محەمەد شیاع سوودانی: هێزەکانی سنوورى عێراق بە چەکی پێشکەوتووەوە ئامادە دەكرێن

هاوڵاتی فەرەنسا، بەریتانیا و ئەڵمانیا پێش نووسی بڕیارنامەیەکیان بۆ ئەنجومەنی بڕیاردەرانی ئاژانسی نێونەتەوەیی وزەی ئەتۆم ئامادە کردووە، دەربارەی کۆماری ئیسلامی کە هاوکاری ئاژانسی نێونەتەوەیی وزەی ئەتۆمی نەکردووە. رۆیتەرز لەم بارەوە نووسیویەتی، لە رەشنووسێکدا کە رۆژی دووشەممە 3ی حوزەیران2024، خراوەتە بەردەم ئەنجومەنی بڕیاردەران، جارێکیتر هاوشێوەی دوو ساڵ لەوە پێش داوا کراوە کۆماری ئیسلامی روونکردنەوە بدات لە سەر وردیلەی یۆرانیۆم کە لە سێ وێستگەی رانەگەیەندراو دەست کەوتووە. لەم بڕیارنامەیەدا هەروەها ئاماژە بە هاوکاری نەکردنی کۆماری ئیسلامی دراوە لەگەڵ ئاژانسی نێونەتەوەیی وزەی ئەتۆم. نۆرمەن لارێنس، هەواڵنێری واڵ ستریت جۆرناڵ، لە زاری دیپلۆماتێکی ئەورووپیەوە پێشکەشکردنی ئەم بڕیارنامەیەی پشتڕاستکردۆتەوە رۆیتەرز و واڵ ستریت جۆرناڵ، حەوتووی رابردوو باسیان لەوە کردبوو ئەمریکا پشتیوانی لە دەرکردنی بڕیارنامە نادات لە ئێستادا دژی ئێران بە پێی راپۆرتەکان، فەرەنسا، بەریتانیا و ئەڵمانیا، سێ وڵاتی ئەورووپی ئەندام لە کۆمیسیۆنی وڵاتانی 5+1 بۆ تاوتوێکردنی پرسی ئەتۆمی ئێران ناسراو بە (بەرجام) حەوتووی رابردوو رەشنووی بڕیارنامەیەکیان دژی ئێران ئامادە کردووەو خستوویانەتە بەردەم ئەندامانی ئەنجومەنی بڕیاردەرانی ئاژانسی نێونەتەوەیی وزەی ئەتۆم. کۆبوونەوەی 5 رۆژەی ئەنجومەنی بڕیاردەرانی ئاژانسی نێونەتەوەیی وزەی ئەتۆم رۆژی دووشەممە لە بنکەی سەرەکی ئەم ناوەندە لە ڤییەنا دەستی پێکرد و بڕیار وایە لەم کۆبوونەوانەدا بە شێوەی تایبەت قسە لەسەر پرسی ناوەکی ئێران بکرێت. رافائێل گەرووسی، بەڕێوبەری گشتی ئاژانسی نێونەتەوەیی وزەی ئەتۆم، رۆژی دووشەممە لە دەستپێکی کۆبوونەوەی ئەنجومەنی بڕیاردەراندا وتی، سەرەڕای ئەوەی مانگی رابردوو سەفەری کرد بۆ تاران، بەڵام بەوەشەوە ئێران سوورە لەسەر ئەوەی ئیزن نەدات پشکێنەرانی ئاژانس سەردانی وێستگە و ناوەندە ئەتۆمییەکانی ئێران بکەن رافائێل گەڕووسی باسی لەوە کرد، ئێران پەرەی بە پێتاندنی یۆرانیومی پیتێنراوی 60% داوەو لە کۆگاکانیدا زیاتری کردووە و زۆر زیاترە لەو ئاستەی کە 3 ساڵ لەوە پێش هەبوو و سەرەڕای بەڵێنەکانی هەر بەردەوامە لەسەر پیتاندنی یۆرانیۆمی 60%. بە گشتی لە 3ساڵی رابردوودا ئاژانس نەیتوانیوە زانیاری تەواوی دەربارەی چالاکییە ناوەکییەکان ئێران، سانتریفیوژەکان، رۆتۆرەکان، ئاوی قورس و ... دەست بکەوێت لە ناو وێستگە ئەتۆمییەکانی ئێراندا. دیپلۆماتە ئەورووپییەکان هەفتەی رابردوو بە واڵ ستریت جۆرناڵیان وتبوو، ئەگەر بڕیارنامەیەک دژی ئێران دەرنەکرێت لە ئەنجومەنی بڕیاردەرانی ئاژانسی نێونەتەوەیی وزەی ئەتۆم، شکۆ و پێگەی ئاژانس وەک ناوەندێکی چاودێر لە سەر چالاکییە ناوەکییەکان لاواز ئەبێت و دونیای رۆژئاوا توانای خۆی لە دەست ئەدات بۆ وەستانەوە دژی هەر هەڕەشەیەک لە لایەن ئێرانەوە. ئەم دیپلۆماتانە باسیان لەوە کردووە، 3 وڵاتی ئەورووپی لەسەر ئەو باوەڕەن کەتی ئەوە هاتووە دژ بە سەرەڕۆییەکانی ئێران بوەستنەوەو بڕیاری جیدی بدرێت. 18 مانگ لەوە پێش، ئاژانسی بڕیاردەرانی وەزەی ئەتۆم بڕیارنامەیەکی دژی ئێران پەسەند کرد و داوای لە کۆماری ئیسلامی کرد روونکردنەوە بدات لە سەر گەردیلەی یۆرانیۆم لەو وێستگە رانەگەیەندراوانەدا.

