هاوڵاتی حکومەتی هەرێمی کوردستان رایگەیاند:"ئەم کۆچبەرە نایاساییانەی کە بەنیازبوون بەرە وڵاتانی یەکێتیی ئەوروپا و لەڕێگەی بێلاڕووس بچنە نێو سنوورەکانى پۆڵەندا زیاتر لە مانگێکیشە لە نێو سەرماى زستان گیریان خواردووە و ڕێگەی دەربازبوونیان بۆ ئەوروپا پێنادرێت و هەر لەسەر ئەم پرسەش دونیا هاتووەتە سەر هێڵ و ئەم بێ چارەنووسییە هۆکار بوو بۆئەوەى کە زۆرێکیان خوازیارى گەڕانەوە بن بۆ نیشتمان." حکومەتی هەرێمی کوردستان لە راگەیێنراوێکدا ئاماژە بەوە دەدات "ئەم کۆچبەرە نایاساییانەی کە بەنیازبوون بەرە وڵاتانی یەکێتیی ئەوروپا و لەڕێگەی بێلاڕووس بچنە نێو سنوورەکانى پۆڵەندا و لیتوانیا تا بگەنە ئەوروپا، ژمارەیان لە سەرووى 20 هەزار کەسەوە و زیاتر لە مانگێکیشە لە نێو سەرماى زستان گیریان خواردووە و ڕێگەی دەربازبوونیان بۆ ئەوروپا پێنادرێت و هەر لەسەر ئەم پرسەش دونیا هاتووەتە سەر هێڵ و ئەم بێ چارەنووسییە هۆکار بوو بۆئەوەى کە زۆرێکیان خوازیارى گەڕانەوە بن بۆ نیشتمان." فەرمانگەی پەیوەندییەکانی دەرەوەى هەرێمى کوردستان بە هەماهەنگى لەگەڵ وەزارەتی دەرەوەی عێراقی فیدراڵ هەوڵى چارەسەرى ئەم پرسەیان دا و لەسەر راسپاردەی سەرۆکوەزیرانی عێراق لیژنەیەکی باڵا لە هەردوولا پێکهێنرا. نوێنەری فەرمانگەی پەیوەندییەکانی دەرەوە لە لیژنەکەدا پێشنیازی ئەوەی کرد "فڕۆکەیەک بۆ ئەو کەسانە تەرخان بکرێت کە خواستی گەڕانەوەیان هەیە تا بگەڕێنرێنەوە بۆ هەرێمی کوردستان و عێراق" و هەر بۆ ئەم مەبەستە دەست بە تۆمارکردنى ناوى ئەو کەسانەکرا کە خوازیارى گەڕانەوەن لەو دۆخە خراپە و تا ئێستا زیاتر لە 460 کۆچبەر ناوی خۆیان بۆ گەڕانەوە تۆمارکردووە. لە بەشێکی دیکەی راگەیێنراوەکەی حکومەتی هەرێمی کوردستاندا هاتووە کە ئەو کۆچبەرانەی دەگەڕێنەوە هەرێمی کوردستان، "بە خۆڕایی پشکنینی ڤایرۆسی کۆرۆنایان لە هەولێر و بەغدا بۆ دەکرێت." دواى دابەزینى کۆچبەرە کوردەکان لە هەولێر، فڕۆکە بێلاڕووسییەکە دەچێتە بەغدا بۆ دابەزاندنى کۆچبەرە عێراقییەکان. هەر لە راگەیێنراوەکەی حکومەتدا هاتووە "بەشێکى ئەو پەناخوازانەی ئەمڕۆ دەگەڕێنەوە، کێشەی پاسپۆرتیان هەیە، بەوەى کە لە سەفەرە نایاساییەکەیاندا پاسپۆرتەکانیان لەدەستداوە و بەشێکی دیکەشیان ڤیزاکانیان بەسەرچووە، هەر بۆیە جارێکی دیکە لەسەر فەرمانى لیژنە باڵاکەى فەرمانگەی پەیوەندییەکانی دەرەوەى حکومەتى هەرێمى کوردستان و وەزارەتی دەرەوەی عێراق، تیمێکی باڵیۆزخانەی عێراق لە رووسیا چوونەتە بێلاڕووس بۆ کارئاسانی بۆ ئەو پەناخوازانەى کە دەیانەوێت بگەڕێنەوە." ئاماژە بەوەشکراوە کە تیمەکە "پاسپۆرتی پەڕینەوە بۆ پەناخوازەکان دروست دەکەن و هەروەها لێخۆشبوونیش بۆ ئەو سزایانە دەردەکەن کە ڤیزاکانیان لە بێلاڕووس بەسەرچووە و داواش لە حکومەتی بێلاڕووس کراوەکە ئەو پەناخوازانە خەرجی پشکنینی کۆرۆناش لە فڕۆکەخانەکان نەدەن." حکومەتی هەرێمی کوردستان دەشڵێت "بڕیارە تیمێکی وەزارەتی تەندروستی لە فڕۆکەخانە چارەسەری هەر حاڵەتێکی نەخوازراویان بکات، چونکە چەندین رۆژە لەسەرسنوورەکان و لەبەردەم سەرما و سۆڵەیەکى زۆر و لە دۆخێکى نەخوازراو و ناتەندروست ماونەتەوە. هەر کۆچبەرێکیش پێویستی بەچارەسەر هەبێت، بە ئۆتۆمبێلی فریاکەوتن دەگەیێندرێتە نەخۆشخانە و چارەسەری خێرای بۆ ئەنجام دەدرێت."
کاکەلاو عەبدوڵا ئەو کارتە فشارەی پێنج ساڵ لەمەوبەر رەجەب تەیب ئەردۆغان، سەرۆکی تورکیا، لەدژی وڵاتانی ئەوروپی بەکاریهێنا ئێستا لەلایەن ئەلیکزاندەر لۆکاشینکۆ، سەرۆکی بیلاڕووسیاوە بەکاردەهێنرێت، بەڵام بەرپرسان و شارەزایان پێیانوایە ئەوە سەرناگرێت و ئەوەی زەرەرمەند دەبێت تەنها کۆچبەرانن. نزیکەی دە رۆژە کۆچبەران لە سنوری بیلاڕووسیا و پۆڵەندا گیریان خواردووەو لە سەرمایەکی تاقەتپڕوکێندا ژیان بەسەر دەبەن، لەگەڵ ئەوەی پۆڵەندا ناهێڵێت سنور تێپەڕێنن و بیلاڕووسیاش ناهێڵێت بگەڕێنەوە. یەکێتی ئەوروپا بیلاڕووسیا بەوە تۆمەتبار دەکات کە لێشاوەکەی دروستکردووە بۆ فشارخستنەسەر یەکێتییەکە و تۆڵەکردنەوە لەو سزایانەی بەسەریدا سەپاندووە سەبارەت بە پێشێلکارییەکانی مافی مرۆڤ لەلایەن سەرۆکی بیلاڕووسیاوە. کارتێکی سووتاو شارەزایان باس لەوە دەکەن ئەو فشارەی بیلاڕووسیا دروستی کردووە بەسەر خۆیدا دەشکێتەوە. «ئەم تاکتیکە دڕندانەیە وا لە بیلاڕووس دەکات ژەهراوی دەرکەوێت و هەموو ئەگەرێکی گفتوگۆ لەگەڵ یەکێتی ئەوروپا دوادەخات، سیاسەتمەدارانی ئەوروپی بە فشارو گوشار نایەنە سەر مێزی گفتوگۆ»، ئارتیۆم شرایبمان، شیکەرەوەیەکی سیاسی بیلاڕووسی ئەمەی بە ئاژانسی ئەسۆشیەتد پرێس وت. دوای هەڵبژاردنی ئابی ٢٠٢٠ لە بیلارووسیا، لۆکاشینکۆ شەش خولی تر بووەوە سەرۆک و ئەمەش بووە هۆی ناڕەزایەتی ناوخۆو وڵاتانی ئەوروپی و ئەنجامەکانیان قبوڵ نەکرد. لەناوخۆدا خۆپیشاندان ئەنجامدراو حکومەتی بیلاڕووس خۆپیشاندانەکانی سەرکوتکرد و ٣٥ هەزار کەسی دەستگیرکرد. بەهۆی ئەمەوە یەکێتی ئەرووپا سزای بەسەر بیلاڕووسیادا سەپاند کە چەندین بەرپرسی بیلاڕووسی تێدایە. شیکەرەوان دەڵێن لۆکاشینکۆ دەیەوێت بەم پلانەی یەکێتی ئەوروپا ناچار بکات بێتە سەر مێزی گفتوگۆو سزاکان لاببات. «لۆکاشینکۆ چاوەڕێی ئەوە لە یەکێتی ئەوروپا دەکات کە بۆ فشارەکان خۆی داچەمێنێت و داوا لە پۆڵەندا بکات کۆچبەرەکان سنور بەرەو ئەڵمانیا تێپەڕێنن، بەڵام یەکێتی ئەوروپا درک بەوە دەکات ئەگەر ئەوە ئەنجام بدات لۆکاشینکۆ وەک براوە دەردەکەوێت و دواتر هەزارەها کۆچبەری تر دێنە سەر سنوری پۆڵەندا»، پاڤێڵ ئوسان، بەرپرسی ناوەندی شیکاری سیاسی لەپۆڵەنەدا ئەمەی وت. بەڵام نەک هەر ئەو ئامانجەی نەپێکا کە دەیویست بەڵکو پلانەکەی بەسەر خۆیدا شکایەوە بەو پێیەی یەکێتی ئەوروپا لەدووشەممەی رابردوودا سزاکانی سەر بیلاڕووسیای فراوان کردو سەرجەم ئەو هێڵە ئاسمانی و کۆمپانیا