.jpeg)
شاناز حه‌سه‌ن ئه‌ندامێکى لیژنه‌ى دارایى له په‌رله‌مانى عێراق رایگه‌یاند تائێستا ئاماژه‌کان به‌و ئاراسته‌یه‌ن کابینه وزاریه‌که‌ى مسته‌فا کازمى تێپه‌رێنرێت و له‌باره‌ى نامه‌که‌ى بالیۆزى ئه‌مریکا بۆ نورى مالیکى ده‌ڵێت " بڕواناکه‌م راى نورى مالیکى بگۆڕێت". شیروان میرزا، ئه‌ندامى فراکسیۆنى یه‌کێتى له لیژنه‌ى دارایى له په‌رله‌مانى عێراق له‌لێدوانێکدا به‌هاوڵاتى وت:" تائێستا ئه‌وه‌ى که رایانگه‌یاندووه ده‌نگى پێناده‌ن زۆرینه نین ته‌نیا ده‌وڵه‌تى یاسا به سه‌رۆکایه‌تى نورى مالیکى و لیستى وه‌ته‌نییه به سه‌رۆکایه‌تى ئه‌یاد عه‌للاوى، ین، ئه‌وانه‌ش که رایانگه‌یاندووه ده‌نگى پێده‌ده‌ن زۆرینه‌ى شیعه و زۆرینه‌ى سوننه و کوردیش له‌سه‌ى راى سه‌رۆکایه‌تى هه‌رێم پشتیوانى مسته‌فا کازمى ده‌که‌ن و رایه‌کى پێچه‌وانه نییه له‌ناو کوردا بۆیه تا ئه‌م کاته‌دا ئاراسته‌کان به‌ره‌و ئه‌و ئاراسته‌یه‌ن به‌یانى حکومه‌ته‌که‌ى کازمى تێده‌یه‌رێنرێت". سه‌رۆکایه‌تى په‌رله‌مانى عێراق له‌به‌یاننامه‌یه‌کدا رایگه‌یاند: بڕیاریانداوه سه‌عات 9ى ئێواره‌ى رۆژى چوارشه‌ممه 06/05/2020 دانیشتنى په‌رله‌مانى عێراق تایبه‌ت به ده‌نگدان له‌سه‌ر کارنامه‌ى وه‌زارى و کابینه‌ى نوێى حکومه‌ت به‌ڕێوه‌بچێت. پێشتر نوسینگه‌ى راگه‌یاندنى مسته‌فا کازمی، سه‌رۆک وه‌زیرانى راسپێردراو رایگه‌یاند، ناوبراو له‌گه‌ڵ محه‌مه‌د حه‌لبوسی، سه‌رۆکى په‌رله‌ماندا کۆبونه‌ته‌وه‌و تاوتوێى دانیشتنى په‌رله‌مانیان بۆ ده‌نگدان به حکومهتى نوێ کردوه. هه‌روه‌ها ئه‌ندامه‌که‌ى فراکسیۆنى یه‌کێتى ئاماژه‌ى به‌وه‌شکرد " هه‌رچه‌نده سوننه لێدوانێکى ئوسامه نوجه‌یفى هه‌یه که ئه‌وان ره‌تیده‌که‌نه‌وه به‌شداربن له‌حکومه‌ته‌که‌ى مسته‌فا کازمى و به‌ڵام ده‌نگى پێده‌ه‌دن بۆ ئه‌وه‌ى تێپه‌رێنرێت". نووری مالیکی سەرۆکی دەوڵەتی یاسا لە عێراق ئه‌مرۆ سێشه‌ممه 5ئایارى 2020 لە توویتێکدا لە هەژماری خۆی رایگەیاند، "نامەیەکم لە لایەنێکەوە پێگەیشت کە دەڵێت سەر بە باڵیۆزی ئەمریکایە، ئەگەر ئەم نامەیە ساختە بێت پشتگوێی دەخەین، بەڵام ئەگەر دروست بێت، ئەوا عێراق پیاوانی خەمخۆری بەرژەوەندیی خۆی و گەلەکەی هەیە و رێگە بە دەستوەردانی دەرەکی لە کاروباری ناوخۆییمان نادەین، ئەمە ئەرکی دیپلۆماسیی باڵیۆز نییە". له‌ده‌قى نامه‌که‌دا هاتووه " ئەمریکا زۆر بە پێویستی دەزانێت حکومەتی مستەفا کازمی پێکبهێنرێت و دەبێت هەر خاڵێکی لاواز لە دەستنیشانکردنی وەزیرەکان پشتگوێ بخرێت، کاتێک بە پێشبینییە خراپەکانی ئایندەی عێراق بەراورد دەکرێن". شیروان میرزا، وتیشى:" برواناکه‌م کاریگه‌رى له‌سه‌ر گۆرینى راى نورى مالیکى بکات، به‌ڵام پێم وایه ئه‌گه‌ر ئه‌مه راست بێت کاریگه‌رى پێچه‌وانه‌ى هه‌بێت به‌تایبه‌ت بۆ ئه‌و هێزانه‌ى که ده‌نگیان به رۆیشته ده‌ره‌وه‌ى هێزه‌کانى ئه‌مریکا داوه و نارازین و ناکۆکن له‌سه‌ر کاریگه‌رى بالیۆزى ئه‌مریکا له‌سه‌ر عێراق". به‌ڵام رونیکرده‌وه و وتى" به‌شێوه‌یه‌کى گشتى نامه‌که‌ى بالیۆزى ئه‌مریکا بۆ نورى مالیکى ئه‌گه‌ر ئامۆژگاریکردن بێت بۆ عێراقیه‌کان یان ئاگادارکردنه‌وه بێت له‌م دۆخه‌ى له‌عێراقدا روده‌دات، شتێکى ئاساییه ده‌کرێت ئه‌مریکا تائێستاش خۆى به دۆستى عێراق بزانێت و کاریگه‌ربێت به بارودۆخى عێراق که چی لێدێت و ئه‌مریکا بۆ رزگارکردنى ئه‌م دۆخه‌ى عێراق هه‌ولى داوه و خوێنى رشتووه و به ملیاره‌ها دۆلارى خه‌رج کردووه". شیروان میرزا، جه‌ختى له‌وه‌شکرده‌وه دۆخى عێراق ئێستا له‌وه زیاتر به‌رگه‌ى ئه‌م بێ حکومه‌تیه ناگرێت و راسته حکومه‌تێکى کاربه‌رێکه‌رى هه‌یه، به‌ڵام بارودۆخه‌که پێویستى به حکومه‌تێکه که ده‌سه‌ڵاتى بڕیاردانى هه‌بێت و بتوانێت بریارى کاریگه‌ر بدات و روبه‌روى ئه‌م قۆناغه ببێته‌وه چونکه قۆناغێکى زۆر هه‌ستیاره له‌روى سیاسى و ئابورى و ته‌نانه‌ت ته‌ندروستیشه‌وه به‌هۆى هاتنى ڤایرۆسى کۆرۆناوه، ئه‌مانه هه‌مووى واده‌که‌ن پێویستمان به حکومه‌تێکى به‌هێزى کامل ده‌سه‌ڵات هه‌یه بۆ بریاردان". ئه‌و په‌رله‌مانتاره‌ى لیژنه‌ى دارایى عێراق ئه‌وه‌شى روونکرده‌وه که نامه‌که له‌و روانگه‌یه‌وه‌یه و ئه‌مریکا پێشى باشه ئه‌م حکومه‌ته تێپه‌رێت و ئه‌وه‌شیان نه‌شاردۆته‌وه، وپێیان وایه پێکهێنانى ئه‌م حکومه‌ته زۆر گرنگه".
سازدانى: ئارا ئیبراهیم راوێژکارێکى مه‌کته‌بى سیاسى پارتى دیموکراتى کوردستان ده‌ڵێت:" لامه‌رکه‌زییه‌ت له پارێزگاکانى هه‌رێمى کوردستان پیاده‌کراوه، به‌ڵام واباشه ئه‌و خواسته دوربکرێته‌وه له ململانێى حزبى و نه‌بێته ده‌رفه‌تێک بۆ زه‌قکردنه‌وه‌ى هه‌ندێ ویستى نه‌خوازراو ى زه‌ره‌ر به‌خش. عارف روشدى، راوێژکارى مه‌کته‌بى سیاسى پارتى له‌م چاوپێکه‌وتنه‌یدا له‌گه‌ڵ هاوڵاتى ده‌شڵێت:" موچه سه‌رچاوه‌ى بژێوى توێژێکى به‌رفراوانى کومه‌ڵگاکه‌مانه ئه‌وانه‌ى له که‌رتى گشتیدا کارده‌که‌ن ، به دڵنیاییه‌وه دابینکردنى موچه حکومه‌ت به ئامانج و خه‌مى سه‌ره‌کى خۆى ده‌زانێ ده‌بێت ئارام بگرین. هاوڵاتى: یه‌کێتى نیشتمانى و به‌شێک له بزوتنه‌وه‌ى گۆڕان زۆر باسى لامه‌رکه‌زیه‌تى کارگێرىو دارایى بۆ پارێزگاى سلێمانى و هه‌ڵه‌بجه، لاى پارتى ئه‌م پرسه چۆن مامه‌ڵه‌ى له‌گه‌ڵ ده‌کرێت؟ عارف روشدى: لامه‌رکه‌زییه‌ت له پارێزگاکانى هه‌رێمى کوردستان پیاده‌کراوه ، هه‌روه‌ها له‌به‌رنامه‌ى کابینه‌ى نۆیه‌مى حکومه‌تیشدا وه‌ک ئامانجێک باسکراوه ، به واتایه‌کى دیکه شتێکى نوێ نییه، به‌ڵام واباشه ئه‌و خواسته دوربکرێته‌وه له ململانێى حزبى و نه‌بێته ده‌رفه‌تێک بۆ زه‌قکردنه‌وه‌ى هه‌ندێ ویستى نه‌خوازراو ى زه‌ره‌ر به‌خش ، هه‌موومان خاوه‌نى ئه‌م وڵاته‌ین پێویسته ئاماده‌باشیمان هه‌بێت بۆ ڕووبه‌ڕووبونه‌وه‌ى چالاکى کێشه‌یه‌کى گه‌وره ، که هه‌موو ناوچه‌که‌و دنیاى گرتوته‌وه (نه‌خوشى کوروناو لێکه‌وته‌کانى له سه‌ر ئاستى : ئابورى ، سیاسى و کومه‌ڵایه‌تى ) بوویه پێویسته زیاتر هه‌ماهه‌نگیمان هه‌بێت ، ئه‌گه‌ر له باره‌ى فرانترکردنى ده‌سه‌ڵاته خۆجێیه‌کان تێروانێنیک هه‌بێت ئه‌وه ده‌کرێت له ڕیگاى که‌ناڵه فه‌رمییه‌کانه‌وه له ئه‌نجومه‌نى وه‌زیران گفتوگۆى له‌سه‌ر بکه‌ن. هاوڵاتى: پارتى بۆچونى چییه له‌سه‌ر لامه‌رکه‌زى، واتا داهاتى پارێزگاکان به‌شێکى بۆ پرۆژه‌ى خزمه‌تگوزارى و ئاوه‌دانى خه‌رج بکرێته‌وه؟ عارف روشدى: هه‌موو پارێزگایه‌ک به‌شى خۆى هه‌یه له‌و میزانییه‌ى له‌به‌رده‌ست حکومهتى هه‌رێمدا هه‌بووه، پێموایه له میزانییه‌ى هه‌رێم ٤٧% ى به‌ر پارێزگاى سلێمانى و هه‌ڵه‌بجه‌و ئیداره‌کانى گه‌رمیان و راپه‌رین ده‌که‌وێت، ده‌بێت ره‌چاوى کۆى بارودۆخى هه‌رێمى کوردستان بکرێت ،واته به‌و میزانییه‌ى که هه‌یه مشورى باشترکردنى بژێوى خه‌ڵک و خزمه‌تگوزارییه‌کان ئامانجى سه‌ره‌کى بێت ، پارتى له گه‌ڵ ئه‌وه‌یه بوودجه له خزمه‌تى گه‌شه‌پێدانى هه‌مو سکته‌ره‌کانى ژیاندا بێت .. هاوڵاتى: هاوڵاتیان رووى ده‌میان زیاتر له پارتییه که پێکهێنه‌رى حکومهتى هه‌رێم بووه له‌باره‌ى دۆخى دارایى پرسى موچه‌وه، بۆ راشکاوانه به هاوڵاتیان ناوترێت دۆخى دارایى به‌م شێوه‌یه‌یه و ده‌توانین به‌و شێوه‌یه موچه بدرێت؟ عارف روشدى: حکومه‌ت ته‌نها هى پارتى نییه ، به‌ڵکو له سێ لایه‌نى خاوه‌ن زورینه‌ى ده‌نگ پێکهێندراوه ( پارتى و یه‌کێتى و گۆران) بۆیه پیویسته هه‌ماهه‌نگ بن له به‌رپرسیاره‌تیدا له‌کاتى ته‌نگانه‌و قه‌یران و له‌کاتى ئاساییشدا ، خه‌لکى کوردستان هۆشیاره‌و ده‌زانن حزبه‌کان چون کارده‌که‌ن ، بۆیه پێویسته ئه‌م تێروانینه راست بکه‌ینه‌وه،(ئه‌گه‌ر دۆخه‌که باش بوو ئه‌وه ئێمه‌ین و ئه‌گه‌ریش گرفت دروست بوو ئیمه نین )، به‌م هه‌ڵوێسته متمانه له ده‌ست ده‌درێت . هاوڵاتى: به‌ڵام پارتى دیموکرات سه‌رۆکى حکومه‌ت و سه‌رۆکى هه‌رێمى له‌لایه به‌رپرسیارێتى زیاتر له‌سه‌ر شانى پارتییه؟ عارف روشدى: پێموایه به‌ر پرسیاره‌تى هاوبه‌شه ، راسته پارتى براوه‌ى یه‌که‌مه‌و ئه‌و ده‌سه‌لاتانه لاى ئه‌وه ، به‌لام کابینه‌ى حکومه‌ت له سێ لایه‌نى سه‌ره‌کى براوه‌ى هه‌ڵبژاردن پێکهاتووه و ده‌بێ به به‌ر پرسیاره‌تى هاوبه‌شه‌وه کاربکات ، له باره‌ى دۆخى داراییه‌وه حکومهتى هه‌رێم زور جار ئاماژه‌ى به سه‌رچاوه داراییه‌کانى خۆى داوه ، که ئه‌مانه‌ن : (داهاتى ناوخۆو ، به‌شه پاره‌ى به‌غداد و داهاتى فروشتنى نه‌وت) ، به‌ڵام به داخه‌وه هه‌ندێ که‌س و لایه‌ن نایانه‌وێ ئه‌م راستییه په‌سه‌ند بکه‌ن ، سه‌باره‌ت به‌و به‌شه‌ى له به‌غداوه ده‌نێردرێت : هه‌رێم و به‌غدا وا رێککه‌وتون ئه‌گه‌ر ٢٥٠٠٠٠ هه‌زار به‌رمیلى نه‌وتى کوردستان بدرێته کومپانیاى سومو ئه‌وه ده‌بێ به‌غدا مانگانه (٩٠٠) سه‌د ملیون دولار بینێرێت ، ئه‌گه‌ر نا نرخى ئه‌و بره نه‌وته داده‌به‌زێنرێت له‌و بره پاره‌یه‌و ته‌نها ( 453) ملیار دینار ده‌نێرێت واته: پاره‌ى 250 هه‌زار به‌رمیلى نه‌وتى رۆژانه له بودجه‌ى هه‌رێمى کوردستان ده‌بردرێت ئینجا (٤٥٣) ملیاره‌که ده‌نێردرێت ، بۆیه بیانوى ته‌سلیمنه‌کردنى نه‌وته‌که بیانوییه‌کى نابه‌جێیه‌و نیه‌تێکى خراپه . لێره‌دا ئه‌رکى حزبه به‌شداربووه‌کانى کابینه‌ى ٩ى حکومهتى هه‌رێمى کوردستانه ئه‌و راستییه بۆ خه‌ڵکى سه‌ربه‌رزى کوردستان روونکه‌نه‌وه ، هه‌روه‌ها راستییه‌کى دیکه هه‌یه : هه‌رێمى کوردستان سه‌ره‌راى که‌م و کورییه‌کانى پێشکه‌وتنێکى چونایه‌تى له چاو شوێنه‌کانى دیکه‌ى عیراق به به‌غدادى پایته‌خته‌وه‌ش به‌خۆیه‌وه بینیوه ، به‌و هه‌موو داهاته‌ى له به‌رده‌ست عێراقه نه‌توانراوه ته‌نانه‌ت ئاوى پاک بۆ خه‌لکى خواروو ناوه‌راستى ئه‌و ولاته دابینبکرێت ، رێژه‌ى هه‌ژارى و بێکارى تا دێت له به‌رزبونه‌وه‌دایه ، ئاستى خزمه‌تگوزارییه‌کانى ته‌ندروستى زور نزمه ، ئه‌من و ئاسایش نه‌ماوه ، ده‌یان گروپى چه‌کدار روژانه بێرێزى به خه‌ڵکى ئه‌و ده‌ڤه‌رانه ده‌که‌ن .. هتد ، واته بارودوخى هه‌رێمى کوردستان زۆر پێشکه‌وتوتره‌و به‌راورد ناکرێت له گه‌ڵ شوینه‌کانى دیکه‌ى عیراق . بۆیه حکومهتى به‌غدا ده‌یه‌وێ له ڕێگاى بڕینى قوتى خه‌لکى کوردستانه‌وه وه‌ک سیاسه‌تیکى قیزه‌وه‌ن کێشه‌مان بۆ دروست بکه‌ن ، داوا ده‌که‌ین خه‌ڵکى سه‌رفرازى کوردستان ئه‌م راستیه‌ش فه‌راموش نه‌که‌ن کێشه‌ى ئێمه له‌گه‌ڵ به‌غدا ته‌نها کێشه‌ى موچه نییه، به‌ڵکو کێشه‌ى نیشتمانى و نه‌ته‌وه‌یمان هه‌یه . هاوڵاتى: واتا ده‌بێت هاوڵاتیان ئارام بگرن له دواکه‌وتنى موچه؟ عارف روشدى: موچه سه‌رچاوه‌ى بژێوى توێژێکى به‌رفراوانى کومه‌ڵگاکه‌مانه ئه‌وانه‌ى له که‌رتى گشتیدا کارده‌که‌ن ، به دڵنیاییه‌وه دابینکردنى موچه حکومه‌ت به ئامانج و خه‌مى سه‌ره‌کى خۆى ده‌زانێ و هه‌موو هه‌وڵێکى خۆى خستووه گه‌ر له‌و پێناوه‌دا ، بۆیه پێویستى به هه‌ماهه‌نگى حزبه سیاسییه‌کان و کومه‌ڵانى خه‌لک هه‌یه ، نه‌ک پێچه‌وانه‌که‌ى ، واته ده‌بێت ئارام بگرین ، به‌هه‌لکشانى گونجاوى نرخى نه‌وت و خاوبونه‌وه‌ى کاریگه‌رییه‌کانى نه‌خوشى کورونا ،جێبه‌جێکردنى پروژه‌کانى چاکسازى بریارلێدراو ، هه‌روه‌ها رێککه‌وتنى شه‌ره‌فمه‌ندانه‌ى نێوان هه‌ولێرو به‌غدا کێشه‌که له زووترین کاتدا چاره‌سه‌ربکریت . هاوڵاتى: پێتانوایه به پێکهێنانى حکومهتى عێراق له‌لایه‌ن مسته‌فا کازمییه‌وه کێشه داراییه‌کان له‌نێوان هه‌رێم و عێراق چاره‌سه‌ر ده‌بن؟ عارف روشدى: ئه‌گه‌ر مسته‌فا کازمى بتوانێت به پێوه‌رى ده‌وله‌تدارى کاربکات و تێگه‌یشتنى هه‌بێت بۆ کێشه که‌له‌که‌بووه‌کانى عیراق به گشتى و کێشه‌کانى نێوان هه‌رێم و به‌غدا به تایبه‌تى ، ده‌کرێت ئومێدێک هه‌بێت ، ئه‌گه‌ر نا زیاتر ئه‌و راستییه خۆى ده‌سه‌لمیێنێت (عیراق نابێته ده‌وله‌ت ) کێشه‌ى هه‌رێمى کوردستان کێشه‌یه‌کى مێژووییه کێشه‌ى گه‌لێکه ده‌بێ له سه‌ر بنه‌ماى رێککه‌وتن و بنه‌ماکانى ده‌ستورى چاره‌سه‌ر بکرێت به دابینکردنى خواسته ره‌واکانى گه‌له‌که‌مان و رێزگرتنى پێگه‌ى سیاسى و یاسایى و ده‌سه‌لاته‌کانى هه‌رێمى کوردستان ، نه‌ک وه‌کو کێشه‌ى نێوان چه‌ند حزبێک و کێشه‌یکى لاوه‌کى سه‌یر بکرێت .
شاناز حه‌سه‌ن محه‌مه‌دى کرێنشین بێهیوایه له هه‌وڵه‌کانى په‌رله‌مان و حکومه‌ت بۆ هاوکارى کرێنشینان و ده‌ڵێت" باوه‌ڕم به هیچ هه‌وڵێَکى تر نه‌ماوه". محه‌مه‌د بابه‌کر، ته‌مه‌ن 39 ساڵ، باوکى سێ منداڵه کارى کرێکاریه به‌هۆى بڵاوبونه‌وه‌ى ڤایرۆسى کۆرۆنا و قه‌ده‌غه‌ى هاتوچۆ له‌هه‌رێمى کوردستان، ماوه‌ى دوو مانگه بێکاره له لێدوانێکدا به‌هاوڵاتى وت"دوو مانگه به‌قه‌رز کرێ خانوو ده‌ده‌م و خاوه‌ن ماڵه‌که‌ش وه‌ک من کرێکارى ده‌کات و بژێوى له‌سه‌ر ئه‌و کرێیه‌یه، بۆیه پێویسته حکومه‌ت هه‌نگاوێکى بنایه نه‌ک خاوه‌ن ماڵه‌که‌م". محه‌مه‌د باسى له‌وه‌کرد له‌م ماوه‌ى قه‌ده‌غه‌ى هاتوچۆیه‌دا به‌دوو مانگ 35هه‌زار له‌ماڵیاندا هه‌بووه و خه‌رجیان نه‌کردووه و وتى" دامان ناوه نه‌ک منداڵێکمان نه‌خۆش بکه‌وێت پێویستمان به که‌س نه‌بێت". له‌باره‌ى هه‌وڵه‌کانى په‌رله‌مانه‌وه وتیشى" له‌سه‌ره‌تادا هه‌وڵى باشیان دا و دڵمان ته‌واو پێى خۆش بوو، به‌ڵام دواتر زۆر بێ هیواى کردین که ته‌نانه‌ت متمانه‌مان به په‌رله‌مان نه‌ما، چونکه له‌ترسى گیانى خۆیان چونه‌وه ماڵه گه‌رمه‌کانیان و بێده‌نگ بون و هیچیان بۆ کرێچى و خه‌ڵکى هه‌ژار نه‌کرد". ئه‌م پیاوه خێزانه‌که‌ى نانى تیرى بۆ ماڵان ده‌کات و به‌شێک له‌بژێوى ژیانیان له‌سه‌ر ئه‌و کاره بووه، وتى" ئه‌وه‌نده خه‌ڵکیان ترساند، ئه‌و نانه‌ى ئێمه‌شیان برى که خێزانه‌که‌م ده‌ستى ده‌که‌وت". ماوه‌ى دوو مانگه به‌هۆى رێنماییه‌کانى حکومهتى هه‌رێمى کوردستانه‌وه زۆربه‌ى هاوڵاتیان ناتوانن کاربکه‌ن ئه‌وه‌ش بوه بێکار بونى ئه‌وانه‌ى بژێویان له‌سه‌ر په‌یداکردنى رۆژانه‌یه. شیراز جاسم، 28ساڵ، خێزانى محه‌مه‌ده و هاوشانى پیاوه‌که‌ى بۆ په‌یداکردنى بژێوى ماڵ و منداڵه‌که‌ى نانى تیرى ده‌کات. ئاماژه‌ى بۆ ئه‌وه‌کرد رۆژانه نانى بۆ دوو ماڵ کردووه و 20هه‌زارى ده‌ست که‌وتووه، به‌ڵام دوو مانگه که‌س ناوێرێت نان بکرێت و وتى" ئێستا ناتوانم نانه‌که‌ش بکه‌م بۆ خه‌ڵک و بارى ژیانمان زۆر قورسه". بڵاوبونه‌وه‌ى ڤایرۆسى کۆرۆنا له زۆربه‌ى وڵاتان و جیهان کاریگه‌رى کردۆته ئابورى وڵاتان و هاوڵاتیانى به‌تایبه‌تى بۆیه حکومهتى زۆربه‌ى وڵاتان هاوکارى حکوه‌مت ده‌که‌ن له‌رێگه‌ى پێدانى پاره یاخود هاوکارى له‌خواردن و پێداویستى ڕۆژانه. به‌پێى ئامارى به‌رێوبه‌رایه‌تى ئامارى هه‌رێم زیاتر له 200هه‌زار کرێنشین له‌هه‌رێمى کوردستاندا هه‌یه که به‌رده‌وام ئه‌و ژماره‌یه‌ش له هه‌ڵکشاندایه. به‌رهه‌م قه‌ره‌داغى، سه‌رۆکى کۆمه‌ڵه‌ى کرێنشینانى کوردستان له‌لێدوانێکدا بۆ هاوڵاتى ئاماژه‌ى به‌وه‌کرد که 90هه‌زار کرێنشین له‌م کۆمه‌ڵه‌یه ناوى تۆمارکراوه، وتیشى:" رێژه‌که زۆر له‌وه زیاتره و به‌داخه‌وه هه‌ندێک شوێن هه‌یه ئێمه ده‌ستمان پێناگات، وه‌ک شار و شارۆچکه‌کان، یا هه‌ندێک که‌س باوه‌رى به‌م رێکخراوانه نیه و خۆى تۆمارنه‌کردووه". ناوبراو ئه‌وه‌ى دووپاتکرده‌وه که به‌پێى ئاماره‌ى به‌رێوبه‌رایه‌تى ئامار نزیکه‌ى 200هه‌زار کرێنشین له‌هه‌رێمى کوردستاندا بونى هه‌یه و زۆربه‌ى کرێنشینان له سنورى پارێزگاى سلێمانیدان. هاوکات به‌رهه‌م قه‌ره‌داغى وتیشى" خه‌ڵکانێکى زۆر په‌یوه‌ندیان پێوه کردوین له‌ماوه‌ى قه‌ده‌غه‌ى هاتوچۆدا که بارى ئابوریان ناجێگیر بوه و له‌دۆخێکى زۆر خراپدا بون، به‌ڵام ئه‌مه ناگاته ئه‌وه‌ى که کۆى کێشه‌کان چاره‌سه‌ر بکرێت". کۆمه‌ڵه‌ى کرێنشینان پرۆژه یاسایه‌کیان پێشکه‌شى حکومهتى هه‌رێم کردووه و که له‌چه‌ند خالێکدا خۆى ده‌بینێته‌وه که گرنگترینیان بریتییه له‌وه‌ى حکومه‌ت خۆى له پرۆژه‌کانى خۆیه‌وه ده‌ستپێبکات له‌خاوه‌ن موڵکه‌کانى خۆى خۆشبێت و له باج و رسوماتى سالێکى خاوه‌ن موڵکه‌کان خۆشبێت بۆ ئه‌وه‌ى ئه‌و خاوه‌ن ماڵه کرێ وه‌رنه‌گرێت" سه‌رۆکى کۆمه‌ڵه‌ى کرێنشینان پێیوابوو " شتێک نیه به‌ناوى په‌رله‌مان و حکومه‌ت"ـ وتیى:" ئه‌وه‌ى بریارده‌دات ته‌نیا چه‌ند که‌سێکى ناو حزبێکن، بۆیه په‌رله‌مان ته‌نیا کارتۆنێکه مه‌گه‌ر ته‌نیا ئه‌وه‌ى من و تۆ ده‌ستمان پێنه‌گات به‌که‌سه به‌رپرسه‌کان و په‌رله‌مان بتوانێت له‌و نێوه‌نده‌دا سودى هه‌بێت". له چوارى مانگى ئازاره‌وه ئه‌نجوومه‌نى پاریزگاى سلێمانى به نووسراوێک داواى له په‌رله‌مان کرد داوا له ئه‌نجوومه‌نى وه‌زیران بکات بڕیارى لێخۆشبوونى کرێى دوو مانگى کرێنشینان بدات. فراکسیۆنه جیاوازه‌کانى په‌رله‌مانى کوردستان هه‌وڵه‌کانیان چڕ کردووه‌ته‌وه بۆ ئه‌وه‌ى به بریارێک ده‌ربکرێت و حکومهتى هه‌رێم پابه‌ند بکات به لێخۆشبوون له کرێنشینانى حکومه‌ت. روپاک ئه‌حمه‌د، ئه‌ندامى لیژنه‌ى یاسایى له په‌رله‌مانى کوردستان، له‌لێدوانێکدا به‌هاوڵاتى وت"په‌رله‌مان ئێستا ده‌ستى به دانیشتنه‌کانى خۆى کردۆته‌وه و له‌دانیشتنه‌کاندا کێشه‌ى کرێچى ده‌خرێته‌روو و دوباره باس ده‌کرێته‌وه". وتیشى" ئێمه کۆمه‌لێک په‌رله‌مانتارین که داوامان له حکوه‌مت کردووه ئه‌و له باج و کرێکانى خۆیان خۆشبن و تا خاوه‌ن ماڵ و دوکانه‌کانیش بتوانن له کرێچى خۆشبن". جه‌ختى له‌وه‌شکرده‌وه به‌رده‌وام ده‌بن له‌هه‌وڵه‌کانیان و وتى" ئێمه‌ش چاورێى حکومه‌تین وه‌ڵاممان بداته‌وه و به‌رده‌وام له‌هه‌وڵیشدا ده‌بین". سه‌رۆکى لیژنه‌ى دارایى له په‌رله‌مانى کوردستان، ده‌ڵێت پێویسته حکومهتى هه‌رێم لێ خۆشبوون بۆ کرێچییه‌کانى خۆى ده‌ربکات. زیاد جه‌بار، سه‌رۆکى لیژنه‌ى دارایى له په‌رله‌مانى کوردستان به هاوڵاتى وت:" ئه‌م مه‌سه‌له‌یه دوو به‌شه به‌شێکى حکومه‌ت خۆى له‌و باج و روسماتانه خۆشبێت و خۆى له‌و که‌سانه خۆشبێت که کرێچى حکومه‌تن و به‌شه‌که‌ى ترى بۆ هاندانى ئه‌و که‌سانه‌ى که کرێچیان هه‌یه". سه‌رۆکى لیژنه‌ى دارایى له په‌رله‌مانى کوردستان وتیشى " ئه‌و به‌شه‌ى حکومه‌ت له‌کارداین و حکومه‌ت لیخۆشبونێک بکات بۆ ئه‌وه‌ى له‌و باج و روسماتانه خۆشبێت و ئه‌مانه هه‌مووى به روسمات کۆکراونه‌ته‌وه و له‌یه‌ک دوو رۆژى داهاتودا پێشکه‌شى حکومه‌ت ده‌کرێن". زیاد جه‌بار ئه‌وه‌شى روونکرده‌وه باجى حکومه‌ت ساڵانه ده‌درێت بۆیه دره‌نگ نیه بۆ ئه‌م پرۆژه‌یه و له‌هه‌موو کاتێکدا بکرێت هه‌ر گونجاوه و هاوکاریه بۆ هاوڵاتیان.
