ترەمپ: دەبێت خەڵاتى نۆبڵى ئاشتى وەربگرم

هاوڵاتى سەرۆک وەزیرانی حکومەتى ئیسڕائیل، دوای کۆبوونەوەکەی لەگەڵ وەزیری دەرەوەی ئەمەریکا ڕایگەیاند: ئیسڕائیل و ئەمەریکا سوورن لەسەر بەرپەرچدانەوەی هەوڵەکانی ئێران بۆ ئەتۆم و دوژمنکارییەکانی لە ناوچەکەدا. لەکۆنگرەیەکى رۆژنامەوانیدا دوای کۆبوونەوەکەی لە ئۆرشەلیم لەگەڵ مارکۆ، بنیامین نەتانیاهۆ سەرۆک وەزیرانى ئیسرائیل، وتی: گفتوگۆیەکی زۆر بە بەرهەممان کردووە لەسەر چەندین پرس، گرنگترینییان پرسی ئێران بوو. ئەو وتیشی: ئیسڕائیل و ئەمەریکا پێکەوە شان بە شانی یەکتر دژی مەترسی ئێران وەستاون، ڕێککەوتووین لەسەر ئەوەی کە ئایەتوڵاکان نابێت چەکی ئەتۆمییان هەبێت و ڕێککەوتین لەسەرئەوەی دوژمنکارییەکانی ئێران لە ناوچەکەدا دەبێت ڕابگیرێن." هاوکات مارکۆ ڕوبیۆ وەزیری دەرەوەی ئەمەریکا، وتی: لە پشت هەر گروپێکی تیرۆریستییەوە، لە پشت هەر کارێکی توندوتیژییەوە، لە پشت هەر چالاکییەکی ناسەقامگیرکەرەوە، لە پشت هەر شتێکەوە کە مەترسی لەسەر ئاشتی و سەقامگیری ملیۆنان کەس دروست بکات لەم ناوچەیەدا ئێرانە. نەتانیاهۆ ئەوەشى وت ئیسڕائیل "بە توندی لە ئێرانی داوە" لە ماوەی 16 مانگی جەنگەکەی ناو غەززەدا دژی حەماس، وتیشی بە پشتیوانی ترامپ "هیچ گومانێکم نیە لەسەر ئەوەی دەتوانین و کارەکە تەواو دەکەین." وتی ئیسڕائیل حزبوڵای لە باشووری لوبنان لاواز کرد و سەدان ئامانجی لە سوریا پێکاوە لە هەوڵیدا بۆ ڕێگریکردن لە کردنەوەی بەرەیەک لەلایەن گروپە چەکدارییەکانی سەر بە ئێرانەوە دژی ئیسڕائیل. لەبەشێکى دیکەى قسەکانیدا، سەرۆک وەزیرانى حکومەتى ئیسرائیل، ئاماژەى بۆ ئەوەکرد، ئێستا، ئەگەر هەر هێزێکی دیکە باوەڕی وابێت کە ئیسڕائیل ڕێگە بە هێزی دوژمنکاری دیکە دەدات سوریا وەکو بنکەیەک بۆ ئۆپەراسیۆن دژمان بەکاربهێنێت ئەوا زۆر هەڵەن.

ڕۆژنامەنووسێکى مۆسکۆ ئاشکرای دەکات، سەرچاوەکانی لە دەزگا ئەمنییەکانی ڕووسیا دەڵێن "بەشیکى زۆرى کارمەندو ئەفسەرەکانى دەزگای ئاسایشی فیدراڵی ئەرکی پاراستنی ئەسەدو بنەماڵەکەیان لەڕووسیا پێسپێردراوە، چونکە ڕووسەکان ئاسایشی ئەسەد و ئەندامانی بنەماڵەکەیان زۆر بە جددی وەردەگرتووەو دەیانەوێت بیانپارێزن. ڕاپۆرتێکی ڕۆژنامەنووسێکی مۆسکۆ کە ڕۆژنامەی "ئیسرائیل تودەی" بڵاویکردووەتەوە، وردەکارییەکانی ئەو ژیانەی ئاشکرا کردووە کە بەشار ئەسەد سەرۆکی سوریای لەکارلابردو لە ڕووسیا تێیدا دەژی. ئەو ڕۆژنامەنووسە کە بە مەرجی ئەوەی نەیویست ناوی ئاشکرا بکرێت بەدواداچوون بۆ ژیانی نوێی ئەسەد دەکات لە پایتەختی ڕووسیا، وتی: “ئەسەد نەک هەر توانی هەڵبێت و ڕزگاری بێت بەهۆی فەرمانی ئاشکرای ڤلادیمێر پوتین بۆ دوورخستنەوەی لە ناوەندی ڕووخانی ڕژێمەکەی، بەڵکو هەموو ئەو شتانەی لەگەڵ خۆی هێنا کە پێویستی بوو بۆ ژیانێکی ئاسوودە و بێخەم و پارەیەکی زۆرى هێناوە”. بە وتەی ئەو ڕۆژنامەنووسە کە دانیشتووی مۆسکۆیە، بنەماڵەی ئەسەد لە ماوەی ساڵانی ڕابردوودا لانیکەم ١٩ شوقەی جیاوازیان لە سەرانسەری شارەکەدا هەبووە. ئەو ڕۆژنامەنوسە ئاماژەى بۆ ئەوەکردوە ڕەنگە بەدیارکراوى نەزانرێت کێ هەڕەشە لە ئەسەد دەکات لە مۆسکۆ کە هەزاران کیلۆمەتر لە سوریاوە دوورە؟ ئەو دەڵێت: “بەڵام لەبیرت نەچێت کە هاوڵاتیانی وڵاتانی ئاسیای ناوەڕاست کە سەردەمانێک بەشێک بوون لە یەکێتی سۆڤیەت – بۆ نموونە ئۆزبەکستان و تاجیکییەکان – دەتوانن بەبێ ڤیزا بچنە ناو ڕووسیا، و لەوانەیە بێنە مۆسکۆ و بەدوای تۆڵەسەندنەوە لەو کەسانە بگەڕێن کە هەڤاڵەکانیان کوشتووە. ئەو ڕۆژنامەنووسە دەڵێت دەزگای ئاسایشی فیدراڵی ئەرکی پاراستنی ئەسەدی پێسپێردراوە، ڕووسەکان ئاسایشی ئەسەد و ئەندامانی بنەماڵەکەی زۆر بە جددی وەردەگرن. ئەو ڕۆژنامەنووسە پێشبینی کردووە کە "ئەسەد" بچێتە ناو بواری بازرگانییەوە، ئەگەر بە شێوەیەکی شەخسی نەبێت ئەوا لە ڕێگەی کوڕەکانییەوە ئەو کارەدەکات. میدیاکانی ڕووسیا ڕووماڵی چالاکییەکانی بنەماڵەی ئەسەد لە مۆسکۆ ناکەن، ڕۆژنامەنووسانیش جەخت لەوە دەکەنەوە کە "ئەمە بابەتێکی قەدەغەکراوە بۆ ڕووماڵکردن". ڕوونیشیکردەوە، هیچ ڕۆژنامەنووسێک ناوێرێت قەدەغەکردنەکە پێشێل بکات و بە ئاشکرا ڕاپۆرتێک بدات کە ئەم خێزانە لە کوێ دەژین و چی دەکەن و ژیانی ڕۆژانەیان چۆنە. ڕاپۆرتەکان ئاماژە بەوە دەکەن کە نەخۆشی شێرپەنجەی خوێنی ئەسما ئەسەد خراپتر بووە، ئێستاش لە دامەزراوەیەکی پزیشکی بەناوبانگی مۆسکۆ لە دابڕانێکی تەواودایە بۆ کەمکردنەوەی مەترسی تووشبوون بە ڤایرۆسەکە. جگە لەوەش جێگەی پرسیارە کە ئایا ئەسەد خۆی لەگەڵ پێگەی نوێی خۆیدا گونجاندووە وەک دەربەدەرێکی دەوڵەمەند کە ڕۆژەکانی بە ئاهەنگگێڕان بەسەر دەبات. لە کۆتاییدا، بە دڵی بێت یان نا، نیگەرانییەکانی ئاسایشی کەسی بەدوایدا دەڕۆن بۆ پایتەختی ڕووسیا، بەپێی هەمان ڕاپۆرت. ئەو ڕۆژنامەنوسە دەڵێت: لە ڕاستیدا سەرۆکی ڕووسیا حەز ناکات لەگەڵ کەسێک دەربکەوێت کە کۆنترۆڵی وڵاتەکەی لەدەستداوە و وێنەی دۆڕاوێکی بەدەستهێناوە. بەشار پێویستی بە لەبیرکردنی سیاسەت و کۆبوونەوەی لوتکە لەگەڵ سەرکردەکان دەبێت، بەڵام مۆسکۆ یاریزانی بەهێزی کەم نییە کە بە خۆشحاڵییەوە هاوکاری بازرگانی لەگەڵدا بکەن و ئەو پارەیەی لە خەزێنەی سوریا هێناویەتی قسەیەکی زۆر دەکات.