گەشتیاری و بەرپرسانەی دەستیان هەبووە لەدروستکردنی لێشاوەکەدا دەچنە چوارچێوەی سزاکانی یەکێتییەکەوە. بەپێی وتەی بەرپرسێکی پێشووی یەکێتی ئەوروپا هۆکاری ئەمە دەگەڕێتەوە بۆ ئەوەی کە بۆچوونی یەکێتی ئەوروپا گۆڕاوە سەبارەت بەدۆخی کۆچبەران و وەك پێنج ساڵ لەمەوبەر نەماوە کاتێك ئەڵمانیا هەزارەها پەنابەری سوری وەرگرت. ئەو بەرپرسە بە رۆژنامەی گاردیانی بەریتانی راگەیاندووە کە ئەنجێلا مێرکڵ، راوێژاکاری ئەڵمانیا، هەڵە بوو لەوەرگرتنی پەنابەران و دواتر دابەشکردنی بەسەر وڵاتانی ئەندام لە یەکێتیەکە. ساڵی ٢٠١٥ تورکیا بەسەرکردایەتی ئەردۆغان لێشاوێکی کۆچبەرانی سوریای دروستکرد بۆ سەر وڵاتانی ئەوروپی و دواتر بە ناچاری کۆچبەرکانیان وەرگرت دوای ئەوەی ئەنجێلا میرکل لەوتارێکیدا رایگەیاند «ئێمە دەتوانین پێکەوە ئەوە ئەنجام بدەین»، وەک ئاماژەیەک بۆ هاوکاری کردن و دابەشکردنی کۆچبەران بەسەر وڵاتانی ئەوروپیدا. دیپلۆماتکارێکی باڵای یەکێتی ئەوروپا ئەوەی بۆ گاردیان ئاشکرا کردووە کە وڵاتانی ئەوروپی چیتر وەک پێشوو مامەڵە ناکەن و کۆچبەران وەرناگرن. «ئێمە بە راستی لە دۆخێکی جیاوازداین وەک لە پێنج ساڵ لەمەوبەر. دەبێت لەوە تێبگەین کە لەهەندێک بەشی جیهان بەربەستی بەرجەستە پێویستییە»، دیپلۆماتکارەکە وا دەڵێت. کۆچبەران ‹هەڵخەڵەتێنراون› لە نوێترین پێشهاتدا، کۆچبەران بۆ فشار خستنەسەر پۆڵەندا چوونە بەردەم دەروازەیەکی فەرمی پۆڵەندا و بیلاڕووسیا و گردبوونەوە تا ئەوەی سنوریان بۆ بکرێتەوە، بەڵام نەک هەر سنوریان بۆ نەکرایەوە بەڵکو بڵاوەشیان پێکرا و گرژی لەنێوانیاندا دروستبوو، لە ئیستادا گەڕانەوەتەوە بۆ دارستانەکانی ببیلاڕووسیا. پێشتر بیلاڕووسیا بەوە تۆمەتبار دەکرا کە ئامێڕی بڕینی تەلبەندی داوەتە کۆچبەران بۆ ئەوەی سنوری پۆڵەندا ببڕن. بی بی سی لە راپۆرتێکدیدا پەیوەندی بەکوردێکەوە کردووە لە بیلارووسیاوە و پێی راگەیاندووە کە هێزەکانی بیلاڕووسیا فشاریان دەخەنە سەر بۆ تێپەڕاندنی سنور. شوان کورد بە بی بی سی وتووە کە هیچ رێگایەک نییە بۆ دەربازبوون، نە رێی رۆشتن بۆ پۆڵەنەدا و نە رێی گەڕانەوە بۆ بیلاڕووسیا. کۆچبەران ئێستا تێگەشتوون لەوەی هیچ رێگەیکیان بۆ نەماوەتەوە و پۆڵەندا ناهێڵیت تێبپەڕن. حکومەتی پۆڵەنەدا ٢٠ هەزار سەربازی لەسەرتاسەری سنورەکەیدا جێگیر کردووە بۆ رێگریکردن لەو لێشاوەی کە ژمارەیان بە چوار هەزار کەس دەخەمڵێنرێت و میدیا جیهانییەکان باس لەوە دەکەن زۆربەیان خەڵكی هەرێمی کوردستانن. ئێستا بەشێك لە کۆچبەران تەواو بێئومێد بوون و بڕیارە ١٧٠ کۆچبەر لە رۆژی پێنجشەممەدا بگەڕێنەوە. بەپێی وتەی وەزارەتی دەرەوەی حکومەتی عێراق ١٧٠ کۆچبەری عێراقی رەزامەندیان پیشانداوە ئارەزوومەندانە بگەڕێنەوە دوای ئەو دۆخە ناهەموارەی تووشی بوون لە دارستانەکانی بیلاڕووسیا. ئەوەی لەمیدیا جیهانییەکانەوە باس دەکرێت ئاسانکردنی رێگاکەیە بەرەو بیلاڕووس و تێپەڕاندنی سنور کە بیلاڕووسیا بەوە تۆمەتبار دەکرێت ئاسانکاری زۆر کردووە بۆ ئەم لێشاوە. لە راپۆرتێکی نیویۆرک تایمزی ئەمریکی هاتووە کە تەنها کارمەندێکی کۆمپانیایەکی گەشتیاری بەناوی مەلا رەوەز ١٠٠ پاکێجی گەشتیاری بیلارووسیای فرۆشتووە لەهەفتەیەکدا لەسلێمانی و پاکێجەکە بریتیبووە لە ڤیزەی بیلارووسیاو مانەوەی ئوتێل لە مینسکی پایتەخت. لە راپۆرتێکی تری گاردیانی بەریتانی ئەوە ئاشکرا بووە کە بیلارووسیا هەواڵی پێدانی ڤیزەی بە کوردستاندا بڵاوکردووەتەوە. «پێش هاتنی هاوین لە کارمەندێکی بەغدادەوە بڕیارێکمان بەدەست گەیشت کە تێێدا هاتبوو بیلاڕووس ڤیزە دەدات، زۆری نەخایاند پێش ئەوەی دەنگۆی ئەم هەواڵە بڵاوببێتەوە، بەڵام لەم دوو مانگەی کۆتاییدا زۆر سەرقاڵ بووین»، کارمەندێکی گەشتیاری لەهەولێر ئەمەی بەگاردیان وتووە. لە راپۆرتەکەی گاردیاندا ئەوەش هاتووە کە کۆچبەران لەلایەن قاچاخچییەکانەوە هەڵخەڵەتێنراون چونکە پێیان وتراوە نێوان مینسک، پایتەختی بیلارووسیا، و سنوری پۆڵەندا بە سێ کاتژمیر پیادە دەبڕن و بە ئاسانی دەردەچن لەکاتێکدا نێوانی مینسک و سنوری پۆڵەنەدا ٣٢١ کیلۆمەترە. لۆکاشینکۆ کۆچبەرانی لا گرنگ نییە تا ئێستاش هەندێك لە کۆچبەرانی کورد سوورن لەسەر گەشتەکە و دەڵێن ناگەڕێنەوە بۆ هەرێمی کوردستان. «مەحاڵە بگەڕێمەوە و پێشموانییە ئەوانەی ئێرە بگەڕێنەوە بۆ ژیانێک کە هیوای تێدا نییە»، کۆچبەرێک بەناوی شڤان کە خەڵکی شارۆچکەی سۆرانە ئەمەی بە جەزیرەی ئینگلیزی وت. کۆچبەرێکی تر بەناوی دڵسۆز کە خەڵكی هەولێرە، بە جەزیرەی وتووە: زۆر ئاسان بوو کاتێك رۆشتین چونکە کۆمپانیا گەشتیارییەکە خۆی هەموو شتێکی بۆ کردین، پێموابوو ئەو رێگەیە شایەنیەتی چونکە پێم باشتر بوو ئەم گەشتە بکەم وەک لەوەی لە نیشتیمانی خۆم بمێنمەوە و هیوای ژیانکردن لەوێ لەدەست بدەم. زۆربەی میدیا جیهانییەکان هۆکاری لێشاوی کۆچبەرانی هاووڵاتیانی هەرێم بۆ زۆری بێکاری، گەندەڵی حکومەت، خراپ بەکارهێنانی سیستەمی دادوەری و یاسایی، خزم خزمێنە و حوکمی خێڵەکی دەگەڕێننەوە کە هاووڵاتیانی بێزارکردووە و ناچار بە رۆشتنی کردوون. هەندێك لەشیکەرە و چاودێران بڕوایان وایە لۆکاشینکۆ کۆچبەرانی لا گرنگ نییە و تەنها بۆ مەرامی خۆی وەک ئامرازێک بەکاریان دەهێنێت. «دەسەڵاتدارانی بیلاڕووسیا سەرکەوتوو نەبون لە رازیکردنی یەکێتی ئەوروپا بۆ دانوستان و کۆچبەران لێرەدا تەنها ئامێرێکن بەدەست مینسکەوە»، ڤالێری کاربالێڤیچ، شیکەرەوەی سیاسی، ئەمەی بە ئاژانسی ئەسۆشیەتد پرێس وت. ئەندریاس کلوس، ستوونوسی تۆڕی میدیای بلومبێرگ دەڵێت: لۆکاشینکۆ کۆچبەرانی لا گرنگ نییە، تەنها گرنگی بە ناسەقامگیرکردنی یەکێتی ئەوروپا دەدات و ئەم تاکتیکەی وەک ئامرازێک دەبینێت لە جەنگەکەیدا دژی ئەوروپا، هەر کە تەکتیکی کۆچبەرانی نەما یان کۆتایی پێ هێنرا، ئەوا دەست دەبات بۆ بەکارهێنانی تاکتیکی تر.
