.PNG)
هاوڵاتى سه‌رۆک کۆمارى تورکیا بانگه‌شه‌ى بۆ نووسینه‌وه‌ى ده‌ستوورێکى نوێ ده‌ستپێکرد که جگه له پته‌وکردنى پێگه‌کانى ده‌سه‌ڵاتى خۆی، ئامانجێکى سه‌ره‌کى بریتییه له قه‌ده‌غه‌کردنى پارتى دیموکراتى گه‌لان. ئه‌مڕۆ سێشه‌ممه 2ى شوباتى 2021 ره‌جه‌ب ته‌یب ئه‌ردۆغان رایگه‌یاند:"له‌گه‌ڵ بزوتنه‌وه‌ى نه‌ته‌وه‌په‌رستى (مه‌هه‌په) که ده‌وڵه‌ت باخچه‌لى سه‌رۆکایه‌تى ده‌کات، ده‌ست ده‌که‌ین به کارکردن بۆ داڕشتنى ده‌ستوورێکى نوێ". ئه‌م لێدوانه‌ى ئه‌ردۆغان دواى ئه‌وه هات که باخچه‌لى داوایکرد له پێناو قه‌ده‌غه‌کردنى هه‌ده‌په‌دا، ده‌ستوورى تورکیا هه‌موار بکرێته‌وه. ئه‌ردۆغانیش رایگه‌یاند:"که‌سانێک هه‌ن په‌یوه‌ندى هزر و سۆزیان به ده‌وڵه‌ته‌وه نه‌ماوه"، وه‌ک ئاماژه‌یه‌ک بۆ پارتى دیموکراتى گه‌لان که ئه‌ردۆغان و باخچه‌لى به بوونى په‌یوه‌ندى له‌گه‌ڵ په‌که‌که تۆمه‌تباریان ده‌که‌ن. چوار ساڵ له‌مه‌وبه‌ر ئه‌ردۆغان به پشتیوانى بزوتنه‌وه‌ى نه‌ته‌وه‌په‌رست، ده‌ستوورى تورکیاى له پێناو پته‌وکردنى ده‌سه‌ڵاتى خۆى هه‌موارکرده‌و چاوه‌ڕوان ده‌کرێت هه‌نگاوه نوێیه‌که هه‌مان ئامانجى هه‌بێت و زیاتر نه‌یاره‌کانى سه‌رکوت بکات.
هاوڵاتى وەزیری دەرەوەی ئێران رایگەیاند ئەگەر ئەمریکا نیازپاکی خۆی بۆ رێککەوتنی ئەتۆمی نیشان بدات، ئێران دەستبەجێ وەڵام دەداتەوە و نیازپاکی خۆی دەسەلمێنێت. محەممەد جەواد زەریف، وەزیری دەرەوەی ئێران لە چاوپێکەوتنی لەگەڵ کەناڵی سی ئێن ئێنی ئەمریکی رایگەیاند: " ئەگەر ئەمریکا نیازپاکیی خۆی بۆ رێککەوتنی ئەتۆمی نیشان بدات، ئێران دەستبەجێ وەڵام دەداتەوە و نیازپاکیی خۆی دەسەلمێنێت". وەزیری دەرەوەی ئێران دەڵێت: .دەتوانرێت میکانیزمێک بۆ هاوئاهەنگی کردنی گەڕانەوەی ئێران و ئەمریکا بۆ رێککەوتنی ئەتۆمی دیاریی بکرێت و بەرپرسی سیاسەتی دەرەوەی یەکێتیی ئەوروپاش چاودێریی بکات. جۆ بایدن پێش دەستبەکاربوونی رایگەیاند کە دەگەڕێتەوە رێککەوتنی ئەتۆمی ساڵی 2015، بەڵام تاوەکو ئێستا هیچ هەنگاوێکی کرداری لەو بارەیەوە نەنراوە، وەزیری دەرەوەی ئێرانیش دەڵێت: ئەمریکا کاتێکی بێسنووری نییە بۆ گەڕانەوەی رێککەوتنی ئەتۆمی. لەو بارەیەوە محەممەد جەواد زەریف دەڵێت: ئێران چاودێرەکانی ئاژانسی نێودەوڵەتیی وزەی ئەتۆمی دەرناکات، بەڵکو چاودێرییەکانیان سنووردار دەکات، ئاژانس زۆرجار لێکۆڵینەوەی لە بەرنامە ئەتۆمییەکانی ئێران کردووە و ئێران ئەوانە سنووردار دەکات. هەروەها وەزیری دەرەوەی ئێران دەڵێت: سنووردارکردنی چاودێرەکان پێشێلکردنی پابەندییەکانیان نییە، بەڵکو بەشێکە لە کەمکردنەوەی پابەندییەکان. ئەنتۆنی بلینکن، وەزیری دەرەوەی ئەمریکا رۆژی دووشەممە لەبارەی گەڕانەوەی ئەمریکا بۆ رێککەوتنی ئەتۆمی وتی: ئەمریکا خوازیاری گەڕانەوە بۆ رێککەوتنی ئەتۆمی لەگەڵ ئێرانە، بەڵام بە مەرجێک کە ئێران هاوکارییەکانی لەگەڵ هاوپەیمانانی ئەمریکا بۆ رێککەوتنێکی ماوەدرێژ و بەهێزتر کە هەموو بابەتەکانی دیکەش لە خۆبگرێت بکات. لە بەشێکی دیکەی قسەکانیدا ئەنتۆنی بلینکن ئاماژە بەوە دەدات: ئەگەر ئێران بەردەوام بێت لەسەر کەمکردنەوەی پابەندییەکانی بە رێککەوتنی ئەتۆمی، تەنیا چەند هەفتەیەک مەودای دەبێت تاوەکو ماددەی پێویست بۆ دروستکردنی چەکێکی ئەتۆمی، بەرهەم بێنێت. بەپێی یاسایەکی پەرلەمانی ئێران، حکومەتی ئەم وڵاتە لە 3 هەفتەی دیکەوە پابەندییەکان بە رێککەوتنی ئەتۆمی کەمتر دەکاتەوە، یەکێک لەوانە کەمکردنەوەی چاودێرییەکانی ئاژانسی نێودەوڵەتیی وزەی ئەتۆمی لەسەر دامەزراوە ئەتۆمییەکانی