.jpeg)
ئارا ئیبراهیم له 72 کاتژژمێرى رابردوودا مه‌کته‌بى سیاسى یه‌کێتى کاندیدى هه‌شت پۆستى باڵاى بۆ کابینه‌ى نۆیه‌م یه‌کلایکرده‌وه‌و دوو به‌رپرسى یه‌کێتى پشتراستى سه‌رجه‌م ناوى کاندیده‌کانیان بۆ هاوڵاتى کرده‌وه. رۆژى پێنجشه‌ممه‌ى رابردوو مه‌کته‌بى سیاسى یه‌کێتى سه‌رجه‌م ئه‌و ناوانه‌ى یه‌کلایکرده‌وه که ئیستحقاقى حزبه‌که‌یه‌تى بۆ پۆستى وه‌کیل وه‌زیرو سه‌رۆک ده‌سته‌کان. به‌رپرسێکى باڵاى یه‌کێتى له‌به‌ر هه‌ستیارى بارودۆخه‌که بۆ هاوڵاتى جه‌ختى له‌و ناوانه کرده‌وه‌و وتى:" پێمانوتراوه قسه نه‌که‌ین له‌به‌ر بارودۆخه‌که، به‌ڵام ناوى ئه‌و هه‌شت کاندیده راسته‌و به‌شێکیان نێردراون بۆ ئه‌وه‌ى مه‌رسومى ده‌ستبه‌کاربوونى له سه‌رۆکایه‌تى هه‌رێم بۆ ده‌ربچێت". هاوکات، یه‌کێک له کاندیده‌کان که ناوى هاتووه بۆ پۆستێکى حکومى ئه‌وه‌ى بۆ هاوڵاتى پشتراستکرده‌وه‌و وتى:" به‌ڵێ سه‌رجه‌م ناوه‌کان راستن و بریاره هه‌مووى پێکه‌وه به نوسراوێک بنێردرێت بۆ ئه‌وه‌ى مه‌رسومى بۆ ده‌ربکرێت". هه‌روه‌ها ئه‌وه‌شى دووپاتکرده‌وه پاکێجى کاندیدانى یه‌کێتى و بزوتنه‌وه‌ى گۆڕان بریاره له هه‌فته‌ى داهاتوودا مه‌رسومى بۆ ده‌ربکرێت. ناوى کاندیده‌کانى یه‌کێتى بۆ پۆستى بریکارى وه‌زارو سه‌رۆک ده‌سته بریتین له: یه‌که‌م: لیوا چه‌تۆ صاڵح، ئه‌ندامى سه‌رکردایه‌تى یه‌کێتیى بۆ بریکارى وه‌زیرى ناوخۆ. دووه‌م: احمد موفتى، براى عدنان موفتى سه‌رۆکى پێووشترى په‌رله‌مان و به‌ڕێوبه‌رى گشتیى له‌وه‌زاره‌تى سامانه سروشتییه‌کان بۆ بریکارى وه‌زیرى سامانه سروشتییه‌کان. سێیه‌م: په‌روین حه‌مه، ئه‌ندامى سه‌رکردایه‌تى یه‌کێتیى بۆ پۆستى سه‌رۆکى ده‌سته‌ى مین. چواره‌م: د. ره‌هێل فه‌ره‌یدون، سکرتێرى پێشووترى کۆمه‌ڵه‌ى خوێندکاران بۆ پۆستى بریکارى وه‌زیرى ته‌ندروستى. پێنجه‌م: ئه‌مه‌ل جلال، ئه‌ندامى ئه‌نجومه‌نى باڵاى خانمان بۆ سه‌رۆکى ده‌سته‌ى گه‌شتو گوزار. شه‌شه‌م: على عوسمان، جێگرى پێشووى پارێزگارى هه‌ڵه‌بجه بۆ پۆستى بڕیکارى وه‌زاره‌تى پیشه‌سازى و بازرگانى. حه‌وته‌م: شیلانى کاتب عدل، ئه‌ندامى مه‌کته‌بى هه‌ڵبژاردنى یه‌کێتیى بۆ پۆستى بڕیکارى وه‌زیرى داد. هه‌شته‌م:زێندن مولود، جێگرى لێپرسراوى مه‌ڵبه‌ندى سۆران بۆ پۆستى بڕیکارى وه‌زیرى ئه‌وقاف.
شاناز حه‌سه‌ن به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تى ته‌ندروستى گه‌رمیان، سه‌ره‌تاى بڵاوبونه‌وه‌ى کۆرۆنا بۆ هاوڵاتى باس ده‌کات و جه‌ختله‌وه ده‌که‌نه‌وه یه‌ک تووشبوو ڤایرۆسه‌که‌ى بڵاوکردووه‌ته‌وه‌و ده‌شڵێن:"ئه‌وانه‌ى توشبوون و ده‌مرن سنگیان پرده‌بێت له‌ئاو تواناى هه‌ناسه‌دانیان نامێنێت". له‌سه‌ره‌تاى بڵاوبونه‌وه‌ى ڤایرۆسى کۆرۆنا له‌هه‌رێمى کوردستاندا له گه‌رمیان هیچ حاڵه‌تێک تۆمار نه‌کرا، به‌ڵام دواى جه‌ژنى ره‌مه‌زان رۆژانه تووشبووى کۆرۆنا تۆمار کراوه به‌پێى وته‌ى به‌ڕێوه‌به‌رى گشتى ته‌ندروستى له گه‌رمیان. سیروان محه‌مه‌د، به‌ڕێوه‌به‌رى گشتى ته‌ندروستى گه‌رمیان له‌لێدوانێکدا به‌هاوڵاتى وت" تا 25ى ئایار هیچ حاڵه‌تێک له گه‌رمیاندا تۆمار نه‌کرا، له‌دواى جه‌ژنه‌وه حاڵه‌ت هه‌بوو و تائێستاش هه‌یه و رۆژانه تۆمار ده‌کرێن". ناوبراو ئاماژه‌ى به‌وه‌کرد ژماره‌ى تووشبوان گه‌یشتۆته 130که‌س و له‌و ژماره‌یه له‌نێوان 90بۆ100ى تائێستا له‌نه‌خۆشخانه‌کاندان و چاره‌سه‌ر وه‌رده‌گرن و ئه‌وانى دیکه چاکبونه‌ته‌وه. به‌ڕێوه‌به‌رى گشتى ته‌ندروستى گه‌رمیان، جه‌ختى له‌وه‌کرده‌وه که زۆربه‌ى زۆری ئه‌وانه‌ى تووشى ڤایرۆسه‌که بوون هیچ نیشانه‌یه‌کیان نیه"سه‌ره‌تا دوو حاڵه‌ت تۆمارکرا که یه‌کێکیان گیانیله‌ده‌ستدا که به‌رکه‌وته‌ى ئه‌و ژنه‌بوون که یه‌که‌م جار تۆمارکرا له گه‌رمیان". هه‌روه‌ها ئه‌وه‌ى نه‌شارده‌وه که به‌شێک له دانیشتوانى که‌لار تێکه‌ڵاویان له‌گه‌ڵ که‌سانی عه‌ره‌ب هه‌بووه که له به‌غداوه هاتوون. به‌ڕێوه‌به‌رى گشتى ته‌ندروستى گه‌رمیان پێیوابوو ئه‌م جاره ژماره‌ى زیاتر وه‌ک توشبووى ڤایرۆسه‌که هه‌بووه‌و له هه‌ر سه‌د که‌سێک که توشى ڤایرۆسه‌که ده‌بێت ئه‌گه‌رى سێ بۆ چوار نه‌خۆشى گیانى له‌ده‌ست هه‌یه له‌گه‌رمیاندا. ده‌رباره‌ى ئه‌وانه‌ى گیان له‌ده‌ستده‌ده‌ن و له ته‌مه‌ندان نه‌خۆشى درێژخایه‌ن هۆکاره یان ڤایرۆسى کۆرۆناکه، سیروان محه‌مه‌د ئه‌وه‌ى دووپاتکرده‌وه که له‌سه‌دا سه‌د ئه‌وانه‌ى به ڤایرۆسى کۆرۆنا ده‌مرن به‌هۆى کۆرۆناکه‌وه‌یه نه‌ک نه‌خۆشى دیکه‌ى وه‌ک شه‌کره‌و شتى دیکه، چونکه "ئۆکسجینى له‌ش داده‌به‌زێت بۆ له‌سه‌دا 80که ئه‌مه له مرۆڤێکى ئاسایدا له‌کاتێکدا نه‌خۆشیه درێژخایه‌نه‌کانیشى هه‌بێت به‌و جۆره دانابه‌زێت، ئه‌وانه‌ى توشبوون و ده‌مرن سنگیان پرده‌بێت له‌ئاو تواناى هه‌ناسه‌دانیان نامێنێت". له گه‌رمیاندا به هاوکارى خێرخوازان و سه‌رمایه‌داران نه‌خۆشخانه‌یه‌کى 65 قه‌ره‌وێڵه‌یى له که‌لاردا دروستکراوه که بۆ ئۆکسجین گونجاو بێت و چونکه پێشتر له‌که‌لار نه‌بوه و حکومه‌ت دروستى نه‌کردووه. له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا له‌گه‌رمیان دوو نه‌خۆشخانه هه‌یه نه‌خۆشخانه‌ى گشتى که‌لار و نه‌خۆشخانه‌ى قه‌ڵا که تایبه‌تن به نه‌خۆشانى کۆرۆنا. "ئه‌م ڤایرۆسه تایبه‌ته و ئێمه هیچ ئاماده‌نه‌بوین بۆ ڤایرۆسێکى ئاواو که ئه‌مه‌ش په‌یوه‌ندى به ژێرخانه‌وه هه‌یه که له ساڵانى پێشتردا هیچ کارى بۆ نه‌کراوه و بنیات نه‌نراوه، نه‌خۆشخانه و کارمه‌ندى ته‌ندروستى و پزیشکى پێویستى نه‌بووه"، به‌ڕێوه‌به‌رى گشتى ته‌ندروستى گه‌رمیان وا ده‌ڵێت. تێکه‌ڵاوى و په‌یوه‌ندییه کۆمه‌ڵایه‌تییه‌کان له گه‌رمیاندا و دروستبوونى قه‌ره‌باڵغى هۆکارێکى دیکه‌ى بڵاوبونه‌وه‌ى ڤایرۆسه‌که بووه. پزیشکێکى هه‌ناوى گشتى له‌نه‌خۆشخانه‌ى گشتى که‌لار ئه‌وه دووپاتده‌کاته‌وه ژنێک هۆکارى بڵاوبونه‌وه‌ى ڤایرۆسى کۆرۆنا بووه. محه‌مه‌د ئازاد، پزیشکى هه‌ناوى نه‌شته‌رگه‌رى گشتى له‌نه‌خۆشخانه‌ى گشتى که‌لار تایبه‌ت به کۆرۆنا، له‌لێدوانێکدا به‌هاوڵاتى وت" یه‌که‌م حاڵه‌ت ئه‌و ئافره‌ته بوو که ته‌مه‌نى له 50ساڵاندا بوو یه‌که‌م توشبوو بو له کفریه‌وه هێنرایه نه‌خۆشخانه‌ى که‌لار سه‌رسنگى نه‌خۆشه‌که ئینتیهاباتێکى زۆرى هه‌بوو، زۆر ده‌کۆکى، سیه‌کانى له‌کارکه‌وتبوو، hpo2 که‌ى زۆر که‌م بوو". هه‌روه‌ها وتیشى:"تا دواى پشکنینى تایبه‌ت به کۆرۆناى ده‌رکه‌وت که کۆڤید19یه‌تى و دوایى زانیمان خزمێکیان له دوزخورماتوو به ڤایرۆسى کۆرۆنا مردووه هه‌ر ئه‌مه‌ش هۆکاربوو بۆ بڵاوبونه‌وه‌ى و که‌سوکاره‌که‌شى قسه‌ى راستیان نه‌ده‌کرد لاى ئێمه چونکه خۆیان ده‌ترسان و گومانیان هه‌بوو". ئه‌م پزیشکه رۆژانه سه‌ردانى توشبوه‌کان ده‌کات له‌ناو نه‌خۆشخانه‌ى که‌لاردا و وتى" ئێستا هه‌مویان بارى ته‌ندروستیان باشه، به‌ڵام ئه‌م ڤایرۆسه باش و خراپیه‌که‌ى له‌وانه‌یه که‌یسى کۆرۆنا له چرکه‌یه‌کدا گۆرانکارى به‌سه‌ردا بێت، به‌ڵام هه‌ر پێویستیان به ئۆکسجین هه‌یه، چونکه ئه‌م ڤایرۆسه له سیه‌کان و هه‌ناسه‌دا کار ده‌کات". باسى له‌وه‌شکرد زۆربه‌ى ئه‌وانه‌ى به‌ته‌مه‌نن خۆیان نه‌خۆشى دیکه‌یان هه‌یه یاخود هه‌ر حه‌ساسیه‌تێکى ئاساییان هه‌یه، بۆیه ئه‌وانه‌ش هه‌موى کاریگه‌ریان له‌سه‌ر بارودۆخى نه‌خۆشه‌که هه‌یه، پێشیوابوو که‌سێکى 20ساڵ ترسى له‌سه‌ر نیه نه‌خێر وانیه.
ئارا ئیبراهیم پزیشکێک له نه‌خۆشخانه‌ى ئاسا له سلێمانى ورده‌کارى ژماره‌و ته‌مه‌نى تووشبوانى کۆرۆناو چاره‌سه‌رکردنیان بۆ هاوڵاتى باس ده‌کات و ده‌ڵێت:" بۆ چاره‌سه‌ر حه‌پى ڤیتامینات و دژه به‌کتریایان پێ ده‌ده‌ین". دکتۆر ره‌نج ئازاد، پزیشک له نه‌خۆشخانه‌ى ئاسا تایبه‌ت به چاره‌سه‌رى ڤایرۆسى کۆرۆنا له‌لێدوانێکدا بۆ هاوڵاتى ئاماژه‌ى به‌وه‌کرد له ئێستادا 40 نه‌خۆشى ڤایرۆسى کۆرۆنا له‌نه‌خۆشخانه‌که‌دان و له‌و ژماره‌یه 17 که‌سیان حاڵى ته‌ندروستیان جێگیر نییه و ئه‌و 17 که‌سه‌ش ته‌مه‌نیان له‌نێوان 36 ساڵ تا 80 ساڵى تێدایه، وتیشى:" به‌تایبه‌تى دوو که‌سیان ره‌وشیان باش نییه‌و یه‌کێکیان له‌ژێر ئامێرى هه‌ناسه‌دانى ده‌ستکرد دایه". ناوبراو ته‌مه‌نى تووشبوانى کۆرۆناى باسکرد و وتى:" له‌هه‌موو ته‌مه‌نه‌کان تێیدا بووه تووشى کۆرۆنا بوون، مناڵى تێیدابووه له‌گه‌ڵ خێزانه‌که‌ى تووشى کۆرۆنا بووه و دواى وه‌رگرتنى چاره‌سه‌ر ناردووماننه‌ته‌وه بۆ ماڵه‌وه". هه‌روه‌ها دکتۆر ره‌نج جه‌ختى له‌وه‌شکرده‌وه که رۆژانه نه‌خۆشى نوێى ڤایرۆسى کۆرۆنا داخڵ ده‌کرێت" له‌ئێستادا نه‌خۆشخانه‌که پڕ بووه له نه‌خۆشى کۆرۆنا، به‌ڵام رۆژانه‌ش تێیدایه چاره‌سه‌رى وه‌رگرتووه‌و باش بووه‌و ناردووماننه‌ته‌وه بۆ ماڵه‌وه، تێیدا بووه گواستومانه‌ته‌وه بۆ نه‌خۆشخانه‌کانى دیکه". تائێستا ژماره‌ى گیان له‌ده‌ستدان به ڤایرۆسى کۆرۆنا له‌هه‌رێمى کوردستاندا گه‌یشتووه‌ته 42 که‌س و زیاتر له دوو هه‌زار تووشبووى کۆرۆنا له‌لایه‌ن وه‌زاره‌تى ته‌ندروستییه‌وه تۆمار کراوه‌و زۆرینه‌یان له پارێزگاى سلێمانیدان. له‌باره‌ى وه‌رگرتنى چاره‌سه‌ره پزیشکییه‌کان بۆ تووشبوانى ڤایرۆسى کۆرۆنا، ئه‌و پزیشکه‌ى نه‌خۆشخانه‌ى ئاسا له سلێمانى هێماى بۆ ئه‌وه‌کرد که حه‌مى دژه به‌کتریا و حه‌پى ڤیتامیناته‌کان و بۆ هه‌ندێکیان که پێویست بێت حه‌پى روونکردنه‌وه‌ى خوێنیان پێ ده‌درێت و به‌رده‌وام له‌ژێر چاودێرى پزیشکیدان، وتیشى:" ئه‌وانه‌ى ئێستا تووشى ڤایرۆسى کۆرۆنا ده‌بن و داخڵى نه‌خۆشخانه‌ى ئاسا ده‌کرێت هه‌موویان هه‌وکردنى سییه‌کانیان له‌گه‌ڵدایه". "له‌سه‌ره‌تاوه ڤایرۆسى کۆرۆنا له‌هه‌رێمى کوردستاندا هه‌بووه، به‌ڵام ماوه‌یه‌که ژماره‌ى تووشبوان و گیان له‌ده‌ستدانیش زیادى کردووه و دۆخه‌که له‌مه‌ترسیدایه گرنگه هاوڵاتیان خۆیان بپارێزن و رێنماییه ته‌ندروستییه‌کان جێبه‌جێ بکه‌ن"، ره‌نج ئازاد وا ده‌ڵێت. ئه‌و پزیشکه‌ى نه‌خۆشخانه‌ى ئاسا له سلێمانى ئه‌وه‌شى روونکرده‌وه که تێیدایه ته‌مه‌نى 36 ساڵه‌و دۆخى ته‌ندروستى زۆر جێگیر نییه، به‌ڵام وتیشى:" له‌نه‌خۆشخانه‌دا چاره‌سه‌ر وه‌رده‌گرن و هه‌ر که‌سێکیان دواى پشکنینه به‌رده‌وامه‌کان زانیمان باش بوون ره‌وانه‌ى ماڵه‌وه‌یان ده‌که‌ینه‌وه".