هاوڵاتی سەرۆکی ليژنەی پەیوەندیەکان و ڕەوەندی کوردستانی له‌په‌رله‌مانى كوردستان رایگەیاند:" حكومه‌تى بیلاڕوسیا ڕێگه‌ى نه‌داوه كۆچبه‌رانى كورد بچنه نێو كه‌مپه‌كان‌و دۆخیان له‌مه‌ترسیدایه". ئەمڕۆ پێنجشه‌ممه 18ی تشرینی دووه‌می 2021، ڕێبوار بابكه‌یی سەرۆکی ليژنەی پەیوەندیەکان و ڕەوەندی کوردستانی له‌په‌رله‌مانى كوردستان لە کۆنگرەیەکی رۆژنامەوانیدا رایگەیاند: " ئه‌مڕۆ 300 بۆ 350 كۆچبه‌ر له‌بیلاڕوسیاوه ده‌گه‌ڕێنرێنه‌وه هه‌رێمى كوردستان كه له‌سه‌رو 180 كۆچبه‌ریانه‌وه خه‌ڵكى هه‌رێمى كوردستانن". ئه‌وه‌شى باسكرد، "كێشه‌گه‌لێكى زۆر له‌بیلاڕوسیاوه سه‌ریهه‌ڵداوه به‌تایبه‌ت له‌ناو جه‌نگه‌ڵى ئه‌و وڵاته‌دا، بیلاڕوسیا زۆر هه‌وڵیداوه ئه‌م وه‌جبه‌یه‌ى ئه‌مڕۆش نه‌گه‌ڕێنه‌وه عێراق‌و هه‌رێمى كوردستان". به‌وته‌ى ئه‌و په‌رله‌مانتاره، "ئه‌و وڵاته ده‌یه‌وێ ئاسته‌نگ بۆ كۆچبه‌ران دروستبكات‌و كێشه‌ى ته‌كنیكى دروستبكات بۆ نمونه، پۆلیسى بیلاڕوسیا ڕێگه‌ى نه‌داوه هه‌موو كۆچبه‌رێك بچێته نێو كه‌مپه‌كان، ئه‌و كه‌مپانه‌ى دروستكراون شه‌ش كه‌مپن یه‌كێكیان له‌سنورى لیتوانیاو بیلاڕوسیایه، چواریشیان له‌سنورى نێوان بیلاڕوسیاو پۆڵه‌ندایه، ئه‌وى دیكه‌ش له‌ده‌ره‌وه‌ى دارستانه‌كه‌یه". بابكه‌یی ئه‌وه‌شى وت:"ئه‌وه‌ى جێگه‌ى تێبینى‌و نیگه‌رانیه ئه‌وه‌یه، پۆلیسى بیلاڕوسیا ڕێگه‌ى نه‌داوه ژماره‌یه‌ك له‌كۆچبه‌ران كه خه‌ڵكى هه‌رێمى كوردستانن بچنه نێو كه‌مپه‌كانه‌وه، به‌نیازین له‌گه‌ڵ نوێنه‌رایه‌تى هه‌رێم له‌مۆسكۆو باڵیۆزى عێراق له‌مۆسكۆو حكومه‌تى هه‌رێمیش قسه‌بكه‌ین له‌باره‌ى ئه‌و كێشه تازه‌یه‌وه كه ژیانى كۆچبه‌رانى هه‌رێمى خستۆته مه‌ترسیه‌كى گه‌وره‌وه". سه‌باره‌ت به‌تێچوى ئه‌و كۆچبه‌رانه‌ى ئه‌مڕۆ ده‌گه‌ڕێنه‌وه، بابكه‌یی وتى:"هاتنه‌وه‌ى كۆچبه‌ران له‌وه‌جبه‌ى یه‌كه‌مى ئه‌مڕۆدا له‌سه‌ر ئه‌ركى حكومه‌تى هه‌رێمه به‌هاوكاریی حكومه‌تى عێراق". ئه‌وه‌شى ڕاگه‌یاند، "بیلاڕوسیا ده‌ستیگرتوه به‌سه‌ر پاسپۆرتى ژماره‌یه‌كى زۆر له‌كۆچبه‌رانداو ئه‌وه‌ش گرفتى گه‌ڕانه‌وه‌ى بۆ دروستكردون، له‌و ڕوه‌شه‌وه ئێمه له‌هه‌وڵى ئه‌وه‌داین ڤیزه پاسیان بۆ دابین بكرێت تاوه‌كو بتوانین بیانگێڕینه‌وه".
.jpg)
هاوڵاتی وەزیری پەروەردەی حکومەتی هەرێمی کوردستان هۆشداری دەداتە مامۆستایان و دەڵێت ئەگەر تاوەکو کۆتایی ئەم مانگە ڤاکسینى کۆرۆنا وەرنەگرن، بەڕێوەبەری گشتی پەروەردەکان دەتوانن دەسەڵاتی یاسایی خۆیان بەرامبەر بەکاربهێنن. ئەمڕۆ پێنجشه‌ممه 18ی تشرینی دووه‌می 2021، ئالان حەمەسەعید، وەزیری پەروەردە، لە کۆنگرەیەکی رۆژنامەوانیدا رایگەیاند: "ڤاکسین بۆ مامۆستایان دابینکراوە، لەدواى 1-12-2021ەوە بەڕێوەبەرى گشتىی پەروەردەکان دەتوانن دەسەڵاتى یاسایی خۆیان بەرانبەر ئەو مامۆستایانە بەکاربهێنن، کە ڤاکسینیان وەرنەگرتووە". تایبەت بە کێشەی مامۆستایانی وانەبێژ، ئالان حەمەسەعید وتی: "ئێمە لەگەڵ وەزارەتی دارایی و دیوانی ئەنجوومەنی وەزیران لەسەر ئەم بابەتە قسەمان کردووە،لە چوارچێوەی مافی دارایی و مەعنەوی توانیومانە کۆمەڵێک پێوەری نوێ دابنێین بۆ چارەسەری کێشەکانیان". وەزیری پەروەردە راشیگەیاند رەزامەندی ئەنجوومەنی وەزیران وەرگیراوە بۆ دابینکردنی 7 ملیۆن لیتر نەوت بۆ قوتابخانەکان، پڕۆسەی تەندەرکردنیش لە پارێزگاکانە نەک لە وەزارەتی پەروەردە و دیوانی وەزارەت، دەشڵێت: "بەپێی رێنماییەکان دەبێت پارێزگاکان ئەو بڕە نەوتە بەسەر قوتابخانەکاندا دابەش بکەن".
.jpg)
هاوڵاتی وەزارەتی بەرگری پۆڵەندا رایگەیاند:"شەوی رابردوو لەسەر سنوری بێلاڕوسیا 100 کۆچبەریان دەستگیرکردوون. دەشڵێت، "بێلاڕوسیا کۆچبەران ناچاردەکات بەرد بگرنە هێزەکانی پۆڵەندا." رۆژی پێنجشەممە 18-11-2021 وەزارەتی بەرگریی پۆڵەندا رایگەیاند، کۆچبەرەکان هەوڵی پەڕینەوەیان لە بێلاڕوسیا بۆ پۆڵەندا داوە و ئەوانیش رێگیرییان کردووە. وتەبێژی پۆلیسی پۆڵەندا رایگەیاندبوو کە ناوەڕاستی ئەم هەفتەیە کاتێک رووبەڕوبووونەوە لە نێوان کۆچبەران و هێزە ئەمنییەکانیاندا درووستبوو، کۆچبەران بەردیان گرتووەتە هێزەکانیان بۆیە ئەوانیش بە گازی فرمێسکڕێژ وەڵامیان داونەتەوە. رۆژی سێشەممە رووبەڕووبوونەوە لە خاڵێکی سنووریی نێوان بێلاڕوسیا و پۆڵەندا دروستبوو، کۆچبەران لە هەوڵێکی پەڕینەوە بۆ ئەودیوی سنوور شکستیانهێنا، بەڵام پێش شکستهێنانیان، پێکدادان لەنێوان هەردوولا دروستبوو، کۆچبەران بەردیان گرتە پۆلیسی سنوور و ئەوانیش بە گازی فرمێسکڕێژ و ئاوڕشاندن وەڵامی کۆچبەرانیان دایەوە. فەرماندە تۆماسز کرووپا دەڵێت، حەوت پۆلیسیان لەو رووبەڕووبوونەوەیە برینداربوون، وتەبێژی پۆلیسی پۆڵەندا دووپاتیدەکاتەوە، کۆچبەران بۆمبی دەنگیی و گازی فرمێسکڕێژیان بەکارهێناوە، هاوکات وەزارەتی تەندروستی بێلاڕوسیا ش دەڵێت چارەسەری پزیشکییان گەیاندووەتە 20 کۆچبەر کە پێنجیان بەهۆی گازی فرمێسکڕێژەوە زیان بە چاوەکانیان گەیشتبوو. لەسەر ئەو پێکدادانە کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی هاتە دەنگ، سەرکۆنەی بەکارهێنانی تووندوتیژی لەبەرامبەر کۆچبەران کرد.