ئێرانە. رێککەوتنی ئەتۆمی ساڵی 2015 لەنێوان ئێران و وڵاتانی 5+1 واژۆکرا کە لە بەرامبەر هەڵگرتنی گەمارۆکانی سەر ئێران و ئەو وڵاتە بەرنامە ئەتۆمییەکانی سنووردار بکات و رێگە بە چاودێرانی ئاژانسی نێودەوڵەتیی وزەی ئەتۆمی بدات، چاودێری بەسەر بەرنامە ئەتۆمییەکاندا بکەن. لە ساڵی 2018 دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی پێشووی ئەمریکا بە مەبەستی رێککەوتنێکی باشتر، لە رێککەوتنی ئەتۆمی کشایەوە و خولێکی نوێی گەمارۆی لەژێر ناونیشانی "ئەوپەڕی گووشار" بەسەر ئێراندا سەپاند. عەلی رەبیعی، وتەبێژی حکومەتی ئێران رۆژی سێشەممەی هەفتەی رابردوو هۆشداری بە ئەمریکا دا و وتی: دەرفەتی ئەمریکا و تەنانەت ئەوروپاش بۆ جێبەجێکردنی پابەندییەکانیان بە رێککەوتنی ئەتۆمی سنوودارە. لە لایەکی دیکەوە سەعید خەتیبزادە، وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئێران دەڵێت: دەبێت هەموو ئەو گەمارۆیانە کە دۆناڵد ترەمپ بەسەر ئێرانیدا سەپاندوون بە شێوەیەکی کاریگەر هەڵگیرێنەوە، واتە تەنیا واژۆیەک بەس نییە، بەڵکو دەبێت نیشانەکانی نەمانی گەمارۆکان ببینین. لە گەمارۆکانی سەردەمی دۆناڵد ترەمپ رێژەی هەناردەکردنی ئێرانی بۆ کەمترین بڕ دابەزاند، سەعید خەتیبزادە لەو بارەیەوە رایگەیاند: دەبێت ئێران بەئاسانی بتوانێت نەوت بفرۆشێت، پارەکەی وەرگرێتەوە و بیمە دڵنیایی بۆ بکرێت.
هاوڵاتى بەڕێوەبەری گشتی سەنتەری کۆنترۆڵکردن و رێگریکردن لە بڵاوبوونەوەی نەخۆشیەکانی ئەمریکا رایگەیاند سێ جۆری کۆرۆنای گۆڕاو دۆزراونەتەوە ژماره‌ى توشبوان به‌رده‌وام له زیادبوندایه و له‌مه‌ترسى نزیک ده‌بینه‌وه. دکتۆر رۆشێل واڵێنسکی، بەڕێوەبەری گشتیی سەنتەری کۆنترۆڵکردن و رێگریکردن لە بڵاوبوونەوەی نەخۆشییەکانی ئەمریکا لە کۆنگرەیەکی رۆژنامەوانی لە کۆشکی سپی وتی: "زۆربەی تووشبووانی کۆرۆنای گۆڕاو لە ئەمریکا هەڵگری ئەو جۆرەن کە بۆ یەکەمجار لە بەریتانیا دۆزرابووەوە و ژماره‌ى توشبوان به‌رده‌وام له زیادبوندایه و له‌مه‌ترسى نزیک ده‌بینه‌وه". بەڵام سێ لە تووشبووان هەڵگری ئەو جۆرەن کە لە ئەفریقیای باشوور دۆزراوەتەوە کە لە جۆرەکانی دیکە ترسناکترە و یەکێکی دیکەیشیان هەڵگری ئەو جۆرەیە کە یەکەمجار لە بەرازیل دۆزرابووەوە ئەو جۆرە کۆرۆنایەی کە یەکەمجار لە بەریتانیا دۆزرایەوە، خێراتر لەوانی دیکە بڵاودەبێتەوە و بڕوا دەکرێت کوشندەتربێت، بەڵام جۆرەکەی ئەفریقیای باشوور تەنانەت نیگەرانیی گەورەتری بەدوای خۆیدا هێناوە، چونکە گومان و ئاماژە سەرەتاییەکان نیشانی دەدەن کە رەنگە ئەو ڤاکسینانەی تاوەکو ئێستا دروستکراون نەتوانن رێگری لە پەتاکە بکەن. هاوکات بەڕێوەبەری گشتیی سەرنتەری کۆنتڕۆڵکردن و رێگریکردن لە بڵاوبوونەوەی نەخۆشییەکانی ئەمریکا داوای لە خەڵکی وڵاتەکەی دەکات کە هەر کاتێک ڤاکسینیان بۆ دابینکرا بە زووترین کات وەریگرن و جەختی لەوە کردەوە کە هێشتا کاتی شلکردنەوەی رێکارە خۆپارێزییەکانی وەکو بەستنی ماسک نەهاتووە. بەپێی ئاماری سەرنتەری کۆنتڕۆڵکردن و رێگریکردن لە بڵاوبوونەوەی نەخۆشییەکانی ئەمریکا لە کۆتایی مانگی رابردوو ژمارەی تووشبووانی کۆرۆنای گۆڕاو گەیشتە 471 کە لەو ژمارەیە 467 کەسیان لە جۆرەکەی بەریتانیا بوون. ئەمریکا لەڕووی ژمارەی تووشبوون پلەی یەکەمی ریزبەندیی ژمارەی تووشبوون و گیانلەدەستدانی لە جیهان گرتووە، بەپێی ئامارەکانی وۆڵدۆمیتەر تاوەکو ئێستا ژمارەی تووشبووانی کۆرۆنا لە ئەمریکا گەیشتووەتە نزیکەی 27 ملیۆن و ژمارەی گیانلەدەستدانیش گەیشتووەتە 454 هەزار و 213 کەس.
