هاوڵاتى قایمقامى ناوه‌ندى پارێزگاى هه‌ڵه‌بجه رایگه‌یاند لیژنه‌ى باڵاى رووبه‌رووبونه‌وه‌ى کۆرۆنا بریاریانداوه سه‌رجه‌م مه‌راسیم و قه‌ره باڵه‌غییه‌ک قه‌ده‌غه بکه‌ن. نوخشه ناسیح قایمقامى هه‌ڵه‌بجه راگه‌یاند:"له‌کۆبوونه‌وه‌ى ئه‌مڕۆى لیژنه‌ى باڵاى روبه‌ڕوبوونه‌وه‌ى ڤایرۆسى کۆرۆنا له‌پارێزگاى هه‌ڵه‌بجه‌دا بڕیاردرا که هه‌موو گردبوونه‌وه و کۆبوونه‌وه‌یه‌ک له‌مانگى ئازاردا قه‌ده‌غه‌یه". هه‌روه‌ها ئه‌وه‌شى دووپاتکردووه‌ته‌وه که چاودێرى سه‌رجه‌م شوێنه گشتییه‌کان و ناوه‌نده‌کانى خوێندن به‌تایبه‌تى ده‌کرێت و ده‌شڵێت:"پێویستیشه ماسک ببه‌سترێت."
سه‌رکۆ جه‌مال وته‌بێژى یه‌کێتى وه‌به‌رهێنه‌رانى کوردستان ئاماژه به‌وه‌ده‌دات که‌نزمبوونه‌وه‌ى به‌هاى دینار به‌رامبه‌ر دۆلار زیاتر له‌دوو هه‌زارو (750) پرۆژه‌ى له‌هه‌رێمى کوردستاندا راگرتووه یان خاوکردووه‌ته‌وه، ئه‌مه‌ش هاووڵاتیان تێیدا زه‌ره‌مه‌ند ده‌بن. وته‌بێژى یه‌کێتى وه‌به‌رهێنه‌رانى کوردستان ده‌ڵێت له‌سه‌داى 70%ى هاووڵاتیان و سه‌رمایه‌دران به‌هۆى دابه‌زینى به‌هاى دیناره‌وه تووشى زیانى ماددى بوونه‌ته‌وه. یاسین مه‌حمود، وته‌بێژى یه‌کێتى وه‌به‌رهێنه‌رانى کوردستان، له‌لێدوانێکدا به‌هاوڵاتى وت: "70%ى سه‌رمایه‌دارو بازرگان و هاووڵاتیانیش زیانمه‌ند ده‌بن به‌هۆى به‌رزبوونه‌وه‌ى به‌هاى دۆلار به‌رامبه‌ر دینارى عێراقی". ناوبراو ئاماژه به‌وه ده‌دات که‌سه‌دان پرۆژه‌و مۆڵه‌تى پرۆژه راوه‌ستاون، چونکه سه‌رله‌نوێ پێداچوونه‌وه به‌پرۆژه‌کاندا ده‌کرێت، وتیشى:" ئێستا بازاڕى کوردستان زیاتر له‌ملیارێک دۆلار له‌زیاندایه، که‌واته هه‌رکه‌س و بازرگانێک 20%ی به‌هاى شته‌کانى له‌ده‌ستداوه، هاووڵاتیانیش زیانمه‌ندى یه‌که‌من له‌نزمبوونه‌وه‌ى به‌هاى دینارى عێراقى به‌رامبه‌ر دۆلار، دواى ئه‌وانیش کاسبکاران و پاشان سه‌رمایه‌داران". یاسین مه‌حمود، ئه‌وه‌شى دووپاتکرده‌وه که به‌هۆى نزمبوونه‌وه‌ى به‌هاى دینار به‌رامبه‌ر دۆلار زیاتر له دوو هه‌زار و (750) پرۆژه له‌هه‌رێمى کوردستاندا خاوبوونه‌ته‌وه یا وه‌ستاون. له‌سه‌ره‌تاى مانگى یه‌کى 2021 حکومه‌تى عێراق له‌چوارچێوه‌ى پرۆژه‌یاساى بودجه‌ى 2021دا به‌هاى دینارى عێراقى دابه‌زاند، بۆ یه‌ک دۆلار به‌رامبه‌ر به هەزارو (450) دینارو به‌وپێیه‌ش به‌هاى دراوى نیشتمانى عێراقى به‌ڕێژه‌ى له‌سه‌دا 23% دابه‌زاندووه. ئالان نه‌وزاد، هاووڵاتییه‌کى دانیشتووى شارى سلێمانییه، بۆ هاوڵاتى باسیکرد: "له‌گه‌رمه‌ى دروستکردنى خانووه‌که‌مدا که‌ته‌نها سه‌قفه‌که‌یم ته‌واو کردبوو، له‌پڕدا به‌هاى دینار به‌رامبه‌ر دۆلار به‌رزبووه‌ته‌وه‌و به‌و هۆیه‌وه هه‌ر شتومه‌کێک که‌پێشتریش کڕیومه پاره‌یه‌کى زۆرى چووه‌ته‌سه‌ر، ئه‌مه‌ش بارگرانییه‌کى زۆرى بۆ دروستکردووم". هه‌روه‌ها ئه‌و هاووڵاتییه ئه‌وه‌شى خسته‌ڕوو که به‌شێک له‌ده‌رگا و په‌نجه‌ره‌و شتومه‌که‌کانى خانووه‌که‌ى به‌قیست هێناوه‌و ده‌بێت به‌دۆلار بیداته‌وه‌و به‌و هۆیه‌وه بۆ هه‌ر که‌لوپه‌لێکى بیناسازى له‌سه‌دا 20% زیاتر ده‌دات. دابه‌زینى به‌هاى دینار به‌رانبه‌ر دۆلار کاڵا بیناسازییه‌کانى زیاد کردووه وه‌ک شیش و چیمه‌نتۆ و مه‌وادى کاره‌بایى و ئاو سه‌رجه‌م پێداویستییه‌کانى دیکه. هێمن یونس، خاوه‌نى کۆمپانیاى (ئۆپن هاوس) که‌کۆمپانیاى دروستکردنى خانووبه‌ره‌و دیکۆراته، بۆ هاوڵاتى ئاماژه‌ى به‌وه‌کرد هه‌رچى مه‌وادێک که‌په‌یوه‌ندى به‌دروستکردنى خانووبه‌ره‌و کاروبارى بیناوه هه‌بێت "گران بووه". ئه‌و نموونه‌ى ئه‌وه‌ى هێنایه‌وه که‌پێشتر ته‌نێک شیش به (615) دۆلار بووبێت، ئێستا به (670) دۆلاره، تۆپێک وایه‌ر ئه‌گه‌ر پێشتر به (35) هه‌زار بووبێت، ئێستا به (52) هه‌زاره، کێشه‌که‌شى ته‌نها بۆ ئه‌وه گه‌ڕانده‌وه که به‌هاى دینارى عێراقى به‌رامبه‌ر دۆلار دابه‌زیوه، وتیشى:" ته‌نانه‌ت دکتى موبه‌ریده‌ش گران بووه، گواستنه‌وه‌ى مه‌واده‌کانیش زۆر زیادیکردووه، ته‌نها حه‌قده‌ستى وه‌ستاو کرێکار وه‌ک خۆى ماوه‌ته‌وه". هاوکات، پاداشت حسێن، سه‌رپه‌رشتیارى پێشانگاى "کاشى ئه‌سفه‌هان"ـه که‌کاریان فرۆشتنى کاشى و سیرامیکه، بۆ هاوڵاتى وتى:" نرخى کاشى به‌شێوه‌یه‌کى به‌رچاو زیادیکرد له‌گه‌ڵ به‌رزبوونه‌وه‌ى به‌هاى دۆلار به‌رامبه‌ر دینارى عێراقی، له‌ئێرانیش کاشى هه‌ر به‌دۆلار ده‌کڕین، کۆمپانیاکانى دیکه‌ش به‌دۆلار له‌ئێمه‌ى ده‌کڕن هه‌ر به‌دۆلاریش ده‌یشکێننه‌وه بۆ هاووڵاتیان". وه‌ک پاداشت ده‌ڵێت به‌هۆى گرانبوونى کاشییه‌وه فرۆشتنیان که‌مبووه‌ته‌وه به‌ڕێژه‌ى له‌سه‌دا 40% به‌راورد به‌پێش به‌رزبوونه‌وه‌ى به‌هاى دۆلار به‌رامبه‌ر دینارى عێراقی.
هاوڵاتى فازڵ میرانی، سکرتێرى مه‌کته‌بى سیاسى پارتى دیموکراتى کوردستان، رایگه‌یاند، پارتى مانگى ئایار، کۆنگره‌ى چوارده‌هه‌مین ده‌به‌ستن. ئه‌مڕۆ سێشه‌ممه 23ى شوباتى 2021، فازڵ میرانى ئاشکرایکرد، رۆژى (26ى ئایار (واتا دوو مانگى دیکه) پارتى دیموکراتى کوردستان کۆنگره‌ى چوارده‌هه‌مینى ده‌به‌ستێت. بڕیار بوو کۆنگره‌ى چوارده له 2014 ببه‌سترێت، به‌ڵام پارتى هۆکارى ئه‌نجامنه‌دانى بۆ سه‌رهه‌ڵدانى شه‌ڕى داعش و خراپى هه‌لومه‌رجه‌گه گه‌راندبوویه‌وه.
هاوڵاتى سه‌رۆکى حکومه‌تى هه‌رێمى کوردستان له‌گه‌ڵ پارێ.گاره‌کانى هه‌رێم کۆبوویه‌وه‌و بودجه‌ى په‌ره‌پێدانى پارێزگاکانى له‌سه‌ر داهاتى ناوخۆ دابینکرد که گوژمه‌که‌ى زیاتر له 349 ملیار دیناره. ده‌قى راگه‌یه‌ندراوى حکومه‌تى هه‌رێم: ئه‌مڕۆ سێشه‌ممه 2021/2/23 مه‌سرور بارزانى سه‌رۆکى حکومه‌تى هه‌رێمى کوردستان ، له گه‌ڵ پارێزگاره‌کانى هه‌رێمى کوردستان کۆبووه‌وه. له کۆبوونه‌وه‌که‌دا که قوباد تاڵه‌بانى جێگرى سه‌رۆکى حکومه‌ت به‌شدار بوو ، گفتوگۆ ده‌رباره‌ى کێشه و گرفته کارگێڕى و داراییه‌کانى پارێزگاکان و پلانى حکومه‌ت بۆ ئه‌نجامدانى پڕۆژه خزمه‌تگوزارییه‌کان بۆ ساڵى 2021 کرا. سه‌رۆکى حکومه‌ت ئاماژه‌ى به‌وه‌دا که حکومه‌تى هه‌رێم هه‌موو هه‌وڵێکى خۆى خستووه‌ته‌گه‌ێ بۆ دابینکردنى مووچه‌ى مووچه‌خۆرانى هه‌رێم که ئه‌رکێکى له پێشینه‌ى حکومه‌ته، گوتیشى له گفتوگۆکانمان به‌رده‌وامین له گه‌ڵ حکومه‌تى فیدراڵى بۆ دابینکردنى شایسته دراییه‌کانى هه‌رێمى کوردستان، له هه‌مانکاتدا و به‌و داهاته‌ى به‌رده‌سته ، له چوارچێوه‌ى بودجه‌ى هه‌رێمى کوردستان بۆ ساڵى 2021 ، درێژه به ئه‌نجامدانى چه‌ندین پڕۆژه‌ى خزمه‌تگوزاریى ده‌درێت له سه‌رجه‌م پارێزگاکانى هه‌رێمى کوردستان . له کۆبوونه‌وه‌که‌دا که له ڕێگه‌ى ڤیدیۆ کۆنفرانسه‌وه به‌ڕێوه‌چوو، پلانى حکومه‌تى هه‌رێم بۆ جێبه‌جێکردنى پڕۆژه‌کانى په‌ره‌پێدانیى پارێزگاکان و ئه‌و پڕۆژانه‌ى وه‌زاره‌ته‌کان له پارێزگاکان ئه‌نجامى ده‌ده‌ن له سێکته‌ره‌کانى ( شاره‌وانى ، کاره‌با ، ته‌ندروستى ، کشتوکاڵ ، په‌روه‌رده و ڕێگاوبان) بۆ ساڵى 2021 په‌سه‌ند کران که به داهاتى به‌رده‌ستى حکومه‌تى هه‌رێم ئه‌نجام ده‌درێت و کۆى گشتى کوژمه‌که ، سێسه‌د و چل نۆ ملیار و حه‌فسه‌د و دوو ملیۆن دیناره. به‌م شێوه‌یه‌ى خواره‌وه بۆ پارێزگاکانى هه‌رێمى کوردستان ته‌رخانکراوه: • پارێزگاى سلێمانى : 114,350,000,000 سه‌د و چوارده ملیار و سێسه‌د و په‌نجا ملیۆن دینار. • پارێزگاى هه‌ڵه‌بجه : 30,000,000,000 سى ملیار دینار . • پارێزگاى هه‌ولێر : 000 ,128,352,000 سه‌دو بیست و هه‌شت ملیار و سێسه‌د و په‌نجا و دوو ملیۆن دینار. • پارێزگاى دهۆک : 77,000,000,000 حه‌فتا و حه‌فت ملیار دینار . کۆى گشتى : 349,702,000,000 سێسه‌د و چل نۆ ملیار و حه‌فسه‌د و دوو ملیۆن دینار.
