.jpeg)
ئارا ئیبراهیم په‌رله‌مانتارێکى کورد له به‌غدا ده‌ڵێت ئه‌مڕۆ گفتوگۆى له‌گه‌ڵ عه‌دنان زورفى راسپێردراو بۆ پێکهێنانى حکومه‌تى عێراق کردووه‌و ئاماده نییه بکشێته‌وه بۆ کاندیدکردنى مسته‌فا کازمى و ده‌شڵێت:"پارتى و یه‌کێتى به جیا گفتوگۆیان له‌گه‌ڵ کردووه بۆ پێکهێنانى حکومه‌تى عێراق". ئه‌حمه‌د حاجى ره‌شید، ئه‌ندامى فراکسیۆنى کۆمه‌ڵ له په‌رله‌مانى عێراق له‌لێدوانێکدا به هاوڵاتى وت:"عه‌دنان زورفى، زۆرى کات له‌به‌رده‌ست نه‌ماوه و ته‌نها 10 رۆژ کاتى ماوه‌و ته‌سه‌ور ده‌که‌م هه‌فته‌ى داهاتوو کۆبونه‌وه‌ى په‌رله‌مان بکرێت، به‌ڵام هێزه شیعه‌کان کۆک نین و عه‌دنان زورفیس ئاماده نییه بکشێته‌وه". ناوبراو وتیشى:" ئه‌مڕۆ عه‌دنان زورفى په‌یوه‌ندى ته‌له‌فونى بۆ کردووم، پێى راگه‌یاندووم (ئاماده نییم بکشێمه‌وه‌و به‌رده‌وام ده‌بم)". مسته‌فا کازمى له‌ئێستادا سه‌رۆکى ده‌زگاى هه‌واڵگرى عێراقه‌و له‌لایه‌ن ئێران و هێزه شیعییه‌کانى ره‌وتى حیکمه به سه‌رۆکایه‌تى عه‌مار حه‌کیم و هادى عامرى سه‌رۆکى کوتله‌ى فه‌تح و چه‌ند کوتله‌یه‌کى دیکه پشتیوانى ده‌کرێت، له‌به‌رانبه‌ردا، عه‌دنان زورفى له‌لایه‌ن کوتله‌ى سائیروون به‌سه‌رۆکایه‌تى موقته‌دا سه‌درو کوتله‌ى نه‌سر به‌سه‌رۆکایه‌تى حه‌یده‌ر عه‌بادى پشتیوانى ده‌کرێت. هه‌روه‌ها ئه‌حمه‌د حاجى ره‌شید ئاماژه‌ى به‌وه‌کرد به‌شێک له هێزه شیعییه‌کان ده‌یانه‌وێت مسته‌فا الکازمى کاندید بکه‌ن بۆ سه‌رۆک وه‌زیرانى عێراق و ده‌یانه‌وێت عه‌دنان زورفى بکشێته‌وه، چونکه" ترسیان هه‌یه له‌وه‌ى عه‌دنان زورفى بچێته په‌رله‌مان و متمانه به‌ده‌ست بهێنێت". هاوکات، باسى له‌وه‌شکرد عه‌دنان زورفى مه‌رجى هه‌یه بۆ کشانه‌وه یه‌کێکیان ئه‌وه‌یه ئه‌و هێزه شیعیانه‌ى ده‌یانه‌وێت بکشێته‌وه واژۆ کۆبکه‌نه‌وه‌و به ئاشکرا رایبگه‌یه‌نن و تا ئێستا ته‌نها کوتله‌که‌ى هادى عامرى رایگه‌یاندووه‌و مه‌رجى دووه‌میش ئه‌وه‌یه که عه‌دنان زورفى و مسته‌فا الکازمى له‌نێوان ماڵى شیعه‌دا یه‌کلابکرێته‌وه و ئه‌وکات ئه‌گه‌ر ده‌نگى نه‌هێنا ده‌کشێته‌وه. ئه‌حمه‌د حاجى ره‌شید، جه‌ختى له‌وه‌شکرده‌وه که پارتى و یه‌کێتى به‌جیا گفتوگۆیان له‌گه‌ڵ عه‌دنان زورفى کردووه‌و وتیشى:" پارتى و یه‌کێتى یه‌کلانه‌بونه‌ته‌وه بۆ پشتیوانى له عه‌دنان زورفى". ئه‌و په‌رله‌مانتاره‌ى کۆمه‌ڵ ئه‌وه‌شى روونکرده‌وه عه‌دنان زورفى، بگاته په‌رله‌مان ئه‌گه‌رى زۆره ده‌نگ به‌ده‌ستبهێنێت و لاى په‌رله‌مانتاره‌کان "مه‌رغوبتره له مسته‌فا الکازمى". ئه‌حمه‌د حاجى ره‌شید ئه‌وه‌شى دووپاتکرده‌وه که :"عه‌دنان زورفى وه‌ک عادل عه‌بدولمه‌هدى نابێت و تونده، پیاوى مواجه‌هه‌یه‌و هیچ مرونه‌یه‌کى نییه، هه‌ندێک وه‌عدى داوه که کورد هه‌ر وه‌زیرێک کاندید بکات مه‌ناعه‌تى نییه به مه‌رجێک له په‌رله‌ماندا ده‌نگ بهێنێت".
ئارا ئیبراهیم وه‌زیرى ته‌ندروستى حکومه‌تى هه‌رێمى کوردستان رایگه‌یاند:" هه‌رێمى کوردستان له‌به‌رده‌م مه‌ترسییه‌کى گه‌وره‌و کاره‌ساتى مرۆییدایه"و به‌ڕێوه‌به‌رى گشتى دیوان له وه‌زاره‌تى ته‌ندروستى بۆ هاوڵاتى: ئه‌وانه‌ى له پرسه‌که‌ى هه‌ولێر به‌شداربوون بوون ده‌یان خه‌ڵکى دیکه‌یان بینیووه. ئه‌مڕۆ دووشه‌ممه 6ى نیسانى 2020 سامان به‌رزنجى، وه‌زیرى ته‌ندروستى حکومه‌تى هه‌رێمى کوردستان له پۆستێکیدا له لاپه‌رى تایبه‌تى خۆى له تۆرى کۆمه‌ڵایه‌تى فه‌یسبوک نوسیویه‌تى:"هه‌رێمى کوردستان به‌هۆى زۆربوونى حاڵه‌ته‌کانى ڤایرۆسى کۆرۆنا له‌به‌رده‌م مه‌ترسییه‌کى گه‌وره‌و کاره‌ساتى مرۆیدایه". ئه‌مه له‌کاتێکدایه ئه‌مڕۆ دووشه‌ممه 6ى نیسانى 2020 ته‌نها له پارێزگاى هه‌ولێر له‌ماوه‌ى 12 کاتژمێردا 41 که‌سى دیکه تووشى ڤایرۆسى کۆرۆنا بوون به‌هۆى به‌شداریان له دوو پرسه‌دا له هه‌ولێر. به‌پێى به‌دواداچونه‌کانى هاوڵاتى، قسه‌کانى وه‌زیرى ته‌ندروستى بۆ ئه‌وه ده‌گه‌ڕێته‌وه که ئه‌و که‌سانه‌ى به‌شدارى پرسه‌که‌یان کردووه 100 تا 400 که‌سى دیکه‌یان بینییوه‌و مه‌ترسى ئه‌وه‌یان هه‌یه ئه‌وانیش وه‌ک تووش بووى کۆرۆنا تۆمار بکرێن. به‌ڕێوه‌به‌رى گشتى دیوان له‌وه‌زاره‌تى ته‌ندروستى بۆ هاوڵاتى ئاماژه‌ى به‌وه‌کرد ئه‌وانه‌ى له‌و دوو پرسه‌یه‌ى هه‌ولێر به‌شداربوون ده‌یان خه‌ڵکى دیکه‌یان بینیووه‌و"له‌ئێستادا له مه‌ترسییه‌کى گه‌وره‌داین". خاڵس قادر، به‌ڕێوه‌به‌رى گشتى دیوان له‌وه‌زاره‌تى ته‌ندروستى له‌لێدوانێکدا بههاوڵاتى وت:" قسه‌کانى وه‌زیرى ته‌ندروستى بۆ ئه‌وه‌یه که له‌ئێستادا له قۆناغێکى گه‌وره‌ى مه‌ترسیی بڵاوبونه‌وه‌ى ڤایرۆسى کۆرۆناداین و هاتووه‌ته ناو کۆمه‌ڵگاوه‌و ده‌بێت خه‌ڵک وشیار ببێته‌وه رێنماییه ته‌ندروستییه‌کان جێبه‌جێ بکات". ناوبراو وتیشى:" ئێمه وه‌ک وه‌زاره‌تى ته‌ندروستى نازانین به‌وردى چه‌ند که‌س به‌شدارى ئه‌و دوو پرسه‌یه‌ى هه‌ولێریان کردووه ره‌نگه هیچ دام و ده‌زگایه‌کى دیکه‌ش نه‌زانێت، به‌ڵام خه‌ڵکى ئێمه کۆمه‌ڵایه‌تین و ژماره‌یه‌کى زۆر به‌شداربوون و ئه‌وانه ده‌یان که‌سى دیکه‌یان بینیووه". به‌ڕێوه‌به‌رى گشتى دیوان له‌وه‌زاره‌تى ته‌ندروستى، جه‌ختى له‌وه‌شکرده‌وه سکاڵای یاسایى له‌سه‌ر ئه‌و که‌سانه تۆمار ده‌کرێت که به"ئه‌نقه‌ست" ده‌بنه هۆى بڵاوبونه‌وه‌ى ڤایرۆسى کۆرۆنا، وتیشى:" له‌هه‌موو ئه‌و شوێنانه‌ى ڤایرۆسه‌که تێیدا زیاتر بڵاوده‌بێته‌وه پێویسته که‌ره‌نتین بکرێن، ناکرێت خه‌ڵکێک به ئیهمالى و که‌له‌ره‌قى خۆى مامه‌ڵه بکات و ببێته هۆکار بۆ بڵاوبونه‌وه‌ى ڤایرۆسه‌که". هاوکات، باسى له‌وه‌شکرد، رێنماییه‌کان توندتر ده‌کرێته‌وه‌و قه‌ده‌غه‌ى هاتوچۆ درێژده‌کرێته‌وه به‌دڵنیاییه‌وه، به‌ڵام" ژیان ناوه‌ستێت و ئه‌و شوێنانه‌ى پێداویستتیه‌کانى رۆژانه‌ى هاوڵاتیانن ده‌کرێته‌وه، به‌ڵام به‌رێنمایى توندى ته‌ندروستییه‌وه". خاڵس قادر، جه‌ختى له‌وه‌شکرده‌وه که پێویسته تاک وشیار بێت و خۆیان ببپارێزن له تێکه‌ڵاوى خه‌ڵکى دیکه‌و له‌ماڵه‌کاندا بمێننه‌وه، چونکه:" بڵاوبونه‌وه‌ى زیاترى ڤایرۆسى کۆرۆنا فشار له‌سه‌ر که‌رته ته‌ندروستییه‌کان دروست ده‌کات و هیوادارین هاوڵاتیان له‌پێناو پاراستنى سه‌لامه‌تى ته‌ندروستى خۆیان و ده‌وروبه‌ریان رێنماییه ته‌ندروستییه‌کان جێبه‌جێبکه‌ن".
ئارا ئیبراهیم به‌رپرسى مه‌ڵبه‌ندى یه‌کێتى له سۆران ورده‌کارى ده‌ستگیرکردنى کارده‌کانیان بۆ هاوڵاتى ده‌خاته‌روو و ده‌شڵێت:" گرنگ ئه‌وه‌یه به‌هه‌وڵى کاک شێخ لاهور و قوباد تاڵه‌بانى ئازاد کراون... به په‌یوه‌ندییه‌کانماندا له‌گه‌ڵ ده‌چینه‌وه‌و کۆنتڕۆڵى ده‌ستگیرنه‌کردنى کادره‌کانمان ده‌که‌ین". هێزه ئه‌منییه‌کانى قه‌زاى سۆران دوێنێ چوارشه‌ممه سێ کادرى یه‌کێتى به‌تۆمه‌تى "قه‌ده‌غه‌ى هاتوچۆ" ده‌ستگیر ده‌که‌ن و ئه‌مرۆ پێنج شه‌ممه ئازاد کران. هه‌ریه‌ک له شه‌ماڵ مه‌لا ئه‌حمه‌د، ره‌مه‌زان ئه‌سکه‌نده‌ر، کارۆخ به‌کر ره‌سول، خه‌ڵکى دۆڵى باڵه‌یان سه‌ر به ناحێى قه‌سرێ. دوێنێ شه‌و له سێ کاتى جیاواز و یه‌ک به دواى یه‌کدا ده‌ستگیر کراون ، ئه‌مرۆ ئه‌و کادیرانه ئازادکران . زوبێر عوسمان، لێپرسراوى مه‌ڵبه‌ندى رێکخستنى سۆرانى یه‌کێتیى له‌لێدوانێکدا بههاوڵاتى وت" ئه‌و سێ کارده‌مان بێ ئه‌وه‌ى هیچ تۆمه‌تێکیان له‌سه‌ر بێت به‌بێ وه‌ره‌قه‌ى حاکم ده‌ستگیر کراون، خۆشبه‌ختانه به هه‌وڵى کاک شێخ لاهور هاوسه‌رۆکى یه‌کێتى و کاک قوباد تاڵه‌بانى نه‌مانهێشت بگاته 24 کاتژمێر ئازادکران". ناوبراو ئاماژه‌ى به‌وه‌شکرد دوو له‌و کادرانه‌یان پێشمه‌رگه‌ى یه‌کێتین و یه‌کێکیان سه‌ر به هێزه‌کانى 70یه‌و ئه‌ویى دیکه‌یان له‌نێو لیوا یه‌کگرتووه‌کاندا و سه‌ر به‌وه‌زاره‌تى پێشمه‌رگه‌یه:" ناکرێت هێزى ئاسایش و پۆلیس که‌سانى عه‌سکه‌رى ده‌ستگیر بکه‌ن، ئه‌وان داداو رێساى خۆیان هه‌یه". ناوبراو جه‌ختى له‌وه‌شکرده‌وه له کۆبونه‌وه‌ى ئه‌نجومه‌نى سه‌رکردایه‌تى یه‌کێتیدا رامانگه‌یاندووه که پابه‌ندین به رێکارو یاساکان بۆ قه‌ده‌غه‌کردنى هاتوچۆ و روبه‌روبونه‌وه‌ى ڤایرۆسى کۆرۆنا، وتیشى:" ئێمه له مه‌ڵبه‌ندى سۆران به‌رنامه‌ى تایبه‌ت به خۆمان هه‌یه‌و به په‌یوه‌ندییه‌کانماندا ده‌چینه‌وه له‌گه‌ڵ پارتى و سه‌رجه‌م لایه‌نه‌کانى دیکه، ئێمه له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ین هه‌ر که‌سێک موخاله‌فه‌ى کردووه به وه‌ره‌قه‌ى حاکم بێت ئاساییه". ده‌رباره‌ى ئه‌وه‌ى حاڵه‌تى ده‌ستگیرکردنى کادرانى یه‌کێتى چه‌ند جارێکه له‌و ناوچانه دووباره ده‌بێته‌وه، زوبێر عوسمان، لێپرسراوى مه‌ڵبه‌ندى یه‌کێتى له سۆران وتى:" ئێمه بۆ له‌مه‌ودوا ئه‌و پرسه کۆنتڕۆڵ ده‌که‌ین و له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌داین هه‌ر که‌سێک تۆمه‌تێکى له‌سه‌ره به ئاگادار کردنه‌وه‌ى ئێمه‌و وه‌ره‌قه‌ى حاکم بێت". هاوکات، ئه‌وه‌شى روونکرده‌وه که پارتى و یه‌کێتى و گۆران "به‌حساب پێکه‌وه شه‌ریکین له حکومه‌تدا، کۆبونه‌وه‌و گفتوگۆیان له‌گه‌ڵ ده‌که‌ین بۆ ئه‌وه‌ى ئه‌و جۆره حاڵه‌تانه دووباره نه‌بێته‌وه". هه‌ر ئه‌مڕۆ دواى ئازاد کردنى ئه‌و سێ کادره‌ى یه‌کێتى له قه‌زاى سۆران، ئاسایشى سۆران روونکردنه‌وه‌یه‌کى بڵاوکرده‌وه ئه‌و سێ کادره‌ى یه‌کێتى له‌سه‌ر "شکاندنى قه‌ده‌غه‌ى هاتوچۆ و گواستنه‌وه‌ى خه‌ڵک به قاچاخ" ده‌ستگیرکرابون، به‌ڵام "به هۆى ئه‌و که‌شه‌ى خوڵقێندرا" ئێواره‌ى ئه‌مڕۆ پێنجشه‌ممه له‌سه‌ر فه‌رمانى سه‌رۆکى حکومه‌ت ئازاد کران، ئه‌وه‌ش دواى ئه‌وه‌ى جێگرى سه‌رۆکى حکومه‌ت داواى ئازادکردنیانى لێکردبوو. به‌رپرسى مه‌ڵبه‌ندى سۆران له‌باره‌ى روونکردنه‌وه‌که‌ى ئاسایشى سۆران ده‌ڵێت:" هیچ روونکردنه‌وه‌یه‌کیان به ئێمه نه‌داوه له‌سه‌ر ده‌ستگیرکردنیان و هیچ تۆمه‌تێکیش به‌سه‌ر ئه‌و سێ کادره‌ى یه‌کێتى ساغنه‌بووه‌ته‌وه و ئازاد کراون و چونه‌ته‌وه ناو ماڵه‌کانى خۆیان".
