمریکا دووربکەوێتەوە". هەروەها ئاماژەى بەوەشداوە لەمانگى یەکەمى ئەمساڵدا، چەند گروپێکى چەکدار بارەگانیان چۆڵکردووە و بوونی خۆیان له شاره گه ورەکانی عێراق کەم کردووەتەوه. هاوکات بەرپرسانى ئەمریکا هۆشداریانداوەو بەرپرسان بەغدایان ئاگادار کردووەتەوە کە "ئەگەر هەنگاو نەنرێت بۆ هەڵوەشاندنەوەی میلیشیاکان لەسەر خاکەکەی، ئەوا ئەمریکا لەوانەیە بە هێرشی ئاسمانی ئەو گروپانە بکاتە ئامانج. بەپێی ئاژانسی ڕۆیتەرز، ئەو گروپانەی "نەرمی"یان لە تەسلیمکردنی چەکەکانیاندا نیشانداوە، بریتین لە كتائب حزب الله، والنجباء، وكتائب سيد الشهداء، وأنصار الله الأوفياء. سەرکردەیەک لە حزبوڵڵای کەتایب کە بەهێزترین میلیشیای شیعەیە لە عێراق، لە پشت دەمامکێکی ڕەشەوە قسەی کردوەو ڕوونیکردەوە: ترەمپ ئامادەیە شەڕ لەگەڵ ئێمە بەرەو ئاستێکی خراپتر ببات، ئێمەش ئەوە دەزانین، بەڵام دەمانەوێت خۆمان لە سیناریۆیەکی وەها خراپ بەدوور بگرین.

  نرخی نەوت ئەمڕۆ دووشەممە بە رێژەی 3.5٪ دابەزی و دابەزینە گەورەکانی هەفتەی رابردووی خۆی قووڵکردەوە.   بەرەبەیانی ئەمڕۆ دووشەممە لە دوای کردنەوەی بازاڕەکانی ئاسیا، نرخی یەک بەرمیل نەوتی برێنتی دەریای باکوور 2 دۆلار و 28 سەنتی دیکە دابەزی و بە 63 دۆلار و 30 سەنت مامەڵەی پێوەکرا.   نرخی نەوتی سووکی تەکساسی ئەمریکاش 2 دۆلار و 20 سەنت دابەزی و بە 59 دۆلار و 79 سەنت مامەڵەی پێوەکرا.   هەر دوو نرخی نەوتی سووکی تەکساس و برێنت لە کەمترین ئاستەکانی خۆیان لە دوای مانگی 4 ـی ساڵی 2021ـەوە مامەڵەیان پێوەدەکرێت.   نرخەکانی نەوت رۆژی هەینی دوای ئەوەی چین بەسەپاندنی 34٪ پێناسی گومرکی وەڵامی ئەمریکای دایەوە، بە رێژەی 7٪ دابەزیبوون.   لە هەفتەی رابردوودا، نرخی نەوتی برێنت 10.9٪ و نرخی نەوتی سووکی تەکساسی ئەمریکاش 10.6٪ـی بەهای خۆیان لەدەستداوە.   ساتۆرۆ یوشیدا، سەرۆکی بەشی کاڵاکان لە کۆمپانیای راوێژکاریی (راکوتن سیکیۆریتی) لەو بارەیەوە رایگەیاند: "ئەگەری سستبوونەوەی ئابووریی جیهان بەهۆی شەڕی بازرگانییەوە، گوشاری بۆ نرخەکانی نەوت دروستکردووە."   یوشیدا پێیوایە، جگە لەو شەڕە بازرگانییەی کە ترەمپ هەڵیگیرساندووە، پلانی گرووپی ئۆپێک پڵەس بۆ زیادکردنی خستنەڕووی نەوت لە بازاڕدا، هۆکارێکی دیکەی دابەزینی نرخی نەوتە.

  ژمارەی کۆگاکانی چەکی کیمیایی زۆر زیاترن لەوەی پێشبینیکرابوو. وەک لە راپۆرتێکی نیویۆرک تایمزدا هاتووە تائێستا زیاتر لە 100 کۆگا هەن کە گومان دەکرێت چەکی کیمیایی سەردەمی بەشار ئەسەدیان تێدا مابێتەوە. وەک لە راپۆرتێکی رۆژنامەی نیویۆرک تایمزی ئەمەریکیدا هاتووە، بەپشتبەستن بە راپۆرتی رێکخراوی قەدەغەکردنی چەکی کیمیایی، ژمارەی ئەو کۆگا و جێگایانەی چەکی کیمیاییان تێدا هەڵگیراوە زیاترە لەوەی پێشتر مەزەندە کرابوو. کۆگای چەکە کیماییەکان بۆ سەردەمی رژێمی بەشار ئەسەد دەگەڕێتەوە، لەسەردەمی ناوبراودا لەژێر ناوی ناوەندی توێژینەوەی سەربازیی، چەکی کیمیایی دروستکراوە. بەپێی راپۆرتەکە چەکە کیمیاییەکان، سارین، گازی کلۆری بکوژ لەخۆدەگرێت، لەسەردەمی حوکمڕانی خۆیدا، بەشار ئەسەد دژی نەیارەکانی و هاوڵاتی سڤیلی سوریا بەکاریهێناوە. دوای روخانی رژێمی بەشار ئەسەد، حوکمی کەوتووەتە دەست دەستەی تەحریر شام، کە لە لیستی تیرۆری نەتەوەیەکگرتووەکاندایە، بۆیە وڵاتان و رێکخراوە جیهانییەکان ترسیان لەوە هەیە ئەو چەکە کیمیاییانە بکەوێتە دەست دەستەی تەحریر شام و بەکاری بهێنێت دژی نەیارەکانی بەتایبەت کەمینەکان. هەرچەندە حکومەتەکەی تەحریر شام رایگەیاندووە کە پاشماوەی چەکە کیمیاییەکان لەناو دەبات ئەویش دوای سەردانی، ئەسعەد شەیبانی، وەزیری دەرەوەی سوریا، بەڵام رێکخراوەکان بەگومانن. شەیبانی لە مانگی ئازاردا سەردانی بارەگای چاودێری چەکی کیمیایی جیهانی لە لاهای کرد و رایگەیاند، "حکومەتی سوریا هەموو پاشماوەی چەکە کیمیاییەکانی سەردەمی بەشار ئەسەد لەناو دەبات و پابەند دەبن بە یاسا نێودەوڵەتییەکان".