هاوڵاتى بڕیاره ڕۆژى پێنجشه‌ممه 25ى شوبات ده‌ست ده‌کرێت به دابه‌شکردنى موچه‌ى مانگى دووى ئه‌و وه‌زاره‌ت و ده‌ستانه‌ى که له خشته‌ى هاوپێچدا هاتووه و یه‌که‌م وه‌زاره‌تیش ته‌ندروستى ده‌بێت. خشته‌ى موچه‌ى موچه‌خۆران:
هاوڵاتى کۆمارى ئیسلامى ئێران له‌ڕۆژى حوکمڕانیى به‌سه‌ر ئه‌و وڵاته‌دا بیرى له‌باڵێکى سه‌ربازیى بۆ پاراستنى خۆى به‌ناوى (سوپاى پاسدارانى شۆڕشى ئیسلامی) کردوه‌ته‌وه‌و ئێستا ئه‌و باڵه په‌لوپۆى بۆ وڵاتانى وه‌ک عێراق و سوریاو لوبنان و یه‌مه‌ن هاویشتووه. له‌شێوازى دامه‌زراندن و به‌ڕێوه‌بردنى (سوپاى پاسدارانى شۆڕشى ئیسلامی) ده‌رده‌که‌وێت ئه‌و سوپایه له‌بنه‌مادا حکومه‌تێکه له‌ناو حکومه‌تى ئێران و بگره وڵاتانى دیکه‌ش، چونکه به‌پێى په‌یڕه‌وى ناوخۆى سوپاى پاسداران "ئه‌رکى سه‌ره‌کیى ئه‌و هێزه چه‌کدارییه پارێزگارییه له‌به‌رژه‌وه‌ندییه‌کانى ده‌سه‌ڵاتى ئیسلامى و کۆمارى ئیسلامى له‌ئێران و هه‌ر شوێنێک که‌پێویست بکات واته ئه‌و سوپایه سنورێکى روون و ئاشکراى بۆ جموجۆڵه‌کانى نییه‌و خۆى ده‌ستکراوه کردووه له‌هه‌وڵه‌کانی". زۆربه‌ى شاره‌زایان پێیانوایه ئه‌و هێزه که‌ده‌بوو سه‌روه‌ریى خاکى ئێران بپارێزێت، به‌ڵام ئه‌مڕۆ به‌ده‌ستوه‌ردانه‌کانى له‌وڵاتانى دیکه‌دا بووه‌ته هۆى ئه‌وه‌ى سه‌روه‌ریى خاکى ئێران و وڵاتان بخاته مه‌ترسیى گه‌وره‌وه، چونکه له‌عێراق هاوشێوه‌ى خۆى دروستکردووه که پێى ده‌وترێت (حه‌شدى شه‌عبی) و له‌سوریا هاوشێوه‌یه‌کى دیکه‌ى به‌ناوى (جه‌یشى وه‌ته‌نی) و له‌یه‌مه‌ن به‌هه‌موو شێوەیه‌ک هاوکاریى گروپى (ئه‌نساروڵڵا)ى سه‌ر به‌حوسییه شیعه‌کانى یه‌مه‌ن ده‌کات و جگه له‌دروستکردنى ئه‌م هاوشێوانه هاوکاری هێزه چه‌کداره‌کانى (حزبوڵڵا)ى لوبنان و چه‌کداره‌کانى فه‌له‌ستینیش ده‌کات. سوپاى پاسداران مێژوویه‌کى پڕ له‌کێشه‌و ناکۆکیی روحه‌ڵڵا خومه‌ینى، رێبه‌رو دامه‌زرێنه‌رى کۆمارى ئیسلامى ئێران دواى سه‌رکه‌وتنى به‌سه‌ر ده‌سه‌ڵاتى پاشایه‌تى له‌ڕێکه‌وتی 11ى شوباتى 1979 دواى سێ مانگ و له‌ڕێکه‌وتی 22ى نیسانى 1979 بڕیارى دروستکردنى سوپایه‌کى چه‌کداریى بۆ پاراستنى (کۆمارى ئیسلامی) له‌ئێران ده‌رکردو ئه‌م بڕیاره‌شى له‌سه‌رتادا بووه هۆى ناکۆکى له‌نێوان ژماره‌یه‌ک سیاسه‌تمه‌دارو فه‌رمانده سه‌ربازییه‌کان. بۆیه له‌ماوه‌ى ساڵێکدا نزیکه‌ى پێنج فه‌رمانده‌ى ئه‌و سوپایه یان لابران یان ده‌ستیان له‌کارکێشایه‌وه‌و دواجار به‌فه‌رمانى خومه‌ینى له‌ساڵى 1981 یه‌کێک له‌پاسه‌وانه تایبه‌ته‌کانى به‌ناوى موحسین ره‌زایی، که‌ئێستا سه‌رۆکى ئه‌نجومه‌نى ده‌ستنیشانکردنى به‌رژه‌وه‌ندییه‌کانى کۆمارى ئیسلامى ئێرانه به‌فه‌رمانده‌ى گشتی سوپاى پاسداران ده‌ستنیشان ده‌کات. به‌هۆى دروستبوونى ناکۆکى له‌سه‌ر چۆنیه‌تیى به‌ڕێوبردن و ده‌ستنیشانکردنى فه‌رمانده‌ى گشتى سوپاى پاسداران عه‌لى خامنه‌یی، رێبه‌رى ئێستاى کۆمارى ئیسلامى ئێران له‌سه‌ر راسپارده‌ى خومه‌ینى بۆ ماوه‌ى چه‌ند مانگێک تاسه‌ره‌تاى ساڵى 1980 سه‌رپه‌رشتیى ئه‌و سوپایه ده‌کات و دواتر خامنه‌یى به‌مه‌به‌ستى خۆپاڵه‌وتن بۆ هه‌ڵبژاردنه‌کانى په‌رله‌مانى ئێران ده‌ستبه‌ردارى ئه‌رکى سه‌رپه‌رشتیى سوپا ده‌بێت. خامنه‌یى دواى مه‌رگى خومه‌ینى له‌ساڵى 1989 به‌ڕێبه‌رى شۆڕشى ئیسلامى له‌ئێران ده‌ستنیشان ده‌کرێت و دواتر هه‌ڵده‌بژێردرێت و به‌پێى گۆڕانکارییه‌کانى ده‌ستورى ئه‌و وڵاته له‌هه‌مان ساڵداو له‌ڕیفراندۆم بۆ ده‌ستورى ئێران، عه‌لى خامنه‌یى ده‌سه‌ڵاتى فه‌رمانده‌ى گشتى هێزه چه‌کداره‌کان و سوپاى پاسدارانى پێده‌درێت. به‌پێى خاڵى یه‌که‌مى په‌یڕه‌وى ناوخۆى سوپاى پاسدارانى شۆڕشى ئیسلامى ئێران، ئه‌و سوپایه به‌فه‌رمانى رێبه‌رى کۆمارى ئیسلامى ئه‌رکى پارێزگارییه له‌شۆڕشى ئیسلامى و به‌رفراوانکردنى ده‌سه‌ڵاتى ئیسلامى و هه‌وڵده‌دات بۆ به‌دیهێنانى ئامانج و ده‌سه‌ڵاتى یاساکانى خوداو له‌و چوارچێوه‌یه‌شدا هه‌ماهه‌نگى و هاوکاریى هێزه چه‌کداره‌کانى ئێران ده‌کات. له‌پاسه‌وانیى خومه‌ینى بۆ پاسه‌وانى کۆمارى ئیسلامی موحسین ره‌زایى که‌پێشتر پاسه‌وانى تایبه‌تى پارێزگاریى له روحه‌ڵڵا خومه‌ینى بووه له‌ته‌مه‌نى (27) ساڵیدا به‌فه‌رمانێکى خومه‌ینى و له‌سه‌ر بڕیارى لیژنه‌یه‌کى سێ که‌سى که‌ئه‌و لیژنه‌یه‌ش فه‌رمانى خومه‌ینیان جێبه‌جێکردووه له‌ساڵى 1981 به‌ڕه‌سمى ده‌بێته فه‌رمانده‌ى گشتى سوپاى پاسداران و بۆ ماوه‌ى زیاتر له (16) ساڵ و تاساڵى 1997 له‌و پۆسته‌دا ده‌مێنیته‌وه و دواتر به‌مه‌به‌ستى خوێندن ده‌ست له‌کارده‌کێشێته‌وه، به‌ڵام به‌فه‌رمانى عه‌لى خامنه‌یى و عه‌لى ئه‌کبه‌ر هاشمى ره‌فسنجانی، سه‌رۆک کۆمارى ئه‌وکاتى ئێران ده‌کرێته سه‌رۆکى ئه‌نجومه‌نى ده‌ستنیشانکردنى به‌رژه‌وه‌ندییه‌کانى کۆمارى ئیسلامى و هاوکات ده‌ست به‌پڕۆسه‌ى خوێندن ده‌کاته‌وه‌و ده‌بێته خاوه‌نى دکتۆراى ئابوریى له‌زانکۆى تاران. ده‌ستبه‌کاربوونى ره‌زایى وه‌ک فه‌رمانده‌ى سوپاى پاسداران ناڕه‌زایه‌تیى لێده‌که‌وێته‌وه‌و به‌هۆکارى شکستى ژماره‌یه‌ک ئۆپه‌راسیۆنى گه‌وره‌ى وه‌ک داگیرکردنى به‌سڕه له‌عێراق له‌چوارچێوى ئۆپه‌راسیۆنى (که‌ربه‌لاى 4 و 5) بووه‌و هاوکات ره‌زایى تۆمه‌تباره به‌هاوکاری و هه‌مانگیى نه‌کردن له‌گه‌ڵ سوپاى ره‌سمیى ئێران که به(ئه‌رته‌ش) ناسراوه، که‌دژایه‌تیى ئه‌و فه‌رماندانه‌ى ره‌خنه‌یان له‌شێوازى به‌ڕێوەبردنى سوپاى پاسداران هه‌بووه‌و به‌هۆکارى سه‌ره‌کی به‌رزبوونه‌وه‌ى کوژراوانى جه‌نگى هه‌شت ساڵه‌ى نێوان ئێران و عێراق له‌قه‌ڵه‌مده‌درێت. خامنه‌یى دواى ده‌ستله‌کارکێشانه‌وه‌ى ره‌زایى له‌نامه‌یه‌کدا ده‌نووسێت کاره شاره‌زایانه‌و پسپۆڕانه‌کانى ئه‌و له (16) ساڵى به‌هێزکردنى سوپاى پاسداران جێگه‌ى پێزانینه، چونکه بووه‌ته مایه‌ى سه‌رسوڕمانى وڵاتانى زلهێزى جیهان له‌پێگه‌ى سوپاى پاسداران و تواناکانیدا. پێکهاته‌و ده‌سه‌ڵاتى سوپاى پاسداران ناوى ته‌واوى ئه‌و هێزه (سوپاى پاسدارانى شۆڕشى ئیسلامی)یه که‌هێزى (ئاسمانی، ده‌ریایی، بۆشایى ئاسمان، قودس، به‌سیج) له‌خۆ ده‌گرێت و هه‌ریه‌که له‌م هێزانه ئه‌رکى دیاریکراوى خۆیان له‌چوارچێوه‌ى سوپاکه‌دا