سازدانى: ئارا ئیبراهیم سه‌رۆکى هاوپه‌یمانى نیشتمانى ده‌ڵێت حاڵه‌تێکى سروشتییه چه‌ند هاودیدێکیان له هاوپه‌یمانى ده‌ستیان له‌کارکێشاوه‌ته‌وه و پێشیوابوو به‌شێک له‌وانه ده‌رکراون و پابه‌ند نه‌بوون به عورفى سیاسى هاوپه‌یمانییه‌وه. ئارام قادر، سه‌رۆکى هاوپه‌یمانى نیشتمانى له‌مچاوپێکه‌وتنه‌یدا له‌گه‌ڵ هاوڵاتى، ئاماژه به‌وه ده‌دات هه‌وڵدان بۆ هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ى هاوپه‌یمانى نیشتمانى له‌کاتى دورکه‌وتنه‌وه‌ى به‌رهه‌م ساڵح سه‌رۆک کۆمارى ئێستاى عێراق تا ئێستا به‌رده‌وامه و ده‌شڵێت:" ههموو ئه‌وانه‌ى ده‌ستیانله‌کارکێشاوه‌ته‌وه مافى ئه‌وه‌یان نییه مۆرى هاوپه‌یمانى به‌کاربهێنن و به‌پێى یاسا به‌تاوان هه‌ژمار ده‌کرێت و روبه‌رووى دادگایان ده‌که‌ینه‌وه". هه‌روه‌ها ده‌شڵێت:"چه‌ندین جۆر پیلانگێڕییى له‌دژى هاوپه‌یمانى کراوه، ساخته‌کارى له هه‌ڵبژاردنه‌کان، هه‌وڵى فرۆشتنى هاوپه‌یمانی، هه‌وڵى هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ى هاوپه‌یمانى له رێگه‌ى یاسایى و سیاسى ، به‌کار هێنانى فشارى سیاسى و مادى له‌سه‌ر ھاودیدانمان که دوور بکه‌ونه‌وه له هاوپه‌یمانى ، ئه‌مه تا ئێستاش به‌رده‌وامه". هاوڵاتى: دۆخى هاوپه‌یمانى چۆنه له ئێستادا؟ ئارام قادر: سه‌ره‌تا هیواى سه‌لامه‌تى و ته‌ندروستى بۆ هاووڵاتیانى کوردستان ده‌خوام، ده‌ست خۆشیم بۆ کارمه‌ندانى وه‌زاره‌تى ته‌ندروستى و وه‌زاره‌تى ناوخۆ ھه‌یه ، خوازیارم هاووڵاتیان کوردستان پابه‌ندى ڕێنماییه‌کانى هه‌ردوو وه‌زاره‌ت بن له پێناو پاراستنى خۆیان و پارێزگارى خه‌ڵک، ناچار نه‌بوینایه ئه‌م بابه‌تانه‌مان نه‌ده‌وروژاند ، چونکه هاوپه‌یمانى کارده‌که‌ین پرسه حزبى و سیاسیه‌کان بخه‌ینه به‌رژه‌وه‌ندى نیشتیمانه‌وه نه‌ک به پێچه‌وانه‌وه. سه‌باره‌ت به پرسیاره‌که‌شت ئێمه له‌هاوپه‌یمانى هه‌ر له‌سه‌ره‌تاى دروستبوونیه‌وه فشارى زۆرله‌سه‌ربووه، به مه‌به‌ستى ئه‌وه‌ى نه‌بێته هێزێکى کاریگه‌ر و له‌و پێناوه‌شدا چه‌ندین جۆر پیلانگێڕییى له‌دژى کراوه، ساخته‌کارى له هه‌ڵبژاردنه‌کان، هه‌وڵى فرۆشتنى هاوپه‌یمانی، هه‌وڵى هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ى هاوپه‌یمانى له رێگه‌ى یاسایى و سیاسى ، به‌کار هێنانى فشارى سیاسى و مادى له‌سه‌ر ھاودیدانمان که دوور بکه‌ونه‌وه له هاوپه‌یمانى ، ئه‌مه تا ئێستاش به‌رده‌وامه، به‌ڵام ئێمه‌ش به‌رده‌وام هه‌وڵى به‌هێزتربوون و به‌رده‌وامى ده‌ده‌ین و هێزى ئێمه‌ش له‌و سه‌رمایه مرۆییه گه‌وره‌یه‌دایه، له هه‌مانکاتدا ستراتیژ و پلانى ڕوون و دیارمان هه‌یه، ڕاسته ئه‌م پیلانانه زیان ده‌گه‌یه‌نن، به‌ڵام هاوپه‌یمانى ناوه‌ستێنن و چاومان له داهاتووه. هاوڵاتى: ئه‌و هاودیدانه‌ى ده‌ستیان له‌کارکێشاوه‌ته‌وه ده‌ڵێن سێ له‌سه‌ر چوارى هاوپه‌یمانى ده‌بین و هاوپه‌یمانى هه‌ڵوه‌شاوه‌ته‌وه؟ ئارام قادر: هیچ لۆژیکێک ئه‌وه‌ى لاپه‌سه‌ند نیه زۆرینه که‌مینه به جێبهێڵێت، گه‌ر وابوایه په‌یڕه‌وى ناوخۆ میکانیزمى زۆر ڕوون و ئاشکراو بێ سه‌رئێشه‌ى تیایه که زۆرینه ده‌توانێ بڕیارى هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ى هاوپه‌یمانى بدات، بۆیه ڕاستییه‌که به‌و شێوه‌یه نییه و ژماره‌یه‌کى ئه‌وتۆ نیه کاریگه‌رى له‌سه‌ر سه‌رچاوه‌ى بڕیار هه‌بێت، هه‌ندێک ده‌ستیان له‌کارکێشاوه‌ته‌وه، به‌ڵام هه‌ندێکیان ده‌رکراون ، له‌به‌ر ئه‌وه‌ى پابه‌ندى پره‌نسیپ و ئه‌ته‌کێتى سیاسى نه‌بوون، له‌ناو زیاتر له 70 ئه‌ندام له ئه‌نجومه‌نه باڵاکان زۆرینه به‌رده‌وامه و کارى خۆى ده‌کات ، گه‌ر زۆرینه‌بوون بۆچى ده‌ستیان له‌کارکێشایه‌وه؟ !!!! با به‌و زۆرینه‌یه‌ى که خۆیان باسیانکردووه له‌ناو هاوپه‌یمانیدا ئه‌و بڕیاره‌یان بدایه که ده‌یانویست. سه‌باره‌ت به هه‌ڵوه‌شانه‌وه‌ى هاوپه‌یمانی، ئه‌و بابه‌ته کۆنه، له پاش ئه‌وه‌ى د.به‌رهه‌م ساڵح ده‌ستى له‌کارکێشایه‌وه، هه‌مان هه‌وڵدرا که هاوپه‌یمانى هه‌ڵوه‌شێته‌وه، به‌ڵام هاوپه‌یمانى به‌رده‌وامبوو، له‌ناو ئه‌وانه‌ى که ده‌رکراوون هه‌ندێکیان باسى هه‌ڵوه‌شانه‌وه ده‌که‌ن، ئه‌وه ته‌نها بۆئه‌وه‌یه بڵێن هاوپه‌یمانى به‌بێ ئه‌وان هه‌ڵده‌وه‌شێته‌وه، به‌ڵام هاوپه‌یمانى به ڕۆشتنى سه‌رۆکه‌که‌ى و لێسه‌ندنه‌وه‌ى سه‌رجه‌م باره‌گاکانى وبردنى سه‌رجه‌م که‌ل و په‌له‌کانى هه‌ڵنه‌وه‌شایه‌وه، ئێستا به به‌یاننامه‌یه‌کى دوور له لۆژیک، چۆن هه‌ڵده‌وه‌شێته‌وه، له په‌یڕه‌ودا به ڕوونى باسى ئه‌وه کراوه، ده‌بێت هه‌رسێ ئه‌نجومه‌نه‌که کۆببنه‌وه و به زۆرینه‌ى سێ له‌سه‌ر چوارى ده‌نگه‌کان بڕیار له به‌رده‌وامى یان هه‌ڵوه‌شانه‌وه یان تێکه‌ڵبوون و هاوپه‌یمانێتى له‌گه‌ڵ لایه‌نى تر بدرێت، که‌سێک ده‌رکرابێت یان ده‌ستى له‌کار کێشابێته‌وه مافى باس کردنى هاوپه‌یمانى نیه. هاوڵاتى: به‌ڕێزتان تۆمه‌تبار ده‌که‌ن به‌وه‌ى به تاکڕه‌وانه مامه‌ڵه‌ت کردووه، قسه‌ت چییه بۆ ئه‌مه؟ ئارام قادر: قسه کردن به ره‌هایى نا زانستیه ، بۆچى تا دوێنێ تاک ڕه‌ونه بووم!!! ئێمه په‌یڕه‌وى ناوخۆمان هه‌یه و کۆمه‌ڵێک ده‌سه‌ڵات دراوه به سه‌رۆک، کارنامه‌ى سه‌رۆکى هاوپه‌یمانى هه‌یه، ئێمه به‌پێى په‌یره‌و کارنامه کارمان کردووه ، گه‌ر کێشه‌یان له‌گه‌ڵ په‌یڕه‌و هه‌یه ئه‌وه کۆنگره بڕیارى له‌سه‌ر داوه و کۆنگره‌ش ده‌توانێت ده‌ستکارى و هه‌موارى بکات. هاوڵاتى: بۆچى هه‌وڵتان نه‌دا به‌پێى په‌یڕه‌وى ناوخۆ کێشه‌کان چاره‌سه‌ر بکه‌ن؟ ئارام قادر: کێشه مان هه‌ر نه‌بووه تا به په‌یڕه‌و چاره‌سه‌ر بکرێت، کێشه خوڵقێنراوه و گرفت دروست کراوه. هاوڵاتى: هاوپه‌یمانى بڕیاربوو له حزبه ته‌قلیدییه‌کان نه‌چێت و جیاواز بێت، به‌ڵام به پێى قسه‌ى به‌یاننامه‌ى هاودیدان هیچ شه‌فافییه‌تێک له په‌یوه‌نییدیه حزبییه‌کاندا نییه؟ ئارام قادر: ئێمه ئه‌نجومه‌نى سیاسییمان هه‌یه، ههموو په‌یوه‌ندى و کۆبوونه‌وه‌کان له‌گه‌ڵ لایه‌نه‌کانى تر به ئاماده‌یى ئه‌ندامانى ئه‌نجومه‌نى سیاسى بووه و کۆبونه‌وه‌کان کۆنوسیان هه‌یه و بڕیاره‌کان تۆمار کراوون. هاوڵاتى: پێتانوایه ده‌ستى سیاسى له پشت ده‌ستله‌کارکێشانه‌وه‌ى هاودیدانه‌وه هه‌یه به تایبه‌ت له سلێمانی؟ ئارام قادر: بابه‌ته‌که په‌یوه‌ست نیه به سلێمانیه‌وه ، له هاوپه‌یمانیدا ده‌ست له کار کێشانه‌وه ئازاده ته‌نانه‌ت پێویستى به په‌سه‌ند کردن نیه، ئه‌مه‌ى کرا ده‌ست له کارکێشانه‌وه نه‌بوو، که‌سێک ده‌ست له‌کار کێشانه‌وه پێشکه‌ش ده‌کات و ده‌ڕواته حزبێکى سیاسى تر، بڕیاره‌که‌ى ڕێز لێگیراوه، پرسیاره‌که لێره‌دایه ده‌ست له‌کاربکێشیته‌وه‌و بڕۆیته ده‌ره‌وه‌ى هاوپه‌یمانى و ده‌ست بکه‌یت به‌هه‌ڵمه‌تى دژایه‌تى کردنى هاوپه‌یمانى و هاندانى هاودیدان بۆده‌ست له‌کارکیشانه‌وه ههموو که‌سێکى عاقڵمه‌ند ده‌زانێت ئه‌م بابه‌ته چیه؟!!. هاوڵاتى: پرسى دارایى یه‌کێکه له تێبیینییه‌کانى هاودیدان، پشتان به چ سه‌رچاوه‌ى داهاتێک به‌ستوه بۆ خه‌رجییه‌کانى حزب؟ ئارام قادر: حزب کۆمپانیا نییه تا داهاتى هه‌بێت، داهات واتا شتێک بفرۆشیت و له‌به‌رامبه‌ردا بڕێک پاره‌ت ده‌ستبکه‌وێت، ئه‌وه‌ش بازرگانییه نه‌ک سیاسه‌ت، حزب پێویستى به سه‌رچاوى دارایى هه‌یه بۆئه‌وه‌ى چالاکییه‌کانى به‌ڕێوه‌ببات، ئێمه ژماره‌یه‌کى که‌م کارمه‌ندمان هه‌یه و هاودیدان زۆربه‌یان خۆبه‌خشن، ژماره‌یه‌کى که‌م باره‌گاشمان هه‌یه، که‌ناڵى ئاسمانییمان نییه تا پاره‌یه‌کى زۆرى بوێت، که‌واته خه‌رجییه‌کى که‌ممان ده‌وێت، له‌ماوه‌ى رابردوودا به هاوکارى دۆستان و هاودیدان به‌و توانا مادییه که‌سییه‌ى که هه‌مان بووه، کارمانکردووه و بۆ داهاتووش، وه‌کو دامه‌زراوه‌ى گه‌شه‌پیدانى ئابوورى پڕۆژه‌مان هه‌یه که هاوپه‌یمانى ببێته خاوه‌ن داراییه‌کى تایبه‌تى خۆى و ههموو بابه‌ته داراییه‌کان تۆمار کراوه. هاوڵاتى: ئایا هاوپه‌یمانى ده‌مێنێته‌وه یان گۆرانکارى تێدا ده‌کرێت یا هه‌ڵده‌وه‌شێته‌وه؟ ئارام قادر: هاوپه‌یمانى له قۆناغى به‌رده‌وام بوون تێپه‌ڕین، هه‌نگاومان هه‌ڵگرتوه بۆ به‌دیهێنانى ئامانجه‌کانى ترمان، هاو په‌یمانى موڵکى که‌سێک یان چه‌ند که‌سێک نیه خاوه‌نداریه‌تیه‌که‌ى ده‌گه‌ڕێته‌وه بۆ ههموو هاودیدان، هاوپه‌یمانى له ئه‌نجامدانى گۆرانکارى به‌رده‌وامه که ئه‌وه‌ش نیشانه‌ى زیندوێتى ئه‌و قه‌واره‌یه . هاوڵاتى: به پێى هه‌ندێک زانیارى که ده‌ست هاوڵاتى که‌وتووه دکتۆر محه‌مه‌د ڕه‌ئوف یش نیگه‌رانه و دانیشتووه له ماڵه‌وه؟ ئارام قادر: به‌ڕێز مامۆستا محه‌مه‌د یه‌کێک بووه له نیشانه جوانه‌کانى هاوپه‌یمانی، بێ ئه‌وه‌ى هیچ پۆستێکى فه‌رمیى هه‌بێت ، دڵسۆزانه کارو چالاکى کردوه، هاوپه‌یمانى ئه‌وه‌ى سه‌لماند کارکردن په‌یوه‌ست نیه به پۆسته‌وه، مامۆستا محمد نه‌ک ته‌نها به‌رده‌وامه به‌ڵکو پێکه‌وه داڕێژه‌رو دامه‌زرێنه‌رى پرۆژه‌ى نیشتیمانین . هاوڵاتى: ئایا پلانتان چییه دواى دوورکه‌وتنه‌وه‌ى ئه‌و هاودیدانه‌تان؟ قسه‌یان له‌گه‌ڵ ده‌که‌ن بۆ چاره‌سه‌رکردنى کێشه‌کان؟ ئارام قادر: هاوپه‌یمانى کۆیله په‌روه‌رده‌ناکات و گره‌نتى له‌که‌س وه‌رناگرێت تا مردن بمێنێته‌وه له ناو هاوپه‌یمانى و ده‌ست له کار کێشانه‌وه تایبه‌ت نیه به هاوپه‌یمانى، ههموو حزبێکى سیاسى له رابردوو، له ئێستا و داهاتووش ئه‌ندامه‌کانى مافیان ههبووه ده‌ست له‌کاربکێشنه‌وه، حاڵه‌تێکى سروشتى و ئاساییه ، پێشتریش چه‌ند جارێک هه‌ندێک هاودیدمان ده‌ستیان له کار کێشاوه‌ته‌وه و پاشان گه‌ڕاونه‌ته‌وه، هه‌ندێک له‌و هاودیدانه وه‌ک چۆن له رابردوودا هاوڕێ و هاوکارمان بوون هه‌ر وا ده‌مێننه‌وه. ئێمه سیاسه‌ت تێکه‌ڵ به په‌یوه‌ندییه کۆمه‌ڵایه‌تییه‌کان ناکه‌ین، به‌ڵام وه‌کو عورفى حزبایه‌تى هه‌ر دواى وازهێنانى ئه‌و چه‌ند که‌سه له ماوه‌ى چه‌ند ڕۆژێکى که‌مدا به‌پێى په‌یڕه‌ووه پشت به‌ست به ریزبه‌ندى ژماره‌ى ده‌نگى هاودیدان له هه‌ڵبژاردنى ئه‌نجومه‌نه‌کان چه‌ند هاودیدێکى تر له شوێنه‌کانیان دانراوه و ئێستا هیچ کێشه‌یه‌کمان نه‌ماوه. ههموو لایه‌ک دڵنیا ده‌که‌مه‌وه، پیلانگێڕیى وهه‌راسان کردن و گرفته‌کان پرۆژه‌ى هاوپه‌یمانى و دیدگاى نیشتمانى ناوه‌ستێنیت و کاروان به‌رده‌وامه و ئه‌م بابه‌تانه ده‌بنه مێژوو . به‌ڵام له هه‌مان کاتدا هه‌ر که‌سێک ده‌رکرابێت یان ده‌ستى له‌کار کێشابێته‌وه مافى نیه ناو مۆرو پێگه‌و نامه‌ى فه‌رمى هاوپه‌یمانى به‌کار بهێنێت و به مافى خۆمانى ده‌زانین رێکارى یاسایى بگرینه به‌ر، چونکه ئه‌و جۆره کارانه له یاسادا به تاوان هه‌ژمار کراوه.