  محەمەد شیاع سودانی سەرۆك وەزیرانی عێراق، سەرپەرشتی كۆبوونەوەیەكی تایبەتی ئەنجومەنی وەزیرانی كرد سەبارەت بە كاریگەرییە ئابوری و بازرگانییەكانی بڕیاری ئەمەریكا سەبارەت بە زیادكردنی باجی گومركی، بڕیاریدا چوار هەنگاو بگرێتەبەر. بەپێی هەواڵێكی نوسینگەی سەرۆك وەزیرانی عێراق، لە كۆبوونەوەی ئەنجومەنی وەزیراندا بە سەرپەرشتی محەمەد شیاع سودانی، باس لەو رێوشوێنانە كراوە كە ئەمەریكا بۆ باج خستنەسەر كاڵای وڵاتان پەیڕەوی دەكات، كاریگەرییەكانی لەسەر ئابوری جیهان و عێراق تاوتوێ كراوە. هەر لە كۆبوونەوەكەدا بەپێی ڕاگەیەندراوی نوسینگەی سودانی "داتاكانی وەزارەتی بازرگانی خراوەتەڕوو، كە رێژەی بەرزكردنەوەی باجی گومركی ئەمەریكا لەسەر كەلوپەلی عێراق ئاشكرادەكات، كە لەسەر بنەمای جیاوازی هاوسەنگی بازرگانی نێوان دوو وڵات دیاریكراوە، نەك بەهۆی باجی گومركی عێراق لەسەر كەلوپەلی ئەمەریكی". "لەرێگەی داتاكانەوە دەركەوتووە زۆربەی هاوردەی عێراق لە كەلوپەلی ئەمەریكی لەرێگەی بازاڕی وڵاتانی دیكەوەیە، ئەویش بەهۆی ئەو سیاسەتەی بەشێك لە كۆمپانیاكانی ئەمەریكا بەرامبەر عێراق دەیگرنەبەر، بۆیە بە لەبەرچاوگرتنی ئەو داتایانە و بۆ گرەنتیكردنی رێرەوی گەشەی ئابوری عێراق، سەرۆك وەزیران فەرمانیدا بە گرتنەبەری رێوشوێنی پێویست كە لەبەرژەوەندی ئابوری عێراق بێت". نوسینگەكەی سودانی وا دەڵێت. یەكەم: كاركردن بۆ گەشەپێدانی پەیوەندی بازرگانی نێوان هەردوو وڵات، لەرێگەی كردنەوەی دەروازە بۆ دابەشكەران و كۆمپانیا بازرگانییەكانی ئەمەریكا، چالاككردنی بریكارە بازرگانییەكانی عێراق، مامەڵەی ڕاستەوخۆی كەرتە هاوشێوەكان لەگەڵ ئەمەریكا. دووەم: كاركردن بۆ گەشەپێدانی خزمەتگوزارییە بانكییەكان لەنێوان كەرتە بانكیی و ئابورییەكانی عێراق و ئەمەریكا، كە بەشێوەیەك بێت بەرژەوەندی ئابوری هەردوولا بپارێزێت. سێیەم: ئاراستەكردنی تیمی دانوستانكار لەگەڵ لایەنی ئەمەریكی بۆ چاوپێخشاندنەوە بە بنەماكانی بازرگانی لەگەڵ ئەمەریكا، بە ئامانجی باشتركردنی. چوارەم: وەزارەتەكانی دەرەوە، دارایی، بازرگانی و لایەنی پەیوەندیدار ئەركدار دەكرێن بە گفتوگۆ لەگەڵ لایەنی ئەمەریكی بە ئامانجی گەشەپێدانی پەیوەندی بازرگانی، چاودێریكردنی بازاڕی ئابوری و بەرزكردنەوەی راپۆرتی هەفتانە. نیوەشەوی چوارشەممە (2ـی نیسانی 2025)، دۆناڵد ترەمپ سەرۆكی ئەمەریكا، بەرزكردنەوەی پێناسی گومرگی و باجی لەسەر زۆربەی وڵاتانی جیهان راگەیاند و رۆژەكەی ناوناو رۆژی رزگاریی و ئازادبوونی ئابوری و بازرگانی ئەمەریكا و زۆرترین پێناسی گومرگی و باجی خستە سەر كاڵا و شمەكی وڵاتانی دەرەوە. بەپێی بڕیارە نوێیەكەی ئەمەریكا، پێناسی گومرگی و رێژەی باجی 39% دەسەپێنێت سەر كاڵای هەناردەكراوی عێراق بۆ ئەمەریكا، ئەوەش دوەم بەرزترین رێژەیە لەناو وڵاتانی عەرەبی و كەنداودا كە دوای سوریا دێت، كە رێژەی پێناسی گومرگی سەر كاڵای سوریی بە رێژەی 41% دیاری كرد، كەمترین رێژەش كە بۆ وڵاتانی جیهان دیاریكراوە رێژەی 10% دانراوە، كە توركیا و