شاناز حه‌سه‌ن سه‌رۆکى لیژنه‌ى دارایى رایگه‌یاند حکومهتى هه‌رێمى کوردستان له‌مانگى پێشووتردا خۆى بریاریدا هه‌ر بره پاره‌یه‌ک بێته ده‌ستیان ئه‌وله‌ویه‌ت بۆ موچه‌یه و له موچه‌دا خه‌رج ده‌کرێت و ده‌ڵێت" ئه‌و رونکردنه‌وه‌یه پێچه‌وانه‌ى بریاره‌که‌ى خۆى بوو بۆیه حکومه‌ت ئه‌وله‌ویه‌تى داوه‌ته قه‌رز نه‌ک موچه". زیاد جه‌بار، سه‌رۆکى لیژنه‌ى دارایى له فراکسیۆنى یه‌کێتى له په‌رله‌مان له لێدوانێکدا به هاوڵاتى وت" حکومهتى هه‌رێمى کوردستان له‌مانگى پێشووتردا خۆى بریاریدا هه‌ر بره پاره‌یه‌ک بێته ده‌ستیان ئه‌وله‌ویه‌ت بۆ موچه‌یه و له موچه‌دا خه‌رج ده‌کرێت، بۆیه که 400ملیارۆه‌که هاتووه ده‌بوایه ئه‌وله‌ویه‌ت بۆ موچه بوایه، وه‌ک بریاره‌که‌ى خۆى، به‌ڵام ئه‌وله‌ویه‌تى نه‌داوه به موچه، بۆیه کێشه و هه‌ڵه‌کانى حکومه‌ت له‌ئه‌وه‌دایه بریاره‌کانى خۆى جێبه‌جێبکردایه، واته ژیانى خه‌ڵک و قه‌رزى فه‌رمانبه‌ران گرنگه یان قه‌رزى کۆمپانیاکان و ئه‌وانه‌ى که خۆیان باسى ده‌که‌ن". سه‌رۆکى لیژنه‌ى دارایى جه‌ختى له‌وه‌شکرده‌ه‌و وه‌ک په‌رله‌مانتاران به‌دواداچونیان ده‌بێت بۆ ئه‌م پرسه و وتى" پرسیار له‌حکومه‌ت ده‌که‌ین و ده‌بێت وه‌ڵامى پرسیاره‌که‌ش بداته‌وه که 400ملیاره‌که چی لێهاتووه?، چونکه 400ملیاره‌ته که هاتووه ته‌نیا بۆ موچه‌یه، ئه‌گه‌ر حکومه‌ت بریاره‌که‌ى خۆشى پێجێبه‌جێناکرێت بۆیه ده‌بێته ئه‌رکى ئێمه که به‌دواداچون بکه‌ین". ئێواره‌ى رۆژى پێنجشه‌ممه، 11حوزه‌یرانى 2020 وه‌زاره‌تى دارایى حکوه‌متى هه‌رێمى کوردستان، رونکردنه‌وه‌یه‌کى سه‌باره‌ت به 400ملیار دیناره‌که‌ى که له به‌غداوه بۆ موچه‌ى فه‌رمانبه‌ران نێردرابوو بڵاوکرده‌وه و کاردانه‌وه‌یه‌کى زۆرى به‌دوای خۆیدا هێنا. زیاد جه‌بار، ئاماژه‌ى به‌وه‌کرد " رونکردنه‌وه‌که‌ى حکومه‌ت هیچ پێویست به به‌ڵگه ناکات، چونکه خۆى پێشتر بریاریداوه و به‌ڵام به‌پێچه‌وانه‌ى بریاره‌که‌ى خۆى ده‌ڵێت، قه‌رزى لێداوه‌ته‌وه و بۆیه ئه‌وله‌ویه‌ت بۆ موچه نه‌بوه و بۆ قه‌رز بووه وه کئێمه به‌دواداچون ده‌که‌ین بزانین دراوه‌ته‌وه له قه‌رز یان نا". پێشتر هاوڵاتیان و په‌رله‌مانتاران فشار کرد بۆ حکومه‌ت تا رونکردنه‌وه بدات له‌سه‌ر 400ملیاره‌که، ئێستاش له‌دواى رونکردنه‌وه‌که‌ى حکومه‌ت په‌رله‌مانتاران سه‌رقاڵى ئاماده‌کردنى یاداشتێکن تا بزانن ئه‌و قه‌رزانه‌ى حکومه‌ت چین و چۆن ئه‌و 400ملیاره‌که که تایبه‌ت نێردراوه بۆ موچه له قه‌رزدا خه‌رجکراوه و به به‌ڵگه‌وه رونکردنه‌وه بدات. روپاک ئه‌حمه‌د، ئه‌ندامى فراکسیۆنى کۆمه‌ڵ له په‌رله‌مانى کوردستان، له لێدوانێکدا به‌هاوڵاتى وت" ئێمه سه‌رقاڵى ئاماده‌کردنى یاداشتێکین بۆ حکوه‌مت بۆ ئه‌وه‌ى ده‌ست به‌جێ ده‌ست به‌دابه‌شکردنى موچه بکات و 400ملیاره‌که دابه‌ش بکات". ئه‌م په‌رله‌مانتاره‌ى کۆمه‌ڵ رونیکرده‌وه و وتى" چونکه که قه‌رز بێت ده‌بێت په‌رله‌مان بزانێت چۆن قه‌رزکراوه جا به یاسا بێت یان به رێگه‌ى سود بێت، و حکومه‌ت هیچ رونینه‌کردۆته‌وه به چ پێوه‌رێک قه‌رزى کردووه، رونکردنه‌وه‌که‌ى جێگه‌ى قه‌ناعه‌تى خه‌ڵک و په‌رله‌منتاران نیه و ده‌بێت په‌رله‌مان ئاگادار بکرێته‌وه، که چۆن کراوه و چۆن نه‌کراوه". روپاک ئه‌حمه‌د، وتیشى" به‌ڵام به‌داخه‌وه نه سه‌رۆکایه‌تى په‌رله‌مان و نه حکومه‌ت به ئه‌رکى خۆیان هه‌ڵناستن و حساب بۆ په‌رله‌مان و په‌رله‌مانتاران ناکه‌ن".
ئارا ئیبراهیم ئه‌ندامێکى لیژنه‌ى دارایى له په‌رله‌مانى عێراق بۆ هاوڵاتى ئاشکرا کرد که "هه‌رێم و به‌غدا نزیکن له رێکه‌وتن به‌وه‌ى 250 هه‌زار به‌رمیل نه‌وتى رۆژانه ده‌دات و به‌غدا 500 ملیارى مانگانه‌ى بۆ ده‌نێرێت"، سه‌رچاوه‌یه‌کیش ئه‌وه دووپاتده‌کاته‌وه که حکومهتى هه‌رێم ده‌ستکارى موچه‌ى فه‌رمانبه‌ران ده‌کات. 19ى حوزه‌یران دوا واده‌یه له‌به‌رده‌م هه‌رێمى کوردستاندا بۆ گه‌یشتن به‌رێککه‌وتن و بریاره له دوو رۆژى داهاتوودا وه‌فدێکى باڵاى هه‌رێم سه‌ردانى به‌غدا بکات و رێککه‌وتنه‌که واژۆ بکه‌ن. ئه‌حمه‌د حاجى ره‌شید، ئه‌ندامى فراکسیۆنى کۆمه‌ڵ له لیژنه‌ى دارایى په‌رله‌مانى عێراق له‌لێدوانێکدا به‌هاوڵاتى وت:" هه‌رێمى کوردستان هیچ بژارده‌یه‌کى دیکه‌ى له‌به‌رده‌ستدا نییه بۆ چاره‌سه‌رکردنى موچه جگه له رێککه‌وتن له‌گه‌ڵ به‌غدا". هه‌روه‌ها وتیشى:" ئه‌وه‌نده‌ى زانیارمان هه‌یه ئه‌وه‌یه که حکومهتى عێراق مانگانه 500 ملیار دینار بۆ حکومهتى هه‌رێم ده‌نێرێت و له‌به‌رانبه‌ردا 250 هه‌زار به‌رمیل نه‌وتى رۆژانه‌و داهاتى ئتیحادى ده‌وێت، به‌ڵام هه‌رێم داواى 600 ملیار دینارى مانگانه‌ى کردووه‌و به‌غدا رازى نه‌بووه". ئه‌و په‌رله‌مانتاره‌ى کۆمه‌ڵى ئیسلامى ئه‌وه‌شى دووپاتکرده‌وه که حکومهتى عێراق ده‌توانێت زۆر رێگا بگرێته به‌ر ئه‌گه‌ر حکومهتى هه‌رێم رێککه‌وتن ره‌تبکاته‌وه، وتیشى:" عێراق ده‌توانێت رێککه‌وتن له‌گه‌ڵ تورکیادا بکات ئه‌وکات هه‌رێم نه‌وت له‌کوێوه ده‌فرۆشێت". له‌لایه‌کى دیکه‌وه سه‌رچاوه‌یه‌کى ئاگادارو ورد له گفتوگۆى نێوان حکومهتى هه‌رێم و حکومهتى عێراق کۆمه‌ڵێک زانیارى نه‌بیستراوى بۆ هاوڵاتى ئاشکرا کرد. ئه‌و سه‌رچاوه‌یه له‌به‌ر هه‌ستیارى کاره‌که‌ى نه‌یوست ناوى بهێندرێت و به‌هاوڵاتى وت:" به‌ڵێ عێراق و هه‌رێم نزیکن له رێککه‌وتن و پێش ته‌واوبونى ئه‌و واده‌یه‌ى دانراوه رێککه‌وتن ده‌کرێت که به‌غدا مانگانه 500 ملیار دینار بۆ هه‌رێمى کوردستان ده‌نێرێت و 250 هه‌زار به‌رمیل نه‌وتى رۆژانه زائیده‌ن نیوه‌ى داهاتى پێنج خاڵه گومرگى فه‌رمى ده‌وێت". له‌هه‌رێمى کوردستاندا 29 خاڵى گومرگى هه‌یه‌و له‌لایه‌ن به‌غداوه ته‌نها پێجیان به فه‌رمى ناسێندراوه که بریتین له( ئیبراهیم خه‌لیل، حاجى ئۆمه‌ران، په‌روێزخان، باشماخ). هه‌روه‌ها جه‌ختى له‌وه‌کرده‌وه که هه‌رێمى کوردستان داواى له‌به‌غدا کردووه خۆیان نه‌وته‌که بفرۆشن و داهاته‌که راده‌ستى به‌غدا بکه‌ن، به‌ڵام ئه‌وه به‌ته‌واوه‌تى ره‌تکراوه‌ته‌وه، وتیشى:" حکومهتى هه‌رێم ده‌یه‌وێت نه‌وته‌که بفرۆشێت و داهاتى بۆرى و کۆمپانیاکان و تورکیاى لێبدات و ئه‌وه‌ى مایه‌وه بیداته عێراق، ئه‌وه‌ش به‌ته‌واوه‌تى ره‌تکراوه‌ته‌وه". له‌ئێستادا به‌رمیلێک نه‌وتى خاوى برێنت به 38 دۆلارو 80 سه‌نت مامه‌ڵه‌ى پێوه ده‌کرێت، "حکومهتى هه‌رێم بۆ هه‌ر به‌رمیلێک 12 دۆلار که‌متر له نه‌وتى برێنت ده‌یفرۆشێت، به‌ڵام عێراق به حه‌وت دۆلار که‌متر له نه‌وتى برێنت نه‌وته‌که‌ى ده‌فرۆشێت"، سه‌رچاوه‌که‌ى هاوڵاتى واى وت. حکومهتى هه‌رێمى کوردستان رۆژى 2ى نیسانى 2020 په‌یره‌وێکى بۆ جێبه‌جێکردنى یاساى چاکسازى ده‌رکردووه‌و ده‌بێت له‌ماوه‌ى سێ مانگدا ده‌ست به جێبه‌جێکردنى یاساکه بکات. به‌پێى وته‌ى سه‌رچاوه‌که حکومهتى هه‌رێم له 2ى ته‌موزى ئه‌مساڵدا ده‌ستکارى موچه‌ى فه‌رمانبه‌ران ده‌کات، وتیشى:" به‌ناوى رێکخستنه‌وه‌ى موچه‌وه ده‌رماڵه‌ى فه‌رمانبه‌رانى ئاسایى ده‌بردرێت، بۆ نمونه فه‌رمانبه‌رێک حه‌وت ده‌رماڵه‌ى هه‌یه پێنجیان ده‌برێت و دوانى بۆ ده‌هێلێته‌وه". له‌لایه‌کى دیکه‌وه سه‌رچاوه‌یه‌کى دیکه له‌ناو حکومهتى هه‌رێمى کوردستان جه‌ختى له‌جێبه‌جێکردنى یاساى چاکسازى کرده‌وه‌و وتى:" ئه‌وه‌نده‌ى بزانم ئه‌وانه‌ى موچه‌یان له خوار 600 هه‌زار دیناره‌وه‌یه ده‌ستکارى ده‌رماڵه‌کانیان ناکرێت، به‌ڵام ئه‌وانه‌ى موچه‌کانیان له‌سه‌رو 600 هه‌زار دیناره‌وه‌یه ده‌ستکارى ده‌رماڵه‌کانیان ده‌کرێت و به رێژه‌یى ده‌بێت". هه‌روه‌ها ئه‌وه‌شى روونکرده‌وه که چۆن له کابینه‌ى هه‌شته‌مى حکومهتى هه‌رێمدا سیستمى پاشه‌که‌وتى موچه جێبه‌جێکرا به‌پێى که‌م و زۆرى موچه پاشه‌که‌وت له موچه‌کان کرا، برینى ده‌رماڵه‌کانیش هاوشێوه‌ى ئه‌وه ده‌بێت، به‌ڵام" له‌چوارچێوه‌ى یاساى چاکسازیدا و سه‌رجه‌م بندیوارو خانه‌نشینى نایاسایى موچه‌کانیان ده‌بردرێت، واتا ئه‌وه‌ى شایسته‌ى موچه نییه‌و تا ئێستا وه‌ریگرتووه له دوو مانگى داهاتوودا ئه‌وه‌ى نامێنێت".
هاوڵاتى په‌رله‌مانتارانى سوید، ڕایده‌گه‌یه‌نن، ده‌بێت سوید داواى لێبورن له کورد بکات و سوید و یه‌کێتیى ئه‌وروپا په‌که‌که له لیستى تیرۆر ده‌ربهێنن ئه‌مه‌ش دواى ئاشکرا بوونى بکوژى سه‌رۆکێکى سوید که 34 ساڵ له‌مه‌وبه‌ر تیرۆر کراوه ئاژانسى فورات نیوز راپۆرتێکى بڵاوکردووه‌ته‌وه که دۆسییه‌ى کوشتنى ئۆلوف پاڵمه، دواى 34 ساڵ له شارى ستۆکهۆڵم پایته‌ختى سوید داخرا و ئه‌وکات کورو په‌که‌که توۆمه‌تبار کرابوو. هاکان سڤه‌نه‌لیگ، په‌رله‌مانتارى پارتى چه‌پ و وته‌بێژى سیاسه‌تى ده‌ره‌وه رایگه‌یاندووه، پۆلیسى سوید سه‌ربارى ئه‌وه‌ى هیچ به‌ڵگه‌یه‌کیان له به‌رده‌ستدا نه‌بوو زۆر هه‌وڵیاندا په‌که‌که وه‌ک به‌رپرسى کوشتنى پاڵمی به گه‌ل بناسێنن. هاکان سڤه‌نه‌لیگ وتی:"ده‌بێت سوید و یه‌کێتیى ئه‌وروپا په‌که‌که له لیستى گروپه تیرۆریستییه‌کان ده‌ربهێنن، ئه‌و تاوانه‌ى که ئه‌ردۆغان به به‌کارهێنانى تیرۆر به‌رامبه‌ر به په‌که‌که ده‌یکات، بۆ سه‌رکوتکردنى کورد و ئۆپۆزسیۆن به‌کارده‌هێنرێت. ده‌بێت ئه‌وه کۆتایى پێ بهێنرێت، ده‌بێت سوید داواى لێبوردن له گه‌لى کورد بکات". هه‌روه‌ها، دانیه‌ل ریازه‌ت په‌رله‌مانتارى پارتى چه‌پ رایگه‌یاند، دۆخێکى ئابڕوبه‌رانه بوو، که کورد کرا به به‌رپرسى کوشتنى پاڵمێ و راشیگه‌یاند:"ئه‌وه کاریگه‌رییه‌کى زۆر خراپى له‌سه‌ر بزووتنه‌وه‌ى ئازادیى کورد و گه‌لى کورد دروستکرد. ده‌بێت ئه‌وه راستبکرێته‌وه و مافى کورد راده‌ستى کورد بکرێته‌وه". ریازه‌ت باسى ئه‌وه‌یکرد، هه‌ندێک له دادگاکانى وڵاتانى ئه‌وروپا به‌هۆى بوونى ناوى په‌که‌که له لیستى گروپه تیرۆریستییه‌کاندا ناڕه‌زایه‌تییان نیشانداوه و له‌وباره‌یه‌وه وتى "ده‌بێت سوید و یه‌کێتیى ئه‌وروپا ئیدى په‌که‌که به تیرۆر تاوانبار نه‌که‌ن، کوردان له ئه‌وروپاش ده‌بێت ئه‌و داوایه‌یان له وڵاتانى ئه‌وروپى هه‌بێت". هه‌روه‌ها ئامینه کاکه‌باوه، په‌رله‌مانتارى پارتى سۆسیالیست رایگه‌یاند، ده‌بێت مۆرى "تیرۆریست" له‌سه‌ر په‌که‌که له هه‌موو وڵاتانى ئه‌وروپادا لاببرێت. ئامینه، وتی:"ئه‌و کێشه‌یه ته‌نها به لێدوانى رۆژنامه‌وانى چاره‌سه‌ر نابێت، ده‌بێت کورد بتوانێت له گه‌وره‌ترین رێکخراوه میدیاییه‌کانى وڵاتانى ئه‌وروپاوه راستییه‌کان بنووسن و بڵاویبکه‌نه‌وه. ده‌بێت هه‌موو که‌س ببینێت و ببیستێت، که کورد و په‌که‌که 34 ساڵه به ناهه‌قى تاوانبار ده‌کرێن..... کاتى ئه‌وه هاتووه مۆرى 'گروپى تیرۆر' به‌کار نه‌هێنرێت. ده‌بێت ده‌وڵه‌تى تورک و ئه‌ردۆغان ئیدى نه‌توانن تاوانى 'رێکخستنى تیرۆر' له دژى کوردان به‌کار بهێنن". نووسه‌رى کورد شۆڕش ڕه‌شی، که چه‌ندین ساڵه لێکۆڵینه‌وه له‌و ڕووداوه ده‌کات و له‌سه‌ر ئه‌و ڕووداوه‌ش کتێبێکى به ناوى "پاڵمه، په‌که‌که و گلادیۆ" نووسیوه رایگه‌یاندووه"بیرگسترۆم ساڵى 2000 گیانى له ده‌ستداوه، بۆیه ناتوانرێت سکاڵا له‌دژى تۆمار بکرێت و به‌وشێوه‌یه ڕووداوى کوشتنى پاڵمێ له تاریکییدا داده‌خرێت. ئه‌وه ئاسانترین هه‌وڵه بۆ سوید، که خۆى له‌و ڕووداوه ڕزگار بکات". ڕه‌شى راشیگه‌یاند"ئه‌و که‌سه‌ى که وه‌ک بکوژ ده‌ناسرێت، ره‌نگه ته‌نها ناوێک بێت، من دادوه‌ر یان پۆلیس نیم. ده‌بێت ئه‌وه که‌سێکى ئه‌ندامى ده‌زگاى هه‌واڵگریى بێت. ئه‌و شه‌وه‌ى پاڵمێ کوژرا، به پۆلیسى وت، ده‌یه‌وێت ببێته یارمه‌تیده‌رى پۆلیس، به‌ڵام پۆلیس ئه‌وه‌ى ڕه‌تکرده‌وه". ڕه‌شی، وتی:"په‌که‌که حزبێکه، که بۆ ئازادیى له‌دژى تورکیا شه‌ڕ ده‌کات و بۆ ئه‌وه دامه‌زراوه. به‌هۆى ئه‌وه‌ى تاوانباریان کرد، 20 که‌سیان لێ ده‌ستگیرکران، به‌ڵام هیچ به‌ڵگه‌یه‌کیان له‌سه‌ر نه‌بوو، ئه‌وه ده‌رکه‌وت که په‌که‌که هیچ په‌یوه‌ندییه‌که‌ى به‌و ڕووداوه‌وه نییه". ئه‌و نووسه‌ره کورده، وتیشی:"هێزه گه‌وره‌کان له پشت کوشتنه‌که‌ى پاڵمه‌وه‌ن. ده‌زگا سیخوڕییه‌کان هه‌ن. بکوژانى نێونه‌ته‌وه‌یى سه‌ر به گلادیۆ هه‌ن، لایه‌نێکى ئه‌وه له تورکیا و له وڵاته ئه‌وروپییه‌کاندایه. ئه‌و ڕووداوى کوشتنه پلاندانانێکى گه‌وره بوو، سوید هه‌موو ئه‌وانه ده‌زانێت، ته‌نانه‌ت ده‌زانێت ئه‌و که‌سه‌ش کێیه که ته‌قه‌که‌ى کردووه و پلاپیتکه‌کێش بووه". هه‌روه‌ها، ڕۆژنامه‌نووس لارس بۆرگناس له ساڵى 1986ه‌وه چاودێریى دۆسیه‌ى کوشتنى ئۆلوف پاڵمه ده‌کات و رایگه‌یاند، پۆلیسى ئاسایشى سوید (ساپۆ) یان با بڵێین، گروپێک له ناو ساپۆدا پاڵمێ-یان کوشت، چونکه پاڵمێ-یان به هه‌ڕه‌شه‌یه‌ک بۆ سه‌ر ده‌وڵه‌ت ده‌زانی. بۆرگناس ڕاشیگه‌یاند، تاوانى کوشتنى پاڵمه سه‌ره‌تا خرایه ئه‌ستۆى په‌که‌که و دواتر هه‌وڵدرا بیخه‌نه ئه‌ستۆى کریستێر پیترسۆن و له‌و رێگه‌یه‌وه هه‌وڵیاندا راستیى رووداوه‌که بشارنه‌وه، دواى ئه‌وه‌ى دادگاى باڵاى سوید رایگه‌یاند، هیچ به‌ڵگه‌یه‌ک نییه که بیسه‌لمێنێت پیترسۆن ئه‌و کاره‌ى ئه‌نجامدابێت، بۆیه بڕیارى ئازادکردنى بۆ ده‌رکرد و قه‌ره‌بووش کرایه‌وه. جێگاى ئاماژه‌یه، داواکار کریستێر پیترۆسۆن رۆژى ١٠ى حوزه‌یرانى ٢٠٢٠ له کۆنگره‌یه‌کى رۆژنامه‌نووسییدا رایگه‌یاند، پاڵمه له‌لایه‌ن سیاسه‌تمه‌دارێکى حیزبى راستڕه‌و به ناوى (ستیگ بیرگسترۆم-ه‌وه) کوژراوه، به‌ڵام به‌هۆى ئه‌وه‌ى بیرگسترۆم گیانى له ده‌ستداوه و له ژیاندا نه‌ماوه ناتوانن سکاڵا له دژى تۆمار بکه‌ن، بۆیه دۆسیه‌که داده‌خه‌ن.