سازدانى: هاوڵاتى سێ له سه‌ر چوارى هاودیدانى هاوپه‌یمانیى نیشتمانیى و زۆرینه‌ى ره‌هاى ئه‌ندامانى ئه‌نجومه‌نى سیاسى و جێبه‌جێکردنى هاوپه‌یمانیى به‌وته‌ى دکتۆر موئمین زه‌ڵمى له هه‌فته‌ى رابردوودا ده‌ستیانله‌کارکێشایه‌وه و ئه‌نجومه‌نى نوێنه‌ران (په‌رله‌مان)ى هاوپه‌یمانیى هه‌ڵوه‌شانه‌وه‌ى ئه‌وحزبه‌ى راگه‌یاند. له‌م چاوپێکه‌وتنه‌یدا له‌گه‌ڵ هاوڵاتى، د. موئمین زه‌ڵمى ئه‌ندامى پێشووى ئه‌نجومه‌نى سیاسى هاوپه‌یمانى که پاش ده‌ستله‌کارکێشانه‌وه‌ى له‌گه‌ڵ دوو هاوڕێیتریدا هاوپه‌یمانیى نیشتمانى قسه له‌سه‌ر بارودۆخى ناوخۆیى هاوپه‌یمانیى ده‌کات و راشیده‌گه‌یه‌نێت، ئه‌وه‌ى ئه‌وان کردوویانه ده‌ستله‌کارکێشانه‌وه نه‌بووه به‌ڵکو " ئینقاز بووه بۆ رزگارکردنى گه‌نجان و هاودیدانى هاوپه‌یمانیى له غه‌رقبوونیان له گه‌ڕه‌ڵاوژێ سیاسییه‌کاندا". هاوڵاتى: له ماوه‌ى دوو ساڵى رابردوودا هاوپه‌یمانى و نه‌وه‌ى نوێ دروست بوون هه‌ردو هێزه نوێکه بانگه‌شه‌ى ئه‌وه‌تان ده‌کرد که نمونه‌یه‌کى جیاوازن له یه‌کێتى و پارتی، به‌ڵام هه‌ردوو پارته‌که ناکۆکى و که‌رتبونتان تێکه‌وت ئه‌مه بۆچی؟ د. موئمین زه‌ڵمی: له راستیدا بارودۆخى سیاسى کوردستان به داخه‌وه وه‌ک زۆربه‌ى کایه‌کانیترى ژیانى تاکى کوردی، بارودۆخێکى ناته‌ندروسته، ئه‌مه‌ش له ده‌یه‌ى رابردوودا زیاتر هه‌ستى پێکرا، هه‌ر ئه‌وه‌ش بوو که وایکرد گوڕو تینى جیاواز له چه‌ند لایه‌که‌وه وه‌گه‌ڕبخرێن بۆ هه‌وڵدان بۆ راستکردنه‌وه‌ى ئه‌و باودۆخه سیاسیه. دڵنیام ههموو ئه‌و به‌ڕێزانه‌ش که به‌م ئه‌رکه هه‌ستاون، روئیاى جیاوازیان ههبووه، ئه‌وه‌ى په‌یوه‌ندى به ئێمه‌وه هه‌یه، هه‌ر له راگه‌یاندنى هاوپه‌یمانییه‌وه رامانگه‌یاند نیازمان تێپه‌ڕاندنى دابه‌شکارییه‌کانه، چونکه کۆمه‌ڵگه‌ى کوردستان دابه‌شبوونه‌که‌ى فراوانه و سنوره سیاسى و جوگرافى و کۆمه‌ڵایه‌تى و ئاینییه‌کان ته‌واو تۆخکراونه‌ته‌وه. بۆیه‌ش ئێمه به نه‌فه‌سێکى نوێى گه‌نجانه و به ئامانجى به‌رژه‌وه‌ندى گشتى و سیاسه‌ت و حیزبایه‌تییه‌کى ته‌ندروست و گێرانه‌وه‌ى متمانه بۆ سیاسه‌ت و حیزب، هه‌نگاومان هه‌ڵگرت و به‌رده‌وامیماندا به هاوپه‌یمانى و له‌م پێناوه‌شدا ههموو به‌رژه‌وه‌ندییه شه‌خسییه‌کانمان وه‌لاناو له چوارچێوه‌ى هێنانه‌دى ئامانجه‌کان و چاکه‌ى گشتییدا کارمان کرد. بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌ش ههموو تواناى خۆمان خسته‌گه‌ر بۆ ئه‌وه‌ى هاوپه‌یمانى به ئاراسته‌ى ئامانجه‌کانى هه‌نگاو بنێ و هیوا بگێریته‌وه بۆ پڕۆسه‌ى سیاسیی، به‌ڵام به‌داخه‌وه به مه‌به‌ست له ئامانجى خۆى به‌لاڕێدابرا و له برى پرۆژه‌یه‌کى نیشتیمانى سیاسی، ئاماژه‌کانى کردنى به دوکانى سیاسیى لێوه به‌ده‌رکه‌وت، که ئه‌مه‌ش پێچه‌وانه‌ى دیدگا و ئامانجى سیاسیى ئێمه و به‌رژه‌وه‌ندى باڵاى خه‌ڵکى کوردستانه، چونکه بڕوامان وایه ده‌بێته بارگرانیه‌کیتر و جگه له زیادکردنى ژماره‌یه‌کیتر بۆ ژینگه‌ى حیزبى هیچیتر نیه. بۆیه‌ش بارودۆخى هاوپه‌یمانیى ناکۆکى ناوخۆیى نیه ئه‌وه‌نده‌ى رۆڵبینینه بۆ وه‌ستانه‌وه دژى تاکڕه‌وى و ناشه‌فافیه‌ت و نارۆشنى دیبلۆماسییه‌ت و ناپه‌به‌ندییه به په‌یڕه‌وى ناوخۆوه. هاوڵاتى: ماوه‌ى دوو ساڵه چۆن ئیداره‌ى حزبه‌کاتان کردووه له روى داراییه‌وه، سه‌رچاوه‌ى داراییتان چى بوو؟ چۆن خه‌رج ده‌کرا؟ د. موئمین زه‌ڵمی: نارۆشنى پرسى دارایى و قۆرخکارى و ناشه‌فافییه‌ت و پابه‌ندبوون به په‌یڕه‌وى ناوخۆى حزب و کارنه‌کردن به یه‌ک تیمى و ئاڵۆزى و پڕگرێوگۆڵى په‌یوه‌ندییه حزبییه ناوخۆیى وئیقلییمه‌ییه‌کان ئه‌و هۆکارانه‌بوون که واى لێکردین راستییه‌کان بۆ هاودیدان و جه‌ماوه‌رى کوردستان روونبکه‌ینه‌وه و بێبه‌ریبوونى خۆمان له‌هه‌ر هه‌نگاوێکى سیاسى دامه‌زرێنه‌رانى هاوپه‌یمانیى بگرینه‌به‌ر و پێمان وایه روونکرده‌وه‌ى بارودۆخه‌که بۆ هه‌موولایه‌ک قۆناغى گه‌شى هیوادارییه بۆ ئینقازى گه‌نجانى ناو حزبه‌کان به‌و ئاقاره سیاسییه ناته‌ندروسته‌ى که دامه‌زرێنه‌رانى ده‌یانویست ئاراسته‌یان بکه‌ن، ئێمه هه‌وڵى زۆرماندا و چه‌ندین پرسیارمان کرد و وه‌ڵامى رۆشنمان ده‌ستنه‌که‌وت. هاوڵاتى: بۆچى ده‌ستانله‌کارکێشایه‌وه نه‌ده‌تانده‌توانى به‌پێى په‌یره‌وى ناوخۆ کێشه‌کان چاره‌سه‌ر بکه‌ن؟ د. موئمین زه‌ڵمی: له راستیدا کۆمه‌ڵێک هۆکارى بابه‌تى وایان لێکردین به‌م ساڵڤج و ئینقازه هه‌ستین بۆ رزگارکردنى گه‌نجان و هاودیدانى هاوپه‌یمانیى له غه‌رقبوونیان، و چیتر گه‌ڕه‌لاوژێ سیاسییه‌کان قبوڵ نه‌که‌ین و هاودیدان و راى گشتى ئاگادار بکه‌ینه‌وه، له پێش هه‌موویانه‌وه به‌لاڕێدابردنى دیدگا و پڕۆژه‌ى نیشتیمانى که له بنه‌ڕه‌تدا بۆ ئه‌و ئامانجه فراوانه به‌رده‌وامیمان به هاوپه‌یمانى دا، تاکو له حزب فراوانتر بێت و بکرێته هه‌وێنى خزمه‌ت به خه‌ڵک و کارى پێکه‌ویى نیشیمانییانه. هه‌روه‌ها ناڕوونى له سیاسه‌تى هاوپه‌یمانى و پابه‌ندنه‌بوون به په‌یڕه‌وى ناوخۆ و پلانى ستراتیجى چوار ساڵى هاوپه‌یمانی. گرنگه ئاماژه به‌وه بده‌م که ته‌واوى هاودیدان به ئه‌ندامانى ئه‌نجومه‌نى سیاسیشه‌وه خۆبه‌خشانه و له‌سه‌ر گیرفانى خۆیان هاوپه‌یمانیان ڕاگرت، به‌ڵام له به‌رامبه‌ردا ناشه‌فافى له سه‌رچاوه‌کانى دارایى حیزب که دامه‌زرێنه‌رانى هاوپه‌یمانیى له ههموو هاودیدانیان ده‌شارده‌وه به یاریده‌ده‌ر و ئه‌ندامانى ئه‌نجومه‌نى سیاسیشه‌وه. به‌داخه‌وه ده‌بێ بڵێم که میکانزمى بڕیاردان له ناو هاوپه‌یمانیدا به‌پێى بنه‌ماکانى کارى هاوپه‌یمانى نه‌بووه و به پێچه‌وانه‌ى کارى پێکه‌وه‌ییه‌وه بڕیار ده‌رکراوه، ئه‌مه‌ش وایکردووه وێڕاى بوونى ناڕه‌زایی، چه‌ندین بڕیاڕى هه‌ڵه‌ى تاکڕه‌وانه به‌سه‌ر هاوپه‌یمانیدا تێپه‌ڕێنرێت، له لایکیتره‌وه ئه‌گه‌رچى دروستکردنى په‌یوه‌ندى سیاسى و دیبلۆماسى به پێى په‌یڕه‌وى ناوخۆ، یه‌کێک بووه له کاره سه‌ره‌کییه‌کانى ئه‌نجومه‌نى سیاسیی، به‌ڵام به‌داخه‌وه له‌ده‌ره‌وه‌ى ئه‌و ئه‌نجومه‌نه هه‌نگاوه‌کان نراون. هاوڵاتى: چاره‌نوسى ئه‌ندامه وازهێنراوه‌کان چى ده‌بێت؟ پلان و به‌رنامه‌ى داهاتوتان چیه؟ ده‌چنه‌وه نێو حزبه‌کانتان یان بیرۆکه‌ى ترتان هه‌یه، هیچ حزبێک په‌یوه‌نده‌ى پێوه‌که‌ردون دواى وازهێنانتان؟ د. موئمین زه‌ڵمی: بۆ پڕۆژه‌ى داهاتوومان، به دڵنیاییه‌وه ئێمه له چوارچێوه‌ى به‌رژه‌وه‌ندییه‌کانى خه‌ڵکى هه‌رێمى کوردستان کارى سیاسى و مه‌ده‌نى خۆمان ده‌که‌ین و له به‌ره‌ى خه‌ڵکدا ده‌بین و هیچ کات ناچینه نێو به‌رژه‌وه‌ندى و ململانێ ناته‌ندروسته حیزبییه بچوکه‌کانه‌وه. پێمانوایه ئێمه و هاوڕێکانمان ئه‌و سامانه مرۆییه‌ین که ده‌توانین ببنه پایه‌ى سه‌ره‌کى به‌ره‌ى داکۆکى راسته‌قینه له خه‌ڵکى کوردستان و ئاماده‌یى خۆمان بۆ ده‌ستبارگرتن له‌گه‌ڵ دڵسۆزانى خه‌ڵک راده‌گه‌یه‌نین. له داهاتووشدا تواناکانى خۆمان ده‌خه‌ینه خزمه‌تى خه‌ڵکه‌وه، وه‌ک ئاماژه‌م پێکرد ئێمه له پێناو گێڕانه‌وه‌ى متمانه بۆ سیاسه‌ت و حزب له‌م وڵاته‌دا به‌رده‌وامیمان به هاوپه‌یمانیدا و ئه‌م ئاڵه‌نگارییه گه‌وره‌یه‌مان گرته ئه‌ستۆ، بڕیارى ئێستاشمان هه‌ر له‌سه‌ر هه‌مان پره‌نسیپه و له سه‌ر بنه‌ماى گێڕانه‌وه‌ى متمانه‌یه به سیاسه‌تى ته‌ندروست و نیشتیمانیانه ده‌ستمان له‌کارکێشاوه‌ته‌وه.
سازدانى: ئارا ئیبراهیم وته‌بێژى به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تى گشتى ته‌ندروستى سلێمانى ده‌ڵێت له قۆناغێکى نوێى مه‌ترسدیارى ڤایرۆسى کۆرۆناداین و ئێستا له‌ناو کۆمه‌ڵگاو گه‌ره‌که‌کانیشدا بڵاوبووه‌ته‌وه‌و ده‌شڵێت:" دۆخه‌که توڵ ده‌کێشێت.. خه‌ڵک با نه‌یاته به‌رده‌رگاکه‌شى.. دۆخه‌که مه‌ترسیداره". دکتۆر یاد نه‌قشبه‌ندى، وته‌بێژى به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تى گشتى ته‌ندروستى پارێزگاى سلێمانى زۆر راشکاوانه له‌م چاوپێکه‌وتنه‌دا بۆ هاوڵاتى دواو وتى:" ئه‌م دۆخه توڵ ده‌کێشێت، پێویسته یه‌ک که‌س له‌ماڵێکدا بچێت پێداویستى هه‌فتانه بکرێت و دواتریش خۆى ته‌عقیم بکات و رێنماییه ته‌ندروستییه‌کان جێبه‌جێ بکات، ئه‌گه‌ر وانه‌که‌ین دۆخه‌که له کۆنتڕۆڵ ده‌رده‌چێت". وته‌بێژى ته‌ندروستى سلێمانى له قۆناغى دووه‌مى ڤایرۆسى کۆرۆناداین و ئێستا له‌ناو خه‌ڵکدایه‌و "ئه‌و حاڵه‌تانه تۆمار ده‌کرێت که له‌ناو کۆمه‌ڵگاکه‌دایه نه‌ک ئه‌وانه‌ى له ئێران و وڵاتانى ئه‌وروپا گه‌راونه‌ته‌وه". هاوڵاتى: وه‌زعى پارێزگاى سلێمانى چۆنه له‌باره‌ى ڤایرۆسى کۆرۆناوه؟ یاد نه‌قشبه‌ندى: له‌قۆناغێکى مه‌ترسیدارداین هاوڵاتى: مه‌ترسیداره‌ه ئه‌وه‌یه توشبووى دیکه له به‌نزینخانه‌کان و نانه‌واخانه‌کان هه‌یه یان چییه؟ یاد نه‌قشبه‌ندى:ئێستا تۆ واریده تووش بووبیت، ره‌نگه من تووش بوبم به‌سه‌راحه‌ت، ره‌نگه ئێستا من بێم بۆ لاى تۆ بڵێت دکتۆر یاد تووش بووه، ئه‌مه واقعییه‌که‌یه. هاوڵاتى: چه‌ند حاڵه‌ت هه‌یه که له که‌ره‌نتینه‌کاندا ماونه‌ته‌وه‌و یه‌کلاینه‌کراونه‌ته‌وه تووشبووى کۆرۆنان یان نا؟ یاد نه‌قشبه‌ندى: ئه‌وانه‌ى له که‌ره‌نتینه‌کاندان کۆنتڕۆڵ کراون، ئه‌وانه‌ى پشکنینمان بۆ کردوون نێگه‌تیڤ ده‌بن به‌واتاى ئه‌وه‌ى که تووشى کۆرۆنا نه‌بوون، به‌ڵام ئێمه له که‌ره‌نتینه ترسمان نییه، کێشه‌که ئه‌وه‌یه هاتۆته ناو کۆى خه‌ڵکه‌وه و له‌به‌رده‌رگاى ماڵه‌کاندایه. هاوڵاتى: هاوڵاتیان چى بکه‌ن بۆ خۆپارێزیان له ڤایرۆسى کۆرۆنا؟ یاد نه‌قشبه‌ندى: پێویسته خه‌ڵک له‌ماڵه‌وه بمێنێته‌وه‌و نه‌شیاته به‌رده‌رگا، بۆ نمونه خێزانێکى پێنج نه‌فه‌رى پێداویستى رۆژانه‌یان هه‌یه، ناکرێت کابرا بێته ده‌رێ تا سۆپه‌رماکێت بچێت بۆ کیلۆیه‌ک ته‌ماته‌و دواتریش دووجارى تر بۆ شتى دیکه بڕواته ده‌ره‌وه، پێداویستى خۆت هه‌فتانه بکڕه‌و یه‌ک که‌سیش له‌ماڵه‌که بچێته ده‌ره‌وه ئیتر باوکه کوڕى گه‌وره‌یه، هه‌ر که‌سێکه، گرنگ ئه‌وه‌یه یه‌ک که‌س زیاتر نه‌چێته ده‌ره‌وه ئه‌ویش هه‌فتانه بۆ شتى پێداویستى زه‌رور، واباشتره که‌سه به‌ته‌مه‌نه‌کان نه‌چنه ده‌ره‌وه که‌سێکى گه‌نج بڕواته ده‌ره‌وه، هه‌رچه‌نده کۆرۆنا گه‌نج و پیر ناناسێت، به‌ڵام گه‌نج مه‌ناعه‌ى جه‌سته‌ى باشتره له به‌ته‌مه‌نێک. ئه‌و که‌سه‌ى ده‌چێته ده‌ره‌وه پێویست ده‌کات رێنماییه ته‌ندروستییه‌کان جێبه‌جێ بکات و خۆى ته‌عقیم بکات و بێته‌وه ناو که‌سوکاره‌که‌ى و ته‌نها به‌م رێگایه ڤایرۆسى کۆرۆنا کۆنتڕۆڵ ده‌کرێت. هاوڵاتى:ئه‌وانه‌ى چونه‌ته ده‌ره‌وه‌ى شاره‌کان رێگه‌یان پێ ده‌درێت بێنه‌وه ناوشار؟ یاد نه‌قشبه‌ندى: ئه‌وه‌یان قایمقامییه‌تى ناوشار ده‌یزانێت چ ئیجرائاتێک له‌به‌رانبه‌ریاندا ده‌کرێت. هاوڵاتى: ئه‌وانه‌ى تووشى ڤایرۆسه‌که بوون چه‌ند که‌سیان به‌رکه‌وته‌یان له‌گه‌ڵ ئه‌وانه‌دا نه‌بووه که له ئێران یان وڵاتانى ئه‌وروپا گه‌راونه‌ته‌وه؟ یاد نه‌قشبه‌ندى: دوێنێ خۆتان ده‌زانن شه‌ش حاڵه‌تى دیکه‌ى تووش بووى ڤایرۆسى کۆرۆنا له پارێزگاى سلێمانى راگه‌یه‌ندرا، زۆرینه‌ى ئه‌وانه‌ى تا ئێستا تووشى ڤایرۆسه‌که بوون ئه‌وانه‌ن له ئێران گه‌راونه‌ته‌وه یان به‌رکه‌وتنیان له‌گه‌ڵیدا ههبووه، به‌ڵام ئه‌مه له قۆناغى یه‌که‌مدا له‌وه‌دا بووین، ئێستا له قۆناغى دووه‌مداین که حاڵه‌تمان هه‌یه نه گه‌شتى ئێرانى کردووه‌و نه به‌رکه‌وته‌ى ههبووه له‌گه‌ڵ که‌سانى تووشبوو، واتا له‌ناو کۆمه‌ڵگادا کۆرۆنا بوونى هه‌یه‌و له‌مه‌ودوا ئه‌و حاڵه‌تانه ده‌دۆزرێنه‌وه که له‌ناو کۆمه‌ڵگادان و که هیچ به‌رکه‌وتنێکیان له‌گه‌ڵ ئه‌وانه نه‌بووه که له ئێران و وڵاتانى دیکه گه‌راونه‌ته‌وه. هاوڵاتى:ده‌وترێت تا 2ى نیسان پێشنیار کراوه واده‌که درێژ بکرێته‌وه بۆ رێگرتن له بڵاوبونه‌وه‌ى ڤایرۆسى کۆرۆنا؟ یاد نه‌قشبه‌ندى: ئێمه پێشنیار ده‌که‌ین که قه‌ده‌غه‌ى هاتوچۆى شارو شارۆچکه‌کان به‌هه‌موو شێوه‌یه‌ک قه‌ده‌غه بێت و واده‌ى بۆ درێژبکرێته‌وه، بۆ ناو شاریش ته‌نها بۆ حاڵه‌ته زه‌روره‌کان هاتوچۆ هه‌بێت بۆ ئه‌و که‌سانه‌ى رێگه‌پێدراون، له‌گه‌ڵ ئه‌و که‌سانه‌ى که خواردن ده‌بنه نێو گه‌ره‌که‌کان. هاوڵاتى: وه‌ڵامم وه‌رنه‌گرت ده‌که‌وینه دواى 1ى نیسان واتا ئه‌م حاڵه‌ته 10 رۆژى دیکه درێژ ده‌کرێته‌وه؟ که ئه‌مه پرسیارى زۆرینه‌ى هاوڵاتیانه؟ یاد نه‌قشبه‌ندى: ئه‌مه ڤایرۆسێکى نوێیه‌و هیچ که‌سێک نازانێت تا که‌ى به‌رده‌وام ده‌بێت، ته‌سه‌ور ده‌که‌ین ده‌که‌وینه دواى مانگى نیسانیش، ئه‌م بابه‌ته تووڵ ده‌کێشێت. وا ته‌سور ده‌که‌ین بکه‌وێته دواى 1ى نیسانیش، به‌ڵام که توڵى کێشا و ئیجرائاته‌کان چى لێ دێت ده‌بێت کۆبونه‌وه بکرێت و گفتوۆى له‌سه‌ر ده‌کرێت، بێگومان پێشنیارى ئێمه ئه‌وه‌یه خه‌ڵک نه‌یاته به‌رده‌رگاکه‌ى نه‌ک ته‌نها قه‌ده‌غه‌ى هاتوچۆ. هاوڵاتى: قسه‌ى به‌رپرسان له‌سه‌رو هه‌مویانه‌وه سه‌رۆکى حکومه‌ت که ده‌ڵێت رێژه‌ى تووشبوون له هه‌ڵکشاندایه، ئه‌مه گومانى لاى خه‌ڵک دروست کردووه که رێژه‌ى تووشبوان زیاتره له‌وه‌ى راده‌گه‌یه‌نرێت؟ یاد نه‌قشبه‌ندى: دڵنیایى ده‌ده‌ین به‌هاوڵاتیان هه‌ر حاڵه‌تێکى نوێى پۆزه‌تیف(تووشبوو به کۆرۆنا) هه‌بێت رایده‌گه‌یه‌نین، به‌ڵام ناکرێت حاڵه‌تێک لێى به گومان بیت بڵێت پۆزه‌تیڤه‌و تووشبووه هه‌تا پشکنینه‌که‌ى یه‌کلاده‌کرێته‌وه. هاوڵاتى: مادام له هه‌ڵکشاندایه ئیجرائاته‌کان پێویست ناکات توندتر بکرێته‌وه؟ یاد نه‌قشبه‌ندى: ئه‌وه‌ى ده‌یبینیت بازگه‌کان زۆر کراوه له‌ناو شارى سلێمانى و شه‌قه‌مه‌کان به‌رده‌بستى بۆ دانراوه، ئێمه وه‌کو لایه‌نى ته‌ندروستین و ئه‌منى نین، به سوپاسه‌وه ههموو لایه‌نه ئه‌منییه‌کانى وه‌حده ئیدارییه‌کانى هاوکارى ته‌واو پێشنیاره‌کانى به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تى گشتى ته‌ندروستى سلێمانیان کردووه وا ههست ده‌که‌ین ئێمه سه‌رۆکى وه‌حده‌ى ئیدارین، ئه‌وه‌دنه به‌ده‌م داواکارییه‌کانى ته‌ندروستى سلێمانییه‌وه‌ن، ئێمه داوا ده‌که‌ین به‌هه‌ر شێوازو رێگه‌یه‌ک رێگه به خه‌ڵک نه‌درێت بێته ده‌ره‌وه له ماڵه‌کان بۆ کارى زۆر پێویست و زه‌رور نه‌بێت ته‌نانه‌ت بۆ به‌رده‌رگاکه‌ش، ئه‌وه لایه‌نى ئه‌منیی ده‌بێت جێبه‌جێى بکات. هاوڵاتى: چ داواکارییه‌کتان هه‌یه بۆ هاوڵاتیان که دۆخه‌که له مه‌ترسیدایه؟ یاد نه‌قشبه‌ندى: به‌راستى نامانه‌وێت سبه‌ى خه‌ڵک گله‌یمان لێ بکات، که خوانه‌خواسته دۆخه‌که خراپ ببێت و له کۆنتڕۆڵى ئێمه‌دا نه‌مێنێت، چونکه پێویستى به کارمه‌ند و پزیشى پسۆرى زۆر هه‌یه‌و ئه‌گه‌ر خوانه‌خواسته له کۆنتڕۆڵ ده‌ربچێت ناتوانین که هاوڵاتیه‌ک هات و بڵێن شوێن و جێگه‌مان نییه، تکایه با له‌ماڵه‌کانى خۆیاندا بمێننه‌وه و با وه‌کو ئیتاڵیاو ئیسپانیاو وڵاتانى دیکه‌مان لێ نه‌یان که له کۆنتڕۆڵ ده‌رچووه‌و رۆژانه سه‌دان که‌س به‌و هۆیه‌وه گیان له‌ده‌ست ده‌ده‌ن.