زۆرینەی وڵاتانی عەرەبی دەگرێتەوە. لەكاتی راگەیاندنی بڕیارەكەیدا كە لە باخچەی كۆشكی سپی بەڕێوەچوو، دۆناڵد ترەمپ رایگەیاند: ئەمڕۆ رۆژێكی مێژوییە، رۆژی رزگاریی ئابوریی ئەمەریكایە، پێناسی گومرگی دەسەپێنین بەسەر ئەو وڵاتانەدا كە گومرگ لەسەر كاڵاكانی ئێمە دادەنێن. بەپێی بڕیارەكە كەمترین پێناسی گومرگی سەپێنراو بەسەر كاڵاكاندا 10% دەگرێتەوە، بۆ سەر كاڵای چین بە رێژەی 34% و 20% بۆ سەر وڵاتانی یەكێتی ئەوروپا و وڵاتانی دیكەی جیهانیش بە رێژە و بڕی جیاواز. كۆشكی سپی ئەمەریكا بڵاوی كردەوە، سەپاندنی پێناسی گومرگی بە دوو قۆناغ جێبەجێ دەكرێت، قۆنای یەكەم رۆژی 5ـی نیسان و قۆناغی دووەم لە 9ـی نیسانی 2025 دەكەوێتە بواری جێبەجێكردنەوە.

  هەزاران خۆپیشاندەر لە واشنتن و شارەکانی دیکەی ئەمریکا رژانە سەر شەقامەکان وەک گەورەترین رۆژی ناڕەزایەتی دژی دۆناڵد ترەمپ و هاوپەیمانە دەوڵەمەندەکەی، ئیلۆن مەسک. ئەم ناڕەزایەتیانە بەهۆی هەوڵە خێراکانی ترەمپ و مەسک بۆ داڕشتنەوەی حکومەت و زیادکردنی دەسەڵاتی سەرۆکایەتی لە ئەمریکا بووە. زیاتر لە 20 هەزار کەس بەشدارییان لە خۆپێشاندانەکەی واشنتۆن کرد و هەندێکیان ئاڵای ئۆکراین و فەڵەستینیان لەبەردا بوو. لە هەمانکاتدا هەزاران کەس لە شارەکانی دیکەش خۆپیشاندانیان کرد و ناڕەزایەتیان دەربڕی بەرامبەر بە بڕیارە ئابوورییەکان و بەتایبەت بڕینی بودجەی ئاسایشی کۆمەڵایەتی و چاودێری تەندروستی. خۆپێشاندەران هەروەها دەڵێن، ئیلۆن مەسک زیاتر لە 200 هەزار هەلی کاری حکومی لەناوبردووە و رێکخراوەکانی وەک ئاسایشی کۆمەڵایەتی کردووەتە ئامانج.

  سەرەڕای هەڕەشەکان و پەرەسەندنی قسە و باسەکانی نێوان هەردوو وڵات، ئێران پابەندبوونی بە دانوستان دووپاتکردەوە. بەپێی ئاژانسی هەواڵی تەسنیم، عەباس عەراقچی وەزیری دەرەوەی ئێران، لە لێدوانێکیدا ئەمڕۆ یەکشەممە ڕوونی کردەوە کە وەڵامی تاران بۆ پەیامەکەی دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا لەگەڵ ناوەڕۆکەکەیدا یەکدەگرێتەوە و دەرفەتی گفتگۆو کارى دیپلۆماسی پاراستووە. ناوبراو پێی وابوو کە دانوستانی ڕاستەوخۆ لەگەڵ لایەنێک کە پابەندی هەڵوێستی دژبەیەک بێت و هەڕەشەی بەکارهێنانی هێز بکات، هیچ سوودێکی نییە. هەروەها لەبەشێکى دیکەى لێدوانەکەیدا وەزیرى دەرەوەى ئێران ئاماژەی بەوەدا کە وڵاتەکەی ئامادەیە بەردەوام بێت لە گفتوگۆ سەبارەت بە بەرنامە ئەتۆمییەکەی و هەڵگرتنی سزاکان، لەسەر بنەمای لۆژیکی دروستکردنی متمانە. ئێوارەی پێنجشەممە، دۆناڵد ترەمپ لە فرۆكە سەرۆكایەتییەكەیەوە، كاتێك پرسیاری ئەوەیان لێكرد ئایا بە پێشنیازی ئێران بۆ گفتوگۆی ناڕاستەوخۆ ڕازی دەبێت، وەڵامی دایەوە و وتی "باشترە گفتوگۆە ڕاستەوخۆ بەڕێوەبچێت، دەزانم بەرپرسانی ئێران خواستی گفتوگۆی ڕاستەوخۆیان هەیە، بەڵام دوودڵن و هەست بە لاوازی دەكەن، من نامەوێت لەو دۆخەدا بیانبینم". وتەكانی ترەمپ لەكاتێكدایە، ئێران ئامادەیی بۆ گفتوگۆ دەربڕیوە، بەڵام ڕەتیدەكاتەوە گفتوگۆی ڕاستەوخۆ لەژێر فشاردا ئەنجام بدات.