هاوڵاتی ئه‌ندامێكى په‌رله‌مانى كوردستان له‌په‌یامێكى توندا بۆ حكومه‌تى هه‌رێم‌و به‌رپرسانى حكومه‌تى هه‌رێم هه‌ڵه‌دنى ڕایده‌گه‌یه‌نێت، "کە کوردستانتان کردە جاشخانەو دانەری سرودەکەتان بەپلەی باڵا خانەنشین کرد، پێتان سەیرنەبێت بەڕۆژی ڕوناک‌و لەهەولێری پایتەخت گوێبیستی سەرۆکمان زێڕەبن". ئه‌بوبه‌كر هه‌ڵه‌دنى ئه‌ندامى په‌رله‌مانى كوردستان له‌فه‌یسبوكى خۆى نوسیویه‌تى:"هەمدیسان لەدیرۆکی چ گەلێکدا بوە ئەوانەی کون بەکون بەدوای پێشمەرگەوە بون‌و لەشاریش چاوێكیان دەکرد بەسەدچاو لەسەر ماڵە پێشمەرگەو نەیارەکانی ڕژێم‌و لەنمونەی بۆسەدانان بۆ سیروان تاڵەبانی‌و شەهیدکردنی‌و لەناو ئامێزی خێزانیدا ئاسۆی دەلاک قۆڵبەست بکەن‌و لەتەنگیسەریش ژیان بۆ ئارام بەڕەوا نەبینن‌و مەلا عەلی شاعیر لەقەندیلەوە ببنە ژێر پەتی سێدارەی موسڵ‌و لەیاری نازەنینی هەڵبڕن". ده‌شڵێن:"ئێستا ئەوانە مردوەکانیان لەڕیزی لیستی موچەی شەهیدان‌و زیندوەکانیشیان خانەنشینی پێشمەرگەبن‌و کوڕو نەوەکانیشیان کاربەدەست‌و کەڵەگای ئەمڕۆن". له‌به‌شێكى دیكه‌ى نوسینه‌كه‌یدا هه‌ڵه‌دنى ده‌ڵێت:"ئێوە خۆتان پیرۆزیتان لەناوی شەهیدو پێشمەرگەو زیندانی سیاسی داڕنی، بۆیە ئەگەر لەکافتریاش سرودی سەرۆکمان زێڕەیان لێ قەدەغەبکەن، ئەوا بەزمانی حاڵ‌و ڕۆژانە بەهەوای ئەو ئەو سەرۆکە گۆڕبەگۆڕە دەژین‌و هەڵدەپەڕن، چونکە لەسایەی ئەوا هەموو شتێکیان دەستکەوت لەپارەو پاروو پێگە جگە لەکەرامەت‌و ئابڕوو". له‌په‌یامێكى توندا بۆ حكومه‌تى هه‌رێم‌و به‌رپرسانى حكومه‌تى هه‌رێم هه‌ڵه‌دنى ڕایده‌گه‌یه‌نێت، "کە کوردستانتان کردە جاشخانەو دانەری سرودەکەتان بەپلەی باڵا خانەنشین کرد، پێتان سەیرنەبێت بەڕۆژی ڕوناک‌و لەهەولێری پایتەخت گوێبیستی سەرۆکمان زێڕەبن". په‌یامى ئه‌ندامه‌ى په‌رله‌مانى كوردستان له‌كاتێكدایه، دوو ڕۆژ به‌ر له‌ئێستا له‌یه‌كێك له‌كافتریاكانى شارى هه‌ولێر سرودى "سه‌دام زێڕه" لێدراو بۆ ڕۆژى دواتر به‌بڕیارى پارێزگارى هه‌ولێر خاوه‌نى كافتریاكه ده‌ستگیركراو كافتریاكه‌ش داخرا.
هاوڵاتی سەرۆک کۆماری ئێران بە فەرمی یوسف نوری، وەک وەزیری پەروەردەی ئێران بە پەرلەمان ناساند. ئیبراهیم رەئیسی، سەرۆک کۆماری ئێران رۆژی 17-11-2021 لە نامەیەکدا بەشێوەی فەرمی یوسف نووری، وەک وەزیری پەروەردەی ئێران بە پەرلەمان ناساند. ئیبراهیم رەئیسی پێشتر دوو ناوی دیکەی بۆ وەزیری پەروەردە داوەتە پەرلەمان، بەڵام هیچ کامیان متمانەی پەرلەمانتارانیان بەدەستنەهێنا. دوو کەس لە وەزیرەکانی کابینەی ئیبراهیم رەئیسی کوردن. عیسا زارع پوور، وەزیری تەکنۆلۆژیا و پەیوەندییەکان، کە خەڵکی شابادی کرماشانە، لەگەڵ حوجەتوڵڵا عەبدولمالکی، وەزیری کار و خۆشبژێوی کۆمەڵایەتی، کە خەڵکی شاری قورەیە لە پارێزگای سنە. نوێنەرانی پارێزگای ئیلام لە پەرلەمانی ئێران لە پەیامی جیاوازدا پشتگیری خۆیان بۆ یوسف نوری دەربڕی، کە بۆ یەکەمجارە کەسێکی خەڵکی ئیلام بۆ ئەو پۆستە بەربژێر دەکرێ. یوسف نوری لە کارنامەکەیدا بۆ وەزارەتی پەروەردە هیچ ئاماژەیەکی بە خوێندن بە زمانی دایک نەکردووە. خوێندنی زمانی دایک لە ماددەی 15 یاسای بنەڕەتی ئێراندا بە فەرمی ناسراوە، بەڵام دوای زیاتر لە چوار دەیە هێشتا جێبەجێ نەکراوە. جێبەجێکردنی ئەم ماددەیەی دەستوور لانیکەمی داواکارییەکانی چالاکڤانانی کولتووری کورد بووە. یوسف نوری، لە دایکبووی ساڵی 1961، دکتۆرای لە بواری بەڕێوەبردنی گەشتیاریدا هەیە، مامۆستای زانکۆیە، 5 کتێب و 10 توێژینەوەی نووسیووە و بەرپرسایێتی جۆراوجۆری هەبووە. یوسف نوری لە سەرەتای دەیەی 80ی سەدەی رابردوودا لە شاری ئیلام مامۆستای سەرەتایی، ناوەندی و دواناوەندی بووە. لە سەرەتای دەیەی 90دا وەک جێگری بەڕێوەبەری پارێزگای ئیلام دەستنیشانکراوە و سەرەتای 2000 بووەتە شارەزای پەروەردەی قوتابخانەکانی کۆماری ئیسلامی ئێران لە وڵاتانی قەتەر و بەحرەین.
ئارا ئیبراهیم سەرۆكی كۆمەڵەی پێشمەرگە دێرینەكان ئاماژە بەوە دەدات كە پێیان دەڵێن ئێوە مووچەتان هەبووە لەشاخ دێن پارە لەپێشمەرگەی دێرین وەردەگرنەوە. جەمیل هەورامی، سەرۆكی كۆمەڵەی پێشمەرگە دێرینەكان لەم چاوپێكەوتنەیدا لەگەڵ هاوڵاتی وتی:" حكومەت پێمان دەڵێت ئێوە لەشاخ مووچەتان هەبووە دێن پارە لەپێشمەرگەی دێرین وەردەگرنەوە". حكومەتی هەرێم دەڵێن یاسای خانەنشینیمان لەبەردەمدایە، پێیان نەوتووین پێشمەرگە لەشاخ مووچەی نەبووە و هیچ رێنماییەك و بڕیارێك لەوبارەیەوە بۆ ئێمە نەهاتووە، لەكاتێكدا هەموو كەس دەزانێت پێشمەرگە مووچەی نەبووە لە شاخ. جەمیل هەورامی ئاماژەی بۆ ئەوەشكرد حەوت ساڵە داوا دەكەین ئەو لیستە پاك بكرێتەوە، دەیان جاش و موستەشار لەناو لیستی پێشمەرگە دێرینەكاندا بە پلەی ئامر لیواو پلەی بەرز خانەنشین كراون و پاسەوانیشیان هەیە. سەرۆكی كۆمەڵەی پێشمەرگە دێرینەكان وتیشی:" پێشمەرگەی دێرین هەبووە هاتووەتە لام دەڵێت ئەگەر لەبەر بژێویی ماڵ و مناڵەكەم نەبێت مووچەی پێشمەرگە دێرینەكان وەرناگرم، ناكرێت لەگەڵ ئێمەدا جاش و موستەشار مووچە وەربگرن، موستەشار هەیە لە ئەنفالی یەك و دوو سێ رۆڵی هەبووە لەدادگای تاوانەكانی عێراق ناویان هاتووە، ئێستا بەپلەی لیوا خانەنشین كراون و خانوویان پێداون و ئوتومبێلیشیان هەیە.
.jpg)
هاوڵاتی کۆمسیاری ئەنجومەنی ئەوروپی بۆ مافەکانی مرۆڤ سەردانی سەنتەرێکی هاریکاریی کۆچبەرانی لەسەر سنووری بێلاڕوسیا و پۆڵەندا کرد و رایگەیاند، ئەوەی لەسەر سنوور دەیبینن کێشەخوڵقێنەرە و "ئازارچەشتنی ئەو کەسانە شتێک نییە پشتگوێبخرێت". دونجا میجاتۆڤیچ، لە چاوپێکەوتنێکی تەلەڤزیۆنی جەختی لە پاراستنی شکۆ و مافەکانی مرۆڤی خەڵکی سەر سنوور کردەوە، ئەم گوتانەی لەکاتێکدان دوێنێ سێشەممە هێزە ئەمنییەکانی پۆڵەندا بە گازی فرمێسکڕێژ و ئاو بڵاوەیان بە کۆچبەران کرد، کۆچبەرانیش لە بەرامبەردا بە بەرد وەڵامی ئەو هێزانەیاندایەوە کە ناهێڵن سنووری پۆڵەندا ببەزێنن. کۆچبەران لەسەر سنووری پۆڵەندا لە دۆخێکی ناهەمواردان، کۆمەڵگەی نێودەوڵەتیش نیگەرانیی خۆی لە رەوشەکە دەربڕیوە، بەڵام تاوەکو ئێستا چارەسەرێکیان بۆ نەدۆزراوەتەوە، پۆڵەندا بەهیچ شێوەیەک ئامادەنییە رێگە بە چوونەژوورەوەی ئەو کۆچبەرانە بدات، کۆچبەرانیش ئامادەنین بگەڕێنەوە ئەو شوێنانەی لێیەوە هاتوون. رۆژی دووشەممە، دوای هەشت رۆژ مانەوەیان لە خاڵێکی سنووریی نێوان بێلاڕوسیا - پۆڵەندا، کۆچبەران ئەو شوێنەیان جێهێشت کە تێیدا دەمانەوە و چوونەتە بەردەم دەروازەیەکی سنووریی نێوان هەردوو وڵات بە ناوی "برۆزگی." وەزارەتی بەرگریی نیشتمانی پۆڵەندا رۆژی سێشەممە 16-11-2021 لە هەژماری خۆی لە تویتەر ڤیدیۆی هێرشی کۆچبەرەکانی بۆسەر هێزەکانیان بڵاوکردەوە کە بەشێکیان کۆچبەری کوردن و رایگەیاند، "کۆچبەران بۆمبی دەنگییان پێیە کە لەلایەن هێزەکانی بێلاڕوسیاوە پێیاندراوە."