هاوڵاتى مه‌زڵوم عه‌بدى له‌سه‌ر بارگرژى نێوان هێزه‌کانى رژێم و به‌رێوه‌به‌رى خۆسه‌ر رایگه‌یاند که هۆکاره‌که‌ى "زهنیه‌تى نه‌گۆڕى رژێمه". جه‌نه‌راڵ مه‌زڵوم عه‌بدى،فه‌رمانده‌ى هێزه‌کانى سوریاى دیموکرات(هه‌سه‌ده) رایگه‌یاند:" به‌م دواییانه وه‌فدێکى به‌ڕێوه‌به‌رى خۆسه‌ر سه‌ردانى دیمه‌شقى کردووه‌و به‌ڵام وه‌ک هه‌موو جارێکى تر به‌هۆى نه گۆڕانى زهنیه‌تى رژێمه‌وه له دیمه‌شق هیچ سوودى نه‌بووه". ناوبراو راشیگه‌یاند:" به‌هۆى ئه‌و گه‌مارۆ و ده‌ستگیرکردنانه‌ى هێزه‌کانى رژێم له که‌مپى شه‌هبا( ئاواره‌ى عفرینى تێدا نیشته‌جێ یه)و له شێخ مه‌قسود له حه‌له‌ب له دژى که‌سوکارى هێزه‌کانى سوریاى دیموکرات ئه‌نجامى ده‌ده‌ن و ده‌ستگیریان ده‌که‌ن، ئه‌م کارانه بۆته هۆى ئه‌وه‌ى ئێمه‌ش فشار له هێزه‌کانى رژێم بکه‌ین". هێزه‌کانى سوریاى دیموکرات به راشکاوى به رژێمیان راگه‌یاندووه فشارى ئه‌وان بۆ سه‌ر شه‌هبا و شێخ مه‌قسود له حه‌له‌ب به‌رانبه‌ر ده‌بێت به فشار خسنه سه‌ر هێزه ئه‌منییه‌کان له چوارچێوه‌ى ئه‌منیه‌تى هه‌ردوو شارى حه‌سه‌که و قامشلۆ. له‌باره‌ى رووداوه‌کانى ئه‌مڕۆوه، راگه‌یاندنى فه‌رمى سوریا ئاماژه بۆ ئه‌وه ده‌که‌ن که له خۆپیشاندانى ئه‌مڕۆدا دژى هێزه‌کانى سووریاى دیومکرات، ئه‌و هێزانه ته‌قه‌یان له مه‌ده‌نى کردووه که‌سێکیان کووشتووه‌و چوار خۆپیشانده‌رى تر بریندارن. خۆپیشاندانه‌کان که له‌لایه‌ن لایه‌نگرانى به‌عسه‌وه رێکخرابوو وا بڕیار بوو دژى ده‌زگاکان و هێزه‌کانى به‌ڕێوه‌به‌رى خۆسه‌ر ئه‌نجام بدرێت.
هاوڵاتى تورکیاو میلیشیا چه‌کداره‌کانى هاوپه‌یمانى له به‌ره‌به‌یانى ئه‌مڕۆوه تا ئێستا به رۆکێت و تۆپى دوورهاوێژ هێرش ده‌که‌نه سه‌ر چه‌ند گوندێکى عه‌ین عیساو رێگاى نوێه‌ده‌وڵه‌تى ئێم فۆر، هێزه‌کانى سوریاى دیموکراتیش به‌توندى وه‌ڵامیان ده‌داته‌وه. ئاژانسى فوراتنیوز ئه‌مڕۆ شه‌ممه 30ى کانونى دووه‌مى 2021 بڵاویکرده‌وه که له عه‌ین عیسا ڕژێمى تورکیا و میلیشیا چه‌کاره ئیسلامییه هاوپه‌یمانه‌کانى هێرش ده‌که‌نه سه‌ر عه‌ین عیسا و شه‌ڕڤانانى هێزه‌کانى سوریاى دیموکرات(هه‌سه‌ده) به‌توندى به‌رپه‌رچیان ده‌ده‌نه‌وه و تائێستا شه‌ر و پێکدادان به‌رده‌وامه هه‌روه‌ها ئاماژه‌ى به‌وه‌کردووه که هێرشه‌کانى تورکیاو میلیشیا ئیسلامییه‌کانى به ڕۆکێت و تۆپى دوورهاوێژ بۆ سه‌ر گوندى (مه‌علله‌ک) و (ڕێگاى ئێم چوار)ى نێوده‌وڵه‌تى کردووه‌ته ئامانج. هاوکات ئه‌وه خراوه‌ته‌روو له به‌رامبه‌ردا شه‌ڕڤانانى هێزه‌کانى سوریاى دیموکرات(هه‌سه‌ده) به‌توندى به‌رپه‌رچى هێرشه‌کانیان داوه‌ته‌وه و تێکیان شکانوون" له دوروبه‌رى گوندى مه‌علله‌کى باکورى ڕۆژائاڤاى عه‌ین عیسا شه‌ر به قورسى به‌رده‌وامه".