  ڤۆڵۆدیمێر زێلێنسکی، سەرۆکی ئۆکراین رایگەیاند، شەوی رابردوو روسیا بە درۆن هێرشی کردووەتە سەر خارکێڤ بەهۆیەوە ژمارەیەک هاووڵاتى مەدەنى کوژراون و برینداربوون. ئەو دەڵێت، هێرشەکان ژێرخانی وزەی خێرسۆنی بەئامانجگرتووە و مۆسکۆ ئاشتی و ئاگربەست رەتدەکاتەوە. دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا  هەفتەى ڕابردوو رەخنەی لە پووتین و زیلینسکی گرت و بێزاریی خۆی بەرامبەر بە چەقبەستنی هەوڵەکانی ئاشتی نیشاندا.    ترەمپ سەرەتا رەخنەی لە پوتین گرت لەسەر ئەوەی کە پێیوابووە زیلینسکی شیاوی دانوستاندن نییە. ترەمپ گوتی: "زۆر تووڕە و پەستم" لە پووتین.    بەڵام دواتر زمانێکی نەرمتری بەرامبەر پووتین بەکارهێنا و لە بری ئەوە، تووڕەیی لە بەرامبەر زیلینسکی دەربڕی و هۆشداری پێدا کە "ئۆکراینا کێشەی گەورەی دەبێت" ئەگەر خاوەخاو لە واژۆکردنی رێککەوتنی کانزاکان لەگەڵ ئەمریکا بکات. لێدوانەکانی ترەمپ دوای ئەوە هاتن، پێشتر رەخنەی لە زیلینسکی گرت و گوتی: "لە شێوازی مامەڵەکردنی زیلینسکی لەگەڵ جەنگ بێزارم." جارێکیش بە "دیکتاتۆر" سەرۆکی ئۆکراینای وەسفکرد.    کۆتاییهێنانی جەنگی ئۆکراینا و رووسیا، بەڵێنێکی ترەمپ بوو کە بەردەوام لە بانگەشەکانی هەڵبژاردن باسی دەکرد. هەر لەگەڵ گەڕانەوەی بۆ کۆشکی سپی، ترەمپ توانی نێوەندگیریی تیمی ئۆکراینا و رووسیا بکات و لە سعودیە کۆیان بکاتەوە.   هەفتەی رابردوو رووسیا و ئۆکراینا گەیشتنە نیمچە ئاگربەستێک بڕیاریان دا هێرش نەکەنە سەر ژێرخانی وزەی یەکدی، هەروەها رێگە بە کەشتییەکانی دەریای رەش بدرێت بە ئازادی بجووڵێنەوە.

  ئاژانسی هەواڵی "رۆیتەرز"، لەزاری چوار سەرچاوەوە ئاشكرایكردووە،  تورکیا لانیکەم سێ بنکەی ئاسمانی لە سوریا بەسەركردووەتەوە، بۆ ئەوەی سەربازەکانی تێدا جێگیر بکات، لە چوارچێوەی رێککەوتنی بەرگری هاوبەشی پلان بۆ داڕێژراو، بەر لەوەی ئیسرائیل ئەو شوێنانە بۆردومان بکات. بۆردومانە چڕەكەی ئێوارەی رۆژی چوارشەممەی رابردوی ئیسرائیل، ئەو سێ شوێنەی كردە ئامانج كە تورکیا پشکنینی بۆ کردبوو، سەرەڕای هەوڵەکانی ئەنكەرە بۆ دڵنیاکردنەوەی واشنتۆن، بەوەی زیادبونی ئامادەیی سەربازی لە سوریا  مەبەستی هەڕەشەکردن نییە لە ئیسرائیل. بەرپرسێکی هەواڵگری ناوچەکە و دوو سەرچاوەی سەربازی سوریا و سەرچاوەیەکی دیکەی ئاگادار لەو بابەتە رایانگەیاندووە، لە چوارچێوەی ئامادەکارییەکاندا، تیمە سەربازییەکانی تورکیا لە چەند هەفتەی رابردودا سەردانی بنکەی ئاسمانی (T4)و تەدموریان كردووە لە پارێزگای حمس، هەروەها فڕۆکەخانەی سەرەکی پارێزگای حەما. بەوتەی ئەو سەرچاوانە، سەردانی تیمەكانی توركیا پێشتر رانەگەیەندراوە.  بەرپرسە هەواڵگرییەکە ئاماژەی بەوەکردوە، تیمەکانی تورکیا بارودۆخی رێڕەوی فڕین و ژێرخانەكانی دیکەیان لە فرۆكەخانەكان هەڵسەنگاندووە. هاکان فیدان، وەزیری دەرەوەی تورکیا ئەمڕۆ رایگەیاندووە،  وڵاتەكەی بە دوای هیچ روبەڕوبونەوەیەکدا ناگەڕێت لەگەڵ ئیسرائیل لە سوریا. فیدان، لە چاوپێکەوتنێکدا لەگەڵ ئاژانسی رۆیتەرز وتویەتی، کردەوەکانی ئیسرائیل لە سوریا رێگە خۆشدەکات بۆ ناسەقامگیری داهاتوو لە ناوچەکەدا. لای خۆیەوە، بەرپرسێکی باڵای ئیسرائیل رایگەیاندوە، ئیسرائیل بەدوای ململانێ لەگەڵ تورکیادا ناگەڕێت لە سوریا. بەگوێرەی ئاژانسی رۆیتەرز، ئەو بەرپرسە بە رۆژنامەنوسانی راگەیاندووە، بەدوای ململانێدا ناگەڕین لەگەڵ تورکیادا، هیوادارین تورکیاش بەدوای ململانێ لەگەڵ ئێمەدا نەگەڕێت، بەڵام نامانەوێت تورکیا لەسەر سنورەکانمان جێگیر بێت و هەموو ئامرازێک لەبەردەستدایە بۆ مامەڵەکردن لەگەڵ ئەم بابەتە.