سازدانى: ئارا ئیبراهیم به‌شى سێیه‌م و کۆتایى جه‌میل بایک هاوسه‌رۆکى (ک.ج.ک) له به‌شى سێیه‌مى چاوپێکه‌وتنه‌که‌یدا له‌گه‌ڵ هاوڵاتى پرسى مانه‌وه‌ى هێزه‌کانى ئه‌مریکا له باکورو رۆژهه‌ڵاتى سوریا باس ده‌کات له‌گه‌ڵ سیاسه‌ته‌کانى ئه‌نه‌که‌سه و مه‌به‌سته‌کانى له رۆژئاواى کوردستاندا. جه‌میل بایک هاوسه‌رۆکى که‌جه‌که له‌به‌شى سێیه‌مى چاوپێکه‌وتنه‌که‌یدا له‌گه‌ڵ هاوڵاتى، زانیارى نوێ له‌سه‌ر دوو ده‌ستگیر کراوه‌که‌ى میت ئاشکرا ده‌کات و ده‌ڵێت:" هاوکارى له‌نێوان میت و هه‌واڵگرى پارتیدا هه‌یه". جه‌میل بایک له به‌شێكی قسه‌كانیدا باسی گۆشه‌گیریی عه‌بدوڵا ئوۆجالان و هه‌وڵه‌كان بۆ ئازادكردنی ده‌كات و ده‌ڵێت ''مام جه‌لال سه‌باره‌ت به رێبه‌ر ئاپۆ هه‌ستیار و هۆشیار بوو. به‌رله‌وه‌ى نه‌خۆش بکه‌وێت پلانى دانابوو که بۆ ئازادى رێبه‌رئاپۆ که‌مپینێک رێک بخات. ئاماده‌کارى ئه‌م که‌مپینه‌ى ده‌کرد. ئه‌مه هه‌ڵوێستێک راسته که پێویسته به نموونه وه‌ربگیردرێت''. گه‌لى باشوورى کوردستان، ژنان و لاوان به جاران ناڕه‌زایه‌تییان به‌رامبه‌ر به‌م دۆخه ئه‌نجام داوه، داوایان کردووه که له‌شکرى تورک له سه‌ر خاکى باشوورى کوردستان ده‌رکه‌وێت. باریزترین گوزارشت له‌م داواکارییه‌ى گه‌ل گرتنى باره‌گاى ده‌وڵه‌تى تورکیا بوو له لایه‌ن گه‌لى شێلادزێ. PDK ویستى ئه‌مه به پ.ک.ک ه‌وه ببه‌ستێته‌وه. ئه‌مه له‌کاتێکدایه که سه‌رهه‌ڵدانى شێلادزێ کاردانه‌وه‌ى خۆڕسکى گه‌ل بوو. سیاسه‌تمه‌داران پێویسته به گوێره‌ى ئیراده‌ى گه‌ل بجۆڵێنه‌وه. هه‌تا ئه‌م هه‌ڵوێسته‌ى PDK به‌رده‌وام بێت، ئه‌م باره‌گایانه هه‌ڵناگیرێن، ناتوانێ هه‌ڵیانگرێت هاوڵاتى: په‌رله‌مانى عێراق بریاریدا هێزه بیانییه‌کان له‌سه‌ر خاکى عێراق نه‌مێنن، پێتانوایه کاتى ئه‌وه هاتووه سه‌رکردایه‌تى سیاسى کورد رێگه نه‌دات هێزه‌کانى تورکیا له‌ناو خاکى هه‌رێمدا بمێننه‌وه؟ جه‌میل بایک: بێگومان هه‌ر کۆمه‌ڵگایه‌ک، هه‌ر ده‌وڵه‌تێک ده‌یه‌وێت که هێزه بیانییه‌کان له سه‌ر خاکى ده‌رکه‌ون. مادام که ئه‌نجوومه‌نه‌کان نوێنه‌رایه‌تى ئیراده‌ى گه‌لن پێویسته رێز له‌م بڕیاره بگیردرێت. کوردیش پێویسته داوا بکه‌ن هێزه بیانییه‌کان له سه‌ر خاکه‌که‌یان ده‌ربکه‌ون. به‌ر له ههموو شتێکیش پێویسته داوا بکه‌ن هێزى تورکیا له سه‌ر خاکى کوردان ده‌ربکه‌وێت. ده‌وڵه‌تى تورکیا دوژمنى کورده. هێزێک که دوژمنى کورده ئێستا هاتووه و له سه‌ر خاکى کوردستان به ده‌یان باره‌گاى داناوه. ئه‌مانه هێزى داگیرکه‌رن. گه‌لى باشوورى کوردستان، ژنان و لاوان به جاران ناڕه‌زایه‌تییان به‌رامبه‌ر به‌م دۆخه ئه‌نجام داوه، داوایان کردووه که له‌شکرى تورک له سه‌ر خاکى باشوورى کوردستان ده‌رکه‌وێت. باریزترین گوزارشت له‌م داواکارییه‌ى گه‌ل گرتنى باره‌گاى ده‌وڵه‌تى تورکیا بوو له لایه‌ن گه‌لى شێلادزێ. PDK ویستى ئه‌مه به پ.ک.ک ه‌وه ببه‌ستێته‌وه. ئه‌مه له‌کاتێکدایه که سه‌رهه‌ڵدانى شێلادزێ کاردانه‌وه‌ى خۆڕسکى گه‌ل بوو. سیاسه‌تمه‌داران پێویسته به گوێره‌ى ئیراده‌ى گه‌ل بجۆڵێنه‌وه. هه‌تا ئه‌م هه‌ڵوێسته‌ى PDK به‌رده‌وام بێت، ئه‌م باره‌گایانه هه‌ڵناگیرێن، ناتوانێ هه‌ڵیانگرێت. به‌ڵام ئه‌وه‌ش شتێکى مسۆگه‌ره که رۆژێک دێت ئه‌م باره‌گا سه‌ربازییانه له لایه‌ن گه‌له‌وه هه‌ڵده‌گیردرێن. چۆنکه تا ئه‌و کاته‌ى که ئه‌م باره‌گایانه هه‌ڵنه‌گیردرێن، گه‌لى کوردستان ههست به ئازادى ناکات، ناتوانێ بلێى که نیشتمانێکى ئازادم هه‌یه. ئارمانجى ئێمه پێویسته بونیادنانى کوردستانێک بێت که له ژێر ئه‌مر و فه‌رمووده‌ى که‌س دا نه‌بێت. هه‌بوون یان نه‌بوونى هێزه بیانییه‌کان پێویسته ته‌نیا گرێدراو به بڕیار و ئیراده‌ى هێزه سیاسییه‌کان نه‌بێت. با بۆ ئه‌م بابه‌ته ریفراندۆمێک بکرێت و بزانین گه‌ل ده‌یه‌وێت ئه‌م هێزه بیانییانه هه‌بن یان نا. ئه‌و کات به گوێره‌ى ئه‌نجامه‌کانیشى هه‌ڵوێست وه‌رده‌گیردرێت. شێوازى هه‌ره راست بۆ ده‌ربڕینى هه‌ڵوێستى نه‌ته‌وه‌یى و دیموکراتى ئه‌مه‌یه. راستییه‌کى حاشاهه‌ڵنه‌گره که روسیاش ده‌یه‌وێت له سه‌رله‌نوێ داڕشتنه‌وه‌ى سوریادا خاوه‌ن کاریگه‌رى بێت. تورکیا و هه‌ندێک وڵاتى دیکه‌ش هه‌مان سیاسه‌ت له سه‌ر سوریا په‌یڕه‌و ده‌که‌ن. یه‌کێک له ئارمانجه سه‌ره‌کییه‌کانى تورکیا ئه‌وه‌یه که کورد له داهاتووى سوریادا هیچ پێگه‌یه‌کى سیاسى قازانج نه‌کات هاوڵاتى: دۆناڵد تره‌مپ سه‌رۆکى ئه‌مریکا باسى له‌وه‌کرد بۆ پارێزگارى له کورد له باکور و رۆژهه‌ڵاتى سوریا ده‌مێننه‌وه ؟ پێتانوایه مانه‌وه‌ى ئه‌مریکا له سوریا بۆ چ مه‌به‌ستێک ده‌بێت؟ جه‌میل بایک: ته‌نیا مه‌گه‌ر ئه‌وانه‌ى که هیچێک له سیاسه‌ت تێناگه‌ین و له ره‌وشى سیاسى رۆژهه‌ڵاتى ناوین هیچێک نازانن به‌م قسه‌یه‌ى ترامپ بڕوا بکه‌ن. سێ هۆکارى بنه‌ڕه‌تى بۆ مانه‌وه‌ى ئه‌مریکا له باکور-رۆژهه‌ڵاتى سوریا له ئارادایه. یه‌که‌میان ئه‌ویه که ده‌یه‌وێت هه‌بوونى خۆى له‌م هه‌رێمه‌دا بۆ سه‌رله‌نوێ داڕشتنه‌وه‌ى ده‌سه‌ڵاتى سیاسى له سوریادا به کار بێنێت. دووه‌م ه‌وَکار پته‌وکردنى کاریگه‌رییه‌کانیه‌تى له عێراق، به پشت به‌ستن به‌و هێزه‌ى که له سوریا هه‌یه‌تی. هۆکارى سێهه‌میش ئه‌وه‌یه که ده‌یه‌وێت کاریگه‌رى سیاسى له‌سه‌ر کورد هه‌بێت. هه‌ر سێ هۆکاره‌که‌ش له‌گه‌ڵ ئامانجه‌کانى ئه‌مریکا له رۆژهه‌ڵاتى ناوین یه‌ک ده‌گرنه‌وه. روسیاش ده‌وڵه‌تێکه که له بوارى سه‌ربازى و سیاسیدا له سوریا به هێزه، بانگه‌شه‌ى ئه‌وه ده‌کات که تاکه هێزى سیاسى و سه‌ربازییه به شێوه‌یه‌کى ره‌وا له سوریادا مابێته‌وه. بۆ ئه‌مه‌ش پشت به په‌یوه‌ندییه‌کانى له گه‌ڵ سوریا ده‌به‌ستێت. وا ده‌ڵێت که له سه‌ر بانگه‌وازى حکومه‌تى ره‌واى سوریا چۆوه‌ته ناو خاکى ئه‌و وڵاته‌وه. بێگومان هه‌رکه‌سه‌و لێکدانه‌وه‌ى تایبه‌تى خۆى بۆ ره‌وایه‌تى و مه‌شروعییه‌ت هه‌یه. به‌ڵام ئه‌وه‌ش راستییه‌کى حاشاهه‌ڵنه‌گره که روسیاش ده‌یه‌وێت له سه‌رله‌نوێ داڕشتنه‌وه‌ى سوریادا خاوه‌ن کاریگه‌رى بێت. تورکیا و هه‌ندێک وڵاتى دیکه‌ش هه‌مان سیاسه‌ت له سه‌ر سوریا په‌یڕه‌و ده‌که‌ن. یه‌کێک له ئارمانجه سه‌ره‌کییه‌کانى تورکیا ئه‌وه‌یه که کورد له داهاتووى سوریادا هیچ پێگه‌یه‌کى سیاسى قازانج نه‌کات. ئه‌مانه ویست و ئارمانجى هێزه ده‌ره‌کییه‌کانن. به‌ڵام ویست و ئیراده‌ى گه‌لانیش هه‌یه. ئاشکرایه که هێزه ده‌ره‌کییه‌کان کاریگه‌رییان له سه‌ر سیاسه‌ت هه‌یه. به‌ڵام پێویسته ئه‌و راستییه‌ش ببینین که ههموو شتێک به گوێره‌ى ویستى ئه‌وان ناڕاوت، چونکه تا ئه‌و کاته‌ى ئیراده‌ى گه‌لان له به‌رچاو نه‌گیردرێت سه‌قامگیرى سیاسى له سوریادا به‌رقه‌رار نابێت. سه‌ره‌کى ترینى ئه‌مانه‌ش ئیراده‌ى گه‌لى کورده. له لایه‌کى دیکه‌وه کورد له بوارى ئایدیۆلۆژى و سیاسیدا کاریگه‌رى له کۆمه‌ڵگاى عه‌ره‌بى و سوریانى هه‌رێمه‌که کردووه و له‌گه‌ڵ ئه‌وان هاوپه‌یمانى بونیاد ناوه. ههموو هێزه ده‌ره‌کییه‌کان ده‌یانه‌وێت کورد به لاى خۆیاندا بکێشن. بێگومان هه‌بوونى هێزه ده‌ره‌کییه‌کان له سوریا و له رۆژئاوى کوردستان مه‌ترسى بۆ کورد دروست ده‌کات. هه‌ربۆیه تێکۆشانى کورد به قۆناخێکى زۆر ئاڵوزدا تێپه‌ێ ده‌بێت. بێگومان راستییه‌کى رۆژهه‌ڵاتى ناوین و به تایبه‌تیش راستییه‌کى کورد هه‌یه. ئه‌ویش ئه‌وه‌یه که ژیانێکى ئازاد و دیموکراتى به‌بێ تێکۆشان ده‌سته‌به‌ر نابێت. گه‌لى رۆژئاواى کوردستان نابێت لایه‌نگرى له‌م هێز یان له‌و هێز بکه‌ن. پێویسته کورد و عه‌ره‌ب و ئاسور و سوریان ههموو پێکه‌وه له پێناو دیموکراتیزه‌کردنى سوریا و بونیادنانى کوردستانێکى خوه‌سه‌ر هه‌وڵ و تێکۆشانى خۆیان چێ بکه‌نه‌وه. هه‌روه‌ها پێویسته له‌و هه‌رێمانه‌ى که له ده‌ره‌وى کوردستانن، دیموکراسى هه‌رێمى هه‌بێت. ئه‌گه‌ر دیموکراسیبوونى گشتى و سیسته‌مى دیموکراسى هه‌رێمى له سوریادا بونیاد نه‌نرێت هیچ گه‌ره‌نتییه‌ک بۆ ئازادى رۆژئاواش نابێت. ئه‌گه‌ر له سوریا و رۆژئاواى کوردستاندا دیموکراسى بونیاد بنرێت، کاریگه‌رى هێزه ده‌ره‌کییه‌کانیش که‌م ده‌بێته‌وه. چۆنکه به‌کاریگه‌رترین رێگا بۆ شکاندن یاخود که‌مکردنه‌وه‌ى کاریگه‌رى هێزه ده‌ره‌کییه‌کان دیموکراسیبوون و به‌هێزکردنى ئیراده‌ى گه‌لانه. تێکۆشانى سه‌ربازى و سیاسى له رۆژئاواى کوردستاندا کۆتایى پێ نه‌هاتووه تورکیا ههموو رۆژێک هه‌ڕه‌شه‌ى داگیرکردنى رۆژئاواى کوردستان و شوێنه‌کانى دى ده‌کات. ته‌نانه‌ت، وه‌ک چۆن له عه‌فریندا، ده‌یه‌وێت له‌م هه‌ڵمه‌ته داگیرکارییه‌دا هێزه‌کانى ENKSش به‌شدارى پێبکات. ده‌وڵه‌تى تورکیا له پێناو شکاندنى ئیراده‌ى کوردى ئازاد ههموو ئه‌م رێگایانه تاقى ده‌کاته‌وه. له‌م دواییانه‌شدا هه‌ندێک له ئه‌ندامانى ENKS له‌گه‌ڵ وه‌زیرى ده‌ره‌وه‌ى تورکیا چاوپێکه‌وتێکیان ئه‌نجام دا و رایانگه‌یاند که تورکیا دژایه‌تى مافى گه‌لى کورد ناکات. ئه‌م راگه‌یاندنه‌ى ئه‌وان که کاتێکدایه که تورکیا ماوه‌یه‌ک به‌رله ئێستا به‌شێکى گرنگى رۆژئاواى کوردستانى داگیرکرد و ههموو کوردانى له‌وى ئاواره کرد. ئه‌گه‌ر له رۆژئاواى کوردستاندا، له ژێر چاودێرى هێزه نێوده‌وڵه‌تییه‌کاندا و له که‌شێکى سه‌ربه‌ستى پرۆپاگه‌نده هه‌ڵبژاردنێک ئه‌نجام بدرێت، ههموو که‌س ده‌توانێت به‌شدارى بکات. له نێوان کورداندا پێویسته دیموکراسییه‌کى ره‌ها هه‌بێت. پێویسته ههموو پارت و بزووتنه‌وه‌یه‌کان خاوه‌نى هه‌ر بیروبۆچوونێکى سیاسیش بن، بتوانن به شێوه‌یه‌کى ئازادانه کارى رێکخراوه‌یى و سیاسى بکه‌ن. به‌ڵام پێویسته که‌س له رێککه‌وتن هه‌ڵنه‌یه‌ت هاوڵاتى: ئه‌نه‌که‌سه له‌ناو ئۆپۆزسیۆنى سوریاو هاوپه‌یمانى تورکیادا ماوه‌ته‌وه، بۆچونتان چییه له‌سه‌ر ئه‌نه‌که‌سه که پارتێکى سیاسین له رۆژئاواى کوردستان؟ جه‌میل بایک: ئێمه ههموو کاتێک جه‌ختمان له سه‌ر ئه‌وه کردۆته‌وه که نه‌ک ته‌نیا ENKS به‌ڵکۆ هه‌رچى هێزى سیاسى هه‌یه بتوانێت به شێوه‌یه‌کى ئازادانه کارى سیاسى و رێکخستنى بکات. به‌ڵام ئامانجى ENKS ئه‌وه نه‌بوو که به شێوه‌یه‌کى ئازاد کارى سیاسى و رێکخراوه‌یى بکات. به‌رده‌وام له گه‌ڵ ده‌وڵه‌تى تورکیا و دوژمنانى رۆژئاوا هاوبه‌شى کرد. ئه‌مه‌ش بۆ به هۆى ئه‌وه‌ى که له نێوان شۆڕشگێڕانى رۆژئاڤا و ENKSدا کێشه رووبدات. به‌ڵام وێڕاى ئه‌مه‌ش هه‌میشه ده‌رفه‌تى ئه‌وه‌یان هه‌بوو که کارى سیاسى و رێکخستنى بکه‌ن. به‌ڵام ئه‌وان ئه‌م رێگایه‌یان هه‌ڵنه‌بژارد. ئه‌وه‌نده‌ى ئاگادارین بۆ ئه‌وه‌ى که کارى سیاسى و رێکخراوه‌یى بکه‌ن ته‌نیا پێویست بوو سه‌رلێدانى فه‌رمى بۆ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تى خوه‌سه‌ر بکه‌ن. به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تى سیاسى و ئیدارى بۆ ئه‌منییه‌تى ئه‌وان ئه‌م سه‌رلێدانه‌ى به پێویست ده‌زانی. ENKS بۆ ئه‌وه‌ى که کارى سیاسى و رێکخستنى نه‌کات ئه‌م رێکاره‌ى به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تى رۆژئاواى وه‌کو بیانوو نیشان ده‌دا و سه‌رلێدانى فه‌رمى نه‌ده‌کرد. هه‌ربۆیه به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تى رۆژئاوا ئه‌و مه‌رجه‌ى خۆشى لابرد. هه‌ندێک له ئه‌ندامانى ENKS نووسینگه‌یان کرده‌وه و ده‌ستیان به کار کرد، به‌ڵام هه‌ندێکتریان هێشتا له‌گه‌ڵ ده‌وڵه‌تى تورکیا و دوژمنانى رۆژئاوا دا ده‌جۆڵێنه‌وه، ئه‌مه‌ش به هیچ شێوه‌یه‌ک په‌سند ناکرێت. شۆڕشگێڕانى رۆژئاوا چۆن ده‌توانن له به‌رامبه‌ر ئه‌و که‌سانه‌ى که تورکیا به دوژمنى مافى کورد نازانن بگه‌نه رێککه‌وتن؟ چۆنکه ئه‌م گوتار و بۆچوونه‌ى ئه‌وان دێته ئه‌و واتایه‌ى که رێکه‌وتنیان ناوێت. ههموو دونیا دوژمنایه‌تى ده‌وڵه‌تى تورکیا له به‌رامبه‌ر رۆژئاوا و کورد ده‌زانێت. ته‌نانه‌ت ترامپیش که ده‌ڵێیت دۆستى ئه‌ردۆغانم گوتى که تورکیا دوژمنى کوردانه. مه‌گه‌ر شتێک ماوه که تورکیا دژ به کورد نه‌یکردبێت و ئێستا بیکات بۆ ئه‌وه‌ى دوژمنایه‌تى ئه‌م ده‌وڵه‌ته له به‌رامبه‌ر گه‌لى کورد بسه‌لمێنرێت؟ له به‌رچاوى هه‌مووان هێرش ده‌کاته سه‌ر باشوورى کوردستان، بۆردمانى ده‌کات، داگیرى ده‌کات، له رۆژئاواى کوردستان، عه‌فرین و سه‌رێکانى و گرێ سپى داگیرکرد. بۆ ئه‌وه‌ى که کۆبانێ و عه‌فرین یه‌ک نه‌گرن جه‌رابلوسى داگیرکرد. ئه‌گه‌ر ENKS سیاسه‌تى هاوبه‌ش له‌گه‌ڵ ده‌وڵه‌تى تورکیا په‌یڕه‌و بکات، چۆن ده‌توانێ له رۆژئاوادا رێککه‌وتن بکات؟ گوتارى سیاسى ENKS ره‌وایه‌تى به داگیرکه‌رییه‌کانى ده‌وڵه‌تى تورک ده‌دات. وادیاره که ده‌وڵه‌تى تورکیا ده‌یه‌وێت له هه‌رێمى جزیره و دێرک هێرشێکى داگیرکارى ئه‌نجام بدات. وادیاره ئه‌م گوتارانه‌ى ENKS بۆ ره‌وایه‌تى به‌خشینه به ئه‌و داگیرکارییه. له نێوان ENKS و هێزى سوریاى دیموکراتدا هه‌ندێک چاوپێکه‌وتن ئه‌نجام دراون. به‌ڵام هێشتاش هه‌ر QSD به‌وه تۆمه‌تبار ده‌که‌ن که گوایه ده‌یانخافڵێنێت و نایه‌وێت رێککه‌وتن بکات. ئه‌مه‌ش نیشانه‌ى ئه‌وه‌یه که له‌گه‌ڵ دوژمنانى گه‌لى کورد ده‌جۆڵینه‌وه و بوونه‌ته به‌شێک له سیاسه‌ته‌کانى ئه‌وان. زۆر زه‌حمه‌ته که هێزێکى گرێدراوى تورکیا بتوانێت له رۆژئاوادا بگات به رێککه‌وتن. ئێمه ده‌مانه‌وێت که ههموو هێزه کوردییه‌کان، به ENKS شه‌وه، یه‌کبگرن و له به‌رامبه‌ر ئه‌و هێزانه‌ى که دژ به خۆسه‌رى رۆژئاوا و دیموکراتیزه‌بوونى سوریان هه‌ڵوێستى هاوبه‌ش بگرن. زاته‌ن زۆر هێزى سیاسى کوردى له گه‌ڵ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تى خوه‌سه‌ر کاروخه‌باتى هاوبه‌ش ده‌که‌ن. له لایه‌کى دیکه‌وه، ئه‌گه‌ر له رۆژئاواى کوردستاندا، له ژێر چاودێرى هێزه نێوده‌وڵه‌تییه‌کاندا و له که‌شێکى سه‌ربه‌ستى پرۆپاگه‌نده هه‌ڵبژاردنێک ئه‌نجام بدرێت، ههموو که‌س ده‌توانێت به‌شدارى بکات. له نێوان کورداندا پێویسته دیموکراسییه‌کى ره‌ها هه‌بێت. پێویسته ههموو پارت و بزووتنه‌وه‌یه‌کان خاوه‌نى هه‌ر بیروبۆچوونێکى سیاسیش بن، بتوانن به شێوه‌یه‌کى ئازادانه کارى رێکخراوه‌یى و سیاسى بکه‌ن. به‌ڵام پێویسته که‌س له رێککه‌وتن هه‌ڵنه‌یه‌ت و به دواى ئه‌وه‌وه نه‌بێت که به پاکتاوکردنى هێزه سیاسییه‌کانى دى ده‌سه‌ڵاتى خۆى زاڵ بکات. وادیاره که ENKS و ده‌وڵه‌تى تورکیا ده‌ستیان له‌م چه‌مکه هه‌ڵنه‌گرتووه. ئه‌گینا تا ئێستا له به‌رامبه‌ر هه‌ڵوێستى مه‌نتیقى و سازشکارانه‌ى QSD وه‌ڵامێکى ئه‌رێنى یان ده‌دایه‌وه. یه‌کێک له کێشه بنه‌ڕه‌تییه‌کانى ئێران ئه‌وه‌یه که کورد ناتوانن به شێوه‌یه‌کى ئازاد و دیموکراتیک ژیان بکه‌ن. تێکۆشانى گه‌لى رۆژهه‌ڵاتى کوردستان له پێناو ژیانێکى ئازاد و دیموکراتى دا تێکۆشانى مافدار و ره‌وایه. ئێمه لایه‌نگرى ئه‌وه‌ین که کۆمارى ئیسلامى دیموکراتیزه ببێت و رۆژهه‌ڵاتى کوردستانیش ببێته خاوه‌ن پێگه‌ى خۆبه‌ڕێوه‌بردنى دیموکراتی هاوڵاتى: کێشه‌ى کورد له رۆژهه‌ڵاتى کوردستان به چاره‌سه‌ر نه‌کراوى ماوه‌ته‌وه، بۆچونتان له‌سه‌ر کۆمارى ئیسلامى ئێران چییه به‌تایبه‌ت له‌م دۆخه‌ى ئێستادا؟ جه‌میل بایک: بۆچوونى ئێمه وایه که پێویسته کۆمارى ئیسلامى ئێران دیموکراتیزه ببێت. ئێمه لایه‌نگرى ئه‌وه‌ین که له هه‌ر وڵاتێکدا کێشه‌ى کورد له سه‌ر بنه‌ماى ” وڵاتى دیموکراتی، کوردستانى ئازاد “ چاره‌سه‌ر بکرێت. ئێمه چه‌مکى ” نه‌ته‌وه‌ى دیموکراتى “ به بنه‌ما وه‌رده‌گرین. راستترین رێگا بۆ به‌هێزکردنى ئاشتى و دیموکراسى له ئێراندا چه‌مکى ” نه‌ته‌وه‌ى دیموکراتى “ یه. له مێژووى ئێراندا چه‌مکى پێکه‌وه‌ژیانى ناسنامه جیاوازه‌کان هه‌یه. ئه‌مه که‌له‌پورێکى مێژوییه. به‌ڵام کاتێک که له سه‌ده‌ى بیسته‌م دا سیسته‌مى مودێرنیته‌ى سه‌رمایه‌دارى فیتنه‌ى نه‌ته‌وه‌په‌رستى خسته ناو رۆژهه‌ڵاتى ناوین، ئێرانیش که‌وته ژێر کاریگه‌رى ئه‌م چه‌مکه‌وه. سیاسه‌تى نه‌ته‌وه-ده‌وڵه‌ت له سه‌ر ههموو گه‌لانى ئێران و له سه‌رۆى هه‌مووشیانه‌وه گه‌لى کورد په‌یڕه‌و کرا. له رێگه‌ى ئه‌م سیاسه‌ته‌وه ویستییان که ناسنامه ئه‌تنیکییه جیاوازه‌کان بسڕنه‌وه. له سه‌ره‌تاى شۆڕشى ئیسلامى ئێراندا زیهنییه‌تى نه‌ته‌وه‌په‌ره‌ستى نه‌بوو. له گه‌وهه‌رى ئیسلامدا نه‌ته‌وه‌په‌رستى نییه. به‌ڵام دواتر له کۆمارى ئیسلامى ئێراندا مه‌یلى نه‌ته‌وه‌په‌رستى گه‌شه‌ى کرد. هه‌روه‌ها به بیانووى ئه‌وه‌ى که هێزه ده‌ره‌کییه‌کان سیاسه‌تى دژ به ئێرانیان هه‌یه ئه‌مه‌یان کرده بیانۆ بۆ ئه‌وه‌ى له دژى کۆمه‌ڵگاى ئێران سیاسه‌تى نادیموکراتى په‌یڕه‌و بکه‌ن. ئه‌مه له کاتێکدایه که دیموکراتى بوون تاکه رێگاى به‌ره‌نگاربوونه‌وه‌ى هێزه ده‌ره‌کییه‌کان و پووچه‌ڵ کردنه‌وه‌ى پلانه‌کانیان بوو. وڵاتان کاتێک ده‌توانن دژایه‌تى ئیمپریالیزم بکه‌ن و له دژى هێزه ده‌ره‌کییه‌کان هه‌ڵوێست وه‌ربگرن که خۆیان دیموکراسییه‌کى راسته‌قینه په‌یڕه‌و بکه‌ن. له‌و بڕوایه‌داین که ئێران له رێگه‌ى دیموکراتى بوونه‌وه ده‌توانێت کێشه ناوخۆیى و ده‌ره‌کییه‌کانى چاره‌سه‌ر بکات. ههموو کاتێکیش جه‌ختمان له سه‌ر ئه‌وه کردۆته‌وه که ئێمه ده‌ستێوه‌ردانى ده‌ره‌کى له ئێراندا به شتێکى راست نازانین. یه‌کێک له کێشه بنه‌ڕه‌تییه‌کانى ئێران ئه‌وه‌یه که کورد ناتوانن به شێوه‌یه‌کى ئازاد و دیموکراتیک ژیان بکه‌ن. تێکۆشانى گه‌لى رۆژهه‌ڵاتى کوردستان له پێناو ژیانێکى ئازاد و دیموکراتى دا تێکۆشانى مافدار و ره‌وایه. ئێمه لایه‌نگرى ئه‌وه‌ین که کۆمارى ئیسلامى دیموکراتیزه ببێت و رۆژهه‌ڵاتى کوردستانیش ببێته خاوه‌ن پێگه‌ى خۆبه‌ڕێوه‌بردنى دیموکراتی. له ئێراندا پارێزگایه‌ک هه‌یه که ناوى پارێزگاى کوردستانه. به‌ڵام ههموو رۆژهه‌ڵاتى کوردستان ناگرێته‌وه. ئه‌گه‌ر ئه‌م پارێزگاییه هه‌رێمه‌کانى دیکه‌ى رۆژهه‌ڵاتى کوردستانیش له خۆوه بگرێت و قۆناخى دیموکراتى بوون په‌ره‌بستێنێت ئه‌و کاته کێشه‌ى کورد له چوارچێوه‌ى ئێرانێکى دیموکراتى دا چاره‌سه‌ر ده‌کرێت. مێژووى ئێران زه‌مینى ئه‌م شێوازى چاره‌سه‌رییه‌ى تێدا هه‌یه. گه‌لانى ئه‌وروپاش پ.ک.ک وه‌کو رێکخستنێکى تیرۆر نابینن. ئه‌وان ئه‌و بڕیاره‌یان پێ په‌سند نییه. ده‌وڵه‌تانى ئه‌وروپا ئه‌م راستییانه ده‌بینن و هه‌ر بۆیه له بۆچوونێکى هه‌ندێک له‌و وڵاتانه‌دا سه‌باره‌ت به پ.ک.ک گۆڕانکارى هاته ئاراوه. دادگاى به‌لژیک بڕیارى دا که پ.ک.ک رێکخستنێکى تیرۆریست نییه، به‌ڵکو رێکخستنێکى ئۆپۆزیسیۆنه و چه‌کداره. ئه‌مه بڕیارێکى ئه‌رێنى بوو هاوڵاتى: به‌شێک له وڵاته ئه‌وروپییه‌کان پارتى کرێکارانى کوردستان(په‌که‌که) له‌لیستى تیرۆر ده‌رکرد وه‌ک به‌لجیکاو چه‌ند وڵاتێکى دیکه، پێتانوایه کاتى ئه‌وه نه‌هاتووه ههموو وڵاتان په‌که‌که له لیستى تیرۆر ده‌ربکات که خه‌بات له‌پێناو کورداندا ده‌کات؟ جه‌میل بایک: راسته، ده‌وڵه‌ته ئه‌وروپییه‌کان ناوى پ.ک.ک یان خسته لیستى تیرۆره‌وه، به‌ڵام ئه‌مه ته‌نیا به ه‌‌وَى په‌یوه‌ندییه‌کانیانه له‌گه‌ڵ تورکیا. بۆ ئه‌وه‌ى تورکیا رازى بکه‌ن، پ.ک.ک یان خسته ناو لیستێکى وه‌هاوه. هه‌روه‌ها ئه‌م کاره‌ى ئه‌وان ه‌‌وَکارى سیاسیشى هه‌یه. ههموو ده‌وڵه‌ته ئه‌وروپییه‌کان ده‌زانن که پ.ک.ک ناکه‌وێته ناو ئه‌و پێناسه‌یه‌ى که ئه‌وان بۆ تیرۆریزم دیاریان کردووه. یه‌کێتى ئه‌وروپا له ساڵى ٢٠٠٢ دا پ.ک.ک ى خسته ناو لیستى تیرۆره‌وه. له ساڵى ٢٠٠٢دا ئێمه هێزه‌کانمان بۆ ده‌ره‌وه‌ى سنووره‌کانى تورکیا کشابووه و قۆناخێکى ئاگربه‌ست له ئارادا بوو. له کاتێکدا که وڵاتانى ئه‌روپا پێویست بوو تورکیا به‌ره‌و چاره‌سه‌رى هانبده‌ن، به‌م کاره‌ى خۆیان بیانوویان دا به ده‌ستى تورکیاوه که به‌ره‌و چاره‌سه‌رى هه‌نگاو نه‌نێت. هه‌روه‌ها ره‌نگه له‌و کاته‌دا بۆ به‌هێزتر کردنى ته‌سفیه‌چییه‌کانى ناو پ.ک.ک ئه‌م بڕیاره‌یان گرتبێت. به‌ڵام ئه‌وه‌ى ئاشکرایه ئه‌وه‌یه که ه‌‌وَکارى بنه‌ڕه‌تى ئه‌م بڕیاره تێکدانى چاره‌سه‌رى سیاسى کێشه‌ى کورد بوو. پێمان وایه که ده‌وڵه‌تانى ئه‌وروپا له به‌رامبه‌ر سیاسه‌ته ئاشتیخوازه‌کانى رێبه‌ر ئاپۆ له پێناو چاره‌سه‌رى سیاسى کێشه‌ى کورددا ته‌نگاو بوون. هه‌روه‌ها تێکۆشانى پ.ک.