هه‌یه‌و ته‌نانه‌ت کارى ئابوریى و بازرگانیى ده‌که‌ن و هه‌ندێک سه‌رچاوه‌ى ئامارى ئێران ئاماژه به‌وه‌ده‌که‌ن (40%)ی ئابوریى وڵاته‌که له‌ژێر کۆنتڕۆڵى ئه‌و سوپایه‌دایه که به‌ملیارەها دۆلار ده‌خه‌مڵێنرێت. له‌به‌رانبه‌ردا سوپا ره‌تیده‌کاته‌وه‌و ده‌ڵێت هه‌موو سه‌رچاوه داراییه‌کانیان ناگاته (1%)ی ئابوری ئێران. ده‌سه‌ڵاته‌کانى سوپاى پاسداران به‌شێوه‌ى هه‌ره‌مییه‌و عه‌لى خامنه‌یى که رێبه‌رى کۆمارى ئیسلامى ئێرانه هاوکات فه‌رمانده‌ى گشتیى هێزه چه‌کداره‌کان و سوپاى پاسدارانه له‌لوتکه‌ى ئه‌و هه‌ره‌مه‌دایه و دواى ئه‌و فه‌رمانده‌ى گشتى سوپاو دواتر وه‌زیرى ئه‌و سوپایه‌و سه‌رۆکى ناوه‌ند زیاترین ده‌سه‌ڵاتیان هه‌یه. پاسداران بووه‌ته سوپایه‌کى بازرگانیی ناوه‌ندى (خاته‌مولئه‌نبیا) یان خاته‌م که سه‌ر به‌سوپاى پاسدارانه‌و دواى جه‌نگى نێوانى ئێران و عێراق له‌سه‌ر ده‌ستى عه‌لى خامنه‌یى دامه‌زرێندراوه به‌گه‌وره‌ترین کۆمپانیاى به‌ڵێنده‌رایه‌تیى زۆربه‌ى پرۆژه‌کانى ئابورى و بازرگانییه‌کانى حکومه‌ت له‌ئێران له‌قه‌ڵه‌م ده‌درێت و سه‌رجه‌م پرۆژه‌کانى حکومه‌ت بۆ (ئاو، نه‌وت، غاز، به‌نداو، رێگاوبان) جێبه‌جێ ده‌کات. هه‌ر ئه‌مه‌ش بووه‌ته هۆى ئه‌وه‌ى له‌ساڵى 2010 سزاى نێوده‌وڵه‌تیى به‌سه‌ر ئه‌و ناوه‌نده‌دا بسه‌پێت و تائێستا ئه‌و سزایانه به‌رده‌وامه. محه‌مه‌د باقر قاڵیباف، سه‌رۆکى ئێستاى په‌رله‌مان له‌ئێران و حه‌سه‌ن دانایى فه‌ڕ، باڵیۆزى پێشووى کۆمارى ئیسلامى ئێران له‌عێراق بۆ ماوه‌یه‌ک فه‌رمانده‌ى ئه‌و ناوه‌نده بوون. له‌لایه‌کى دیکه‌وه به‌شێک له‌میدیاکانى ئێران داهاتى ساڵانه‌ى ئه‌و سوپایه‌یان به (12) ملیار دۆلار خه‌مڵاندووه‌و جگه له‌وه‌ى خاوه‌نى ده‌یان به‌نده‌رو خاڵى سنوریى نایاسایى و تۆمه‌تبارى ده‌که‌ن به‌کارى قاچاخى و نه‌دانى باج به‌حکومه‌ت. قه‌رارگاى ره‌مه‌زان ئه‌و ناوه‌نده یه‌که‌م ناوه‌ندى ده‌ره‌وه‌ى سه‌ر به‌سوپاى پاسدارانى کۆمارى ئیسلامى ئێران بووه له‌سه‌رده‌مى جه‌نگى نێوان عێراق و ئێران که له‌سه‌ر ده‌ستى موحسین ره‌زایى دامه‌زێنراوه‌و ئه‌رکى هێرشى پارتیزانى و چه‌کداریى به‌هاوکاریى ئۆپۆزسیۆنى کورد له‌باشورى کوردستان بووه به‌مه‌به‌ستى زیانگه‌یاندن به‌حکومه‌تى به‌عس له‌عێراق. ئه‌و ناوه‌نده رۆڵى به‌رچاوى بینیوه له‌هاوکاریى هێزه‌کانى سه‌ر به‌فه‌یله‌قى به‌در له‌عێراق که‌ئێستا وه‌ک حزبى (ئه‌نجومه‌نى باڵاى ئیسلامى عێراق) ده‌ناسرێن و هادى عامرى و ئه‌بومه‌هدى موهه‌ندیس له‌سه‌رکرده‌کانى ئه‌و فه‌یله‌قه بوون که به‌فه‌یله‌قى نۆ ناوده‌برێت و به‌پێى سه‌رچاوه‌کان ئه‌و دوو سه‌رکرده‌یه له‌ژێر فه‌رمانى حه‌سه‌ن دانایى فه‌ڕ جموجۆڵه‌کانیان له‌دژى رژێمى به‌عس له‌عێراق رێکخستووه‌و هه‌ر ئه‌مه‌ش بووه‌ته‌هۆى ئه‌وه‌ى دامه‌زراندنى حه‌شدى شه‌عبى له‌عێراق وه‌ک لقێک له‌سوپاى پاسدارانى ئێران له‌قه‌ڵه‌مبدرێت. قه‌رارگاى ره‌مه‌زان له‌ئێستادا به‌رفراوانتره‌و بنکه‌ى سه‌ره‌کیى داڕشتنى سیاسه‌ت و تاکتیکى سوپاى قودس-ه‌و بۆ ماوه‌یه‌کیش له‌لایه‌ن ئیرەج مه‌سجدی، باڵیۆزى ئێستاى کۆمارى ئیسلامى ئێران له‌عێراق سه‌رپه‌رشتیى کراوه. سوله‌یمانى و سوپاى قودس سوپاى قودس یان (فه‌یله‌قى قودس) ناوه‌ندێکى سه‌ربازیى سه‌ر به‌سوپاى پاسدارانى کۆمارى ئیسلامى ئێرانه که له‌سه‌رده‌مى جه‌نگى نێوان ئێران و عێراق له‌ساڵى 1980 به‌مه‌به‌ستى پارێزگاریکردن له‌ئێران و هێرشکردنه سه‌ر دوژمنانى له‌ده‌ره‌وه‌ى سنورى وڵاته‌که‌ى دامه‌زراوه، ئه‌و هێزه به‌رپرسیار بووه له‌سه‌رکوتى نه‌یاران و ئۆپۆزسیۆنى ده‌ره‌وه‌ى کۆمارى ئیسلامى ئێران به‌بێ گه‌ڕانه‌وه بۆ ده‌زگاى هه‌واڵگریى کۆمارى ئیسلامى ئێران (ئیتڵاعات). ئه‌مه‌ش ده‌بێته‌هۆى ناکۆکیى نێوان فه‌یله‌قى قودس و ئیتڵاعات، بۆیه عه‌لى خامنه‌یى و ره‌فسنجانى وه‌ک دوو به‌رپرسى باڵاى کۆمارى ئیسلامى ئێران به‌مه‌به‌ستى رێکخستنه‌وه‌ى ئه‌و هێزه‌و کارو چالاکییه‌کانى له‌ده‌ره‌وه‌ى ئێران به‌تایبه‌ت له‌لوبنان، عێراق، ئه‌فغانستان، بۆسنیا و هه‌رزه‌گۆڤینا له‌ساڵى 1998 قاسم سوله‌یمانى که پێشتر فه‌رمانده‌ى هێزه‌کانى (ساروڵڵا)ى سوپاى پاسداران بووه به‌فه‌رمانده‌ى فه‌یله‌قى قودس ده‌ستنیشان ده‌که‌ن. هه‌ر ئه‌مه ده‌بێته‌مایه‌ى زیادبوونى جموجۆڵه‌کانى ئه‌و هێزه‌و له‌لایه‌کى دیکه‌وه به‌هۆى په‌یوه‌ندیى تایبه‌تى نێوان خامنه‌یى و سوله‌یمانی، ئه‌و فه‌رمانده‌یه بۆ کارو چالاکییه‌کانى هێزى قودس نه‌گه‌ڕاوه‌ته‌وه بۆ فه‌رمان و بڕیاره‌کانى فه‌رمانده‌ى گشتیى سوپاى پاسداران و به‌پێى پلان و بڕیارى خۆى هه‌ڵسوکه‌وتى کردووه که‌شێوازى سه‌ره‌کیى کارى ئه‌و له‌سه‌ر بنه‌ماى (یه‌ک وڵات و یه‌ک دۆسیه و یه‌ک فه‌رمانده) پێناسه کرابوو، چونکه له‌ناو سوپاى قودسدا ده‌بێت هه‌موو به‌رپرسانى دیکه ته‌نها له‌خزمه‌تى ئامانجى فه‌رمانده‌که‌یاندا بن. سوپاى قودس هه‌شت که‌س له‌چوارچێوه‌ى ناوه‌ندێکدا سیاسه‌ت و پلانه‌کانى داده‌ڕێژن که‌بریتین له‌ئیسماعیل قائانی، فه‌رمانده‌ى ئێستاى سوپاى قودس، ئیرەج مه‌سجدی، باڵیۆزى ئێستاى ئێران له‌عێراق، حه‌سه‌ن دانایى فه‌ڕ، باڵیۆزى پێشووى ئێران له‌عێراق، حه‌سه‌ن کازمى قومی، باڵیۆزى پێشووترى ئێران له‌عێراق، ئه‌حمه‌د سه‌بوری، به‌رپرسى هه‌ماهه‌نگیى جێگره‌وه‌ی فه‌رمانده‌ى سوپاى قودس، محه‌مه‌د جه‌لال مائاب، به‌رپرسى نۆژه‌نکرنه‌وه‌ى ئارامگاى ئیمامه‌کانى شیعه له‌عێراق، حه‌سه‌ن پلاره‌ک، راوێژکارى تایبه‌ت و ئه‌ندامى ئه‌نجومه‌نى فه‌رمانده‌یى سوپاى قودس. به‌سه‌رنجدانێکى کورت له‌ناوو ناونیشانى که‌سانى به‌ڕێوبه‌رو داڕێژه‌رى پلانى فه‌یله‌قى قودس ده‌رده‌که‌وێت که‌عێراق دۆسیه‌ى سه‌ره‌کیى ئه‌و فه‌یله‌قه‌یه‌و سه‌رنجى له‌سه‌ر عێراقه، بۆیه به‌پێى ئه‌و به‌ڵگانه‌و ناسنامه‌ى ئه‌و که‌سانه‌ى که‌دامه‌زرێنه‌رى حه‌شدى شه‌عبى له‌عێراق بوون تێگه‌یشتن له‌وه‌ى حه‌شد له‌عێراق لقێک بێت له‌سوپاى پاسدارانى کۆمارى ئیسلامى ئێران قورس نییه. سه‌رکوتى کورد له‌سه‌ر ده‌ستى سوپاى پاسداران دواى سه‌رهه‌ڵدانى گه‌لان له‌ئێران له‌ساڵى 1979 ئۆپۆزسیۆنى کورد له‌ڕۆژهه‌ڵاتى کوردستان که دیارترینیان