  حوسییەکانی یەمەن رایانگەیاندوە، ئەمرۆ هەینی بە بە موشيکی دورمەودا و بە  چڕی هێرشیان کردوەتە سەر گەورەترین کەشتیی جەنگیی ئەمەریکا لە دەریای سوردا و جەختیشیان کردوەتەوە هێرشەکەیان چەند کاتژمێرێکی خایاندوە. یەحیا ساری، وتەبێژی  چەکدارە حوسییەکانی یەمەن بە میدیاکانی نزیک لەخۆیانی راگەیاندوە، کە هێرشێکی نوێیان بۆ سەر کەشتی فڕۆکە هەڵگری ئەمەریکی هاری ئێس ترومان و کەشتییەکانی دیکەی هاوەڵی لە دەریای سور ئەنجامداوە. بەگوێرەی زانیارییەکان،  هێرشەکان بە موشەکی کروز و فڕۆکەی بێفڕۆکەوان ئەنجامدراوە و  کەشتییە جەنگییەکانیان لە  دەریای سور کردوەتە ئامانج؛ "لە هەموی گرنگتر یەکێک لە کەشتییەکان، فڕۆکەهەڵگری ئەمەریکی هاری ئێس ترومان بوە". یەحیا ساری ئاماژەی بەوەشکردوە، لە ماوەی 24 کاتژمێری ڕابردودا، ئەمە دوەم هێرشیانە   بۆسەر گروپی  کەشتییەکانی نزیک لە ئەمەریکا لە دەریای سوردا. باسی لەوەش کردوە جگە لە هێرشەکانیان کە دوو کاتژمێری خایاندوە، بەرپەرچی دو هێرشی ئاسمانی ئەمەریکاشیان داوەتەوە کە کراوەتە سەریان، ئەمەش وەک ئاماژەیەک بۆ بونی روبەڕوبونەوەی قورس لە نێوانیاندا. ئەم هێرشانەی حوسییەکان لە کاتێكدایە، دوێنی  پێنجشەممە ڕۆژنامەی تێلێگراف بە پشت بەستن بە بەرپرسێکی باڵای کۆماری ئیسلامی ئێران بڵاویکردبوەوە، تاران بڕیاری داوە هێزە سەربازییەکانی لە یەمەن بکشێنێتەوە و واز لە پشتیوانیکردنی چەکدارە حوسییەکان بهێنێت. دوای ئەوەی لە ناوەڕاستی مانگی یەکی ئەمساڵ ئاگربەست لە غەززە سەپێندرا، هێرشەکانی حوسییەکان بۆ سەر کەشتییەکانی دەریای سور بەتەواوەتی کەمی کرد بو،  بەڵام دوای ئەوەی ئاگربەستەکە لە سەرەتای مانگی ئازاردا تێکچو، حوسییەکان ڕایانگەیاند هێرشەکانیان بۆ سەر کەشتییەکانی دەریای سور دەستپێکردوەتەوە و هەروەها  دەستیانکردوە بە هێرشکردنە سەر  ئیسرائیل بە موشەکی دور مەودا. لە بەرامبەردا واشنتۆن  بە فەرمانی دۆناڵد ترەمپ، سەرۆک کۆماری ئەمەریکا، هێرشی بەرفراوانی کردە سەر ئامانجەکانی حوسییەکان لە یەمەن و بەڵێنی لەنابردنیانی داوە، لە ماوەی دوو هەفتەی رابردوەدا هێرشەکانی واشنتۆن بە تەواوەتی بۆ سەر حوسییەکان چڕبونەتەوە و بەو هۆیەشەوە زیانی مادی و گیانی زۆریان پێگەیشتوە.