هاوڵاتى دوای بڕیاری ڕاگرتنی لە سەردەمی ئیدارەی پێشووی بایدن، وەزارەتی بەرگری ئیسرائیل، گەیشتنی باری بۆمبی قورسی ڕاگەیاند کە لەلایەن ئیدارەی ئێستای ئەمریکاوە ئازادکرابوون. نزیکەى مانگێک لەمەوبەر، سەرۆکی ئەمەریکا دۆناڵد ترامپ، ڕایگەیاند  فەرمانی بە سوپای ئەمەریکا کردووە بۆمبە 2000 پاوەندییەکان بدەن بە ئیسڕائیل دوائ ئەوەی سەرۆکی پێشووی ئەمەریکا جۆ بایدن ناردنی ئەو جۆرە بۆمبەی بۆ ئیسڕائیل ڕاگرتبوو. ئەمڕۆ یەکشەممە وەزارەتی بەرگری ئیسرائیل لە بەیاننامەیەکدا بە ئاماژەدان بە بۆمبەکانی ئێم کەی (مارک) ٨٤ کە بەم دواییە لەلایەن ئیدارەی ترەمپەوە فەرمانی پێکرابوو، ڕایگەیاندووە، بارێکی بۆمبی ئاسمانی قورس کە بەم دواییە لەلایەن حکومەتی ئەمریکاوە نێردراوە، ئەمشەو گەیشتوەتە ئیسرائیل. ئیسرائیل کاتز، وەزیری بەرگری ئیسرائیل سوپاسی ئیدارەی ترەمپی کرد و ڕایگەیاند، ناردنی بۆمبی قورس کە شەوی شەممە گەیشتە ئیسرائیل، زیادکردنێکی گرنگە بۆ هێزی ئاسمانی و سوپای ئیسرائیل. کاتز وتی: ئەمە زیادکردنێکی گرنگە بۆ هێزی ئاسمانی نێودەوڵەتی و هێزی ئاسمانی، سوپاسی سەرۆک ترامپ و ئیدارەی ئەمریکا دەکەم بۆ پاڵپشتییە چەسپاوەکانیان بۆ دەوڵەتی ئیسرائیل. باری بۆمبی قورسی کەشتییەکە بریتی بوو لە بۆمبی ئێم کەی ٨٤ کە کێشی تەقینەوەی بە نیو تۆن مەزەندە دەکرێت و تیژڕەوی بەرکەوتنی ٣٦٥ مەتر دەبێت. بەپێی زانیارییەکانی وەزارەتی بەرگری ئیسرائیل و سوپای ئیسرائیل، زیاتر لە 76 هەزار تۆن کەرەستەی سەربازی بە 678 فڕین و 129 باری دەریای گەیشتوونەتە ئیسرائیل، ئەمەش بە گەورەترین باری ئاسمانی و دەریای دادەنرێت لە مێژووی ئیسرائیلدا. بۆمبێکی 2000 پاوەندی دەتوانێت کۆنکریت و کانزای ئەستوور ببڕێت و نیوەتیرەی تەقینەوەیەکی بەرفراوان دروستبکات. ڕۆیتەرز ساڵی ڕابردوو بڵاویکردەوە کە بەڕێوبەرایەتییەکەی بایدن هەزاران بۆمبی 2000 پاوەندی بۆ ئیسڕائیل ناردووە دوای هێرشەکەی 7 ی مانگی 10 ی ساڵی 2023 ی حەماس بۆ سەر ئیسڕائیل. بەڵام یەکێک لە بارەکانی بۆ ئیسڕائیل ڕاگرتووە. لە دوای دەستپێکردنی جەنگەکەوە ئەمەریکا بە بەهای ملیاران دۆلار یارمەتی بۆ ئیسڕائیل ڕاگەیاندووە. کاتێک پرسیاری لێکرا سەبارەت بەوەی بۆچی ئەو بۆمبانەی داوە بە ئیسڕائیل، رامپ وتی " لەبەرئەوەی کڕیویانە."

  وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا دەڵێت سەردانەکەی ڕوبیۆ سعودیە و ئیمارات دەگرێتەوە، ناتانیاهۆ ئاشکرای دەکات بەم نزیکانە کۆبوونەوەیەک بۆ ئاستی سیاسی و ئەمنی ئەنجام دەدرێت بۆ بڕیاردان لەسەر هەنگاوی داهاتوو لە غەززە. درەنگانێکى شەوى ڕابروو، مارکۆ ڕوبیۆ وەزیری دەرەوەی ئەمریکا لە یەکەم سەردانیدا بۆ ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست لەدوای دەستبەکاربوونیەوە گەیشتە تەلئەبیب، بڕیارە دواتر سەردانى هەریەکە لەوڵاتانى سعوودیە و ئیماراتیش بکات. هەروەها بڕیارە ئەمرۆ یەکشەممە ڕوبیۆ گەشت بۆ قودس بکات، پێش ئەوەی لەگەڵ سەرکردەکانی ئیسرائیل گفتوگۆ بکات. لە گفتوگۆکانی وەزیری دەرەوەی ئەمریکادا داهاتووی کەرتی غەززە دەبێت، هەروەها پلانی دۆناڵد ترەمپ لەو بارەوە. ڕوبیۆ پێشتر لە چاوپێکەوتنێکدا ڕایگەیاندبوو کە پلانەکەی ترەمپ تاکە پلانە کە لە ئێستادا بەردەستە، بەڵام جەختی لەوە کردەوە کە واشنتۆن ئامادەیە گفتوگۆ بکات لەبارەى پێشنیارەکانی وڵاتانى عەرەبى سەبارەت بە غەززە. هەروەها ئاماژەی بەوەشکرد، هەر پلانێک کە حەماس لە غەززە بەجێبهێڵێت کێشەیەک دەبێت، چونکە ئیسرائیل تەحەمول بەو شتە ناکات، بەپێی دەربڕینەکەی. وەزیری دەرەوەی ئەمریکا پێشوازی لە هەر پلانێکی عەرەبی بۆ غەززە کرد کە "باشتر" بێت لە پێشنیازی ترەمپ. وەزیرى دەرەوەى ئەمریکا وتیشى: هەموو ئەم وڵاتانە دەڵێن گرنگی بە فەلەستینییەکان دەدەن، بەڵام هیچیان نایانەوێت هیچ فەلەستینییەک ببەن، هەروەها هیچ کامیان مێژوویەکیان نییە کە هیچ کارێکیان بۆ غەززە کردووە لەم ڕووەوە.

ئەمشەو، سێرگی لاڤرۆڤ و مارکۆ روبیۆ، وەزیرانی دەرەوەی رووسیا و ئەمریکا بەتەلەفۆن قسەیان کردووە و ئامادەکارى دەکەن بۆ کۆبونەوەى پوتین و ترەمپ، هاوکات هەردوولا ئامادەیی خۆیان بۆ دەستپێکردنەوەی دیالۆگی هاوبەش دووپاتکردووەتەوە. بەپێى ڕاگەیەندراوێکى وەزارەتی دەرەوەی رووسیا،  بەدەستپێشخەرى واشنتن، ئەمشەو  مارکۆ روبیۆ، وەزیری دەرەوەی ئەمریکا پەیوەندیەکى تەلەفۆنى لەگەڵ سێرگی لاڤرۆڤى هاوتا ڕووسیەکەى ئەنجامداوە. لەو پەیوەندیە تەلەفۆنیەدا، هەردوو وەزیى ناوبراو، ویستی خۆیان بۆ کارکردن لەسەر پرسە نێودەوڵەتییەکان، لەوانە "کۆتاییهێنان بە جەنگی ئۆکراینا، دۆخی فەلەستین و رۆژهەڵاتی نێوەڕاست بە گشتی و پرسە ناوچەییەکانی دیکەش پیشانداوە." "سێرگی لاڤرۆڤ و مارکۆ ڕوبیۆ ئامادەیی خۆیان دووپاتکردەوە بۆ کارکردن پێکەوە بۆ گەڕاندنەوەی گفتوگۆی نێوان وڵاتەکانیان کە ڕێز لە یەکتر دەگرن بەگوێرەی ئەو هەنگاوانەى کە سەرۆکەکان دانیا دەنێن. ترەمپ و پوتین ڕۆژی چوارشەممەى ڕابردوو زیاتر لە کاتژمێرێک قسەیان کردوە، ئەمەش یەکەم پەیوەندی ڕاستەوخۆی نێوان سەرۆکەکانی ئەمریکا و ڕووسیایە کە پوتین پەیوەندییەکی لەگەڵ جۆ بایدن هەبووە، ماوەیەکی کەم پێش ئەوەی لە شوباتی ٢٠٢٢دا فەرمانی بە دەیان هەزار سەرباز بدات بۆ ناو ئۆکرانیا. رۆژی 12-02-2025 دۆناڵد ترەمپ لە تۆڕی کۆمەڵایەتیی خۆی (ترووس سۆشیال) رایگەیاند: "پەیوەندییەکی تەلەفۆنیی بەرهەمدار و درێژم لەگەڵ سەرۆک ڤلادیمیر پووتین کرد." بەوتەی ترەمپ، لە پەیوەندییە تەلەفۆنییەکە، هەردوو سەرۆکەکە باسیان لە ئۆکراینا، رۆژهەڵاتی نێوەڕاست، وزە، هێزی دۆلار، ژیریی دەستکرد و چەندین بابەتی دیکە کردووە. ترەمپ وتی: "[لەگەڵ پووتین] رێککەوتین گیانلەدەستدانی ملیۆنان کەس لە جەنگی ئۆکراینا و رووسیا بوەستێنین و زۆر لە نزیکەوە پێکەوە کاربکەین. هەروەها رێککەوتین سەردانی وڵاتی یەکدی بکەین."