کۆمه‌ڵه‌و دیموکرات و خه‌باتى ئیسلامى بوون دژى سیاسه‌ته‌کانى کۆمارى ئیسلامى ناڕه‌زایه‌تییان پیشانداو ئه‌مه‌ش کاردانه‌وه‌ى توندى سوپاى پاسدارانى لێکه‌وته‌وه‌و بۆ ماوه‌ى سێ ساڵ تاساڵى 1989 جه‌نگى قورس له‌نێوان پێشمه‌رگه‌کانى ئه‌و هێزانه‌و چه‌کدارانى سوپاى پاسداران روویدا که به‌پێى ئاماره نافه‌رمییه‌کان نزیکه‌ى (10) هه‌زار که‌س له‌هه‌ردوو لایه‌ن کوژراون و له‌و ژماره‌یه‌ش هه‌زارو (200) زیندانیى کوردى سه‌ر به‌حزبه‌کانى رۆژهه‌ڵات و چالاکوان و تێکۆشه‌رى کورد له‌سێداره‌دران یان گولـله‌باران کران، که‌ئه‌مه‌ش بیره‌وه‌رییه‌کى ناخۆش و وێنه‌یه‌کى ناشیرینی له‌سه‌ر سوپاى پاسداران له‌لاى کورد له‌ڕۆژهه‌ڵاتى کوردستان دروستکردووه. له‌عێراق جه‌نگ و له‌ئه‌فغانستان هاوکاریى ئه‌مه‌ریکا ساڵى 2001 هێزه‌کانى ئه‌مه‌ریکاو به‌ریتانیاو سوپاى پاسدارانى کۆمارى ئیسلامى ئێران وه‌ک پشتیوانییه‌ک بۆ هێزه‌کانى ئه‌فغانستان به‌هه‌ماهه‌نگى ته‌واو توانیان دواى هێرشکردنه‌سه‌ر ئیماره‌تى ئیسلامى له‌شارى هه‌رات له‌ئه‌فغانستان شکست به‌گروپى تاڵیبان بێنن و ئه‌و گروپه له‌و شاره گه‌وره‌یه‌ى ئه‌و وڵاته بکشێته‌وه‌و کۆتایى به‌ئیماره‌ته ئیسلامییه‌که‌ى بهێنرێت. هاوکاریى سه‌ربازیى نێوان ئه‌مه‌ریکاو به‌ریتانیاو سوپاى پاسدارانى ئێران بووه که ئه‌وکات قاسم سوله‌یمانى و یه‌حیا ره‌حیم سه‌فه‌وی، سه‌رپه‌رشتیى هه‌ماهه‌نگیى چه‌کدارانى سوپاکه‌یان بۆ ئۆپه‌راسیۆنه هاوبه‌شه‌که کردووه له‌کاتێکدا ئێران و ئه‌مه‌ریکا یه‌کتر به‌دوژمن و نه‌یارى سه‌ره‌کیى ناوده‌هێنن و قاسم سوله‌یمانى به‌فه‌رمانى دۆناڵد تره‌مپ سه‌رۆکى پێشوى ئه‌مه‌ریکا له‌به‌غدا به‌فڕۆکه‌ى بێفڕۆکه‌وان کوژراو ئه‌م دوو وڵاته به به‌رده‌وامى له‌عێراق ناکۆکییان هه‌یه‌و هه‌ندێکجار یه‌کتر تۆمه‌تبار ده‌که‌ن به‌هێرشکردنه سه‌ر بنکه‌و پێگه‌کانى یه‌کترى. په‌لهاویشتنه‌کانى سوپاى پاسداران سوپاى پاسداران له‌ڕێگه‌ى دروستکردنى هێزى چه‌کداره‌وه ده‌یه‌وێت نموونه‌ى خۆى دروستبکاته‌وه وه‌ک حه‌شدى شه‌عبى له‌عێراق، جه‌یشى وه‌ته‌نى له‌سوریاو ئه‌نساروڵڵا له‌یه‌مه‌ن، ئه‌مه جگه له‌وه‌ى هاوکاریى گروپه چه‌کداره‌کانى حزبوڵاى لوبنان، حه‌ماس و فه‌تح له‌فه‌له‌ستین ده‌کات. بۆیه ئه‌و هێزه له‌لایه‌ن ئه‌نجومه‌نى ئاسایشى نێوده‌وڵه‌تییه‌وه سزا دراوه‌و ئه‌مه‌ریکا وه‌ک رێکخراوێکى تیرۆریستى له‌قه‌ڵه‌مى داوه، له‌کاتێکدا له‌ناوخۆى ئێرانیش وه‌ک حکومه‌تى یه‌که‌م ناوده‌هێنرێت، چونکه ده‌سه‌ڵاته‌کانى له‌حکومه‌تى ره‌سمیى ئێران زیاتره‌و ئاستى جموجۆڵه‌کانیشى له‌بوارى ته‌کنه‌لۆژیاى سه‌ربازیی، بازرگانی، هه‌واڵگریى و..) له‌حکومه‌ت زیاتره.
هاوڵاتى وه‌زاره‌تى به‌رگریى ئه‌مریکا (پنتاگۆن) ڕایده‌گه‌یه‌نێت، هێرشه‌که‌ى هه‌ولێریان به جددى وه‌رگرتووه و له کاتى گونجاو وه‌ڵامى ده‌ده‌نه‌وه. جۆن کێربى، وته‌بێژى وه‌زاره‌تى به‌رگریى ئه‌مریکا له کۆنگره‌یه‌کى ڕۆژنامه‌وانیدا ڕایگه‌یاند:" تائێستا لێکۆڵینه‌وه‌کانیان له هێرشه‌کانى سه‌ر هه‌ولێر، بنکه‌ى سه‌ربازیى به‌له‌د و ناوچه‌ى سه‌وزى به‌غدا به‌رده‌وامن و نه‌گه‌یشتوونه‌ته ئه‌نجامى کۆتایى که کێ له پشتیانه‌وه بووه". هه‌روه‌ها راشیگه‌یاند:"ئه‌وان پشتیوانى له فراوانکردنى چالاکییه‌کانى ناتۆ ده‌که‌ن، به‌ڵام هیچ پلانێکیان نییه ژماره‌ى سه‌ربازه‌کانیان له عێراق زیادبکه‌ن".
سازدانى: شاناز حه‌سه‌ن رۆژنامه‌نووسێک که رۆژى 16ى شوبات به‌رشداربووه له‌که‌یسى دادگاییکردنى پێنج رۆژنامه‌نووسى بادینان که شه‌ش ساڵ حوکمدران، ئاماژه به‌وه ده‌دات که:» ره‌وشى دادگایی شێروان شێروانى و هاوڕێکانى له‌ژێر کۆنتڕۆڵى هێزى ئه‌منى و عه‌سکه‌رى بوو». نیاز عه‌بدوڵا رۆژنامه‌نووس و چالاکوان له‌م چاوپێکه‌وتنه‌یدا له‌گه‌ڵ هاوڵاتى ده‌ڵێت:» دوورو نزیک هیچ به‌ڵگه‌یه‌کى سه‌لمێنه‌ر نه‌بووه که بیسه‌لمێنێت ئه‌مانه کاریان بۆ دروستکردنى گروپى چاکدارى کردووه‌و ویستوویانه ئه‌من و ئاسایش تێکبده‌ن، به‌پێى ئه‌و تۆمه‌تانه، بێت هه‌موو هاووڵاتیان و رێکخراوو که‌سێک له‌هه‌رێمى کوردستان له‌داهاتوودا هه‌مان سزاى ئه‌و که‌سانه ده‌یانگرێته‌وه«. هاوکات ده‌شڵێت:» شێروان شێروانى له‌سه‌ر بوونى وێنه‌ى باره‌گاى یه‌کگرتوو له‌موبایله‌که‌ى سزا دراوه‌و وتراوه سیخوڕى بۆ وڵاتانى دراوسێ کردووه«. هاوڵاتى: دادگاییه‌که‌ى شێروانى شێروانى و هاوڕێکانى چۆن به‌ڕێوه‌چوو؟ نیاز عه‌بدوڵا: سه‌ره‌تا پڕوپاگه‌نده‌ى ئه‌وه بڵاوبۆوه رۆژى دادگاییه‌که دواده‌خرێت، به‌هۆى نه‌خۆشى دادوه‌رێکه‌وه، ئه‌م هه‌واڵه، جۆرێکه له‌کارکردن بۆ ئه‌وه‌ى دادگاییکردنه‌که به‌جۆرێک به‌ڕێوه‌بچێت دوور له‌میدیاو راگه‌یانده‌کان و رێکخراوه‌کانى کۆمه‌ڵى مه‌ده‌نى، ئه‌و تۆمه‌تانه دوورو نزیک هیچ به‌ڵگه‌یه‌کى سه‌لمێنه‌ر نه‌بووه که‌بیسه‌لمێنێت ئه‌مانه کاریان بۆ دروستکردنى گروپى چاکدارى کردووه‌و ویستوویانه ئه‌من و ئاسایش تێکبده‌ن، به‌پێى ئه‌و تۆمه‌تانه، بێت هه‌موو هاووڵاتیان و رێکخراوو که‌سێک له‌هه‌رێمى کوردستان له‌داهاتوودا هه‌مان سزاى ئه‌و که‌سانه ده‌یانگرێته‌وه، چونکه هه‌موویان له‌لایه‌ن دادگاى ئاسایش و ئه‌نجومه‌نى ئاسایشه‌وه، چاودێریى مۆبایل و په‌یوه‌ندیکردنیان کراوه‌و نامه‌و قسه‌کانیان تۆمارکراوه، ئه‌مانه هه‌مووى کارى نایاسایین. به‌زۆر دروستکردنى به‌ڵگه شێروان شێروانى و هاوڕێکانى تاوانبارکراون و ناکرێ به‌به‌ڵگه هه‌ژمار بکرێن، هیچ رۆژنامه‌نووسێک ئاماده‌نه‌بوو، ئه‌نجومه‌نى دادوه‌رى وا بانگه‌شه‌ى بۆ ده‌کردو ره‌وشى دادگاییه‌که‌یان ته‌واو له‌ژێر کۆنتڕۆڵى هێزى ئه‌منیى و عه‌سکه‌رى بوو. هاوڵاتى: هه‌ریه‌ک له‌و چالاکوان و رۆژنامه‌نووسانه‌ى سزادراون به‌شدارى خۆپیشاندانیان کردووه بۆچى ئه‌مانه به‌تاوان له‌قه‌ڵه‌مدراون؟ نیاز عه‌بدوڵا: به‌پێى یاسایى رێکخستنى خۆپیشاندانه‌کان، ئه‌گه‌ر که‌سێک هات و به‌شداریى خۆپیشاندانێکى بێمۆڵه‌تى کرد، به (50) هه‌زار بۆ (500) هه‌زار دینار سزا ده‌درێت، یان له‌ڕۆژێکه‌وه بۆ یه‌ک مانگ دادوه‌ر مافى هه‌یه به‌ندى بکات، به‌ڵام ئه‌م دۆسیانه به‌ڕیکخستنى خۆپیشاندان تۆمه‌تبار ده‌کرێن وه‌ک تێکدانى ئاسایشى نیشتیمانى و له‌لایه‌کى دیکه‌وه جاسوسى و گوێگرتنى نایاسایى، له‌کاتێکدا هه‌موومان له‌ده‌یان گروپ چاتى هه‌واڵ گۆڕینه‌وه‌داین وه‌ک رۆژنامه‌نووس، بۆیه هه‌موو ئه‌مانه له‌دژى ئه‌م رۆژنامه‌نووسانه به‌کارهێنراوه. هۆکارى راستیى ئه‌مانه ئه‌وه‌یه پێشتر که‌سانى ره‌خنه‌گرو ئازادیخواز بوون، دژى گه‌نده‌ڵى و داگیرکردنى ده‌وڵه‌تى تورکیا بۆ بادینان زۆر که‌یسى دیکه قسه‌یان کردووه، یان ئێمه‌ى رۆژنامه‌نووس وێنه‌ى چه‌ندین که‌سایه‌تیى سیاسى و باره‌گاى سیاسى له‌مۆبایله‌که‌مان هه‌بێت وه‌ک ئه‌رشیف که‌شێروان شێروانى له‌سه‌ر بوونى وێنه‌ى باره‌گاى یه‌کگرتوو له‌موبایله‌که‌ى سزا دراوه‌و وتراوه سیخوڕى بۆ وڵاتانى دراوسێ کردووه. له‌کاتێکدا ئه‌م باره‌گایه دووجار سووتێنراوه‌و چوار که‌س شه‌هید بووه، بۆیه ته‌واو دۆسیه‌که به‌تاڵن و دادگاییکردنێکى سیاسى بوو، به‌هیچ جۆرێک له‌پێناو به‌دیهێنانى دادپه‌روه‌رى نه‌بوو، به‌ڵکو به‌کارهێنانى دادگا بوو بۆ تۆڵه‌کردنه‌وه. هاوڵاتى: پێتانوایه ده‌سه‌ڵاتى دادوه‌رى که‌وتۆته ژێر هه‌یمه‌نه‌ى حزبه‌وه ؟ نیاز عه‌بدوڵا: که بچیته ناو دادگاى سلێمانى و دادگاى هه‌ولێرو هه‌موو پارێزگاکان، ده‌بینى پڕه له‌وێنه‌ى به‌رپرسانى سیاسى ئه‌و ناوچانه، هه‌ریه‌که‌و به‌رپرسانى ناوچه‌کانى خۆیان، بۆیه دادگایه‌ک پڕبێت له‌وێنه‌ى سه‌رۆک و به‌رپرسى حزبى له‌وکاته‌دا دادگا سه‌ربه‌خۆیى خۆى له‌ده‌ستده‌دات، ئه‌گه‌ر به‌شێوه‌یه‌کى رێژه‌یش بێت و موتڵه‌ق نه‌بێت، ئه‌و ده‌ستتێوه‌ردانه‌ى حزبه‌کانى پارتى و یه‌کێتى کردوویانه وه‌ک دابه‌شکردنى ئه‌ندامانى قه‌زا وه‌ک یه‌ک و ده‌ستتێوه‌ردان له‌دامه‌زراندنى دادوه‌رو به‌کارهێنانى دادوه‌ر بۆ بۆنه حزبیه‌کان و چوونیان بۆ پیرۆزبایى کردن له‌به‌رپرسى لقى چوار، بۆیه ئه‌مانه هه‌مووى سه‌ربه‌خۆیى دادگا ده‌خه‌نه ژێر پرسیاره‌وه، به‌ڵام ئه‌وه‌ى به‌یه‌کجارى وه‌ک سه‌ره‌تاى قۆناغێکى مه‌ترسیدار هه‌ژمارى ده‌که‌ین، دادگایى کردنى 16ى شوباته، که‌ئه‌مه وه‌چه‌رخانێکى یه‌کجار مه‌ترسیداره، به‌ڵگه‌ى ئه‌وه‌ش ژوورو هۆڵى دادگاییکردنه‌که و ده‌ره‌وه‌ش پڕبوو له‌ئه‌من و عه‌سکه‌ر نادادپه‌وه‌رى و فشارى داواکارى گشتى، سه‌لمێنه‌رى ئه‌وه‌ن دادگا بۆ تۆڵه‌کردنه‌وه به‌کارهاتووه. هاوڵاتى: تاچه‌ند کار بۆ هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ى حوکمه‌که ده‌که‌ن؟ نیاز عه‌بدوڵا: له‌ڕێگه‌ى پارێزه‌رانه‌وه، هه‌وڵى ئه‌وه ده‌ده‌ین کار بۆ ته‌ممیزى بڕیاره‌که بکرێت، که هیوادارین بۆ یه‌ک جار له‌به‌رامبه‌ر تۆڵه‌کردنه‌وه له‌به‌رامبه‌ر ئه‌و هاوڕێیانه‌مان ئه‌و دۆسیه‌یه بوه‌ستێت. ئێمه به‌ده‌ل به‌روارى و ئومێد به‌رۆشکى و ده‌یان که‌سایه‌تى دیکه ماون له رۆژنامه‌نووسانى بادینان ئێستا له‌ناو زیندانه‌کاندان، که چوونه‌سه‌رى ئه‌م سزایانه ده‌بنه ئه‌وه‌ى داموده‌زگا حکومیه‌کان هیچ ئومێدێکیان نه‌مێنێت، به‌ڵکو هه‌موویان ببنه ئامرازێک بۆ پارته حزبیه‌کان، هیوادارین دادگاى پێداچوونه‌وه بڕیاربدات و جه‌خت نه‌کاته‌وه، چونکه بڕیارێکى ته‌واو سته‌مکارانه‌یه‌و دووره له‌به‌هاى مرۆیى رێزگرتن له‌ڕاستى و به‌دیهێنانى ئازادى، که من دڵنیام هه‌ر یه‌کێک له‌و هاوڕێیانه نه‌ک شه‌ش ساڵ له‌زیندان بن و (20) ساڵى تریشى بچێته‌سه‌ر، له‌و که‌سانه نین که ته‌نازول بکه‌ن له‌وتنى راستى و بکه‌ونه لایه‌ندارى و خۆفرۆشییه‌وه. هاوڵاتى: دادگایى کردنى پێنج رۆژنامه‌نووس له 16ى شوبات و سزادانیان بۆ شه‌ش ساڵ کاردانه‌وه‌ى رێکخراوى سى پى جه‌ى و په‌رله‌مانتارانى ئه‌وروپاى لێکه‌تووه‌ته‌وه، پێتان وایه، حکومه‌ت و ده‌سه‌ڵات و ده‌سه‌ڵاتى دادوه‌رى تاچه‌ند گرنگى به‌و کاردانه‌وانه ده‌ده‌ن؟ نیاز عه‌بدوڵا: زۆر زۆر به‌داخه‌وه، ئه‌م کابینه‌یه ته‌واو پۆلیسیه، ئه‌مه‌ش سه‌لمێنراوه‌و به‌مانایه‌ک ده‌یه‌وێت نه‌ته‌وه‌یه‌کگرتووه‌کان و وڵاتانى ئهوروپاو ئه‌مریکا، هاریکارى بکه‌ن له‌ڕووى چه‌ک و بودجه‌وه، به‌ڵام ئاماده نیه رێز له‌هیچ پره‌نسیپێکى یاسایى و نێوده‌وڵه‌تى بگرێت، ئه‌وه‌ى کۆمه‌ڵگاى نێوده‌وڵه‌تى داواى ده‌کات و له‌ڕێگه‌ى کۆنسوڵخانه‌کانه‌وه ئاماده نیه هیچى جێبه‌جێبکات، ته‌نیا ئاماده‌یه هاریکارى وه‌ربگرێت به‌بێ مه‌رجى پرنسیپه‌کانى دیموکراسى و مافه‌کانى مرۆڤ. بۆیه حکومه‌تى هه‌رێم گه‌یشتووەته ئه‌م ئاسته پۆلیسیه‌و رێکخراوه نێوده‌وڵه‌تییه‌کان و یوئێن و زۆر لایه‌نى دیکه هه‌وڵیانداوه بۆ ناردنى په‌یام و رۆڵیان بینیوه که دادگا به‌شێوه‌یه‌کى یاسایى بەڕێوه‌بچێت، به‌ڵام سه‌لماندوویەتی که‌سووره له‌سه‌ر شێوازه داپلۆسینه‌که‌ى خۆى و ئه‌م جۆره سیاسه‌ته پێمان ده‌ڵێت داهاتووى هه‌موو چالاکوان و رۆژنامه‌نووسان له‌مه‌ترسیدایه‌و به‌وپێیه هه‌موومان له‌ژێر چاودێریداین، که وه‌ک سیخور هه‌ژمار ده‌کرێین. جارێک به خه‌ڵک ده‌ڵێن ئێوه په‌که‌که‌ن و دژى به‌رژه‌وه‌ندیى وڵات و هه‌وڵى ئینقیلابتان داوه‌و ئه‌م بیانوانه که‌هێزو میلیشاو داموده‌زگاکان هه‌موویان له‌ژێر ده‌ستیاندایه‌و سه‌ربارى ئه‌وه‌ى حکومه‌ت خۆى که‌ڕ کردووه، له‌ئاستى دیموکراسى و ئازادیخواز. هاوڵاتى: پێتان وایه په‌رله‌مانتاران و میدیاکان و رێکخراوه‌کان پێویسته چى بکه‌ن له‌م قۆناغه‌دا؟ نیاز عه‌بدوڵا: ئه‌وه‌ى له‌گه‌ڵ شێروان شێروانى و چوار هاوڕێکه‌ى روویدا دڵنیاتان ده‌که‌مه‌وه له‌داهاتوودا به‌م جۆره سیاسه‌ته، رووى له‌هه‌موومانه، بۆیه پێویسته ئه‌و ترسه‌ى ده‌یانه‌وێت له‌ڕووى دادگاو چاوسوورکردنه‌وه له‌ڕێگه‌ى ده‌زگا ئه‌منییه‌کانه‌وه بیکه‌ن، ده‌بێت کۆڵنه‌ده‌ین و پێویسته به‌رده‌وام بین له‌خه‌بات و فشارى راسته‌وخۆ بخه‌ینه سه‌ر ئه‌و لایه‌نانه و به‌رگریکردن و ناچارکردنى حکومه‌تى هه‌رێم به‌ڕێزگرتن له‌دیموکراسى و کارکردن بۆ بەر‌کارکردن به‌یاساى رۆژنامه‌نووسى و تایبه‌تمه‌ندییه‌کان نه‌ک حکومه‌ت هه‌موو ئه‌و یاسایانه سڕبکات. هاوڵاتى: له‌ئێستادا گروپى فشار دروستکراوه؟ نیاز عه‌بدوڵا: گروپه‌کانى فشار به‌به‌رده‌وامى هه‌ن، به‌ڵام ئێستا ئه‌وه‌ى ئێمه تێبینى ده‌که‌ین، له‌سه‌رجه‌م هه‌رێمى کوردستان گروپه‌کان رێکخراوترن له‌خۆپیشاندانه‌کان و به‌یاننامه‌ى هاوبه‌ش ده‌رده‌که‌ن و زۆربه‌ى ماڵپه‌ڕو رۆژنامه‌کان کار له‌سه‌ر خستنه‌ڕووى ئه‌و راستییانه ده‌که‌ن و هه‌موو ئه‌و په‌یوه‌ندییانه به‌وڵاتانى ده‌ره‌وه‌و رێکخراوه نێوده‌وڵه‌تییه‌کانه‌وه مافێکى گه‌ردوونیه، بۆیه به‌داخه‌وه دادگا ئه‌مه‌ى وه‌ک خیانه‌ت و بردنه ده‌ره‌وه‌ى زانیارى ته‌ماشاکردووه‌و دادگاو پارتى و ده‌زگا ئه‌منییه‌کان ده‌یانه‌وێت مافى گه‌ردوونی له‌خه‌ڵکى بسه‌ننه‌وه. هاوڵاتى: ره‌حمان غه‌ریب، له‌گه‌ڵ سه‌رۆکى هه‌رێم دانیشت و گفتوگۆى کرد وه‌ک پشتگیریکردنیان له‌ئازادى راده‌برین، تاچه‌ند پێویسته سه‌رۆک به‌شداریى له‌م که‌یسانه‌دا بکات؟ نیاز عه‌بدوڵا: ئێمه هیوادارین سه‌رۆکى هه‌رێم و سه‌رۆکایه‌تیه‌کان و هه‌موو کایه‌کان رێز له‌دیموکراسى و به‌هاکانى دیموکراسى بگرن، به‌ڵام ئه‌وه‌ى پێویسته له‌دادگا ئاماده‌بێت نوێنه‌رى سه‌ندیکاى رۆژنامه‌نووسانه، ده‌بوایه ئاماده‌بن، چونکه هه‌موویان رۆژنامه‌نووسن و له‌برى ئه‌وه له‌گه‌ڵ راپۆرتى ئازادیى رۆژنامه‌نووسان و رێگرییه‌کان بکات که پارته‌که‌ى خۆى به‌شێکى گه‌وره‌ى ئه‌و پێشێلکاریانه‌ى به‌رده‌که‌وێت، پێویسته ئه‌و رۆل ببینێت له‌ناو دامه‌زراوه‌که‌ى خۆى رێز له‌پرنسیپه‌کانى دیموکراسى و مافه‌کانى مرۆڤ و ئازادییه‌کان بگرێت و ئه‌و مه‌ترسییه‌ى له‌ماوه‌ى ساڵانى رابردوو پێشینه‌ى هه‌بووه له‌گه‌ڵى ده‌ستبه‌ردارى بێت، هه‌ر بانگه‌وازێکى ساخته هه‌ر ساخته‌یه‌و ده‌بێته پڕوپاگه‌نده کردن بۆ روو سپیکردنه‌وه‌ى ئه‌و که‌سانه‌ى پێویسته ئێستا له‌دادگا بن، نه‌ک ئه‌وه‌ى که نمایشیان بۆ بکرێت له‌گه‌ڵ پره‌نسیپى دیموکراسى و ئازادى راده‌ربڕیندان. هاوڵاتى: تائێستا هه‌ڵوێستى گۆڕان و یه‌کێتى له‌بڵاوکردنه‌وى به‌یاننامه‌دا بووه؟ تاچه‌ند پێویسته هه‌نگاوى جددى بنێن؟ نیاز عه‌بدوڵا: به‌هیچ جۆرێک من که‌سێکى حزبى نه‌بووم، به‌ڵام من به‌ته‌نیا له‌ئه‌و حزبانه زیاتر بۆ ئه‌م که‌یسانه کارده‌که‌م، که ئه‌مه بۆ هه‌موو ئه‌و که‌سانه‌ى دیکه‌ش راسته، که به‌رگریکارى مافه‌کانى مرۆڤن، بۆیه ئه‌و هه‌ڵوێستانه‌ى گۆڕان و یه‌کێتى و لایه‌نه‌کانى دیکه ده‌یکه‌ن ئێمه پێشوازى لێده‌که‌ین به‌و ئومێده‌ى بچێته بوارى کرده‌ییه‌وه، به‌ڵام ئه‌م هه‌ڵوێسته‌ى گۆڕان و یه‌کێتى به‌س نیه‌و له‌گه‌ڵ پارتى شه‌ریکى ئه‌و بڕیارانه‌ن، چونکه خوێندنه‌وه‌ى به‌یاننامه هیچ نیه پارتى که‌ى باکى به به‌یاننامه بووه، باکى به‌قسه‌ى وه‌زاره‌تى ده‌ره‌وه‌و که‌سایه‌تى گه‌وره‌ى تر نیه، بۆیه که تۆزقاڵێک رێزگرتن له به‌هاکانى مرۆڤ و دیموکراسى لاى یه‌کێتى و بزوتنه‌وه‌ى گۆڕان بوونى ماوه پێویسته هه‌ردووکیان بوێرى بکه‌ن له‌سه‌ر ئه‌م حوکمه ناڕه‌وایه که له‌داهاتوودا ئه‌ندامه‌کانى خۆشیان ده‌گرێته‌وه، پێویسته له‌حکومه‌ت بێنه ده‌ره‌وه یان هه‌ڵوێستى زۆر توند بنوێنن. ئێمه ئیراده‌مان به‌هێزه‌و هیچ هه‌نگاوێک له‌م هه‌نگاوانه نامانترسێنێت، حوکمى سته‌مکاریش بۆ هه‌تا هه‌تایه بۆ که‌س نابێت و پێویسته رۆژنامه‌نووسان له ژینگه‌یه‌کى دروست موماره‌سه‌رى کارى خۆیان بکه‌ن و پێویسته حکومه‌ت و پارته سیاسییه‌کان دواجار پابه‌ندبن به‌پره‌نسیپه‌کانى دیموکراسى و هیچ رێگه‌چاره‌یه‌کى دیکه‌یان نیه‌و ئه‌م جۆره حوکمڕانییه‌ى مه‌سرور بارزانى ده‌یکات له‌گه‌ڵ حزبه شه‌ریکه‌کانى حوکمڕانیه‌ک نیه بۆ داهاتوو بێت، به‌ڵکو بۆ ئه‌مڕۆیه‌و به‌چاوێکى تاریکه‌وه حوکمڕانى ده‌کات.
.jpg)
هاوڵاتى سه‌رۆکى حکومه‌تى هه‌رێمى کوردستان رایگه‌یاند:" ئیدانه‌ى هێرشه‌که‌ى ناوچه‌ى سه‌وزى به‌غدا ده‌که‌ن و ده‌بێت ئه‌و هێرشانه رابگیرێت". ئه‌مڕۆ سێشه‌ممه 23ى شوباتى 2021، مه‌سرور بارزانى سه‌رۆکى حکومه‌تى هه‌رێمى کوردستان له تویتێکدا له‌باره‌ى هێرشه‌که‌ى شه‌وى رابردووى ناوچه‌ى سه‌وزى به‌غداى پایته‌ختى عێراقه‌وه نوسیویه‌تى "نێرده دیبلۆماسییه‌کان دووچارى مه‌ترسى گه‌وره ده‌بنه‌وه له عێراق و ئه‌وان بۆ جه‌نگى دژ به تیرۆر و دووباره بونیادنانه‌وه‌ى عێراق لێره‌ن". هه‌روه‌ها مه‌سرور بارزانى ده‌شنوسێت: "داوا له حکومه‌تى فیدراڵ ده‌که‌م رێکارى کرده‌یى بۆ دابینکردنى سه‌لامه‌تییان بگرێته‌به‌ر و ده‌بێت ئه‌و هێرشانه رابگیرێن." به‌پێى راگه‌یه‌ندراوى شانه‌ى ئه‌منى عێراق، شه‌وى رابردوو دوو موشه‌ک له ناوچه‌ى سه‌وزى به‌غدا که‌وتوونه‌ته خواره‌وه، به‌بێ ئه‌وه‌ى ھیچ قوربانییه‌کى لێبکه‌وێته‌وه.
هاوڵاتى نرخى نه‌وتى خاوى برێنت بۆ هه‌ر به‌رمیلێک 66 دۆلارى تێپه‌راندو به‌رێژه‌ى له‌سه‌دا 1.52% به‌رزبووه‌ته‌وه. ئه‌مڕۆ سێشه‌ممه 23ى شوباتى 2021، نرخى به‌رمیلێک نه‌وتى خاوى برێنت به 66 دۆلار و 19 سه‌نت مامه‌ڵه‌ى پێوه ده‌کرێت. هه‌روه‌ها نرخى به‌رمیلێک نه‌وتى ئه‌مریکا(ته‌کساس) به 61 دۆلار و 38 سه‌نت مامه‌ڵه‌ى پێوه‌ده‌کرێت. هاوکات به‌رمیلێک نه‌وتى خاوى ئۆپێک پڵه‌س به 64 دۆلارو 29 سه‌نت مامه‌ڵه‌ى پێوه ده‌کرێت.
هاوڵاتى بڕیارده‌رى لیژنه‌ى دارایى په‌رله‌مانى عێراق رایده‌گه‌یه‌نێت،"هه‌ولێر و به‌غدا گه‌یشتوونه‌ته رێککه‌وتنى راسته‌قینه و ئه‌وه‌ش ده‌بێته هۆکارێک بۆئه‌وه‌ى له‌گه‌ڵ جێبه‌جێکردنی، مووچه بێ لێبڕین دابه‌شبکرێت". ئه‌مڕۆ سێشه‌ممه 23ى شوباتى 2021، ئه‌حمه‌د سه‌فار بڕیارده‌رى لیژنه‌ى دارایى له په‌رله‌مانى عێراق له چاوپێکه‌وتنێکى ته‌له‌فزیۆنیدا رایگه‌یاند:"له ئه‌گه‌رى رێککه‌وتندا به‌شه بودجه‌ى مانگانه وه‌ها ده‌بێت، خه‌رجى گشتى هه‌یه، جا خه‌رجى سیادى لێده‌بڕن، ئه‌وه‌ى ده‌مێنێته‌وه خه‌رجى فیعلییه و 12.67% ده‌نێردرێته هه‌رێمى کوردستان". هه‌روه‌ها راشیگه‌یاند:"جا هه‌رچه‌ند خه‌رجى سیادى که‌م بێت و خه‌رجى گشتى زیاد بێت، به‌شه بودجه‌ى ئێمه زیاتر ده‌بێت، به‌ڕاى من له‌گه‌ڵ هاتنى پاره و داهاتى نێوخۆیى مووچه بێ لێبڕین ده‌درێت و به‌شێکیش بۆ وه‌به‌رهێنان ده‌مێنێته‌وه". بریارده‌رى لیژنه‌ى دارایى په‌رله‌مانى عێراق جه‌ختى له‌وه‌شکرده‌وه که ئه‌وان بودجه‌یان زیاد نه‌کردووه، به‌ڵکو که‌میان کردووه‌ته‌وه، وتى:"پێشتر 164 تریلیۆن بوو ئێستا 129 تریلیۆنه، به‌شى حاکیمه که سووته‌مه‌نی، به‌شه‌خۆراک و ده‌رمان له‌خۆده‌گرێت ئه‌وه جێگیره و بۆ هه‌رێمى کوردستان دێت".