  هاکان فیدان، وەزیری دەرەوەی تورکیا ڕۆژی هەینی بە ئاژانسی ڕۆیتەرزی ڕاگەیاند، تورکیا نایەوێت هیچ ڕووبەڕووبوونەوەیەک لەگەڵ ئیسرائیل لە سوریا ڕووبدات. ئەم پەیامەش دوای ئەوە دێت ئیسرائیل لەڕێگەی هێزی ئاسمانیەوە دووجار هێرشی کردە سەر چەند شوێنک لەناوخاکی سوریا، ئەوشوێنانە بنکەی سەربازیی بوون تورکیا دەیویست بیانکات بەسەربازگە بۆخۆی. هاکان فیدان لە چاوپێکەوتنێکدا لە پەراوێزی کۆبوونەوەی وەزیرانی دەرەوەی ناتۆ لە برۆکسل، ئاماژەی بەوەدا کە کردەوەکانی ئیسرائیل لە سوریا ڕێگا بۆ ناسەقامگیری داهاتووی ناوچەکە خۆش دەکات. فیدان ڕایگەیاندووە، ئەگەر ئیدارەی نوێ لە دیمەشق بیەوێت لەگەڵ ئیسرائیل "لەگەڵ لێکتێگەیشتنێکی دیاریکراو" بگات، ئەوە کاری خۆیەتی و پەیوەندی بەئێمەوە نییە. لەدوو ڕۆژی ڕابردوودا ئیسرائیل هێرشە ئاسمانییەکانی بۆ سەر سوریا چڕتر کردەوە و هێرشەکانی بە هۆشداری بۆ فەرمانڕەوا نوێیەکانی دیمەشق ناساند. ڕۆژی پێنجشەممەی ڕابردوو تورکیای بە هەوڵدان بۆ سەپاندنی کۆنتڕۆڵی خۆی بەسەر سوریادا تۆمەتبار کرد.

  وەزارەتی دەرەوەی تورکیا رایگەیاند، ''لێدوانە چەواشەکارییەکانی وەزیرانی ئیسرائیل لەبارەی وڵاتەکەمان، رەنگدانەوەی ئەو دۆخە دەروونییەیە کە تێیدان''. هەروەها دەشڵێت، ''ئیسرائیل بووەتە گەورەترین هەڕەشە بۆ سەر وڵاتانی ناوچەکە''.   وەزارەتی دەرەوەی تورکیا شەوی پێنجشەممە، 3ـی نیسانی 2025، لە تۆڕی کۆمەڵایەتیی ئێکس راگەیێندراوێکی بڵاوکردەوە و دەڵێت، "لێدوانە چەواشەکارەکانی وەزیرانی ئیسرائیل" لەبارەی وڵاتەکە، "رەنگدانەوەی ئەو سیاسەتە هێرشکار و فراوانکارییەی حکومەتی نەتەوەپەرستی ئیسرائیلە کە پەیڕەوی دەکات''.   وەزارەتەکە دەڵێت، ''وێڕای ئەوەی لە سووریا هیچ هێرشێک بە ئاراستەی ئەو (ئیسرائیل) نەکراوە، ئیسرائیل دوێنێ شەو (2ـی نیسان) هێرشی ئاسمانی و زەوینی بۆ سەر زۆر شوێن کرد''.   وەزارەتی دەرەوەی تورکیا هەروەها راشیگەیاند، ''وەزیرانی ئیسرائیل بە بەئامانجگرتنی تورکیا، ناتوانن ئەو کۆمەڵکوژییەی لە غەززە دەیکەن، ئەو شەڕەی بەرامبەر بە گەلی فەلەستین دەیکەن، ئەو تیرۆرەی دەیکەن، ئەو نیازەی کە لەبارەی لکاندنی کەرتی رۆژئاوا هەیانە، هەروەها ئەو ئامانجە فراوانکارییانەی لە پشت هێرشەکانیان بۆ سەر لوبنان و سووریا هەیانە، بیشارنەوە''.    وەزارەتەکە دەشڵێت، ''ئیسرائیل کە لە رێگەی هێرشەکانی، یەکێتیی نیشتیمانیی و یەکپارچەیی خاکی وڵاتانی ناوچەکە بەئامانج دەگرێت، هاوکات بووەتە گەورەترین هەڕەشە بۆ سەر ئاسایشی ناوچەکەمان، بەو شێوەیە دەبێتە هۆی نانەوەی پشێوی و پەرەدان بە تیرۆر''.   تورکیا داوای کشانەوەی ئیسرائیل لە خاکی سووریا دەکات و دەڵێت: ''لەپێناو بەرقەرارکردنی ئاسایش لە ناوچەکە، پێویستە سەرەتا ئیسرائیل واز لە سیاسەتە فراوانکارییەکانی بهێنێت. هەروەها لەو ناوچانە بکشێتەوە کە داگیریکردوون و کۆتایی بە هەوڵەکانی لە دژی بەرقەرارکردنی ئاسایش لە سووریا بهێنێت''.   وەزارەتی دەرەوەی تورکیا راشیگەیاند، پێویستە کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی رێکاری پێویست لە بەرامبەر ''هێرشەکانی ئیسرائیل'' بگرێتەبەر.   ئەو راگەیێندراوەی وەزارەتی دەرەوەی تورکیا لە کاتێکدایە، ئەمڕۆ پێنجشەممە، جەدعون ساعر، وەزیری دەرەوەی ئیسرائیل دوای کۆبوونەوەی لەگەڵ هاوتا فەرەنسییەکەی لە پاریس رایگەیاند، تورکیا هەموو هەوڵێک دەدات بۆ ئەوەی سووریا بکاتە پاشکۆیەکی پارێزراوی خۆی.    وەزیری دەرەوەی ئیسرائیل راشیگەیاند، ئیسرائیل لە "هەڵوێستی تووند"ی تورکیا بەرامبەر بە خۆبەڕێوەبەرایەتیی کورد، بە تایبەتی لە رۆژئاڤا نیگەرانە.