ڕافائیل گرۆسی، بەڕێوەبەری گشتی ئاژانسی نێودەوڵەتی وزەی ئەتۆمی ڕۆژی هەینی 14ی مانگی دوو سەبارەت بە زیادبوونی بەرچاوی ڕێژەی یۆرانیۆمی پیتێنراو لەلایەن کۆماری ئیسلامی ئێران هۆشداری دا و جەختی لەوە کردەوە کە دەرفەتەکان بۆ زیندووکردنەوەی ڕێککەوتنی ناوکی خەریکە کۆتایی دێت. سەرەڕای دژایەتی بەربڵاوی کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی، حکومەتی ئێران بەردەوامە لە پیتاندنی یۆرانیۆم تا ئاستی 60 لەسەد و نزیکیش بووەتەوە لە پیتاندنی لەسەدا 90 کە پێویستە بۆ بەرهەمهێنانی چەکی ئەتۆمی. لە پەراوێزی کۆنفرانسی ئاسایشی میونشن بۆ ڕۆژنامەنووسان، گرۆسی هۆشداریدا لەوەی کات بۆ زیندووکردنەوەی ڕێککەوتنی ناوکی ئێران و ئەمەریکا خەریکە تەواو دەبێت و وتیشی "بەڵام ئەوە بەو مانایە نییە کە ناتوانین بە خێرایی ئەو کارە بکەین". بە وتەی ناوبراو، ئاژانسی نێودەوڵەتی وزەی ئەتۆمی "هەموو ئەو زانیاریانەی" لەبەردەستدایە کە پێویستی پێیەتی، بەڵام بڕیاردان لە ئەستۆی وڵاتانی ئەندامی ئاژانسە. بەڕێوەبەری گشتی ئاژانس وتی "بەرهەمهێنانی مانگانەی یۆرانیۆمی پیتێنراوی 60%ی لەلایەن ئێرانەوە حەوت هێندە زیادی کردووە و پێدەچێت تا ئەو کاتەی ئاژانس ڕاپۆرتی خۆی لە مانگی داهاتوودا بڵاو دەکاتەوە، کۆی یۆرانیۆمی پیتێنراوی 60%ی ئەو وڵاتە بۆ 250 کیلۆگرام زیاد بکات." بەپێی پێوەرەکانی ئاژانسەکە، ئەم بڕە یۆرانیۆمە، ئەگەر پیتێنرابێت، بەسە بۆ بەرهەمهێنانی شەش بۆمبی ئەتۆمی. ڕافایل گرۆسی هۆشداریدا لەوەی کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی دەبێت ئەم بابەتە "زۆر بە جددی" وەربگرێت و "هەر بۆیە پێموایە نابێت کاتێکی زیاتر لەمە بەفیڕۆ بدەین". بەڕێوەبەری گشتی ئاژانسی نێودەوڵەتی ئاژانس وتی "چاوەڕوانی دەستنیشانکردنی نێردەی تایبەتی ئەمەریکا بۆ ئێران لەلایەن کۆشکی سپی دەکات بۆ دەستپێکردنی ڕاوێژ و ئاڵوگۆڕی بیروڕا لەگەڵ ناوبراو سەبارەت بە هەنگاوەکانی داهاتوو لەبارەی کۆماری ئیسلامی ئێرانەوە. گرۆسی هەروەها زیادی کرد کە ئاژانسەکە لە پەیوەندیدایە لەگەڵ بەڕێوبەرایەتی دانۆڵد ترامپدا. وتەکانی گرۆسی لە کاتێکدایە کە سەرۆکی ئەمەریکا چەند رۆژ پێش ئیستا فەرمانێکی جێبەجێکردنی واژۆ کرد بۆ دەستپێکردنەوەی هەڵمەتی "زۆرترین گوشار" بۆ سەر کۆماری ئیسلامی ئێران.

جارێکی دیکە دۆناڵد ترەمپ سەرۆکی ئەمریکا باسی لە کەنەدا کرد و ئاماژەی بەوەدا کە کەنەدا ٥١هەمین ویلایەتی ئەمریکایە. ترەمپ لە کۆنگرەیەکی ڕۆژنامەوانیدا سەبارەت بە جەستن ترودۆ، سەرۆکوەزیرانی کەنەدا ڕایگەیاند، حاکمی کەنەدایە. ترەمپ هەروەها ئەوەشى وت: کەنەدا حاکمى سەربازیی پێویستی نییە و پارەمان پێنادات بۆ پاراستنی، ئێمە 20% باج بەسەر ئەوروپادا دەسەپێنین، ئەو باجە نوێیانەش هەلی کار دەڕەخسێنن. ترودۆش بە توندی وەڵامی ئەو قسانە دەداتەوە، ئەم لێدوانانە دوای ئەوە هات کە جەستن ترودۆ سەرۆک وەزیرانی کەنەدا پێشتر ڕایگەیاند کە کەنەدا بە تەواوی سەربەخۆیە و بە شێوەیەکی ڕستەیی هەر ئەگەرێکی پەیوەستبوونی بە ئەمریکاوە ڕەتکردەوە. ترودۆ لە میانی کۆنگرەیەکی ڕۆژنامەوانیدا لە برۆکسل، کە لە کۆتایی سەردانەکەیدا بۆ ئەوروپا بەڕێوەچوو، بە تۆنێکی پتەو و جەختی لە پابەندبوونی وڵاتەکەی بە سەروەری و ناسنامەی نەتەوەیی وڵاتەکەی کردەوە، وتی: بە هیچ شێوەیەک هیچ ڕێگەیەک نییە کە کەنەدا ببێتە ویلایەتى 51، ئەمە بە تەواوی لە پرسیار دەرچووە". ترودۆ هەروەها ئاماژەی بەوەدا کە دوای هەشت ساڵ لە مامەڵەکردن لەگەڵ دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا، درک بە گرنگی وەرگرتنی لێدوانەکانی بە جددی و گرتنەبەری ڕێوشوێنی گونجاو بۆ پاراستنی بەرژەوەندییەکانی کەنەدا کردووە. دۆناڵد ترەمپ دوو هەفتە لەمەوپێش ڕایگەیاندبوو ئەگەر ئەگەر مەکسیک و کەنەدا نەتوانن کێشەی سنوور، کۆچبەران و ماددەی هۆشبەر چارەسەربکەن 25% باجی زیادکراو بەساریاندا دەسەپێنێت.