شاناز حه‌سه‌ن سه‌رۆکى لیژنه‌ى دارایى له په‌رله‌مانى کوردستان رایگه‌یاند له ناوه‌نده‌وه(حکومهتى عێراق) ئه‌و پاره‌یه ده‌گات بۆ ته‌واوکردنى موچه‌ى فه‌رمانبه‌ران و ده‌شڵێت:" ئه‌گه‌ر حکومهتى هه‌رێم نیه‌تى که‌مکردنه‌وه‌ى موچه‌ى هه‌بێت حاڵه‌تێکى خراپه". حکومهتى هه‌رێمى کوردستان مانگانه پێویستى به 885 ملیار دیناره بۆ دابه‌شکردنى موچه‌ى فه‌رمانبه‌ران و خانه‌نشینان، پێشتر له حکومهتى عێراقه‌وه مانگانه 453 ملیار دینار ده‌هات و له‌داهاتى نه‌وتیش مانگانه 380 ملیتر دینارى داهاتى نه‌وت ده‌درا به وه‌زاره‌تى دارایى بۆ موچه له‌گه‌ڵ بڕى 22 ملیار دینار هاوکارى ئه‌مریکا بۆ هێزه‌کانى پێشمه‌رگه‌و ئه‌وى دیکه‌ى به داهاتى ناوخۆیى پڕده‌کرایه‌وه. زیاد جه‌بار، سه‌رۆکى لیژنه‌ى دارایى له په‌رله‌مانى کوردستان، له لێدوانێکدا به هاوڵاتى وت" به‌پێى زانیارى من له ناوه‌نده‌وه ئه‌و پاره‌یه ده‌گات بۆ ته‌واوکردنى موچه‌ى فه‌رمانبه‌ران". به‌پێى رێککه‌وتنى حکومهتى هه‌رێم و عێراق له‌سه‌ر بنه‌ماى یاساى بودجه‌ى 2019 مانگانه 453 ملیار دینار بۆ حکومهتى هه‌رێمى کوردستان ره‌وانه ده‌کرێت، به‌ڵام مانگى رابردوو ئه‌میندارێتى گشتى ئه‌نجومه‌نى وه‌زیرانى عێراق ناردنى ئه‌و پاره‌یه‌ى راگرتووه. زیاد جه‌بار ئاماژه‌ى بۆ ئه‌وه‌شکرد به‌پێى پێشبینیه‌کانى حکومهتى ناوه‌ند ئه‌و پاره‌یه ده‌نێرێت بۆ ته‌کمیله‌ى موچه‌ى موچه‌خۆرانى هه‌رێم. شه‌وى رابردوو حکومهتى هه‌رێمى کوردستان رایگه‌یاند به‌پێى توانا داراییه‌کانى خۆیان ده‌ست ده‌که‌ن به‌دابه‌شکردنى موچه‌ى فه‌رمانبه‌رانى هه‌رێم. سه‌رۆکى لیژنه‌ى دارایى له په‌رله‌مانى کوردستان جه‌ختى له‌وه‌شکرده‌وه حکومه‌ت ده‌ست ده‌کات به دابه‌شکردنى موچه و وتیشى:" ئه‌گه‌ر حکومه‌ت بیه‌وێت و مه‌به‌ستى له‌و قسه‌یه ئه‌وه‌بێت وه‌زاره‌تێک یان دوو سێ وه‌زاره‌ت بدات و ئه‌وانه‌ى تر نه‌دات ئه‌وه‌ش دوباره حاڵه‌تێکى خراپه بۆ حکومهتى هه‌رێم". "ئه‌گه‌ر حکومه‌ت بیر له‌وه بکاته‌وه موچه‌ى فه‌رمانبه‌ران که‌مبکاته‌وه، وه‌ک ئه‌و حاڵه‌ته‌ى ساڵى 96رویدا که دۆلار زۆر دابه‌زى، ئه‌وه خراپترین حاڵه‌ته که حکومه‌ت بیرى لێبکاته‌وه، که‌پێم وانیه ئه‌مه بکات"، زیاد جه‌بار وا ده‌ڵێت. دوو مانگه فه‌رمانبه‌رانى هه‌رێمى کوردستان مووچه‌یان وه‌رنه‌گرتووه، سبه‌ینێ دووشه‌ممه 4ى ئایار، مووچه‌ى مانگى یه‌کى ئه‌مساڵى وه‌زاره‌تى ته‌ندروستى دابه‌ش ده‌کرێت له‌کاتێکدا به‌شێکى زۆر له پزیشک و کارمه‌ندانى ته‌ندروستى هه‌فته‌یه‌که مانگرتنیان ئه‌نجامداوه. هه‌رچه‌نده وه‌فدێکى حکومهتى هه‌رێم رۆژى 3 شه‌ممه‌ى رابردوو به‌سه‌رۆکایه‌تى قوباد تاڵه‌بانى گه‌یشته به‌غداو گفتوگۆیان له‌گه‌ڵ به‌رپرسانى عێراق ئه‌نجامدا، به‌ڵام هێشتا هیچ ئاس‌ویه‌کى روون دیار نییه بۆ رێککه‌وتن و ناردنى 453 ملیار دینار بۆ موچه‌ى فه‌رمانبه‌رانى هه‌رێم. شیروان زرار، ئه‌ندامى فراکسیۆنى یه‌کێتى له په‌رله‌مانى عێراق به‌هاوڵاتى وت:" ئه‌وه‌نده‌ى زانیارم هه‌بێت حکومهتى هه‌رێم و به‌غدا بۆ چه‌ند مانگێک رێککه‌وتن ئه‌نجام ده‌ده‌ن، به‌ڵام ده‌بێت حکومهتى هه‌رێم رۆژانه 250 هه‌زار به‌رمیل نه‌وت راده‌ستى کۆمپانیاى سۆمۆى عێراقى بکات". هه‌روه‌ها ئه‌وه‌شى روونکرده‌وه که جارێکى تر له ناوه‌راستى ئه‌م هه‌فته‌یه‌دا وه‌فدى حکومهتى هه‌رێم ده‌چێته‌وه بۆ به‌غدا بۆ گه‌یشتن به رێککه‌وتن له‌سه‌ر نه‌وت و بودجه‌و موچه‌ى هه‌رێمى کوردستان.
سازدانى: هاوڵاتى ئه‌گه‌رچى له رواڵه‌تدا چه‌ندین یاسا و رێنمایى له به‌رژه‌وه‌ندى رۆژنامه‌نوسان و روماڵى رۆژنامه‌وانیدا هه‌یه، به‌ڵام به پێى راپۆرته‌کانى سه‌نته‌رى میترۆ، رۆژانه پێشێلکارى ئه‌نجام ده‌درێن، سالانه‌یش لێشاوێک یاساشکێنى ده‌که‌نه راپۆرت و بڵاویده‌که‌نه‌وه. ره‌حمان غه‌ریب، رێکخه‌رى سه‌نته‌رى میترۆ باس له‌وه ده‌کات ئه‌نجامى ئه‌و ئاڵۆزى و بارگرژییه سیاسى و ئابوریه‌ی، سه‌رهه‌ڵدانى قه‌یرانه‌کان، رواڵه‌ته‌کانى توندوتیژی، ئه‌زیه‌تدان و رێگرى و زه‌وتکردنى که‌ره‌سته‌کانى رۆژنامه‌نوسان سه‌رهه‌ڵده‌داته‌وه. تاوانباران و هێرشبه‌ران یان ون ده‌کرێن، یان هه‌ر له بنه‌ڕه‌ته‌وه دۆسیه‌کانیان ئاوه‌ژوو ده‌کرێن و رۆژنامه‌نوس له قوربانییه‌وه ده‌کرێنه تۆمه‌تبار. هاوڵاتی: ساڵانه داتاکان ژماره‌یه‌ک له پێشێلکارى له یاساى رۆژنامه‌گه‌رى و زانیارى ده‌خنه روو، پێشکه‌وتنێک هه‌یه یان به‌رده‌وام ده‌گه‌ڕینه‌وه چوارگۆشه‌ى یه‌که‌م؟ رێکخه‌رى میترۆ: پێش هه‌ر وه‌ڵامێک ده‌بێت دان به‌وه‌دا بنێن که بوونى داتا و پۆڵێنکردنى جۆرى پێشێلکارى یاساییو دیکۆمینتکردنیان، کاراکردنى پرۆسه‌ى چاودێرى گرنگن بۆ زانینى ئاستى ژیانى دیموکراسى له‌هه‌ر وڵاتێکدا، ئینجا هه‌م رێکخراوى جیهانی، هه‌م خوێندکارانى خوێندنى باڵا ، بۆ تویژینه‌وه‌و راپۆرته‌کانیان پشتى پێده‌به‌ستن. (9) نۆ راپۆرتى ساڵانه 2011بۆ 2019، ژینگه‌ى کارى رۆژنامه‌نوسى و گرفته‌کانى ده‌خه‌نه روو. هاوڵاتی: ئه‌ى حکومهتى هه‌رێم و په‌رله‌مان سودیان له‌و راپۆرتانه وه‌رگرتوه، به‌دواداچوونیان بۆ کردووه؟ رێکخه‌رى میترۆ: ساڵانه داتاکانى سه‌نته‌رى میترۆ، تۆمارکردنى پێشێلکارییه‌کان دژ به مافه سه‌ره‌تاییه‌کانى رۆژنامه‌نوسان و شکۆى پیشه‌که‌یان، ده‌خه‌ینه به‌رده‌ستى راى گشتى له هه‌رێمى کوردستان و جیهان، هه‌ڵسوڕاوانى ئازادى رۆژنامه‌وانی، جا ئازادى رۆژنامه‌نوسى پێوه‌رێکى بنه‌ڕه‌تى و ده‌رخه‌رى بارودۆخى مافى مرۆڤه له هه‌ر کۆمه‌ڵگایه‌کدا، جا پشتگوێخستنى ئه‌م بواره له‌هه‌ر دامه‌زراوه‌یه‌ک به ماناى گوێنه‌دانه به بارودۆخى مافى مرۆڤ، ئه‌گه‌ر گرنگى ته‌واو بدرایه به راپۆرته نێوخۆییه‌کان ئه‌وا له ناو راپۆرته جیهانییه‌کاندا بارودۆخمان به‌و شێوه خراپه نه‌ده‌بوو که ئێستا هه‌یه. هاوڵاتی: رێکخراوه جیهانییه‌کان له راپۆرتى ساڵانه‌یاندا هه‌رێمى کوردستان وه‌ک به‌شێک له عێراق ته‌ماشا ده‌که‌ن، ئایا ئه‌مه به‌راوردێکى راسته؟ رێکخه‌رى میترۆ: به‌ڵى هه‌رێمى کوردستان له چوارچێوه‌ى ئه‌و پۆڵینکردنانه‌دا دێن، بۆ نمونه عێراق له پۆلێنى رێکخراوى په‌یامنێرانى بێسنووردا له ریزى (162)دا دێت، واته کوردستانیش له‌ناو پۆلێنه‌که‌دایه ئێمه ده‌مانه‌وێت فه‌زاى ئازادیمان له ئاستى وڵاتانى ئه‌ورپایى بێت نه‌ک خۆمان به‌راورد بکه‌ین به عێراق. کارى رۆژنامه‌نوسى له هه‌رێمى کوردستان پێ ئاسته‌نگ و پێشێلکارییه‌و ته‌عداکردن له رۆژنامه‌نوس نه‌بۆته مایه‌ى شه‌رمه‌زارى بۆ هه‌ر که‌سێک که ئه‌نجامى ده‌دات جا له هه‌ر پله و پایه‌یه‌کى ده‌سه‌ڵاتدا بێت. تاوانکارى به‌بێ سزا تێده‌په‌ڕێت چ جاى پێشێلکارى ساده. بوارى پارێزگارى له گیان و جه‌سته و که‌رامه‌ت و شکۆى کارى رۆژنامه‌وان پێشکه‌وتنێکى ئه‌وتۆ و به‌رچاوى به‌خۆیه‌وه نه‌دیوه. توندوتیژى که‌مى نه‌کردوه، کامێرا و که‌ره‌سته‌ى رۆژنامه‌نوسیان زه‌وتده‌کرێن، جیاوازى له نێوانیاندا ده‌کرێت و رێگرى له کارى رۆژنامه‌نوسیان ده‌کرێت، به به‌بێ بڕیارى دادگا ده‌ستبه‌سه‌ر و ده‌سگیرده‌کرێن. پێشێلکاران له یاسا و دادپه‌روه‌رى باڵاده‌سترن. هاوڵاتی: نه‌ده‌بوو یاسا رۆژنامه‌نوس و کاره‌که‌ى بپارێزێ؟