هاوڵاتى حکومه‌تى روسیا به‌رپرسانى دیمه‌شقیان ئاگادار کردوه‌ته‌وه له‌وه‌ى که باشتر داواکارییه‌کانى هێزه‌کانى سوریاى دیموکرات (هه‌سه‌ده) جێبه‌جێ بکه‌ن، پێش ئه‌وه‌ى هه‌سه‌ده کارتى خۆى به‌کاربهێنێت و هه‌ره‌س به ئابوورى دیمه‌شق بهێنێت. پسپۆڕه ستراتیژییه‌که رایگه‌یاند که داوا له به‌شار ئه‌سه‌د کراوه گه‌مارۆى سه‌ر ناوچه‌کانى (حه‌له‌ب و شه‌بها و ته‌نه‌ف و درعا) هه‌ڵبگرێت و هێزه‌کانى به ئاشتییانه له ناوچه‌کانى ژێر ده‌ستى شه‌ڕڤانان بکێشێنته‌وه" کاره‌سات روو ده‌دات ئه‌گه‌ر هێزه‌کانى سوریاى دیموکرات نه‌وت له رۆژئاواى فورات ببڕن و چیتر مامه‌ڵه‌ش به لیره‌ى سورى نه‌که‌ن". هه‌روه‌ها پسپۆڕه‌که وتى "ئه‌گه‌ر رۆژئاواى کوردستان ده‌ستبه‌ردارى لیره‌ى سورى ببێت، به‌هاى دراوى سوریا له‌سه‌دا 50 داده‌به‌زێت و له‌وکاته‌شدا ته‌نانه‌ت روسیا ناتوانێت فریاى هه‌ره‌سهێنانى رژێمى سوریا بکه‌وێت." هاوکات جه‌ختى له‌وه‌شکردووه‌ته‌وه ه به‌شار ئه‌سه‌د ئاگادار کراوه‌ته‌وه که پێویسته داواکارییه‌کان کورد له سوریا جێبه‌جێ بکات، پێش ئه‌وه‌ى ئه‌وه‌ى هێزه‌کانى سوریاى دیموکرات کارته کاره‌ساتباره‌که‌یان فڕێ بده‌ن و هه‌ره‌س به هه‌موو شتێک بهێنن.
هاوڵاتى جه‌یک سۆلیڤان راوێژکارى ئاسایشى نه‌ته‌وه‌یی، تورکیاى به‌سه‌رچاوه‌ى نیگه‌رانى بۆ ویلایه‌ته یه‌کگرتووه‌کان و ده‌وڵه‌تانى ئه‌وروپایى وه‌سفکرد. ئیداره‌ى بایدن، پێشتر له یه‌که‌م لێدوانیدا له باره‌ى تورکیا جه‌ختیکرده سه‌ر مه‌سه‌له‌ى ئازادییه‌کان و مافى مرۆڤ و داواى له حکومه‌تى سه‌رۆکى تورکیا، ره‌جه‌ب ته‌یب ئه‌ردۆغان کرد، رێز له بڕیاره‌کانى دادگاى ئه‌وروپا بۆ مافه‌کانى مرۆڤ بگرێت سه‌ڵاحه‌دین ده‌میرتاش ئازاد بکات. وه‌زاره‌تى ده‌ره‌وه‌ى ئه‌مه‌ریکا جه‌ختیکرده‌وه له‌وه‌ى ئیداره‌ى نوێ به‌سه‌رۆکایه‌تى جۆو بایدن، ھانى تورکیا ده‌دات بۆ رێزگرتن له ئازادییه سه‌ره‌کییه‌کان و دۆزینه‌وه‌ى چاره‌سه‌رێکى به په‌له بۆ پرسى ده‌میرتاش. ئیداره‌ى جۆوبایدن ره‌خنه‌ى توند له ئه‌نقه‌ره ده‌گرن، له‌کڕینى سیسته‌مى مووشه‌کى رووسیى "ئێس-400" له لایه‌ن تورکیاوه که هاوپه‌یمانه‌کانى له ناتۆ زۆر توڕه کرد و بووه ھۆى ئه‌وه‌ى ئه‌مه‌ریکا سزاکان به‌سه‌ریدا بسه‌پێنێت.