شاناز حه‌سه‌ن سەرۆكی فراكسیۆنی یەكێتی له په‌رله‌مانى عێراق رایگه‌یاند له دواى پێکهاتنى حکومه‌ته‌که‌ى کازمى ده‌بێت کاربکرێت بۆ وه‌رگرتنى پۆسته‌کان له به‌غدا و ده‌ڵێت" پێویست به‌وه ده‌کات کوتله‌ى کوردستانى دروست ببێت حزبه سیاسیه‌کان پێکه‌وه بن ". جوان ئیحسان فوزی سەرۆكی فراكسیۆنی یەكێتی له په‌رله‌مانى عێراق له لێدوانێکدا به هاوڵاتى وت" له‌دواى حکومهتى تازه‌وه ده‌بێت ئه‌و دۆسیه‌یه بێته‌وه پێشه‌وه چونکه ئه‌وه هاوسه‌نگى پێکهاته‌کان و وردبینى سیاسى له‌سه‌ره بۆیه پێویست به‌وه ده‌کات کوتله‌ى کوردستانى دروست ببێت واته حزبه سیاسیبه‌کان پێکه‌وه بن بۆیه که به جیا جیا حزبه‌کان قسه‌ى له‌سه‌ر بکه‌ن، به‌شێکى باشى له‌وپۆستانه‌ى که هه‌قى خۆمانه له‌ه‌دستمان ده‌چێت". سه‌باره‌ت به وه‌رگرتنى پۆسته‌کانى کورد له به‌غدا ئاماژه‌ى به ئه‌وه‌شکرد" ئه‌و پۆسته باڵایانه هه‌یانه ده‌بێت له‌ناو ئه‌نجومه‌نى وه‌زیراندا و به‌شێکیشى له‌ناو په‌رله‌ماندا پێویستى به ده‌نگدانه و یه‌کلابکرێنه‌وه، بریاری لێبدرێت، و کامه‌ش به‌پێى موسده‌قیه‌تى کورد وه‌ریده‌گرێت، به‌ڵام به‌هۆى ناکۆکى نێوان کوتله‌کان و رێکنه‌که‌وتنى دواخرا بۆ 20ى10 هه‌مان ساڵى رابردوو، به‌ڵام ئه‌وکاتیش به‌هۆى سه‌رهه‌ڵدانى خۆپیشاندانه‌کانه‌وه، بۆیه دۆسیه‌که دواخرا". له‌باره‌ى ژماره‌ى پۆسته‌کانى کورده‌وه له به‌غدا وتى" ژماره‌ى پۆسته‌کان پێویست به‌وه ده‌کات داتاى وردى له‌سه‌ر هه‌بێت، بۆیه هه‌ر ژماره‌یه‌ک بوترێت له‌وانه‌یه ورد نه‌بێت بۆیه له‌راستیدا ژماره‌یه‌کى زۆرى پۆسته‌کان ئیسدیقاقى کورده چونکه عێراق ده‌وڵه‌تى هه‌موو پێکهاته‌کانه، بۆیه نابێت شتێکى نامۆبێت که کورد له پۆستێکى باڵادا بێت، چونکه له‌کۆتایدا ئه‌ویش هاوڵاتیه‌کى عێراقییه". جوان ئیحسان وتیشى" خۆى پێویسته و ده‌بێت وه‌فدى هه‌رێم له‌هه‌فته‌ى داهاتوددا بێنه به‌غدا، به‌ڵام ئه‌وه‌ش ده‌مێنێته‌وه سه‌ر به‌رنامه‌ى خۆیان، به‌ڵام به‌پێى بارودۆخه‌که و که حکومهتى کازمیش ته‌واو پێکهاتووه پێویسته بێنه‌وه و چونکه ئه‌وه‌ى زۆر گرنگه ته‌شکیلیه‌ى وه‌زاره‌تى دارایى گۆراوه و به وه‌زیره‌که‌شیه‌وه و بۆیه دانوسان له‌گه‌ڵ ئه‌و ده‌بێت بۆ رێککه‌وتنه‌کان و شایسته داراییه‌کانى هه‌رێم و داهاتى هه‌رێمیش بۆ حکوه‌متى ناوه‌ندى، بۆیه ده‌بێت وه‌فدێکى باڵا له حکومهتى هه‌رێم و وه‌فدێکى باڵا له حکومهتى ناوه‌ندى باس له‌م دۆسیه‌یه بکه‌ن بۆ کۆتای هاتنى ئه‌م کێشه‌یه". سه‌رۆکى فراکسیۆنى یه‌کێتى له په‌رله‌مانى عێراق، ئه‌مرۆ چوارشه‌ممه، 10حوزه‌یران سه‌ردانى وه‌زیرى دادیان کردووه و وتى" ئێمه وه‌ک کارى په‌رله‌مانى خۆمان سه‌ردانى وه‌زیرى دادمان کرد، هه‌م بۆ به‌سه‌رکردنه‌وه و هه‌م بۆ چاودێریکردنى کارى په‌رله‌مانى خۆمان گفتوگۆیان له‌گه‌ڵدا ده‌که‌ین، له‌سه‌ر ئه‌و بابه‌تانه‌ى که په‌یوه‌ستن به‌کارى په‌رله‌مانى خۆمانه‌وه و وه‌ک کارى حکومى". سه‌رۆکى فراکسیۆنى یه‌کێتى ئه‌وه‌شى باس کرد" له سه‌ردانه‌که‌ماندا باسى دۆخى زیندانیانمان کرد به‌تایبه‌ت له‌م بارودۆخه‌ى ئێستا که ڤایرۆسى کۆرۆنا زۆر بڵاوه و ئه‌وه‌ش ڤایرۆسێکه ده‌گوازرێته‌وه و له‌ناو زیندانه‌کاندا ناتوانرێت رێنماییه‌کان په‌یره‌و بکرێت به‌تایبه‌ت که له ژورێکدا چه‌نده‌ها که‌سى تێدایه ، له‌به‌ر ئه‌وه له‌و کاتانه‌دا ڤایرۆس به ئاسانى ئاڵوگۆر ده‌کات و بۆ پاراستنى ژیانى زیندانیه‌کان و سه‌لامه‌تیان و بارى ته‌ندروستیان له ئه‌ستۆى ده‌وڵه‌ته، چونکه ئه‌وان سزایه‌کیان وه‌رگرتووه که سه‌ربه‌ستى لێسه‌ندونه‌ته‌وه ".
شاناز حه‌سه‌ن ئه‌ندامێکى فراکسیۆنى یه‌کێتى له په‌رله‌مانى کوردستان رایگه‌یاند ئ سه‌رۆکى په‌رله‌مان به‌شدارى دانیشتنه‌که‌ى ئه‌مرۆى په‌رله‌مان ده‌کات و ده‌ڵێت" دانیشتنى یه‌که‌مى په‌رله‌مان بۆ بارودۆخى دارایى حکومهتى هه‌رێم و موچه نه‌بێت، دانیشتن نه‌کرێت باشتره". ئەمڕۆ کاتژمێریه‌ک دەستەی سەرۆكایەتی پەرلەمانی كوردستان و سەرۆك فراكسیۆنەكان كۆببنەوە و گفتوگۆ لەبارەی ئامادەكارییەكان بۆ دەستپێكردنەوەی كۆبوونەوەكانی پەرلەمان بكەن. ھەروەھا كۆمەڵێك پێشنیاز بۆ كارنامەی كۆبوونەوەكانی داھاتوو ئاراستەی سەرۆكایەتی پەرلەمان كراون. زیاد جه‌بار، سه‌رۆکى لیژنه‌ى دارایى له فراکسیۆنى یه‌کێتى له په‌رله‌مان له لێدوانێکدا به هاوڵاتى وت" ئه‌مرۆ کۆبونه‌وه‌ى په‌رله‌مان بۆ ده‌سته‌ى سه‌رۆکایه‌تى و سه‌رۆک فراکسیۆنه‌کان کۆده‌بنه‌وه و به‌رنامه‌رێژى ده‌کرێت بۆ کوبونه‌وه‌ى ئاسایى په‌رله‌مان و به‌رده‌وامى کۆبونه‌وه‌کان به‌ڵام دانیشتنى یه‌که‌مى په‌رله‌مان بۆ بارودۆخى دارایى حکومهتى هه‌رێم و موچه نه‌بێت، دانیشتن نه‌کرێت باشتره". ئه‌ندامه‌که‌ى فراکسیۆنى یه‌کێتى ئه‌وه‌ى ئاشکراکرد"ریواز فایه‌ق، سه‌رۆکى په‌رله‌مان به‌شدارى دانیشتنه‌که‌ى ئه‌مرۆى په‌رله‌مان ده‌کات". له‌مانگى ره‌مه‌زاندا مسته‌فا کازمى، سه‌رۆکوه‌زیرنى نیۆى عێراق، ره‌زامه‌ندى دا له‌سه‌ر ناردنى 400ملیار دینار بۆ هه‌رێم بۆ دابه‌شکردنىم وچه‌ى مانگى نیسان، هاوکات حکوه‌متى هه‌رێمیش رایگه‌یاند به‌گه‌یشتنى ئه‌و پاره‌یه ئه‌وله‌ویات بۆ موچه‌یه و بۆ موچه ته‌رخانده‌کرێت. سه‌رۆکى لیژنه‌ى دارایى ئه‌وه‌شى رونکرده‌وه" ئه‌نجومه‌نى وه‌زیران و حکومه‌ت خۆى بریاریداوه هه‌ر بره پاره‌یه‌ک بێت له به‌غداوه و هه‌ر بره پاره‌یه‌ک له‌به‌ر ده‌ستدا بێت بۆ موچه ته‌رخانده‌کرێت، واته له‌هه‌ر سه‌رچاوه‌یه‌کى داهاته‌وه بێت ئه‌وله‌ویه‌ت بۆ موچه‌یه". جه‌ختى له‌وه‌شکرده‌وه" ده‌بێت حکومه‌ت هه‌ر بره پاره‌یه‌کى بێته به‌رده‌ست بۆ موچه ته‌رخانی بکات و سه‌رفى بکات، به‌ڵام تائێستا وه‌زاره‌تى دارایى لیستى موچه‌ى رانه‌گه‌یاندووه، بۆیه ئێمه چاوه‌رێین خشته‌ى موچه رابگه‌یه‌نێت چونکه ئه‌وه چوار‌مانگه به‌دوو مانگ جارێک موچه دابه‌شده‌کات، له‌به‌ر ئه‌وه‌دانیشتنى یه‌که‌مى په‌رله‌مان بۆ بارودۆخى دارایى حکومهتى هه‌رێم و موچه نه‌بێت، دانیشتن نه‌کرێت باشتره". هاوکات سه‌رۆکى فراکسیۆنى کۆمه‌ڵ له کۆنگره‌یه‌ىک رۆژنامه‌وانیدا رایگه‌یاند به‌شدارى دانیشتنه‌که‌ى ئه‌مرۆى په‌رله‌مان ناکه‌ن. روپاک ئه‌حمه‌د، ئه‌ندامى فراکسیۆنى کۆمه‌ڵ، له په‌رله‌امنى کوردستان، له لێدوانێکدا به هاوڵاتى وت"ئێمه وه‌ک کۆمه‌ڵ به‌شدارى کۆبونه‌وه‌ى په‌رله‌مان ناکه‌ین، تا شکۆ بۆ په‌رله‌مان ناگه‌رێته‌وه، بەرنامەی کاری لێپرسینەوە نەبێت لە حکومەت، ئەوان بەشداری تێدا ناکەن. رونیکرده‌وه وتى" حکومهتى هه‌رێم هه‌لسوکه‌وت به‌هه‌موو بریاره‌کانى په‌رله‌مانه‌وه ده‌کات وه په‌رله‌مان و سه‌رۆکایه‌تى په‌رله‌مان سه‌ربه‌خۆ نیه له بریاردان و به‌پێى په‌یره‌وى ناوخۆش کارناکات، بۆیه تا له‌و رواونه‌وه چاک نه‌کرێت و شکۆى خۆى وه‌رنه‌گرێته‌وه به‌شدارى هیچ دانیشتنێک ناکه‌ین". ئه‌ندامه‌که‌ى فراکسیۆنى کۆمه‌ڵ وتیشى" وه‌ک فراکسیۆنى کۆمه‌ڵ ده‌ستپێشخه‌ریمان کرد قسه‌مان له‌گه‌ڵ فراکسیۆنه‌کانى تریش کرد، بۆئه‌وه‌ى سه‌رۆکى حکومه‌ت و وه‌زیرى دارایى بێنه په‌رله‌مان کۆبونه‌وه بکرێت و پرسیارى خۆمان و هاوڵاتیان بکه‌ین و بارودۆخى ئه‌و 400ملیاره و موچه‌ى فه‌رمانبه‌ران وه‌ڵام وه‌ربگرین ، به‌ڵام تائێستا سه‌رۆکى حکومه‌ت ره‌زامه‌ند نه‌بوه بێنه په‌رله‌مان ئه‌وه‌ش ئه‌وه ده‌سه‌لمێنێت په‌رله‌مان ناتوانێت لیپێچینه‌وه له حکومه‌ت بکات". له‌باره‌ى 400مایاره‌که‌وه ئه‌وه‌شى رونکرده‌وه" به‌پێى زانیارى فراکسیۆنه‌که‌ى ئێمه حکومه‌ت ده‌لێت ئه‌و 400ملیاره ده‌ده‌ینه‌وه به قه‌رز، به‌ڵام ئه‌وه جێگاى قبوڵ نیه، چونکه پاره‌که به به‌غداوه بۆ موچه‌ى فه‌رمانبه‌ران هاتووه". جه‌لال محه‌مه‌د، بریارده‌رى لیژنه‌ى یاسایى له په‌رله‌مانى کوردستان، له لێدوانێکیدا سه‌باره‌ت به کۆبونه‌وه‌ى ئه‌مرۆى په‌رله‌مان وتى" وابریاره هه‌موو سه‌رۆکى فراکسیۆنه‌کان به‌شدارى بکه‌ن و بێم وانیه فراکیۆنێک هه‌بێت به‌شدار نه‌بێت". ناوبراو ئاماژه‌ى بۆ ئه‌وه‌شکرد" ئاماده‌سازى ده‌کرێت بۆ ئه‌وه‌ى له هه‌فته‌ى داهاتوودا په‌رله‌مان کۆبونه‌وه‌ى خۆى بکات". جه‌ختى له‌وه‌کره‌دوه""په‌رله‌مان له‌رێگه‌ى لیژنه تایبه‌ته‌کانى ناو په‌رله‌مانه‌وه، کاریان کردووه و بریاره له کۆبونه‌وه‌ى یه‌که‌مدا بخرێته روو نه‌ک ته‌نیا بۆ ئه‌و 400ملیاره و به‌ڵکو کۆى موچه و کێشه‌کانى موچه‌ى فه‌رمانبه‌ران چاره‌سه‌ر بکرێت". ماوه‌ى زیاتر له دوو مانگه به‌هۆى بڵاوبنه‌وه‌ى ڤایرۆسى کۆرۆناوه له‌هه‌رێمى کوردستان کۆبونه‌وه‌کانى په‌رله‌امن راوه‌ستاوه، ته‌نیا له 7ى مانگى رابردو کۆبونه‌وه‌یه‌ک کرا به‌بێ ئاماده‌بونى سه‌رۆکى په‌رله‌مان بۆ هه‌ڵگرتنى پارێزبه‌ندى له‌سه‌ر په‌رله‌مانتارى کۆمه‌ڵى ئیسلامى، سۆران عومه‌ر، و به ده‌نگى زۆرینه‌ى ئه‌ندامان پارێزبه‌ندى له‌سه‌ر هه‌ڵگیرا.
ئارا ئیبراهیم بڕیاره ئه‌م هه‌فته‌یه وه‌فدێکى حکومهتى هه‌رێم سه‌ردانى به‌غدا بکاته‌وه که ته‌نها 10 رۆژ له‌به‌رده‌میاندا ماوه‌و له‌سه‌ر ئه‌و واده‌یه‌ى مسته‌فا کازمى بۆ سه‌رکردایه‌تى کوردى دیارى کردووه‌و مه‌سرور بارزانیش به گه‌ره‌نتى رێککه‌وتن ئاماده‌یه سه‌رۆکایه‌تى وه‌فده‌که بکات. به‌پێى به‌دواداچونه‌کانى هاوڵاتى که له سێ سه‌رچاوه‌ى جیاواز ده‌ستى که‌وتووه، بڕیاره حکومهتى هه‌رێم رۆژى چوارشه‌ممه یان ئێواره‌ى سبه‌ینێ سێشه‌ممه سه‌ردانى به‌غدا بکات و سه‌رچاوه‌یه‌کیش له حکومهتى هه‌رێم ئه‌وه‌ى دووپاتکرده‌وه که مه‌سرور بارزانى گه‌ره‌نتى رێککه‌وتنى له‌گه‌ڵ به‌غدا ده‌وێت و ئه‌وکات سه‌رۆکایه‌تى وه‌فده‌که ده‌کات، وتیشى:" واتا وه‌فده‌کانى پێشتر که چوون سه‌رجه‌م ورده‌کارییه‌کانیان له‌گه‌ڵ به‌غدا باس کردووه، سه‌رۆکى ئه‌نجومه‌نى وه‌زیرانى هه‌رێم ده‌یه‌وێت سه‌رۆکایه‌تى وه‌فده‌که بکات و ئاماده‌یه واژۆى رێککه‌وتنه‌که بکات". په‌رله‌مانتارێکى کورد: نابێت حکومهتى هه‌رێم به به‌رزبونه‌وه‌یه‌کى نرخى نه‌وت پشت له‌به‌غدا بکات له‌لایه‌کى دیکه‌وه، جه‌مال کۆچه‌ر، ئه‌ندامى لیژنه‌ى دارایى په‌رله‌مانى عێراق ده‌ڵێت:" عه‌ره‌ب که‌لتوریان وایه حه‌ز ده‌که‌ن ئه‌و که‌سه‌ى ده‌چێت بۆ مفاوه‌زات به‌رانبه‌ر به یه‌ک بن". جه‌مال کۆچه‌ر، سه‌رۆکى فراکسیۆنى یه‌کگرتوو له په‌رله‌مانى عێراق له‌لێدوانێکدا به‌هاوڵاتى وت" ئه‌وه‌له‌ن عه‌ره‌ب له‌رووى که‌لتورى و عه‌شائیرى خۆیانه‌وه پێیانخۆشه ئه‌وانه‌ى ده‌چن بۆ مفاوه‌زات به‌رانبه‌ر به یه‌ک بن، واتا ناکرێت له‌هه‌رێمى کوردستانه‌وه وه‌زیرێکى هه‌رێم له‌به‌رانبه‌ر وه‌زیرى نه‌وتى عێراق یا دارایى دابنیشێت". ناوبراو وتیشى:"له‌به‌ر ئه‌و ماوه که‌مه‌ى له‌به‌رده‌م حکومهتى هه‌رێمدا ماوه‌ته‌وه گرنگه ئه‌گه‌ر حکومهتى هه‌رێم رێککه‌وتنى ده‌وێت له‌گه‌ڵ به‌غدا سه‌رۆکى حکومهتى هه‌رێم بچێته به‌غدا". سه‌رۆکى فراکسیۆنى یه‌کگرتوو ئه‌وه‌شى دووپاتکرده‌وه حکومهتى هه‌رێمى کوردستان نابێت به به‌رزبونه‌وه‌یه‌کى که‌مى نرخى نه‌وتى خاو پشت بکاته به‌غدا، وتیشى:" ئه‌وکاته‌ى نرخى نه‌وت هه‌ر به‌رمیلێکى به 57 دۆلار بوو موچه‌ى فه‌رمانبه‌ران هه‌ر پاشه‌که‌وتى لێ ده‌کرا". هاوکات، سه‌رچاوه‌یه‌کى دیکه له سه‌رۆکایه‌تى کۆمارى عێراق ئه‌وه‌ى خسته‌روو که رۆڵى سه‌رۆک کۆمار له پرسى رێککه‌وتنى نێوان هه‌رێم و به‌غدا رۆڵى خۆى ده‌بێت. هه‌روه‌ها وتیشى:" چه‌ندین جار دکتۆر به‌رهه‌م ساڵح سه‌رۆک کۆمارى عێراق له‌گه‌ڵ مسته‌فا کازمى گفتوگۆى له‌سه‌ر چاره‌سه‌رکردنى کێشه‌کانى نێوان هه‌رێم و به‌غدا کردوه‌و کازمى دڵنیا کردووه‌ته‌وه له‌وه‌ى حکومهتى هه‌رێم ئاماده‌یه نه‌وت راده‌ستى به‌غدا بکات".