ئه‌ى یاساى کارى رۆژنامه‌نوسى له کوێى ئه‌م روودانانه‌دایه؟ رێکخه‌رى میترۆ: یاسا نه‌یتوانییوه ئه‌و که‌شه دوژمنکارانه‌ى به‌رامبه‌ر به رۆژنامه‌نوس له‌ئارادایه بگۆڕێت. له‌هه‌ندێ که‌یسى رۆژنامه‌گه‌ری، دادگاکان په‌نا بۆ یاساى رۆژنامه‌گه‌رى نابه‌ن ته‌نانه‌ت له‌ناو میدیاکانیشیاندا، زۆربه‌یان بێ مافن، پێنه‌دانى موچه‌ى چه‌ند مانگه‌یان بووه به دیارده له باشترین حاڵه‌تیشدا موچه‌کانیان دواده‌که‌وێت، په‌یوه‌ستنامه‌یان بۆ ناکرێ یان که ده‌کرێت له به‌رژه‌وه‌ندى ده‌زگاکه‌یه نه‌ک میدیاکاران، سه‌ندیکا وه‌ک پێویست چاودێرى ئه‌و عقدانه ناکات له‌کاتێکدا که یاسا رێگه‌ى داوه به سه‌ندیکا تا چاودێرى ئه‌و عه‌قدانه بکات ئه‌مه سه‌ربارى ئه‌وه‌ى که ده‌زگاکانى راگه‌یاندن زۆر بێ باکانه و بێ گوێدانه مه‌رجه‌کانى سه‌لامه‌تی، رۆژنامه‌نوسان ده‌خه‌نه ناو مه‌ته‌رسییه‌وه. هاوڵاتى : ئێوه چى ده‌ڵێن به‌رامبه‌ر ئه‌و دابه‌شبونه‌ى میدیا له‌کاتى سه‌رهه‌ڵدانى ناکۆکى و قه‌یرانى سیاسی؟ رێکخه‌رى میترۆ: فره‌یى ده‌نگى میدیایى له پاش راپه‌رینه‌وه، ده‌ستکه‌وته‌و گوزارشته له فره‌یى سیاسى و حزبی، ئێمه له مۆدێلى یه‌ک ده‌نگی، یه‌ک ته‌له‌فزیۆن و یه‌ک رادیۆو یه‌ک رۆژنامه له سه‌رده‌مى به‌عسدا، گواستمانه‌وه بۆ ژیانى فره ده‌نگ،فره‌یى میدیایی، به‌ڵام زۆبه‌ى میدیاکان که‌مینه‌یه‌کى لێده‌ربێنه، میدیا به‌شێوه‌یه‌کى فراوان له ده‌ستى حزب و سه‌رکرده‌ى حزبه‌کانن، یا سێبه‌رن یا خاوه‌ن ئیمتیازکه سه‌رکرده‌ى حزبه و بۆ شه‌ڕه تایبه‌تیه‌کانى خۆیان به‌کاریان ده‌هێنن، په‌یتا په‌یتا بڕى زانیارى و هه‌واڵ که مافێکى سه‌ره‌تایى مرۆڤه له‌م ده‌زگایانه‌دا ده‌بێته قوربانى گوتارى سیاسى و شه‌خسى و حزبی. هاوڵاتی: ئه‌و که‌مینه‌یه‌ش که باسیان ده‌که‌یت گه‌مارۆ دراون و جیاکاریان به‌رامبه‌ر ده‌کرێت، وایه؟ رێکخه‌رى میترۆ: به‌ڵێ جیاکارى له پێدانى زانیاری، روماڵکردن، پێدانى ریکلام، به زه‌قى هه‌ستى پێده‌کرێت، ئینجا به‌هۆى بارودۆخى ئابورى له‌لایه‌ک و فشارى ده‌سه‌ڵاتداران له‌لایه‌کى تر، میدیاى ئازاد له هه‌رێمى کوردستان، پاشه‌کشه‌یه‌کى کاتى کردوه، هه‌ندێکیان هه‌ر مقاوه‌مه ده‌که‌ن، به‌هۆى که‌مده‌رامه‌تیه‌وه تادێت دیارده‌ى وابه‌سته‌یى به‌سه‌رچاوه داراییه‌کانیان و بوێریان به‌رامبه‌ر به‌و سه‌رچاوانه له‌ده‌ستده‌ده‌ن. هاوڵاتی: ئه‌مرۆ له‌سه‌رتاپاى جیهان قسه له‌سه‌ر کاریگه‌رى هه‌واڵى درۆ ده‌کرێت ، ئایا میدیاى کوردستانى خۆى له‌م دیارده‌یه پاراستووه؟ رێکخه‌رى میترۆ: هه‌واڵى درۆو بوونى سوپایه‌کى ئه‌لیکترۆنى حزبه‌کان له‌ناو سۆشیال میدیا هه‌ڕه‌شه‌یه‌کى ترسناکه نه‌ک ته‌نها بۆ سه‌ر ئازادى میدیا و ساغنه‌بونه‌وه‌ى درۆ له راستی، به‌ڵکو هه‌ره‌شه‌ن بۆسه‌ر ئاشتى کۆمه‌ڵایه‌تی. به‌شێکى زۆریان به‌پاره‌ى سیاسى به‌ڕێوه‌ده‌برێن، له‌پشت شاشه‌ى کۆمپیوته‌ره‌وه سه‌رقاڵى به‌رهه‌مهێنانى درۆن. خۆیان وه‌ک میدیاى ئازاد ده‌ناسێنن، نزیک بێت یان دور ئه‌مانه ئاشکرا ده‌بن. هاوڵاتی: ئه‌مساڵ یۆنسکۆ ئاهه‌نگه‌کانى رۆژى جیهانى ئازادى رۆژنامه‌نوسى به هۆى بڵاوبونه‌وه‌ى فایرۆسى کۆرۆنا راگرت، ئێوه به‌رنامه‌تان چییه؟ هه‌موو رێکخراوه نێوده‌وڵتییه‌کان به تیابه‌تى یۆنسکۆ پێشینه‌ى داخوازییه‌کانیان له دامه‌زراوه‌کانى میدیا ئه‌وه‌یه که رێوشوێنى سه‌لامه‌تى بۆ گیانى رۆژنامه‌نوسان په‌یڕه‌و بکه‌ن به تایبه‌تیش ئه‌وانه‌ى له ریزى پێشه‌وه‌ى ناردنى زانیارین له‌سه‌ر ڤایرس کۆرۆنا داوایان لێده‌کات پێداویستى سه‌لامه‌تیان بۆ دابین بکات و راهێنانى خۆپارێزییان له‌کاتى رماڵکردن پێشکه‌ش بکات. ترسى ئه‌وه‌شیان هه‌یه ئازادى رۆژنامه‌نوسى بکرێته قوربانى رێوشوێنه ئه‌منییه‌کان، ئه‌وان جه‌ختده‌که‌نه‌وه له‌م سه‌رده‌مه‌دا زیاد له هه‌موو کاتێکى تر ئازادى میدیا گرنگه داوایان له حکومه‌ته‌کان کردوه له‌کاتى روماڵکردنى رووداوه‌کانى کۆرۆنا ئازادى رۆژنامه‌نوسان بپارێزن و ده‌خاله‌ت له‌کاره‌کانیان نه‌که‌ن، شه‌فاف بن له پێدانى زانیارى بۆ راى گشتی. عێراق به هه‌رێمى کوردستانه‌وه که ئه‌ندامى ئه‌و رێکخراوه‌ن ئه‌بێت پابه‌ند بن به‌و داوایه‌ى یۆنسکۆو فایرۆسى کۆرۆنا نه‌که‌نه پاساو بۆ به‌رته‌سکردنه‌وه‌ى ئازادى کارى رۆژنامه‌نوسى . هاوڵاتى : میترۆ بۆ ئه‌مساڵ چى ده‌کات؟ داخوازییه‌کانتان چییه؟ رێکخراوى CPJ له‌گه‌ڵ 100 رێکخراوى جیهانى و نیشتمانى که‌مپینێکى جیهانیان راگه‌یاند، میترۆ له‌و سه‌د رێکخراوه بوو که رێکیخست داواده‌که‌ن ده‌ستبه‌جێ ئه‌و رۆژنامه‌نوسانه‌ى له زیندانه‌کانیانن، ئازادبکرێن و حکومه‌ته‌کانیان رێز له ئازادى رۆژنامه‌نوسى بگرن و مافى ده‌ستکه‌وتنى زانیارى و بڵاوکردنه‌وه بپارێزێت. . ئه‌و رێکخراوانه له‌سه‌ره‌تاى راگه‌یاندنى ئه‌م که‌مپه‌ینه جیهانییه رایانگه‌یاندووه له ناو بڵاوبونه‌وه‌ى کۆڤید-19 داوا له هه‌موو حکومه‌ته‌کانى جیهان ده‌که‌ین ده‌ستبه‌جێ و بێمه‌رج هه‌موو رۆژنامه‌نوسان ئازاد بکه‌ن که ژماره‌یان 250 رۆژنامه‌نوسه، جه‌ختده‌که‌نه‌وه " ئازادى بۆ ئه‌وان له نێوان ژیان و مه‌رگدایه ئه‌و زیندانیانه ناتوانن ده‌وروبه‌رى خۆیان له‌ناو به‌ندیخانه‌کاندا کۆنتڕۆڵ بکه‌ن و خۆیان که‌ره‌نتینه بکه‌ن و له خزمه‌تگوزارى ته‌ندروستى بێبه‌شده‌کرێن" هاوڵاتی: دووا وته‌ى ئێوه؟ پاڵپشتى کۆمه‌ڵگاى مه‌ده‌نى ناوخۆیى و جیهانى له خه‌باتى رۆژنامه‌نوسانى کوردستان دژى تیرۆرکردنیان به‌هۆى پیشه‌که‌یانه‌وه له‌ساڵانى رابردوودا ده‌بوو هانده‌ربوایه بۆ ده‌سه‌ڵاتدارانى ئه‌م هه‌رێمه که بکوژان ده‌ستگیربکه‌ن و به‌سزاى ره‌وایان بگه‌یه‌نن، به‌ڵام ئاشکرانه‌کردنى سیماى ره‌شى بکوژانى (سۆرانى مامه حه‌مه، عه‌بدولستار تاهیر شه‌ریف، سه‌رده‌شت عوسمان و کاوه گه‌رمیانی، ویدات حسێن) هانده‌رى به‌رده‌وامبوونى ئه‌م جۆره تاوانه قێزه‌ونه‌بوو. به‌ڵێنیان پێده‌ده‌ین که رێگه‌ناده‌ین له‌یادبکرێن و تاوانه‌که به‌رامبه‌ریان به ئاسایى بکرێت له کۆمه‌ڵگادا، له‌م مینبه‌ره‌وه داوا ده‌که‌ین رێگه‌بده‌ن به لێکۆڵینه‌وه‌ى سه‌ربه‌خۆ و ئازاد له هه‌موو که‌یسه‌کانى تاوان به‌رامبه‌ر به رۆژنامه‌نوسان. هاوڵاتی: سوپاس رێکخه‌رى میترۆ: سوپاس بۆ هاوڵاتى یه‌که‌مین قوتابخانه‌ى میدیاى ئه‌هلى و سه‌ربه‌خۆى دواى راپه‌رین.