هاوڵاتی ئەمڕۆ سێشەممە 4ی حوزەیرانی 2024، وەزارەتی پاراستنی دارستان و ئاگرکوژێنەوەی کالیفۆرنیا رایگەیاند، گەورەترین ئاگری ئەمساڵ لە دارستەنەکانی کالیفۆرنیا کەوتەوە کە، ماوەی چوار رۆژە بەردەوامە لەلایەن ناوەندی ئاگرکوژێنەوە، بە گەورەترین ئاگری ساڵ دادەنرێ و تاوەکوو ئێستا 57 کیلۆمەتر چوارگۆشەی لە دارستانەکان سووتاوە. ئاگرکەوتنەوەکە ماوەی چوار ڕۆژە بەردەوامە سەراتایی دروستبوونی لە پارچە زەوییەکەوە بووە کە تاقیگەی نەتەوەیی لۆرێنس لیڤەرمۆر کاری تاقیکردنەوە و توێژینەوە زانستییەکانی تێدا دەکات و لە کاتی توێژینەوەیەکی تاقیگەکە ئاگرکەوتنەوەکە ڕوویداوە و تەشەنەی کردووە. وەزارەتی پاراستن ئەوەشی خستۆتەڕوو، ئاگرەکە لە سەرەتای ئەم هەفتەیەوە ڕوویداوە و لە شەممەوە تاوەکوو ئێستا تیمەکانیان توانیویانە %75ی ئاگرەکە کۆنترۆڵ بکەن، بەڵام بەهۆی فراوانی ڕووبەری ئاگرەکە و مەترسییەکانییەوە هەزاران کەس ماڵەکانیان جێهێشتووە. کەناڵەکانی تەلەفزیۆنی کالیفۆرنیاش لای خۆیانەوە دەڵێن، ئەو ئاگرکەوتنەوەیە لەمساڵدا گەورەترین ئاگرە کە هاوکات لەگەڵ دەستپێکی وەرزی گەرما لە دارستانەکانی ویلایەتەکە دەکەوێتەوە و تاوەکوو ئێستاش دوو ئەندامی تیمەکانی ئاگرکوژێنەوە برینداربوون. هەر بە گوێرەی هەواڵەکان، بەشێکی زۆر لە داری ناوچە شاخاوییەکانی نزیک کەنداوی سان فرانسیسکۆ بە تەواوی سووتاون کە بەهۆی سەختی شوێنەکان تیمەکانی ئاگرکوژێنەوە دەستیان پێی نەگەیشتووە.

هاوڵاتی یەک بەرمیل نەوتی خاوی  برێنت نرخەکەی بۆ خوار 78 دۆلار دابەزی لە بازاڕەکانی جیهاندا ئەمڕۆ سێشەممە 4ی حوزریرانی 2024، نرخی یەک بەرمیل نەوتی خاوی برێنت لە بازاڕەکانی جیهاندا بەشێوەیەکی بەرچاو و دابەزینیان بەخۆوە بینی و بۆ خوار 78 دۆلار دابەزی. لە بازاڕەکانی جیهاندا نرخی‌ یه‌ك به‌رمیل نه‌وتی خاوی برێنت بۆ 77 دۆلار و 69 سه‌نت دابه‌زی، ئەەمش لە له‌كاتێكدایە دوێنێ نرخی یەک بەرمیل نەوتی برێنت بە 81 دۆلار و شه‌ش سه‌نت بوو، ئه‌مه‌ش نزمترین ئاستی چوار مانگی رابردووه‌. جێگای ئاماژەیە، کە هاوكات نرخی یه‌ك به‌رمیل نه‌وتی خاوی ئه‌مریكی بۆ 73 دۆلار و 31 سه‌نت دابه‌زی، له‌كاتێكدا دوێنێ به‌ 76 دۆلار و 97 سه‌نت فرۆشرا. هاوكات لەگەڵ دەزینی نرخی نەوت له‌ بازاڕه‌كانی‌ جیهاندا یه‌ك ئۆنسه‌ زێڕ به‌ دوو هه‌زار و 348 دۆلاره‌. نیگەرانی بازرگانانی نەوت لە خستنەڕووی زیاتری نەوت لەلایەن هاوپەیمانیی ئۆپێک پڵەس لە چارەكی کۆتایی ئەمساڵ، بە هۆکاری سەرەکی دابەزینی نرخی نەوت هەژمار دەکرێت. لە ئەمریکا نرخی یەک گاڵۆن بەنزین 3.7 لیتر لە 5.8 دۆلارەوە بۆ 3.50 دۆلار دابەزی، لە لایەکی دیکەوە ئەگەری کەمبوونەوەی خواست لەسەر سووتەمەنیش، گوشاری بۆ نرخەکانی نەوت دروستکردووە. هاوپەیمانیی ئۆپێک پڵەس سەرەتای ئەم هەفتەیە بڕیاری دا لە مانگی 10 ئەمساڵەوە کەمکردنەوەی رۆژانە 2.2 ملیۆن بەرمیل نەوت لە بازاڕەکان لەسەرخۆ، نەهێڵێت. ئەوەش لەلایەن بازرگانانەوە بە هێمای زیادبوونەوەی خستنەڕووی نەوت لێکدراوەتەوە. حکومەتی ئەمریکا، سبەینێ چوارشەممە 5ی حوزەیرانی 2024، ئامارەکانی پەیوەست بە خواست و قەبارەی نەوتی کۆگاکراوی خۆی بڵاودەکاتەوە، پێشبینی دەکرێت داتاکان کاریگەری لەسەر نرخی نەوت دابنێن.  