سازدانى: ئارا ئیبراهیم به‌یار ملازم عومه‌ر، ده‌ڵێت کابینه‌ى نۆیه‌مى حکومهتى هه‌رێمى کوردستان ناتوانێت کێشه‌ى موچه چاره‌سه‌ر بکات و ده‌شڵێت:" پارتى مانگانه 100 ملیۆن دۆلارى له‌داهاتى نه‌وت ده‌بات". به‌یار ملازم عومه‌ر له‌م چاوپێکه‌وتنێکدا له‌گه‌ڵ هاوڵاتى له‌سه‌ر زۆر مه‌له‌فى ئابوورى و کارگێرى و سیاسى قسه ده‌کات و جه‌ختله‌وه ده‌کاته‌وه لامه‌رکه‌زى له‌ئێستادا ناگونجێت بۆ ئه‌م دۆخه داراییه‌ى هه‌رێم و ده‌ڵێت:" کار بۆ به‌هه‌رێم کردنى سلێمانى ده‌که‌ین". به‌یار ملازم عومه‌ر جه‌ختله‌وه ده‌کاته‌وه که "ئه‌گه‌ر دیقه‌تى بده‌یت مه‌سرور بارزانى که سه‌رۆکى حکومه‌ته به ئاشکرا رایگه‌یاند که ٢٧ ملیار دۆلار قه‌رزارین، ئیتر چۆن ده‌توانێت مه‌سه‌له‌ى موچه چاره‌سه‌ر بکات، له‌کاتێکدا ئێمه هه‌رێمێکى بچوکین، روبه‌رێکى بچوکى خاک و ژماره‌یه‌کى که‌مى دانیشتوانمان هه‌یه، مه‌نتیق نییه بۆ ئه‌و ژماره که‌مه‌ى دانیشتوان و روبه‌رێکى که‌مى وه‌ک هه‌رێمى کوردستان ئه‌و هه‌موو پاره‌یه قه‌رزار بیت، له‌کاتێکدا نه‌وتت فرۆشتوه، نه‌تکڕیوه". هاوکات ره‌خنه‌ى توند له به‌شدارى کردنى بزوتنه‌وه‌ى گۆڕان له‌کابینه‌ى نۆیه‌مى حکومهتى هه‌رێم ده‌گرێت و وتى:"کاک نه‌وشیروان که خۆى له‌ژیاندا بوو به‌و هه‌موو خۆشه‌ویسته‌ى خه‌ڵک بۆى هه‌بووه و به 25 کورسییه‌وه نه‌یتوانى پارتى ناچار به گۆرانکارى بکات، ئێستا دواى نه‌مانى کاک نه‌وشیروان و به 12 کورسیه‌وه چۆن ده‌توانیت پارتى ناچاربکه‌یت گۆرانکارى بکات". ئه‌م سیستمه وایکردووه بنه‌ماڵه‌ى بارزانى و پارتى ده‌وڵه‌مه‌ند و کۆمه‌ڵگه هه‌ژار بێت. بێگومان هه‌ندێک به‌رپرسى یه‌کێتیش که به‌شدارن له حکومه‌تدا له‌گه‌ڵ پارتى و ئێستا له هه‌ولێر داده‌نیشن شه‌ریکێکى لاواز و شه‌رمنى مه‌له‌فى نه‌وتن. هاوڵاتى: ناره‌زایه‌تى هاوڵاتیان گه‌یشتۆته لوتکه هۆکاره‌که‌ى چیه؟ به‌یار ملازم عومه‌ر: جیاوازییه‌کى گه‌وره‌ى چینایه‌تى له‌هه‌رێمى کوردستاندا دروستبووه؛ چینێکى زۆر ده‌وڵه‌مه‌ند و چینێکى زۆر هه‌ژار سه‌ریهه‌ڵداوه. ئه‌مه‌ش به‌هۆى گه‌نده‌ڵى سیستماتیکى حزبه‌وه بووه که ئه‌م چه‌ند ساڵه حکومرانى هه‌رێمى کوردستانیان کردووه به دیارى کراوى که پارتى دیموکرات مه‌له‌فى نه‌وت وگازى که‌وتۆته ده‌ست، به‌داخه‌وه ئه‌مه واى کردووه کۆمه‌ڵێک بازرگانى نه‌وت و جه‌نگ دروست ببن که به‌شى زۆرى سه‌روه‌ت و سامانى ئه‌م وڵاته‌یان بردووه بۆ خۆیان. دواى چه‌ندین ساڵ له فرۆشتنى نه‌وت له‌جیاتى بنیاتنانى ژێرخانێکى ئابورى به‌هێز، ئێستا 27 ملیار دۆلار قه‌رزارین. بێجگه له‌و قه‌رزانه ده‌یان ملیار دۆلارى داهاتى نه‌وت دیارنه‌ماوه، سه‌ربارى ئه‌وه‌ش له‌ڕێى به‌دواداچونم و راپۆرتێکم بۆم ده‌رکه‌وت که مانگانه 100 ملیۆن دۆلارى داهاتى نه‌وت ده‌چێته خه‌زێنه‌ى پارتیه‌وه. واته گه‌نده‌ڵى کراوه به سیستماتیک و به یاسا ڕێکخراوه، پارتى دیموکرات خۆى که له ڕێى وه‌زاره‌تى سامانه سروشتیه‌کانه‌وه نه‌وت ده‌فرۆشێت، مانگانه 60 ملیۆن دۆلارى ناخاته‌وه سه‌ر بودجه‌ى وه‌زاره‌تى دارایى، هه‌روه‌ها مانگانه 40 ملیۆن دۆلارى دیکه‌ی ده‌ستده‌که‌وێت له هه‌نارده‌کردن و پاڵاوتنى نه‌وتدا که هى کۆمپانیاى کاره و بۆرییه‌که‌ش به‌شێکى خاوه‌نداریه‌تیه‌که‌ى بۆ کۆمپانیاى کاره، که سه‌ر به پارتى و بنه‌ماڵه‌یه. واته مانگى نزیکه‌ى 100ملیۆن دۆلاریان ده‌ستده‌که‌وێت. ئه‌م سیستمه وایکردووه بنه‌ماڵه‌ى بارزانى و پارتى ده‌وڵه‌مه‌ند و کۆمه‌ڵگه هه‌ژار بێت. بێگومان هه‌ندێک به‌رپرسى یه‌کێتیش که به‌شدارن له حکومه‌تدا له‌گه‌ڵ پارتى و ئێستا له هه‌ولێر داده‌نیشن شه‌ریکێکى لاواز و شه‌رمنى مه‌له‌فى نه‌وتن. ناعه‌دالیه‌تییه‌کى دیکه هه‌یه که نادادپه‌روه‌رى جوگرافییه، پارتى له‌و پاره‌یه‌ى که ده‌ستى ده‌که‌وێت به‌شێکى له زۆنى زه‌رددا خه‌رج ده‌کاته‌وه و شه‌قامى ١٠٠ مه‌ترى و ١٢٠ مه‌ترى ته‌واوکرد و ئێستاش سه‌ربارى قه‌یرانى دارایى و په‌تاى کۆرۆنا، کارکردن له شه‌قامى ١٥٠ مه‌ترى هه‌ولێر به‌رده‌وامه، به‌ڵام پارێزگاکانى سلێمانى و هه‌ڵه‌بجه و ئیداره‌کانى گه‌رمیان و ڕاپه‌ڕین هیچ پاره‌یه‌کى ئه‌وتۆیان بۆ خه‌رج ناکرێت. ئه‌وه‌ى که بیستومه ئه‌و پاره‌یه‌ى که بۆ شه‌قامى ١٠٠ مه‌ترى سلێمانى ته‌رخانکرابوو درا به مووچه، به‌ڵام له شه‌قامى ١٥٠ مه‌ترى هه‌ولێردا کارکردن به‌رده‌وامه، له‌کاتێکدا ١٥٠ مه‌ترى هه‌ولێر زۆر پێویست نیه و ته‌نانه‌ت له شوێنێکدا ده‌کرێت جارێ هه‌ر چۆڵه‌وانییه. ناعه‌داله‌تیه‌کى قورس و زه‌ق به‌رامبه‌ر ئه‌م ناوچه‌یه ده‌کرێت، بێگومان مه‌به‌ستم هه‌موو پارێزگاکانى سلێمانى و هه‌ڵه‌بجه و ئیداره‌کانى گه‌رمیان و راپه‌رینه، ئه‌گه‌ر جارێک زوڵم له‌شارى سلێمانى کرابێت، ئه‌وه ١٠ جار زوڵم له قه‌زا و ناحییه‌کان کراوه. بێگومان خه‌ڵکى ئێمه‌ش توڕه ده‌بێت. فه‌رمانبه‌رێک به‌رامبه‌ر ئه‌و ئه‌رکه‌ى جێبه‌جێیده‌کات، مافى خۆى وه‌رناگرێت که موچه‌یه، له‌به‌رامبه‌ریشدا سه‌یرده‌کات ئه‌وانه‌ى که به‌رپرس و مه‌سئولن خاوه‌نى ملیۆنه‌ها و ملیاره‌ها دۆلارن، سه‌ره‌نجام هه‌ست به زوڵمێکى گه‌وره ده‌کات. زوڵمێکى دیکه ده‌بینێت که غه‌در له شاره‌که‌ى و ناوچه‌که‌ى ده‌کرێت، له‌به‌رامبه‌ردا له زۆنى زه‌رد پرۆژه‌ى زه‌به‌لاح جێبه‌جێده‌کرێت، ئه‌مه وا له‌خه‌ڵکى ئه‌م سنوره ده‌کات توڕه‌بونیان بگاته ترۆپک. هاوڵاتى: پێتانوایه کابینه‌ى نۆیه‌مى حکومهتى هه‌رێم ده‌توانێت کێشه‌ى دابینکردنى موچه چاره‌سه‌ر بکات؟ به‌یار ملازم عومه‌ر: پێموانیه کابینه‌ى نۆیه‌م بتوانێت کێشه‌ى دابینکردنى موچه چاره‌سه‌ر بکات، ئه‌گه‌ر دیقه‌تى بده‌یت مه‌سرور بارزانى که سه‌رۆکى حکومه‌ته به ئاشکرا رایگه‌یاند که ٢٧ ملیار دۆلار قه‌رزارین، ئیتر چۆن ده‌توانێت مه‌سه‌له‌ى موچه چاره‌سه‌ر بکات، له‌کاتێکدا ئێمه هه‌رێمێکى بچوکین، روبه‌رێکى بچوکى خاک و ژماره‌یه‌کى که‌مى دانیشتوانمان هه‌یه، مه‌نتیق نییه بۆ ئه‌و ژماره که‌مه‌ى دانیشتوان و روبه‌رێکى که‌مى وه‌ک هه‌رێمى کوردستان ئه‌و هه‌موو پاره‌یه قه‌رزار بیت، له‌کاتێکدا نه‌وتت فرۆشتوه، نه‌تکڕیوه. که زیاتر خه‌خت له پارتى ده‌که‌مه‌وه، مه‌به‌ستم ئه‌وه نیه که لایه‌نه‌کانى دیکه بێتاوان نیشان بده‌م؛ پارتى بڕیاربه‌ده‌ستى سه‌ره‌کى حکومه‌ته و لایه‌نه‌کانى دیکه‌ى وه‌ک میوانێکى گوێڕایه‌ڵ له هه‌ولێردا قبوڵه. لایه‌نه‌کانى دیکه‌ش خه‌تابارن چونکه قبوڵیانکردوه که به‌شدارێکى لاواز و بێده‌سه‌ڵات بن له حکومه‌تدا، له‌کاتێکدا ده‌زانن ئه‌م حکومه‌ته له خزمه‌تى هاوڵاتیاندا نییه. که‌واته چوون به‌شێک له کێکى ده‌سه‌ڵاتیان به‌ربکه‌وێت. حکومه‌ت له‌وڵاتانى ئه‌مه‌ریکا و ئه‌وروپادا ئامرازێکه بۆ خزمه‌تى کۆمه‌ڵگا، به‌ڵام لاى ئێمه بووه‌ته ئامرازێک بۆ چه‌وساندنه‌وه‌ى کۆمه‌ڵگا و ده‌وڵه‌مه‌ندکردنى حزب و بنه‌ماڵه‌کان. هه‌ر بنه‌ماڵه و حزبێک به‌پێى رێژه‌ى ده‌نگه‌کانى ده‌یه‌وێت پشکى خۆى له داهات و ده‌سه‌ڵاتى حکومه‌ت بپچڕێت. ئه‌گه‌ر بێینه‌وه سه‌ر ئه‌وه‌ى که بۆچى حکومه‌ت ناتوانێى موچه بدات. جگه له‌وه‌ى حکومهتى هه‌رێمى کوردستان 27 ملیار دۆلار قه‌رزاره، له‌وه‌ختێکدا که نرخى نه‌وتى خاو به‌رز بوو، حکومهتى هه‌رێم لوتبه‌رزى ده‌نواند و له‌گه‌ڵ به‌غدا رێکنه‌ده‌که‌وت، ئێستا که نرخى نه‌وت نزمبۆته‌وه حکومهتى هه‌رێم ده‌یه‌وێت به‌شێک له نه‌وت ته‌سلیمى حکومهتى عێراق بکات له به‌رامبه‌ر پێدانى موچه‌دا، به‌ڵام ئێستا حکومهتى عێراق له‌گه‌ڵ هه‌رێم ڕێکناکه‌وێت. به‌غدا سه‌رجه‌م نه‌وت و گاز و داهاتى خاڵه گومرگییه‌کانى ده‌وێت، به‌ڵام پارتى دیموکرات رازى نابێت بۆ نمونه داهاتى گومرگى ئیبراهیم خه‌لیل ته‌سلیمى عێراق بکات. ته‌نانه‌ت حکومهتى هه‌رێم هه‌موو ئه‌و ته‌نازولات و سازشانه‌ش بۆ حکومهتى عێراق بکات و نه‌وت و گاز و داهاتى گومرگه‌کان و سه‌رجه‌م مه‌له‌فه سیادیه‌کان ته‌سلیمى عێراق بکاته‌وه، ئه‌وا به‌غدا ته‌نها موچه‌ى ٦٨٢ هه‌زار فه‌رمانبه‌ره ده‌نێرێت. حکومهتى عێراق ده‌ڵێت ئێمه به ١٥ پارێزگا نزیکى ٣ ملیۆن فه‌رمانبه‌رمان هه‌یه، مه‌عقوله ئێوه به ٣ پارێزگا ملیۆنێک و ٢٥٠ هه‌زار فه‌رمانبه‌ر و موچه‌خۆرتان هه‌بێت. به‌ڵام شایه‌نى باسه که ئه‌م گه‌نده‌ڵى و فه‌سادى دارایى و ئیداریه به ته‌نها هى کابینه‌ى نۆیه‌مى حکومهتى هه‌رێم نیه، به‌ڵکو که‌ڵه‌که‌بوى کابینه یه‌ک له‌دواى یه‌که‌کانه. زۆرجار پارتى و یه‌کێتى له کێبڕکێیاندا هه‌وڵیانداوه که زۆرترین فه‌رمانبه‌ر دابمه‌زرێنن و زۆرترین خه‌ڵک بکه‌نه موچه‌خۆر، ئه‌مه که‌رتى کشتوکاڵى وێران کرد له هه‌رێمى کوردستاندا. هه‌زاره‌ها جوتیار که که‌سى به‌به‌رهه‌م بوون کردیاننه موچه‌خۆرو که‌سى بێ به‌رهه‌م له بوارى مه‌ده‌نى و سه‌ربازیدا، به‌شێک له‌وانه به‌داخه‌وه هیچ ئیشیان نه‌کردووه و وه‌ک بندیوار موچه‌یان وه‌رگرتووه، ئه‌مه وایکرد که‌رتى کشتوکاڵ و ئابوورى وێران بکه‌ن، دواى ئه‌م هه‌موو ساڵه که ئه‌م هه‌موو کێشه ئابووریه که‌ڵه‌که بووه و که‌رته‌کانى پیشه‌سازى و کشتوکاڵ و گه‌شتوگوزاریان وێران کردووه و هه‌موو ئیعتمادێکمان له‌سه‌ر نه‌وت بووه، خۆتان ده‌زانن نرخى نه‌وت ئێستا دابه‌زیوه. که‌واته پێویسته ئیعاده‌ى هه‌یکه‌لى ئابوورى هه‌رێم بکه‌ینه‌وه و بیکه‌ینه ئابوریه‌کى فره ره‌هه‌ند و هه‌مه چه‌شن؛ کشتوکاڵ و پیشه‌سازى و گه‌شتوکوزار پێش بخه‌ین، ئه‌مه‌ش پلانى درێژخایه‌نى ئه‌وێت و گومان ده‌که‌م به‌م حکومه‌ته‌ى ئێستا بکرێت، ئه‌م حکومه‌ته‌ى ئێستا ئه‌وه‌نده‌ى شه‌ڕى چه‌ند بنه‌ماڵه‌یه‌که له‌سه‌ر کێکى پاره و ده‌سه‌ڵات، ئه‌وه‌نده شه‌ێ نییه له‌سه‌ر خزمه‌تکردنى هاوڵاتیان. هاوڵاتى: له‌وڵاتانى فه‌ره‌نساو ئه‌مریکاو وڵاتانى دیکه بودجه ته‌رخان کراوه بۆ روبه‌روبونه‌وه‌ى کۆرۆناو هاوکارى فه‌رمانبه‌رى حکومه‌ت و که‌رتى تایبه‌ت ده‌کرێت، به‌ڵام له‌هه‌رێمى کوردستان خه‌ڵک که‌ره‌نتین ده‌کرێت و حکومه‌ت هاوکاریشى ناکات؟ خوێندنه‌وه‌ت بۆ ئه‌مه چیه؟ به‌یار ملازم عومه‌ر:بێگومان ئه‌و وڵاتانه‌ى ناوتان بردووه وڵاتانى زۆر پێشکه‌وتوون و ئابووریه‌کى فره ره‌هه‌ندیان هه‌یه و به‌ته‌نها پشت به داهاتى نه‌وت نابه‌ستن، پشت به داهاتى که‌رته جیاوازه‌کانى دیکه‌ش ده‌به‌ستن. چه‌نده‌ها کۆمپانیاى گه‌وره‌یان هه‌یه وه‌ک فه‌یسبوک و گۆگڵ و ئه‌پڵ، واته پشتیان به داهاتى نه‌وت نه‌به‌ستوه. جاروبار ئابووریان کز ده‌بێت، به‌ڵام ناکه‌ون و زوو هه‌ڵده‌ستنه‌وه، له‌به‌رئه‌وه حکومه‌ت زۆر به ئاسانى ده‌توانێت ئه‌گه‌ر کارمه‌نده‌کانیشى بۆ ماوه‌یه‌ک کار نه‌که‌ن حکومه‌ت بیانژێنێت، به‌ڵام حکومهتى ئێمه ناتوانێت خه‌ڵکه‌که‌ى بژێنێت و زۆربه‌ى ئیعتمادى له‌سه‌ر نه‌وته که نرخه‌که‌ى دابه‌زیوه و گه‌نده‌ڵى تێدا ده‌کرێت و موچه‌ى فه‌رمانبه‌ره‌کانى پێ نادرێت. هاوڵاتى: پێتانوایه رێکاره‌کانى حکومه‌ت ته‌نها بۆ کۆرۆنایه یان ترسى خۆپیشاندان واى کردووه ئه‌و بریاره بده‌ن؟ به‌یار ملازم عومه‌ر: دڵنیانیم له‌وه‌ى که حکومه‌ت له ترسی خۆپیشاندان مه‌ترسیه‌که گه‌وره ده‌کات یان نا، به‌ڵام پێمان خۆش بێت یا نا کۆرۆنا مه‌ترسییه‌کى گه‌وره‌ى جیهانیه، به‌ڵام پرسیاره‌که با وا لێ بکه‌ین بۆچى حکومه‌ت ئه‌گه‌ر راستیش بکات خه‌ڵک به ناراست لێى وه‌رده‌گرێت. هۆکاره‌که‌ى ئه‌وه‌یه حکومهتى هه‌رێم و ئه‌و حزبانه‌ى که چه‌ندین ساڵه حکومرانن زۆربه‌ى جار قسه‌ى ڕاست و ناڕاستیان تێکه‌ڵ کردووه، ئه‌مه جۆرێک له بێمتمانه‌یى دروست کردووه له‌نێوان حکومه‌ت و هاوڵاتیاندا، زۆرجار وایلێهاتووه ئه‌گه‌ر حکومه‌ت قسه‌ى راستیش بکات و له خزمه‌تى هاوڵاتیانیشدا قسه بکات، خه‌ڵک هێشتا باوه‌رى پێناکات. با یه‌ک دوو نمونه باس بکه‌م، وه‌ختى خۆى مه‌سعود بارزانى له‌گه‌ڵ نورى مالکى کێشه‌ى هه‌بوو، به‌ڵام کێشه‌که‌ى ده‌کرد به کێشه‌ى کورد و عه‌ره‌ب، له‌کاتێکدا کێشه‌ى نێوان دوو که‌سایه‌تى بوو که له‌سه‌ر پاره و پۆست و ده‌سه‌ڵات رێکنه‌ده‌که‌وتن، بارزانى ده‌یکرد به کێشه‌ى نه‌ته‌وایه‌تى. ئه‌گه‌ر کێشه‌ى کورد و عه‌ره‌ب هه‌یه و به‌غدات به‌لا‌وه گرنگ نییه، که‌واته بۆ شه‌ێ ده‌که‌یت پۆستى باڵات له به‌غدا ده‌ستبکه‌وێت. یان شه‌رێکى دیکه له‌سه‌ر نه‌ناردنى موچه بوو له به‌غداوه، ئه‌وه بوو که پارتى ده‌یوت ئه‌مه حکومه‌تێکى قه‌ومى و مه‌زهه‌بیه و ڕقیان له کورد و سونه‌یه بۆیه موچه ناده‌ن، به‌ڵام ده‌رکه‌وت که کێشه‌که ئه‌وه‌نده‌ى کێشه‌یه‌کى ده‌ستورى و قانونى و ئیدارى بوو، ئه‌وه‌نده په‌یوه‌ندى به کێشه‌ى قه‌ومى و مه‌زهه‌بیه‌وه نه‌بوو. ئه‌گه‌ر خۆت نه‌وت ده‌فرۆشیت، که‌واته بۆ خۆشت موچه دابینناکه‌یت، ئه‌گه‌ر نه‌وتیش نافرۆشیت فه‌رموو بیده به به‌غدا با ئه‌وان موچه‌ت بۆ دابین بکه‌ن. مه‌سه‌له‌یه‌کى کوردى هه‌یه که ده‌ڵێت به‌شه‌که‌ى خۆم بۆ خۆم و له به‌شه‌که‌ى تۆش ده‌خۆم، حکومهتى هه‌رێم یا باشتره بڵێن بنه‌ماڵه‌ى بارزانى ده‌یانویست له‌گه‌ڵ تورکیا نه‌وته‌که بفرۆشن و پاره‌که بۆ خۆیان و تورکیا بێت و له‌ولاشه‌وه پاره له به‌غدا وه‌ربگرن بۆ موچه، له‌مه‌نتیقى یاسایى و سیاسیدا شتى وا نییه، بنه‌ماڵه‌یه‌ک و چه‌ند شه‌ریکێکیان له حزبه‌کانى تردا بڵێن ئێمه نه‌وتى هه‌رێمێک ده‌به‌ین بۆ خۆمان و عیلاقه‌ى خه‌لکمان نیه، با حکومهتى به‌غدا مشورى خه‌لک بخوات و موچه‌ى فه‌رمانبه‌ران بدات. ئه‌گه‌ر به‌غداش به‌و دۆخه ناجۆره قایلنه‌بوو، به قه‌ومى و تائیفى له‌قه‌ڵه‌میده‌ده‌ین. گوایه ئه‌مه حکومه‌تێکى عه‌ره‌بى شیعى شۆڤێنیه دژى کوردى سونه شه‌ر ده‌کات له‌کاتێکدا ئه‌سڵ و ئه‌ساسى نییه. که‌واته به ڕاده‌یه‌ک درۆ له‌گه‌ڵ خه‌ڵکدا کراوه و خه‌لک گه‌وجێندراوه؛ چه‌ندین کێشه‌ى سیاسى و یاسایى و سه‌ربازى بۆ دروستکراوه، که له ڕوکه‌شدا کێشه‌ى نه‌ته‌وایه‌تى بووه و له ناوه‌ڕۆکدا پاراستنى به‌رژه‌وه‌ندى بنه‌ماڵه سیاسیه‌کان بووه. سه‌ره‌نجام زۆرینه‌ى خه‌لکى هه‌رێمى کوردستان متمانه‌ى به حکومه‌ت و بنه‌ماڵه ده‌ستڕۆشتوه‌کان نه‌ماوه. ئێستا حکومهتى هه‌رێم قسه‌ى راستیش ده‌کات خه‌ڵک باوه‌رى پێناکات. له‌مه‌سه‌له‌ى ئه‌م ڤایرۆسى کۆرۆنایه‌دا که جیهانى گرتووه‌ته‌وه، خه‌ڵکانێک باوه‌ر ناکه‌ن و پێیانوایه که ئه‌م ترسه به ئه‌نقه‌ست گه‌وره ده‌کرێت بۆ ئه‌وه‌ى رێگرى له خۆپیشاندان بکرێت. به‌ڵام من لێرده‌دا ناهه‌قى هاوڵاتیان ناگرم، به‌ڵکو خه‌تاى حکومه‌ت و حزب و بنه‌ماڵه ده‌ستڕۆشتوه‌کان ده‌گرم که چه‌ندین ساڵه خه‌لک ده‌چه‌وسێننه‌وه و به‌کاریان ده‌هێنن بۆ مه‌رامى تایبه‌ت و به‌رژه‌وه‌ندى حزبى و بنه‌ماڵه‌یى و شه‌خسی.