  پۆلیسی شاری میونشن لە باشووری ئەڵمانیا ڕۆژی پێنجشەممە 13ی مانگی دوو ڕایگەیاند شۆفێری ئۆتۆمبێلێک کە بە ئەنقەست خۆی کێشاوە بە خەڵکی بەشداری گردبوونەوەیەک لەسەر شەقامێکی ئەو شارە، پەنابەرێکی تەمەن 24 ساڵەی ئەفغانی بووە. میدیا ناوخۆییەکانی ئەڵمانیا ژمارەی بریندارانی ڕووداوەکەیان بە 28 کەس ڕاگەیاندووە و ڕایانگەیاندووە کە شۆفێری ئۆتۆمبێلەکە دەستگیرکراوە. ئاژانسی هەواڵی فرانس پرێس بە پشتبەستن بە پۆلیسی میونشن، ناسنامەی تۆمەتباری ڕووداوەکەی بە گەنجێکی پەنابەری ئەفغانی ڕاگەیاندووە. پێدەچێت ئەو ڕاستییەی کە ئەنجامدەری ڕووداوەکە پەناخواز بووە، جارێکی دیکە مشتومڕەکانی ئەڵمانیا سەبارەت بە پێویستی دیپۆرتکردنەوەی پەنابەران و کۆچبەرانی نایاسایی زیاتر بکات. تا ئێستا هیچ هەواڵێک لەبارەی کوژرانی کەس لەو ڕووداوە بڵاونەکراوەتەوە. ئاژانسی فرانس پرێس لە زاری پارێزگاری ویلایەتەکەوە ڕایگەیاندووە پۆلیس وەک "هێرشێکی گوماناوی" مامەڵە لەگەڵ ڕووداوەکەدا دەکات. هێرشکردنە سەر گردبوونەوەیەک لە میونشن تەنها ڕۆژێک پێش کۆنفرانسی ئاسایشی میونشن دێت کە بڕیارە میوانداری چەندین میوانی باڵا بکات، لەوانە سەرۆکی ئۆکرانیا ڤۆلۆدیمیر زێلێنسکی و جی. د. ڤانس، جێگری سەرۆکی ئەمەریکا، دانۆڵد ترامپ. بەگوێرەی هەواڵێکی ئاژانسی ڕۆیتەرز ڕووداوەکە بە دووری کەمتر لە دوو کیلۆمەتر لە شوێنی کۆنفڕانسەکە ڕوویداوە. ئاژانسی ڕۆیتەرز بڵاویکردوەتەوە پۆلیس "ئۆپەراسیۆنێکی بەرفراوان"ی لە دەوروبەری وێستگەی ناوەندی شەمەندەفەری میونشن دەستپێکردووە. بەپێی ڕاپۆرتێکی میدیای ناوخۆیی، ئۆتۆمبێلەکە هێرشی کردووەتە سەر ئەو کەسانەی کە بەشدارییان لە گردبوونەوەیەکی سەندیکاکانی کرێکاران کردووە. لەکاتێکدا ئەمە لە ئاڵمانیا ڕوودەدات کە کەمتر لە دوو مانگ لەمەوبەر ئۆتۆمبێلێکی دیکە لە شاری ماگدێبۆرگ خۆی کێشا بە خەڵک و بەهۆیەوە چەند کەسێک گیانیان لەدەستدا. هێرشەکە بۆ سەر بازاڕێکی جەژنی کریسمس لە شاری ماگدێبۆرگ لەلایەن "پزیشکێکی سعودییەوە" ئەنجامدرا و تێیدا لانیکەم پێنج کەس کوژران و زیاتر لە 200 کەسیش برینداربوون.

وەزارەتی ناوخۆی بەریتانیا تۆمەتبار کراوە بەوەی بە بێدەنگی ڕێگری لە داواکاری ڕەگەزنامەی هەزاران پەنابەر کردووە و دەکات کە بە بەلەمی بچووک یان بە خۆحەشاردان لەناو ئۆتۆمبێلدا چوونەتە ناو وڵاتەکەوە. لە ڕێنماییەکی نوێی حکومەتی بەریتانیا هاتووە لەمەودوا ئەوانەی لە ڕێگەی گەشتێکی مەترسیدارەوە دەچنە ناو بەریتانیا یان چوونەتە ناو بەریتانیا و داوای رەگەزنامە دەکەن، داواکارییەکەیان ڕەتدەکرێتەوە، ئەمەش بەبێ گوێدانە ئەوەی چەندە لەو وڵاتەدا ژیاون. ئەم گۆڕانکاریانە وەک نیشانەی هەڵوێستی توندی حکومەتی کیەر ستارمەر سەرۆکی پارتی کرێکاران بەرامبەر بە پەنابەران سەیر دەکرێت؛ هەڵوێستێک کە پێدەچێت بۆ بەرپەرچدانەوەی پەرەسەندنی پێگە و جەماوەری پارتی چاکسازی بەریتانیای دژە کۆچبەری گیراوەتەبەر. پەرلەمانتارێکی پارتی کرێکاران لەگەڵ هەندێک لە ڕێکخراوە خێرخوازیەکان داوای هەڵوەشاندنەوەی دەستبەجێی ئەو ڕێنماییەیان کردووە. ستێلا کریسی لە سۆشیال میدیادا نووسیویەتی "ئەم سیاسەتە پێویستی بە گۆڕینی دەستبەجێ هەیە. ئەگەر ئێمە پێگەی پەنابەریمان بە کەسێک بەخشیوە، دروست نییە دواتر ڕێگایان لێبگرین کە نەبنە هاووڵاتی." کریسی ڕایگەیاندووە گۆڕانکارییەکان بەو مانایە دێت کە "پەنابەران هەمیشە وەک هاووڵاتی پلە دوو دەمێننەوە". لە ڕێسا نوێیەکەدا کە ڕۆژی دووشەممە بە کارمەندانی بەشی ڤیزە و کۆچبەری وەزارەتی ناوخۆی بەریتانیا ڕاگەیەندراوە، تێیدا هاتووە: "هەموو ئەو کەسانەی پێشتر بە شێوەیەکی نایاسایی چوونەتە بەریتانیا و لە 10ی مانگی دووی سالی 2025 ەوە داوای ڕەگەزنامەیان کردووە، بە شێوەیەکی ئۆتۆماتیکی ڕەت دەکرێنەوە، بەبێ گوێدانە ئەو ماوەیەی کە تێپەڕیوە لە هاتنە ژوورەوەی نایاسایییانەوە". لە ڕاگەیەندراوەکەی وەزارەتی ناوخۆی بەریتانیادا هاتووە، "گەشتە مەترسیدارەکان بریتین لە گەشتکردن بە بەلەمی بچووک، یان خۆ شاردنەوە لەناو ئۆتۆمبێل یان ئامرازەکانی تری گواستنەوەدا." پێشتر ئەو پەنابەرانەی کە بە شێوەیەکی نایاسایی دەچوونە ناو بەریتانیا، دەبوو دە ساڵ چاوەڕێ بکەن تا داواکاریان بۆ وەرگرتنی مافی هاوولاتیبوون جێبەجێ بکرێت. ساڵی ڕابردوو نزیکەی 37 هەزار کەس بە بەلەمی بچوکەوە کەناڵی مانشیان لە فەرەنساوە بەرەو بەریتانیا بەزاندووە.

دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ئەمریکا ڕایگەیاند، لەگەڵ ڤلادیمێر پوتین، سەرۆکی ڕووسیا قسەی کردووە سەبارەت بە دەستپێکردنی دەستبەجێ دانوستانەکان بۆ کۆتاییهێنان بە شەڕی ئۆکرانیا. ترەمپ لە پۆستێکیدا لە پلاتفۆرمی سۆشیال میدیای خۆیدا ڕایگەیاندووە، "هەروەها ڕێککەوتووین کە تیمەکانی خۆمان دەستبەجێ دەست بە دانوستانەکان بکەن، دەستپێدەکەین بە پەیوەندیکردن بە سەرۆک زێلێنسکی، ئۆکرانیا، بۆ ئاگادارکردنەوەی لە گفتوگۆکە، شتێک کە من لە ئێستادا ئەنجامی دەدەم". ترەمپ دەڵێت هەردووکیان هاوڕا بوون کە "دەمانەوێت ئەو ملیۆنان مردنە بوەستێنین کە لە شەڕی ڕووسیا/ئۆکرانیادا ڕوودەدەن". ئەو ڕوونی دەکاتەوە کە ئەو دووانە ڕێککەوتوون لەسەر ئەوەی لە نزیکەوە پێکەوە کاربکەن، لەنێویاندا سەردانی هاوبەش بۆ نەتەوەکانی خۆیان. هاوکات کریملین ئاماژەی بەوەشکردووە، نزیکەی کاتژمێر و نیوێک پوتین و ترەمپ بە تەلەفۆن قسەیان کردووە و ئەو دوو کەسە ڕێککەوتوون لەسەر ئەوەى یەکتربینین. ترامپ لە مێژە ڕایگەیاندووە کە بە خێرایی کۆتایی بە شەڕی ئۆکرانیا دەهێنێت، بەبێ ئەوەی بڵێت چۆن ئەم کارە بە ئەنجام دەگەیەنێت. هەروەها ڕێککەوتوون کە تیمەکانمان دەستبەجێ دەست بە دانوستانەکان بکەن، دەستدەکەن بە پەیوەندیکردن بە سەرۆکی ئۆکرانیا ڤۆلۆدیمیر زێلێنسکی، بۆ ئەوەی لە گفتوگۆکە ئاگاداری بکەنەوە تیمی دانوستانکاری ئەمریکا بریتی دەبێت لە وەزیری دەرەوە، مارکۆ ڕوبیۆ؛ بەڕێوەبەری سی ئای ئەی، جۆن ڕاتکلیف؛ ڕاوێژکاری ئاسایشی نیشتمانی، مایکل والتز، و باڵیۆز و نێردەی تایبەت ستیڤ ویتکۆف.

شا عەبدوڵڵا شای ئوردن دیدارەکەی لەگەڵ دۆناڵد ترامپ بە کۆبوونەوەیەکی "بنیاتنەر" ناوبردوە، هاوکات ترەمپ پێداگری دەکات کە ئەمریکا غەززە دەگرێتە دەست لەکاتێکدا چاوی بە شا عەبدوڵڵا کەوت. لە پۆستێکدا لە تۆڕى کۆمەڵایەتى (ئێکس) شای ئوردن، نوسیویەتى: سوپاسگوزارە بۆ بەخێرهاتنی گەرمی لەلایەن ترەمپەوە، هاوکات دەشڵێت، ئەوان لەکۆبونەوەکەیاندا  باسیان لە هاوبەشی نێوان هەردوو وڵات کردووە. شا عەبدوڵا دەشڵێت: هەڵوێستی چەسپاوی ئوردنم لە دژی ئاوارەبوونی فەلەستینییەکان لە غەززە و کەناری ڕۆژئاوا بۆ ترەمپ دووپاتکردەوە، ئەو وتیشى "ئەمە هەڵوێستی یەکگرتووی عەرەبە، ئاوەدانکردنەوەی غەززە بەبێ ئاوارەکردنی فەلەستینییەکان و چارەسەرکردنی دۆخی ترسناکی مرۆیی دەبێت لە پێشینەی کارەکانی هەمووان بێت". پاشاى ئوردن پابەندبوونی خۆی بە چارەسەری دوو دەوڵەتی وەک ڕێگەیەک "بۆ دەستەبەرکردنی سەقامگیری ناوچەکە" دووپات دەکاتەوە. ئەوە یەکەم کۆبوونەوەیان بوو لە دوای ئەوەی ترەمپ پێشنیاری خۆی بۆ دەستبەسەرداگرتنی ئەو ناوچەیە و گواستنەوەی دانیشتوانی دوو ملیۆن فەلەستینی بۆ وڵاتانی دیکەی ناوچەکە لە نێویاندا ئوردن ڕاگەیاند. سەرەتای ئەم هەفتەیە، ترەمپ پێشنیاری کردبوو کە دەتوانێت یارمەتییەکانی ئوردن و میسر ڕابگرێت، مەگەر ئەوان ڕازی نەبن بە وەرگرتنی ئەو غەززییانە. ئوردن کە هاوپەیمانێکی سەرەکی ئەمریکایە لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست، لە ئێستاوە شوێنی نیشتەجێبوونی ملیۆنان فەلەستینییە و ئەو پێشنیازەی ڕەتکردووەتەوە. بەڵام لە قسەکانیدا بۆ ڕۆژنامەنووسان لە ئۆفیسی ئۆڤاڵ، کە شا عەبدوڵڵا لە لای ڕاستی دانیشتووە، ترەمپ ئاماژەی بەوەدا کە گۆڕانکاری لەسەر بیرۆکەکەی ناکات کە بووە هۆی ئیدانەکردنی جیهانی کاتێک هەفتەی ڕابردوو پەردەی لەسەر لادا. سەبارەت بە غەززە وتی: "ئێمە دەیبەین. ئێمە دەیگرین. ​​ئێمە بە نرخی دەزانین". ترەمپ بانگەشەی ئەوەی کرد کە "هەلی کارێکی زۆر" لە سەرانسەری ناوچەکەدا دروست دەبێت ئەگەر دەستبەسەرداگرتنی ئەو خاکە وێرانبووە لەلایەن ئەمریکاوە ڕووبدات. ترەمپ زیادی کرد: پێموایە لە ئوردن و میسر پارچە زەوییەک دەبێت کە فەلەستینیەکان تێیدا بژین. ئاماژەی بەوەشکرد، باوەڕی بەوە نییە حەماس ڕۆژی شەممە وەک دوا وادە بۆ ئازادکردنی بارمتەکان دیاری بکات. ترەمپ درێژەی بە قسەکانی دا و وتی: ئێمە زۆر بە باشی غەززە بەڕێوە دەبەین و نایکڕین فەلەستینییەکان لە شوێنێکی تر جگە لە غەززە بە سەلامەتی دەژین و دەزانم دەتوانین بگەینە چارەسەرێک.