ئارا ئیبراهیم وته‌بێژى فراکسیۆنى پارتى له په‌رله‌مانى کوردستان ده‌ڵێت ئه‌و لامه‌رکه‌زییه‌ته‌که‌ى سلێمانى داواى ده‌کات زۆر لۆکاڵییه‌و داوایه‌کى سیاسییه نه‌ک کارگێرى و ده‌شڵێت:" ئێمه پشتیوانى کارنامه‌ى حکومهتى هه‌رێم ده‌که‌ین که له‌ناویدا باسى لامه‌رکه‌زیه‌تى کارگێرى کراوه". ئه‌نجومه‌نى پارێزگاى سلێمانى دوێنێ پێنجشه‌ممه 30ى نیسانى 2020 لیژنه‌یه‌کى هه‌شت که‌سى پێکهێناوه له سه‌رجه‌م فراکسیۆنه‌کانبۆ ئاماده‌کردنى راپۆرتێک تایبه‌ت به لامه‌رکه‌زى کارگێرىو دارایى بۆ پارێزگاى سلێمانى و بریاره دواى ئاماده‌کردنى راپۆرته‌که‌و په‌سه‌ندکردنى له ئه‌نجومه‌نى پارێزگاى ره‌وانه‌ى کابینه‌ى نۆیه‌مى حکومهتى هه‌رێمى کوردستان بکرێت. پێشه‌وا هه‌ورامى، وته‌بێژى فراکسیۆنى پارتى له په‌رله‌مانى کوردستان له‌لێدوانێکدا به‌هاوڵاتى وت:" ئه‌و لامه‌رکه‌زییه‌ته‌ى سلێمانى داواى ده‌کات زۆر لۆکاڵییه‌و زیاتر سیاسییه، چونکه ئه‌وان باسى پارێزگاى هه‌ڵه‌بجه‌ش ده‌که‌ن که ئه‌وه نایاساییه". ناوبراو وتیشى:" سلێمانى ئه‌نجومه‌نى پارێزگاى هه‌یه‌و پارێزگاى هه‌ڵه‌بجه ئه‌نجومه‌نى پارێزگاى نییه ناکرێت به‌ناوى هه‌ڵه‌بجه‌وه ئه‌م داوایه بکرێت". وته‌بێژى فراکسیۆنى پارتى له په‌رله‌مانى کوردستان جه‌ختى له‌وه‌کرده‌وه که پشتیوانى کارنامه‌ى حکومهتى هه‌رێمى کوردستان ده‌که‌ن که له‌ناویدا باسى لامه‌رکه‌زییه‌تى کارگێرى کراوه له‌ژێر چاودێرى حکومه‌تدا" حکومهتى هه‌رێم ده‌سه‌ڵاتى داوه‌ته پارێزگاره‌کان بۆ ئه‌وه‌ى له‌رووى کارگێرییه‌وه ئه‌رکى سه‌رشانى حکومهتى هه‌رێم سووک بکه‌ن". ده‌رباره‌ى ئه‌وه‌ى ئه‌و لامه‌رکه‌زییه‌ته‌ى داوا ده‌کرێت ته‌نها کارگێرى نییه، به‌ڵکو داواى لامه‌رکه‌زییه‌تى دارایش ده‌کرێت، پێشه‌وا هه‌ورامى وتیشى:" که ده‌ڵێن کارگێرى دارایش ده‌گرێته‌وه‌و ئاساییه، به‌ڵام خۆ ناکرێت سلێمانى له ئاستى لۆکاڵى داواى بکات و بۆ هه‌ولێر و دهۆک لامه‌رکه‌زیى نه‌بێت، که لامه‌رکه‌زییه‌ت جێبه‌جێ بکرێت سه‌رجه‌م پارێزگاکان ده‌گرێته‌وه". سه‌باره‌ت به‌وه‌ى به‌شێک له به‌رپرسانى یه‌کێتى ئاماژه‌یان به‌وه کردووه که داهاتى پارێزگاى سلێمانى و دهۆک بۆ هه‌ولێر خه‌رج ده‌کرێت، وته‌بێژى فراکسیۆنى پارتى ئه‌وه‌ى دووپاتکرده‌وه چۆن بودجه بۆ پارێزگاى هه‌ولێر ته‌رخان کراوه به‌پێى رێژه‌ى دانیشتوان، به‌هه‌مان شێوه بۆ پارێزگاى سلێمانى و دهۆکیش ته‌رخان کراوه، به‌ڵام" له‌ماوه‌ى رابردوودا داهاتى سلێمانى نه‌ده‌چووه‌وه بۆ حکومه‌ت و له‌وباره‌یه‌وه ئامارو به‌ڵگه هه‌یه، ئه‌وه‌ى چووه بۆ هه‌ولێر و دهۆک خه‌رج کراوه‌و خزمه‌تگوزارى پێئه‌نجامدراوه‌و سلێمانى بودجه‌که‌ى له خزمه‌تگوزاریدا خه‌رج نه‌کردووه‌و و خواره‌وه". پێشه‌وا هه‌ورامى ئه‌وه‌شى روونکرده‌وه هه‌ر کات پڕۆژه‌یه‌ک بێته په‌رله‌مانى کوردستان بۆ لامه‌رکه‌زى کارگێرىو دارایى پشتیوانى ده‌که‌ن، به‌ڵام ده‌بێت له‌ژێر چاودێرى حکومهتى هه‌رێمى کوردستاندا بێت"ناکرێت هه‌رێمى کوردستان که لاواز بکرێت له‌به‌رانبه‌ر عێراقدا".
په‌رله‌مانتارێکى یه‌کێتى: عێراق و هه‌رێم بۆ چه‌ند مانگێک رێککه‌وتن ده‌که‌ن و نه‌وتیش راده‌ست ده‌کرێت
ئارا ئیبراهیم ئه‌ندامێکى لیژنه‌ى دارایى له په‌رله‌مانى عێراق ده‌ڵێت حکومهتى عێراق و هه‌رێم بۆ چه‌ند مانگێک رێککه‌وتن ده‌که‌ن و ده‌بێت هه‌رێمیش نه‌وت راده‌ستى به‌غدا بکات. ئێواره‌ى ئه‌مڕۆ هه‌ینى 1ى ئایارى وه‌فدى حکومهتى هه‌رێم به‌سه‌رۆکایه‌تى قوباد تاڵه‌بانى، جێگرى سه‌رۆکى حکومه‌ت و وه‌زیرانى دارایى و پلاندانان و سکرتێرى ئه‌نجومه‌نى وه‌زیران و سه‌رۆکى دیوانى ئه‌نجومه‌نى وه‌زیران گه‌ڕانه‌وه هه‌ولێر پاش ئه‌‌نجامدانى زنجیره‌‌یه‌‌ک کۆبوونه‌‌وه. شیروان زرار، ئه‌ندامى لیژنه‌ى دارایى له په‌رله‌مانى عێراق له‌لێدوانێکدا به‌هاوڵاتى وت" وه‌فدى حکومهتى هه‌رێم هه‌فته‌ى ئاینده جارێکى دیکه ده‌چنه‌وه به‌غدا بۆ گه‌یشتن به رێککه‌وتن له‌سه‌ر نه‌وت و بودجه، چاوه‌روان ده‌کرێت بۆ چه‌ند مانگێک رێکه‌وتن بکرێت، به‌ڵام ده‌بێت حکومهتى هه‌رێم نه‌وت راده‌ست بکات". ناوبراو ئه‌وه‌شى دووپاتکرده‌وه حکومهتى هه‌رێم ده‌مێکه ئاماده‌یى نیشانداوه نه‌وت راده‌ستى به‌غدا بکات که رۆژانه 250 هه‌زار به‌رمیل نه‌وته، به‌ڵام به‌هۆى کێشه‌و ئاڵۆزى سیاسیى عێراقه‌وه نه‌توانرا جێبه‌جێ بکرێت. حکومهتى هه‌رێم کوردستان دووپاتى ده‌کاته‌وه که چۆن پابه‌ند بوو به ته‌واوى بڕگه‌کانى یاساى بودجه‌ى 2019 پابه‌ندیش ده‌بێت به‌و خاڵانه‌ى که له لێگگه‌یشتنى که له رۆژى 12 کانوونى یه‌که‌مى 2019 له نێوان حکومهتى هه‌رێم و حکومهتى فیدراڵ رێککه‌وتنى له‌سه‌ر کراوه. به‌پێى ئه‌و به‌دواداچونانه‌ى هاوڵاتى کردوویه‌تى، به‌غدا ئاماده نییه هیچ بڕه پاره‌یه‌ک بۆ حکومهتى هه‌رێم ره‌وانه بکات به‌بێ راده‌ستکردنى 250 هه‌زار به‌رمیل نه‌وتى رۆژانه. سه‌رچاوه‌یه‌ک له حکومهتى هه‌رێم بۆ هاوڵاتى، ئاماژه‌ى به‌وه‌کرد، وه‌فدى حکومهتى هه‌رێم کۆمه‌ڵێک پێشنیارى له‌به‌غدا وه‌رگرتووه بۆ گه‌یشتن به‌رێککه‌وتن و بریاره له‌ناو ئه‌نجومه‌نى وه‌زیران کۆى پێشنیارو خاڵه‌کان تاوتوێ بکرێت و جارێکى دیکه وه‌فدى هه‌رێم هه‌فته‌ى ئاینده بچێته‌وه به‌غدا. هه‌روه‌ها ئه‌وه‌شى روونکرده‌وه ئه‌گه‌ر رێککه‌وتن له‌نێوان به‌غداو هه‌ولێردا بکرێت حکومهتى هه‌رێم به‌م زوانه ده‌ست ده‌کات به دابه‌شکردنى موچه.
هاوڵاتى محمه‌د ئۆجه‌لان ته‌واوی ورده‌کارییه‌کانی په‌یوه‌ندییه ته‌له‌فونییه‌که‌ی له‌گه‌ڵ عه‌بدوڵا ئۆجه‌لان ڕێبه‌ری پارتی کرێکارانی کوردستان (په‌که‌که) ئاشکرا ده‌کات و جه‌ختله‌وه کردووه‌ته‌وه که "پێویسته پارتى و یه‌کێتى نه‌که‌ونه ناو ئه‌و جۆره لێکدانه‌وه و حساباتانه‌وه و بڵێن (ئێمه شه‌ڕ ده‌که‌ین و له به‌رامبه‌ریشدا ده‌وڵه‌تمان پێده‌ده‌ن)" له‌رۆژی 27ى نیسانى 2020 عه‌بدوڵا ئۆجالان(ئاپۆ) رێبه‌ری پارتی کرێکارانی کوردستان له ڕێگه‌ى ته‌له‌فۆنه‌وه له‌گه‌ڵ خانه‌واده‌که‌ى قسه‌یکرد، ئه‌و په‌یوه‌ندییه که له‌گه‌ڵ محه‌مه‌د ئۆجالان ئه‌نجامدرا 20 بۆ 25 خوله‌ک به‌رده‌وام بووه محه‌مه‌د ئۆجه‌لان له‌چاوپێکه‌وتنێکیدا له‌گه‌ڵ ئاژانسی میزۆپۆتامیا، داواتر میدیاکانی نزیک له‌پارتی کرێکارانی کوردستان بڵاویانکرده‌وه ڕایگه‌یاند:" عه‌بدوڵا ئۆجه‌لان ڕه‌خنه‌ی له‌ئه‌گه‌ری دوباره بوونه‌وه‌ی شه‌ڕی ناوخۆ له‌نێوان کورداندا گرتووه‌و بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌ش ئاماژه‌ی بۆ په‌یمانه 10 خاڵییه‌که‌ى ساڵى 1982 که له‌گه‌ڵ ئیدریسى باوکى نێچیرڤان بارزانى واژوی کردووه. محه‌مه‌د ئۆجالان به‌م شێوه‌یه باس له دیالۆگى نێوان خۆى و ئۆجالان له رێگه‌ى ته‌له‌فونه‌وه ده‌کات و ده‌ڵێت "سه‌ره‌تا به منى وت، کاتمان زۆر سنورداره. بۆ شیکردنه‌وه‌ى دۆخه‌که کاتێکى درێژمان له‌به‌رده‌ست نییه. ده‌بێت له‌باره‌ى بابه‌ته پێویسته‌کانه‌وه قسه بکه‌ین". هه‌روه‌ها عه‌بدوڵا ئۆجه‌لان سه‌ره‌تا باسى رووداوه‌کانى باشوورى کوردستان کرد( به سه‌رۆکم وت له‌نێوان قه‌ندیل، په‌ده‌که و یه‌نه‌که‌دا کێشه‌ى گه‌وره دروست بووه. له ڕۆژه‌ڤى گه‌لدا ئه‌و کێشه‌یه هه‌یه. دواتر وتم ڤایرۆسى کۆرۆنا هه‌یه) عه‌بدوڵا ئۆجه‌لان باسى په‌تاکه‌ى نه‌کرد. سه‌رۆکایه‌تى زیاتر له‌باره‌ى کێشه‌ى نێوان قه‌ندیل و حکومهتى هه‌رێمى کوردستانى باشوور قسه‌ى کرد. ئێمه له‌باره‌ى ئه‌و پرسه‌وه قسه‌مان کرد. سه‌رۆکایه‌تى له‌باره‌ى ئه‌وه دۆخه‌وه قسه‌مان کرد و سه‌رۆکایه‌تى له‌باره‌ى پێشهاته‌کانى باشوورى کوردستانه‌وه وتی، "ئه‌وه سیاسه‌تێکه که کورد به ده‌ستى کورد به کوشت بده‌ن و بیانده به‌شه‌ڕدا. کورد هیچ سوودێک له‌و سیاسه‌ته به‌ده‌ستناهێنێت، ئه‌و سیاسه‌ته سوود به گه‌لى تورکیاش ناگه‌یه‌نێت پێویسته په‌ده‌که و یه‌نه‌که و پارته‌کانى تر و بزوتنه‌وه کوردیه‌کان نه‌که‌ونه ناو ئه‌و جۆره لێکدانه‌وه و حساباتانه‌وه و بڵێن 'ئێمه شه‌ڕ ده‌که‌ین و له به‌رامبه‌ریشدا ده‌وڵه‌تمان پێده‌ده‌ن' ئه‌وه نابێت و قبوڵ ناکرێت. پێویسته یه‌کێتیى نه‌ته‌وه‌یى به بنا‌غه وه‌ربگیرێت. پێویست بوو ٤٠ ساڵ له‌مه‌وبه‌ر یه‌کێتیى نێوان کوردان دروست بکرایه. ئه‌وانه‌ى له‌وێ ده‌ژین کوردن. ئه‌گه‌ر خوێن بڕژێت، که‌س ناتوانێت له ژێر باره‌که‌ى بێته ده‌ره‌وه. ئه‌مه په‌یامى منه هه‌م بۆ قه‌ندیل و هه‌میش بۆ حکومهتى هه‌رێم. هه‌روه‌ها ئه‌مه په‌یامى منه بۆ بنه‌ماڵه‌ى بارزانی، بنه‌ماڵه‌ى تاڵه‌بانی، که‌سایه‌تییه‌کان و هه‌موو خه‌ڵکى باشوور. کورد پێویستى به شه‌ڕ و خوێنڕشتن نییه. کورد پێویستى به یه‌کێتى هه‌یه. کورد پێویستیى به‌وه نییه بڵێت، ئه‌م شوێنه بۆ من ئه‌و شوێنه بۆ تۆ. کورد پێویستى به ئاشتى و یه‌کێتى هه‌یه. به‌بڕواى من ئه‌وه‌ش گه‌وره‌ترین په‌یامه." محه‌مه‌د ئۆجالان باسى ئه‌وه‌شیکرد، رێبه‌رى گه‌لى کورد عه‌بدوڵلا ئۆجالان پرۆتۆکلى ١٠ خاڵیى ساڵى ١٩٨٢ى ئیمزاکراو له‌گه‌ڵ ئیدریس بارزانیى باوکى نێچیرڤان بارزانى وه‌بیرهێنایه‌وه و ڕایگه‌یاند، ئیدى پێویسته به پێى پرۆتۆکۆله‌که له‌نێوان کورددا شه‌ێ روو نه‌دات و خوێن نه‌ڕژێت و وتی، 'سه‌رۆک وتی، حکومهتى باشوور، بنه‌ماڵه‌ى بارزانى و سه‌رۆکى حکومه‌ت، هه‌روه‌ها یه‌نه‌که، که پشتگیرى له حکومه‌ت ده‌کات، جه‌لال تاله‌بانیش پرۆتۆکۆله‌که‌یان قبوڵ کردووه. سڵاوى بۆ ئه‌و بنه‌ماڵانه نارد. سه‌رۆک بۆ هه‌ڤاڵانى قه‌ندیل و بنه‌ماڵه‌ى بارزانى و تاڵه‌بانى وتی، ئیدى ڕژاندنى خوێن له نێوان کوردندا قبوڵناکرێت. هه‌م گه‌ل و هه‌م ئێمه‌ش قبوڵى ناکه‌ین. سه‌رۆک وتی، ئه‌گه‌ر که‌موکورتییه‌کیش هه‌بێت، پێویسته به دیالۆگ چاره‌سه‌ر بکرێت و ئاشتى به‌دێ بێت. رێگاى یه‌کێتیى نێوان کوردان به رۆژهه‌ڵات، باشوور، رۆژئاوا و باکووردا تێده‌په‌ڕێت. سه‌رۆک وتیشى 'پێویسته ئێدى کورد له شوێنێکدا له‌سه‌ر خاڵێک ڕێکبکه‌ون و کێشه‌کانى نێوانیان به دیالۆگ چاره‌سه‌ر بکه‌ن. ئه‌و که‌سانه‌ى که ده‌توانن ئه‌مه‌ش بکه‌ن بنه‌ماڵه‌ى بارزانى و تاڵه‌بانى و هه‌ڤاڵانى قه‌ندیلن. هیواى ئێمه و هیواى گه‌له‌که‌مان ئه‌وه‌یه، که خوێنى کورد به ده‌ستى کورد نه‌ڕژێنرێت." محه‌مه‌د ئۆجالان ڕاشیگه‌یاند، ئۆجالان باسى ڕۆژئاواى کوردستانیشى کرد و له‌باره‌ى ئه‌و بابه‌ته‌وه ڕایگه‌یاندووه، "ئه‌وه‌نده‌ى ئاگادارم دۆخى ڕۆژئاوا باش نییه و خراپیش نییه. سه‌رۆک وتی، حیزب و ده‌زگاکانى ڕۆژئاوا رێکخستبوونى دیموکراسییان گه‌وره نه‌کردووه و زۆر بچووک ماونه‌ته‌وه. به‌و بچووکییه هیچ کێشه‌یه‌ک چاره‌سه‌ر ناکرێت، هه‌تا هێزێک دروست نه‌بێت چاره‌سه‌رى دروست نابێت، بۆیه پێویسته ڕێکخستنکردن به‌رفراوانتر بکرێت. له هه‌مانکاتدا پێویسته له هه‌ر چوار پارچه ڕێکخستن به‌هێزتر بکرێت. له دۆخى ڕێکخستن و به‌هێزبووندا چاره‌سه‌رى دروست ده‌بێت. سه‌رۆک به‌م شێوه‌یه به‌رده‌وامیى به قسه‌کانیدا و وتى 'به‌ڵام ئێمه نزیکایه‌تیى ئه‌وه‌ى با دوکان بچوک بێت و هى من بێت قبوڵ ناکه‌ین. دوکانى بچوک نه بۆ کورد و نه بۆ گه‌لانى تر پێویست ناکات. پێویسته دوکان گه‌وره بێت و هه‌موو که‌سێک نوێنه‌رایه‌تیى خۆى له‌و دوکانه‌دا ببینێت. ئه‌و دوکانه هى نه‌ته‌وه و مه‌زهه‌بێت نییه و حیزبه‌که‌مان هه‌رگیز ئه‌وه قبوڵ ناکات. و پارتێک نه‌بێت و ئه‌وه قبوڵ ناکرێت. به ناوى نه‌ته‌وه و مه‌زهه‌به‌وه رێکخستنبوون نابێت. بۆ یه‌کێتیى دیموکراتیک، ئێوه حیزبى پێشکه‌وتن و به‌ره‌وپێشچوون دروست بکه‌ن و گه‌وره‌ى بکه‌ن، ئه‌وه بۆ ئێوه باش ده‌بێت". ئۆجالان له به‌ردوامیى قسه‌کانیدا وتویه‌تى "به پێى مه‌زه‌نده‌کانم له‌ناو ئه‌و هێزانه‌دا هه‌ندێک که‌س به باشى به‌رانبه‌رم ناجووڵێنه‌وه و سه‌یرم ناکه‌ن. له‌وانه‌یه باش سه‌یرم نه‌که‌ن، به‌ڵام هه‌موو دونیا ده‌زانێت من ٥٠ ساڵه چیده‌که‌م. من و ئه‌و هه‌ڤاڵانه‌ى له‌گه‌ڵمن له ژووره تاکه‌که‌سییه‌کانى زینداندا هه‌تاکو له ده‌ستمان بێت بۆ هه‌ڤاڵانمان شتى باش ده‌که‌ین. ئه‌گه‌ر که‌سانێک راست و دروست لێکدانه‌وه‌م بۆ نه‌که‌ن، ئه‌وه قبوڵ ناکرێت. هه‌موو شتێک له‌به‌رچاوه و هیچ شتێک له گۆڕێ نییه بۆ شاردنه‌وه. ئه‌وه‌تا له گۆڕه‌پانه‌که کێشه‌ى گه‌وره هه‌یه و ده‌بێت هه‌موو که‌سێک بۆ ئه‌وه به‌شێوه‌یه‌کى راست و دروست کار بکات. ئه‌وه‌تا له گۆڕه‌پانه‌کاندا خوێن ده‌ڕژێت، ئه‌گه‌ر تۆ ببیت به هێز، ده‌توانێت رێگرى له‌و خوێنڕشتنه بگریت. له‌به‌ر ئه‌وه‌ش پێویسته هه‌موو که‌سێک له‌سه‌ر ئه‌و بنه‌مایه، تێکۆشان و بۆچوونى به‌مشێوه‌یه بێت".
شاناز حه‌سه‌ن وتەبێژى وەزارەتى خوێندنى باڵا و توێژینەوەى زانستى رایگه‌یاند له 2ى مایس ى 2020وه ده‌ست ده‌کرێت به خوێندنى ئۆنلاین له هه‌موو زانکۆ حکومى و تایبه‌ته‌کاندا و ده‌ڵێت" داوا لە سەرۆکایەتی ئەنجومەنی وەزیران کراوه لە ڕێگەی وەزارەتی گواستنەوە و گەیاندن داوا لەسەرجەم کۆمپانیاکانی ئینتەرنێت بکرێت کە پاکێجی تایبەتی ئینتەرنێت بدەن بە زانکۆکان و مامۆستایان و خوێندکاران". عەباس ئەکرەم وتەبێژى وەزارەتى خوێندنى باڵا و توێژینەوەى زانستى له‌چاوپێکه‌تنه‌که‌ى له‌گه‌ڵ هاوڵاتى جه‌خت له‌وه ده‌کاته‌وه وەزارەتی خوێندنی باڵا و توێژینەوەی زانستی لە ڕێگای ئەنجومەنی وەزیرانەوە کار دەکات بۆ چارەسەرکردنی ئەو گرفتە یاسایی و داراییانەی کە دێنە ڕێگای جێبەجێکردنی ئەم پرۆسەیە. ئه‌مرۆ پێنجشه‌ممه 30نیسانى2020 ،عەباس ئەکرەم وتەبێژى وەزارەتى خوێندنى باڵا و توێژینەوەى زانستى له چاوپێکه‌تنێکدا له‌گه‌ڵَ هاوڵاتى ئاماژه‌ى بۆ ئه‌وه‌کرد" دوو رۆژى دیکه ده‌ست ده‌کرێت به خوێندنی ئەلکترۆنی بە شیوازی (پاڵپشتکاری) بەمەبەستی تەواوکردنی ئەو بەشە کەمەی پرۆگرامی خوێندنی ئەمساڵ کە نەخوێنراوە". زیاتر له دوو مانگه به‌هۆى بڵاوبونه‌وه‌ى ڤایرۆسى کۆرۆنا له هه‌رێمى کوردستان ته‌واوى پرۆسه‌ى خوێندن راگیراوه. وتەبێژى وەزارەتى خوێندنى باڵا و توێژینەوەى زانستى وتیشى" وه‌زاره‌ت داواى لە سەرۆکایەتی ئەنجومەنی وەزیران کردووه کە لە ڕێگەی وەزارەتی گواستنەوە و گەیاندن داوا لەسەرجەم کۆمپانیاکانی ئینتەرنێت بکرێت کە پاکێجی تایبەتی ئینتەرنێت بدەن بە زانکۆکان و مامۆستایان و خوێندکاران و قوتابییان بەشێوەیەک کە خێرایی و نرخەکەی گونجاو بێت و ئەڕکی سەرشانییان کەم بکاتەوە". وته‌بێژه‌که‌ى خوێندنى باڵا جه‌ختى له‌وه‌شکرده‌وه" لە چوارچێوەی سەربەخۆیی زانستی و ئەکادیمی دەستەڵات دەدرێتە زانکۆکان بۆ ئەوەی سەربەست بن لە بەکارهێنانی هەر جۆرە پلاتفۆرم و ئەپلیکەیشنێک کە لەگەڵ تایبەتمەندێتی زانکۆکانیاندا دەگونجێت". له‌باره‌ى خوێندنى (دبلۆم - ماسته‌ر- دکتۆرا)وه عەباس ئەکرەم ئه‌وه‌ى خسته‌ڕوو " ئەو قوتابی و خوێندکارانەی کە پێشتر دەستیان بە پڕۆسەی خوێندنی باڵا کردووە و لە قۆناغەکانی (کۆرسات، توێژینەوە، گفتوگۆی نامە)-دان ئەوا بە هەمان شێوازی خوێندنی ئەلکترۆنی درێژە بە پرۆسەی خوێندن دەدەن". هەروەها رونیشیکرده‌وه" ئەو قوتابی و خوێندکارانەی کە پێویستیان بە بەکارهێنانی تاقیگە هەبێت، دوای ڕەزامەندی سەرۆکایەتی زانکۆ، هاوکاری دەکرێن بۆ وەرگرتنی ڕەزامەندی لایەنە پەیوەندیدارەکان بۆ ئەوەی بتوانن کارەکانیان لە تاقیگەکان ئەنجام بدەن بەمەرجی پابەندبوون بە رێکارە تەندروستییەکان". عەباس ئەکرەم ئاماژه‌ى بۆ ئه‌وه‌شکرد" وەزارەتی خوێندنی باڵا و توێژینەوەی زانستی لە ڕێگای ئەنجومەنی وەزیرانەوە کار دەکات بۆ چارەسەرکردنی ئەو گرفتە یاسایی و داراییانەی کە دێنە ڕێگای جێبەجێکردنی ئەم پرۆسەیە". له‌کۆتایدا وته‌بێژى وه‌زاره‌تى خوێندنى باڵا و توێژینه‌وه‌ى زانستى خوێندکاران و که‌سوکاریان دڵنیاده‌کاته‌وه که به‌رده‌وام(دەزگای سەرپەرشتی و دڵنیای جۆری) و (فەرمانگەی خوێندن و پلان دانان و بەدواداچوون) لە وەزارەتی خوێندنی باڵا و توێژیەوەی زانستی بەدواداچوونی بەردەوام دەکەن بۆ دڵنیابوون لە چۆنییەتی بەڕێوەچوونی پرۆسەی خوێندنی ئەلکترۆنیو وتى" خوێندکاران و که‌سوکاریان دڵنیاده‌که‌ینه‌وه خوێندنی (٢٠١٩-٢٠٢٠) بەفیڕۆ ناچێت و بە لەبەرچاوگرتنی بارودۆخەکە ڕێکاری زانستی پێویست دەگیرێتە بەر بۆ پاراستنی پرۆسەی خوێندن".
ئارا ئیبراهیم ئه‌ندامێکى فراکسیۆنى یه‌کێتى له په‌رله‌مانى کوردستان ده‌ڵێت "بێده‌نگ نابین له‌م دۆخه‌ى ئێستا هه‌یه‌و وه‌زیره په‌یوه‌ندیداره‌کان بانگێشتى په‌رله‌مان ده‌که‌ین و ده‌بێت لێپرسینه‌وه بکرێت و وه‌ڵامى ئه‌م دۆخه‌ى ئێستا بده‌نه‌وه". ئه‌مڕۆ چوارشه‌ممه 29ى نیسانى 2020 رێواز فایه‌ق، سه‌رۆکى په‌رله‌مانى کوردستان رایگه‌یاند که له 2ى ئایاره‌وه کۆبونه‌وه‌کانى په‌رله‌مانى کوردستان ده‌ستپێده‌که‌نه‌وه. لوقمان وه‌ردى، ئه‌ندامى فراکسیۆنى یه‌کێتى له په‌رله‌مانى کوردستان له‌لێدوانێکدا به‌هاوڵاتى وت" ئه‌مڕۆ سه‌رۆکى په‌رله‌مان له‌گه‌ڵ سه‌رۆکى فراکسیۆنه‌کان کۆبونه‌وه‌ى کردووه‌و جه‌ختله‌وه کراوه‌ته‌وه که له 2ى ئایاره‌وه کۆبونه‌وه‌کان ده‌ستپێده‌کاته‌وه به‌رێکاره ته‌ندروستییه‌کانه‌وه‌و وه‌زیره په‌یوه‌ندیداره‌کان بانگێشتى په‌رله‌مان ده‌کرێن". ناوبراو وتیشى:" وه‌ک فراکسیۆنى یه‌کێتى له وه‌زیره‌کانى خۆمانه‌وه ده‌ستپێده‌که‌ین، به ئینسافه‌وه ده‌ڵێم هه‌موو فراکسیۆنه‌کان لاریان نه‌بووه له بانگێشت و لێپرسینه‌وه‌ى وه‌زیره په‌یوه‌ندیداره‌کان که‌ده‌بێت وه‌ڵامى ئه‌م دۆخه‌ى ئێستامان بدنه‌وه‌و هاوڵاتیان له دۆخى دارایى ئاگاداربن که پێدانى موچه حه‌قێکى شه‌رعیه‌و ده‌بێت بزانرێت چۆن دابه‌ش ده‌کرێت". وه‌فدێکى حکومهتى هه‌رێم به‌سه‌رۆکایه‌تى قوباد تاڵه‌بانى، جێ"رى سه‌رۆکى حکومهتى هه‌رێم له دوێنێ سێشه‌ممه‌وه له به‌غدایه بۆ چاره‌سه‌رى پرسى موچه‌ى فه‌رمانبه‌رانى هه‌رێم، لوقمان وه‌ردى ئه‌وه‌شى روونکرده‌وه که ده‌بێت په‌رله‌مانى کوردستان له‌م دۆخه‌دا هاوته‌ریب له‌گه‌ڵ کاره‌کانى حکومهتى هه‌رێم پرسى دارایى و موچه‌ى فه‌رمانبه‌رانى هه‌رێم تاوتوێ بکات. ئه‌و په‌رله‌مانتاره‌ى یه‌کێتى ئه‌وه‌شى دووپاتکرده‌وه که رێواز فایه‌ق سه‌رۆکى په‌رله‌مان جه‌ختى له‌وه کردووه‌ته‌وه که بانگێشتى وه‌زیره‌کان بۆ په‌رله‌مان ده‌ستپێده‌که‌ن، وتیشى:" سه‌رۆکى په‌رله‌مان له 29ى 3دا له‌کۆنگره‌ى رۆژنامه‌وانى له‌گه‌ڵ پارێزگارى هه‌ولێر باسى له‌وه‌کرد که حکومه‌ت ده‌بێت قه‌ره‌بوى ئه‌و که‌سانه بکاته‌وه که بژێویان له‌سه‌ر که‌سابه‌ت و کارى رۆژانه‌یه، حکومه‌ت لیژنه‌یه‌کى سێ که‌سى پێکهێناوه‌و تا ئێستا کۆنه‌بونه‌ته‌وه، مه‌عقول نییه حکومهتى هه‌رێم مانگێکى به‌سه‌ردا تێپه‌ر بووه‌و سێ که‌س کۆنه‌بونه‌ته‌وه، چونکه ئه‌گه‌ر حکومه‌ت بریارى له‌سه‌ر نه‌دات په‌رله‌مان به‌رێکارى خۆى کارى له‌سه‌ر ده‌کات". ئه‌و په‌رله‌مانتاره‌ى یه‌کێتى ئه‌وه‌شى روونکرده‌وه که ده‌بێت حکومهتى هه‌رێم له‌سه‌رجه‌م باج و رسوماته‌کان خۆش ببێت و بارگرانى سه‌ر شانى هاوڵاتیان و کاسبکاران که‌مبکاته‌وه.
ئارا ئیبراهیم جێگرى به‌ڕێوه‌به‌رى ته‌ندروستى سلێمانى ئاماژه به‌وه ده‌دات له‌کۆى 13 بۆ 14 هه‌زار کارمه‌ند و پزیشک، نیوه‌یان زیاتر مانگرتنیان راگه‌یاندووه‌و ده‌شڵێت:" وه‌زاره‌تى دارایى نه‌چووه ژێربارى ئه‌وه‌ى که‌ى موچه دابه‌ش ده‌کات. هێرش سه‌لیم، جێگرى به‌ڕێوه‌به‌رى ته‌ندروستى سلێمانى له‌لێدوانێکدا به‌هاوڵاتى وت"مانگرتنى کارمه‌ندان سه‌ندیکاى کارمه‌ندان رایگه‌راندووه‌و له تاک و ته‌راوه بووه به‌گشتى مانگرتنه‌که و سه‌رتاسه‌رییه". ده‌رباره‌ى پزیشکان، جێگرى به‌ڕێوه‌به‌رى ته‌ندروستى سلێمانى ئاماژه‌ى به‌وه‌کرد پزیشکان سێ به‌شن، پزیشکانى موقیم ئه‌قده‌م ئه‌وان هه‌موویان مانگرتنیان راگه‌یاندووه‌و ده‌ستیان پێکردووه، به‌ڵام پزیشکانى دیکه له‌رۆژى 5 شه‌ممه کۆبونه‌وه ده‌که‌ن و بڕیار له‌سه‌ر مانگرتن ده‌ده‌ن. له‌کۆى 13 بۆ 14 هه‌زار کارمه‌ند و پزیشک، نیوه‌یان مانگرتنیان ئه‌نجامدراوه به‌پێى وته‌ى جێگرى به‌ڕێوه‌به‌رى ته‌ندروستى سلێمانى دکتۆر هێرش سه‌لیم، وتیشى:" به‌هۆى کۆرۆناوه به‌شێک له خزمه‌تگوزارییه ته‌ندروستییه‌کانمان راگرت بۆیه مانگرتنه‌که وه‌ک پێویست دیار نییه". ناوبراو جه‌ختى له‌وه‌شکرده‌وه که له‌گه‌ڵ وه‌زاره‌تى ته‌ندروستى گفتوگۆیان کردووه‌و پێشتریش هۆشداریان داوه‌ته حکومهتى هه‌رێم که موچه دابه‌ش نه‌کرێت مانگرتن ئه‌نجام ده‌ده‌رێت، وتیشى:" وه‌زاره‌تى ته‌ندروستى وتى هیچ شتێکم لانییه تا به‌ڵێنى له‌سه‌ر بده‌م، قسه‌مان له‌گه‌ڵ وه‌زاره‌تى دارایى کرد ئه‌وانیش نه‌چونه ژێربارى ئه‌وه‌ى له چ کاتێکدا موچه‌و شایسته داراییانه‌ى ته‌ندروستى ده‌ده‌ن". قوباد تاڵه‌بانى، جێ"رى سه‌رۆکى حکومهتى هه‌رێم به‌هاوڕێیه‌تى وه‌زیرى دارایى و پلاندانان و وه‌زیرى هه‌رێم بۆ کاروبارى به‌غداد و سکرتێرى ئه‌نجومه‌نى وه‌زیران ئه‌مڕۆ گه‌یشتونه‌ته به‌غدا بۆ چاره‌سه‌رکردنى پرسى موچه‌ى فه‌رمانبه‌رانى هه‌رێمى کوردستان، که به‌پێى یاساى بدوجه‌ى 2019 عێراق، مانگانه بڕى 453 ملیار دینار بۆ موچه‌ى فه‌رمانبه‌رانى هه‌رێم ره‌وانه ده‌کرا، به‌ڵام ئه‌میندارێتى ئه‌نجومه‌نى وه‌زیران ناردنى موچه‌ى فه‌رمانبه‌رانى هه‌رێمى راگرتووه به‌هۆى پابه‌ند نه‌بوونى هه‌رێمى کوردستان به راده‌ستنه‌کردنى 250 هه‌زار به‌رمیل نه‌وتى رۆژانه‌وه. جێگرى به‌ڕێوه‌به‌رى ته‌ندروستى سلێمانى باسى له‌وه‌کرد ته‌نها موچه نییه، به‌ڵکو حکومهتى هه‌رێم پاره‌ى پزیشکانى راوێژکار(به‌ده‌ل عیادات) و حه‌وافز خه‌رج ناکات" پێشتر له‌به‌شى تیشک بۆ نه‌خۆشییه‌کانى شێرپه‌نجه له‌سه‌دا 80% داهاته‌که‌ى ده‌درا به پزیشک و کارمه‌ندان و له‌سه‌دا 20% بۆ حکومه‌ت بوو له به‌یانى کاتژمێر 8 تا 11 شه‌و کار ده‌کراو نه‌خۆش به‌رێده‌کرا و لۆدێکى زۆر له‌سه‌ر ئێمه ناماو خه‌ڵکێکى زۆر سوود مه‌ندبوو تێیدا، ئێستا حکومه‌ت ئه‌وه‌شى نه‌هێشتووه‌و پزیشک و کارمه‌ندان ته‌نها ده‌وامى به‌یانیانى خۆیان ده‌که‌ن". ئه‌نجومه‌نى پارێزگاى سلێمانى خه‌ریکى ئاماده‌کردنى پڕۆژه‌یه‌کن بۆ لامه‌رکه‌زى دارایى و کارگێڕى بۆ پارێزگاى سلێمانى و هه‌ڵه‌بجه‌و ئیداره سه‌ربه‌خۆکانى راپه‌رین و گه‌رمیان، ده‌رباره‌ى ئه‌وه‌ى تا چه‌ند لامه‌رکه‌زیه‌ت که‌رتى ته‌ندروستى ده‌بوژێنێته‌وه، هێرش سه‌لیم وتى:"لامه‌رکه‌زیت له دواى 2009 بابه‌ت بووه، پێشتر یه‌کێتى و پارتى له‌گه‌ڵیدا نه‌بوون، ئێستا فراکسیۆنى سه‌وز له ئه‌نجومه‌نى پارێزگا له‌گه‌ڵیدان و هاتونه‌ته سه‌ر ئه‌و قه‌ناعه‌ته و ئه‌وه باشترین چاره‌سه‌ره بۆ که‌رتى ته‌ندروستى سه‌رجه‌م که‌رته‌کانى دیکه‌ى ژیان". جێگرى به‌ڕێوه‌به‌رى ته‌ندروستى سلێمانى هۆشدارى ده‌داته حکومهتى هه‌رێم که دواکه‌وتنى موچه‌و شایسته داراییه‌کان مه‌ترسییه‌کانى کۆرۆنا زیاتر ده‌کات و ئه‌وه‌ى روونکرده‌وه که هێشتا حاڵه‌ته‌کانى ڤایرۆسى کۆرۆنا بوونیان هه‌یه"جگه له مه‌ترسى که‌مبونه‌وه‌ى خزمه‌تگوزارییه ته‌ندروستییه‌کان، مه‌ترسى کۆرۆناشى دێته سه‌ر بۆیه پێویسته حکومهتى هه‌رێم هه‌وڵى جدى بدات بۆ چاره‌سه‌رکردنى موچه‌و شایسته داراییه‌کان".
کاکەلاو عەبدوڵا وته‌بێژی سوپای نیشتمانی لیبیا رایگەیاند توركیا 17 هه‌زار چه‌كداری تیرۆریستی سوری بۆ شه‌ڕ له دژیان هێناوەتە لیبیا و وتیشی: بەهاوکاری تورکیا حکومەتی ویفاقی لیبیا هێرشی کردووەتەسەر شاری تەرهونە. ئه‌حمه‌د ئه‌لمسماری وته‌بێژی سوپای نیشتمانی لیبیا، کە خه‌لیفه حه‌فته‌ر سەرۆکایەتی دەکات، بە رۆژنامه‌ی شه‌رق ئه‌لئه‌وسه‌تی سعودی راگەیاند "توركیا 17 هه‌زار چه‌كداری تیرۆریستی سوری بۆ هێناوەتە لیبیا" تا شانەبەشانی سوپای حکومەتی ویفاقی نیشتمانی شەڕ بکەن بەسەرکردایەتی فائز سەراج. بەپێی وتەی ئەلمسماری، لەو 17 هەزارە نزیكه‌ی 1800 چەکداریان به برینداری گه‌ڕاونه‌ته‌وه سوریا و زیاتر له هه‌زاری تریان كوژراون. ئەلمسماری ئەوەشی خستەڕوو کە بەیارمەتی فرۆکەی بێ فرۆکەوان و سەربازی تورکی، حکومەتی ویفاقی نیشتمانی "لەئۆپەراسیۆنێکی گەورەدا لە حەوت بەرەوە هێرشیان کردەسەر تەرهونە" بەڵام نەیانتوانیووە لە سنوری شارەکەش نزیك ببنەوە. تەرهونە 88 کم دوورە لە باشوری رۆژهەڵاتی تەرابلوسی پایتەختەوە و بنکەیەیکی سەرەکی سەرچاوەی ئۆپەراسیۆنەکانی سوپای نیشتمانی لیبیایە. بەپێی وتەی چاودێران، لەدەستدانی ئەمشارە دۆرانێکی گەورە دەبێت بۆ خەلیفە حەفتەر و تەوژمی هێز پێچەوانە دەکاتەوە. لەسەرەتایی نیسانی ئەمساڵەوە حکومەتی ویفاقی نیشتمانی هێرشێکی گەورەی پێچەوانەی دەستپێکرد بۆ سەر سوپای نیشتمانی لیبیا بۆ گرتنەوەی ئەو ناوچانەی لەدەستیدابوو لە باکوری رۆژئاوای لیبیا. تا ئێستا ئۆپەراسیۆنەکە سەرکەوتوو بووە و فائز سەراج توانیویەتی سێ هەزار مەتر چوارگۆشە بگرێتەوە. ئەمە لەکاتێکدایە سوپای نیشتمانی لیبیا بە سەرکردایەتی خەلیفە حەفتەر لە نیسانی ساڵی رابردوو توانی زۆربەی شارەکانی لیبیا بگرێت و تەنها تەرابلوسی پایەتەختی مابوو کە لەژێر دەستی سەراجدا بوو، بەڵام بەهۆی دژایەتی تورکیاوە ماوەی ٦ مانگە نەیتوانیوە بەرەوپێش بڕوات و لەئێستادا لە پاشەکشەدایە.
ئارا ئیبراهیم سه‌رۆکى فراکسیۆنى یه‌کێتى له ئه‌نجومه‌نى پارێزگاى سلێمانى ده‌ڵێت لیژنه‌یه‌ک له نوێنه‌رانى فراکسیۆنه‌کانى ئه‌نجومه‌ن له‌م یه‌ک دوو رۆژه‌دا پڕۆژه‌یه‌کى لامه‌رکه‌زى کارگێڕى و دارایی ئاماده ده‌که‌ن و دواتر ده‌درێته ئه‌نجومه‌نى وه‌زیران. رێکه‌وت زه‌کى، سه‌رۆکى فراکسیۆنى یه‌کێتى له ئه‌نجومه‌نى پارێزگاى سلێمانى له‌لێدوانێکدا بۆ هاوڵاتى ئاماژه‌ى به‌وه‌کرد پێشتر یاداشتێکییان هه‌بووه که 14 ئه‌ندام واژۆیان له‌سه‌ر کردووه بۆ دروستکردنى لیژنه‌یه‌ک، دیاره یاداشته‌که چۆته به‌رده‌م سه‌رۆکایه‌تى ئه‌نجومه‌نى پارێزگاو له‌گه‌ڵ فراکسیۆنه‌کاندا کۆبونه‌وه کراوه، لیژنه‌یه‌ک پێکهێندراوه له‌هه‌موو فراکسیۆنه‌کان. رێکه‌وت زه‌کى وتیشى:"مه‌به‌ست له‌پێکهێنانى لیژنه‌که دابه‌زاندنى ده‌سه‌ڵاتى دارایى و کارگێڕییه بۆ پارێزگاى سلێمانى و پارێزگاى هه‌ڵه‌بجه‌و ئیداره سه‌ربه‌خۆکانى گه‌رمیان و راپه‌رین، ئه‌زانین له بابه‌تى موچه ئه‌زمه‌یه‌کى گه‌وره هه‌یه‌و خه‌ڵک نیگه‌رانه، له‌بابه‌تى خزمه‌تگوزارییه‌کانیش ئه‌زمه‌یه‌کى دیکه روبدات، خه‌ڵکى ئه‌م سنوره ده‌مێکه هه‌ست به‌وه ده‌کات که ئه‌و غه‌دره‌ى لێى ده‌کرێت و حه‌قى پێنه‌دراوه، بۆ چاره‌سه‌رى ئه‌م پرسه لامه‌رکه‌زى دارایى و کارگێری پێویسته". سه‌رۆکى فراکسیۆنى یه‌کێتى له ئه‌نجومه‌نى پارێزگاى سلێمانى نمونه‌ى ئه‌وه ده‌هێنێته‌وه که ماڵێک له‌قه‌زاى چه‌مچه‌ماڵ له هاویندا به 15 رۆژ جارێک ئاوى خواردنه‌وه‌ى بۆ ده‌چێت، له‌کاتێکدا کۆمپانیاى کۆرمۆرى غاز له‌و سنوره‌دایه خه‌ڵکى ناوچه‌که سوودمه‌ند نین لێى وه‌ک پێویست، وتیشى:" هه‌رچى شوێنى دنیا هه‌یه لامه‌رکه‌زى ئیدارى و دارایى بووه‌ته هۆى داهێنان و پێشکه‌وتن و زیانى گه‌وره له مه‌رکه‌زییه‌ته‌وه دروست بووه". رێکه‌وت زه‌کى پێشیوابوو خه‌ڵک کێشه‌ى نه‌بوونى خزمه‌تگوزارى هه‌یه‌و "ده‌سه‌ڵاتیش کێشه‌ى نه‌بوونى ده‌سه‌ڵاتى هه‌یه له سلێمانیدا، ده‌سه‌ڵاتى دارایشى پێویسته بۆ ئه‌وه‌ى خزمه‌تى خه‌ڵکه‌که‌ى خۆشت بکه‌یت". هاوکات، ئه‌وه‌شى روونکرده‌وه که هێشتا پرۆژه‌ى لامه‌رکه‌زى دارایى و کارگێریان ئاماده نه‌کردووه، به‌ڵام"، بێگومان پرۆژه‌که‌مان روو له ئه‌نجومه‌نى وه‌زیرانه، پێویستمان به‌وه هه‌یه که ئه‌وانه‌ى سه‌نگ و قورساییان له سلێمانیدا هه‌یه دڵسۆزو خه‌ڵکى ئه‌م شاره ده‌زانن پشتگیرى لامه‌رکه‌زى بکه‌ن". به‌پێى ئه‌و به‌دواداچونانه‌ى هاوڵاتى کردوویه‌تى نزیکه‌ى سه‌د پڕۆژه‌ى گرنگ که له‌نێویاندا نزیکه‌ى 15 دانه‌یان ستراتیژین ئاماده کراوه بۆ پارێزگاى سلێمانى و هه‌ڵه‌بجه‌و ئیداره سه‌ربه‌خۆکانى گه‌رمیان و راپه‌رین.
شاناز حه‌سه‌ن وته‌بێژى ته‌ندروستى حکومهتى هه‌رێم رایگه‌یاند ناتوانرێت به تۆمارکردنى هه‌ر حاڵه‌تێکى نوێى ڤایرۆسه‌که ناوبنرێت شه‌پۆلى دووه‌مى کۆرۆنا و ده‌ڵێت" حاڵه‌تى نوێ له‌ئاستى چاوه‌ڕوانکراودایه". محه‌مه‌د قادر، وته‌بێژى ته‌ندروستى حکومهتى هه‌رێمى کوردستان له‌لێدوانێکدا به سایتى هاوڵاتى وت" شتێکى ئاساییه که ماوه‌یه‌ک حاڵه‌ت تۆمار نه‌کرێت و دواتر حاڵه‌تى توشبون تۆماربکرێت و هه‌بێت، چونکه ماوه‌ى ده‌رکه‌وتنى ئه‌و ڤایرۆسه‌له‌که‌سێکدا ده‌کرێت تا دوو هه‌فته‌ش دوابکه‌وێت و بۆیه ئه‌ه‌م هه‌ر شه‌پۆلى یه‌که‌مى توشبونه و مه‌ترسیه‌که وه‌ک خۆى هه‌یه و به‌رده‌وامه و له‌کاتى تۆمارنه‌کردنى حاڵه‌تیش مه‌ترسیه‌که هه‌ر به‌رده‌وامى ده‌بێت". له‌دواى ئه‌وه‌ى ماوه‌ى 4رۆژ بۆ هه‌فته‌یه‌ک له‌هه‌رێمى کوردستان هیچ حاڵه‌تێکى نوێى ڤایرۆسى کۆرۆنا تۆمارنه‌کراو، 10حاڵه‌تى تر له‌شار و ناوچه جیاوازه‌کان تۆمارکران. وته‌بێژى ته‌ندروستى وتیشى" ئه‌م ده حاڵه‌ته هه‌موو جۆرێکى تێدایه و هه‌یانه له که‌ره‌نتینه‌کاندا بون و هه‌شیانه له‌ده‌ره‌وه بون و به‌رکه‌وتووى توشبوى پێشتر بون، وه که‌سێکیش هه‌یه که‌تائێستا سه‌رچاوه‌ى توشبونه‌که‌ى نه‌دۆزراوه‌ته‌وه که ئه‌مه بۆ ئێمه جێگه‌ى مه‌ترسییه چونکه نازانرێت ئه‌مه به‌رکه‌وته‌ى له‌گه‌ڵ که‌سانى تر هه‌بوه یان نا و له‌کێوه توشبووه به‌ئه‌مه‌ش مه‌ترسیه‌که به‌رزتر ده‌کاته‌وه بۆیه ئه‌و ناوچه‌یه‌ى ئه‌و که‌سه‌ى لێبوه که‌ره‌نتینه کراوه". محه‌مه‌د قادر، ئه‌وه‌شى ئاشکراکرد " له‌ئێستا 23 توشبووى کۆرۆنا له‌هه‌رێمدا له‌نه‌خۆشخانه‌کانن و سه‌رجه‌میان بارى ته‌ندروستیان جێگیره". هه‌روه‌ها له‌باره‌ى لابردنى ته‌واوه‌تى قه‌ده‌غه‌ى هاتوچۆوه باسى له‌وه‌کرد "تا 1ى5 قه‌ده‌غه‌ى هاتوچۆ وه‌ک خۆى به‌رده‌وام ده‌بێت، دواى ئه‌وه‌ش ده‌که‌وێته سه‌ر ژماره‌ى توشبوون به‌تایبه‌ت له‌و ناوچه‌یه‌ى که که‌ره‌نتینه کراوه تاچه‌ند زیاد و که‌م ده‌کات و وه راده‌ى پابه‌ندبونى هاوڵاتیان به‌و رێنماییه‌ى ئێمه بڵاومان کردۆته‌وه و وه هه‌ڵسوکه‌وتنى ڤۆرۆنا ڤایرۆس له‌سه‌ر ئاستى جیهان چۆن ده‌بێت که ئه‌مه خاڵه گرنگه‌که‌یه بۆ ئه‌وه‌ى بزانین له‌سه‌ر ئاستى جیهان ئه‌م ڤایرۆسه شه‌پۆلى دووه‌مى ده‌بێت یاخود به‌ره‌و که‌مى ده‌ڕوات بۆیه هه‌موو ئه‌مانه بریار له‌سه‌ر درێژکردنه‌وه‌ى قه‌ده‌غه‌ى هاتوچۆ یان هه‌ڵگرتنى ده‌ده‌ن بۆیه تائێستا بریارى کۆتایى نه‌دراوه". جه‌ختى له‌وه‌شکرده‌وه" قه‌ده‌غه‌ى هاتوچۆ ڕۆلێکى زۆر ئیجابى گێڕا له کۆنترۆڵکردنى ئه‌و ڤایرۆسه، بێگومان به‌هه‌ر شێوازێک له شێوازه‌کان که‌مکردنه‌وه‌ى رێکاره‌کان مه‌ترسیه‌که زیاتر ده‌کات، بۆیه ناتوانین له سه‌دا سه‌د بڵێین ئه‌مانه له‌ئه‌نجامى قه‌ده‌غه‌ى هاتوچۆ یان هه‌ر شتێکه‌وه بووه به‌ڵام به‌شێوازه زانستیه‌که‌ى ئه‌گه‌رى توشبون زۆر زیادده‌کات ئه‌گه‌ر هاتوو ئه‌و هاتوچۆیه ۆزر بێت که ئه‌مه ئه‌گه‌رىێکى چاوه‌ڕوانکراوه". له‌ئێستادا له‌هه‌رێمى کوردستان ژماره‌ى توشبون به ڤایرۆسى کۆرۆنا گه‌یشتۆته 347حاڵه‌ت، ، که له‌و رێژه‌یه 320 که‌سیان چاکبونه‌ته‌وه و 4حاڵه‌تى گیانله‌ده‌ستدان هه‌بووه.
سازدانى: شاناز حه‌سه‌ن په‌رله‌مانتارێکی یه‌کگرتوو ئه‌وه دووپاتده‌کاته‌وه که له‌لایه‌ن حکومهتى عێراقییه‌وه به کردار موچه‌ى فه‌رمانبه‌رانى هه‌رێم بڕدراوه‌و ده‌شڵێت:"حکومهتى هه‌رێم رۆژانه 250 هه‌زار به‌رمیل نه‌وتى له 2019 و 2020 دا راده‌ستى حکومهتى عێراق نه‌کردووه‌و عادل عه‌بدولمهدى سه‌رۆک وه‌زیرانى کاربه‌رێکه‌رى ئێستاى عێراق چاوپۆشى لێکردووه، ئه‌مه هۆکارى برینى موچه‌یه". حکومهتى هه‌رێم و عێراق له‌سه‌ر یاساى 2019ى بودجه‌ى عێراق رێککه‌وتن که حکومهتى هه‌رێم رۆژانه 250 هه‌زار به‌رمیل نه‌وت راده‌ستى به‌غدا بکات، به‌ڵام به‌هۆى پابه‌ندنه‌بونى حکومهتى هه‌رێم به‌و یاساییه‌وه نه‌توانرا بودجه‌ى هه‌رێمى کوردستان ره‌وانه بکرێت. ئه‌مڕۆ یه‌کشه‌ممه 26ى نیسانى 2020، موسه‌نا ئه‌مین، ئه‌ندامى فراکسیۆنى یه‌کگرتوو له په‌رله‌مانى عێراق، له چاوپێکه‌وتنێکدا له‌گه‌ڵ هاوڵاتى، ئاماژه‌ى به‌وه‌کرد ناردنى ئه‌و 250 هه‌زار به‌رمیل نه‌وتى رۆژانه‌یه رێککه‌وتنێکه له‌نێوان حکومهتى عێراقى و حکومهتى هه‌رێم که پێویسته پێوه‌ى په‌یوه‌ست بێت. له‌ساڵى 2019دا له‌لایه‌ن عادل عه‌بدولمهدیه‌وه چاوپۆشیه‌کى لێکرا، به‌ڵام حکومهتى هه‌رێم ده‌بوو له 2020دا ئه‌و بڕه نه‌وته‌یان بناردایه "ئه‌مه بۆته هۆکارى ئه‌وه‌ى که ئێستا ئه‌و قه‌یرانه ڕویداوه و به‌شه بودجه‌ى هه‌رێم نانێردرێت". شه‌وی ڕابردوو که‌ناڵی ئه‌لعێراقییه نوسراوێکی ئه‌میندارێتى ئه‌نجومه‌نى وه‌زیرانى عێراق بڵاوکرده‌وه که به‌فه‌رمى داواى له‌وه‌زاره‌تى دارایى و ئابورى عێراق کردووه پاره‌ى مانگانه‌ى هه‌رێمى کوردستان رابگرێت ئه‌وه‌ش به‌هۆى پابه‌ند نه‌بوونى هه‌رێم به‌ڕاده‌ستکردنى نه‌وت به‌به‌غداد. ئه‌و په‌رله‌مانتاره‌ى یه‌کگرتوو وتیشى:" نه‌ک ئه‌گه‌ر هه‌یه و ئێستا به کردار موچه‌ى فه‌رمانبه‌رانى هه‌رێم له‌به‌غدا بڕاوه‌و بۆیه ئێمه هه‌موو هه‌وڵێک ده‌ده‌ین ئه‌و به‌شه بودجه‌یه بگه‌رێته‌وه بۆ هه‌رێم بۆ پشگیرى خه‌ڵکى خۆمان و منداڵ و که‌سوکارمان، نه‌ک له‌به‌ر ئه‌وه‌ى ئێمه بڕوامان به مه‌نتقى حکومهتى هه‌رێم و پاکى و نه‌زاهه‌تى هه‌رێم هه‌بێت". هه‌روه‌ها ئه‌و په‌رله‌مانتاره‌ى یه‌کگرتوو باسى له‌وه‌شکرد "هه‌ر جۆره گه‌نده‌ڵى و ناشه‌فافیه‌تێکى حکومهتى هه‌رێم بکرێته بیانوو بۆ نه‌ناردنى پاره‌ى هه‌رێم له به‌غداوه گونجاو نیه و ره‌تى ده‌که‌ینه‌وه، چونکه ئه‌وه یه‌کسانه به‌وه‌ى موچه‌خۆرى ئێمه زه‌ره‌رمه‌ندبێت و ببێته به‌به‌شێک له‌م گه‌مه سیاسه‌ى نێوان ئه‌م دوو حکومه‌ته". هاوکات، موسه‌نا ئه‌مین پێشیوابوو، موچه‌ى موچه‌خۆرانى هه‌رێم ته‌نیا به‌رپرسیارێتى حکومهتى هه‌رێم نیه، "به‌ڵکو به‌رپرسیارێتى حکومهتى عێراقیشه، ئه‌گه‌ر نا با له‌کۆڵى ئه‌م خه‌ڵکه ببنه‌وه و بلێن بڕۆن بۆ خۆتان حکومه‌تێک دروست بکه‌ن، دووه‌م به‌رپرسیارێتى ئه‌م حکومه‌ته‌ى خۆمانه که ناتوانێت موچه بدات و به‌رۆکى خه‌ڵکیش به‌رنادات". ئه‌و په‌رله‌مانتاره‌ى یه‌کگرتوو له به‌غدا جه‌ختى له‌وه‌شکرده‌وه که پێشتر به حکومهتى عێراقیان وتووه ئێوه چیتان هه‌یه له‌گه‌ڵ حکومهتى هه‌رێمدا برۆن له‌رێگه‌ى تره‌وه مامه‌ڵه‌یان له‌گه‌ڵدا بکه‌ن" ئێوه دادگاتان هه‌یه ده‌توانن سکاڵایان له‌سه‌ر تۆمار بکه‌ن، نه‌ک ته‌نیا به‌شه موچه‌ى فه‌رمانبه‌ران ببردرێت و ته‌نها خه‌ڵکو موچه‌خۆرى هه‌رێم زه‌ره‌رمه‌ند ببێت".