هاوڵاتى نوسینگه‌ى فوئاد مه‌عسوم رونکردنه‌وه‌یه‌کى بڵاوکرده‌وه و رایگه‌یاند:"قسه‌کانى شیرین خانى کچى په‌یوه‌ندیان به‌فوئاد مه‌عسومه‌وه نیه و زۆرجاریش هه‌وڵیداوه بۆچون و روئیاکانى واقعى بن و واز له‌و جۆره لێدوانانه بهێنێت به‌ڵام له‌ته‌مه‌نێکدا نیه که ئاراسته بکرێت و له‌چ حزبێک کارده‌کات". نوسینگه‌ى فوئاد مه‌عسوم له‌رونکردنه‌وه‌یه‌کدا، رایگه‌یاند:"ماوه‌یه‌که به‌ڕه‌وا و ناڕه‌وا هێرشێکى نامه‌نتیق ده‌کرێته سه‌ر د.فوئاد مه‌عسوم ئه‌ندامى ده‌سته‌ى دامه‌زرێنه‌رى یه‌کێتى نیشتیمانى کوردستان و سه‌رکرده‌ى رۆژانى خه‌باتى شاروشاخ و ماندوبون، به‌هۆى لێدوانى خاتو شیرین فوئاد مه‌عسومى کچه‌که‌یه‌وه". راشیگه‌یاند:" فوئاد مه‌عسوم نه‌ک هه‌رله‌گه‌ڵ ئه‌و جۆره لێدوان و قسانه نیه و دوره له بۆچون و ڕاو که‌سایه‌تی، زۆربه‌ى کاتیش دژ و نا هاوڕابووه له‌گه‌ڵ ئه‌و جۆره بۆچونانه که به‌داخه‌وه به‌شێک له راگه‌یاندنه‌کانیش به‌مه‌به‌ست و بۆ ناشیرینکردنى خه‌باتى پاک و نه‌زیهى جه‌نابى دکتۆر فوئاد ته‌رویجى ئه‌و مه‌سه‌لانه ده‌که‌ن". هه‌ر له‌و رونکردنه‌وه‌یه‌دا ئاماژه‌ى به‌وه‌کردوه، " شیرین خانى کچى فوئاد مه‌عسوم هه‌رگیز هیچ پۆستێکى له ماوه‌ى سه‌رۆکایه‌تى کۆمار و نه پێشتر و نه‌دواتر له هیچ جومگه‌یه‌کى نزیکى باوکیه‌وه نه‌بووه، ئه‌و قسانه هه‌مووى دورن له‌راستیه‌وه که گوایه له‌سه‌رۆکایه‌تى کۆمار پۆستى هه‌بوه". هاوکات، نوسینگه‌ى راگه‌یاندنى سه‌رۆک کۆمارى پێشوى عێراق باسى له‌وه‌شکردوه، دکتۆر فوئاد چه‌ندینجاریش ئه‌وه‌ى دوپاتکردۆته‌وه که "کچه‌که‌ى له‌ته‌مه‌نێکى گه‌وره‌دایه‌و خاوه‌نى ماڵ و هاوسه‌رى خۆیه‌تى و له‌وڵاتێکى تر ده‌ژیت و زۆر هه‌وڵیشیداوه که بۆچون و روئیایه‌کانى واقعى بن و واز له‌و جۆره لێدوانانه بهێنێت که به‌هیچ شێوه‌یه‌ک له‌گه‌ڵ دونیابینیدا یه‌کناگرێته‌وه، به‌ڵام ئه‌و خاتونه له‌ته‌مه‌نێکدا نیه که ئاراسته بکرێت و خۆى ئازاده له چ حزبێکدا کارده‌کات و چى ده‌ڵێت".
هاوڵاتى ئه‌ندامێکى مه‌کته‌بى سیاسیى پارتى دیموکراتى کوردستان رایگه‌یاند:"هه‌رێم رازى بووه به‌راده‌ستکردنى 250 هه‌زار به‌رمیل نه‌وت و نیوه‌ى داهاتى فیدراڵى". هۆشیار زێبارى ئه‌ندامى مه‌کته‌بى سیاسیى پارتى رایگه‌یاند:"هه‌ڵوێستى لایه‌نه کوردیه‌کان سه‌ره‌ڕاى جیاوازى له بۆچونه سیاسیه‌کانیان له‌ئێستادا یه‌کخراوه، هه‌رێمى کوردستانیش ڕازى بووه به ڕاده‌ستکردنى 250 هه‌زار به‌رمیل نه‌وت و نیوه‌ى داهاته‌که‌ى به حکومه‌تى فیدڕاڵی". ناوبراو راشیگه‌یاند:" ئه‌و رازى بوونه به‌پێى ئه‌و ڕه‌شنوسه‌ى حکومه‌ته که پێشکه‌شى په‌رله‌مانى کردوه، به‌ڵام حکومه‌ت شکسته‌کانى ده‌خاته ئه‌ستۆى هه‌رێمى کوردستان". زێبارى ئاماژه‌ى به‌وه‌شکرد چوار کێشه هه‌یه که ده‌بێت له‌نێوان عێراق و هه‌رێم چاره‌سه‌ر بکرێن که په‌سه‌ندکردنى یاساى نه‌وت و گاز، ئه‌نجومه‌نى فیدڕاڵى له ده‌ستور که په‌یوه‌سته به په‌یوه‌ندییه‌کانى نێوان هه‌رێم و پارێزگاکان که ناڕێکخراوه، جگه له‌وه‌ش، ئه‌نجامدانى سه‌رژمێرى و یاساى دادگاى فیدڕاڵییه. بڕیاره سبه‌ینێ سێشه‌ممه وه‌فدى حکومه‌تى هه‌رێم به‌مه‌به‌ستى گفتوگۆکردن له‌سه‌ر پێشنیازه نوێیه‌کان له‌باره‌ى پشکى هه‌رێم له‌ناو پرۆژه‌یاساى بودجه سه‌ردانى به‌غدا بکات. پرۆژه نوێیه‌که‌ى لایه‌نه شیعه‌کان له‌سه‌ر رێککه‌وتوون پێدانى 430 هه‌زار به‌رمیل نه‌وتى رۆژانه‌یه به کۆمپانیاى سۆمۆى عێراقى و دواتر به‌غدا شایسته‌ى کۆمپانیا نه‌وتییه‌کان و خه‌رجییه‌کانیان به نه‌وت ده‌ده‌نه‌وه هه‌رێم.
سه‌رکۆ جه‌مال پاش تێپه‌ڕبوونى هه‌فته‌یه‌ک به‌سه‌ر هێرشه موشه‌کییه‌که‌ى هه‌ولێردا تائێستا ده‌زگا ئه‌منییه‌کانى هه‌رێم له‌لێکۆڵینه‌وه‌کانیان به‌رده‌وامن و هیچ زانیارییه‌کى ورد له‌سه‌ر ئه‌و لایه‌ن و وڵاته‌ى له‌پشت ئه‌و هێرشه‌وه بووه بۆ راى گشتى ئاشکرا نه‌کراون. شه‌وى 15ى شوباتى هه‌فته‌ى رابردوو له‌ڕێگه‌ى چه‌ند مووشه‌کێکه‌وه هێرشکرایه سه‌ر شارى هه‌ولێر، به‌پێى راگه‌یه‌ندراوى وه‌زاره‌تى ناوخۆى حکومه‌تى هه‌رێم، که‌سێک گیانى له‌ده‌ستداوه‌و هه‌شت که‌سی دیکه برینداربوون که به‌شێکیان ئه‌مریکین. گروپێک که خۆیان به "سرایا أولیا‌‌‌ء الدم" ناو ده‌هێنن له به‌یاننامه‌یه‌کدا، به‌رپرسارێتى خۆیان له‌هێرشه موشه‌کیه‌که‌ى هه‌ولێر راگه‌یاند. ئه‌و گروپه ئه‌وه‌شیان راشگه‌یاندووه که سیسته‌مى سیرام (CRAM) نه‌یتوانیوه رێ له‌مووشه‌که‌کانیان بگرێت که (24) مووشه‌کیان ئاراسته کردووه و سه‌رجه‌میان ئامانجه‌کانیان پێکاوه. رووداوه‌که کاردانه‌وه‌ى ناوخۆیى و نێوده‌وڵه‌تى لێکه‌وته‌وه، به‌وته‌ى به‌رپرسانى ئه‌منیى هه‌ریه‌ک له‌ئه‌مریکا و عێراق و حکومه‌تى هه‌رێم به‌جیا لێکۆڵینه‌وه له‌ڕووداوه‌که ده‌که‌ن. ئه‌و کرده‌وه‌یه کارێکى هه‌واڵگرى تیرۆریستى وردى پلان بۆ داڕێژراوه نه‌ک کرده‌وه‌یه‌ک که‌میلیشیایه‌کى چه‌کدار ئه‌نجامى بدات وه‌ک ئه‌وه‌ى باس له‌حه‌شدى شه‌عبى ده‌کرێت، چونکه گه‌یاندنى مووشه‌که‌کان و ئۆتۆمبێله‌که‌ش زۆر به‌وردى کراوه، ئه‌و که‌سانه‌ش که ئه‌نجامیانداوه ورده‌کار بوون و زۆر شاره‌زا بوون، ئه‌و کاره‌ش به‌میلیشیایه‌ک ناکرێت بریکارى پێشووى وه‌زیرى ناوخۆى هه‌رێم ده‌ڵێت:"هه‌ڵدانى ئه‌و مووشه‌کانه به‌گروپێکى میلیشیا ناکرێت و کارێکى وردى هه‌واڵگرییه". جه‌لال شێخ که‌ریم، بریکارى پێشووى وه‌زیرى ناوخۆى حکومه‌تى هه‌رێم و شاره‌زاى ئه‌منیی، له‌لێدوانێکدا به هاوڵاتى وت "که‌موکورتى ئه‌منیى له‌وه‌دایه که ئاگادار نه‌بوون کارێکى له‌وشێوه‌یه روویداوه له‌کاتێکدا ئه‌و که‌سانه زۆر به‌وردى ئه‌و کاره‌یان ئه‌نجامداوه ئه‌مه پرۆسه‌یه‌کى وردى هه‌واڵگرى بووه". ناوبراو پێشیوابوو ئه‌و ناوچه‌یه‌ش (رێگاى هه‌ولێر- گوێر) بوارى زۆر هه‌یه که به‌وشێوه‌یه رووداوێک رووبدات، وتیشى:"کاریگه‌رى خراپیشى ده‌بێت له‌سه‌ر متمانه‌ى هێزه ئه‌منییه‌کانى هه‌رێم له‌لاى هاوپه‌یمانان". جه‌لال شێخ که‌ریم وتیشى:" ئه‌و کرده‌وه‌یه کارێکى هه‌واڵگرى تیرۆریستى وردى پلان بۆ داڕێژراوه نه‌ک کرده‌وه‌یه‌ک که‌میلیشیایه‌کى چه‌کدار ئه‌نجامى بدات وه‌ک ئه‌وه‌ى باس له‌حه‌شدى شه‌عبى ده‌کرێت، چونکه گه‌یاندنى مووشه‌که‌کان و ئۆتۆمبێله‌که‌ش زۆر به‌وردى کراوه، ئه‌و که‌سانه‌ش که ئه‌نجامیانداوه ورده‌کار بوون و زۆر شاره‌زا بوون، ئه‌و کاره‌ش به‌میلیشیایه‌ک ناکرێت". "ئه‌و که‌سانه‌ى کرده‌وه‌که‌یان ئه‌نجامداوه، ئه‌و بۆشاییه ئه‌منییه‌یان قۆستووه‌ته‌وه، بۆیه پێویسته رێوشوێنى جیاواز بگیرێته‌به‌ر بۆ پاراستنى هه‌ولێر له‌هێرشى مووشه‌کی، حکومه‌تى هه‌رێم کارى ئه‌وه‌یه که بیپارێزێت و هاوپه‌یمانانیش له‌ڕێگه‌ى ته‌کنیکى پێشکه‌وتووه‌وه خۆیان له‌هێرشى سه‌ربازیى ده‌پارێزن"، جه‌لال شێخ که‌ریم وا ده‌ڵێت. هه‌روه‌ها جه‌لال شێخ که‌ریم جه‌ختى له‌وه‌شکرده‌وه