سەرۆکی کاتی سوریا ئەحمەد شەرع لە لێدوانێکدا وتی باوەڕی وایە پلانەکەی سەرۆکی ئەمەریکا دۆناڵد ترامپ بۆ گواستنەوەی فەلەستینییەکان لە کەرتی غەززە و خاوەندارێتیکردنی کەرتەکە " تاوانێکی مەترسیدارە و لە کۆتاییدا شکست دەهێنێت." ترامپ پێشنیاری ئەوەی کردووە ئەمەریکا کەرتی غەززە بگرێت بە مەبەستی ئاوەدانکردنەوەی و گەشەپێدانی لە ڕووی ئابوورییەوە، ئەوەش دوای ئەوەی فەلەستینییەکان لە کەرتی غەززە دەگوازرێنەوە. شەرع لە پۆدکاستێکی The Rest Is Politics ی بەڕیتانیاییدا وتی پێشنیارەکەی سەرۆکى ئەمریکا دۆناڵد ترامپ سەرکەوتوو نابێت. ئەو وتیشى: باوەڕم وایە هیچ هێزێک ناتوانێت خەڵک لە خاکی خۆیان دەربکات. زۆرێک لە وڵاتان هەوڵی ئەوەیان داوە و هەموویان شکستییان هێناوە، بە تایبەتی لە ماوەی جەنگەکەی ئەمدواییانەدا لە غەززە." سەرۆکى کاتى سوریا دەشڵێت: لە ماوەی 80 ساڵی ئەم ململانێیەدا، سەرجەم هەوڵەکان بۆ ئاوارەکردنییان شکستییان هێناوە، ئەوانەی کە ماونەتەوە لە بڕیارەکەیان پەشیمان بوونەتەوە. وانەی فەلەستینییەکان کە هەموو نەوەکان فێری بوون گرنگیی دەستگرتنە بە خاکی خۆیانەوە. هەریەک لە وڵاتانی میسڕ و ئوردن و وڵاتانی دیکەی عەرەبی بە توندی دژایەتی هەر هەوڵێکییان کردووە بۆ پاڵنان بە فەلەستینییەکانەوە بۆ ناو وڵاتانییان.

سەرۆکی ئەمەریکا، دۆناڵد ترامپ، لەگەڵ پاشا عەبدوڵای ئوردندا کۆدەبێتەوە، ئەمەش دوای ئەوەی سەرۆک ترامپ پێشنیارێکی کرد بۆ دووبارە گەشەپێدانەوەی غەززە و مەترسییەکانی بڕینی هاوکارییەکانی ئەمەریکا بۆ وڵاتانی عەرەبی هاوپەیمانی ئەمەریکا ئەگەر ئەو وڵاتانە ڕەتی بکەنەوە هاووڵاتیانی فەلەستینی وەربگرن. بڕیارە ئێوارەى ئەمڕۆ (بەکاتى ئەمریکا) ڕۆژی سێشەممە، 11ی مانگی دوو ئەو کۆبوونەوەیە ئەنجامبدرێت، ترامپ پێشنیاریکردوە ئەمەریکا کۆنتڕۆڵی غەززە بکات و دانیشتوانەکەی بگوازێتەوە و غەززە بگۆڕێت بۆ "ڕێڤیێرای ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست"، وڵاتانی عەرەبیش کاردانەوەیەکی نەرێنییان هەبوو بۆ ئەو پێشنیارە. هاوکات ڕۆژی دووشەممە حەماس وتی ئازادکردنی بارمتە ئیسڕائیلییەکان ڕادەگرێت، وتی ئیسڕائیل ڕێککەوتنی ئاگربەستەکەی بۆ کۆتایی هێنان بە هێرشەکانی پێشێل کردووە. دواتر ترامپ پێشنیاری هەڵوەشاندنەوەی ڕێککەوتنەکەی کرد ئەگەر حەماس تاوەکو کۆتایی هەفتە سەرجەم ئەو بارمتانە ئازاد نەکات کە لە 7 ی مانگی 10 ی ساڵی 2023 دا لەلایەن حەماسەوە ڕفێندران. پاشا عەبدوڵا وتی هەر جووڵەیەک بۆ لکاندنی خاکەکە و ئاوارەکردنی فەلەستینییەکان ڕەت دەکاتەوە. ڕۆژی سێشەممە پێشبینی دەکرێت پاشا عەبدوڵا بە سەرۆک ترامپ بڵێت کە ئەو هەنگاوە ڕەنگە ببێتە هۆی بڵاوبوونەوەی توندڕەویی و بێسەروبەریی لە ناوچەکەدا، هەروەها ڕەنگە ببێتە هۆی ئەوەی ئاشتییەکەی ئوردن لەگەڵ ئیسڕائیلدا بکەوێتە مەترسییەوە. ترامپ ڕۆژی دووشەممە لە کۆشکی سپی سەبارەت بە پاشا عەبدوڵا وتی " پێم وایە پەنابەرەکان وەردەگرێت." کاتێک پرسیاری لێکرا لەسەر ئەوەی ئەگەر ئوردن و میسڕ پێشنیارەکەی پەسەند نەکەن، ئایا یارمەتییەکانی ئەمەریکا بۆ ئەو دوو وڵاتە ڕادەگرێت؟ سەرۆک ترامپ وتی " بەڵێ، ڕەنگە، بە دڵنیاییەوە، بۆ نا، ئەگەر ڕازی نەبن ئەوا یارمەتییەکان ڕادەگرم." ئوردن پێشترین میوانداریی زیاتر لە 2 ملیۆن ئاوارەی فەلەستینی کردووە لە نێو دانیشتوانە 11 ملیۆنییەکەیدا، دۆخ و دابینکردنی پێداویستی بۆ ئاوارەکان لە مێژە بوونەتە هۆی بێزاریی سەرکردایەتی وڵاتەکە. ماوەی چەندین دەیەیە ئوردن پشتی بە یارمەتییەکانی ئەمەریکا بەستووە لە ڕووی ئابووریی و سەربازیشەوە، لە ئێستادا ئەو یارمەتییانە ساڵانە دەگەنە زیاتر لە 1 ملیار دۆلار. لە ساڵی 1994 دا ئوردن پەیماننامەیەکی ئاشتی لەگەڵ ئیسڕائیلدا واژۆ کرد، بەڵام پەیوەندییەکانی لەگەڵیدا گرژ کردووە. سەرۆک وەزیری ئیسڕائیل بنیامین نەتانیاهو وتی پێشنیارەکەی سەرۆک ترامپ شایەنی ئەوەیە هەوڵی بۆ بدرێت.