ک یان له دژى داعش به چاوى خۆیان بینی. هه‌روه‌ها ئه‌و سیسته‌مه‌یان بینى که رێبازى رێبه‌ر ئاپۆ له رۆژئاواى کوردستاندا بونیادى ناوه. له دۆخێکى وه‌ها دا، ئه‌گه‌ر هێشتا هه‌ر ناوى پ. ک.ک له لیستى تیرۆردا بمێنێته‌وه رووى راسته‌قینه‌ى ئه‌وروپا ئاشکرا ده‌بێت و صمیمى بوونى ئه‌وان ده‌که‌وێته ژێر پرسیاره‌وه. گه‌لانى ئه‌وروپاش پ.ک.ک وه‌کو رێکخستنێکى تیرۆر نابینن. ئه‌وان ئه‌و بڕیاره‌یان پێ په‌سند نییه. ده‌وڵه‌تانى ئه‌وروپا ئه‌م راستییانه ده‌بینن و هه‌ر بۆیه له بۆچوونێکى هه‌ندێک له‌و وڵاتانه‌دا سه‌باره‌ت به پ.ک.ک گۆڕانکارى هاته ئاراوه. دادگاى به‌لژیک بڕیارى دا که پ.ک.ک رێکخستنێکى تیرۆریست نییه، به‌ڵکو رێکخستنێکى ئۆپۆزیسیۆنه و چه‌کداره. ئه‌مه بڕیارێکى ئه‌رێنى بوو. تورکیا له‌م بڕیاره زۆر توڕه‌یه. پارێزه‌رێکى کورد که ناوى تاهیر ئه‌لچى بوو له که‌ناڵێکى ته‌له‌فیزیۆنى تورکیادا گوتى که پ.ک.ک رێکخستنێکى تیرۆریستى نییه، به‌ڵکو بزووتنه‌وه‌یه‌کى ئۆپۆزیسیۆنه که تێکۆشانى چه‌کدارى ده‌کات. تاهیر ئه‌لچى له به‌ر ئه‌م قسه‌یه له لایه‌ن ده‌وڵه‌ته‌وه کوژرا. تورکیا ئه‌گه‌ر بۆى بکرێت ئه‌و دادوه‌ره به‌لژیکیانه‌ش ده‌کوژێت که ئه‌و بڕیاره‌یان له‌سه‌ر پ.ک.ک گرتووه. دوابه‌دواى ئه‌م بڕیاره ئامانجى گه‌لى کورد و دۆستانى گه‌لى کورد ئه‌وه‌یه که کارى زۆرتر بکه‌ن بۆ ئه‌وه‌ى پ.ک.ک به ته‌واوى له ناو لیستى رێکخراوه تیرۆریستیه‌کان ده‌ربهێنرێت. کورد به‌هێزترین لۆبى یان له ناو گه‌لانى ئه‌وروپادا هه‌یه. گه‌لانى ئه‌وروپا و هێزه دیموکراسیخوازه‌کان پ.ک.ک وه‌کو رێکخراوێکى ئازادیخواز ده‌بینن. ته‌نانه‌ت پێیان وایه که رێبازى رێبه‌ر ئاپۆ رێبازى رزگارى ههموو مرۆڤایه‌تییه. هه‌ربۆیه له رێبه‌ر ئاپۆ و پ.ک.ک به خاوه‌ن ده‌رده‌که‌ون. کێشه له ده‌وڵه‌ته‌کاندایه، پێوانى ده‌وڵه‌ته‌کان ته‌نیا به‌رژه‌وه‌ندییه. ئه‌گه‌ر به‌رژه‌وندییه‌کانیان له‌گه‌ڵ تورکیا بکه‌وێته نێو ناکۆکییه‌وه ئه‌وا پ.ک.ک له لیستى تیرۆریش ده‌رده‌هێنن. له‌م رووه‌وه، گرنگ ئه‌وه‌یه که پشتیوانى گه‌لان و هێزه دیموکراسخوازه‌کان وه‌ربگرین. ئه‌گه‌ر ئه‌م پشتیوانییه هه‌بێت، زه‌خت له سه‌ر حکومه‌ته‌کانیش دروست ده‌بێت. ئه‌گه‌ر حکوومه‌ته‌کان به شێوه‌یه‌کى ره‌سمى ئه‌م کاره نه‌که‌ن، لانى که‌م ئێدى پشتیوانى ده‌وڵه‌تى تورکیا ناکه‌ن. ده‌وڵه‌ته‌کان به گوێره‌ى به‌رژه‌وه‌ندى هه‌ڵوێست وه‌رده‌گرن. ئه‌وانه‌ى که له رۆژئاوا به شاهین جیلۆ ده‌ڵێین ژه‌نه‌ڕاڵ مه‌زڵوم، ئه‌وانه‌ى که په‌سنى شه‌ڕوانانى YPG ده‌ده‌ن، ئه‌و شه‌رڤانانه‌ى که له سه‌ر رێبازى رێبه‌ر ئاپۆ شه‌ێ ده‌که‌ن، کاتێک که باس دێته سه‌ر پ.ک.ک بۆ به‌ڕێوه‌به‌ره‌کانى پ.ک.ک بڕیارى کوشتن وه‌رده‌گرن و هه‌ر که‌سێک بیانگرێت خه‌ڵاتى ده‌که‌ن. هه‌ربۆیه ئێمه گرنگییه‌کى ئه‌وتۆ ناده‌ینه لیستى ده‌وڵه‌ته‌کان. گرنگتر ئه‌وه‌یه که بۆ ده‌سته‌به‌رکردنى پشتیوانى گه‌لان و هێزه دیموکراسخوازه‌کان په‌ره به تێکۆشان بده‌ین. ههموو گوتنه‌کانى ئه‌وان هێشتا نه‌دراوه به چاپه‌مه‌نی. ئه‌و دوو سیخوڕه‌ى میت سه‌باره‌ت به YNK و PDKش قسه‌یان کردووه. ئاراسته‌ى قسه‌کانیان به گشتى به‌م شێوه‌یه‌یه:”PDK به گوێره‌ى پێویست یارمه‌تى ده‌دات و هاوکاریمان ده‌کات به‌ڵام YNK زۆر هاوکاریمان ناکات. په‌یوه‌ندییه‌کانمان له‌گه‌ڵ ئیستیخباراتیPDK باشه، له نێو ئیستیخباراتى YNK شدا هه‌ندێک که‌س به شێوه‌یه‌کى شاراوه هاوکاریمان ده‌که‌ن و هه‌ندێک زانیارییان لێ وه‌رده‌گرین. هاوڵاتى: چاره‌نوسى ئه‌و دوو گیراوه‌ى میت لاى پارتى کرێکاران به چى گه‌یشتووه؟ ئایا هیچ دانپیانانێکى نوێیان ههبووه له تێوه‌گلانى حزبه سیاسییه‌کانى هه‌رێمى کوردستان که هاوکارى میتى تورکیان کردبێت؟ جه‌میل بایک: راى گشتى له دانپێدانانه‌کانى گیراوه‌کانى میت ئاگاداره. ههموو گوتنه‌کانى ئه‌وان هێشتا نه‌دراوه به چاپه‌مه‌نی. ئه‌و دوو سیخوڕه‌ى میت سه‌باره‌ت به YNK و PDKش قسه‌یان کردووه. ئاراسته‌ى قسه‌کانیان به گشتى به‌م شێوه‌یه‌یه:”PDK به گوێره‌ى پێویست یارمه‌تى ده‌دات و هاوکاریمان ده‌کات به‌ڵام YNK زۆر هاوکاریمان ناکات. په‌یوه‌ندییه‌کانمان له‌گه‌ڵ ئیستیخباراتیPDK باشه، له نێو ئیستیخباراتى YNK شدا هه‌ندێک که‌س به شێوه‌یه‌کى شاراوه هاوکاریمان ده‌که‌ن و هه‌ندێک زانیارییان لێ وه‌رده‌گرین. کۆنسۆلخانه‌ى هه‌ولێر له هه‌مانکاتدا وه‌ک بڕیارگه‌یکى میت کار ده‌کات “. دیار نییه ئه‌م قسانه‌ى ئه‌وان چه‌نده راستن. هه‌روه‌ها گوتوویانه که به‌رپرسى دۆسیه‌ى پ.ک.ک له نێو ئیستیخباراتى PDKدا په‌یوه‌ندییه‌کى زۆر باش و توندوتۆڵى له‌گه‌ڵ میت هه‌یه. ئه‌و دوو گیراوه‌ى میت گوتوویانه که ئیستیخباراتى YNK زۆر هاوکارییان ناکات. به‌ڵام ئێستا ئه‌م په‌یوه‌ندییانه له چ ئاستێکدان نازانین. چونکه ده‌گوترێت که میت له هه‌رێمى YNK شدا خه‌باتى خۆى چێ کردۆته‌وه. ئه‌مه چه‌نده راسته، چه‌نده درۆیه، ئێمه نازانین. به‌ڵام ئه‌وه ئاشکرایه که له هه‌ندێک له‌و هێرشانه‌ى که کراونه‌ته سه‌ر قه‌ندیل له سه‌ر جێى بۆردمانه‌که زانیارى هه‌رێمى ههبووه. گومان له‌وه ده‌کرێت که هه‌ندێک که‌سى نێو ئیستیخباراتى YNK رێنیشانده‌ر بووبێتن بۆ ئه‌م هێرشانه. وا مه‌زه‌نده ده‌کرێت که ئه‌م که‌سانه به بێ ئه‌وه‌ى که ئیستیخباراتى YNK ئاگاى لێیان هه‌بووبێت که‌وتوونه‌ته نێو ئه‌م تۆڕه سیخوڕییه‌ى میته‌وه و ئه‌م کارانه‌یان کردبێت. له‌م بواره‌دا پێویسته مافى خوالێخۆشبوو مام جه‌لال نه‌خوه‌ین. مام جه‌لال سه‌باره‌ت به رێبه‌ر ئاپۆ هه‌ستیار و هۆشیار بوو. به‌رله‌وه‌ى نه‌خۆش بکه‌وێت پلانى دانابوو که بۆ ئازادى رێبه‌رئاپۆ که‌مپینێک رێک بخات. ئاماده‌کارى ئه‌م که‌مپینه‌ى ده‌کرد هاوڵاتى: عه‌بدوڵا ئۆجه‌لان( رێبه‌ر ئاپۆ) له‌زیندانى ئیمرالیدایه‌و به‌رپرسانى تورکیا ئاماده نین پارێزه‌ره‌کانیشى بیبینن، کاتى ئه‌وه نه‌هاتووه سه‌رکردایه‌تى سیاسى کوردستان(باشورى کوردستان) داواى ئازادکردنى بکه‌ن؟ جه‌میل بایک: 22 ساڵ به‌سه‌ر ئه‌سیربوونى رێبه‌ر ئاپۆدا تێده‌په‌ڕێت. سه‌پاندنى گۆشه‌گیرى و ئه‌شکه‌نجه‌یه‌کى گرانى 22 ساڵه به سه‌ر رێبه‌رى گه‌لى کورددا بابه‌تێک نییه که ته‌نیا په‌یوه‌ندى به پ.ک.ک و گه‌لى باکور و باشور و رۆژئاوا و رۆژهه‌ڵاته‌وه هه‌بێت. گه‌لى هه‌ر چوار به‌شى کوردستان سه‌باره‌ت به رێبه‌ر ئاپۆ زۆر وشیار و هه‌ستیارن و لێى به خاوه‌ن ده‌رده‌که‌ون. لێره‌دا سوپاس و پێزانینى خۆم بۆ گه‌لى هه‌ر چوار به‌شى کوردستان ده‌نێرم. به‌ڵام ناتوانم بڵێم که پارته و لایه‌نه سیاسیه‌کانى کوردستان له هه‌مان ئاستى گه‌لدا خاوه‌ن وشیارى و هه‌ستیارین. کاتێک که رێبه‌رێکى کورد تووشى دۆخێکى وه‌ها هات، مه‌گه‌ر شیاوه که هه‌ڵوێستى پارته سیاسیه‌کانى کورد به‌م شێوه‌یه بێت؟ هه‌ڵوێستى ئێستاى پارته سیاسیه‌کانى کوردستان سه‌باره‌ت به گۆشه‌گیرکردنى رێبه‌رئاپۆ مایه‌ى په‌سند نییه. له‌م بواره‌دا پێویسته مافى خوالێخۆشبوو مام جه‌لال نه‌خوه‌ین. مام جه‌لال سه‌باره‌ت به رێبه‌ر ئاپۆ هه‌ستیار و هۆشیار بوو. به‌رله‌وه‌ى نه‌خۆش بکه‌وێت پلانى دانابوو که بۆ ئازادى رێبه‌رئاپۆ که‌مپینێک رێک بخات. ئاماده‌کارى ئه‌م که‌مپینه‌ى ده‌کرد. ئه‌مه هه‌ڵوێستێک راسته که پێویسته به نموونه وه‌ربگیردرێت. هه‌ر پارتى و بزووتنه‌وه‌یه‌کى سیاسى که له رێبه‌ر ئاپۆ به خاوه‌ن ده‌رنه‌که‌وێت له‌به‌رده‌م دادگاى مێژوودا دادگایى ده‌کرێت و به به‌رپرسیار له قه‌ڵه‌م ده‌درێت. خاوه‌ن ده‌رنه‌که‌وتن له رێبه‌ر ئاپۆ دێته واتاى به‌شداربوون له‌و زه‌خت و گۆشه‌گیرییه تونده‌ى که به سه‌ریدا سه‌پێنراوه. ئه‌گه‌ر هه‌ر رێبه‌رێکى سیاسى کورد تووشى نزیکبوونێکى له‌و شێوه‌یه هاتبایه، هه‌ر جۆره بیر و بۆچوونێکى سیاسیشى هه‌بایه، ئێمه لێى به خاوه‌ن ده‌رده‌که‌وتین. شتێکى وه‌ها بۆ هه‌ر رێبه‌رێکى سیاسى کورد رووبدات ئێمه لێى به خاوه‌ن ده‌رده‌که‌وین. پێویسته ههموو هێزه سیاسیه‌کانى کوردستان و ههموو هێزه دیموکراسییه‌کانیش ئه‌م هه‌ڵوێسته‌یان هه‌بێت. له یه‌کدى خاوه‌ن ده‌رنه‌که‌وتن یه‌کێک له ه‌‌وَکاره بنه‌ڕه‌تییه‌کانى لاوازبوونى کورده له گۆڕه‌پانى سیاسه‌تى هه‌رێمى و نێونه‌ته‌وه‌ییدا. ئه‌م هه‌ڵوێسته هه‌ڵه‌یانه ده‌بنه ه‌‌وَى ئه‌وه‌ى که کورد له به‌رامبه‌ر دوژمنه‌کانیدا لاواز بێت. هیوادارین که ههموو هێزه سیاسیه‌کانى کورد و به‌ڕێوه‌به‌ره‌کانى ده‌ست له‌م هه‌ڵوێسته ناه‌‌وَشیارانه هه‌ڵبگرن. چونکه هه‌ڵوێستێکى ه‌‌وَشیارانه ده‌بێته مایه‌ى شانازى و هێز بۆیان. سه‌باره‌ت به رێبه‌ر ئاپۆ په‌یامى من بۆ ههموو گه‌لى کورد ئه‌مه‌یه: ڕێبه‌ر ئاپۆ بۆ ده‌سته‌به‌رکردنى ژیانێکى ئازاد و دیموکراتى بۆ ههموو کوردان تێکۆشان ده‌کات. دڵى ئه‌و بۆ ههموو گه‌لى کوردستان لێده‌دات و مێشکیشى هه‌ر له پێناو ئازادى گه‌لدا کار ده‌کات. دڵى ئه‌و بۆته جێگایه‌ک بۆ گه‌لى هه‌ر چوار به‌شى کوردستان، بۆ گه‌نجان، بۆ ژنان. هه‌ربۆیه خاوه‌نده‌رکه‌وتنى ئه‌وان له رێبه‌رئاپۆ دێته واتاى ئه‌وه‌ى که له خۆیان خاوه‌ن ده‌رده‌که‌ون. هه‌رچه‌نده هه‌فته‌یه‌ک زیاتر به‌سه‌ریدا تێپه‌ر بووه، به‌ڵام به بۆنه‌ى رۆژى 8ى ئاداره‌وه پیرۆزبایى خۆم پێشکه‌ش ده‌که‌م. ژنى کورد بۆته پێشه‌نگى تێکۆشانى ئازادیخوازى ههموو ژنانى جیهان. ئه‌مه‌ش به‌رهه‌مى ره‌نج و تیکۆشانى رێبه‌ر ئاپۆیه. هه‌ربۆیه پێویسته ژنانى کورد زۆرتر له جاران له رێبه‌ر ئاپۆ به خاوه‌ن ده‌رکه‌ون. ئه‌م خاوه‌نداریه‌ش هه‌یه. له‌سه‌ر ئه‌م بنه‌مایه جارێکى دى رۆژى تێکۆشان و ئازادى ژنان، رۆژى 8ى ئادار له ههموو ژنان پیرۆز ده‌که‌م. هه‌روه‌ها له ئێستاوه به بۆنه نزیکبوونه‌وه‌مان له جه‌ژنى نه‌ورۆز پیرۆزبایى خۆم ئاراسته‌ى ههموو گه‌له‌که‌مان ده‌که‌م. به بڕوایه‌ى که له 8ى ئادار و نه‌ورۆزکانى داهاتوودا گه‌له‌که‌مان له هه‌ر چواربه‌شى کوردستان ژیانێکى ئازاد و دیموکراتى بونیاد ده‌نێت، هیوادارم که له 8ى ئادار و نه‌ورۆزه‌کانى داهاتوودا ئه‌م جه‌ژنانه پێکه‌وه له‌گه‌ڵ رێبه‌ر ئاپۆ له کوردستانێکى ئازاددا پیرۆز بکه‌ین .