سازدانی: شاناز حەسەن راوێژكارێكی سەرۆكایەتی پەرلەمان ئاماژە بەوە دەدات كە دەستور بۆ بەدامەزراوەكردن و چەسپاندنی بنەماكانی حوكمی رەشیدە و دەشڵێت:»ئەنجومەنی دادوەری نابێتە پارێزەری دەستور، سەرۆكی هەرێم دەبێتە پارێزەری دەستور، بۆیە كە تۆ وڵاتێكی دەستوریت هەبوو دەقێكی دەستوریت هەبوو، ئەوكات دادگای دەستوریت دەبێت». دانا دارا، راوێژكاری یاسایی سەرۆكایەتی پەرلەمانی كوردستان لەم چاوپێكەوتنەیدا لەگەڵ هاوڵاتی ئەوەش دەخاتەروو كە «ئەو هەموو حەماسەتەی بۆ ریفراندۆم هەبوو لەلایەن پارتیەوە بۆ پرسی دەستور نایبینم». هاوڵاتی: نوسینەوەی دەستور لەم كاتەدا چ مانایەكی هەیە بۆ هەرێمی كوردستان؟ دانا دارا: بۆ ئەو هەرێمە فیدراڵیانەی لەچوارچێوەی دەوڵەتێكی فیدراڵیدان هەبوونی دەستور پێویستیەكی حەتمییە، ئەمە لەدەستوری عێراقیشدا جێی كراوەتەوە و مافی داوە بەهەرێمەكان دەستوریان هەبێت. بوونی دەستور بۆ چەند پرسێكی گرنگ پێویستە، ماف و ئازادییەكان بەتەواوی جێگیر دەكات و لەكاتێكدا جێبەجێنەكردن گرفتێكی یاسایی بووە و نەك تەنیا دەستور بەڵكو زۆربەی یاسا جیهانییەكان رۆژانە پێشێلكارییان بەرامبەر دەكرێت. دەستور بۆ بەدامەزراوەكردن و چەسپاندنی بنەماكانی حوكمی رەشیدو فەرمانڕەوایی چاك و بۆ خەرمانێكی یاسایی بەهێزو سەروەری یاسا دروست ببێت، چونكە سەرەوری یاسا یەكێكە لە میكانیزمەكانی دەستور، بەڵام دواجار دەگەینەوە سەر ئەو خاڵەی كە ئەو دەقانە جێبەجێنەكرێت و نەتوانێت من و تۆی هاووڵاتی بپارێزێت دواجار هەبوون و نەبوونی دەستور وەك یەك وایە. هاوڵاتی: لەهەندێك وڵاتدا دەستوری نوسراو نیە، وەك بەریتانیا، بەڵام یاسای هەیە بەڵام یاسا پێشێل دەكرێت؟ دانا دارا: لەدنیادا دوو وڵات هەیە بەریتانیاو ئیسرائیل دەستوری نووسراویان نیە، یاساكانی دەستوریان هەیە، كۆمەڵێك یاسایان هەیە رەهەندی دەستوری هەیە، بەڵام بەڵێ منیش بڕوام وایە هەبوونی دەقێك پێویستە، بەڵام جێبەجێكردنەكەی روح دەكات بەبەری دەقەكەدا، ئەگینا تەنیا وەك رێزگرتنێك دوادەبێت و مانا نادات. هاوڵاتی: ئەو 54 ماددەیەی پەسەندكراوە لە خولەكانی دیكە، پێویستی بە پێداچوونەوە هەیە؟ دانا دارا: ئەو لیژنە بیست كەسییە لەماوەی 300 كاتژمێردا واتە سێ مانگ، 54 ماددەمان نووسییەوە، سروشتی كارەكە ئامادەكردنەوە بوو، نەك نووسینەوە، چونكە نامیلكەكەیە لە رێگەی فۆرمی خۆراكەوە دابەش ببوو، بەشێكمان رامان وابوو ئەو دەقانە تەواو بكەین و پێداچوونەوەی قوڵی بۆ بكەین و ئەوانە ببنە بنەما، بەڵام لەكۆتاییدا رێگەیان نەدا ئەو دەقە بڕوات و دووبارە تازە نووسیمانەوە، پێشەكیەكەی و سێ دەروازەمان نووسی، لەوكاتەدا وەزعی ئەو سەردەمە وایكرد دامەزراوەكە وەستاو نەتوانرا تەواو بكرێت، ئەو نووسراوانە هیچیان نە موقەدەسن و نە پیرۆزن دەكرێت پێداچوونەوەیان پێدابكرێت، قابیلی دەستكاریكردنن، چونكە ئەمانە رەشنووسن و دەكرێت پێیدابچنەوە، چونكە ئێمە نەگەیشتبووینە جومگە سەرەكییەكانی سیستمی حوكمڕانی كە لیژنەكە كۆتایی بەكارەكانی هات، ئێستا لیژنەكەش بەشێك لەئەندامەكانی نەماون، بۆیە ئەو تێكستەش قابیلی پێداچوونەوەیە. ئەوەی گرنگە ئەوەیە ئێمە دووبارە لە سەرەتاوە دەستپێبكەینەوە ناگەینە كۆتایی دووبارە لە بازنەیەكدا دەخولێینەوە، كاری لیژنەكە بە سازان بوو نەك بە زۆرینە و كەمینە، بەڵام كە دووبارە لەسەرەتاوە دەستپێبكرێتەوە بەشێكی زۆری پەیوەندی بەمێشكی تاكی كوردەوە هەیە، كە حەزی بە ئەوەیە خۆی شتەكە دروست بكات، من باوەڕم وایە ئەو نەریتە زۆر خراپە، چونكە بێگومان كە رەشنووسێكت لەبەردەست بێت ئاسانترە، بەو پێیەش سوود لەكات وەردەگیرێت. زۆربەی دەستورەكانیش لەڕووی داڕشتنەوە بەشی زۆریان لەیەك دەچن بۆیە گرنگ تەواو كردنیەتی لە چوارچێوەی دەستوری عێراق وە ك هەرێمێكی فیدراڵی. هاوڵاتی: بۆچوونت چییە لەسەر هەریەك لەدەسەڵاتەكانی (سەرۆكایەتی هەرێم، حكومەت، ئەنجومەنی دادوەری، داواكاری گشتی)چۆن مامەڵەی لەگەڵدا دەكرێت؟ دانا دارا: جومگەیەكی زۆر سەرەكی ناو دەقی دەستور بریتیە لە رێكخستنی دەسەڵاتەكان، چونكە دواجار ئەم بەڵگەنامەیە و ئەم دەقە لەچوارچێوەیەكی یاسایی لەنێوان دەسەڵاتدارو خەڵكی ئاسایی رێكدەخات، بۆیە لەسەر دەسەڵاتەكان بوەستین كە زۆربەی زۆری دەستوری وڵاتان ئەم رەهەندەی تێدایە، وەك ئەوەی سیستمی پەرلەمانی كە ناكرێت ناونیشانەكەی پەرلەمانی بێت و ماددەكانی دیكەی سەرۆكایەتی بێت. هەریەك لە دەسەڵاتەكانی دیكە هەماهەنگی و هاوكاری لەنێوان هەرسێ دەسەڵاتەكەی دیكەدا هەبێت، چونكە كە ئەو رێككەوتن و تەنسیقە نەبێت ئەوەی كە ئێستا هەیە دروست دەبێت، چونكە هەیمەنەی دەسەڵاتە. دەسەڵاتی دادوەری دەبێت بەقوڵی پێداچونەوەی پێدابكرێت، فۆرمێك هەیە كەئێستا زۆر باشە وەك ئەوەی دەسەڵاتی دادوەری بەشێوەیەك رێكبخرێتەوە جیابێت لەدەسەڵاتی جێبەجێكردن، چونكە داواكاری گشتی كە ئەم هەموو قسەیەی لەسەرە سەر بە دەسەڵاتی جێبەجێكردنە، كە ئەمە كارەساتە. بۆیە دەبێت بە تەواوی لەوە بپچڕێت و ببێت بە بەشێك لە ئەنجومەنی دادوەری و خۆی پارێزەرێكی باشی پارێزەری مافی گشتی و سەروماڵی گشتی و هەموو پرسەكان بێت، چونكە كە داواكاری گشتی بەهێز بێت ئەمە هەموو كێشانە روونادات، پێوست ناكات بێتە سەر جادەو هەندێك پرس بجوڵێنرێت، رۆڵی زۆری گەورەی هەیە. سەرۆكی هەرێم لە سیستمی پەرلەمانیدا، لەناو پەرلەمان هەڵبژاردنی بۆ نەكرێت و سەرۆكایەتی پەرلەمان دەسەڵاتی نەبێت بەسەر وەزیرێكدا، ئەمانە كارەساتە، بۆیە كە ئەمانە هەمووی جێگیر بكرێت دەستورێكی باشە، بەڵام ئەگەر وانەبێت تۆ هاتوویت واقعێكت كردووە بەدەقی یاسایی خۆت و بەرگێكی دەستورت لەبەركردووە، بۆیە ئەوە سەركەوتوو نابێت. هاوڵاتی: لەم قۆناغەدا زەمینەسازی هەیە لەنێوان لایەنەكان لەنووسینەوەی دەستور لایەنەكان كۆبكاتەوە؟ دانا دارا: نەمبیستووە لایەنەكان دەستوریان بەلاوە گرنگ نەبێت، بەڵام قسە لە كاتەكەیدایە، لەم كاتەدا ئەولەویات و ریزبەندی داخوازییەكان و بایەخی خەڵك گۆڕاوە و لەدوای ئەو هەموو كارەساتەی بەسەر تاكی كورددا هاتووە، بۆیە لێرەدا كە نەشتوانرێت بەدەقێكی جوان رای زۆربەی شەقامی كوردی رازی بكەیت، كەوایە هیچت نەكردووە و تەنیا دەقێكە و بایەخی نیە بۆ هاووڵاتیان، بۆیە بڕوام وایە بەشێكی ئەو لایەنانەی كە سەرنجیان هەیە لەنووسینەوەی دەستور لە كاتەكەیدایە، چونكە دەستور دەبێت پێشوەخت خۆتی بۆ ئامادەبكەیت، بۆیە پێمان وایە ئەم مافە بۆ كورد تەواو یاساییە، بەڵام هەقی خۆیەتی ریزبەندی پێویستی و داخوازییەكان بەردەوام چاكبكرێت، بۆ ئەوەی هاووڵاتی پێی وانەبێت دەستوریش وەك یاساكانی دیكە هەر دەنووسرێت و جێبەجێناكرێت. هاوڵاتی: پێتانوایە پارتی دەیەوێت لەپێش هەموو لایەنەكان هەوڵی نووسینەوەی دەستور بدات؟ دانا دارا: بۆ زانیاریتان نووسینەوەی دەستور بەیەك پارتی سیاسی ناكرێت، جوڵاندنی هەر پرسێكی ئاوا، رەهەندی ناوچەیی و نێودەوڵەتی هەیە، بەڵام دەكرێت لایەنێك زیاتر حەماسیەتی هەبێت بۆ نووسینەوە یان بیەوێت، بەڵام باوەڕموایە دەیانەوێت، چونكە ژینگەی نووسینەوەكە گونجاوە، بەڵام ئەو هەموو حەماسیەتەی بۆ ریفراندۆم هەبوو لەلایەن پارتییەوە بۆ پرسی دەستور نایبینم، باوەرم وایە ئەو ئیشە جددی و بەقوڵی كاریان بۆ نەكردووە تەنیا وەك لایەنەكانی دیكە بەلایانەوە گرنگە. هاوڵاتی: بۆچونێك وایە ئەو حزبانەی كە كورسی پەرلەمانیشیان نیە، بەشداربن لە نووسینەوەی دەستوور؟ دانا دارا: نووسینەوەی دەستور و ئەوانەی بەشداری نووسینەوەكە دەكەن بەچەند رێگەیەك دەكرێت، یان لەلایەن سەرۆكی هەرێمەوە لیژنەیەكی بۆ دروست دەكرێت ئەو دەقە دەنووسرێتەوە و دەنێردرێتە پەرلەمان، یان پەرلەمان خۆی ئەم پرسە بە لیژنەیەك دەسپێرێت، ئیتر لیژنەكە لەچەند ئەندام پێكدێت لەكەسی ئەكادیمی لەكەسی دەرەوەی پەرلەمان، وەك بەپێی یاساكە لیژنەكە 21كەس بن، بەڵام دەتوانرێت ئەو گۆڕانكاری تێدابكرێت، زۆر زۆر گرنگە زۆرینەی خەڵكی دەرەوە لەنووسینەوەكە بەشداربن، خەڵكی پسپۆرو شارەزا، بەڵام دەبێت ئەوەش لەبەرچاو بگیرێت نەدرێتە دەست لیژنەیەكی زۆر فراوان و هەر نەكرێت، بەڵام بەگشتی جێ پەنجەی هەموو لایەكی پێوەبێت باشە، بۆ نموونە كەسێكی ئەكادیمی كە مامۆستای مامۆستاكانی ئێمە بووە، بەشدار نەبێت و رای نەبێت. هاوڵاتی: بەڕای ئێوە چ جیهەتێك دەتوانێت پارێزگاری لەدەستور بكات بۆ جێبەجێكردنی؟ دانا دارا: ئەنجومەنی دادوەری نابێتە پارێزەری دەستور، سەرۆكی هەرێم دەبێتە پارێزەری دەستور، بۆیە كە تۆ وڵاتێكی دەستوریت هەبوو دەقێكی دەستوریت هەبوو، ئەوكات دادگای دەستوریت دەبێت، ئەو شرۆڤەی دەقی یاسایی دەكات، زۆر بابەت هەیە ئەو یەكلایی دەكاتەوە، كەڵك و سودەكانی دەستور زۆرن، بۆیە هیوادارم نەبێتە بەڵا بەسەر خەڵكەوە و بۆیە بە نووسینەوەی دەقێك و هەبوونی دادگایەك و بوونی چەند دادوەرێك، چونكە ئەم هەموو ناوە بۆ پاراستنی شكۆی خەڵكە، بۆیە كە داخوازی خەڵك جێبەجێنەكات، ئەوە تەنیا دەقێكی جوانی نووسراو دەبێت و بە خەتێكی وەهمی نووسراوە بۆ جێبەجێكردن نییە.
هاوڵاتی وه‌زیری كاره‌بای حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان رایگه‌یاند:"دۆخی كاره‌با ئاسایی ده‌بێته‌وه و چه‌ند یه‌كه‌یه‌ك ده‌كه‌ونه‌كار و پڕۆسه‌ی پێوه‌ری زیره‌كیش خێراتر ده‌كرێت. به‌پێی راگه‌یه‌ندراوێكی وه‌زاره‌تی كاره‌بای حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان تیایدا هاتووه: کەمال محەمەد ساڵح، وەزیری کارەبای حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان بۆ چارەسەرکردنی كێشه‌ی كه‌مبونه‌وه‌ی كاره‌بای نیشتمانی و باشتر کردنی ئاستی بەرهەمهێنانی کارەبا و ئاسایی بوونەوەی دۆخی کارەبا سەرپەرشتیی کۆبوونەوەیەکی لە وەزارەته‌كه‌ی کرد. باس له‌وه‌شكراوه، لە کۆبوونەوەکەدا ئەم خاڵانەی خوارەوە گفتوگۆی له‌سه‌ر کرا له‌وانه: - 140 مێگاوات کارەبا لە وێستگەی خۆرمەلە زیاد دەکرێت. - تا کۆتایی ئەم هەفتە یەکەیەکی بەرهەمهێنانی کارەبا لە وێستگەی خەبات بەکار دەخرێت. - پرۆسەی چاکسازی لە دوو یەکەی وێستگەکانی کۆمپانیای ماس تەواو دەبن. - پڕۆژەی جێبەجێکردنی پێوەری زیرەک خێراتر دەکرێت. ئه‌وه‌ش هاتووه: وەزارەتی کارەبا تا کۆتایی ئەمساڵ چەند پڕۆژەیەکی دانانی وێستگەکانی مۆبایل و راکێشانی گواستنەوەی کارەبا تەواو دەکات، كه ئه‌مانه‌ش كاریگه‌ری باشیان له‌سه‌ر زیادبوونی كاتژمێره‌كانی كاره‌بای نیشتمانی ده‌بێت
سازدانی: ئارا ئیبراهیم سەرۆكی كۆمەڵەی پێشمەرگە دێرینەكان ئاماژە بەوە دەدات كە سكاڵایان لەسەر حكومەتی هەرێم تۆمار كردووەو یاسایەك كە لەپەرلەمان دەرچووە و سەرۆكی هەرێم واژۆی كردووە جێبەجێی ناكەن، دەشڵێت:» دەیان مستەشارو جاش بەناوی پێشمەرگەی دێرینەوە مووچە لەحكومەت وەردەگرن». جەمیل هەورامی، سەرۆكی كۆمەڵەی پێشمەرگە دێرینەكان لەم چاوپێكەوتنەیدا لەگەڵ هاوڵاتی ئاماژە بەوە دەدات كە پێیان دەڵێن ئێوە مووچەتان هەبووە لەشاخ دێن پارە لەپێشمەرگەی دێرین وەردەگرنەوە. هەروەها ئەوە دووپاتدەكاتەوە كە دەیان جار بەڵێنیان پێدراوە بۆ چارەسەركردنی كێشەكانیان بەڵام جێبەجێ نەكراوە» مەسعود بارزانی كە سەرۆكی هەرێم بووە بینیومانە، نێچیرڤان بارزانی، قوباد تاڵەبانی قسەمان كردووەو بەڵێن دراوە جێبەجێ نەكراوە». هاوڵاتی: وەك پێشمەرگە دێرینەكان سكاڵاتان لە دادگای كارگێڕی لەسەر حكومەتی هەرێم تۆمار كردووە، هۆكاری سكاڵاكە چییە؟ جەمیل هەورامی: دوێنێ سێشەممە سكاڵامان لەسەر حكومەتی هەرێم تۆماركردووەو ناردوومانە بۆ دادگای ئیداری، بەناوی منەوە وەك سەرۆكی پێشمەرگە دێرینەكان. لەسكاڵاكەدا باسی یاسای ژمارە 38ی ساڵی 2007 كراوە كە پەرلەمان دەریكردووە ئەوكات لەلایەن سەرۆكی هەرێمی كوردستانەوە واژۆ كراوە، نووسراوە ئەم یاسایە لە رۆژی دەرچوونیەوە جێبەجێ دەكرێت. ئێمە تاساڵی 2011 چاوەڕێمان كرد وەكو كۆمەڵەی پێشمەرگە دێرینەكان هەر جێبەجێ نەكرا، ئەوكات لەگەڵ خوالێخۆشبوو جەنابی مام جەلال قسەمان كرد لەگەڵ چەندین كەسی دیكە قسە كرا بۆ ئەوەی جێبەجێ بكرێت. گەورەترین گرفت لەو یاسایەدا لەماددەی 10 بڕگەی دووەم ئاماژە بەوە كراوە كە ساڵێك خەباتی شاخ بەدوو ساڵ هەژمار دەكرێت، ئێستا ئەوەیان جێبەجێ نەكردووە و وەكو عەسكەرو جەیش شەعبییەك، لەگەڵ ئەوەشدا دێن پارەت لێ وەردەگرن، بۆ نموونە دەڵێن 10 ساڵ پێشمەرگە بوویت مووچەت هەبووە دەبێت پارەی ئیستحقاقی خانەنشینیت بدەیت، پێشمەرگە كوا معاشی هەبووە هەمووی خۆبەش بووە مووچەی چی؟ ئێستا وامان پێ دەڵێن، پێشمەرگە هەبووە پێنج ملیۆن دیناریان لێوەرگرتووە هی سەردەمی شاخ، ئەم حكومەتە لێمان تێناگات. حكومەتی هەرێم دەڵێن یاسای خانەنشینیمان لەبەردەمدایە، پێیان نەوتووین پێشمەرگە لەشاخ مووچەی نەبووە و هیچ رێنماییەك و بڕیارێك لەوبارەیەوە بۆ ئێمە نەهاتووە، لەكاتێكدا هەموو كەس دەزانێت پێشمەرگە مووچەی نەبووە لە شاخ. ئەوەی لەبەرژەوەندی پێشمەرگە دێرینەكاندایە كە لەیاساكەدا هەیە، حكومەتی هەرێم گشتاندنی بۆ وەزارەتەكان و دائیرەكان نەكردووە. هاوڵاتی: ئایا لەناو لیستی پێشمەرگە دێرینەكاندا هێشتا جاش و موستەشار هەیە مووچە وەربگرێت؟ جەمیل هەورامی: بەڵێ ئەوە ئێمە حەوت ساڵە داوا دەكەین ئەو لیستە پاك بكرێتەوە، دەیان جاش و موستەشار لەناو لیستی پێشمەرگە دێرینەكاندا بە پلەی ئامر لیواو پلەی بەرز خانەنشین كراون و پاسەوانیشیان هەیە. پێشمەرگەی دێرین هەبووە هاتووەتە لام دەڵێت ئەگەر لەبەر بژێویی ماڵ و مناڵەكەم نەبێت مووچەی پێشمەرگە دێرینەكان وەرناگرم، ناكرێت لەگەڵ ئێمەدا جاش و موستەشار مووچە وەربگرن، موستەشار هەیە لە ئەنفالی یەك و دوو سێ رۆڵی هەبووە لەدادگای تاوانەكانی عێراق ناویان هاتووە، ئێستا بەپلەی لیوا خانەنشین كراون و خانوویان پێداون و ئوتومبێلیشیان هەیە. هەریەك لەیەكێتی نیشتمانی كوردستان، حزبی شیوعی، كۆمەڵی دادگەری، سۆشیالیست، زەحمەتكێشان، گۆڕان) 13 هەزارو 100 كەسمان خانەنشین كراون، كە ئێمە لێی بەرپرس بین، لەو ژمارەیە شەش هەزاریان لە شۆڕشی ئەیلول لە مەلایی و جەلالی، واتا لەساڵی 1961 تا 1991 بەو هەموو حزبە ئەوانەمان خانەنشین كراوە. بەشەش حزب 13 هەزار خانەنشینمان هەیە، با پارتیش بەتەنها 13 هەزاری هەبێت ئەوە دەكاتە 26 هەزار خانەنشینی پێشمەرگەی دێرین بەڵام ئێستا بەناوی پێشمەرگەی دێرینەوە 70هەزار كەس مووچە وەردەگرێت هاوڵاتی: واتا ژمارەی پێشمەرگە دێرینەكان بەگشتی چەند كەسن؟ جەمیل هەورامی: بەشەش حزب تەنها 13 هەزارو 100 خانەنشینمان هەیە، بەڵام ئێستا ژمارەی پێشمەرگە دێرینەكان 70 هەزار كەسە، بەڵام بەشێك لەو ژمارەیە پێشمەرگەی دوای راپەڕینی 1991 و خانەنشین كراون، چونكە بەپێی یاساكە 15 ساڵ خزمەتت هەبێت دەتوانیت خانەنشین ببیت. واتا ئەوانەی لەوەزارەتی دارایی مووچەی پێشمەرگەی دێرین وەردەگرن، ئێستا ژمارەکە 70 هەزار كەس دەبێت. ئێمە بەشەش حزب 13 هەزار خانەنشینمان هەیە، با پارتیش بەتەنها 13 هەزاری هەبێت ئەوە دەكاتە 26 هەزار خانەنشینی پێشمەرگەی دێرین، دەبێت پرسیار لەحكومەت بكرێت ئەو هەموو خانەنشینی پێشمەرگەی دێرینە چییە؟ هاوڵاتی: ئەو جاش و موستەشارانەی باست كرد لەناو ئەو شەش حزبەدان، یان لای پارتی تۆمار كراون؟ جەمیل هەورامی: لای شەش حزبەكە هیچ جاش و موستەشارێك بەناوی پێشمەرگەی دێرینەوە خانەنشین نەكراوە، تەحەدا دەكەم لای ئێمە ئامر سرییەیەك و جاشێك خانەنشین نەكراوە، ناوی حزب نابەم شتەكە روونە و ئێستا لای حكومەتی هەرێم مووچە وەردەگرن. هاوڵاتی: ئەگەر سكاڵاكەتان ئەنجامی نەبێت، چی دەكەن؟ جەمیل هەورامی: ئەگەر دادگا یەكلایی كردەوە ئێمە لەسەر حەقین ئەوكاتە بڕیاری دادگایە باوەڕی بە یاسا نییە كە لەپەرلەمان دەرچووەو سەرۆكی هەرێم پەسەندی كردووە، ئەوەتا ئەو حكومەتە ئیعتباری نامێنێت. هاوڵاتی: ئایا باشتر نەبوو پێش سكاڵای یاسایی بەرپرسەكان ببینن بۆ چارەسەری كێشەكانتان؟ جەمیل هەورامی: ئێمە ئەوكاتەی مەسعود بارزانی سەرۆكی هەرێم بووە بینیومانە، كاك نێچیرڤان بارزانی و كاك قوباد تاڵەبانیمان بینیوە، كاك قوباد هاتووە بۆ كۆمەڵەی پێشمەرگە دێرینەكان و قسەمان كردووەو هەموو ئەندامانی باڵای پێشمەرگە دێرینەكانی لێبووە و وەعدیان پێداین و جێبەجێیان نەكردووە، بۆیە پەنامان بردووەتە بەردەم دادگا بۆ چارەسەری كێشەكەمان. لەدوای دروستبوونی كابینەی نۆیەمی حكومەتی هەرێمەوە چەندین جار لە رێگەی زیرەك كەمال، كە خۆی ئەندامی كۆمەڵەكەمانە و راوێژکاری ئەنجومەنی وەزیرانە هەوڵمان داوە تا بەرپرسانی حكومەت ببینین، كاك جووتیار عادل پێی راگەیاندووین ئەم هەفتەیە بێتەوە كاك مەسرور دەبینن و چەند جارێك پەیوەندی كردووەو ئەم هەفتەو ئەم هەفتەیەیان پێ كردووین، تەنانەت پێش هەڵبژاردن بڕیاربوو بیانبینین، ئەوە تا ئێستا نەمانبینیوە. لەم حكومەتە زوڵم لەخۆمان بكرێت كە بەخوێنی خۆمان دروستمان كردووە، ئێمە خەباتمان كردووە بۆ ئەوەی یاسا هەبێت، ئێستا ئەم حكومەتە غەدرمان لێ بكات، ئێمە ناچین بەرد بگرینە حكومەت و پۆلیس ئەزێت بدەین، چووین لە رێگەی یاساوە سكاڵامان كردووە تا حەقی خۆمان وەربگرینەوە، دیارە ئەم حكومەتە مەجالی نەبووە و كاتی نەبووە ئێمە ببینێت.
سەركۆ جەمال وتەبێژی فراكسیۆنی پارتی لە پەرلەمانی كوردستان دەڵێت:»من بم لەجیاتی سەرۆكی پەرلەمان دەستلەكاردەكێشمەوە كە نازانێت داهاتی نەوت چۆن خەرج دەكرێت». سەرۆكی پەرلەمانی كوردستان پێی نا بەجەرگی خۆیداو بۆ یەكەمجار بە فەرمی باسی نادیاری بەشێكی زۆر لەداهاتی نەوتی هەرێمی كرد كە لەكۆی 900 ملیۆن دۆلار، 550 ملیۆن دۆلاری مانگانە بە نادیاری ماوەتەوە. هەرچەندە وەزیری سامانە سروشتییەكان لەپەرلەمانی كوردستان چەند جارێك باسی لەوەكردووە كە لەسەدا 52% داهاتی نەوت بۆ خەرجی كۆمپانیاكانی نەوت هەناردەی نەوت بە بۆری دەڕوات، بەڵام وردەكاری لەسەر چۆنیەتی ئەو خەرجیانە نەخستەڕوو. دوای ئەوەی رێواز فایەق سەرۆكی پەرلەمانی كوردستان رایگەیاند « داهاتی نەوت لەمانگێكدا 900 ملیۆن دۆلارە، بەڵام تەنیا 350 ملیۆن دۆلاری دەچێتە خەزێنەی وەزارەتی داراییەوە»، وتەكەی كاردانەوەی جیاوازی بەدوای خۆیدا هێنا. پێشەوا هەورامی، وتەبێژی فراكسیۆنی پارتی دیموكراتی كوردستان لەپەرلەمانی كوردستان لەلێدوانێكدا بۆ هاوڵاتی وتی: «هەموو كەس دەزانێت داهاتی نەوت چەندە، من بم لەجیاتی ئەو( سەرۆكی پەرلەمان) كە نەزانم داهاتی نەوت چەندە دەست لەكاردەكێشمەوە».
هاوڵاتی وتەبێژی حکومەتی هەرێمی کوردستان ڕایگه‌یاند: "حكومه‌تی ھەرێمی کوردستان هه‌موو هه‌وڵێكی داوه و درێخی ناكات له گه‌ڕا‌ندنه‌وه‌ی ئاره‌زومه‌ندانه‌ی ئه‌و ھاوڵاتییانەی كه له سنوری بێلاڕوسیا گیریان خواردووه." ئەمڕۆ چوارشه‌ممه 17ی تشرینی دووه‌می 2021، جوتیار عادل، وتەبێژی حکومەتی هەرێمی کوردستان راگەیێنراوێکی لەبارەی پرسی کۆچبەران لە سنووری بێلاڕووس - پۆڵەندا بڵاوکردەوە. وتەبێژی حکومەتی هەرێمی کوردستان پێیوایە کە ژمارەیەک لە هاونیشتمانییانی هەرێمی کوردستان بوونەتە قوربانی دەستی قاچاخچیێتی و دەڵێت "له چه‌ند هەفتەی رابردوودا، ژمارەیەک لە هاووڵاتییانی هه‌رێمی كوردستان بوونه قوربانی ده‌ستی قاچاخچیێتی بۆ بەرژەوەندی و سوودی ماددی، و هه‌ندێك لایه‌ن ئه‌م دۆخه‌یان قۆستو‌وه‌تەوە بۆ له كه‌داركردنی ناوبانگی حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان بۆ ئامانجێکی كورتخایه‌ن." جووتیار عادل ئەو قسانە بە پڕوپاگەندە ناودەبات و دەشڵێت، "سەرەنجام هەموو راستییه‌كان ده‌ركه‌وتن كه ئەو پروپاگه‌ندانه دوورن لە راستییەوە." پێشتر وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی عێراق رایگەیاند بوو کە 300 کەس داوایان کردووە لە سنووری نێوان بێلاڕووس و پۆڵەندا بگەڕێندرێنەوە عێراق. وتەبێژی حکومەتی هەرێمی کوردستان رایدەگەیێنێت "حكومه‌تی ھەرێمی کوردستان هه‌موو هه‌وڵێكی داوه و درێخی ناكات له گه‌ڕا‌ندنه‌وه‌ی ئاره‌زوومه‌ندانه‌ی ئه‌و ھاووڵاتییانەی كه له سنووری بێلاڕووس گیریان خواردووه، و بە ئەرکی خۆی دەزانێت هه‌موو ئاسانكارییه‌ك بکات و بە گەرمی پێشوازی لە گەڕانەوەیان بکات."