  وەزارەتی دەرەوەی فەڕەنسا ڕایگەیاند، دوو هاووڵاتیی فەڕەنسی کە نزیکەی سێ ساڵە لە ئێران دەستبەسەرکراون، زیاتر لە ساڵێکە کونسوڵگەری فەرەنسا ناتوانێت هیچ خزمەتگوزاریەکیان پێبگەیەنێت، ئەمەش وایکردووە پاریس سکاڵایەک لە دادگای نێودەوڵەتیی داد ئامادە بکات. سێسیل کۆهلەر و هاوبەشەکەی جاک پاریس لە مانگی ئایاری ٢٠٢٢ەوە دەستبەسەرن، تەلەفزیۆنی دەوڵەتی ئێران لە کۆتایی ئەو ساڵەدا گرتەیەکی ڤیدیۆیی پەخش کرد کە وا دیار بوو دانیان بەوەدا ناوە کە بەناوی دەزگای هەواڵگری فەرەنساوە ڕۆڵیان گێڕاوە، ئەمەش شتێک کە پاریس بە توندی ڕەتیدەکاتەوە. فەرەنسا کە لە زیندانی ئەوینی تاران ڕاگیراون، ئێرانی بەوە تۆمەتبار کردووە کە ئەوان لە بارودۆخێکی هاوشێوەی ئەشکەنجەدان. کاربەدەستانی فەرەنسا زمانی خۆیان بەرانبەر ئێران توندتر کردووە، بەتایبەتی لەسەر بەرەوپێشچوونی بەرنامە ئەتۆمییەکەی و چالاکییە ناوچەییەکانی، بەڵام لەگەڵ دەستبەسەرکردنی هاووڵاتیانی ئەوروپی لەو وڵاتە. ژان نۆوێل بارۆ، وەزیری دەرەوەی فەرەنسا لە دوای کۆبوونەوەیەکی کابینەی حکومەت بۆ تاوتوێکردنی کێشەکانى ئێران لە ڕۆژی چوارشەممەدا، ئاماژەی بەوەدا کە پاریس بەم زووانە بابەتی پێشێلکردنی مافی پاراستنی کونسوڵگەری دەباتە بەردەم دادگای نێودەوڵەتیی نێودەوڵەتی. کریستۆف لیمۆین، وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی فەرەنسا ڕۆژی پێنجشەممە لە کۆنگرەیەکی ڕۆژنامەوانیدا بە ڕۆژنامەنووسانی ڕاگەیاند، "ئێمە سکاڵا کۆدەکەینەوە کە لە دادگای نێودەوڵەتیی دادوەری تۆماری دەکەین"، ئاماژەی بەوەشکرد، کۆهلەر و پاریس لە دۆخێکی "شۆککەر"دا ڕاگیراون. لیمۆین ئامادەنەبوو بڵێت کەی تۆمار دەکرێت و دانی بەوەدانا کە ڕێکارەکان لە دادگای نێودەوڵەتیی دادوەری درێژخایەنن، بەڵام پێداگری لەسەر ئەوە کرد کە تاران پێویستی بە ئاگادارکردنەوەیە لەسەر ئەو پرسە، چونکە زیاتر لە ساڵێکە باڵیۆزخانە و کونسوڵخانەکە دەستیان بە هاووڵاتیانی خۆیان نەگەیشتووە.

  بنیامین ناتانیاهۆ، سەرۆکوەزیرانی ئیسرائیل ڕایگەیاند، وڵاتەکەی ڕووبەڕووی ئێران و هاوپەیمانەکانی دەبێتەوە لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست نەک تەنها بۆ بەرگریکردن لە ئاسایشی خۆی، بەڵکو بۆ پاراستنی بەرژەوەندییەکانی ئەوروپا. ناتانیاهۆ لە میانی کۆنگرەیەکی ڕۆژنامەوانیدا دوای دیدارەکەی لەگەڵ هاوتا هەنگارییەکەی، ڤیکتۆر ئۆربان، ڕوونیکردەوە، وڵاتەکەی و هەنگاریا دیدێکی هاوبەشیان هەیە کە "پێویستی بەرگریکردن لە بەهاکانی شارستانیەتی ڕۆژئاوا و خەباتکردن بۆ داهاتووەکەی". ناوبراو زیادی کرد: "دوژمنی سەرەکی" ئیسرائیل لەم بارەوە "ئیسلامی توندڕەو"ە، ئێرانی بەوە تۆمەتبار کرد کە لە ڕێگەی سێ لایەنی سەرەکییەوە پاڵپشتی سەرەکی ئەو وڵاتەیە کە بریتین لە حـ.ـەماس، ح.زبوڵڵای لوبنان و بزووتنەوەی ئەنسارڵای یەمەن. لە کۆتاییدا وتی: "ئێمە دەسەڵات و قەڵمڕەویی تیرۆریستی ئێران لەناو دەبەین، کە نەک هەر ئێمە، بەڵکو هەڕەشە لە ئەوروپا و زۆرێک لە دراوسێکانمان لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست دەکات. ئێمە پابەندین بەم کارە بەمەش پارێزگاری لە ئەوروپا دەکەین. ئاژانسی هەواڵی فەرمی هەنگاریا، MTI، لە زاری گێرگلی گولیاس، سەرۆکی ئەرکانی ڤیکتۆر ئۆربان، سەرۆکوەزیرانی هەنگاریا ڕایگەیاندووە، حکومەتی وڵاتەکەی بڕیاری کشانەوەی لە دادگای داوە، ئەمەش دوای ئەوەی سەرۆکوەزیرانی ئیسرائیل بە سەردانێکی فەرمی گەیشتە بوداپێست و لەگەڵ هاوتا هەنگارییەکەی کۆبووەوە. ڤیکتۆر ئۆربان، سەرۆکوەزیرانی هەنگاریا ڕایگەیاند، "بەڵگەنامەیەکم واژۆکرد بۆ کشانەوە لە دادگای تاوانە نێودەوڵەتییەکان، چونکە بەسیاسی کراوە"، بانگەشەی ئەوەی کرد کە سەلامەتی و سەقامگیری ئیسرائیل کلیلی ئاسایشە لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا.