هاوڵاتى دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمەریکا پێداگری لەسەر ئەوە کردووە کە فەلەستینییەکان مافی گەڕانەوەیان بۆ غەززە نابێت بەپێی پلانەکەی بۆ کۆنترۆڵکردنەوەی ئەو خاکە، ئەمە وتانەى لەمیانەى چاوپێکەوتنێکدا کردووە کە ئەمڕۆ دووشەممە بڵاوکرایەوە. لە وەڵامی پرسیارێکدا کە ئایا ڕێگە بە فەلەستینییەکان دەدرێت بگەڕێنەوە، ترەمپ بە کەناڵى فۆکس نیوزی ڕاگەیاندوە: نا، ئەوان خانووبەرەی زۆر باشتر بەدەست ناهێنن. دۆناڵد ترەمپ ئاماژەی بەوەشکردوە، بە واتایەکی تر باس لە دروستکردنی شوێنێکی هەمیشەیی بۆ ئەوان دەکەم، ئاماژەی بەوەشکرد کە ژیانکردن بۆ چەند ساڵێک لەکەرتى غەززە بەردەوام نابێت.  لەو چاوپێکەوتنەکەدا کە ڕۆژی دووشەممە بەشی یەکەم پەخش دەکرێت، وتی کۆمەڵگەی سەرسوڕهێنەر بۆ زیاتر لە دوو ملیۆن فەلەستینی دانیشتووی غەززە دروست دەکات. وتیشی: کۆمەڵگەی سەلامەت دروست دەکەین، کەمێک دوور لەو شوێنەی ئێستا کە هەموو مەترسییەکانی لێیە، بیر لەوە بکەرەوە وەک گەشەپێدانێکی خانووبەرە بۆ داهاتوو، ئەوە پارچە زەوییەکی جوان دەبێت. ترامپ خواستی خۆی بۆ وەرگرتنی ژمارەیەک لە خەڵکی غەززی بۆ ئوردن و میسر دووپاتکردەوە و دەشڵێت: پێدەچێت باس لە ملیۆن و نیوێک بکەین، ئێمە بە سادەیی هەموو ناوچەکە پاک دەکەینەوە. وەک دەزانن بەدرێژایی سەدەکان ئەم ناوچەیە شایەتی ململانێی زۆر بووە، نازانم بەڵام دەبێت شتێک ڕووبدات. دوای ماوەیەکی کەم لە دەستبەکاربوونی لە ٢٠ی مانگى یەکى ڕابردوو، سەرۆکی ئەمریکا بیرۆکەی کۆنترۆڵکردنی ئەمریکا بەسەر غەززە و بەشداریکردنی هەوڵە بەرفراوانەکانی ئاوەدانکردنەوەی غەززەی خستەڕوو.  ترامپ پێشنیاری کرد کە ئەمریکا پاش نیشتەجێکردنی فەلەستینییەکان لە شوێنێکی دیکە، غەززە لە ئیسرائیلەوە کۆنترۆڵ بکات و "ریڤێرای ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست" دروست بکات. دیار نییە ئەمریکا لەژێر چ دەسەڵاتێکدا داوای کۆنترۆڵکردنی غەززە دەکات. ئەم ڕاگەیاندنەی ترەمپ ڕەخنەی دەستبەجێی چەند وڵاتێکی لێکەوتەوە.

  ئیسحاق هێرزۆگ، سەرۆکی ئیسرائیل دەڵێت سەرۆکی ئەمەریکا دۆناڵد ترامپ بڕیارە لەگەڵ سەرۆکی میسڕ عەبدلفەتاح سیسی و ئەگەری هەیە لەگەڵ شازادەی جێنشینی عەرەبستانی سعودیە محەمەد بن سەلمانیشدا کۆببێتەوە. لێدوانەکە ئیسحاق هێرزۆگ، سەرۆکی ئیسرائیل، وەکو وەڵامێک هات بۆ پرسیارێک سەبارەت بە پێشنیارەکەی ئەمدواییانەی ترامپ بۆ گرتن و گەشەپێدانی کەرتی غەززە. سەرۆکی ئیسرائیل باسی لەوە نەکرد کۆبوونەوەکان لە کوێ ئەنجام دەدرێن، هەروەها باسی لە ناوەڕۆکی بابەتەکانیش نەکرد. ئاماژەی بەوەدا دۆناڵد ترامپ بڕیارە لە چەند ڕۆژی داهاتوودا لەگەڵ پاشای ئوردن عەبدوڵادا کۆببێتەوە. هێرزۆگ وتیشى: ئەمانە هاوبەشێکن کە دەبێت گوێیان لێبگیرێت، دەبێت قسەیان لەگەڵدا بکرێت. دەبێت ڕێز لە هەستییان بگرین و بزانین چۆن پلانێک دابنێین کە لە داهاتوودا بەرگە بگرێت. عەرەبستانی سعودیە پێشنیارەکەی سەرۆک ترامپی بۆ غەززە ڕەت کردووەتەوە. ڕۆیتەرز پێشتر بڵاویکردەوە کە پاشا عەبدوڵای ئوردن بە نیازە لە کۆبوونەوەکەیدا لەگەڵ ترامپ پێی بڵێت کە پێشنیارەکەی دەبێتە هۆی توندڕەویی و بێسەروبەری لە سەرانسەری ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا بڵاودەکاتەوە، هەروەها ئاشتی ئوردن لەگەڵ ئیسڕائیلدا دەخاتە مەترسییەوە. لەهەفتەى ڕابردوودا، دۆناڵد ترامپ، سەرۆکی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمەریکا ڕایگەیاند، دەیەوێت ئەمەریکا خاوەندارێتی کەرتی غەززە بکات، دوای ئەوەی داوای کرد فەلەستینییەکان لەو ناوچە بە جەنگ وێرانبووە بگوازرێنەوە بۆ وڵاتانی دراوسێی ئوردن و میسر. ئێوارەی ڕۆژی سێشەممەى ڕابردوو، لە کۆنگرەیەکی ڕۆژنامەوانی هاوبەشدا لەگەڵ بنیامین ناتانیاهۆ، سەرۆک وەزیرانی ئیسرائیل لە کۆشکی سپی ترامپ ڕایگەیاند، "ئەمەریکا کەرتی غەززە دەگرێتەدەست و کار بۆ نۆژەنکردنەوەی دەکات." لە چەند ڕۆژی ڕابردوودا سەدان هەزار فەلەستینی لە باشووری غەززە بەرەو باکوور گەڕانەوە سەر ماڵەکانیان، دوای ئەوەی ئیسرائیل ڕێگەی بە گەڕانەوەی خەڵک دا لە چوارچێوەی ئاگربەستێک لەگەڵ حەماس بۆ ئازادکردنی بارمتەکان. ترامپ ئاماژەی بەوەشکرد، "دەیەوێت گەشە بە ناوچەکە بدات و ببێت بە ناوچەیەکی گەشتیاری لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا".