وتەبێژی سودانى: گروپێكی لەیاسا دەرچوو ئەلیزابێسیان ڕفاندبوو

هاوڵاتی ڕۆژنامەی عەرەبى لەندەنى لە ژمارەى ئەمڕۆیدا راپۆرتێکى لەبارەى هەڵبژاردنى پەرلەمانى کوردستان بڵاوکردووەتەوە و دەڵێت، لاهور شێخ جەنگی دەیەوێتت ببێتە رکابەرى پارتی و یەکێتى. ڕۆژنامەکە لە لاپەڕەى یەکەمدا بابەتەکەى لەسەر، هەڵبژاردن و لاهور شێخ جەنگی بڵاوکردووەتەوە، نووسیویەتى، ئەو دەیەوێت خۆی و پارتەکەی کە بەرەی گەلە، وەک هێزێکی کاریگەر بۆ هەڵبژاردن نیشان بدات و کێبڕکێی هەردوو پارتی دەسەڵاتداری هەرێمی کوردستان بکات، ئەوەش لەڕێی گوتارە پڕ جۆش و خرۆشەکانییەوە دژ بە نەیارەکانی بۆ راکێشانی دەنگدەران. ڕۆژنامەکە دەڵێت، لاهور شێخ جەنگی دەیەوێت لەڕێی دەروازەی هەڵبژاردنەوە دەست بە چالاکییە سیاسییەکانی بکاتەوە و بگەڕێتەوە گۆڕەپانەکە، بۆ ئەوەش لەماوەی رابردوودا کاریکردوە بۆ پەیوەندیکردن بە هاووڵاتیان و بەشداریکردن لە بۆنە تایبەتەکانیان و دڵنیاکردنەوەیان لەوەی بارودۆخی سیاسی وەک ئێستا نامێنێتەوە. هەروەها ڕۆژنامەی عەرەب ئاماژەی بەوەشداوە، لاهور شێخ جەنگی بۆ ئەم هەڵبژاردنە لەڕێی گوتاری پڕ لە جۆش و خرۆشەوە داوا لە هاووڵاتیان دەکات بەشداری هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان بکەن، کە بەهۆی ناکۆییەکانی نێوان پارتی و یەکێتی و لەدەستدانى متمانەی دەنگدەرانیان، بۆ ماوەی دوو ساڵ هەڵبژاردنەکەیان دوایان خست. ڕۆژنامەکە باسی لە چالاکییەکانی ئێستای لاهور شێخ جەنگی کردوە و دەڵێت، هەموو رۆژێک دێتە سەر شەقام و بە شار و شارۆچکەکانی هەرێمی کوردستاندا دەگەڕێت و خۆی هەڵمەتێکی گەورە بەڕێوەدەبات. ڕۆژنامەکە بۆچوونى چاوێدرانى وەرگرتووە، ئەوان دەڵێن، هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان دەرفەتێکی سیاسییە بۆ لاهور شێخ جەنگی و هەوڵدەدات زۆرترین رێژەی دەنگی دەنگدەران بەدەستبهێنێت، چونکە پێشتر سەرکردەیەکی دیاری یەکێتی بووە. دەشڵێن، بەرەی گەل بە سەرۆکایەتیی لاهور شێخ جەنگی، دەرفەتی ئەوەی هەیە لەگۆڕەپانەکەدا دەستبەسەر جێگەی خۆیدا بگرێت، ئەمەش بەهۆی وردبینی سیاسی دامەزرێنەرەکەیەوە، هەروەها بەهۆی دابەزینی بەرچاوی ئاستی متمانەی خەڵک بە تەواوی لایەنەکانی دیکەی سەر گۆڕەپانەکە.  

هاوڵاتی زریانی یاگی ڤێتنامی گرتۆتەوە و بەهۆیەوە هەزاران کەس بوونە قوربانی ئاژانسی هەواڵی ڤێتنام ژمارەی زیانە گیانیی و ماددییەكانی زریانی “یاگی” لە باكووری وڵاتەکە بڵاوکردەوە و ڕایگەیاند، بەهۆی با و بارانی بەخوڕ و لافاوی چەند ڕۆژی ڕابردووەوە لە باكووری ڤێتنام و درووستبوونی زریانی “یاگی” 233 كەس گیانیان لەدەستدا و 823 كەسی دیكەش برینداربوون و 103 كەسیش بێسەروشوێن بوون. لەم بارەیەشەوە دەزگاكانی فریاكەوتنی ڤێتنام بڵاوی كردەوە، لە 26 پارێزگا و شاردا ئاوی لافاو زیاتر لە 204 هەزار ماڵ و باڵەخانەی وێران كردووە و زیانی بە هێڵەكانی كارەبا و پەیوەندییەكان گەیاندووە. ئەوەشخراوەتەڕوو، لافاوەكە زیاتر لە 263 هەزار هێكتار ڕووبەری كشتوكاڵی لەناوبردووە. ئەوەشی ئاشکراکردووە، حكومەتی ڤێتنام هەموو هەوڵێك دەدات بۆ كەمكردنەوەی قەبارەی زیانەكان و زاڵبوون بەسەر دەرئەنجامەكانی بارانبارینی بەخوڕ و سەقامگیركردنی ژیانی دانیشتوانی ناوچە زیانلێكەوتووەكان. جێگەی ئاماژەیە، ئەو لافاوانەی لە هەفتەی ڕابردووەوە باكووری ڤێتنامیان گرتووەتەوە، بە یەكێك لە گەورەترین لافاوەكان لە مێژووی ئەو وڵاتەدا دیاریی دەكرێت.

هاوڵاتی باڵیۆزخانەی ئەمریكا لە بەغدا ڕایگەیاند، گروپە چەكدارەكانی هاوپەیمانی ئێران سێشەممەی ڕابردوو پێگەیەكی دیپلۆماسی سەر بە وڵاتەكەیان لە بەغدا كردووەتە ئامانج. باڵیۆزخانەی ئەمریكا لە ڕاگەیەندراوێكدا ڕایگەیاند: 10 ی ئەم مانگە كە دەكاتە سێشەممە، هێرش كراوەتەسەر كۆمەڵگەیەكی پشتیوانی لۆجستی لە بەغدا، كە پێگەیەكی دیپلۆماسی ئەمریكایە و بەخۆشحاڵییەوە هیچ كەسێك لە ڕووداوەكەدا بریندار نەبووە. باڵیۆزخانەكە ئەوەشی خستووەتەڕوو: "بەڵگەكان دەریدەخەن هێرشەكە لەلایەن گروپە میلیشیاكانی هاوپەیمانی ئێران ئەنجامدراوە كە بە ئازادانە لە عێراق كاردەكەن". ئەمریكا جارێكی دیكە داوا لە حكومەتی عێراق دەكات، دیپلۆماتكاران و نوێنەری وڵاتان بپارێزێت، هاوكات ئەو سەربازە ئەمەریكیانەش كە لەسەر داوای عێراق ماونەتەوە. لە ڕاگەیەندراوەكەدا باڵیۆزخانەی ئەمریكا هەڕەشە لە گروپە چەكدارەكانی عێراق دەكات و دەڵێت "جەخت دەكەینەوە كە مافی بەرگریكردن لە خۆمان و ئەندامەكانمان هەیە لە هەر شوێنێكی جیهان بن". هێرشەكەی سێشەممەی ڕابردوو بۆ سەر ئەو بنكە ئەمریكییە، چەند كاتژمێرێك پێش سەردانی مەسعود پزشكیان سەرۆك كۆماری ئێران بوو بۆ عێراق، هیچ گروپێك بەرپرسیارێتی خۆی لە هێرشەكە ڕانەگەیاند.

هاوڵاتی میدیای تورکیا لە زاری دەزگای هەواڵگری وڵاتەکەی هەواڵی کوژرانی بەرپرسێکی کەمپی مەخموری لە بۆردومانەکەی سێشەممەی ڕابردوو ڕاگەیاند، بەڵام بە وتەی سەرچاوەیەک لە کەمپی مەخموور بۆ هاوڵاتی" لە بۆردوومانەکەی سێشەممەی ڕابردوو لە کەمپی مەخموور سێ ژنی بەساڵاچوو برینداربوون و هیچ بەرپرسێکی کەمپەکە و هیچ کەسێکی دیکەش نەکوژراوە".

هاوڵاتی  -  ڕای گشتیی کوردستان -  قەوارە و ھیز و لایەنە سیاسییەکان وەک ئاشکرایە چەند ڕۆژێکی دیکە بە شێوەیەکی فەرمی لە ھەرێمی کوردستان پڕۆسەی بانگەشەی ھەڵبژاردن بۆ خولی شەشەمی پەرلەمانی کوردستان دەست پێ دەکات، ئێمە ژمارەیەک لە کەسایەتی سیاسی و نووسەر و رۆژنامەنووس، کەسانی ئەکادیمی و چالاکوانان و چین و توێژەکانی کۆمەڵگا کە لە خوارەوە ناومان نووسراوە، لە سۆنگەی دەرک کردنمان بە مەترسی لێکەوتەکانی بانگەشەی توند و گەڕانەوە بۆ سەردەمی ناکۆکییە حزبیەکان و ھەڵدانەوەی قەتماغەی کۆنەبرین، لە پاڵ ھەموو ئەمانەشدا مەترسییە دەرەکی و ئیقلییمیەکانی سەر ھەرێمی کوردستان، لە پێناوی پاراستنی ھەرێمی کوردستان لەو مەترسییە جددیانەی کە ڕوو بەڕووی ھەرێم دەبێتەوە، ھەروەھا بۆ ئەوەی بیسەلمێنین کە بڕوامان بە دیموکراسی ھەیە و ھەموو تاکێکی کۆمەڵگا ئازادە لە دەنگدان داوادەکەین:- -  بانگەشەی ھەڵبژاردن بە شێوازێکی شارستانیانە و ھێمن و لە کەشێکی دیموکراسیانەی ئارام بەڕێوەبچێت. -  ھەموو لایەک بەڵێن بدات کە پابەندی دەرەنجامەکانی ھەڵبژاردن دەبێت. - ڕەخساندنی ھەلی یەکسان و ئازاد بۆ سەرجەم قەوارە و لایەنەکان و کاندیدە سەربەخۆکان. -  دوورکەوتنە لە سیاسەتی فشار ھەموو شێوازێکی ناڕەوا بە ئامانجی بەدەستھێنان و کۆکردنەوەی دەنگ. -  بەردەوام بوونی شەڕی ڕاگەیاندنی  نێوان پارتی و یەکێتی مەترسیدارە دەبێت کۆتایی پێبێت. ناوەکان: د. جەمشید حەیدەری                          نوسەر                                           ھەولێر د. محیەدین حەسەن                           مامۆستایی زانکۆ                               ھەولێر ئاسۆس ھەردی                                نووسەر و رۆژنامەنووس                      سلێمانی کەمال رەووف                                 نووسەر و رۆژنامەنووس                     سلێمانی نەبەز مستەفا                                   رۆژنامەنووس                                  ھەولێر د. شێرکۆ کرمانج                              توێژەری سیاسی                                کەنەدا نعمەت عەبدولڵا                                یەکێتی پەرلەمنتاران                           ھەولێر کاوە نادر                                       چالاکوانی سیاسی                               ھەولێر گەشە دارا حەفید                               پەرەمانتاری پێشوو                              سلێمانی د. شێرکۆ حەمەئەمین                          مامۆستای زانکۆ                                سلێمانی کنێر عەبدولڵا                                   نووسەر و ڕۆژنامەنووس                     سلێمانی کاردۆ موحەمەد پیرداود                       پەرلەمانتاری پێشوو                            ھەولێر بلێسە جەبار فەرمان                            پەرلەمناتاری پێشوو                            سلێمانی ھاوکار عزەت میکە                            رۆژنامەنووس                                  سلێمانی چەتۆ بەڕانەتی                                 نووسەرپێشمەرگەی دێرین                     ھەولێر شوان موحەمەد                                 ڕۆژنامەنووس                                   سلێمانی نیشتمان کەمال                                 چالاکی سیاسی                                   ھەولێر بەھرۆز گەڵاڵی                                سیاسی                                            ھەولێر ئاسۆ حەیدەری                                 رۆشەنبیر                                         ھەولێر زیرەک کەمال                                  سیاسی                                             ھەولێر گۆران جەلال                                  راوێژکاری یاسایی                               ھەولێر زکەریا محمەد سعید                           چالاکی مافی مارۆڤ                             ئەڵمانیا ڕەوشەن قاسم                                     نوسەر                                           سلێمانی بەختیار مستەفا                                 چالاکوان                                         سلێمانی ھەندرێن شێخ راغب                          نووسەر و ڕۆژنامەنووس                       ھەولێر ھیوا سەید سەلیم                               نووسەر و ڕۆژنامەنووس                       ھەولێر نەھرۆ عەڵایی                                ڕۆژنامەنووس                                    ھەولێر پەروا عەلی                                   پەرلەمانتاری پێشوو                              سلێمانی کۆسرەت ئەحمەد بێکەس                    نووسەر                                           ھەولێر فازل عەباس                                  ڕۆژنامەنووس                                    ھەولێر ھاژە سلێمان                                  پەرلەمانتاری پێشوو                              ھەولێر ئەحمەد حەمەدئەمین                         مامۆستای زانکۆ                                  رانیە  د.جەوھەر سرێشمەیی                        پارێزەر                                            سۆران شوکرەڵا حەمەدئەمین                   چالاکوانی سیاسی                                     ھەولێر تەیب موعتەسەم                         چالاکوانی سیاسی                                    ڕواندز موحسین عەبدولڵا                      چالاکوانی مافی مرۆڤ                              نەرویج ھاوڕی کوردی                         چالاکوان                                              ھەولێر نەژاد حەیدەری                         ماۆستا و چاالکوان                                  ڕانیە لەتیف فاتح فەرەج                     نووسەر وڕۆژنامەنووس                           چەمچەماڵ د. ھێرش سەید سەلیم                  پزیشک                                             سلێمانی عەلی عەبدولڵا                        خانەنیشین                                           ئەڵمانیا ھەژار مەعروف                      کرێکار                                              ھەولێر عەبدولقادر  سەعید                    نوسەر                                               سلێمانی بێکەس قادر                           پارێزەر                                              ھەولێر بایەزید کەریم                         چالاکوان                                             ھەولێر کەریم عەباس                         مامۆستا و چالاکوان                                 ھەولێر فاتح مستەفا                           چالاکوان                                              ھەولێر د. یوسف حەسەن                    مامۆستای زانکۆ                                      کەرکوک بابەکر دڕەیی                         نوسەر و ڕۆژنامەنووس                             سلێمانی ھێمن مامەند                          ڕۆژنامەنووس                                        سلێمانی سەگڤان ئەرتیسی                     مامۆستا                                                دھۆک حکیم محمد سعید                     چاودێری سیاسی                                      دەربەندیخان رێباز مستەفا                         نووسەر و وەرگێڕ                                    ڕواندز ھەڤاڵ عەبدولڵا                       مافپەروەر                                             ھەولێر لوقمان شلانی                       چالاکوان                                                سۆران حازم عەلی کوتک                 پێشمەرگەی دێرین                                     ڕانیە خالید قادر                           چالاکوان                                               بەریتانیا پەری تاھیر                         چالاکوان                                               ئەمەریکا فاخرانانەکەلی                       چالاکوان                                              ھەولێر سەعید عوسمان                    چالاکوان                                               سۆران کەمال حوسێن                      خانەنیشین                                             ھەولێر زۆزک سابیر                       میدیاکار                                               ھەولێر بێستون لەتیف                       ڕۆژنامەنووس                                        ھەولێر کاروان سابیر                       میدیاکار                                                ھەولێر شەیدا مەعروف                    شاعیر و چالاکوان                                     سلێمانی سمکۆ ڕەشید                       چالاکوان                                                سلێمانی سالار قادر                         پ م دێرین ڕۆژنامەنووس                            سۆران ئاکۆ ئاکۆیی                        نووسەر و رۆژنامەنووس                            ڕواندز مەریوان زەندی                    چالاکوان                                              ھەولێر زەیتۆ ئیسماعیل                    چالاکوان                                              ھەولێر دەھام عەبدولڵا                     مامۆستا                                         ھەولێر دلشاد رەمەزان               میدیاکار                                               ھەولێر قادر ئاسایش                  پەرلەمانتاری پێشوو                                 ھەولێر خالید ئیسماعیل عەزیز       فەرمانبەر                                            سلێمانی فەرمان ڕەشاد                 رۆژنامەنووس                                       ھەولێر شۆڕش خدر توفیق           چالاکوان                                              سلێمانی دەشتی بەرزەواری           چالاکوان                                              ھەولێر حوسێن عەزیز                پ م دێرین                                            ھەولێر خاوەن ھیوا                    مامۆستا                                               ڕواندز فەرھاد قادر مام شێخ          پ م دێرین                                           ھەولێر نایف ڕەحمان                  پ م دێرین                                            ھەولێر فەرمان محمد                 مامۆستا و پ م دێرین                                سلێمانی خەلیل مەحمود               چالاکوان                                              ھەولێر نەژاد عەلی                   رۆژنامەنووس                                       سلێمانی عەلی ڕێژنە                   چالاکوان                                            ھەولێر بەکر تەیفور                   ھونەرمەند                                          ھەولێر بێخاڵ فەوزی                  چالاکوان                                            کەرکوک نجات خاڵئەمین                پارێزەر                                              شەقڵاوە محمد مشیر                    پێشمەرگەی دێرین                                  ھەولێر شۆڕش خدر توفیق            چالاکوانی سیاسی                                  سلێمانی ھاوکار مامەند                  کاسب                                              ھەولێر زەردەشت کاوە نادر           چالاکوان                                           ھەولێر عبدولجەبار قەھار             مامۆستا                                             ھەولێر ئالان ئەحمەد                   میدیاکار                                             ھەولێر شاخەوان عەبدولڵا            پ م دێرین                                          ھەولێر لێزمە گۆران                   میدیاکار                                             ھەولێر پەرێز عومەر                  چالاکوان                                            ھەولێر سەیدا حەکیم                    خانەنیشین                                           ھەولێر ئاسۆ عەبدولڵا                 چالاکوان                                             رانیە 100-سەرکەوت فەتاح              پ م دێرین                                          ھۆڵەندا       101-سروە حوسێن عەلی            مامۆستا و چالاکوان                             ھەولێر      

هاوڵاتی چوارچێوەی هەماهەنگی شیعەكان، لەبارەی یاداشتە ئەمنیەكەی نێوان بەغدادو ئەنكەرەو، لێكەوتە چاوەڕوانكراوەكانی لەسەر عێراق، كۆبووەتەوە. كەناڵی (العهد) بڵاویكردووەتەوە: ئەمڕۆ، چوارچێوەی هەماهەنگی، بە ئامادەبونی محمەد شیاع سودانی، سەرۆك وەزیرانی عێراق و، فالح فەیاز، سەرۆكی دەستەی حەشدی شەعبی، كۆبووەتەوە. لە كۆبونەوەكدا، جەخت لە پێویستی پارێزگاریكردن لە سەروەری عێراق و رێگەنەدان بە هیچ دەستوەردانێك كراوەتەوە، كە زیان بە ئاسایشی نیشتمانی بگەنێت. چوارچێوەی هەماهەنگی، پێداگری لەسەر ئەوە كردووەتەوە، یاداشتەكە لەسەر بنەمای رێزگرتنی مافەكانی عێراق و خاكەكەی بێت و خشتەیەكی زەمنیش بۆ كشانەوەی تەواوی سوپای توركیا لە عێراق دیاریبكرێت. سەركردەكانی چوارچێوەی هەماهەنگی، دامەزراندنی ناوەندی ئەمنیی لەناو سنوری عێراق و بوونی ناوچەی ژێر دەستی هێزەكانی توركیایان رەتكردووەتەوە. لە كۆبونەوەكەدا، ئاماژە بە مەترسییەكانی ئەو یاداشتە كراوە لەسەر ئاسایشی عێراق و داوای گەرەنتی كراوە بۆ پارێزگاریكردن لە بەرژەوەندیەكانی.

هاوڵاتی دوای چەندین دانیشن ئەمڕۆ سێشەممە، دادگای تاوانەكانی دووی هەولێر سزای زیندانی "هەتا هەتایی" بۆ دوو لە تاوانبارانی كوشتنی ئەندامێكی كۆنگرەی نەتەوەیی كوردستان كەنەكە دەركرد، بەوتەی پارێزەری دۆسیەكە"بكوژ و هەشت ئەفسەر و پلە باڵای میتی توركیا كە لە ڕۆژی كوشتنی ئەندامەكەی كەنەكە لە هەولێر بوون تا ئێستا دەستگیرنەكراون و فەرمانی گرتنیان بۆ دەركراوە".  هەژار كاكەیی، پارێزەری دۆسیەی كوشتنی دەنیز جەودەت ناسراو بە دەنیز هیڤی ئاشكرای كرد ئەمڕۆ سێشەممە "كۆتا دانیشتن بوو لەسەر دۆسیەی كوشتنی دەنیز، دادگا بە مادەی 2 لە یاسای بە رەنگاربونەوەی تیرۆر لە هەرێمی كوردستان، بڕیاری زیندانی هەتا هەتایی بۆ هەردو تاوانباری دەستگیركراو كە دەستیان لە تاوانی كوشتنەكەدا هەبوە و دانیان بە تاوانەكانیاندا نابوو دەرچوو، لەگەڵ قەرەبووكردنەوەی ماددی و مەعنەوی كەسوكاری كوژراو، بەڵام ئێمە لە بڕیارەكەی دادگا ناڕازین و تانەی لێدەدەین و داوای سزای لە سێدارەدانیان بۆ دەكەین". ئەو پارێزەرە وتیشی:" لەسەر هەمان كەیس دادوەر سزای حەوت ساڵ زیندانی دیكەی بەسەر هەردو تۆمەتباردا سەپاند و دۆسیەكانیش بریتیبون لە دۆسیەی سیخوڕیكردن، هەروەها ئەم دوو كەسە بكوژ نەبون و هاوكاربوون و بكوژی سەرەكی هەڵاتووە. لەكاتی لێكۆڵینەوە لەگەڵیان دانیان ناوە بەوەی كاریان بۆ میتی توركیا كردووە و چەندین باندی سیخوڕی تریان دروستكردووە، جگە لەم دو تاوانبارە فەرمانی گرتن بۆ نۆ كەسی دیكە دەرچووە كە ئەفسەر و پلە باڵای میتی توركیان و لە ڕۆژی كوشتنی دەنیز جەودەت لە هەولێر بوون و سەرپەرشتیاری دۆسیەكەیان كردووە". پاشنیوەڕۆی ڕۆژی 18ی 9ی 2023، ئەندامێكی كۆنگرەی نەتەوەیی كوردستان، بە ناوی (دەنیز جەودەت) ناسراو بە (دەنیز هێڤی) بەرپرسی ئیداریی كەنەكە كاتێك خۆی بە تەنیا دەبێت لە نێو بارەگاكەیان كە دەكەوێتە بەرامبەر بینای فاملی مۆڵی هەولێر، لەلایەن كەسێكەوە لە دەرگا دەدرێت و بە كردنەوەی دەرگاكە بە چەكی دەمانچە دەكوژرێت، دوابەدوای روداوەكە بەماوەیەكی كەم دو كەس لەسەر ئەو ڕوداوە دەستگیركران و ڕاگەیەندرا كە دەستیان لە كوشتنی ئەو ئەندامەی كەنەكەدا هەبووە. بەپێی زانیارییەكان تاوانبارانی سزادراو ناویان(ع. س.ع) و (ج. ئ) و بە ڕەچەڵەك كوردن و ناسنامەی توركیاو عێراقیان هەیە و لەپێش لێكۆڵەر دانیان بە تاوانەكەیان ناوە كە هاوكاری بكوژبون و كاری سیخوڕییان كردووە بۆ توركیا، بەڵام ئەمڕۆ سێشەممە لە پێش دادوەر وتەكانی پێشوویان ڕەتكردەوە. تاوەكو ئێستا توركیا لەبارەی تێوەگلانی لە تیرۆركردنی "دەنیز هێڤی" هیچی ڕانەگەیاندوە وەك پارێزەرەكەی وتویەتی"سزادراوان دانیان بە تاوانەكەیاندا ناوە، كە سیخوڕییانكردوە بۆ توركیا.  

هاوڵاتی نرخی نەوتی برێنت دۆلارێک بەرزبووەوە، کە هەفتەی ڕابردوو 10٪ دابەزیبوو نرخی نەوتی برێنتی دەریای باکوور، ئەمڕۆ 99 سەنت بەرزبووەوە و یەک بەرمیلی بە 72 دۆلار و 5 سەنت مامەڵەی پێوەکرا. نرخی نەوتی سووکی تەکساسی ئەمریکاش 1 دۆلار بەرزبووەوە و بە 68 دۆلار و 67 سەنت مامەڵەی پێوەکرا. شرۆڤەکارانی ئابووریش هۆکاری بەرزبوونەوەی نرخی نەوت دەگەڕێنەوە بۆ نزیکبوونەوەی باهۆز و زریان لە کەنارە ئاوییەکانی کەنداوی مەکسیکۆ کە کێڵگە نەوتییە گەورەکانی ئەمریکا و پاڵاوگەکانی لێیە.