هەوراز حوسێن هاوڵاتی، وارشۆ ماڵدیڤ گەشتی هاووڵاتیانی ئیسرائیل بۆ وڵاتەکە بەهۆی شەڕی غەززەوە قەدەغە دەکات. نوسینگەی سەرۆکایەتی ماڵدیڤ دەڵێت، بڕیارەکەیان وەک هاوسۆزییانە بۆ خەڵکی فەڵەستین. رۆژی یەکشەممە، 2ی حوزەیرانی 2024، گوتەبێژێکی سەرۆکی ماڵدیڤ رایگەیاندووە، سەرۆکی ئەو وڵاتە بڕیارێکی بۆ رێگریکردنی هاووڵاتیانی ئیسرائیل لە گەشتی ماڵدیڤ دەرکردووە. ئەو گوتەبێژە کاتی جێبەجێکردنی بڕیارەکەی نەخستەڕوو. بڕیارەکەی سەرۆکی ماڵدیڤ دوای ئەوە هات، هاووڵاتی و پارتەکانی ئۆپۆزسیۆنی ماڵدیڤ گوشاریان لەسەر محەممەد مویزو، سەرۆکی ماڵدیڤ دروستکرد تا قەدەخە بکاتە سەر چوونی گەشتیارانی ئیسرائیل بۆ دورگەکە. لە وەڵامی قەدەخەکردنەکەدا، وەزارەتی دەرەوەی ئیسرائیل لە راگەیێنراوێکدا داوای لە ئیسرائیلییەکان کرد، چیدیکە سەردانی ماڵدیڤ نەکەن. پێش دەرکردنی بڕیارەکەش، ئامارە فەرمییەکانی ماڵدیڤ ئەوە نیشاندەدەن، ژمارەی ئەو ئیسرائیلییانەی لە سەرەتای ئەمساڵەوە تا ئێستا سەردانی ماڵدیڤیان کردووە 528 کەسن، ئەوەش 88٪ کەمترە لە ژمارەی گەشتیارانی ئیسرائیلی لەو دورگەیە بەراورد بە هەمان ماوەی ساڵی رابردوو.

هەوراز حوسێن هاوڵاتی، وارشۆ ئاژانسی نیشتمانیی بۆشایی ئاسمانی چین رایگەیاند، بە سەرکەوتوویی کەشتییەکی بێ سەرنشینیان گەیاندە سەر جەمسەری باشووری مانگ. یەکەم جارە لە مێژوودا وڵاتێک بگاتە ئەو شوێنەی مانگ. رۆژی شەممە 1-6-2024، کاژێر 11:23 خولەکی شەو (بەکاتی هەولێر)، ئاژانسی نیشتمانیی بۆشایی ئاسمانی چین رایگەیاند، کەشتی چانگە 6 بە سەرکەوتوویی لەسەر رووی مانگ نیشتووەتەوە. کەشتییەکە لە 3ی ئایاری ئەمساڵەوە نێردراوەتە بۆشایی ئاسمان و درەنگانێکی دوێنێ شەو گەیشتووەتە سەر جەمسەری باشووری رووی مانگ. ئامانجی کەشتییەکە وایە بەرد و خۆڵی سەر ئەو ناوچەیەی مانگ بگەڕێنێتەوە سەر زەوی. بڕیارە کەشتییەکە 3 رۆژ لەسەر رووی مانگ بمێنێتەوە و نزیکەی 2 کیلۆگرام خۆڵ و بەرد لە رێگەی کونکەرێک و دەستێکی میکانیکییەوە کۆبکاتەوە. ئەمە یەکەم جارە مرۆڤایەتی بەردی ئەو ناوچەیەی مانگ بگەڕێنێتەوە سەر زەوی. ئاژانسەکە رایگەیاندووە، پێش ئەوەی کەشتییەکە بنیشێتەوە، بە دەوری خولگەی مانگدا بۆ ماوەیەک خولاوەتەوە و چاوەڕێی نیشتنەوەی کردووە. کەشتییەکەی سەر مانگ دوای ماوەیەک لە خولڕۆکە (ئۆربیتەر) جیابووەتەوە و بۆ بەرزایی نزیکەی 100 مەتر لە رووی مانگ نزیک بووەتەوە. بە بەکارهێنانی لەیزەرێکی سێ رەهەندی پشکنینی بۆ بەرز و نزمی ناوچەی نیشتنەوەکە کردووە و شوێنێکی بۆ نیشتنەوەیەکی بێ ترس دیاریکردووە. تەواوی کۆقۆناخەکە لەلایەن مانگی دەستکردی چینیی چوەیچیاوەوە چاودێریکراوە. میدیای فەرمیی چین، نیشتنەوەی کەشتییەکەی لەسەر رووی مانگ بە "کاتێکی مێژوویی" پەسندکرد. چین لە 10ساڵی رابردوودا هەوڵی جیددی بۆ بەرەوپێشبردنی پرۆگرامی بۆشایی ئاسمان داوە، ئەوەش بۆ رکابەریکردنی رووسیا و ئەمریکا لەو مەیدانەدا. تاوەکو ئێستا بە سەرکەوتوویی توانیویەتی رۆبۆت بۆ سەر مانگ و مەریخ بنێرێت و ئامانجیشی وایە تا 2030 مرۆڤ بنێرێتە سەر مانگ و لەسەر مانگ بنکەیەک دروست بکات.