هاوڵاتى لیژنه‌ى دارایى په‌رله‌مانى عێراق بڕیاریدا یاساى خانه‌نشینى بڕگه‌ى 10 هه‌مواربکاته‌وه، که فه‌رمانبه‌ر له ته‌مه‌نى 60 ساڵیدا خانه‌نشین ببێت. ئه‌مڕۆ هه‌ینى 29ى کانونى دووه‌مى 2021 لیژنه‌ى دارایى په‌رله‌مانى عێراق بڕیاریدا یاساى خانه‌نشینى بڕگه‌ى 10 هه‌مواربکاته‌وه، که فه‌رمانبه‌ر له ته‌مه‌نى 60 ساڵیدا یا ئه‌گه‌ر بارى ته‌ندروستى رێگربوو له به‌رده‌وامبوونى کارى ده‌توانێت خانه‌نشین ببێت. به‌پێى ره‌شنووسى لیژنه‌ى دارایى فه‌رمانبه‌ر له دوو حاڵه‌تدا ده‌توانێت خانه‌نشین ببێت ئه‌گه‌ر فه‌رمانبه‌ر ته‌مه‌نى گه‌یشته ته‌مه‌نى 60 ساڵى خانه‌نشین ده‌بێت یا بارى ته‌ندروستى باش نه‌بوو لیژنه‌ى پزیشکى پشتڕاستیکرده‌وه ده‌توانێت خانه‌نشین ببێت. به پێى یاساى یه‌کگرتووى خانه‌نشینى عێراق، هه‌موو فه‌رمانبه‌رێک ئه‌گه‌ر 15 ساڵ خزمه‌تى فه‌رمانبه‌رى له که‌رتى گشتى هه‌بێت ده‌توانێت خۆى خانه‌نشین بکات، به‌ڵام ده‌بێت فه‌رمانبه‌ر ته‌مه‌نى له 45 ساڵ که‌متر نه‌بێت، هه‌روه‌ک ته‌مه‌نى خانه‌نشینى زۆره‌ملێش به 60 ساڵ ده‌ستنیشان کراوه.
هاوڵاتى وه‌زاره‌تى ته‌ندروستى عێراق هۆشدارى له هاتنى شه‌پۆلى دوه‌مى کۆرۆنا ده‌دات که به‌بڕواى وه‌زاره‌ته‌که شه‌پۆلێکى توندترو کوشنده‌تر ده‌بێت به‌راورد له شه‌پۆلى پێشوو. ئه‌مڕۆ هه‌ینى 29ى کانونى دووه‌مى 2021 وه‌زاره‌تى ته‌ندروستى عێراق، له به‌یاننامه‌یه‌کدا رایگه‌یاند، وێڕاى ده‌ستپێکردنى هه‌ڵمه‌ته‌کانى کوتان به ڤاکسین، له هه‌ندێک له وڵاتانى جیهان به‌رزبونه‌وه‌یه‌کى مه‌ترسیدارى ژماره‌ى توشبون و گیانله‌ده‌ستدان له‌سایه‌ى ئفلیجبونى به‌هێزترین سیستمه ته‌ندروستییه‌کاندا له‌به‌رده‌م په‌تاى کۆرۆنادا به‌خۆوه ده‌بینن. هه‌روه‌ها ئاماژه‌ى به‌وه‌کردووه که ئه‌م شه‌پۆلى دووه‌مه سه‌لماندویه‌تى توندتر و کوشنده‌تره له شه‌پۆلى یه‌که‌م، ئه‌وه‌ش به‌هۆى ده‌رکه‌وتنى زنجیره‌ى نوێى مه‌ترسیدارى ڤایرۆسه‌که له‌وانه‌ى زنجیره‌ى گۆڕاوى به‌ریتانى و باشورى ئه‌فریقا. ئاماژه‌ى به‌وه‌شداوه که وه‌زاره‌ته‌که به‌رده‌وام له بۆنه جیاجیاکاندا هۆشدارى داوه‌ته هاوڵاتیان له‌باره‌ى پابه‌ندنه‌بونیان به رێنماییه‌کان و رێکاره‌کانى خۆپارێزى به‌هۆى چاکبونى دۆخى په‌تاکه‌وه له عێراق، به‌ڵام به‌داخه‌وه، هاوڵاتیان وه‌ک پێویست پابه‌ندنه‌بون. ته‌ندروستى عێراق ئاشکراشیکردوه که ئاماژه‌کان نیشانى ده‌ده‌ن له‌ماوه‌ى دو هه‌فته‌ى دواییدا به‌رزبونه‌وه‌یه‌کى که‌م هه‌یه له ژماره‌ى توشبواندا له‌عێراق، ئه‌وه‌ش ره‌نگه نیشانه‌ى سه‌ره‌تاى شه‌پۆلى دوه‌مى په‌تاکه بێت که ره‌نگه خراپتر بێت له شه‌پۆلى یه‌که‌م به‌هۆى نه‌بونى پابه‌ندیى به رێکاره خۆپارێزییه‌کانه‌وه. هاوکات وه‌زاره‌تى ته‌ندروستى عێراق وتوشیه‌تی، هۆشدارى ده‌ده‌ین له مه‌ترسى گه‌ڕانه‌وه‌ى زیادبونى توشبون و مردن به ڤایرۆسه‌که، ئه‌و شته‌ى ناچارمان ده‌کات بڕیارو رێکارى توندتر بگرینه‌به‌ر له‌وانه‌ى قه‌ده‌غه‌ى هاتوچۆ و داخستنى شوێنه قه‌ره‌باڵغه‌کان ئه‌وه‌ش له‌پێناو به‌رگرتن له کاریگه‌رییه کاره‌ساتباره‌کانى ئه‌و شه‌پۆله‌ى به‌ڕێوه‌یه. وازاره‌ته‌که داواى له هاوڵاتیان کردوه رێکاره‌کان جێبه‌جێ بکه‌ن به‌تایبه‌ت به به‌ستنى ماسک و په‌یڕه‌وکردنى دوریى نێوانیان و دورکه‌وتنه‌وه له قه‌ره‌باڵغى و شتنى ده‌ست.