له‌م ده‌ڤه‌ره‌ى ئێمه قسه‌ى قه‌به و خۆنمایشکردن و خۆبه‌پاڵه‌وانکردن و موزایه‌داتى سیاسى نێوان لایه‌نه‌کان جێگه‌ى کار و فرمانى گرتۆته‌وه. له جیاتى ئه‌وه‌ى مشورى ئه‌وه بخورێت که چه‌ند ئامێرێکى هه‌ناسه‌دانى ده‌ستکرد (ventilator) بۆ پارێزگاى سلێمانى و قه‌زا و ناحیه‌کانى دابینبکرێت بۆ ئه‌وه‌ى له حاڵه‌تى ته‌شه‌نه‌کردنى په‌تاکه‌دا، فریاى ڕزگارکردنى زۆرترین هاوڵاتى بکه‌وین، کێبڕکێ بوو له‌سه‌ر ئه‌وه‌ى کێ زووتر سه‌رکه‌وتنى درۆینه به‌سه‌ر کۆرۆنادا ڕابگه‌یه‌نێت و خۆى بکات به پاڵه‌وان. درۆ کردن و گه‌وجاندنى هاوڵاتیان وایکردوه که خه‌لک نه‌ک هه‌ر متمانه‌ى به حکومه‌ت نه‌مێنێت، به‌ڵکو متمانه‌ى به کوردایه‌تى و شۆڕشه‌کانى کوردیش نه‌مێنێت. ئه‌وه‌نده‌یان پرسى کوردایه‌تى به‌کارهێنا بۆ زوڵمکردن له هاوڵاتیان و بۆ تاڵانى داهاتى نه‌وت به ناوى سه‌ربه‌خۆیى ئابوریه‌وه، وایلێهاتوه کوردایه‌تى و سه‌ربه‌خۆیش له په‌یامێکى جوان و پیرۆزه‌وه بووه به پرسێکى ناشرین و بێزراو له ناو خه‌لکدا. یه‌کێکى تر له هۆکاره‌کانى نه‌مانى متمانه هێزه‌کانى ئۆپۆزسیۆنى پێشوو بوون، که به‌ڵێنى گه‌وره‌یاندا و زۆربه‌ى به‌ڵێنه‌کانیان نه‌برده‌سه‌ر. ئه‌مه‌ش هێنده‌ى تر درزى له نێوان خه‌لک و سیاسیه‌کاندا دروستکرد و بێمتمانه‌یى زیاتر کرد. هه‌ر بۆ نمونه ماوه‌یه‌ک له‌مه‌وبه‌ر ڕاگه‌یه‌ندرا که گوایه سلێمانى به‌سه‌ر کۆرۆنادا سه‌رکه‌وت، به‌ڵام من سه‌رسوڕما له‌و قسه‌یه. چونکه کۆرۆنا که‌سێک نیه تا زۆرانى له‌گه‌لدا بگریت و سه‌رکه‌ویت به‌سه‌ریدا. ڤایرۆسێکه هه‌ر کات خۆتى لێنه‌پارێزیت به ئاسانى ته‌شه‌نه ده‌کات و بڵاوده‌بێته‌وه. به‌ڵام به‌داخه‌وه له‌م ده‌ڤه‌ره‌ى ئێمه قسه‌ى قه‌به و خۆنمایشکردن و خۆبه‌پاڵه‌وانکردن و موزایه‌داتى سیاسى نێوان لایه‌نه‌کان جێگه‌ى کار و فرمانى گرتۆته‌وه. له جیاتى ئه‌وه‌ى مشورى ئه‌وه بخورێت که چه‌ند ئامێرێکى هه‌ناسه‌دانى ده‌ستکرد (ventilator) بۆ پارێزگاى سلێمانى و قه‌زا و ناحیه‌کانى دابینبکرێت بۆ ئه‌وه‌ى له حاڵه‌تى ته‌شه‌نه‌کردنى په‌تاکه‌دا، فریاى ڕزگارکردنى زۆرترین هاوڵاتى بکه‌وین، کێبڕکێ بوو له‌سه‌ر ئه‌وه‌ى کێ زووتر سه‌رکه‌وتنى درۆینه به‌سه‌ر کۆرۆنادا ڕابگه‌یه‌نێت و خۆى بکات به پاڵه‌وان. سه‌ره‌نجام جارێکى تر کۆرۆنا به خێرایى له پارێزگاى سلێمانى بڵاوبۆوه و وه‌ک باس ده‌کرێت ئامێرى هه‌ناسه‌دانى ده‌ستکرد به‌شى نه‌خۆشه‌کان ناکات. هه‌رچه‌نده ده‌بوایه ئێستا ئێمه خاوه‌نى چه‌ندین کارگه بوینایه که بمانتوانیایه خۆمان ئامێرى هه‌ناسه‌دانى ده‌ستکرد به‌رهه‌مبهێنین، به‌ڵام وه‌ک نیمانه، لانى که‌م حکومهتى هه‌رێم، یان پارێزگاى سلێمانى هه‌وڵى کڕینى چه‌ند سه‌د دانه‌یه‌ک بدات. به‌داخه‌وه لاى ئێمه مه‌سه‌له‌ى ته‌ندروستى گشتیش بووه به به‌شێک له ماده‌ى موزایه‌داتى سیاسى نێوان حزبه‌کان، که به نه‌تیجه ده‌بێت میلله‌ت باجه‌که‌ى بدات. پێموایه به‌م عه‌قلیه‌ته پۆپۆلیستیه‌وه که قسه و خۆبه‌پاڵه‌وانکردنى له کار و فرمان لاگرنگتره فه‌رمانڕه‌وایى سنورێکى جوگرافى وا فراوان و حه‌ساس ناکرێت. هاوڵاتى: له سلێمانى و رانیه‌و ده‌ربه‌ندیخان و قه‌ڵادزێ و که‌ڵه‌ک و کۆیه کفرى خۆپیشاندان و گردبونه‌وه ئه‌نجامدرا، پێتوایه ئه‌مه ده‌بێته فشارێک بۆ ئه‌نجامدانى چاکسازى حکومرانى کابینه‌ى نۆیه‌م؟ به‌یار ملازم عومه‌ر: کار له‌وه‌دا نه‌ماوه فشار بکرێت، فشار بکه‌یت و نه‌که‌یت تازه حکومهتى هه‌رێم بووه به ژێر بارى قه‌رزێکى زه‌به‌لاحه‌وه، وه‌کو پێشتر ئاماژه‌م پێکرد قه‌رزى 27 ملیار دۆلار له‌وانه‌یه به ده‌یان ساڵ و ٢٠ ساڵى تر حکومهتى هه‌رێم نه‌توانێت ئه‌و قه‌رزه بداته‌وه، له‌به‌رئه‌وه خۆپیشاندانیش بکرێت شتێکى ئه‌وتۆ له بارودۆخى خه‌ڵک ناگۆڕێت، کاتێک خۆپیشاندان سوودى ده‌بێت که له‌هه‌ولێرى پایته‌خته‌وه ئه‌نجام بدرێت و ببێیه هۆى گۆڕینى ده‌سه‌ڵات. هه‌میشه له‌گه‌ڵ هاورێکانمدا باسم کردووه له سایه‌ى ده‌سه‌ڵاتێکى مه‌رکه‌زیدا که زۆرینه‌ى داهات و ده‌سه‌ڵات له پایته‌خته، خۆپیشاندان ته‌نها وه‌ختێک قورسایى و ئه‌رزشى هه‌یه که له پایته‌ختدا بکرێت، ئه‌گه‌رنا له شاره‌کانى تر چه‌ند خۆپیشاندان بکرێت، جگه له هیلاک کردنى توانا مرۆییه‌کانى خۆت بۆ کارێکى بێئه‌نجام هیچى ترى لێبه‌رهه‌منایه‌ت. له‌وانه‌یه ته‌نها به‌رهه‌مێکى ئه‌وه بێت که چه‌ند که‌سێکى دیاریکراو خۆیانى تێدا ده‌ربخه‌ن و خۆیان به پاڵه‌وان بکه‌ن بۆ ئه‌وه‌ى له خولى داهاتودا ده‌نگى پێویست بهێنن بۆ چونه په‌رله‌مان. بێگومان چونه په‌رله‌مان و حکومه‌تیش ده‌رکه‌وت جگه له ده‌وڵه‌مه‌ندکردنى ئه‌و که‌سانه‌ى پۆسته‌کان وه‌رده‌گرن، هیچ کات ته‌رجومه نه‌بووه بۆ خۆشگوزه‌رانى هاوڵاتیانى پارێزگاکانى سلێمانى و هه‌ڵه‌بجه و ئیداره‌کانى گه‌رمیان و ڕاپه‌ڕین. چه‌ند ساڵه له‌م سنوره خۆپیشاندان ده‌کرێت، به‌ڵام حکومه‌ته‌که‌ى پارتى به خیاڵیدا نایه‌ت، چونکه ده‌سه‌ڵات و پاره و حکومه‌ت و داموده‌زگاکانى له پایته‌ختن و هه‌ست به هیچ فشارێک ناکه‌ن. ئه‌گه‌ر دیقه‌ت بده‌یت له خۆپیشاندانه‌کانى 17ى شوباتدا چه‌ندین گه‌نجى جوانمان لێشه‌هید بوو له سلێمانى و عه‌ربه‌ت و هه‌ڵه‌بجه و سه‌یدسادق و ڕانیه و قه‌ڵادزێ و چوارقوڕنه و که‌لار و کفرى و ده‌ربه‌ندخان و کۆیه و دوکان، به‌ڵام هیچى لێسه‌وز نه‌بوو له‌به‌رئه‌وه‌ى ده‌سه‌ڵاته راسته‌قینه‌که له هه‌ولێره، وه‌ختێک خۆپیشاندان سوودى ده‌بێت که له‌پایته‌خت ئه‌نجام بدرێت، به‌داخه‌وه تا ئێستا خۆپیشاندان له‌وێ نه‌کراوه، خه‌ڵکه‌که به‌شێکى زۆرى نه‌یویستوه بیکات یاخود پارتى دیموکرات له‌رێگه‌ى ئه‌وه‌ى که هێزێکى سه‌رکوتکاره رێگرى له خۆپیشاندانه‌کان کردوه، ئه‌وه‌یان نازانم. ده‌بێت خه‌ڵکى پایته‌خت له داهاتوودا وه‌ڵامى ئه‌و پرسیاره بده‌نه‌وه. به‌ڵام ئه‌گه‌ر ئێمه داهات و ده‌سه‌ڵات بگه‌رێنینه‌وه بۆ ئه‌م سنوره، بێگومان ئه‌وکات خۆپیشاندان له شاره‌کانى ئه‌م سنوره کاریگه‌رى گه‌وره‌ى ده‌بێت له‌سه‌ر گۆڕینى ده‌سه‌ڵات و چاکسازى و خۆشگوزه‌رانى هاوڵاتیان، چونکه خۆپیشاندانه‌که نزیک ده‌بێته‌وه له ده‌سه‌ڵات و فشاره‌کان ڕاسته‌وخۆ هه‌ستیانپێده‌کرێت و کاریگه‌ریان ده‌بێت. هاوڵاتى: چه‌ند جارێک توێژینه‌وه‌و پرسى دارایى حکومه‌تت باس کردووه؟ پێتوایه ده‌بێت چاکسازى دارایى له‌چییه‌وه ده‌ستپێبکات؟ به‌یار ملازم عومه‌ر: به‌ڕاى من پێش چاکسازى دارایى، چاکسازى سیاسى پێویسته، چاکسازى سیاسى به لامه‌رکه‌زیه‌تیش نایه‌ته‌دی. چه‌ندین ساڵه کار بۆ ئه‌وه ده‌که‌م که مه‌سه‌له‌ى لامه‌رکه‌زیه‌ت جێبه‌جێ بکرێت، به‌ڵام تازه لامه‌رکه‌زى نرخ و ئه‌رزشى نه‌ما؛ لامه‌رکه‌زیت بریتیه له دابه‌شکردنى ده‌سه‌ڵات و داهات به‌سه‌ر پارێزگا و قه‌زا و ناحیه‌کاندا، به‌ڵام ئێستا حکومه‌ت هیچ داهاتێکى نه‌ماوه تا دابه‌شیبکات. ئه‌وکاته‌ى که نه‌وت نرخى به‌رز بوو، ده‌مانوت با ئه‌و داهاته هه‌مووى له پایته‌خت نه‌بێت و دابه‌شبکرێت به‌سه‌ر پارێزگا و قه‌زا و ناحیه‌کاندا و ده‌سه‌ڵاتیان پێبدرێت، خۆیان بڕیاربده‌ن چ پرۆژه و خزمه‌تگوزاریه‌کى پێدابینبکه‌ن. به‌ڵام ئێستا حکومهتى هه‌رێم هیچ داهاتێکى نه‌ماوه تا دابه‌شى بکات به‌سه‌ر پارێزگاکاندا، که‌واته باشترین چاره‌سه‌ر ئه‌وه‌یه که له ڕێى فیدرالیه‌تى پارێزگاکانه‌وه هه‌رێمى سلێمانى دروست بکرێت. ڕێکارێکى یاسایى و ده‌ستوریه و کفرى سیاسى نییه، چۆن عه‌ره‌ب 22 ده‌وڵه‌تى هه‌یه با ئێمه‌ش دوو هه‌رێممان هه‌بێت، هه‌ر کات ویستمان یه‌کده‌گرینه‌وه. گرنگه هه‌رێمى سلێمانى هه‌بێت، له‌به‌رئه‌وه‌ى له ڕوى سیاسیه‌وه خۆمان به‌هێز بکه‌ینه‌وه، له‌رووى ئابوورییه‌وه خۆمان ده‌وڵه‌مه‌ند بکه‌ین و ژێڕخانێکى ئابورى به‌هێز بۆ ئه‌م سنوره بنیادبنێین، له‌رووى ئیدارییه‌وه پایه‌کانى حکومه‌ت به‌هێز بکه‌ین، بۆ ئه‌وه‌ى له داهاتودا وه‌ک دوو هاوبه‌شى یه‌کسان یه‌کبگرینه‌وه، نه‌ک وه‌ک ئێستا ئه‌وان ده‌سه‌ڵاتدار و ئێمه بێده‌سه‌ڵات بین،، ئه‌وان ده‌وڵه‌مه‌ند و ئێمه هه‌ژار بین. ویلایه‌ته یه‌کگرتووه‌کانى ئه‌مه‌ریکا به‌هێزترین وڵاتى دنیایه له‌رووى سیاسى و ئابورى و سه‌ربازیه‌وه سیسته‌مى فیدراڵى هه‌یه و هه‌ر ویلایه‌ته‌و حکومه‌ت و په‌رله‌مانى خۆجێى و داهات و پاره‌ى خۆى هه‌یه و ئازادن له چیدا خه‌رجى ده‌که‌ن ئه‌مه‌ش بۆته هۆى کێبڕکێى ئیجابى و بوژانه‌وه‌ى ئابوری. ئه‌ڵمانیا به هه‌مان شێوه که به‌هێزترین ئابورى ئه‌وروپاى هه‌یه دیسان سیسته‌مى فیدرالى وایکردوه که کێبڕکێى ئابورى له نێوان هه‌رێمه جیاوازه‌کانیدا سه‌رهڵبدات و سه‌ره‌نجام ببێته یه‌که‌م ئابورى ئه‌وروپا و چواره‌م به‌هێزترین ئابورى جیهان. هه‌روه‌ها سویسرا که وڵاتێکى بچوکى شاخاویه و چوارده‌ورى وشکانیه وه‌ک هه‌رێمى کوردستان، یه‌کێکه له ئابوریه هه‌ره به‌هێزه‌کانى ئه‌وروپا و هاوڵاتیانى سویسرى دووهه‌م به‌رزترین داهاتیان هه‌یه دواى وڵاتى لۆکسه‌مبۆرگ. ئه‌م گه‌شه ئابوریه به‌هۆى سیسته‌مى کانتۆنه‌کان و فیدرالیه‌وه بووه. له‌ناوچه‌که‌ى خۆمان نمونه‌ى ئیماراتمان هه‌یه و سیستمى فیدڕاڵى هه‌یه له‌کاتێکدا ئه‌بوزه‌بى پایته‌خته، به‌ڵام دوبه‌ى زۆر له پایته‌خت ده‌وڵه‌مه‌ندتر و گه‌وره‌تر و گرنگتره. زۆر گرنگه چاو له‌و وڵاته پێشکه‌وتوانه بکه‌ین. ئه‌م سیسته‌مه مه‌رکه‌زیه دواکه‌وتوه‌ى که ئێمه په‌یڕه‌وى ده‌که‌ین ته‌نها له یه‌کێتى سۆڤیه‌ت و ئه‌وروپاى ڕۆژهه‌ڵاتى جاراندا په‌یڕه‌وده‌کرا، که هه‌موویان توشى شکستى سیاسى و ئیدارى و ئابورى بوون و له ساڵانى نه‌وه‌ده‌کاندا له‌به‌ریه‌ک هه‌ڵوه‌شان. له‌م دوایانه‌شدا مه‌رکه‌زیه‌ت له لیبیا و سوریا په‌یڕه‌وده‌کرا که بوه هۆى ئه‌وه‌ى هاوڵاتیانى ئه‌و دوو وڵاته هه‌ست به زوڵم و زۆردارى بکه‌ن و سه‌ره‌نجام شه‌ڕى درێژخایه‌نى ناوخۆ دروستببێت و ژێرخان و سه‌رخانى ئه‌و دوو وڵاته وێران ببێت. ئایا ئێمه ده‌مانه‌وێت چاو له‌و وڵاته دواکه‌وتوانه بکه‌ین، یان هاوشێوه‌ى ئه‌مریکا و ئه‌ڵمانیا و سویسرا و ئیمارات وڵاتێکى به‌هێز و ده‌وڵه‌مه‌ند بنیادبنێین. له‌م قۆناغه‌دا یه‌کێک له باشییه‌کانى هه‌رێمى سلێمانى ئه‌وه‌یه که خۆمان رزگار ده‌که‌ین له‌و قه‌رزه 27 ملیار دۆلاریه، ئێمه وه‌ک خه‌ڵکى سلێمانى و ئه‌م ده‌ڤه‌ره هیچ مه‌جبوورم نین هه‌تا ماوین وه‌چه دواى وه‌چه‌مان قه‌رزى پارتى و بنه‌ماڵه‌ى بازرانى بده‌ینه‌وه. ئێمه وه‌ک خه‌لکى ئه‌م سنوره قه‌رزمان نه‌کردووه و حکومه‌ت قه‌رزى کردووه، حکومه‌تیش به‌ده‌ست پارتییه‌وه بووه، وه‌زاره‌تى سامانه سروشتییه‌کان لاى ئه‌وان بووه و به‌ده‌یان ملیار دۆلاریان بردووه‌ته ده‌ره‌وه‌ى وڵات و ڤێلایان و پرۆژه‌ى زه‌به‌لاحیان پێکڕیوه و وه‌به‌رهێنانیان پێکردوه. که‌واته بۆ ده‌بێت ئێمه قه‌رزه‌کانیان بۆ بده‌ینه‌وه، ئه‌مه هیچ مه‌نتیقى تێدا نیه. ئه‌گه‌ر به‌مانا جوگرافیه‌که‌ش بیڵێم که ئه‌م پاره‌یه قه‌رز کراوه، به‌شێکى خراوه‌ته خزمه‌تى زۆنى زه‌رده‌وه و شه‌قامى ١٠٠ مه‌ترى و ١٢٠ مه‌ترى پێدروستکراوه و ئێستاش کار له شه‌قامى ١٥٠ مه‌تریدا به‌رده‌وامه، به‌ڵام هیچ پرۆژه‌یه‌کى زه‌به‌لاح و ستراتیژى له پارێزگاکانى سلێمانى و هه‌ڵه‌بجه و ئیداره‌کانى گه‌رمیان و ڕاپه‌ڕیندا