هەوراز حوسێن هاوڵاتی، وارشۆ دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی پێشووی ئەمریکا لاپەڕەیەکی تایبەت بە خۆی لە تیکتۆک داناوە، ئەمە لە کاتێکدایە کە سەرۆکی ئەمریکا بوو کامپەینێکی فراوانی دژی تیکتۆک راگەیاند و هەوڵی قەدەخەکردنی لە ئەمریکا دەدا. لە یەکەم ڤیدیۆیدا کە ئەمڕۆ یەکشەممە بڵاویکردووەتەوە، ترەمپ لەگەڵ دانا وایت، سەرۆکی یو ئێف سی دا دەردەکەوێت. لە ڤیدیۆکەدا وایت دەڵێت، "سەرۆک ئێستا لە تیکتۆکە"، پاشان ترەمپ دەڵێت، "جێگەی شانازیمە". لاپەڕەکەی دۆناڵد ترەمپ لەسەر تیکتۆک باجی فەرمیی لەسەرە و تاوەکو ئێستا تەنیا یەک ڤیدیۆی تێدا بڵاوکراوەتەوە. تەنیا لە ماوەی یەک رۆژدا 650 هەزار شوێنکەوتووی لە خۆی کۆکردووەتەوە و ڤیدیۆکەش کە بڵاویکردووەتەوە 6 ملیۆن جار بینراوە. لایەنگرانی ترەمپ دەڵێن، بەشداریکردنی سەرۆکی پێشووی ئەمریکا لە تیکتۆک بۆ ئەوەیە پەیامی، تێڕوانینی " ئەمریکا یەکەمینە"ی ترەمپ بگەیێننە هەموو سووچێکی وڵاتەکە. تۆڕی کۆمەڵایەتی تیکتۆک لەلایەن 170 ملیۆن ئەمریکییەوە بەکاردەهێنرێت. لە پێشوودا ترەمپ دژی بەکاربردنی تیکتکۆک بوو و هەوڵی قەدەخەکردنی لە ئەمریکا دەدا. دروستکردنی لاپەڕەی تیکتۆک لەلایەن دۆناڵد ترەمپەوە لەکاتێکدایە، دوو رۆژ لەمەوبەر لەلایەن دادگەیەکی ئەمریکاوە تاوانبارکرا بەوەی، لەو کاتەدا ویستوویەتی کامپەینی بۆ بوون بە سەرۆکی ئەمریکا کردووە، پارەی داوەتە ئەکتەرێکی فیلمە رووتەکان تاوەکو پەیوەندیی نێوانیان بشارێتەوە.  

هاوڵاتی هەوراز حوسێن هاوڵاتی، وارشۆ دوو وەزیری راستڕۆی ئیسرائیلی هەڕەشەی ئەوە دەکەن، ئەگەر ئیسرائیل بە پێشنیازی ئاگربەستەکەی ئەمریکا قایل بێت، دەست لەکاردەکێشنەوە. ئەمە دوای ئەوەی رۆژی هەینی جۆ بایدن پێشنیازی بۆ ئاگربەستێکی "تەواوەتی" کرد. رۆژی یەکشەممە 6-2-2024، ئیتامار بن گڤیر، وەزیری ئاسایش و بیزالێل سمۆتریک، وەزیری دارایی ئیسرائیل رایانگەیاند، ئەوان بە تەواوەتی دژی ئاگربەستن. بنیامین ناتانیاهو، سەرۆکوەزیرانی ئیسرائیلیش پێشتر ئەوەی راگەیاندبوو کە هێشتا ئامادەی ئاگربەست نین. بیزالێل سمۆتریک لە پۆستێکی تۆڕە کۆمەڵایەتییەکاندا رایگەیاندووە، "ئەوەم بۆ [بنیامین ناتانیاهو] روونکردووەتەوە، کە نابم بە بەشێک لەو حکومەتەی بە پێشنیازی ئاگبەستەکە رازیبێت و پێش لەناوبردنی حەماس و گێڕانەوەی تەواوی بارمتەکان جەنگ رابگرێت". هاوکات ئیتامار بن گڤیر، وەزیری ئاسایشی ئیسرائیل پێشنیازەکەی بە "لەرزۆک" و "سەرکەوتنی تیرۆر" ناوبردووە و دەشڵێت، قایلبوون بەو ئاگربەستە مەترسییە بۆ سەر ئاسایشی ئیسرائیل. ئیتامار کە سەرۆکی پارتێکی هاوپەیمانی ناتانیاهووە و بەیەکەوە حکومەتی ئێستای ئیسرائیلیان پێکهێناوە دەڵێت، ئەگەر سەرۆکوەزیرانی ئیسرائیل بە ئاگربەستەکە قایلبێت، پارتی ئۆتزما یەهوودی حکومەت هەڵدەوەشێنێتەوە. لەم کاتەدا بنیامین ناتانیاهو لە ژێر گوشارێکی گەورەی ناوخۆیی و کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی دایە. هەرچی ئیسرائیلە دابەشبوون بەسەر دوو بەرەدا، بەشێکیان دەڵێن نابێت ئاگربەستەکە قبوڵ بکرێت و بەشێکیشیان بە پێچەوانەوە. بزوتنەوەی حەماس هەرزوو رایگەیاند، پێشنیازەکەیان بە ئەرێنیانە لێکداوەتەوە و ئامادەی هەر گفتووگۆیەکن لەبارەی ئاگربەستی هەمیشەییەوە بکرێت. رۆژی هەینی، جۆ بایدن، سەرۆکی ئەمریکا پێشنیازی ئاگربەستێکی سێ قۆناخیی بۆ کۆتاییهێنان بە جەنگی 8 مانگەی نێوان ئیسرائیل و حەماس کرد. قۆناخەکان بریتین لە ئازادکردنی بارمتە ئیسرائیلییەکان لە بەرامبەر ئازادکردنی بەندکراوە ئیسرائیلییەکان، دواتر گفتوگۆی نێوان حەماس و ئیسرائیل بۆ دڵنیابوون لە دروستنەبوونی پێکدادانی دیکە لە داهاتوودا و پاشانیش پلانێک بۆ بنیاتنانەوەی غەززە.  