هاوڵاتى مسته‌فا کازمی، سه‌رۆک وه‌زیرانى عێراق، ئێواره‌ى ، کوژرانى ئه‌بو یاسر ئه‌لعیساوى "جێگرى خه‌لیفه و والى عێراق"ى داعشى راگه‌یاند. ئه‌مڕۆ پێنجشه‌ممه 28ى کانونى دووه‌مى 2021 سه‌رۆک وه‌زیرانى عێراق، له تویتێکدا وتویه‌تی"گه‌لى عێراق، ئه‌گه‌ر گفتى دا ده‌یباته‌سه‌ر، به‌ڵێنماندا تۆڵه‌ى له‌رزێنه‌ر له بانده‌کانى داعشى تیرۆریست بکه‌ینه‌وه." هه‌روه‌ها نوسویه‌تى:"پاڵه‌وانه‌کانمان له چالاکییه‌کى هه‌واڵگریدا کۆتاییان به سه‌رۆکى تاقمى شه‌ڕخواز هێنا؛ ئه‌وه‌ى خۆى ناونابو "جێگرى خه‌لیفه و والى عێراق"ى رێکخراو(ى داعش) ئه‌بو یاسر ئه‌لعیساوی." هه‌فته‌ى رابردوو داعش دوو ته‌قینه‌وه‌ى له به‌غدا ئه‌نجامداو بووه هۆى کوژرانى 32 که‌س و برینداربوونى 105 که‌سى دیکه.
هاوڵاتى ئه‌ندامێکى لیژنه‌ى ئاسایش و به‌رگرى له په‌رله‌مانى عیراق زانیاریى نوێى له‌سه‌ر ته‌قینه‌وه خۆکوژیییه‌کانى پێنجشه‌ممه‌ى رابردوو ئاشکرا کرد رایشیگه‌یاند:" 60 چه‌کدارى داعش له‌رێگه‌ى تورکیاوه هاتونه‌ته ناو عێراقه‌وه". به‌در زیادى په‌رله‌مانتارى عیراق و ئه‌ندامى لیژنه‌ى ئاسایش و به‌رگرى له په‌رله‌مان به سایتى (به‌غداد ئه‌لیه‌وم)ى راگه‌یاندووه که ئه‌و که‌سه‌ى دوو خۆکوژه‌که‌ى بۆ گۆڕه‌پانى ته‌یه‌ران له شارى به‌غدا گواستووه‌ته‌وه، ده‌ستگیر کراوه. هه‌روه‌ها راشیگه‌یاند:"هێزه ئه‌منییه‌کان له‌دواى ئه‌و دوو ته‌قینه‌وه‌یه 60 ئه‌ندامى داعشیان ده‌ستیگرکردووه که له تورکیاوه هاتونه‌ته خاکى عیراق و هه‌ندێکیش له‌و ده‌ستگیرکراوانه سه‌رکرده‌ى باڵاى داعشن". هاوکات به‌در زیادى جه‌ختى له‌وه‌شکرده‌وه که له دوو بۆ سێ رۆژى داهاتوودا ده‌زگاى ئاسایشى نیشتمانیى عیراق مژده‌ى ده‌ستگیرکردنى ژماره‌یه‌کى دیکه له تێوه‌گلاوان و پیلانداڕێژه‌رانى ئه‌و ته‌قینه‌وه‌یه ئاشکرا ده‌کات، وتیشى:"گروپێک له ته‌قینه‌وه خۆکوژییه‌که‌دا به‌شدارییان کردووه". رۆژى پێنجشه‌ممه 21ى کانونى دووه‌مى 2021، له هه‌ردوو ناوچه‌ى باب ئه‌لشه‌یخ و گۆڕه‌پانى ته‌یه‌ران که ده‌که‌ونه ناوچه‌ى باب شه‌رقى له شارى به‌غدا، دوو ته‌قینه‌وه‌ى خۆکوژى له بازاڕى فرۆشتنى جلى کۆنه که ناوچه‌یه‌کى قه‌ره‌باڵغه، روویاندا و به‌هۆیه‌وه 32 که‌س کوژران و زیاتر له 105ى دیکه‌ش برینداربوون. رێکخراوى داعش ئه‌وکات به‌رپرسیارێتیى خۆى له هێرشه‌که راگه‌یاند که به توندترین هێرشى دواى سێ ساڵ شکستهێنان به داعش له عیراق داده‌نرێت.