هاوڵاتی ڕاگەیاندنی کۆمیتەی ناوەندی کۆمەڵە سەبارەت بە ڕاگواستنەوەی ئۆردوگای کۆمەڵە لە هەرێمی کوردستان جەماوەری تێکۆشەری کوردستان! دوای تێپەڕبوونی نزیکەی دوو ساڵ بەسەر واژۆی ڕێککەوتنە ئەمنییە شەرمەزارانەکەی دەوڵەتەکانی ئێران و عێراق، سەرەنجام پڕۆسەی بەکردەوە دەرهاتنی قۆناغێکی دیکە لە بڕگە شاراوەکانی ئەو ڕێککەوتننایە چووە بواری جێبەجێکردنەوە، لەم قۆناغەدا ژمارەیەک لە کەس و بنەماڵەکانی، کۆمەڵە نیشتەجێی زرگوێزی گەورە، وەک دەستپێکی پرۆسەکە، گواسترانەوە بۆ سوورداش، شوێنێک لە ٤٠ کیلۆمەتری   زڕگوێزو نزیک شاری دوکان لە هەرێمی کوردستان، ئەم کەسانە بڕیارە لەو شوێنە نوێیە نیشتەجێ بن، تا خانوو و ئیمکاناتی پێویست بۆ نیشتەجێبوونی بنەماڵە و کەسەکانی تریش ئامادە بکرێت. ئەم ڕووداوە لە ڕێگەی ماسمیدیا و تۆڕە کۆمەڵایەتییەکانی هەرێمی کوردستانەوە ڕەنگدانەوە و دەنگدانەوەیەکی زۆری بووە و بۆتە هۆی نیگەرانی لەناو خەڵکی کوردستانی ئێران و بەتایبەتی بنەماڵەی هاوڕێیانمان لە ناوخۆی وڵاتدا، ەمەبەستی ڕوونکردنەوەی وردەکارییەکانی ئەم ڕووداوە، سەرنجی خەڵکی تێکۆشەری کوردستان بۆ ئەم خاڵانەی خوارەوە ڕادەکێشین: یەکەم: ئێمە لە ماوەی ٣٠ ساڵی ڕابردوودا زۆر جار و لە هەر دەرفەتێکدا، جەختمان لەوە کردووەتەوە کە بە هۆکارگەلێکی ڕوونی سیاسی و کۆمەڵایەتی، ئەولەویەتمان نەک خەباتی چەکداریی، بەڵکوو بریتییە بووە لە پەرەپێدان بە خەباتی سیاسی و مەدەنیی لە کوردستانی ئێران، ئەم سیاسەتە لە هەڵسەنگاندنی ئێمە بۆ بارودۆخی کۆمەڵایەتی ئێران و کوردستانەوە سەرچاوە دەگرێت، مانگرتنی گشتی هاوینی ساڵی ١٣٨٤ی هەتاوی لە ناڕەزایەتی بە کوشتنی جینایەتکارانەی "شوانە سەید قادری" لە شاری مهاباد، بە تایبەت لەو ڕووە کە ئەم مانگرتنە تەنیا لەسەر بانگهێشتی کۆمەڵە (ڕێکخراوی کوردستانی حیزبی کۆمۆنیستی ئێران) بەڕێوەچوو، لە تاقیکردنەوەیەکی کۆمەڵایەتیدا ئەو دڵنیاییەی بە ئێمە بەخشی کە ڕێگای دروستمان هەڵبژاردووە. دووەم: بەداخەوە شوێنی جێگیربوونی تەشکیلاتی ئاشکرای ئێمە لە هەرێمی کوردستان بەردەوام ناوچەیەکی نائەمن بووە، تێرۆریزمی کۆماری ئیسلامی لەم ناوچەیە زۆر چالاک بووە  و بە سەدان ئەندام و لایەنگرانی حیزبە سیاسییە ئۆپۆزسیۆنە کوردییەکانی جێگیر لە کوردستانی عێراق و لەوانە ژمارەیەک لە هاوڕێیانی ئێمە، بوونەتە قوربانیی دەستی ئەو تیرۆریزمە، گیانیان لەدەست داوە و یان بریندار بوون، ئەگەر زۆر نەگەڕێنەوە بۆ ڕابردوو، هەر لەم قۆناغەدا شاهیدی سەرهەڵدانی گروپە ئیسلامییە توندڕەوەکانی کوردیی وەک جوندولئیسلام، ئەنسارولئیسلام، دا.ع.ش و هتد بووین، کە هەمووان دەزانن بە تایبەتی بە خوێنی کۆمۆنیستەکان تینوون، لەو ڕووەوە کە ئەم نائەمنییە هێشتاش بەردەوامە، ئێمە تا ئەم ساتەش مافی بەرگریکردن لەخۆمان بە ڕەوا دەزانین، جگە لەوەش هەبوونی چەک لە هەرێمی کوردستان و لە عێراق بە گشتی لە چوارچێوەی پەیڕەوێکی دیاریکراودا قبوڵکراوە، لە پرسی چەککردن یان چەک داماڵین کە لەم ڕۆژانەدا زۆر باسی دەکرێت، ئێمە بڕێکی تاڕادەیەک زۆر لە چەکی قورس و نیوە قورسمان کە ساڵانێکی زۆر بوو هەڵمانگرتبوو، وەک ئەمانەت، سپاردوومانە بە یەکێتی نیشتمانی کوردستان. سێیەم: بڕگەکانی ڕێککەوتنی ئەمنیی نێوان دەوڵەتەکانی ئێران و عێراق، هەتا ئێستاش ئاشکرا نەکراوە. تەنها وتەبێژانی ئەو دوو دەوڵەتە لە هەندێک بۆنەی جۆراوجۆردا، بە کورتی ئاماژەیەکیان بە ناوەڕۆکەکەی کردووە، کە بەشێک لەو ئاماژانەش لە چوارچێوەی پڕوپاگەندە و شەڕی دەروونی و هیتر... دا خۆی دەبینێتەوە بەڵام وا پێدەچێت کە لانیکەم پرسی گواستنەوەی ئۆردوگاکانی ئۆپۆزسیۆن بۆ شوێنی دووهەم بەشێک بووبێت لەم ڕێککەوتنە، لە میانەی ئەو گفتوگۆ تێروتەسەلانەی کە لەماوەی یەک دوو ساڵی ڕابردوودا لەگەڵ بەرپرسانی هەرێمی کوردستان بوومانە، هەوڵماندا کە بەو قەناعەتەیان بگەیەنین کە هیچ هۆکارێک بۆ گواستنەوەی ئەو ئۆردوگایانە بوونی نییە و جەختمان لەوە کردەوە کە ئێمە بە پێی سیاسەت و بۆ چۆنی خۆمان نەک لە سەر زەختی هیچ لایەنێک، بەڵکو خۆبەخشانە سیمایەکی مەدەنی مان بەم ئوردوگایە بەخشیوە، ئێرە شوێنی نیشتەجێبوونی خەڵکی سڤیل و جێگەیەکە بۆ بەرێوەبردنی چالاکییە سیاسی و فەرهەنگی و مەدەنیی. ئەم وتووێژانە دوای دوو ساڵ بە ئاکام نەگەیشتن، لە دانیشتنێکی ئەم دواییانەی نوێنەرانی ئێمە و ئەو دوو لایەنەی دیکەی کە بەناوی کۆمەڵەوە چالاکی دەکەن لەگەڵ وەفدێکی حکوومەتی عێراق لە شاری سلێمانی، تەنیا نەرمییەکی بەرچاوی کە لەخۆیان نیشانیان دا ئەوە بوو کە هاوڕێیانی ئێمە دەتوانن وەک هاوڵاتی لە شارەکانی هەرێمی کوردستان نیشتەجێ بن.