که ئه‌و مووشه‌که‌ى هێرشه‌که‌ى پێ ئه‌نجامدراوه رووسییه، ئه‌و جۆره‌ش که به‌کارهاتووه له‌هێرشه‌که‌دا مووشه‌کى شه‌شى و دوانزه‌ییه که زیاتر له‌هه‌شت کیلۆمه‌تر ده‌ڕوات، "گومانى ئه‌وه‌ش ده‌کرێت که‌وڵاتێکى دیکه ئه‌و مووشه‌کانه‌ى پێدابن و که‌سانى زۆر شاره‌زاش له‌گه‌ڵیان بووه بۆ هه‌ڵدانى مووشه‌که‌که". قادر حه‌مه‌جان: یه‌که‌مجار نییه کێشه‌ى ئه‌منیى له‌وشێوه‌یه ڕووبدات هاوکات، قادر حه‌مه‌جان ئه‌ندامى ئه‌نجومه‌نى باڵاى سیاسى و به‌رژه‌وه‌ندیه‌کانى یه‌کێتى له‌لێدوانێکدا بۆ هاوڵاتى ئاماژه‌ى به‌وه‌کرد که یه‌که‌مجار نییه کێشه‌ى ئه‌منیى له‌وشێوه‌یه ڕووبدات، وتیشى:" ئه‌وه‌ى له‌کۆیه‌ش روویدا هه‌مان شت بوو، به‌مووشه‌ک کارێکى له‌وشێوه‌یه ئاسانه رووبدات". رۆژى 8ى ئه‌یلولى 2018 له‌لایه‌ن کۆمارى ئیسلامى ئێرانه‌وه به حه‌وت مووشه‌ک هێرش کرایه سه‌ر باره‌گاى حزبى دیموکراتى ئێران(حدک) که به‌و هۆیه‌وه (٤٠) که‌س کوژران و برینداربوون. سه‌رچاوه‌یه‌کى سه‌رۆکایه‌تى کۆمارى عێراق: ئه‌مریکیه‌کان به‌دوورى ده‌زانن ئێران له‌پشتى هێرشه‌که‌وه بێت و زیاتر گومانه‌کانیان به‌لاى وڵاتێکى دیکه‌ى هه‌رێمیدا ده‌ڕوات سه‌رچاوه‌یه‌ک له‌وه‌زاره‌تى پێشمه‌رگه‌ى حکومه‌تى هه‌رێم که له‌به‌ر هه‌ستیارى بابه‌ته‌که نه‌ویست ناوى بنووسرێت به هاوڵاتى وت" هه‌ریه‌ک له وه‌زاره‌تى پێشمه‌رگه و ناوخۆى حکومه‌تى هه‌رێمى کوردستان لیژنه‌یه‌کى هاوبه‌شیان پێکهێناوه، له‌سه‌ر ئاستى باڵاش لیژنه‌یه‌ک له‌نێوان هه‌ولێرو به‌غدا و هاوپه‌یمانان بۆ لێکۆڵینه‌وه له‌هێرشه پێکهێنراوه". فه‌ریق جه‌مال ئیمینکی، سوپاسالارى وه‌زاره‌تى پێشمه‌رگه، بۆ هاوڵاتى ئاماژه‌ى ته‌نها به‌وه‌کرد که‌چاوه‌رێى ته‌واوبوونى لێکۆڵینه‌وه‌کان ده‌که‌ن. هه‌روه‌ها لیوا قاره‌مان که‌مال، جێگرى سوپاسالارى وه‌زاره‌تى پێشمه‌رگه بۆ هاوڵاتى ئه‌وه‌ى دووپاتکرده‌وه که وه‌زاره‌تى ناوخۆو ده‌زگاى ئاسایش لێى به‌رسن، وتیشى:"وه‌ک وه‌زاره‌تى پێشمه‌رگه به‌یاننامه‌‌مان ده‌رکردووه و هیچى ترى له‌سه‌ر ناڵێن". به‌پێى به‌دواداچوونه‌کانى هاوڵاتى که له‌سه‌رچاوه‌یه‌کى ناو وه‌زاره‌تى ناوخۆى حکومه‌تى هه‌رێمى کوردستان ده‌ستى که‌وتووه تائێستا به‌رپرسانى ئه‌منیى هه‌رێمى کوردستان به به‌رپرسانى عێراق و هاوپه‌یمانانیان وتووه که ئه‌و ئۆتۆمبێله‌ى هێرشه مووشه‌کیه‌که‌ى لێوه ئه‌نجامدراوه له‌ناوچه‌یه‌کى نزیک موسڵه‌وه هاتووه، که مه‌به‌ست لێى (به‌عشیقه‌و به‌رده‌ڕه‌ش)ەوه هاتبێت، به‌ڵام هاوپه‌یمانان و به‌رپرسانى باڵاى عێراقیش ئه‌و زانیاریانه‌یان تائێستا به‌هه‌ند وه‌رنه‌گرتووه و ده‌یانه‌وێت لێکۆڵینه‌وه‌ى وردو جددى له‌وباره‌یه‌وه ئه‌نجامبدرێت. هه‌روه‌ها جه‌ختى له‌وه‌شکرده‌وه وه‌زاره‌تى ناوخۆى حکومه‌تى هه‌رێم چاوه‌رێى ته‌واوبوونى لێکۆڵینه‌وه‌ى ئه‌مریکییه‌کان ده‌کات تا لێکۆڵینه‌وه‌کانى حکومه‌تى هه‌رێم نزیک بێت له‌ده‌رئه‌نجامى راپۆرتى ئه‌مرییکه‌کان له‌وباره‌یه‌وه. سه‌رچاوه‌یه‌کى سه‌رۆکایه‌تى کۆمارى عێراق هێما بۆ ئه‌وه ده‌کات که ئه‌مریکیه‌کان به‌دوورى ده‌زانن ئێران له‌پشتى هێرشه‌که‌وه بێت و زیاتر گومانه‌کانیان به‌لاى وڵاتێکى دیکه‌ى هه‌رێمیدا ده‌ڕوات. سه‌رچاوه‌یه‌ک له‌لیواى سه‌رۆکایه‌تى کۆمارى عێراق، به هاوڵاتى وت" گومان ده‌کرێت وڵاتێکى دراوسێى عێراق له‌و دۆسیه‌یه تێوه‌گلابێت و ئه‌مریکیه‌کانیش جددین له‌وه‌ى به‌وردى لێکۆڵینه‌وه له‌وباره‌یه‌وه بکرێت، بۆیه دۆسیه‌که زۆر هه‌ستیاره‌و هیچ لایه‌نێک پێش بڵاوکردنه‌وه‌ى لێکۆڵینه‌وه لێدوان نادات". هه‌روه‌ها وتیشى:"هه‌م ئه‌مریکیه‌کان هه‌م شاره‌زایانى ئه‌منیى به‌دوورى ده‌زانن ئێران له‌و کرده‌وه‌یه‌دا ده‌ستى هه‌بێت، گومانیش ده‌کرێت ئه‌و کرده‌وه‌یه له‌لایه‌ن وڵاتێکى دراوسێ بۆ تۆمه‌تبارکردنى حه‌شدى شه‌عبى و که‌مکردنه‌وه‌ى نفوزیان له‌ناوچه سوننیه‌کان ئه‌نجامدرابێت، تا ئه‌مریکا له‌و رێگه‌یه‌وه فشار بخاته‌سه‌ر حه‌شدى شه‌عبى بیانکاته ئامانج". به‌پێى راگه‌یه‌ندراوه‌که‌ى وه‌زاره‌تى ناوخۆى حکومه‌تى هه‌رێمى کوردستان شوێنى ئه‌و ئوتومبێله‌یان دۆزیوه‌ته‌وه که مووشه‌که‌کانى لێوه هاوێژراوه که ئوتومبێله‌که جۆرى (کیا)یه‌و له‌ڕێگه‌ى نێوان هه‌ولێرو گوێڕ دۆزراوه‌ته‌وه. له راگه‌یه‌ندراوه‌که‌ى وه‌زاره‌تى ناوخۆى هه‌رێمدا ئه‌وه‌ش هاتووه "ئه‌وه‌ى جێگه‌ى سه‌رنجه، هه‌مان شێوازو ته‌کنیک که له‌هێرشى پێشووى سه‌ر فرۆکه‌خانه‌ى هه‌ولێر به‌کارهاتبوو، له‌هێرشى شه‌وى 15/٢/2021 دووباره بووه‌ته‌وه. لێکۆڵینه‌وه‌کانیش به‌رده‌وامن بۆ ئاشکراکردنى ئه‌و که‌س و لایه‌نانه‌ى له‌پشت هێرشه‌که‌وه‌ن".
هاوڵاتى کچێکى کورد که‌باوکى خه‌ڵکى که‌لار بووه‌و به‌هۆکارى هه‌ژاریى و سیاسى روویان له‌ئه‌مریکا کردووه، بووه ئه‌ندامى خێزانى شاهانه‌ى به‌ریتانیا دواى هاوسه‌رگیرى کردنى له‌گه‌ڵ هێنرى رۆپه‌ر-کۆرۆزۆندا، که‌خوشکه‌زاى بووکى شاژنه ئه‌لیزابێزى دووه‌مه. کچێکى کورد به‌ناوى هانا جاف دواى ساڵێک له‌ده‌زگیراندارى له‌گه‌ڵ هێنرى رۆپه‌ردا هاوسه‌رگیرى ئه‌نجامدا که‌ئه‌ندامێکى خێزانى شاهانه‌ى به‌ریتانیایه‌و به‌مه‌ش هانا ده‌بێته ئه‌ندامى هه‌مان خێزان. هێنرى رۆپه‌ر خوشکه‌زاى سارا فێرگسنه، ژنه‌میرى شازاده ئه‌ندرو که میرى شارى یۆرکى ئینگلته‌رایه‌و شازاده ئه‌ندرو دووه‌م کوڕى شاژن ئیلزابێزى دووه‌م، شاژنى ئێستاى به‌ریتانیاو شازاده فلیپه. هێنرى ده‌شبێته پورزاى شازاده یوجین و شازاده بێتریس که له‌پله‌ى نۆیه‌م و ده‌یه‌م دێن بۆ شوێنگرتنه‌وه‌ى شاژنه ئیلیزابێزى دووه‌م. هاوسه‌ره‌که‌ى هانا که‌ته‌مه‌نى (٣٥) ساڵه یه‌کێکه له‌نه‌وه‌کانى شا هێنرى حه‌وته‌م، پاشاى ئینگلته‌را له‌نێوان ساڵانى ١٤٨٥ بۆ ١٥٠٩. هاناو هێنرى به‌هۆى هاوڕێیه‌کیانه‌وه یه‌کتریان ناسیوه‌و دواى چوار مانگ له‌یه‌کترناسین له‌دووى کانونى دووه‌مى ٢٠٢٠، هێنرى داواى هاوسه‌رگیریى له‌هانا کرد له‌سویسرا. هانا سه‌ریاس جاف له‌چوارى تشرینى دووه‌مى ١٩٨٦ له‌دایکبووه‌و هاووڵاتییه‌کى مه‌کسیکییه‌و به‌ڕه‌چه‌ڵه‌ک کورده‌و سه‌ر به‌خێڵى جافه‌و نه‌وه‌ى پاشا موحه‌مه‌د جافه. هانا له‌شارى سان دیاگۆى مه‌کسیک له‌دایکبووه‌و بڕوانامه‌ى به‌کالۆریۆسى له‌ده‌روونزانیدا به‌ده‌ستهێناوه‌و دواتر ماسته‌رى له‌هونه‌ردا وه‌رگرتووه. هانا که‌سایه‌تییه‌کى سیاسی، نووسه‌ر و چالاکوانه‌و له رێکخراوى جاف بۆ خوێندنکار کار ده‌کات که رێکخراوێکى قازانج نه‌ویسته و تیشک ده‌خاته سه‌ر مافى په‌نابه‌ران و ده‌سته‌به‌رکردنى مافى خوێندن بۆیان. سه‌ریاس جافى باوکی خه‌ڵکی که‌لاره‌و له‌و هاووڵاتیه کوردانه‌یه که له‌ساڵانى رابردوودا به‌هۆکاری هه‌ژاریی‌و سیاسی کوردستانیان به‌جێهێشت‌و روویان له‌وڵاتانی دیکه‌ی ئهوروپاو ئه‌مریکا کرد، هه‌ر له‌وێش ژیانی هاوسه‌رییان له‌گه‌ڵ نه‌ته‌وه جیاوازه‌کانی تر پێکهێناوه.