نه‌کراوه. به‌ڵام له قه‌رزدانه‌وه‌دا ده‌مانکه‌ن به شه‌ریک. واته که پاره و پرۆژه هه‌بوو ته‌نها بۆ زۆنى زه‌رده، به‌ڵام که شه‌ێ و کێشه و ئیفلاسى ڕویتێکردن ئێمه ده‌که‌ن به شه‌ریک. که چه‌ند پارێزگایه‌ک هه‌رێمێکیان پێکهێنا، ده‌بێت له خۆشى و ناخۆشیدا هاوبه‌ش و شه‌ریک بین، نه‌ک خۆشگوزه‌رانى و خه‌رجکردنى پاره و پرۆژه‌ى زه‌به‌لاح ته‌نها بۆ زۆنى زه‌رد بێت و ئه‌م زۆنه‌ى لێبێبه‌شبکه‌ن و له ناخۆشى و قه‌رزاریدا ئێمه بکه‌نه شه‌ریک. هه‌رێمى سلێمانى ده‌توانێت رزگارمان بکات له‌و قه‌رزه 27 ملیار دۆلاریه. ته‌نها بیرێک که‌وتبێته ئه‌م سنوره‌وه و حکومهتى هه‌رێم قه‌رزارى بێت، بیرى گازى چه‌مچه‌ماڵه، که حکومهتى هه‌رێم ٢ ملیار دۆلارى دانه گاز قه‌رزاره. له‌و حاڵه‌ته‌دا دوو ئه‌گه‌ر هه‌یه، یان حکومه‌ته‌که‌ى پارتى ده‌بێت ئه‌و قه‌رزه بداته‌وه، چونکه خۆى گرێبه‌ستى له‌گه‌ڵ کردوون و قه‌رزاریانه، یان له خراپترین حاڵه‌تدا ئه‌گه‌ر ئێمه‌ش ناچار بکرێین که دوو ملیار دۆلاره‌که بده‌ینه‌وه له‌به‌ر ئه‌وه‌ى بیره‌که له سنورى ئێمه‌دایه. هێشتا دانه‌وه‌ى ٢ ملیار دۆلار زۆر باشتره له دانه‌وه‌ى ٢٧ ملیار دۆلار. ئه‌و ٢ ملیار دۆلاره‌ش ده‌توانین له‌ماوه‌ى یه‌ک دوو ساڵدا بیده‌ینه‌وه و به‌ره‌به‌ره بیره گازه‌کانى چه‌مچه‌ماڵ ده‌توانێت بکه‌وێته قازانج و چه‌مچه‌ماڵ و گه‌رمیان و هه‌موو ناوچه‌که‌ى پێ ببوژێنینه‌وه. به‌تایبه‌تى ئێستا گاز زۆر له نه‌وت به‌نرختر و کاریگه‌رتره. ته‌نانه‌ت ئه‌و وڵاتانه‌ى گازیان هه‌یه زۆر له وڵاته نه‌وتیه‌کان کاریگه‌ریان له ڕوى جیۆپۆڵه‌تیکه‌وه به‌هێزتره، بۆ نمونه وڵاتێکى بچوکى وه‌ک قه‌ته‌ر به‌هۆى بونى گازى شروشتیه‌وه توانیویه‌تى ڕۆڵێکى گه‌وره و کاریگه‌ر له جیهانى عه‌ره‌بى و ئیسلامیدا بگێڕێت. هه‌روه‌ها ڕوسیا له دواى فرۆشتنى گازى سروشتیه‌وه به ئه‌وروپا له ڕوى ئابورى و سیاسیه‌وه ڕۆڵى زۆر له جاران به‌هێزتر بووه. ده‌توانین سنوره‌که‌ى خۆمان بکه‌ین به یه‌کێک له ناوچه ده‌وڵه‌مه‌نده‌کانى ڕۆژهه‌ڵاتى ناوه‌ڕاست. هه‌روه‌ها ده‌توانین وه‌به‌رهێنان بکه‌ین و کۆمه‌ڵێک کۆمپانیاى گه‌وره و زه‌به‌لاحى ئه‌مریکى و ئه‌وروپى و چینی بهێنین، چه‌نده‌ها بیره نه‌وت و گازى دیکه‌مان بۆ بدۆزێته‌وه، نه‌ک به‌م شێوه‌یه‌ى ئێستا داهاته‌که‌ى بۆ حزب و بنه‌ماڵه بێت، داهاته‌که‌ى بکه‌ینه‌وه به خزمه‌ت بۆ هاوڵاتیان ئه‌وه‌ش به دوو شێوه، به‌شێکى که‌مى دابنرێت بۆ موچه به‌شه زۆره‌که‌شى دابنرێت بۆ په‌ره‌پێدانى که‌رته‌کانى کشتوکاڵ و پیشه‌سازى و گه‌شتوگوزار، بۆ ئه‌وه‌ى که نه‌وتیش نه‌ما که‌رته‌کانى دیکه یارمه‌تیده‌ربن بۆ داهات و پشتى پێ ببه‌ستین و له‌سه‌ر پێى خۆمان بوه‌ستین. هاوڵاتى: بزوتنه‌وه‌ى گۆران وه‌زاره‌تى دارایى و ئاوه‌دانکردنه‌وه‌و نیشته‌جێکردن و بازرگانى و کاروکاربارى کۆمه‌ڵایه‌تى له‌لایه که چوار وه‌زاره‌تى داراین، گۆران پێشتر جه‌ختى له شه‌فافییه‌ت کردووه‌ته‌وه، پێتانوایه گۆران توانیویه‌تى راستگۆ بێت له‌گه‌ڵ ده‌نگده‌ره‌کانى؟ به‌یار ملازم عومه‌ر: پێشتر له چه‌ند وتارێکدا باسم کردووه که زۆر دژى به‌شدارى بزوتنه‌وه‌ى گۆڕان بووم له حکومه‌تدا، له‌به‌رئه‌وه‌ى پێشتر جه‌نابى کاک نه‌وشیروان له دواهه‌مین کۆبونه‌وه‌یدا به ئاشکرا وتویه‌تى که خه‌باتى په‌رله‌مانى که‌وتووه‌ته ژێر پرسیاره‌وه و پێى وابوو که چیتر ناتوانین له‌رێى خه‌باتى په‌رله‌مانییه‌وه خزمه‌ت بکه‌ین له‌به‌ر ئه‌وه‌ى پارتى لایه‌نه‌کانى دیکه وه‌ک میوانێکى شه‌رمن و گوێڕایه‌ڵ قبوڵه، ئه‌گه‌ر له چوارچێوه‌ى سیاسه‌تى پارتى و بنه‌ماڵه لابده‌ن ئاودیوى دێگه‌ڵه‌یان ده‌کاته‌وه، وه‌ک له کێشه‌ى یاساى سه‌رۆکایه‌تى هه‌رێمدا بینیمان که پارتى سه‌رۆکى په‌رله‌مان و وه‌زیره‌کانى گۆڕانى ئیزندا. که‌واته چاره‌سه‌ر چییه؟! خۆ ناچیت شه‌رى ناوخۆ بکه‌یت، یان ته‌سلیمى پارتى بیت، چاره‌سه‌رى مامناوه‌ندى ئه‌وه‌یه فیدڕاڵیه‌تى پارێزگاکانى سه‌رده‌مى بریمه‌ر جێبه‌جێبکه‌ین. کاک نه‌وشیروان له‌گه‌ڵ کاک مه‌سعوددا به‌شدار بووه له‌نوسینه‌وه‌ى ده‌ستورى عێراقدا له ساڵى ٢٠٠٥، که هه‌ر پارێزگایه‌ک مافى چاره‌ى خۆ نوسینى هه‌یه، خۆى بریار ده‌دات ببێت به هه‌رێمێک یان وه‌ک پارێزگایه‌ک بمێنێته‌وه. کاک نه‌وشیروان له زۆربه‌ى سیاسیه‌کانى دیکه‌ى کورد زیره‌کتر و خوێنده‌وارتر و رۆشنبیرتر بوو. هه‌روه‌ها به‌شێک له‌ته‌مه‌نى له وڵاتانى پێشکه‌وتوو به‌سه‌ربردبوو، له‌نه‌مسا خوێندبووى و له به‌ریتانیا به‌شێک له ژیانى بردبووه سه‌ر؛ تێگه‌شتبوو که مه‌فهومى یه‌ک ده‌وڵه‌تى مه‌رکه‌زى و شمولى که بریتیه له یه‌ک نه‌ته‌وه و یه‌ک حزب و یه‌ک سه‌رکرده ئه‌زمونى وڵاته دواکه‌وتو و دیکتاتۆریه‌کانه. ئه‌گه‌رنا له‌وڵاتانى پێشکه‌وتوو وه‌کو ئه‌مه‌ریکا ئه‌وروپا سیسته‌مێکى فیدراڵیان هه‌یه له‌و رێگه‌یه‌وه توانیویانه وڵاته‌که‌ى خۆیان پێشبخه‌ن. به‌داخه‌وه ئه‌وانه‌ى دژایه‌تى کاک نه‌وشیروانیان ده‌کرد له‌پرسى لامه‌رکه‌زیه‌ت و فیدراڵیه‌تى پارێزگاکاندا، دروشم و شیعاراتى به‌تاڵى قه‌ومیان ده‌فرۆشته‌وه له‌کاتێکدا له مه‌سه‌له‌ى نه‌ته‌وایه‌تى و نیشتمانپه‌روه‌رى تێنه‌گه‌شتبوون، ئه‌گینا هه‌ر یه‌ک له‌وانه‌ى ره‌خنه‌یان له کاک نه‌وشیروان ده‌گرت له‌مه‌سه‌له‌ى فیدراڵیه‌تى پارێزگاکاندا، خۆ هیچیان به‌قه‌ده‌ر کاک نه‌وشیروان ماندوو نه‌بوبون له خه‌بات و تێکۆشاندا بۆ خزمه‌تى خه‌لک و خاکى کوردستان. به‌داخه‌وه به‌شێکى زۆرى سه‌رکرده‌کانى کورد تواناى رۆشنبیریان لاوازه و ئه‌زمونى وڵاتانى دنیایان نه‌خوێندووه‌ته‌وه یان تێیدا نه‌ژیاون و سه‌ره‌نجام لێیتێناگه‌ن. به‌شى زۆریان کاریگه‌رى شۆڕش و شێوازى به‌ڕێوه‌بردنى وڵاته عه‌ره‌بیه شمولیه دیکتاتۆریه‌کانیان له‌سه‌ره. به‌شى زۆرى سه‌رکرده‌کانى کورد له سه‌رده‌مى شۆڕشدا سه‌رسامبون به ئه‌زمونى ئه‌و وڵاتانه‌ى که گوایه دژى ئیمپریالیزمن. دواى سه‌رگرتنى شۆڕش دیسان سه‌رسامبون به ئه‌زمونى وڵاته عه‌ره‌بیه‌کان که نیزامێکى مه‌رکه‌زى شمولیان په‌یڕه‌وکردوه و یه‌ک حزبى قائید و یه‌ک سه‌رکرده‌یان هه‌بووه و ترسى ئه‌مریکا و ئسیرائیل و ئیمپرالیزمیان کردۆته بیانو بۆ ئه‌وه‌ى حوکمێکى بنه‌ماڵه‌یى شمولى بسه‌پێنن به‌سه‌ر میلله‌ته‌کانیاندا. هه‌روه‌ها مه‌سه‌له‌ى ترس له ئه‌مریکا و ئیسرائیل و ئیمپریالیزمیان کردۆته چه‌کێک بۆ سه‌رکوتکردنى میله‌ته‌کانیان و وایانکردوه که میله‌ته‌کانیان برسێتى و نه‌بونى ئازادى و دیموکراسى قبوڵ بکه‌ن. ئه‌مه‌ش یه‌که‌مجار له میسره‌وه ده‌ستیپێکرد له‌سه‌رده‌مى جه‌مال عه‌بدولناصر و دواتر په‌ڕیه‌وه بۆ لیبیاى قه‌زافى و سوریاى ئه‌سه‌د. دواتر بوو به ئه‌زمونێکى باو. بێگومان سه‌رچاوه‌ى ئه‌م مۆدێله‌ش ده‌گه‌ڕێته‌وه بۆ یه‌کیه‌تى سۆڤیه‌تى جاران به‌تایبه‌تى له سه‌رده‌مى ستالیندا، که دواتر په‌ڕیه‌وه بۆ وڵاتانى ئه‌وروپاى ڕۆژهه‌ڵات و به‌شێک له وڵاتانى ئاسیا. جارێکیان وتارى به‌رپرسێکى باڵاى کوردم خوێنده‌وه که زۆر به ڕاستگۆییه‌وه باسى ساڵانى سه‌ره‌تاى شۆڕش ده‌کات، که ئه‌وکات زۆر سه‌رسام بوون به ئه‌زمونى کۆریاى باکور و کیم ئیڵ سۆنگ، که باپیرى دیکتاتۆره‌که‌ى ئێستاى کۆریایه، کیم جۆنگ ئیڵ. چه‌ند جارێک له‌به‌رده‌م سه‌فاره‌تى کۆریاى باکوردا وه‌ستاوه‌ن له به‌غداد بۆ ئه‌وه‌ى کتێبى ئه‌ویان ده‌ستبکه‌وێت. له‌وانه‌یه ئه‌مه شتێکى ئاسایى بێت له‌و قۆناغه‌دا سه‌رسامبوبێتن به که‌سێکى شۆڕشگێر که دواتر ده‌بێته یه‌کێک له دیکتاتۆره هه‌ره زاڵمه‌کانى مێژوو، به‌ڵام هه‌موو مرۆڤێک، به‌تایبه‌تى سه‌رکرده‌ى سیاسى ده‌بێت به‌رده‌وام بخوێنێته‌وه و گۆڕانکارى له فکر و بیرکردنه‌وه و زهنیه‌تیدا ڕووبدات. ده‌بێت سیاسیه‌کانى ئێمه ئه‌زمونى وڵاتانى به‌هێز و ده‌وڵه‌مه‌ند بخوێننه‌وه و به‌راوردى بکه‌ن به وڵاتانى لاواز و هه‌ژار و بزانن هۆکار چیه وڵاتێک ده‌وڵه‌مه‌ندتر و به‌هێزتره له وڵاتێکى تر. به‌ڵام به‌داخه‌وه هه‌ستده‌که‌یت به‌شى زۆرى سه‌رکرده‌کانى ئێمه ئاستى ڕۆشنبیریان لاوازه و له ساڵانى هه‌شتاکانه‌وه وه‌ستاوه و گه‌شه‌ى نه‌کردوه، وه‌ک ئه‌وه‌ى هێشتا یه‌کێتى سۆڤیه‌ت مابێت و ئه‌مان بیانه‌وێت چاوى لێبکه‌ن. خه‌ریکه هه‌رێمى کوردستان وه‌ک وڵاته شمولیه دواکه‌وتوه‌کانى لێدێت؛ پارتى خه‌ریکه ده‌بێته حزبى قائید و به‌ره‌به‌ره حزبه‌کانى دیکه به‌ره‌و کارتۆنى بوون ده‌چن، که پێویسته خۆیان ڕێگه‌نه‌ده‌ن بکه‌ونه ئه‌و داوه‌وه و خۆیان له‌و گێژاوه ڕزگار بکه‌ن. ئه‌گه‌ر گۆران په‌یره‌وى ئه‌و قسانه‌ى کاک نه‌وشیروانى بکردایه، ئێستا له جاران به‌هێزتر ده‌بوو. چوونه حکومه‌ت شتێکى خراپ نییه به‌ڵام ئه‌گه‌ر وڵاته‌که دامه‌زراوه‌یى و پێشکه‌وتوو بێت و بتوانیت به‌رنامه‌کانى خۆت جێبه‌جێ بکه‌یت، به‌ڵام له‌هه‌رێمى کوردستاندا چونکه حکومه‌ت نه‌بووه به وه‌سیله‌یه‌ک بۆ خزمه‌تى خه‌ڵک، وه‌ک وتم بووه به‌وه‌ى که چه‌ند وه‌زیر و به‌ڕێوه‌به‌رێکت هه‌بێت و پاره بۆ حزب و بنه‌ماڵه په‌یدا بکه‌ن. بۆیه چونه حکومه‌ت لاوازت ده‌کات. ئه‌گه‌ر دیقه‌ت بده‌ین پارتى له‌دواى شه‌ڕى ناوخۆ دواى ٣١ى ئابى ١٩٩٦وه هه‌ولێر وه‌کو ده‌ستکه‌وتى شه‌رى ناوخۆ سه‌یر ده‌کات و پێیوایه هه‌ر هێزێکیش بێته هه‌ولێر به‌و شێوه‌یه رێگاى پێده‌دات که وه‌کو میوانێکى گوێرایه‌ڵ بێت و قسه نه‌کات، وه‌کو ئه‌وه‌ى فازڵ میرانى وتى"ده‌بێت عاقڵ بن"، واتا به عاقڵى دابنیشن و قسه نه‌که‌ن، غه‌یرى ئه‌وه ئاودیوى دێگه‌ڵه‌ت ده‌کاته‌وه؛ ئه‌مه زۆر به ڕوونى له یه‌کێتى و گۆرانیش روویداوه. له‌به‌رئه‌وه هێزێک تۆى ئاودیوى دێگه‌ڵه کردووه‌ته‌وه، ده‌چیت له‌گه‌ڵیدا رێکده‌که‌ویت به‌شێکى زۆرى بۆ شکاندنى شکۆى سیاسیته. کاک نه‌وشیروان خۆى جه‌ختى له‌وه ده‌کرده‌وه که شکۆى سیاست شکا ئیتر جارێکى تر زۆر زه‌حمه‌ته متمانه‌ى خه‌ڵک به‌ده‌ستبهێنیته‌وه، به‌داخه‌وه پارتى زۆر به مه‌به‌ست ئیش له‌سه‌ر ئه‌وه ده‌کات که شکۆى حزبه‌کانى دیکه بشکێنێت. کاک نه‌وشیروان که خۆى له‌ژیاندا بوو به‌و هه‌موو خۆشه‌ویسته‌ى خه‌ڵک بۆى هه‌بووه و به ٢٥ کورسییه‌وه نه‌یتوانى پارتى ناچار به گۆرانکارى بکات، ئێستا دواى نه‌مانى کاک نه‌وشیروان و به ١٢ کورسیه‌وه چۆن ده‌توانیت پارتى ناچاربکه‌یت گۆرانکارى بکات. که نه‌تتوانى گۆرانکارى بکه‌یت، خه‌ڵک پێیوایه بۆ به‌رژه‌وه‌ندى حزبى و بنه‌ماڵه‌یى و شه‌خسى چویته‌ته ده‌سه‌ڵاته‌وه، که ئه‌مه‌ش خۆشه‌ویستى و متمانه‌ى هاوڵاتیان به حزبه‌کانى ئه‌م ده‌ڤه‌ره زۆر که‌م ده‌کاته‌وه. به‌شێکى ترى ئه‌وانه‌ى دژایه‌تى هه‌رێمى سلێمانى په‌یوه‌ندى به پرسى خاک و نه‌ته‌وه‌وه نیه، به‌ڵکو به‌رژه‌وه‌ندى گه‌وره‌یان له‌گه‌ڵ به‌رپرسه باڵاکانى پارتیدا هه‌یه له هه‌ولێر. که کار دێته سه‌ر ئه‌وه‌ى خه‌لکى ئه‌م سنوره داواى لامه‌رکه‌زیه‌ت یان هه‌رێمى سلێمانى بکات، ئه‌و به‌رپرسانه ڕویان نایه‌ت بڵێن بازرگانى و پاره و پرۆژه‌کانمان له هه‌ولێر ده‌که‌وێته مه‌ترسیه‌وه، له جیاتى ئه‌وه باسى پاراستنى یه‌کپارچه‌یى خاکى کوردستان ده‌که‌ن. هاوڵاتى: پێتانوایه تیمى یه‌کێتى له حکومه‌ت بریاریان له‌ده‌ستدایه یان ته‌نها ستافى پارتى له حکومه‌ت بریارى یه‌کلاکه‌ره‌وه ده‌ده‌ن؟ ئایا ئه‌گه‌ر دۆخى حکومه‌ت به‌م شێوه‌یه بێت پێتوایه هاوسه‌رۆکانى یه‌کێتى ئه‌گه‌رى کشانه‌وه له کابینه‌ى نۆیه‌م بده‌ن؟ به‌یار ملازم عومه‌ر: تیمى یه‌کێتى له حکومه‌تدا تا راده‌یه‌کى زۆر لاواز بووه له حکومه‌تدا، پێموابێت ئه‌گه‌ر له زۆرینه‌ى کادرو لایه‌نگرانى یه‌کێتیش بپرسیت رازى نین له ئه‌داى تیمى یه‌کێتى له حکومه‌تدا، چونکه گرنگه که تیمێک ده‌نێریته حکومه‌ته‌وه بۆ ئه‌وه بێت زۆرترین خزمه‌ت بکات. به‌تایبه‌تى یه‌کێتى زۆرینه‌ى ده‌نگه‌کانى له پارێزگاکانى سلێمانى و هه‌ڵه‌بجه و ئیداره‌کانى گه‌رمیان و ڕاپه‌ڕین بووه، که‌واته خه‌لک متمانه‌ى پێداون که خزمه‌ت بکه‌ن، نه‌ک بچن له هه‌ولێر دواى به‌رژه‌وه‌ندى و گیرفانى خۆیان بکه‌ون. له‌کۆتا وتارمدا نوسیومه ده‌نگه‌کانى گۆران و یه‌کێتى زۆربه‌ى له‌م سنوره‌بووه، ده‌نگده‌رى پارێزگاکانى سلێمانى و هه‌ڵه‌بجه و ئیداره‌ى گه‌رمیان و راپه‌رینه، متمانه‌یانداوه به یه‌کێتى و گۆران که خزمه‌تیان بکه‌ن، به‌ڵام که خزمه‌تیان ناکه‌ن جارێکى دیکه به چ روویه‌که‌وه ئه‌چنه‌وه داواى ده‌نگ له خه‌لک ده‌که‌نه‌وه، مه‌گه‌ر به ته‌زویر بتوانن کورسى به‌ده‌ستبهێننه‌وه. به‌داخه‌وه ئه‌وه‌ى ده‌بینرێت ئه‌وه‌یه که چه‌ند که‌سێکى دیاریکراوى یه‌کێتى که له حکومه‌تدان و له هه‌ولێر داده‌نیشن، سودمه‌ند بوون له مه‌له‌فى نه‌وتدا له‌گه‌ڵ پارتیدا، ئه‌وه‌ش سوودمه‌ندبونى ٥٠ به ٥٠ نیه. زۆرینه‌ى بۆ پارتى و که‌مێکى بۆ ئه‌و شه‌خسانه‌ى یه‌کێتیه. ئه‌و رێژه که‌مه‌ى به‌ر یه‌کێتى که‌وتووه له مه‌له‌فى نه‌وتدا وه‌کو حزب نه‌دراوه به یه‌کێتى وه‌کو شه‌خس دراوه به چه‌ند که‌سێکى دیاریکراو بۆ ئه‌وه‌ى له‌ده‌ستى یه‌ک که‌سدا کۆنه‌بێته‌وه و پرۆژه‌ى گه‌وره و ستراتیژى پێجێبه‌جێنه‌کرێت، سه‌ره‌نجام ئه‌م سنوره و خه‌لکه‌که‌ى به هه‌ژارى بمێننه‌وه. پارتى ده‌یه‌وێت له ڕێى هه‌ژارکردنى خه‌لکى ئه‌م ناوچه‌یه‌وه پشێوى و خۆپیشاندانى به‌رده‌وام ڕوو له‌م سنوره بکات و دواتر پارتى بڵێت یه‌کێتى و گۆران حکومرانیان پێناکرێت و با من بێم خزمه‌تتان بکه‌م. هیوادارم پێش ئه‌وه‌ى دۆخه‌که خراپتر بێت، یه‌کێتى و گۆران به‌خۆیاندا بچنه‌وه و خزمه‌تى خاک و خه‌ڵکى ئه‌م ده‌ڤه‌ره بکه‌ن، که حکومڕانى ده‌که‌ن و متمانه‌ى خه‌لک به‌ده‌ستبهێننه‌وه. حکومرانى ئه‌وه نییه خه‌ڵک هه‌ڵخه‌ڵه‌تێنیت له‌کاتى هه‌ڵبژاردندا ده‌نگت بداتێ و دوایش تۆ ده‌نگه‌کان بگه‌یته توره‌که‌یه‌که‌وه و کۆمه‌ڵێک وه‌زاره‌تى پێ وه‌ربگریت و پاره وه‌ربگریت بۆ به‌خێوکردنى حزب و بنه‌ماڵه‌که‌ت، خه‌ڵک ده‌نگت ده‌داتێ بۆ ئه‌وه‌ى خزمه‌تى بکه‌یت که خزمه‌تى نه‌که‌یت هیچ مه‌جبوور نییه ده‌نگت پێبداته‌وه، به‌داخه‌وه یه‌کێتى و گۆڕان له ئاستى خزمه‌تى ئه‌م سنوره‌دا نه‌بوون. ده‌رباره‌ى ئه‌وه‌ى هاوسه‌رۆکانى یه‌کێتى بریارى کشانه‌وه ده‌ده‌ن یان نا به‌راستى ده‌بێت له‌خۆیان بپرسیت ئه‌وه بریارێکى حزبى خۆیانه، کشانه‌وه‌و نه‌کشانه‌وه سوودى ئه‌وتۆى نییه ئه‌گه‌ر ئیش بۆ هه‌رێمى سلێمانى نه‌که‌ن و داهات و ده‌سه‌ڵات و شکۆ بۆ ئه‌م ناوچه‌یه نه‌گێرنه‌وه. ستراتیژ جیایه له تاکتیک. ئه‌گه‌ر کارکردن بۆ هه‌رێمى سلێمانی بکه‌ین به ستراتیژێک ده‌توانین ده‌سه‌ڵات و داهات و شکۆ بۆ ناوچه‌که بگێڕینه‌وه و که‌رته‌کانى پیشه‌سازى و کشتوکاڵ و گه‌شتوکوزار پێش بخه‌ین و موچه‌ش دابینبکه‌ین و ناوچه‌که ده‌وڵه‌مه‌ند بکه‌ین، نه‌ک هه‌ر له عێراقدا له رۆژهه‌ڵاتى ناوه‌راستدا و ئه‌وکات دڵخۆشى و خۆشگوه‌زارنى ده‌گه‌ڕێنینه‌وه بۆ خه‌لک. به‌ڵام ئه‌گه‌ر کشانه‌وه له حکومه‌ت یان لامه‌رکه‌زیه‌ت هه‌ر وه‌کو کارتى فشار و تاکتیک به‌کاربهێنرێت بۆ ئه‌وه‌ى پارتى گوێیان لێبگرێت و چه‌ند پۆستێکیان بداتێ، ئه‌وه به تێپه‌ڕبوونى کات خۆشیان و حزبه‌که‌شیان لاوازده‌که‌ن.
ئارا ئیبراهیم به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تى ته‌ندروستى چه‌مچه‌ماڵ زانیارى له‌سه‌ر گیانله‌ده‌ستدانى کارگێرى مه‌ڵبه‌ندى یه‌کێتى له چه‌مچه‌ماڵ به کۆرۆنا ئاشکرا ده‌کات و ده‌ڵێت:" " خۆى باسى ده‌کرد که هه‌موو رۆژێک نێرگه‌له‌ى کێشاوه‌و به‌هۆى کۆرۆناوه گیانى له‌ده‌ستدا". فوئاد حه‌مه خان، کارگێرى مه‌ڵبه‌ندى یه‌کێتى نیشتمانى کوردستان له چه‌مچه‌ماڵ ئه‌مڕۆ گیانى له‌ده‌ستدا، شه‌ریف ره‌حیم، وته‌بێژى به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تى ته‌ندروستى چه‌مچه‌ماڵ له‌لێدوانێکدا به هاوڵاتى وت:" کاک فوئاد حه‌مه‌خان رۆژى 2ى حوزه‌یران سه‌ردانى نه‌خۆشخانه‌ى چه‌مچه‌ماڵى کردووه‌و داخڵمان کردو خۆى باسى کرد که هه‌ست ده‌کات کۆرۆنایه‌تى سیه‌کانى ئازارى هه‌یه، که پشکنینمان بۆ کرد پۆزه‌تیڤ بوو حاڵه‌ته‌که‌ى خراپ بوو پێویستى به پلازما هه‌بوو". ناوبراو وتیشى:" خۆى بۆى باسکردین که رۆژانه نێرگه‌له ده‌کێشێت که ئه‌وه‌ش شتێکى خراپه‌و زه‌ره‌ر له سییه‌کانى مرۆڤ ده‌دات و به‌تایبه‌ت ڤایرۆسى کۆرۆناش راسته‌وخۆ بۆ سییه‌کان ده‌چێت، بۆیه ره‌وانه‌ى سلێمانى کرا". وته‌بێژى به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تى ته‌ندروستى چه‌مچه‌ماڵ، ئه‌وه‌شى دووپاتکرده‌وه به‌داخه‌وه ئه‌مڕۆ 7ى حوزه‌یران فوئاد حه‌مه خان به کۆرۆنا له سلێمانى گیانى له‌ده‌ستداوه که ته‌مه‌نى 47 ساڵ بووه. شه‌ریف ره‌حیم، ئه‌وه‌شى دووپاتکرده‌وه که له 20ى نیسان نه‌خۆشخانه‌که‌یان داخستووه به‌و پێیه‌ى هیچ حاڵه‌تێکى ڤایرۆسى کۆرۆنا نه‌بووه، به‌ڵام، وتیشى:" له ئێستادا 7 حاڵه‌تى دیکه تۆمار کراوه‌و چواریان پیاون و سیانیان ژنن و له ئێستادا له نه‌خۆشخانه‌ى چه‌مچه‌ماڵ له‌ژێر چاودێرى ته‌ندروستیدان و پشکنینى دیکه‌شمان کردووه‌و حاڵه‌تى دیکه‌ى ڤایرۆسى کۆرۆنا تۆمار ده‌کرێت له‌به‌رئه‌وه‌ى ئه‌وانه‌ى تووش بوون به‌رکه‌وته‌ى دیکه‌یان له‌گه‌ڵ خه‌ڵکدا هه‌بووه". فوئاد حه‌مه خان له‌دایکبووى ساڵى 1972 بوو، جگه له کاروبارى حیزبی، هونه‌رمه‌ند و شانۆکاریى چه‌مچه‌ماڵ بوو و سه‌رۆکى تیپى شانۆیى (سپى حه‌سار) بووه.
شاناز حه‌سه‌ن پزیشكانی نیشته‌جێى خولاو و دێرین لە سنووری پارێزگاكانی هه‌ولێر و سلێمانی و هەڵەبجە و ئیدارەكانی گەرمیان و راپەڕین نەخۆشخانەكانیان بەجێهشت و رایانگه‌یاند تا موچه وه‌رنه‌گرن ناچنه سه‌ر ده‌وامه‌کانیان. ئه‌مڕۆ شه‌ممه 6ی حوزه‌یرانی 2020، ژماره‌یه‌ك له پزیشكی نه‌خۆشخانه‌كانی سنوری پارێزگای هه‌ولێر و سلێمانی، نەخۆشخانەکانیان جێهێشت‌و بایکۆتیان راگەیاند، ئه‌و پزیشكانه داوادەکەن موچەکانیان لەکاتی خۆیدا پێبدرێت. یاد زانا ، پزیشکى نیشته‌جێى خولاو له‌سلێمانى، له لێدوانێکدا به هاوڵاتى وت" ئێمه وه‌ک پزیشکانى سنورى پارێزگاى سلێمانى، به‌هه‌مومانه مانمان گرتووه، کێشه‌که ئه‌وه‌یه ئێمه به‌رکه‌وته‌ى یه‌که‌مى کۆرۆناین و ده‌وامیشمان هیچ که‌منه‌کراوه‌ته‌وه و وه‌ک فه‌رمانبه‌رانى تر و له‌کاتێکیشدا موچه وه‌رنه‌گرین ئه‌مه یه‌کسانى نییه". ئه‌م پزیشکه ئاماژه‌ى بۆ ئه‌وه‌کرد" ئێمه وه‌ک پزیشکه تازه دامه‌زراوه‌کان له‌مانگى 12وه کارده‌که‌ین، تائێستا دوو موچه‌مان وه‌رگرتووه، بۆیه له‌ئێستادا بریارمان داوه ئێمه 30 رۆژ کارده‌که‌ین دواى وه‌رگرتنى موچه ده‌بێت موچه وه‌ربگرین، وانه‌بێت مانده‌گرین تا موچه‌کانمان وه‌رده‌گرین ، چونکه ئێمه ژیانى خۆمان و که‌سوکارمان ده‌خه‌ینه مه‌ترسیه‌وه بۆ ئیشێک که موچه وه‌رنه‌گرین بۆ بیکه‌ین". لە سنووری پارێزگاكانی سلێمانی و هەڵەبجە و ئیدارەكانی گەرمیان و راپەڕین زیاتر لە 1000 پزیشكی نیشتەجێ هەن. شەوی رابردوو پزیشکانی سلێمانی، هەڵەبجە، ئیدارەی راپەڕین و گەرمیان لە راگەیێندراوێکدا ئاماژەیان بەوە کردووە، "بڕیارماندا لە رۆژی شەممە 6-6-2020 تەواوی نەخۆشخانە و مەڵبەند و بنکەتەندروستییەکان بە شوێنە فریاگوزاری و ساردەکانەوە چۆڵدەکەین. بەرپرسیاری روودانی هەر دۆخێکی نەخوازراویش لە ئەستۆی حکومەتە". محه‌مه‌د ئازاد، پزیشکى نیشته‌جێى دێرین له نه‌خۆشخانه‌ى گشتى که‌لار، له لێدوانێکدا به‌هاوڵاتى وت" ئێمه داواى مافێکى زۆر زۆر سه‌ره‌کى خۆمان ده‌که‌ین، به‌تایبه‌ت له‌م بارودۆخه‌دا به‌رده‌وام ده‌وام ده‌که‌ین، و زۆر ماندوو ده‌بین، به‌رده‌وام کارده‌که‌ین، بۆیه به‌بێ موچه‌ش زۆر زۆر بێزار ده‌بین". به‌خه‌مێکى زۆره‌وه ئه‌م پزیشکه‌ى باسى له هاورێیه‌کى پزیشکى کردو وتى" به‌داخه‌وه له‌م وڵاته‌دا پزیشکى هاورێم هه‌یه ژن و ماڵ و منداڵى هه‌یه دینارى پێنیه، جا له‌وڵاتێکدا دکتۆر پاره‌ى پێنه‌بێت ده‌بێت کارمه‌ند ، ئه‌وانه‌ى له‌ماڵه‌وه‌ن و بروانامه‌یان نیه ئه‌بێت چۆن بژین و بارودۆخیان چۆن بێت".چیبکات، فه‌رمانبه‌رانى تر چیبکه‌ن". ئه‌م پزیشکه جه‌ختى له‌وه‌کرده‌وه" له‌که‌لاردا ئه‌مرۆ هه‌موو نه‌خۆشخانه‌کان ده‌وامیان راگرتووه و تا موچه وه‌رنه‌گرن ده‌وام ناکه‌ن بەرپرسیاری روودانی هەر دۆخێکی نەخوازراویش لە ئەستۆی حکومەتە". بەهۆی بڵاوبوونەوەی ڤایرۆسی کۆرۆنا و دابەزینی نرخی نەوت، حکومەتی هەرێمی کوردستان مووچەی مانگی شوباتی فەرمانبەرانی دابەشنەکردووە. لەبارەی هەنگاوی دووەمی ئەو پزیشکانە لە ئەگەری دابەشنەکردنی مووچە، دکتۆر هاوژیر گوتی "تاوەکو مووچەمان پێنەدەن ناچینەوە دەوام، جا ئەگەر دوو تا سێ هەفتەی دیکەش بخایێنێت". مانگرتن و دەوامنەکردنی ئەو پزیشکانە لەکاتێکدایە دوو هەفتەیە تووشبوون و گیانلەدەستدان بە ڤایرۆسی کۆرۆنا لە هەرێمی کوردستان بەشێوەیەکی خێرا رووی لە زیادبوون کردووە
شاناز حه‌سه‌ن وه‌زاره‌تى ته‌ندروستى حکومهتى هه‌رێم زه‌نگى مه‌ترسیدارى ڤایرۆسى کۆرۆنا لێیداوه‌و هۆشدارى توند ده‌داته هاوڵاتیان به‌تایبه‌ت دواى ئه‌وه‌ى رۆژانه حاڵه‌ته‌کانى تووشبون و ڤیان له‌ده‌ستدان له به‌رزبونه‌وه‌دایه. وه‌زاره‌تى ته‌ندروستى حکومهتى هه‌رێم رایگه‌یاند له‌ئێستادا 453 توشبوى ڤایرۆسى کۆرۆنا له‌هه‌رێمدا له‌نه‌خۆشخانه‌کانن و چاره‌سه‌ر وه‌رده‌گرن و له‌و ژماره‌یه 19یان بارى ته‌ندروسیان ناجێگیره. یه‌که‌م حاڵه‌تى تووشبوون به ڤایرۆسى کۆرۆنا له‌هه‌رێمى کوردستان له‌سنورى پارێزگاى سلێمانى له 3ى ئازارى 2020دا تۆمارکرا. وه‌زاره‌تى ته‌ندروستى ئاشکراى کرد کۆى گشتى توشبوانیش به‌کۆرۆنا له هه‌رێمى کوردستان گه‌یشتوه‌ته 910 توشبون و له‌نێویاندا 16 حاڵه‌تى گیانله‌ده‌ستدان و 441 توشبوو چاکبونه‌ته‌وه‌و له‌ئێستادا 453 توشبوو له‌ژێر چاودێرى پزیشکیدان. ئه‌و ڤایرۆسه‌ى نابینرێت سه‌دان که‌سى به‌ره‌و نه‌خۆشخانه‌کانى هه‌رێم بردووه تائێستا پارێزگاى سلێمانى 505 تووشبوى تۆمارکردووه و له‌ئێستادا329حاڵه‌تیان له‌نه‌خۆشخانه‌کاندا ماونه‌ته‌وه و له‌و ژماره‌یه 163یان چاره‌سه‌رکراون، 13یان گیانیانله‌ده‌ستداوه. هێرش سه‌لیم، جێگرى به‌رێوه‌به‌رى ته‌ندروستى گشتى سلێمانى له لێدوانێکدا به هاوڵاتى وت"له‌کۆى 329نه‌خۆشى کۆرۆنا له‌نه‌خۆشخانه‌کانى سلێمانیدا 11 یان بارى ته‌ندروستیان ناجێگیره و له‌ژێر چاودێرى وردى پزیشکیدان و دۆخه‌که‌یان له‌مه مه‌ترسیدایه". هه‌روه‌ها ئاماژه‌ى به‌وه‌کرد له‌و 11 توشبووه دوو که‌سیان مه‌ترسیان له‌وانى دیکه زیاتر له‌سه‌ره‌و پێویستیان به ئامێرى هه‌ناسه‌دانى ده‌ستکرد هه‌یه و یه‌کێکیان پیاوه‌وه‌و ئه‌وى دیکه‌شیان له‌ته‌مه‌نى گه‌نجێتیدایه. له‌دواى سلێمانى، پارێزگاى هه‌ولێر زۆرترین تووشبوى کۆرۆناى تێدا تۆمارکراوه که تائێستا 292که‌س توشى کۆرۆنا بون و له‌و رێژه‌ییه 230که‌سیان چاکبونه‌ته‌وه 59نه‌خۆش چاره‌سه‌ر وه‌رده‌گرن و سێ هاوڵاتى به کۆرۆنا گیانیان له‌ده‌ستداوه. دلۆڤان محه‌مه‌د فاتح، به‌رێوه‌به‌رى گشتى ته‌ندروستى هه‌ولێر له لێدوانێکدا به هاوڵاتى وت" له‌ئێستادا 59نه‌خۆشى کۆرۆنا له‌نه‌خۆشخانه‌ن و له‌ژێر چاودێریدان که‌به‌داخه‌وه ته‌ندروستى چواریان ناجێگیره، له‌و چوار که‌سه‌ش دوانیان مه‌ترسى زیاتریان له‌سه‌ره و هه‌ناسه‌ى ده‌ستکردمان بۆ به‌کارهێناون". به‌ڕێوه‌به‌رى گشتى ته‌ندروستى هه‌ولێر جه‌ختى له‌بوونى ڤایرۆسى کۆرۆنا کرده‌وه‌و داواى له هاوڵاتیان کرد رێنماییه‌کانى ته‌ندروستى جێبه‌جێ بکه‌ن. هاوکات، له پارێزگاى دهۆک تائێستا 91که‌س توشى ڤایرۆسه‌که بون و 26یان چاره‌سه‌ریان وه‌رگرتووه و چاکبونه‌ته‌وه و له‌ئێستادا 65حاڵه‌تیان له‌ژێر چاودێرى پزیشکیدان و هیچ حاڵه‌تێکى گیانله‌ده‌ستدان تۆمارنه‌کراوه. حه‌مزه ره‌زیکى، به‌رپرسى راگه‌یاندنى ته‌ندروستى دهۆک، له‌لێدوانێکدا به‌هاوڵاتى وت" له‌کۆى ئه‌و 65نه‌خۆشه‌ى وه‌ک توشبووى کۆرۆنا له‌نه‌خۆشخانه‌ن چواریان یان ته‌ندروستیان ناجێگیره و له‌ژێر ئۆکسجیندان، به‌ڵام پێویستیان به هه‌ناسه‌دانى ده‌ستکرد نیه". له‌سه‌ره‌تاى بڵاوبونه‌وه‌ى ڤایرۆسه‌که له پارێزگاى هه‌ڵه‌بجه‌دا 22حاڵه‌تى تێدا تۆمارکراوه‌و که‌له‌ئێستادا هه‌مویان چاکبونه‌ته‌وه و نێردراونه‌ته ماڵه‌وه واته هیچ توشبویه‌ک له نه‌خۆشخانه‌کاندا نین له‌و پارێزگایه به‌پێى وته‌ى به‌رپرسانى ته‌ندروستى پارێزگاکه. پێنجوێن ئه‌و قه‌زایه‌ى به‌هۆى تۆمارکردنى 60 حاڵه‌تى کۆرۆناوه زه‌نگى مه‌ترسیدار لێیدا که سنورێکى به‌رفراوانى له‌گه‌ڵ وڵاتى ئێراندا هه‌یه که له‌و وڵاته‌دا رۆژانه ده‌یان که‌س به ڤایرۆسى کۆرۆنا گیان له‌ده‌ستده‌ده‌ن، به‌ڵام به‌رپرسى یه‌که‌مى ته‌ندروستى له‌و قه‌زایه ده‌ڵێت پێنجوێن مه‌ترسى له‌سه‌ر نییه. خالید عه‌بدوڵا به‌رێوه‌به‌رى فه‌رمانگه‌ى ته‌ندروستى قه‌زاى پێنجوێن، له‌لێدوانێکدا به‌هاوڵاتى وت" به‌داخه‌وه له‌م دوو رۆژه‌دا 60حاڵه‌ت له‌سنورى پێنجوێن تۆمارکرا به‌خۆشحاڵیه‌وه له‌ئێستادا له‌نه‌خۆشخانه‌کانى سنوورى سلێمانى چاره‌سه‌ر وه‌رده‌گرن و بارى ته‌ندروستیان جێگیره". هه‌روه‌ها ئه‌وه‌ى دووپاتکرده‌وه که تۆمارکردنى حاڵه‌ته‌کانى ڤایرۆسى کۆرۆنا له پێنجوێن به‌راده‌یه‌کى زۆر په‌یوه‌ندى به سنوره‌کانه‌وه هه‌یه. به‌رێوه‌به‌رى فه‌رمانگه‌ى ته‌ندروستى قه‌زاى پێنجوێن ئه‌وه‌شى روونکرده‌وه که له‌ئێستادا پشکنینیان بۆ 400 که‌سى نوێ کردووه‌و چاوه‌ڕوانى ئه‌نجامى پشکنینه‌کانن. سه‌ره‌راى ئه‌وه‌ى رۆژانه وه‌زاره‌تى ته‌ندروستى هه‌رێمى کوردستان ئامارو پشکنینه‌کانى تایبه‌ت به ڤایرۆسى کۆرۆنا بڵاوده‌کاته‌وه، به‌ڵام هێشتا به‌شێک له هاوڵاتیان ئاماده‌نین رێنماییه‌کانى ته‌ندروستى جێبه‌جێ بکه‌ن له‌کاتێکدا ئه‌وانه‌ى تووشى ڤایرۆسه‌که ده‌بن هاورێى و هاوزمان و هاوشارییه‌و بۆیه جێبه‌جێکردنى رێنماییه‌کان له‌پێناو پاراستنى سه‌لامه‌تى ته‌ندروستى خۆمان و خزم و که‌سوکارو دراوسێ و گه‌ره‌ک و شاره‌کان و هه‌رێمى کوردستانه.