هاوڵاتی ئەمریکا و عێراق لەسەر پلانەکانی کشانەوەی هێزەکانی هاوپەیمانان بە سەرۆکایەتی ئەمریکا لە عێراق گەیشتونەتە لێک تێگەیشتن.  پلانەکە بە شێوەیەکی بەرفراوان ڕێککەوتنی لەسەر کراوە بەڵام پێویستی بە ڕێگەپێدانی کۆتایی هەردوو پایتەخت و وادەی ڕاگەیاندنی هەیە، بەگوێرەی پلانەكە مانگی ئەیلولی ٢٠٢٥ سەدان سەرباز، عێراق بەجێدەهێڵن و ئەوانەی دیكەش تا کۆتایی ساڵی ٢٠٢٦ سەرجەمیان عێراق جێدەهێڵن. هەروەها بەرپرسێکی باڵای ئەمریکا بە ڕۆیتەرزی ڕاگەیاند، "ئێمە ڕێککەوتنێکمان هەیە، لە ئێستادا تەنها پرسیارەکە ئەوەیە، کە کەی ڕایبگەیەنین." جێی ئاماژەیە، ئەمریکا و عێراق هەوڵدەدەن پەیوەندییەکی نوێی ڕاوێژکاری دروست بکەن، کە ڕەنگە بەشێک لە هێزەکانی ئەمریکا لە عێراق بمێننەوە دوای کشانەوە.   سەرچاوە: ئاژانسی هەواڵی ڕۆیتەرز  

هاوڵاتی نرخی زێڕ بەرزبووەوە و نرخى نەوتیش دابەزى بەپێی بۆرسەی جیهانی، نرخى گرامێک زێر بە 81 دۆلار و دوو سەنت مامەڵەى پێوە دەکرێت و بەوەش بەراورد بە دوێنێ نرخى هەر مسقاڵێک زێڕ بە بڕى چوار هەزار دینار بەرزبوەوە. هاوکات، نرخی بەرمیلێک نەوتی برێنت بە 72 دۆلار و 88 سەنتە و نرخی بەرمیلێک نەوتى خاوى ئەمریکاش بە 69 دۆلار و 33 سەنت مامەڵەى پێوە دەکرێت و بەوەش بەپێى بۆرسەى جیهانى نرخى نەوت بەراورد بە ڕۆژى ڕابردوو بە بڕى یەک دۆلار دابەزى

هاوڵاتی سێرگی لاڤرۆڤ وەزیری دەرەوەی ڕووسیا، هۆشداری دەدات و داوا لە کوردەکانی ڕۆژئاوای کوردستان دەکات لەگەڵ حکومەتی سوریا ڕێبکەون و دەڵێت ئەمریکا وەک ئەفغانستان لێ دەکات. سێرگی لاڤرۆڤ لە لێوانێکیدا بۆ ڕووسیا تودەی هۆشداری بە کورد دەدات و دەڵێت کوردەکان داهاتوویان هەمیشە لە چوارچێوەی یەکڕیزی سوریادا دەبێت، و پشت بە ئەمریکییەکان نەبەستن کە ڕزگاریان بکەن و قەوارەیەکی نیمچە سەربەخۆیان بۆ دروست بکەن. ئاماژەی بەوەشکرد، بەڵکو دەبێت بەرەو دانوستان لەگەڵ حکومەتی سوریا بڕۆن، لەسەر ئەو مافانە ڕێکبکەون کە وەک کەمەنەتەوایەتییەک بەریان دەکەوێت. سێرگی لاڤرۆڤ ئەوەشی خستۆتەڕوو، لەگەڵ کورددا گفتوگۆ هەبوو تا لەگەڵ حکومەتدا نزیک بن، بەڵام ئەمریکییەکان تێکیاندا و وایان نیشاندا کە ڕووبەڕووبونەوەی حکومەت بژاردەیەکی باشترە. باسلەوەشدەکات، لە گفتوگۆکانمان لەگەڵ کورد هەمیشە چارەنوسی ئەفغانستانیان بیردەهێنینەوە، کە لە جیاتی پشت بە بەڵێنی ئەمریکا، پشت بە گەلەکەیان ببەستن و نەک لە شەوێکدا بە تەنها بمێننەوە و هیوادارم هاوبەشە کوردەکانمان ئەزموون لە مێژوو وەربگرن و لەگەڵ دیمەشق ڕێکبکەون. > Mahran Ramazan: 🖼 Photo

هاوڵاتی  سندوقی جیهانی توێژینەوەی شێرپەنجە، ئاشکرا کردووە، ئەو کەسانی باڵا بەرزن مەترسی تووشبوونیان بە شێرپەنجە زیاترە. توێژینەوەکان دەریانخستووە کە کەسانی باڵابەرز زیاتر تووشی شێرپەنجەی پەنکریاس، ڕیخۆڵە گەورە، منداڵدان (ناوخۆی منداڵدان)، هێلکەدان، پرۆستات، گورچیلە، پێست (میلانۆما)، و مەمک (پێش و دوای وەستانی سوڕی مانگانە) دەبن. لە توێژینەوەکەدا دەرکەوتووە کە هەر دە سانتیمەترێک بەرزبوونەوەی باڵا ئەگەری تووشبوون بە شێرپەنجە بە ڕێژەی نزیکەی لەسەدا ١٦ زیاد دەکات بەهۆی زیادبوونی دابەشبوونی خانە شێرپەنجەییەکان.

هاوڵاتی لەم دواییانەدا، دیاردەیەکی سەیر و سەمەرەی پەیوەست بە زیادبوونی پارەی گومان لێکراو لە عێراقدا بڵاوبووەتەوە، چونکە چەند بانکێک، وەک بانکی ڕافیدەین، بانکی ئەلڕەشید، بانکی بازرگانی. کە پارە بە ملیۆنان دەچێتە دەرەوە و بە سەدان ملیۆن دێتە ناو حسابەکانی بەغدا و بەسرە و هەرێمی کوردستان و هەولێر. وەزارەتی ناوخۆ دەرکەوتە نائاساییەکانی سەروەت و سامانی زۆری لە بەغدای نوێ و ئەلمەنسور و ناوچەکانی دیکەی بەدیکرد. وەزارەتی ناوخۆ بە هاوکاری لەگەڵ بانکەکان چاودێری ناوی هەندێک کەسی کرد کە هەژماری بانکییان بە شێوەیەکی نالۆژیکی گەشەی کردووە و لە بەدواداچوونەکانیشدا دەرکەوت کە سامانی ٦٦ کەسی تەنها لە بەغداوە بۆ زیاتر لە یەک ملیار دینار ئاوساوە، لەنێویاندا فەرمانبەرانی حکومەت کە مووچەی مانگانەیان لە ملیۆنێک دینار و نیو تێنەپەڕیوە. وەزیری بازرگانی و وەبەرھێنان دووپاتی کردەوە کە بازرگانیکردن بە دراوە دیجیتاڵییەکان مەترسی دارایی بە دواوەیە. هاوکات ڕیگەیاند، ئەو سیستەمەی لەم کۆمپانیایەدا بەکاردەھێنرێت بەردەوام لە ژێر چاودێریدایە بۆ دڵنیابوونەوە لە راستی و دروستی سەرچاوەی داهاتی وەبەرھێنەران .

هاوڵاتی هەرچەندە ژمارەیەکی زۆر خەڵک لە جیهاندا بە ڕێگەیەکی ئاسان دەزانن بۆ بەدەستهێنانی زەردەخەنەیەکی درەوشاوە، بەڵام پسپۆڕانی پزیشکی ددان هۆشداری دەدەن لە دەرئەنجامە نەرێنییەکانی بەکارهێنانی مەعجونی سپیکردنەوەی ددان. دکتۆر هیس فرایزەر پزیشکی نەشتەرگەری ددانی ئوسترالی لە کلینیکی ڕیفکیندێنتاڵ لە نیویۆرک هۆشداریدا، مەعجونی سپیکردنەوەی ددان "ددانەکانت سپی ناکاتەوە، بەڵکو لاوازیان دەکات.” ئاماژەی بەوەشکردووە، "پێکهاتە بڕینەکانی دەبێتە هۆی لاوازبوونی ددان و زەردتر و هەستیارتری دەکات". کۆمەڵەی پزیشکی ددانی ئەمریکی (ADA)، پێشنیاری ئەوە دەکات کە پێش ئەوەی هەر بەرهەمێکی سپیکردنەوەی ددان تاقی بکەیتەوە لەگەڵ پزیشکی ددان قسە بکەیت، چونکە دەبێتە هۆی هەستیاری بۆ ددان و دەرئەنجامەکانی زیانبەخش دەبن