هەوراز حوسێن هاوڵاتی، وارشۆ بنیامین ناتانیاهو دەڵێت، هیچ ئاگربەستێکی تاهەتایی ناکەن تاوەکو ئامانجەکانیان لە غەززە بەدەستنەهێنن، ئەویش تێکشکاندنی توانای سەربازی و بەڕێوبەرایەتی حەماس و ئازادکردنی تەواوی بارمتەکانیانە. رۆژی هەینی، 1-6-2024، بنیامین ناتانیاهو، سەرۆکوەزیرانی ئیسرائیل رایگەیاند، تاوەکو ئامانجەکانیان لە غەززە بەدەستنەهێنن، ئاگربەست ناکەن. ئەمە لەکاتێکدایە، حەماس رایگەیاندووە ئەوان ئاگربەستەکە پەسەند دەکەن ئەگەر ئیسرائیلیش وابکات. قسەکانی ناتانیاهو دوای ئەوە دێت، رۆژی هەینی 31-5-2024، جۆ بایدن، سەرۆکی ئەمریکا پێشنیازی ئاگربەستێکی 3 قۆناخیی بۆ وەستاندنی شەڕ لە غەززە کرد و داوای لە حەماس و ئیسرائیلیش کرد پەسەندی بکەن. لە راگەیێنراوەکەی نوسینگەی سەرۆکوەزیرانی ئیسرائیلدا هاتووە، "هیچ شتێک لەبارەی کاتی کۆتایی هێنان بە جەنگەکە نەگۆڕاوە". ئاماژە بەوەکراوە، تاوەکو ئامانجەکانیان بەدەستن نەهێنن دەست لە جەنگ هەڵناگرن، ئەوانیش، "لەناوبردنی توانای سەربازی و بەڕێوەبردنی حەماس، ئازادکردنی تەواوەتی بارمتەکان و دڵنیابوونەوە لەوەی غەززە چیدیکە هەڕەشە نابێت لەسەر ئیسرائیل". باسم نەعیم، گوتەبێژی حەماس لە قەتەر بە میدیای بەریتانی راگەیاندووە، ئەوان پێشوازیان لە پێشنیازەکە کردووە، ئەوەی دەمێنێتەوە دەکەوێتە سەر ئیسرائیل. باسم ئەوەشی گوتووە، "ئەگەر ئەو [ناتانیاهو] هەوڵبدات بەردەوام بێت، هیچی دەستناکەوێت جگە لە ئامادەیی خەڵکی فەڵەستینییەکان بۆ رووبەڕووبوونەوەی داگیرکارییەکە". تاوەکو ئێستا لە پێکهاتەکانی دیکەی حکومەتەکەی ناتانیاهوەوە هیچ قسەیەک نەکراوە، بەڵام یایر لاپید، سەرۆکی پارتی ئۆپۆزسیۆن رایگەیاندووە، پاڵپشتی ناتانیاهو دەکات ئەگەر ئاگربەستەکە پەسەند بکات. ئەمریکا، میسر، قەتەر، ئیسرائیل و بەرپرسانی حەماس چەند مانگێکە لە قاهیرە گفتووگۆ بۆ دۆزینەوەی رێگەچارەیەک بۆ کۆتاییهێنان بە جەنگ دەکەن، بەڵام تاوەکو ئێستا هیچ ئەنجامێکی نەبووە. جەنگی ئیسرائیل و حەماس دوابەدوای پەلامارەکەی حەماس هات بۆ سەر ئیسرائیل، کە تێیدا 1200 هاووڵاتی ناوخۆیی و بیانی و پۆلیس کوژران و 252 کەسی دیکەش بە بارمتە گیران. لە هێرشەکانی ئیسرائیلیشدا بۆ سەر غەززە، تاوەکو ئێستا 36 هەزار کەس گیانیان لەدەستداوە و لانیکەم دوو هێندەی ئەو ژمارەیەش برینداربوون.    

هاوڵاتی هەوراز حوسێن هاوڵاتی، وارشۆ هەڵبژاردنی پەرلەمانیی هیندستان لە دوای شەش هەفتە و حەوت قۆناخی جیاواز کۆتایی هات. ئەنجامە بەراییەکان وای نیشاندەدەن، نارێندرا مۆدی بۆ جاری سێیەم دەبێتەوە سەرۆکوەزیرانی هیندستان. رۆژی شەممە، 1ی حوزەیرانی 2024، هەڵبژاردنی پەرلەمانیی هیندستان کە نزیکەی 1 ملیار کەس تێیدا مافی دەنگدانیان هەبوو کۆتایی هات. بە گوێرەی ئەنجامە بەراییەکانی دوو ئاژانسی ئەو وڵاتە، مۆدی لە 543 کورسی پەرلەمانی هیندستان توانیویەتی زیاتر لە 350 کورسی بەدەستبهێنێت. بۆ ئەوەی هەر پارتێک بتوانێت دەسەڵات لە هیندستان بگرێتە دەست، پێویستی بە 272 کورسییە. پارتەکەی سەرۆکوەزیران لە هەڵبژاردنی 2019دا 353 کورسی بەدەستهێنابوو. پێشبینی دەکرێت پارتی ئیندیا، کە پارتی ئۆپۆزسیۆنە نزیکەی 120 کورسیی بەدەستهێنابێت، بەڵام ئەو ئەنجامانە رەتدەکەنەوە و بە پڕوپاگەندە ناوی دەبەن. هەڵبژاردنی پەرلەمانیی هیندستان لە 19ی نیسانی ئەمساڵەوە دەستی پێکردووە و شەش هەفتەی خایاند. لە هەلبژاردنەکەدا نزیکەی یەک ملیار کەس مافی دەنگدانیان هەبوو. دەنگدان بە حەوت قۆناخی جیاواز بەڕێوەچوو. ئەنجامی کۆتایی هەڵبژاردنەکە لە 4ی حوزەیرانی ئەمساڵ رادەگەیێنرێت. ئەگەر مۆدی لە هەڵبژاردنەکاندا بیباتەوە، ئەوە دەبێتە دووەم سەرۆکوەزیران لە مێژووی هیندستان کە توانیبێتی 3 جار لەسەر یەک حکومەتی هیندستان بەڕێوەبەرێت. مۆدی لە بانگەشەکانیدا بەردەوام باسی ئەو دەستکەوتانەی دەکرد لە 10 ساڵی رابردوودا بەدەستی هێناوە و یەکێک لەو تۆمەتانەش کە دەیدایە پاڵ پارتی ئۆپۆزسیۆن ئەوەبوو، ئەو پارتە لایەنگری پێکهاتەی موسڵمانان لە هیندستان دەکات. ئەمڕۆ نزیکەی 100 ملیۆن کەس لە کۆتا قۆناخی هەڵبژاردنەکەدا دەنگیاندا، لەبەر بەرزبووەنەوەی پلەی گەرما بۆ 48 پلەی سلیزی، لانیکەم 33 کەس گیانیان لەدەستداوە.

هاوڵاتی یەکێتی ئەوروپا بە فەرمی رایگەیاند "وەزیری بەرگری کۆماری ئیسلامی و فەرماندەی فەیلەقی قودسی سوپای پاسدارانی بە هۆکاری ناردنی ئەو مووشەک و درۆنانەی کە دژی ئیسرائیل و ئۆکراین، هەروەها لە لایەن حووسییەکانەوە لە دەریای سوور دژی کەشتییەکان بەکار ئەبرێن، کەوتوونەتە لیستی گەمارۆکانەوە". پێشتر لەلایەن دیپلۆماتەکانی یەکێتی ئەوروپاوە راگەیەندرابوو کە محەمەد رەزا ئاشتیانی، وەزیری بەرگری ئێران لە لیستی گەمارۆکاندایە، بەڵام رۆژی هەینی 31ی ئایار راگەیەندرا، ئیسماعیل قائانی، فەماندەی فەیلەقی قودسی سوپای پاسداران لەبەر ئەوەی دەور و نەخشی بووە لە ناردنی مووشەک و درۆن بۆ حزبوڵڵای لوبنان کە دژی ئیسرائیل بە کاری دەبات و هەروەها ناردنی مووشەک بۆ حووسییەکان کە بازرگانی ئازاد لە دەریای سووری خستۆتە مەترسییەوە لە لیستی گەمارۆکاندایە. فەیلەقی قودسی سوپای پاسداران کە پێشتر قاسم سولەیمانی فەرماندەیی دەکرد، دەورێکی بەرچاوی هەیە لە فێرکردن و پڕچەککردنی هێزە بریکارەکانی سەر بە ئێران لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست. یەکێتی ئەوروپا هەروەها ناوەندی "خاتم الانبیا"ی سوپای پاسداران و فەرماندەکەی " غولامعەلی رەشید" خستۆتە لیستی گەومارۆکانەوە. ناوەندی "خاتم الانبیا" دیارترین ناوەندی جەنگی کۆماری ئیسلامییە. هێزی دەریایی سوپای پاسدارانیش بە هەمانشێوە کەوتوونەتە لیستی گەمارۆکانی یەکێتی ئەوروپاوە، هەروەها کۆمپانیای "کاوان ئیلکترۆنیک بێهراد" لەگەڵ "مەهدی دێهقانی محەممەد ئابادی" بەڕێوەبەری گشتی ئەم کۆمپانیایەو حسێن هاتفی ئەردەکانی، جێگری بەڕ‌ێوبەری گشتی ئەم کۆمپانیایە لە لیستی گەمارۆکاندان. بە هەمانشێوە ئەفشین خواجە فەرد، بەڕێوبەری گشتی رێکخراوی پیشەسازی ئاسمانی وەزارەتی بەرگری کۆماری ئیسلامی کەوتۆتە لیستی گەمارۆکانەوە. بەپێی ئەم گەمارۆیانە، دارایی ئەم کەسانە و ئەم رێکخراوانە لە یەکیەتی ئەورووپا دەستی بەسەردا دەگیردرێت و مافی ئەوەیان نییە سەفەر بکەن بۆ یەکێتی ئەوروپا.  