شاناز حه‌سه‌ن وته‌بێژى وه‌زاره‌تى ته‌ندروستى رایگه‌یاند ئه‌گه‌ر له 500حاڵه‌تیش 200که‌سیان پێویستیان به هه‌ناسه‌دانى ده‌ستکرد بێت، ئه‌وا لۆد دروست ده‌بێت، به‌ڵام له 10هه‌زار حاڵه‌تیش که ته‌ندروستى هه‌مویان جێگیر بن لۆد له‌سه‌ر هه‌ناسه‌دانى ده‌ستکرد دروست نابێت، بۆیه ده‌وه‌ستێت له‌سه‌ر ژماره‌ى توندى حاڵه‌ته‌کان و ده‌ڵێت" 200 بێدمان ئاماده‌یه بۆ حاڵه‌تى توندى توشبوو له هه‌رێمى کوردستان". محه‌مه‌د قادر، وته‌بێژى ته‌ندروستى حکومهتى هه‌رێم له‌لێدوانێکدا به‌هاوڵاتى وت" به‌دیاریکراوى 10هه‌زار نا، چونکه ئه‌گه‌ر له 500حاڵه‌تیش 200که‌سیان پێویستیان به هه‌ناسه‌دانى ده‌ستکرد بێت، ئه‌وا لۆد دروست ده‌بێت، به‌ڵام له 10هه‌زار حاڵه‌تیش که ته‌ندروستى هه‌مویان جێگیر بن لۆد له‌سه‌ر هه‌ناسه‌دانى ده‌ستکرد دروست نابێت، ده‌وه‌ستێت له‌سه‌ر توندى حاڵه‌ته‌کان، به‌ڵام ده‌کرێت به‌پێى داتا کان له 10هه‌زار بۆ 15هه‌زار که‌س گریمانه‌ى ئه‌وه ده‌کرێت 200توشبویان پێویستى به هه‌ناسه‌دانى ده‌ستکردبێت که له‌ئێستادا ئێمه 200 بێدمان بۆ ئه‌وه ئاماده‌کردووه". باس له‌وه‌ده‌کرێت هه‌رێمى کوردستان تواناى وه‌رگرتنى 10هه‌زار توشبووى ڤاییرۆسى کۆرۆناى هه‌یه، که‌له‌ئێستادا 905توشبوو هه‌یه. محه‌مه‌د قادر وتى:" شکاندنى قه‌ده‌غه‌ى هاتوچۆ زۆر کاریگه‌رى نابێت ئه‌گه‌ر بێتوو له‌سه‌ر ئاستى تاکه‌که‌سى رێنماییه‌کان جێبه‌جێبکرێت و له‌ئێستادا رێنمایى تاکه‌که‌سى و کاریگه‌ریه‌کانى زۆر زیاتره له قه‌ده‌غه‌ى هاتوچۆ چونکه له‌کاتى قه‌ده‌غه‌ى هاتوچۆدا که هاوڵاتیان پابه‌ند نه‌بن مه‌ترسیه‌که هه‌ر به‌رده‌وام ده‌بێت". ناوبراو مه‌ترسى بڵاوبونه‌وه‌ى ڤایرۆسى کۆرۆناى بۆ ئه‌وه گه‌رانه‌وه که له‌ئێستادا ئه‌وانه‌ى تووش ده‌بن له‌ناو کۆمه‌ڵگادان" هیوادارین دۆخه‌که له کۆنتڕۆڵ ده‌رنه‌چێت، وه‌زاره‌تى ته‌ندروستى داواى کردووه که هاوڵاتیان پێویسته پابه‌ندى رێنماییه ته‌ندروستییه‌کان بن". وته‌بێژى وه‌زاره‌تى ته‌ندروستى حکومهتى هه‌رێم باسى له‌وه‌شکرد له‌ئێستا هیچ که‌موکوریه‌کیان بۆ ئامێر و که‌ره‌سته‌ى پزیشکى و ده‌رمان و کارمه‌ند و پزیشکدا نیه ووتى " بۆ ئه‌و ژمارانه‌ى ئێستا، به‌ڵام که هاتوو ژماره‌کان چه‌ند هێند زیاتر بون بێگومان کێشه دروست ده‌بن". له‌ئێستادا له‌هه‌رێمى کوردستان 905 توشبووى ڤایرۆسى کۆرۆنا تۆمارکراوه و 441 نه‌خۆش چاکبونه‌ته‌وه و تائێستا 15 حاڵه‌تى گیانله‌ه‌دستدان تۆمارکراوه.
شاناز حه‌سه‌ن " براکه‌م ته‌نیا به‌ردى گورچیله‌ى هه‌بوو فرێیدا بۆیه بردمانه نه‌خۆشخانه، که‌س نه‌یزانى چۆن توشى کۆرۆنا بووه"، نازه عومه‌ر،خوشکى هاوبیر ته‌مه‌ن 37 ساڵ که به کۆرۆنا گیانى سپارد، چیرۆکى که‌ره‌نتینه‌کردنى خێزانه هه‌شت ئه‌ندامیه‌که‌یى و گیانله‌ده‌ستدانى براکه‌ى بۆ هاوڵاتى ده‌گێرێته‌وه. نازه تاقانه‌یه و پێنج براى هه‌یه، له‌گه‌ڵ دایکى و براژنى واته هه‌ر هه‌شت ئه‌ندامه‌که له 16ى ئایارى 2020 له پشکنیندا ده‌رده‌که‌وێت که هه‌ڵگرى ڤایرۆسه‌که‌ن و که‌ره‌نتینه ده‌کرێن. نازه عومه‌ر، برایه‌کى ترى هه‌بووه بێجگه له هاوبیر، نه‌خۆشى سییه‌کانى هه‌بوه‌و به‌هۆیه‌وه له‌ماوه‌ى قه‌ده‌غه‌ى هاتوچۆدا بارودۆخى تێکده‌چێت و له‌نه‌خۆشخانه ده‌مێنێته‌وه و له‌به‌ر ئه‌وه رۆژانه براکانى چاودێرى ده‌که‌ن و له‌لاى ده‌مێننه‌وه. هاوبیر عومه‌ر، ته‌مه‌نى 37ساڵه ماوه‌ى ساڵێکه له خێزانه‌که‌ى جیابۆته‌وه، دوو کوڕى هه‌بووه و پێشمه‌رگه‌ى یه‌کێتى بووه له هێزه‌کانى 70 سه‌ر به به‌رگرى فریاکه‌وتن له فه‌رمانه‌ده‌یى ده‌وامى کردووه. نازه خوشکى هاوبیر ته‌مه‌ن 24 ساڵ به هاوڵاتى وت:" هاوبیر ماوه‌ى سالێکه به‌ردى گورچیله‌ى هه‌بوه و له‌ماوه‌ى قه‌ده‌غه‌ى هاتوچۆدا، دوو سێ جار سه‌ردانى نه‌خۆشخانه‌ى کردووه تا کۆتا جار به‌رده‌که‌ى فرێداوه، له‌دواى فرێدانى به‌رده‌که‌ى تۆزێک بێهێز بوو بۆیه دوو رۆژ له‌نه‌خۆشخانه مایه‌وه و هیچ کێشه‌ى ترى نه‌بووه". دایکى هاوبیر نه‌خۆشى درێژخایه‌نى هه‌یه و له‌وکاته‌دا ئه‌ویش بارى ته‌ندروستى ناجێگیر ده‌بێت و دواى مانه‌وه‌ى له‌نه‌خۆشخانه نازه و براژنه‌کانى به نۆره چاودێرى ده‌که‌ن، بۆیه دواى ده‌رکه‌وتنى برایه‌کى که کۆرۆنایه‌تى هه‌ر هه‌شت ئه‌ندامى خێزانه‌که‌ى که‌ره‌نتینه ده‌کرێن به‌وته‌ى نازه عومه‌ر خوشکى هاوبیر. بوته‌ى نازه عومه‌ر، له 16ى ئایاره‌وه که له پشکنین ده‌رچووه هه‌ڵگرى ڤایرۆسى کۆرۆنان، دواى مانه‌وه‌ى چه‌ند شه‌وێک له‌نه‌خۆشخانه‌یه‌ک له‌شارى سلێمانى ره‌وانه‌ى نه‌خۆشخانه‌ى شه‌هید تاهیر عه‌لى والى له‌سه‌رچنار ده‌کرێن. " به‌داخه‌وه له‌و نه‌خۆشخانه‌یه‌ى سه‌ره‌تا هیچ که‌س به‌لاماندا نه‌هات و چاودێرى نه‌کراین، به‌ڵام له19ى مانگه‌وه گه‌یاندراینه نه‌خۆشخانه‌که‌ى سه‌رچنار به ده‌ست خۆشیه‌وه زۆر چاودێرى ده‌کراین"، نازه عومه‌ر وا ده‌ڵێت. برایه‌کى هاوبیر که سه‌ره‌تا توشى کۆرۆنا بووه به‌ڕێوه‌به‌رى پاککه‌ره‌وه‌ى یه‌کێکه له‌نه‌خۆشخانه‌کانى سلێمانى به وته‌ى نازه گومان ده‌که‌ن له‌وێوه ڤایرۆسه‌که‌ى بۆ گوازرابێته‌وه. خوشکه‌که‌ى هاوبیر ئاماژه‌ى بۆ ئه‌وه‌کرد له‌دواى ئه‌وه‌ى ده‌رکه‌وت کۆرۆنایانه و وه‌ک هه‌ڵگرى ئه‌و ڤایرۆسه داخڵى نه‌خۆشخانه بون، هه‌مویان دۆخى ته‌ندروستیان هیچ کێشه‌ى نه‌وبوه و هیچ نیشانه‌یه‌کیان نه‌بوه ته‌نیا "هاوبیر عومه‌ر"که دواى دوو رۆژ ته‌ندروستى تێک ده‌چێت و ده‌برێته به‌شێکى تر و هه‌ناسه‌دانى ده‌ستکردى بۆ دابین ده‌کرێت. نازه و دایکى و سێ براى له‌دواى مانه‌وه‌ى هه‌فته‌یه‌ک له‌نه‌خۆشخانه که به‌رده‌وام رۆژانه دوو جار پشکنیان بۆ کراوه و نێردراونه‌ته‌وه ماڵه‌وه له‌لایه‌ن به‌رپرسانى ته‌ندروستى سلێمانییه‌وه. نازه له‌درێژه‌ى گێرانه‌وه‌ى چیرۆکى براکه‌یادا وتى" ئێمه هیچ ده‌رمانمان پێنه‌درا، ته‌نیا له نه‌خۆشخانه‌که‌دا که‌ره‌نتین کراین و هه‌شت رۆژ له‌نه‌خۆشخانه‌ى سه‌رچنار ماینه‌وه و رۆژانه پشکنینمان بۆ دوباره ده‌کرایه‌وه و تا ئه‌و رۆژه‌ى له‌نه‌خۆشخانه ده‌رچوین"، وتیشى:"من خۆم له‌نه‌خۆشخانه‌که‌دا بوم، توشى بوى دیکه‌ى کۆرۆنا هه‌بون و ئه‌وه راستیه‌کى حاشا هه‌ڵنه‌گره". له تۆڕه کۆمه‌ڵایه‌تییه‌کان وا بڵاوکراوه‌ته‌وه، خوشکى هاوبیر عومه‌ر، ئه‌و گه‌نجه‌ى به‌هۆى کۆرۆنا گیانى له‌ده‌ستدا، یه‌کێک بووه له‌وانه‌ى باوه‌ڕى به کاریگه‌ریى کۆرۆنا نه‌بووه و پێشتر له پۆستێکى فه‌یسبووکدا باسى له‌وه کردبوو، خێزانه هه‌شت که‌سییه‌که‌یان له نه‌خۆشخانه‌یه‌کى سلێمانى که‌ره‌نتینکراون، له پۆسته‌که‌یدا ده‌ڵێت "ته‌نیا بۆ پاره‌خواردن و قه‌ده‌غه‌ى هاتووچۆ ئێمه‌یان که‌ره‌نتین کردووه، بۆیه ئه‌گه‌ر وتیان نه‌خۆشخانه‌ى ئاسا نه‌خۆشى لێیه، درۆ ده‌که‌ن، ئێمه سه‌لامه‌تین". نازه رونکردنه‌وه‌ى له‌سه‌ر ئه‌و پۆسته‌داو په‌شیمانى له‌سه‌ر ده‌ربرى و وتى" من بۆیه ئه‌و پۆسته‌م کرد، له‌کاتێکدا ئێمه له‌ناو ئوتۆمبێلى فریاکه‌وتندا بوین، ده‌گوازراینه‌وه بۆ نه‌خۆشخانه ده‌رنه‌که‌وتبوو هه‌ڵگرى ڤایرۆسه‌که‌ین یان نا، گوێم لێبوو له‌یه‌کێک له که‌ناڵه‌کان رایگه‌یاند هه‌شت توشبوى دیکه‌ى کۆرۆنا تۆمارکرا که ئه‌وه زۆر جێگه‌ى سه‌رسوڕمان بوو بۆمن و زۆرم پێناخۆش بوو بۆیه ئه‌و پۆسته‌م کرد". له‌ئێستادا دوو براژنى نازه و برایه‌کى ته‌نیا هه‌ڵگرى ڤایرۆسى کۆرۆنان و له ئوتێلى ته‌رخانکراو بۆ هه‌ڵگرانى ڤایرۆسه‌که له گوندى گه‌شتیارى سه‌ناریا که‌ره‌نتینه کراون. جێگرى به‌رێوه‌به‌رى گشتى ته‌ندروستى سلێمانى جه‌ختله‌وه ده‌کاته‌وه هاوبیر عومه‌ر به ڤایرۆسى کۆرۆنا گیانى له‌ده‌ستداوه. به‌پێى دواین ئامارى وه‌زاره‌تى ته‌ندروستى تا شه‌وى 2ى حوزه‌یرانى 2020 ، له‌هه‌رێمى کوردستاندا 973 که‌س تووشى ڤایرۆسى کۆرۆنا بوون و له‌و ژماره‌یه‌ش 14 که‌س گیانیان له‌ده‌ستداوه‌و 346 که‌س له نه‌خۆشخانه‌کاندا ماونه‌ته‌وه‌و 434 که‌سیش به‌ته‌واوى چاکبونه‌ته‌وه‌و نێردراونه‌ته ماڵه‌وه هێرش سه‌لیم، جێگرى به‌رێوه‌به‌رى گشتى ته‌ندروستى سلێمانى، له لێدوانێکدا به‌هاوڵاتى وت" هاوبیر عومه‌ر راسته پێشتر به‌هۆى فرێدانى به‌ردى گورچیله له‌نه‌خۆشخانه‌ى شۆرش ماوه‌ته‌وه، به‌ڵام ئه‌وه یه‌کێک نیه له جۆره‌کانى نه‌خۆشى، ئه‌م گه‌نجه هیچ نه‌خۆشیه‌کى نه‌بوه و به کۆرۆنا گیانى له‌ده‌ستداوه". رونیشیکرده‌وه" ئێمه ته‌نیا که‌سێک نه‌خۆشیه بۆماوه‌یى و درێژخایه‌نه‌کانى هه‌بوبێت به نه‌خۆشى هه‌ژمار ده‌کرێت، چونکه به‌ردى گورچیله هیچ کاریگه‌ریه‌کى نابێت له‌دواى فرێدانى". هاوبیر عومه‌ر، چوار براى دیکه و خوشکێکى تاقانه‌ى هه‌بووه، ژیانى هاوسه‌رگیرى پێکهێناوه و خاوه‌نى دو منداڵه که ته‌مه‌نیان له نێوان دو ساڵ و 12 ساڵاندا بون، کوڕى خه‌باتکارى ناو حزبى پاسۆک عومه‌ر پاسۆک بوو.