وەزیری بەرگریی ئیسرائیل هۆشداری بە ئەحمەد شەرع، سەرۆکی دەسەڵاتی سووریا دەدات و دەڵێت، باجێکی گەورە دەدەن، ئەگەر رێگە بدەن لە سووریاوە هەڕەشە لە بەژەوەندییە ئەمنییەکانی ئیسرائیل بکرێت.   رۆژی پێنجشەممە، 3ـی نیسانی 2025، یسرائیل کاتز، وەزیری بەرگریی ئیسرائیل لە راگەیێندراوێکدا پەیامێکی بۆ ئەحمەد شەرع، سەرۆکی کاتیی سووریا نارد.    وەزیری بەرگریی ئیسرائیل لە پەیامەکەدا ئەحمەد شەرعی بە 'ئەبو محەممەد جۆلانی' ناوبردووە و دەڵێت: "هۆشداری دەدەمە جۆلانی، سەرکردەی سووریا: ئەگەر رێگە بدەیت هێزە شەڕەنگێزەکان بچنە نێو سووریا و هەڕەشە لە بەژەوەندییە ئەمنییەکانی ئیسرائیل بکەن، باجێکی قورس دەدەیت."   وەزیری بەرگریی ئیسرائیل دەشڵێت: "ئیسرائیل رێگە نادات سووریا بۆ کۆمەڵگە و بەژەوەندییە ئەمنییەکان [ـی ئیسرائیل] ببێتە هەڕەشە."   کاتز ئاماژەی بەوەش کردووە: "ئۆپەراسیۆنەکانی هێزی ئاسمانیی دوێنێ بۆ سەر بنکەی سەربازی T-4 و فڕۆکەخانەی حەما و دەوروبەری دیمەشق پەیامێکی روون و هۆشداریین بۆ داهاتوو: رێگە نادەین زیان بە ئاسایشی دەوڵەتی ئیسرائیل بگات."   شەوی رابردوو فڕۆکە جەنگییەکانی ئیسرائیل چەند ناوچەیەکیان لە سووریا بۆردوومان کرد.   سوپای ئیسرائیل بڵاویکردەوە، گەورەترین فڕۆکەخانەی سەربازیی سوپای پێشووی سووریای لە دەرعا کردووەتە ئامانج؛ دەسەڵاتدارانی پارێزگاکە رایگەیاند، لە ئەنجامی هێرشەکەدا لانیکەم 9 کەسی سڤیل کوژراون.    ئاژانسی هەواڵیی سووریا دەڵێت، هێرشێک کراوەتە سەر باڵەخانەیەکی توێژینەوە لە گەڕەکی بەرزە لە باکووری دیمەشق و هێرشێکیش کراوەتە سەر پێگەیەک لە نزیکی شاری حەما، بەڵام زانیاری زیاتری لەسەر هێرشەکان ئاشکرا نەکرد.   هێرشەکە کاردانەوەی حکومەتی سووریای لێکەوتەوە و وەزارەتی دەرەوەی ئەو وڵاتە لە راگەیێندراوێکدا سەرکۆنەی هێرشەکەی کرد و گوتی: "هێزەکانی ئیسرائیل لە پێشێلکارییەکی ئاشکرای یاسا نێودەوڵەتییەکان و سەروەریی خاکی سووریادا هێرشی ئاسمانییان کردە سەر پێنج شوێنی جیاواز لە سەرانسەری وڵات."   وەزارەتی دەرەوەی سووریا داوای لە نەتەوە یەکگرتووەکانیش کرد، رێگە لە دووبارەبوونەوەی هێرشەکانی ئیسرائیل بگرێت.   لە دوای رووخانی بەشار ئەسەد، ئیسرائیل هێزەکانی لە ناوچەی داماڵدراو لە سنووری نێوان بەرزاییەکانی گۆلان و سووریا بڵاوکردووەتەوە و داوای کردووە کە تەواوی باشووری سووریا لە چەک دابماڵدرێت.   بەگوتەی سەرچاوە نێوخۆییەکانی سووریا، لەو رۆژەوەی کە ئەسەد رووخاوە، ئیسرائیل زیاتر لە 540 هێرشی ئاسمانی کردووەتە سەر سووریا.