هەوراز حوسێن هاوڵاتی، وارشۆ سکرتێتی گشتیی ناتۆ داوا لە ئەندامانی ناتۆ دەکات، لەمەودوا ساڵانە بە لایەنی کەمەوە 40 ملیار یۆرۆ بۆ ئۆکراینا دابین بکەن. ئەوەش بۆ بەردەوامبوونی بەرپەرچدانەوەی هێرشەکانی رووسیا و بەرگریکردن لە خاکەکەی کە رووسیا بەشێکی کۆنترۆڵکردووە. رۆژی هەینی 31-5-2024، یانس ستۆڵتەنبێرگ، سکرتێری گشتیی ناتۆ رایگەیاند، "لە دوای داگیرکاریی گشتگیری رووسیاوە،  هاوپەیمانان بە نزیکەیی 40 ملیار یۆرۆ هاریکاریی سەربازییان داوەتە ئۆکراینا بۆ هەر ساڵێک. پێویستە لەو ئاستەدا پاڵپشتی خۆمان ساڵانە بۆ ئۆکراینا بهێڵینەوە، تا ئەو کاتەی پێویستە". لەکاتێکدا رووسیا لە هێرشەکانی بۆ سەر ئۆکراینا بەردەوامە و لەم دواییەشدا چڕی کردووەتەوە، بەرپرسانی ناتۆ لە پراگ ئامادەکاری بۆ لوتکەی تەمموز دەکەن. لەو لوتکەیەدا ناتۆ ئاهەنگی 75 ساڵەی دامەزراندنی دەگێڕێت و پلان بۆ هاریکاریکردنی داهاتووی ئۆکراینا دادەنێت. ستۆڵتەنبێرگ دەڵێت، دەبێت لە لوتکەکەی ئەم جارەی واشنتندا ئەوە دڵنیابکەنەوە کە ئۆکراینا لەمەودوا توانای پلاندانانی هەبێت و توانای هێرشکردنی پێشوەختەی لەکاتی مەترسی هێرش بۆ سەری هەبێت.

هەوراز حوسێن هاوڵاتی، وارشۆ پیاوێک لە ئەڵمانیا بە چەقۆ هێرشدەکاتە سەر ژمارەیەک چالاکڤان کە خۆیان وەک دژ بە "ئیسلامی سیاسی" لە ئەڵمانیا دەناسێنن. هێرشبەرەکە ریشدارە و پۆلیس تاوەکو ئێستا هیچ زانیارییەکی لەسەر ئاین و ناسنامەی ئاشکرانەکردووە. نیوەڕۆی رۆژی هەینی 31-5-2024، لە شاری مانهاینی ئەڵمانیا هێرشبەرێک بە چەقۆ پەلاماری گرووپێکیدا کە کامپەینێکیان دژی "ئیسلامی سیاسی" لە ئەڵمانیا لە ناوەندی ئەو شارە راگەیاندبوو. پۆلیس راگەیاندووە، هێرشبەرەکە شەش کەسی بە چەقۆ بریندارکردووە کە یەکێکیان پۆلیسێک بووە لەکاتی رووداوەکەدا هەوڵی پاراستنی گیانی قوربانییەکانی داوە. هێرشەکە نزیکەی کاژێر 11:30 خولەکی بەیانی لە ناوچەی مارکپلاز، لە ناوەندی شاری مایهان کراوە. ئەوانەی کامپەینەکەیان راگەیاندووە، رێکخراوی پاکس ئەوروپان، کە وەک گرووپێکی دژە "ئیسلامی سیاسی" خۆیان دەناسێنن. لە شوێنە گشتییەکاندا لەبارەی "مەترسی زیادبوون و کاریگەریی ئیسلامی سیاسی" بۆ خەڵک دەدوێن. پۆلیس دەڵێت پێنج کەس و ئەفسەرێکی پۆلیس کە چەند جارێک چەقۆ بەر سەر و ملی کەوتووە بریندارکراون. یەکێکی دیکەش لە بریندارەکان مایکڵ ستورەنبەرگەر، چالاکڤانی دژە ئیسلامە کە یەکێکە لە ئەندامە سەرەکییەکانی ئەو رێکخراوە. ئەوە چەند کاژێرێک بەسەر رووداوەکەدا تێپەڕیوە و بەرپرسان رایانگەیاندووە، جارێ ناتوانن زانیاری لەبارەی سەختی بریندارەکانەوە بدەن و ناسنامەی هێرشبەرەکەش هێشتا دیار نییە. نانسی فیزەر، وەزیری ناوخۆی ئەڵمانیا رایگەیاند، لێکۆڵینەوەکان بۆ دیاریرکردنی دنەی هێرشەکە دەستیپێکردووە. ئەوەی باسکرد، "ئەگەر لێکۆڵینەوەکان بیسەلمێنن دەستێکی ئیسلامی لە پشتەوە هەبووە، ئەوە دەبێتە دڵنیاییەکی دیکە لە توندوتیژی ئیسلامی" لە ئەڵمانیا. ئۆلاف شۆڵز، راوێژکاری ئەڵمانیاش نیگەرانی خۆی لەبارە هێرشەکەوە لە تۆڕی کۆمەڵایەتی ئێکس بڵاوکردەوە و گوتی، "ئەوەی لە مانهایم روودەدات زۆر خراپە و توندوتیژی لە ناو دیموکراسیی ئێمەدا قبوڵکراو نییە".