سەركۆ جەمال سەرۆكی پەرلەمانی كوردستان پێی نا بەجەرگی خۆیداو بۆ یەكەمجار بە فەرمی باسی نادیاری بەشێكی زۆر لەداهاتی نەوتی هەرێمی كرد كە لەكۆی 900 ملیۆن دۆلار، 550 ملیۆن دۆلاری مانگانە بە نادیاری ماوەتەوە. هەرچەندە وەزیری سامانە سروشتییەكان لەپەرلەمانی كوردستان چەند جارێك باسی لەوەكردووە كە لەسەدا 52% داهاتی نەوت بۆ خەرجی كۆمپانیاكانی نەوت هەناردەی نەوت بە بۆری دەڕوات، بەڵام وردەكاری لەسەر چۆنیەتی ئەو خەرجیانە نەخستەڕوو. رێواز فایەق، سەرۆكی پەرلەمانی كوردستان، بەفەرمی رایگەیاند كە پەرلەمان ئاگاداری داهاتی نەوت نییە و تەنها ئاگاداری ئەو 350 ملیۆن دۆلارەن لەكۆی 900 ملیۆن دۆلار كە وەزارەتی سامانە سروشتیەكان بۆ وەزارەتی دارایی دەنێرێت. لەئێستادا نرخی یەك بەرمیل نەوتی برێنت بە 82 دۆلارو 80 سەنت مامەڵەی پێوە دەكرێت لەبازاڕدا، بەرپرسانی هەرێم ئەوەیان راگەیاندووە كە بەرمیلێك نەوتی هەرێم بە 10 دۆلار كەمتر دەفرۆشن. بەفەرمی حكومەتی هەرێمی كوردستان رۆژانە 450 هەزار بەرمیل نەوتی خاو هەناردەی دەروە دەكات كە لەمانگێكدا 13 ملیۆن و 500 هەزار بەرمیل نەوتی خاو دەكات، ئەگەر هەر بەرمیلێك نەوت بدەنە 72 دۆلار ئەوا لەمانگێكدا دەكاتە سەروو یەك ملیار دۆلاری مانگانە نەك 900 ملیۆن دۆلار كە باسكراوە. دوای ئەوەی رێواز فایەق سەرۆكی پەرلەمانی كوردستان رایگەیاند « داهاتی نەوت لەمانگێكدا 900 ملیۆن دۆلارە، بەڵام تەنیا 350 ملیۆن دۆلاری دەچێتە خەزێنەی وەزارەتی داراییەوە»، وتەكەی كاردانەوەی جیاوازی بەدوای خۆیدا هێنا. سەرۆكی فراكسیۆنی یەكێتی هاوشێوەی سەرۆكی پەرلەمان دەڵێت:» تەنها ئاگاداری ئەو 350 ملیۆن دۆلارەین كە دەدرێتە وەزارەتی دارایی زیاد جەبار، سەرۆكی فراكسیۆنی یەكێتیی لەپەرلەمانی كوردستان، لەلێدوانێكدا بۆ هاوڵاتی وتی: « وەكو فراكسیۆنی یەكێتی تەنها ئاگاداری ئەو 350 ملیۆن دۆلارەین كە مانگانە دەدرێتە وەزارەتی دارایی، ئەوەی دەمێنێتەوە دیار نییە و نەخێر ئاگاداری نین، ئەو 550 ملیۆن دۆلارەی دەمێنێتەوە تائێستا حكومەت روونی نەكردووەتەوە كە بەچی خەرج دەكرێت و چۆن خەرج دەكرێت كەسیش ئاگادار نییە لێی». هەروەها سەركۆ ئازاد گەڵاڵی، بڕیاردەری لیژنەی وزەو سەرچاوە سروشتییەكان لەپەرلەمانی كوردستان لەبارەی ئەو 550 ملیۆن دۆلارەی دەمێنێتەوە بۆ ئەوەی خستەڕوو كە حكومەت خۆی دەڵێت 62%ی داهاتی نەوت بۆ خەرجیەكانی دەڕوات، بەڵام هێشتا لەو بڕە پارەیەی ئەوان دەڵێن نزیكەی 200 ملیۆن دۆلاری ناڕوونە». وتیشی:»بە وەزیری داراییمان وتووە كە ئەو داهاتەی دەمێنێتەوە لە فرۆشتنی نەوت چی بەسەر دێت، بەڵام وەك ئەو دەڵێت تەنها ئاگاداری ئەو 350 ملیۆن دۆلارەیە كە بۆ وەزارەتەكەی دەنێردرێت، ئەوی دیكە دیوانی چاودێری دارایی حكومەتیش ئاگادارنییە». هاوكات، عومەر گوڵپی ئەندامی لیژنەی دارایی لە فراكسیۆنی كۆمەڵی دادگەری لەپەرلەمانی كوردستان بەهاوڵاتی وت:»هیچ بەڵگەیەك نییە بۆ ئێمە و خەڵكی كوردستان و دیوانی چاودێری دارایی و پەرلەمانیش كە داهاتی نەوت بخاتە بەردەست، ئەندامی لیژنەی داراییم بەهەركەسێكی دیكەش بڵێ نەوت داهاتی چەندە و رۆژانە چەند دەڕوات و قەرزەكان چەندن هیچ شتێك لەمانە روون نین». هەروەها ئاماژەی بەوەشكرد كە زیاتر لە 15 پرسیاری لەوەزیری سامانە سروشتییەكان كردووە تائێستا وەڵامی نەدراوەتەوە. عومەر گوڵپی دەشڵێت:» یەكەم راپۆرتی دیلۆیت، كە ئێمە ناچار نین چاوەڕێی راپۆرتی دیلۆیت بكەین و نایاساییشە، دووەم پێمان دەڵێت پرسیارەكانتان ئاڕاستەی ئەنجومەنی هەرێمیی نەوت و گاز بكەن، زیاتر لە 10 پرسیاریشمان لای ئەنجومەنی هەرێمیی نەوت و گازە وەڵاممان ناداتەوە». ئەو ئەندامەی لیژنەی دارایی ئەوەشی خستەڕوو: «بەكورتیەكەی نەوت دۆسیەی قۆرخكاری نهێنی و شاردنەوەیە لەكوردستاندا، تەنانەت وەزارەتی سامانە سروشتیەكانیش ئاگاداری داهاتی نەوت نین تەنها چەند كەسێكی كەم لەكوردستان دەزانن داهاتی نەوت چی بەسەردێت». سەرۆكی فراكسیۆنی گۆڕان لە پەرلەمان ئەوە دەخاتەڕوو كە ئەو گرێبەستە نەوتیانە زیانیان بەهەرێم گەیاندووە و زۆربەی پارەكە دەچێتە گیرفانی كۆمپانیا نەوتیەكانەوە. گوڵستان سەعید، سەرۆكی فراكسیۆنی گۆڕان لەپەرلەمانی كوردستان لەلێدوانێكدا بەهاوڵاتیوت: «ئەوەی د.رێواز وتوویەتی تەنها ئەو 350 ملیۆن دۆلارەیە كە دەگەڕێتەوە بۆ وەزارەتی دارایی، ئەویش لە رێگەی وەزیری داراییەوە راگەیەندراوە، ئەویش دیاریكراوە، بەڵام لەوەی دەمێنێتەوە روون و راشكاو نییە». هاوكات باسی لەوەشكرد وەكو گۆڕان داوایان كردووە ئەنجومەنی هەرێمیی بۆ نەوت و گاز كۆببێتەوە، جگە لەوەش سندوقی داهاتە نەوتیەكان پێكبهێندرێت، بەڵام تا ئێستا ئەنجامی نەبووە، وتیشی:»ئەو گرێبەستە نەوتیانە زیانیان بەهەرێم گەیاندووە چونكە زۆربەی پارەكە دەچێتە گیرفانی كۆمپانیا نەوتیەكان ئەمە وتەی خۆیانە، تا گرانتر بفرۆشرێت ئەوان پارەی زیاتر دەبەن». «هیچ مەعقول نییە 550 ملیۆن دۆلار بۆ خەرجیەكانی دەرهێنان و بەبازاڕكردنی نەوت بڕوات لەهیچ وڵاتێك شتی وا رووینەداوە بۆیە ئێمەش داوامان كردووە روونكردنەوەمان پێبدرێت چونكە ئەو 900 ملیۆن دۆلارەی رێواز فایەق باسی كردووە تەنها داهاتی نەوتە»، گوڵستان سەعید وای وت. وتەبێژی فراكسیۆنی پارتی لە پەرلەمانی كوردستان دەڵێت:»من بم لەجیاتی سەرۆكی پەرلەمان دەستلەكاردەكێشمەوە كە نازانێت داهاتی نەوت چۆن خەرج دەكرێت». پێشەوا هەورامی، وتەبێژی فراكسیۆنی پارتی دیموكراتی كوردستان لەپەرلەمانی كوردستان لەلێدوانێكدا بۆ هاوڵاتی وتی: «هەموو كەس دەزانێت داهاتی نەوت چەندە، من بم لەجیاتی ئەو( سەرۆكی پەرلەمان) كە نەزانم داهاتی نەوت چەندە دەست لەكاردەكێشمەوە».
.jpg)