هاوڵاتى وته‌بێژى دادوه‌رى ئێران رایگه‌یاند، مه‌هدى جیهانگیرى براى ئیسحاق جیهانگیرى جێگرى یه‌که‌مى سه‌رۆک کۆمارى ئیسلامى ئێران سزاى چوار ساڵ زیندانیکردنى بۆ بڕایه‌وه به‌تۆمه‌تى به قاچاغبردنى دراو. ئه‌مڕۆ پێنجشه‌ممه 28ى کانونى دووه‌مى 2021 غوڵام حوسێن ئیسماعیلى، وته‌بێژى دادوه‌رى ئێران رایگه‌یاند به‌پێى بڕیارى دادگا مه‌هدى جیهانگیرى بۆ ماوه‌ى دوو ساڵ زیندانى ده‌کرێت و به بڕى 840 هه‌زار دۆلاریش غه‌رامه ده‌کرێت له‌سه‌ر قاچاخچێتى دراو. هه‌روه‌ها جیهانگیرى دوو ساڵى دیکه زیندانى ده‌کرێت له دۆسێى ده‌ستکه‌وتى ناڕه‌وا و غه‌رامه‌ى 45 ملیار تومه‌ن. مه‌هدى جیهانگیرى براى جێگرى سه‌رۆک کۆماره، هاوکات سه‌رۆکى گروپى دارایى گه‌شتیارى و جێگرى سه‌رۆکى ژوورى بازرگانى تاران بووه، له‌لایه‌ن هێزه ئه‌منییه‌کانى پارێزگاى کرمانه‌وه له ئه‌یلوولى 2017 ده‌ستگیرکرا له‌سه‌ر گه‌نده‌ڵى دارایی. گرووپى دارایى گه‌شتیارى پێکدێت له پێنج کۆمپانیاى سه‌ره‌کى له بواره‌کانى بانک، گه‌شتوگوزار، پیشه‌سازى بیناسازی، نه‌وت و غاز ، پیشه‌سازى کانزا.
هاوڵاتى ئەمریکا شەشەم فڕۆکەی B-52ی ناردە ئاسمانی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست و دەڵێت "بۆ رێگریکردنە لە هەر هەڕەشەیەکی ئێران بۆ سەر بەرژەوەندییەکانی ئەمریکا یاخود هاوپەیمانانی". فەرماندەی ناوەندی هێزەکانی ئەمریکا ئه‌مڕۆ چوارشه‌ممه، 27کانونى دووه‌م2021 رایگه‌یاند شەشەمین فڕۆکەی B-52 نزیکەی 36 کاژێر بە یاوەریی فڕۆکەی جەنگیی هاوپەیمانان، لەنێویاندا ئوردن، بە ئاسمانی کەنداودا سووڕاوەتەوە، ئەمریکا لە پاییزی رابردووەوە فڕۆکە دوای فڕۆکە دەنێرێتە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست". بەرپرسێکی باڵای ئەمریکی دەڵێت، فڕۆکەی B-52 ستراتفۆرترێس کە بۆمبهاوێژێکی دوورمەودایە، لە بنکەی سەربازیی بارکسدەیڵ لە لیوزیانا فڕیوە و پلان وایە لە سووڕانەوەی بەسەر ئاسمانی ئوردن، سعودییە و ناوچە کەناراوەکانی نزیک ئیمارات و قەتەر بەردەوام بێت، دوایش بگەڕێتەوە ئەمریکا. ئەمریکا لە سەروبەندی نزیکبوونەوەی لە یادی کوشتنی قاسم سولەیمانی، فەرماندەی فەیلەقی قودسی سوپای پاسداران هێزەکانی خۆی لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست یەکخستەوە، هۆشداریشی دا هەر هێرشێک لەلایەن ئێرانەوە وەڵامدانەوەی خێرای دەبێت. ئەمریکا سەرجەم هێرشە مووشەکییەکانی سەر ناوچەی سەوزی بەغدای خستووەتە ئەستۆی ئێران، لەنێویاندا هێرشەکەی مانگی رابردوو کە زیانێکی بچووکی بە باڵیۆزخانەی ئەمریکا لە عێراق گەیاند. ئەمریکا هێرشە مووشەکییەکانی حوسییەکانی یەمەنیشی بۆ سەر خاکی سعودیە سەرکۆنە کردووە، بەهۆی ئەم هەڕەشانەوە ئەمریکا فەرماندە و هێزەکانی خستووەتە ئامادەباشییەوە. بەرپرسانی ئەمریکی دەڵێن ترسیان هەیە ئێران ماوەی راگوزەری ئیدارە نوێیەکەی بایدن بقۆزنەوە و لە عێراق پەلاماری سەربازانی ئەمریکی بدەن، ترسی دووەمیان ئەوەیە هاوپەیمانانی ئەمریکا بکەنە ئامانج. ئەو بەرپرسە ئەمریکییانە باسیان لەوەش کردووە، تاوەکو ئێستا ئێران بە راستەوخۆ هیچ بەرژەوەندییەکی ئەمریکای نەکردووەتە ئامانج و ئەو هەڕەشەیەی باسیان دەکرد نەبووەتە راستی، بەڵام دەڵێن ئەمریکا دەیەوێت لە هەر بارودۆخێکدا وریابێت. رۆژی شەممە بۆ یەکەمجار دوای حەوت مانگ، بە فڕۆکەی بێ فڕۆکەوان و مووشەک ریازی پایتەختی سعودییە کرایە ئامانج، هاوپەیمانیی عەرەبی کە سعودیە سەرپەرشتیی دەکات رایگەیاندووە، چەندین هێرشیان پووچەڵ کردوونەتەوە، دوو بەرپرسی ئاگادار لەو هێرشانەش دەڵێن، دوو باڵەخانەی شاهانەی سعودی زیانی بچووکیان بەرکەوتووە. سعودیە و ئەمریکا، حوسییەکانیان بەو هێرشە تۆمەتبارکرد، گرووپێکی چەکداری بەناوی "کەتیبەکانی پەیمانی راستی" کە پێشتر زانرابوو بنکەکەیان لە عێراقە، لە تەلەگرام رایانگەیاند کە کۆشکی یەمامەیان لە ریاز کردووەتە ئامانج. میدیای ئەمریکی دەڵێت، هێرشەکەی سەر سعودیە نیشانەی ئەوەیە کە سەرەڕای کەمپەینی ئەوپەڕی گوشاری ئەمریکا بۆ سەر ئێران، تاران پاڵپشتییەکانی بۆ گرووپە میلیشیاکان لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست کەمنەکردووەتەوە.
هاوڵاتى ڕوانگه‌ى سورى بۆ مافه‌کانى مرۆڤ ئاشکراى ده‌کات جموجۆڵه سه‌ربازییه‌کانى هێزه‌کانى ئه‌مریکا له‌ناوچه جیاوازه‌کانى ڕۆژئاڤاى کوردستان زیادیکردووه‌و بنکه‌یه‌کى نوێى سه‌ربازى له شارى دێرک جێگیر ده‌کات. ئه‌مڕۆ چوارشه‌ممه 27ى کانونى دووه‌مى 2021 روانگه‌ى سورى ئه‌وه‌ى خستۆته‌روو که له 48 کاتژمێرى رابردوودا ئه‌مریکا پشتیوانی نوێى سه‌ربازى گه‌یاندووه‌ته رۆژئاڤاى کوردستان که پێکهاتون له‌تانک‌و زرێپۆش‌و که‌لوپه‌لى لۆجستیو سه‌ربازییو ڕه‌وانه‌ى بنکه‌ى سه‌ربازیى شارى دێرکى نزیک سنورى تورکیا کراوه" ئه‌مریکییه‌کان نیازى دروستکردنى بنکه‌یه‌کى سه‌ربازى نوێیان له‌و شاره‌دا هه‌یه". له‌ماوه‌ى چه‌ند رۆژى ڕابردوودا هێزه‌کانى ئه‌مریکا گه‌ڕان‌و سوڕانه‌وه‌ى سه‌ربازییان له‌سه‌ر سنورى تورکیاو ڕۆژئاڤاى کوردستان ئه‌نجامداوه. سێشه‌ممه‌ى ڕابردوو هێزه‌کانى ئه‌مریکا گه‌ڕانێکى سه‌ربازییان له‌فڕۆکه‌خانه‌ى خه‌راب جێر له‌باشورى ڕمێلان به‌ئاڕاسته‌ى شارۆچکه‌ى دێرک‌و له‌ڕیگاى گشتیى قامیشلی-دێرک ئه‌نجامداوه که له‌زرێپۆپشى برادلیو ئۆتۆمبێلى سه‌ربازیى تر پێکهاتبون، هاوکات فڕینێکى چڕى هێلیکۆپته‌ره سه‌ربازییه‌کانى ئه‌مریکا له‌ناوچه‌که‌دا بینراون. دواى ده‌ستبه‌کاربوونى جۆوبایدن سه‌رۆکى ویلایه‌ته یه‌کگرتووه‌کانى ئه‌مریکا جموجۆڵى هێزه‌کانى ئه‌مریکا له رۆژئاڤاىکوردستان زیادى کردووه.
هاوڵاتى زیاتر له سه‌د په‌رله‌مانتارى عێراق دژى پشکى هه‌رێمن له پرۆژه بودجه‌ى ئه‌مساڵدا و داوا ده‌که‌ن حکومه‌تی هه‌رێمی کوردستان 460 هه‌زار به‌رمیل نه‌وتی رۆژانه راده‌ستی سۆمۆ بکات، له‌به‌رامبه‌ر زامنی کردنی پشکی هه‌رێم له‌پرۆژه یاسای بودجه‌دا. ئه‌مڕۆ سێشه‌ممه 26ى کانونى 2021 له‌یاداشتێکدا که ئاراسته‌ی سه‌رۆکی په‌رله‌مانى عێراقیان کردووه، 113 ئه‌ندام له‌فراکسیۆنه جیاجیاکانی په‌رله‌مان چه‌ند تێبینی‌و داواکارییه‌کیان بۆ گۆڕانکاریى له‌مادده‌کانی پرۆژه یاسای بودجه‌ی 2021دا کردووه. هاوکات له‌یاداشته‌که‌دا ئه‌و په‌رله‌مانتارانه به‌پێویستی ده‌زانن که له‌به‌رامبه‌ر پشکی هه‌رێم له‌بودجه‌دا، هه‌ولێر 460 هه‌زار به‌رمیل نه‌وتی رۆژانه راده‌ستی کۆمپانیای سۆمۆ بکات، گرێبه‌سته نه‌وتییه‌کانی هه‌ڵبوه‌شێنێته‌وه‌و بڕگه‌ی بژاردنی قه‌رزه‌کانی هه‌ڵبگیرێت. ده‌قی یاداشتی 113 په‌رله‌مانتاره‌که‌ى عێراق:
.jfif)
.jpg)