هەوراز حوسێن هاوڵاتی، وارشۆ جۆ بایدن رایگەیاند، ئیسرائیل پێشنیازێکی بۆ ئاگربەست لە جەنگەکەی دژی حەماس بەرامبەر رادەستکردنەوەی بارمتەکانی ئیسرائیل راگەیاندووە؛ هەروەها داوا لە حەماس دەکات پێشنیازەکە قبوڵبکەن. رۆژی هەینی 31-5-2024، جۆ بایدن، سەرۆکی ئەمریکا بە رۆژنامەڤانانی گوت، "کاتی ئەوە هاتووە ئەم جەنگە کۆتایی بێت و رۆژی دوای ئەو دەستپێبکات". راگەیێنراوەکەی جۆ بایدن لەکاتێکدایە، هەڵبژاردنی سەرۆکایەتی ئەمریکا نزیکە و بایدن لە ژێر گوشارێکی زۆری نێودەوڵەتیدایە بۆ کۆتاییهێنان بە جەنگی غەززە. گفتووگۆکانی ئاگربەستی غەززە بە نێوەندگیری ئەمریکا، قەتەر و میسر تاوەکو ئێستا بێ ئەنجام ماونەتەوە. هەریەک لە حەماس و ئیسرائیلیش یەکدی بە دانانی مەرجی قورس و هەنگاونەنان بۆ ئاگربەست تۆمەتباردەکەن. تاوەکو ئێستا حەماس و ئیسرائیل هیچ لێدوانێکیان لەسەر قسەکانی جۆ بایدن نەداوە. بایدن رایگەیاندووە، لە قۆناخی یەکەمی ئاگربەستەکەدا حەماس بارمتەکان رادەستدەکاتەوە و ئیسرائیلیش بەندکراوە فەڵەستینییەکان ئازاد دەکات. خەڵکی غەززە دەگەڕێنەوە فەڵەستین و ئیسرائیل لە غەززە دەکشێتەوە، هەروەک رۆژانە 600 بارهەڵگری خۆراک و هاریکاریی مرۆیی دیکە دەگەیێنرێنە دەست خەڵکی غەززە. بایدن دەڵێت، لە قۆناخی دووەمی ئاگربەستەکەدا حەماس و ئیسرائیل دەچنە سەر مێزی گفتووگۆ و لەسەر چەند خاڵێک رێککەوتن دەکەن تاوەکو چیدی توندوتیژی روونەدات. ئەوەشی بە روونی گوت، "لەو ماوەیەدا کە گفتووگۆ دەکرێت، ئاگربەستەکە بەردەوامی دەبێت". ئەوەشی گوت، قۆناخی سێیەم بریتی دەبێت لە داڕشتنەوەی پلانێک بۆ بنیاتنانەوەی غەززە. هەروەها بایدن داوای لەو بەرپرسانەی ئیسرائیل کرد کە وەک خۆی دەڵێت، هەوڵی دروستکردنی جەنگێکی "تاهەتایی" دەدەن، بیروڕای خۆیان بگۆڕن.

هەوراز حوسێن هاوڵاتی، وارشۆ بەهۆی رۆچوونی پردێکەوە لە کۆڵۆمبیا دوو ئۆتۆمبێل و ماتۆڕسکیلێک دەکەونە خوارەوە و چوار کەس گیان لەدەست دەدەن. هۆکاری داڕووخانی پردەکە بۆ گۆڕانی کەشوهەوا و بارانی زۆر دەگەڕێتەوە. رۆژی هەینی 31-5-2024، جولیۆ ئۆلایا، سەرۆکی پۆلیسی شاری بارانکیلای کۆڵۆمبیا رایگەیاند، بەهۆی بارانی زۆرەوە پردێک داڕووخاوە و دوو ئۆتۆمبێل و ماتۆڕسکیلێکی تێکەوتوون. لە رووداوەکەدا چوار کەس گیانیان لەدەستداوە و 3 کەسی دیکەش برینداربوون. حکومەتی کۆڵۆمبیا رایگەیاندووە، پێشبینی دەکەن دیاردەی ئەل نینۆ وابکات رووداوی زیاتری لەم جۆرە لە داهاتوودا رووبدەن، چونکە بارانی بەخوڕتر دەبارێت و زەوی تەڕتر دەبێت. بۆیە هۆشداری داوەتە هاووڵاتیان وریابن. رووداوە سرووشتییەکان لە جیهاندا ژمارەیان روو لە زیادبوونە، هەفتەی رابردوو لە نیو گینی زەوییەک رۆچوو و لانیکەم 2000 کەسی ژێر زەوی کرد و تا ئێستا نزیکەی 700 کەس گیانیان لەدەستداوە. رووداوی لافاوی بەهێز و تۆڕنادۆش بەشێک لە وڵاتانی جیهانی وەک ئەمریکا و ئەفغانستانی گرتووەتەوە و بەهۆیەوە سەدان کەس لەمساڵدا گیانیان لەدەستداوە.

هاوڵاتی ئەمڕۆ هەینی 31ی ئایاری 2024، ئەنجومەنی ئاسایشی نێودەوڵەتی بۆ ماوەی 19 مانگ رۆڵی یۆنامی لە عێراق درێژکردەوە، واتە ئەرکەکانی یۆنامی لە عێراق تاوەکو کۆتایی ساڵی 2025 بەردەوام دەبێت. نێردەى نەتەوە یەکگرتووەکان لە عێراق (یۆنامى) لە ساڵى 2003ـوە لە عێراق کاردەکات. سەرۆکى نێردەکە، نوێنەرى سکرتێرى گشتیى نەتەوە یەکگرتووەکانە.  پێشتر، محەمەد شیاع سودانی، سەرۆک وەزیرانی عێراق لە 8ی نیسانى 2024 لە نامەیەکی کە بۆ سکرتێرى گشتیی نەتەوە یەکگرتووەکانی ناردووە، داوا دەکات تاوەکو کۆتایی 2025، کۆتایی بە ئەرکى یونامى بهێندرێت لە عێراق، تاوەکو ئەو کاتەش تەنیا کارەکانى لە چەند بوارێک تەواو بکات و رێوشوێنەکانى داخستنى ئەو نێردەیە بگرێتەبەر.