.jpg)
سازدانى: ئارا ئیبراهیم به‌شى دووه‌م جه‌میل بایک هاوسه‌رۆکى (ک.ج.ک) له‌به‌شى دووه‌مى چاوپێکه‌وتنه‌که‌یدا له‌گه‌ڵ هاوڵاتى وه‌ڵامى چه‌ند پرسیارێکى هه‌ستیار ده‌داته‌وه له‌باره‌ى بوونیان له شه‌نگال و کوژرانى دوو کادره‌که‌یان له شاخى ئه‌زمه‌ر له سلێمانى و هاتنى هێزه‌کانى تورکیا بۆ ناو خاکى هه‌رێمى کوردستان و چه‌ندین پرسى په‌یوه‌ندیدارى دیکه. جه‌میل بایک هاوسه‌رۆکى(ک.ج.ک) له‌به‌شى دووه‌مى چاوپێکه‌وتنه‌که‌یدا له‌گه‌ڵ هاوڵاتى ده‌ڵێت هیچ که‌سێک مافی ئه‌وه‌ی نییه بڵێیت بۆ له شه‌نگال کاریگه‌ری رێبه‌ر ئاپۆ و پ.ک.ک هه‌یه" کاتێک که گه‌ریلاکانی HPG و YJA-STAR و هه‌روها شه‌رڤانانیYPG و YPJ خۆیان گه‌یانده شه‌نگال نه هێزی عێراقی لێی مابوو، نه پێشمه‌رگه‌ی PDK و نه هیچ هێزیکی دیکه‌ی سیاسی و سه‌ربازی". هه‌روه‌ها جه‌ختله‌وه‌شده‌کاته‌وه که" ئه‌و هێزانه‌ی که تا ئه‌و کاته له شه‌نگال بوون، له به‌رامبه‌ر هێرشی داعش به‌رگرییان نه‌کرد، هه‌ڵاتن و گه‌لی ئێزیدیان له گه‌ڵ جینوساید رووبه‌روو هێشته‌وه. گه‌ریلاکانی HPG و YJA-STAR به‌ریان له پێشره‌وی داعش گرت، ئێزیدیه‌کانیان پاراست و شه‌ره‌ف و که‌رامه‌تی ئێراق و PDK، ته‌نانه‌ت شه‌ره‌فی مرۆڤایه‌تیشیان پاراست". هاوکات له‌باره‌ى شههید کردنى دوو کادریان له‌شاخى ئه‌زمه‌ر له سلێمانى که له‌ماوه‌ى رابردوودا روویدا، بایک ئه‌وه دووپاتده‌کاته‌وه که" ئه‌و هه‌ڤاڵ‌نه ته‌نیا پێنج خوله‌ک دوای گه‌یشتنیان به ئه‌زمه‌ر شههید ده‌کرێن". ئه‌وه‌ش روونده‌کاته‌وه که" وادیاره هه‌ر له‌و کاته‌وه که له ماڵ ده‌رده‌که‌ون ده‌که‌ونه ژێر چاودێری و له‌گه‌ڵ گه‌یشتنیان به ئه‌زمه‌ڕ هێرش ده‌کرێته سه‌ریان. له هه‌رێمی دوور له شه‌ڕ ئه‌گه‌ر به فڕۆکه‌ی بێ فڕۆکه‌وان هێرش بکرێته سه‌ر که‌سێک یان شوێنێک، ئه‌مه زانیاری سیخوڕی هه‌رێمی له‌پشته‌وه‌یه". جه‌میل بایک ده‌شڵێت:" رێکخستنێک که راسته‌وخۆ سه‌ر به پ.ک.ک بێت له باشووری کوردستاندا نییه، به‌ڵام که‌سایه‌تی و دامه‌زراوه هه‌ن که رێبازی رێبه‌ر ئاپۆ و پ.ک.ک کاریگه‌ری له سه‌ریان هه‌یه. چه‌ند رێکخستن و بزووتنه‌وه‌یه‌ک هه‌ن که له‌سه‌ر رێبازی رێبه‌ر ئاپۆ کار و خه‌باتی سیاسی و کۆمه‌ڵاتی به‌ڕێوه‌ده‌به‌ن. هۆکاره‌که‌شی ئه‌وه‌یه که بیر و رامانی ئایدیۆلۆژی و سیاسی ده‌توانێت کاریگه‌ری له سه‌ر هه‌ر شوێنێک دانێت". هاوڵاتى: بۆچونى پارتى کرێکارانى کوردستان(په‌که‌که) له‌سه‌ر کابینه‌ى نۆیه‌مى حکومه‌تى هه‌رێم؟ جه‌میل بایک: کاتێک که مه‌سرور بارزانی حکومه‌تی راگه‌یاند، پیرۆزباییمان لێی کرد و هیوای سه‌رکه‌وتنمان بۆ خواست. هیوا و چاوه‌ڕوانی ئێمه ئه‌وه‌یه که ئه‌م حکوومه‌ته بۆ گه‌لی باشووری کوردستای کاری باش بکات. ئه‌م په‌یامه‌شمان پێی گه‌یاند و له هه‌مانکاتدا داخوازمان کرد که له به‌هێزکردنی په‌یوه‌ندی له نێوان هێزه کوردستانیه‌کاندا هاوکار بێت. مه‌گه‌ر ئێمه له ده‌ره‌وه‌ی هیوای سه‌رکه‌وتن بۆ حکوومه‌تی باشووری کوردستان چ هیوایه‌کی دیکه‌مان ده‌بێت؟ لێره‌دا گرنگ ئه‌وه نییه که ئێمه چۆن له‌م حکوومه‌ته ده‌ڕوانین، به‌ڵکو گرنگ ئه‌وه‌یه که گه‌لی باشووری کوردستان چۆن لێی ده‌ڕوانێت. خواستی ئێمه ئه‌وه‌یه که حکوومه‌تی فیدراسیۆنی باشووری کوردستان له دژی هیچ یه‌ک له به‌شه‌کانی دیکه‌ی کوردستان رێککه‌وتن له‌گه‌ڵ هیچ هێزێک نه‌کات. ئه‌و گه‌مارۆیه‌ی له سه‌ر که‌مپی مه‌خموور دانراوه، ئێمه‌ش ئازار ده‌دات. ئه‌و گه‌مارۆیه‌ی که له سه‌ر که‌مپی مه‌خموور دانراوه، هه‌روه‌کو چۆن ههموو گه‌لی کورد ئازارێکه، ئێمه‌ش ئازار ده‌دات. پێویسته ئه‌م جۆره شتانه له‌به‌رامبه‌ر گه‌لی مه‌خموور نه‌کرێت. ئه‌م گه‌له به بیانوی ئه‌وه‌ی که پشتیوانی تێکۆشانی ئازادیخوازی یان کردووه، ههموو ماڵ و موڵک و گوندیان خاپوور کراوه و ناچار بوون هه‌رێمی بۆتان جێ بهێڵن و ئاواره‌ی باشووری کوردستان ببن. هه‌ربۆیه چاوه‌ڕوان ده‌کرێت که حکوومه‌تی هه‌رێم به شێوه‌یه‌کی جیاواز نزیک بێته‌وه. ئه‌مه چاوه‌ڕوانی ههموو گه‌لی کوردستانه، له سه‌رووی هه‌مووشیانه‌وه، چاوه‌ڕوانی گه‌لی باشووری کوردستانه. هاوڵاتى: خه‌ڵکى باشوورى کوردستان( هه‌رێمى کوردستان) سۆزو عاتیفه‌یه‌کى زۆریان بۆ پارتى کرێکارانى کوردستان و قوربانییه‌کانیان هه‌یه، به‌ڵام پێتانوایه هێشتا وه‌ک پێویست له‌رووى رێکخستنه‌وه کار له‌سه‌ر گه‌لى باشوور نه‌کراوه؟ جه‌میل بایک: گه‌لی باشووری کوردستان رێز و به‌های ئه‌و که‌سانه که بۆ نیشتمان تێده‌کۆشن و له‌و پێناوه‌شدا شههید ده‌بن زۆر به باشی ده‌زانێ. ژیانی ئازاد و دیموکراتی کاتێک بونیاد ده‌نرێت که که‌سانێک له‌و پێناوه‌دا ژیانی خۆیان فیدا بکه‌ن. به تایبه‌ت له‌م هه‌رێمه‌ی ئێمه‌دا که تا ئێستاش دوژمنایه‌تی بۆ گه‌لی کورد له ئارادایه، خۆڕاگری له به‌رامبه‌ر ئه‌م هێرش و دوژمنکارییانه کارێکی زۆر به واتا و به‌نرخه. گه‌لی باشووری کوردستان گیانبازی شه‌هیدانی پ.ک.ک زۆر باش ده‌ناسێت. ئه‌ندامانی پ.ک.ک ههموو ژیانی خۆیان بۆ گه‌ل و وڵاتی خۆیان فیدا ده‌که‌ن. له ههموو شوێنێک خاوه‌ندارێتی له شه‌هیدانی پ.ک.ک ده‌کرێت، ئه‌و شه‌هیدانه‌ی که خۆ نه‌ویستن و ههموو ژیانیان بۆ گه‌له‌که‌یان ته‌رخان کردووه. گه‌له‌که‌مان له باشووری کوردستان پشتیوانی له تێکۆشانی پ.ک.ک ده‌کات گه‌له‌که‌مان له باشووری کوردستان پشتیوانی له تێکۆشانی پ.ک.ک ده‌کات، له شۆڕش و خۆڕاگری رۆژئاوای کوردستان که له سه‌ر رێبازی رێبه‌ر ئاپۆ هاتۆته ئاراوه به خاوه‌ن ده‌رده‌که‌وێت. به سه‌دان گه‌نج له باشووری کوردستانه‌وه روویان له رۆژئاوای کوردستان کرد و به‌شداری خۆڕاگری و شۆڕش بوون. زۆرێک له‌و گه‌نجانه گه‌یشتنه کاروانی شه‌هیدان. گه‌لی باشوورهه‌روه‌ها له دژی ئه‌و گۆشه‌گیرییه‌ی که به‌سه‌ر رێبه‌رئاپۆ دا سه‌پێنراوه تێکۆشان ده‌کات. گه‌له‌که‌مان له باشووری کوردستان له دژی هێرشه‌کانی تورکیا بۆ سه‌ر رۆژئاوای کوردستان و سیاسه‌تی قڕکردن له باکووری کودستان هه‌ڵمه‌تی بایکۆتی راگه‌یاند. هه‌ڵمه‌تی بایکۆت پشتیوانییه‌کی زۆر به‌نرخ و هێژایه. لێره‌دا پێویسته جه‌خت له‌سه‌ر ئه‌و خاڵه بکه‌ینه‌وه رێکخستنێک که راسته‌وخۆ سه‌ر به پ.ک.ک بێت له باشووری کوردستاندا نییه. به‌ڵام که‌سایه‌تی و دامه‌زراوه هه‌ن که رێبازی رێبه‌ر ئاپۆ و پ.ک.ک کاریگه‌ری له سه‌ریان هه‌یه. چه‌ند رێکخستن و بزووتنه‌وه‌یه‌ک هه‌ن که له‌سه‌ر رێبازی رێبه‌ر ئاپۆ کار و خه‌باتی سیاسی و کۆمه‌ڵاتی به‌ڕێوه‌ده‌به‌ن. هۆکاره‌که‌شی ئه‌وه‌یه که بیر و رامانی ئایدیۆلۆژی و سیاسی ده‌توانێت کاریگه‌ری له سه‌ر هه‌ر شوێنێک دانێت. زۆر ئاساییه که بزووتنه‌وه‌یه‌کی سیاسی کوردی وه‌کو پ.ک.ک به مێژوییه‌کی ٤٧ ساڵه‌ی خه‌باته‌وه له به‌شێکی کوردستان، وه‌کو باشوور، کاریگه‌ری هه‌بێت. به‌ڵام ئه‌م کاریگه‌رییانه به شێوه‌یه‌کی راسته‌وخۆ له شه‌کل و شێوازی رێکخستنی پ.ک.ک دا کۆ نه‌کراونه‌ته‌وه. له‌م رووه‌وه، له نێوان کاریگه‌ری پ.ک.ک و رێکخستن کردنی ئه‌م کاریگه‌رییه دا فه‌رق و جیاوازی هه‌یه. پ.ک.ک ته‌نیا رێبازێکی ئایدیۆلۆژی و سیاسی نییه. به‌ڵکو له هه‌مان کاتدا شێوازی ژیان و تێکۆشانه. هه‌ربۆیه رێبه‌ر ئاپۆ سه‌باره‌ت به پێشکه‌وتنی پ.ک.ک ده‌ڵێت ” گه‌ل به‌رله ئه‌وه‌ی سه‌رنج له قسه‌ی کادێرانی پ.ک.ک بدات، سه‌یری شێوازی کار و شێوازی ژیانی ئه‌وانی ده‌کرد، کاریگه‌ری له سه‌ر دروست ده‌بوو و به‌م شێوه‌یه له ده‌وری پ.ک.ک کۆ ده‌بووه‌وه و به‌شداری تێکۆشان ده‌بوو." یه‌کێک له‌و تایبه‌تمه‌ندییانه که پ.ک.ک له ههموو رێکخستنێکی دی جیا ده‌کاته‌وه ئه‌مه‌یه. نوێنه‌رایه‌تی کردنی رێبازی پ.ک.ک پێویستی به قووڵبوونه‌وه‌ی ئایدیۆلۆژی هه‌یه. نوێنه‌رایه‌تی کردنی که‌سایه‌تی پ.ک.ک کارێکی ئاسان نییه. هه‌وڵ و تێکۆشانی زۆری ده‌وێ. پێویستی به‌وه هه‌یه که که‌سایه‌تی مرۆڤ به‌رله ههموو شتێک له‌به‌رامبه‌ر نه‌فسی خۆی دا تێکۆشان بکات. واته، پێویستی به جیهادی ئه‌کبه‌ره. به کورتی ده‌توانم ئه‌وه بڵێم له به‌ر ئه‌وه‌ی که پ.ک.ک له باشووری کوردستاندا به شێوه‌یه‌کی راسته‌وخۆ کاری رێکخستنی ناکات ئه‌و دڵسۆزییه‌ی که بۆ پ.ک.ک هه‌یه شێوه‌ی پشتیوانییه‌کی کاریگه‌ری له خۆ نه‌گرتووه. به‌ڵام ئه‌و دڵسۆزی و لایه‌نگرییه‌ش که هه‌یه له جێی خۆیدا زۆر به‌نرخ و گرنگه. له لایه‌کی دیکه‌شه‌وه، گه‌لی باشووری کوردستان گرنگی به یه‌کێتی نه‌ته‌وه‌یی ده‌دات. ئه‌مه‌ش گوزراشتنێکی روون و ئاشکرایه بۆ گرنگیدان و پشتیوانیکردن له پ.ک.ک. هاوڵاتى: له‌هه‌رێمى کوردستان ئاسته‌نگى بۆ ته‌ڤگه‌رى ئازادى و لایه‌نگرانى پارتى کرێکارانى (په‌که‌که) کوردستان دروست ده‌کرێت، پێتانوایه هۆکاره‌که‌ى چیه؟ جه‌میل بایک: موخاته‌بی ئه‌م پرسیاره‌ی ئێوه ته‌ڤگه‌ری ئازادییه. ئه‌وان به باشترین شێوه ده‌توانن وه‌ڵامی ئێوه بده‌نه‌وه سه‌باره‌ت به هۆکاری ئه‌و ئاسته‌نگییانه. به تێڕوانینی ئێمه هه‌ر لایه‌نێک که له رێبازی سیاسی و ئایدیۆلۆژی خۆی دڵنیا له به‌رامبه‌ر به‌ڕێکخستنبوونی سیاسی و ئایدیۆلۆژی لایه‌نه‌کانی دیکه ئاسته‌نگی دروست ناکات. خه‌باتی یاسایی و مه‌ده‌نی پێویستییه‌کی دیموکراسییه. له هه‌ر شوێنێک که بۆچوونێکی دیموکراتی هه‌بێت، پێویسته کار و خه‌باتی سیاسی که له چوارچێوه‌ی مه‌ده‌نی و یاسایی دا بن ئاسته‌نگییان بۆ دروست نه‌کرێت. تورکیا سه‌باره‌ت به ته‌ڤگه‌ری ئازادی گوشار ده‌خاته سه‌ر حکوومه‌تی عێراق و یه‌كێتی و پارتی وه‌ک بیستوومانه ده‌وڵه‌تی تورکیا، سه‌باره‌ت به ته‌ڤگه‌ری ئازادی، زه‌خت و گوشار ده‌خاته سه‌ر حکوومه‌تی عێراق و هه‌روه‌ها PDK و YNK. ئه‌وانه‌ی که له دژی رێبازی ئایدیۆلۆژی و سیاسی رێبه‌ر ئاپۆن و ئه‌م رێبازه بۆ خۆیان به مه‌ترسی ده‌زانن، نایانه‌وێت که ئه‌م رێبازه له هیچ شوێنێک خۆی رێک بخات. ده‌وڵه‌تی تورکیا هه‌ڵوێستی به‌م شێوه‌یه‌یه و پێمانوایه ئه‌و زه‌خت و گوشارانه‌ی به‌رامبه‌ر ته‌ڤگه‌ری ئازادی ده‌کرێت ده‌ستى تورکیای له پشته. به‌ڵام پێویسته ئه‌و راستییه‌ش بزانین که گوشار و ئاسته‌نگییه‌کان ناتوانن رێگه له ئه‌و رێبازانه‌ی تێکۆشان بگرن که وه‌ڵامن بۆ پێویستییه‌کانی سه‌رده‌م و داخوازییه‌کانی کۆمه‌ڵگا. لێره‌دا ده‌مه‌وێت جه‌خت له‌سه‌ر ئه‌و خاڵه بکه‌مه‌وه که ئه‌گه‌ر کورد له نێو خۆیدا دیموکراسی بونیاد بنێت، دیموکراسییه‌ت ده‌بێته خاڵی بنه‌ڕه‌تی به‌هێزبوونی کورد له رۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاست. ئه‌گه‌ر کورد دیموکراسی ناوخۆیی خۆی پێش بخات، ئه‌مه کاریگه‌ر کورد له ههموو رۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاست زیادتر ده‌کات. زیادبوونی کاریگه‌ری باشووری کوردستان له سیاسه‌تی ئێراقیشدا گرێدراوی ئه‌م هه‌نگاوه‌ی دیموکراسیبوونه. هاوڵاتى: پارتى کرێکارانى کوردستان(په‌که‌که) رۆڵى ههبووه له ئازادکردنى شه‌نگال، به‌ڵام ئێستا له‌لایه‌ن پارتى و هه‌ندێ لایه‌نه‌وه ده‌ڵێن ناکرێت بمێننه‌وه قسه‌تان چییه له‌وباره‌یه‌وه؟ جه‌میل بایک: کاتێک که داعش له ساڵی ٢٠١٤ هێرشی شه‌نگالی کرد گه‌ریلاکانی HPG و YJA-STAR به په‌له خۆیانیان گه‌یانده شه‌نگال. له سه‌ره‌تادا ته‌نیا گروپێکی بچووک له به‌رامبه‌ر داعشدا شه‌ڕیان کرد و پاشان هێزی پێشتیوانی یان بۆ چوو و هێرشی داعش تێکشکێنرا و گه‌لی ئێزیدی له قڕکردن رزگاری بوو. YPG ش بۆ ماوه‌یه‌ک پشتیوانی گه‌ریلاکانی HPG و YJA-STAR ی کرد. HPG و YJA-STAR ماوه‌یک له شه‌نگالدا مانه‌وه و پاش ئه‌وه‌ی که داعشیان له شه‌نگال ده‌رکرد، له شه‌نگال پاشه‌کشه‌یان کرد. له‌و ماوه‌یه‌ی که گه‌ریلاکانی HPG و YJA-STAR له شه‌نگال بوون گه‌نجانی ئێزیدی یان په‌روه‌رده کرد. کاتێک که YBŞ و YJŞ وه‌کو هێزی خۆپاراستنی گه‌لی ئێزیدی بوون به خاوه‌ن هێز و ئه‌زموون، HPG و YJA-STAR له شه‌نگال پاشه‌کشه‌یان کرد. دوابه‌ودوای ئه‌و هێرشانه‌ی که له‌م دواییانه‌دا کرانه سه‌ر شه‌نگال، HPG رایگه‌یاند که ئه‌وان ئاماده‌ن جارێکی دی به هه‌واری خه‌ڵکی شه‌نگاله‌وه بچن. رێبازی رێبه‌ر ئاپۆ له سه‌ر هه‌ژمارێکی به‌رچاو له گه‌لی ئێزیدی له شه‌نگال کاریگه‌ری داناوه رێبازی رێبه‌ر ئاپۆ له سه‌ر هه‌ژمارێکی به‌رچاو له گه‌لی ئێزیدی له شه‌نگال کاریگه‌ری داناوه. پێشتریش هه‌ر کاریگه‌ری رێبه‌ر ئاپۆ له نێو گه‌لی ئێزیدی هه‌بوو. دڵسۆزی بۆ پ.ک.ک له نێو ئێزیدییه‌کاندا له ئاستێکی زۆر بڵنددا بوو. هێرشی داعش بۆ سه‌ر شه‌نگال له ساڵی 2014 و به‌رگریکردنی گه‌ریلا له گه‌لی ئێزیدی ئه‌م دڵسۆزییه‌ی زۆرتر کرد. هه‌ندێک لایه‌ن ده‌ڵێین با پ.ک.ک له شه‌نگال ده‌رکه‌وێت، با هه‌ستی دڵسۆزی بۆ رێبه‌ر ئاپۆ و پ.ک:ک له شه‌نگالدا نه‌مێنێت. ئه‌مه مومکین نییه. PDKش له به‌شه‌کانی دیکه کوردستاندا، هه‌ر چه‌نده زۆریش نه‌بێت، کاریگه‌ری له سه‌ر گه‌ل هه‌یه. ئایا ئێمه ده‌توانین بڵێین با ئه‌م کاریگه‌رییه نه‌مێنێت؟ له چوارچێوه‌ی چه‌مکی سیاسه‌تی دیموکراتیدا هه‌رکه‌س به پێ کاریگه‌ری رێبازی ئایدیۆلۆژی و سیاسی و هێزی رێکخراوه‌یی خۆی ده‌توانێت به‌رده‌وامی به ههبوونی خۆی بدات. هیچ که‌سێک مافی ئه‌وه‌ی نییه بڵێیت بۆ له شه‌نگال کاریگه‌ری رێبه‌ر ئاپۆ و پ.ک.ک هه‌یه. کاتێک که گه‌ریلاکانی HPG و YJA-STAR و هه‌روه‌ها شه‌رڤانانیYPG و YPJ خۆیان گه‌یانده شه‌نگال نه هێزی عێراقی لێی مابوو، نه پێشمه‌رگه‌ی PDK و نه هیچ هێزیکی دیکه‌ی سیاسی و سه‌ربازی. ئه‌و هێزانه‌ی که تا ئه‌و کاته له شه‌نگال بوون، له به‌رامبه‌ر هێرشی داعش به‌رگرییان نه‌کرد، هه‌ڵاتن و گه‌لی ئێزیدیان له گه‌ڵ جینوساید رووبه‌روو هێشته‌وه. گه‌ریلاکانی HPG و YJA-STAR به‌ریان له پێشره‌وی داعش گرت، ئێزیدیه‌کانیان پاراست و شه‌ره‌ف و که‌رامه‌تی ئێراق و PDK، ته‌نانه‌ت شه‌ره‌فی مرۆڤایه‌تیشیان پاراست. ئه‌گه‌ر گه‌ریلاکانی HPG و YJA-STAR خۆیان نه‌گه‌یاندبا شه‌نگال و به‌رگرییان له گه‌لی ئیًزیدی نه‌کردبایه، ئێستا عێراق و PDK چ تۆمه‌تێکیان ده‌هاته سه‌ر؟ له‌م رووه‌وه، پێویسته سوپاسی هێزی گه‌ریلا بکه‌ن. ئه‌و زیهنییه‌ته‌ی که ده‌ڵێت با ئه‌م و ئه‌و له شه‌نگال نه‌بێت زیهنییهتێکی ده‌سه‌ڵاتخوازییه. چ مافێکیان هه‌یه گوتارێکی وه‌ها هه‌ڵبژێرن؟ وه‌ڵامی ئه‌م پرسیارانه ده‌هێڵینه‌وه بۆ رای گشتی گه‌لی ئێزیدی، رای گشتی گه‌لی کورد و ههموو مرۆڤایه‌تی. هه‌ر که‌س و لایه‌نێک مافی ئه‌وه‌ی هه‌یه که سیاسه‌ت بکات. هێزه سیاسییه‌کان مافی ئه‌وه‌یان هه‌یه که ئارمانجی خۆیانیان هه‌بێت. به‌ڵام پێویسته ویژدان هه‌بێت. ئه‌گه‌ر ویژدان نه‌بێت، سیاسه‌ت چ واتایه‌کی هه‌یه؟ ئه‌وانه‌ی که گه‌لی ئێزیدییان تووشی جینوسایدکرد، پاشان چوون له کۆمه‌ڵگه‌ی خانه‌سۆر هێرشیان کرده سه‌ر ئه‌و هێزه‌ی که ئێزیدییه‌کانی له جینوساید پاراست. 2 هه‌ڤاڵی گه‌ریلامان بۆ ئه‌وه‌ی که شه‌ڕ روونه‌دات خۆیان له به‌رده‌م سه‌یاره‌ی ده‌رع کرده قه‌ڵغان. به‌ڵام ده‌ستڕێژییان کرایه سه‌ر و شههید کران. هه‌روه‌ها رۆژنامه‌وانێکی ژن و 2 شه‌رڤانی YBŞ شههید کران. خه‌ڵکێکی زۆر بریندار بوو. رای گشتی ئاگای له ههموو ئه‌م رووداوانه هه‌یه. ئێمه پشتگیری له خۆبه‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی شه‌نگال ده‌که‌ین ئێمه پشتگیری له خۆبه‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی شه‌نگال ده‌که‌ین. له‌و بڕوایه‌داین که ههم له ناو ئێراق و ههم له ناو فیدراسیۆنی باشووری کوردستاندا خاوه‌ن ئۆتۆنۆمی (خوه‌سه‌ری)خۆیان بن. له دوای ئه‌و ههموو کاره‌ساته‌ی که به سه‌ر گه‌لی ئێزیدیدا هات، ئێدی مافی ئه‌وه‌یان هه‌یه که داوای خۆبه‌ڕێوه‌به‌ری ئۆتۆنۆم (خوه‌سه‌ر) بکه‌ن. نه ئێراق و نه ده‌سه‌ڵاتی PDK مافی ئه‌وه‌یان نییه دژ به‌مه راوه‌ستن. هه‌ر که‌سێک دژ به ئه‌م مافه‌ی گه‌لی ئێزیدی بوه‌ستێته‌وه نه ویژدانی هه‌یه نه عه‌داله‌ت. ئه‌گه‌ر ئێزیدخان خوه‌سه‌ر بایه، خاوه‌ن هێزی خۆپاراستن بایه، داعش نه‌یده‌توانی بچێته ناو شه‌نگاله‌وه. ئه‌گه‌ر یه‌کینه‌یه‌کی بچووکی گه‌ریلا توانی به‌ره‌نگاری هێرشی داعش ببێته‌وه و رایبوه‌ستێنێت، گه‌نجانی ئێزیدی و هێزه‌کانی خۆ پاراستن ده‌یانتوانی به‌رگرییه‌کی به‌هێزتر بکه‌ن. ئه‌گه‌ر له‌و کاته‌دا شه‌نگال خاوه‌ن خۆبه‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی خۆی بایه، بڕیاری خۆڕاگری ده‌گرت و پێکێشی دههێنا. ئه‌م راستییانه خوه‌سه‌ربوونی شه‌نگال وه‌کو پێویستییه‌ک ده‌سه‌پێنن. له هه‌مان کاتدا، گه‌لی ئێزیدی خاوه‌ن بڕوا و فه‌رهه‌نگی تایبه‌ت به خۆیه. گه‌لی ئێزیدی به درێژایی مێژوو تووشی زۆر فه‌رمان و ناعه‌داله‌تی بۆته‌وه. ئه‌مه‌ش سه‌لمێنه‌ری ئه‌و راستییه‌یه که گه‌لی ئێزیدی پێویستییان به خۆبه‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی و خوه‌سه‌ری هه‌یه. ئه‌گه‌ر ئێراق و PDK بیانه‌وێ بگه‌ڕێنه‌وه بۆ دۆخی به‌ر له 3ی ئابی 2014، ئه‌مه قابیلی قه‌بووڵ نییه. ئه‌و چه‌مکه‌ی که ده‌ڵێت با من به سه‌ر ههموو شوێنێکدا زاڵ بم، چه‌مکێکی راست نییه. ئه‌مه له کاتێکدایه که نه‌ک ته‌نیا شه‌نگال و ئێزیدخان، به‌ڵکو له هه‌ر هه‌رێمێکی عێراق و فیدراسیۆنی باشووری کوردستان پێویست به دیموکراسی هه‌رێمی هه‌یه. هه‌رێمه‌کان، شاره‌کان، کۆمه‌ڵگاکان، باوه‌ڕه ئایینییه‌کان پێویسته بتوانن خۆیان به‌ڕێوه‌ببه‌ن. ئه‌مه پێویستییه‌کی چه‌مکی سیاسه‌تی دیموکراتییه. ئۆتۆنۆمییه‌کان (هه‌رێمه خۆسه‌ره‌کان) و دیموکراسییه هه‌رێمییه‌کان به واتای دابڕان نایێن، به‌ڵکۆ ده‌بنه زه‌مینی یه‌کێتییه‌کی به‌هێزتر. پێویسته ههموو هێز و لایه‌نی سیاسی کوردی پشتیوانی له‌م داخوازییه‌ی ئێزیدییه‌کان بکه‌ن. له سه‌رۆی هه‌مووشیانه‌وه PDK له رووی ئه‌خلاقی و ویژدانی و سیاسییه‌وه له به‌رامبه‌ر ئه‌مه‌دا به‌رپرسیاره. گه‌لی ئێزیدخان داوای خۆبه‌ڕێوه‌به‌ری ده‌که‌ن. نایه‌نه‌وێت هیچ هێزێکی سیاسی یان حکوومه‌تێکی ناوه‌ندی به‌ڕێوه‌یان ببات. ئێمه پشتگیری له‌م داواکارییه‌ی گه‌لی ئێزیدخان ده‌که‌ین. گوتنی “با له شه‌نگال ده‌رکه‌ون” دێته واتای “با شه‌نگال خۆبه‌ڕێوه‌به‌ری نه‌بێت”. واتاکه‌ی ئه‌مه‌یه. ئه‌وه‌ش گوتارێکی راست نییه. له بنه‌ڕه‌تدا، هه‌ڵوێستی راست و ویژدانی و ئه‌خلاقی و دیموکراتی ئه‌وه‌یه که عێراق و PDK ده‌ست له‌م جۆره خۆسه‌پاندنانه هه‌ڵگرن. هاوڵاتى: له‌ماوه‌ى رابردوودا دوو کادرى پارتى کرێکارانى کوردستان(په‌که‌که) له شاخى ئه‌زمه‌ر له سلێمانى بوونه قوربانى؟ پێتانوایه که‌سانێک هه‌ن هاوکارى هه‌واڵگرى میتى تورکیان کردووه و زانیاریان پێداون؟ جه‌میل بایک: مسۆگه‌ر که‌سانێک هه‌ن که له شه‌هاده‌تی ئه‌م هه‌ڤاڵانه‌دا هاوکاری میتی تورکیایان کردووه. ئه‌گینا ئه‌نجامدانی هێرشێکی وه‌ها مومکین نه‌ده‌بوو. ئه‌و هه‌ڤاڵ‌نه ته‌نیا پێنج خوله‌ک دوای گه‌یشتنیان به ئه‌زمه‌ر شههید ده‌کرێن. وادیاره هه‌ر له‌و کاته‌وه که له ماڵ ده‌رده‌که‌ون ده‌که‌ونه ژێر چاودێری و له‌گه‌ڵ گه‌یشتنیان به ئه‌زمه‌ڕ هێرش ده‌کرێته سه‌ریان. له هه‌رێمی دوور له شه‌ڕ ئه‌گه‌ر به فڕۆکه‌ی بێ فڕۆکه‌وان هێرش بکرێته سه‌ر که‌سێک یان شوێنێک، ئه‌مه زانیاری سیخوڕی هه‌رێمی له‌پشته‌وه‌یه. به هۆی ئه‌زموونی شه‌ڕه‌وه ده‌زانین که ئه‌م جۆره هێرشانه چۆن ده‌کرێن. پێشتریش له قه‌ندیلدا چه‌ند هه‌ڤاڵێکمان به هۆی زانیاری هه‌رێمییه‌وه بوونه‌ته ئارمانجی هێرشی ئه‌م جۆره فڕۆکانه و شههید کراون. له بادینانیشدا هێرشی به هه‌مان شێوه کراون. لێکۆڵینه‌وه‌مان له سه‌ر ئه‌م رووداوانه به‌رده‌وامن و له هه‌ندێکیاندا گه‌یشتووینه‌ته ئه‌نجامی کۆنکرێت. ئێمه وه‌ک بزووتنه‌وه ٤٧ ساڵه له ناو شه‌ڕداین و له‌نزیکه‌وه به‌دواداچوون بۆ په‌ره‌سه‌ندنه‌کان ده‌که‌ین. له‌م رووه‌وه له چۆنیه‌تی و ئه‌گه‌ره‌کانی کارکردنی میت له‌م هه‌رێمانه‌دا ئاگادارین. هه‌ر گرێدراو به ئه‌م پرسیاره‌ی به‌ڕێزتان پێویسته جه‌خت له سه‌ر ئه‌وه بکه‌مه‌وه که میت له باشووری کوردستاندا به شێوه‌یه‌کی جیددی کاری رێکخستنی ده‌کات. هه‌ندێک له‌م کاره رێکخستنیانه به ئاگاداری ده‌زگا ئیستیخباراتییه‌کانی هه‌رێم ئه‌نجام ده‌درێن و هه‌ندێکیشیان به شاراوه‌یی ده‌کرێن. هه‌ندێک خائینیش هه‌ن که خۆیان بۆ پاره ده‌فرۆشن. ئه‌مه راستییه‌کی تاڵه به‌ڵام که‌سانی وا بوونیان هه‌یه. هاوڵاتى: به‌هۆى بۆردومانى تورکیا بۆسه‌ر شه‌نگال زه‌رده‌شت شه‌نگالى و چه‌دن که‌سێکى دیکه بوونه قوربانى؟ قسه‌تان چییه له‌وباره‌یه‌وه؟ جه‌میل بایک: کۆمه‌ڵکوژکردنی زه‌رده‌شت شه‌نگالی و هه‌ڤاڵه‌کانی ده‌توانێت چ په‌یامێکی بۆ ئێمه هه‌بێت؟ له‌وه زیاتر که په‌یامێک بۆ ئێمه‌ی تیا هه‌بیت، هه‌ڕه‌شه‌یه‌کی ئاشکرایه دژ به‌و که‌سانه‌ی که خوازیار و خه‌باتکاری ژیانێکی ئازاد و دیموکراتین له شه‌نگال. له شه‌نگالدا هه‌ندێک سیخۆڕ و خائین و خۆ فرۆش هه‌ن که هاوکاری ده‌وڵه‌تی تورکیا ده‌که‌ن راسته، هێرشه‌که به رێگه‌ی فڕۆکه‌ی جه‌نگی ده‌وڵه‌تی تورکیاوه پێک هات، به‌ڵام له شه‌نگالدا هه‌ندێک سیخۆڕ و خائین و خۆ فرۆش هه‌ن که هاوکاری ده‌وڵه‌تی تورکیا ده‌که‌ن. ئه‌مانه‌ش ئه‌و که‌سانه‌ن که ده‌ڵێین هۆکاری هێرشه‌کانی سه‌ر شه‌نگال ههبوونی پ.ک.ک یه. ده‌یانه‌وێت به ڕێگه‌ی ده‌وڵه‌تی تورکیاوه له شه‌نگال بده‌ن بۆ ئه‌وه‌ی له نێوان به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی خۆسه‌ری شه‌نگال و گه‌لی شه‌نگال دا ناکۆکی دروست ببێت، بۆ ئه‌وه‌ی له نێوان YBŞ و گه‌لی شه‌نگالدا ناکۆکی دروست ببێت. ده‌یانه‌وێت ئه‌و که‌سانه‌ی که رێبازی ئایدیۆلۆژی و سیاسی رێبه‌ر ئاپۆیان په‌سند کردووه مه‌جبووری پاشه‌کشه بکرێن. گه‌لی شه‌نگال ده‌بێ چی بکات؟ ته‌سلیمی ئه‌و که‌سانه ببێت که نه‌یانپاراست و تووشی جینوسایدیان کرد؟ ئه‌وانه‌ی که ده‌یانه‌وێت کاریگه‌ری رێبازی ئایدیۆلۆژی-سیاسی رێبه‌رئاپۆ له شه‌نگالدا نه‌مێنێت تێڕوانینی تایبه‌تی خۆیان هه‌یه بۆ گه‌لی ئێزیدی له شه‌نگال. به گوێره‌ی ئه‌م خائینانه گه‌لی ئێزدی وه‌ک مه‌ڕ و مێگه‌له و پێویسته که‌سێک لێیان بخوڕێت. به‌ڵام گه‌لی ئێزیدی گه‌لێکی زانایه و دڵسۆزی هه‌یه بۆ ئه‌و که‌سانه‌ی که له جینوساید پاراستیان. به شههید کردنی زه‌رده‌شت شه‌نگالی ویستیان ئه‌و په‌یامه بده‌نه هاوبیرانی شههید زه‌رده‌شت که ئێوه له شه‌نگالدا مافی ژیانتان نییه. ئه‌مه‌ش زیاتر له‌وه‌کی که په‌یامی ده‌وڵه‌تی تورکیا بێت په‌یامی به‌کرێگیراوه‌کانی تورکیایه. هاوڵاتى: تا ئێستاش ده‌یان باره‌گاى سه‌ربازى تورکیا له‌هه‌رێمى کوردستاندا هه‌یه‌و ده‌یان کیلۆمه‌تر هاتونه‌ته ناو خاکى باشوورى کوردستان؟ پارتى دیموکراتى کوردستان(PDK) به فه‌رمى ده‌ڵێن بیانووه‌که‌یان بوونى پارتى کرێکارانى کوردستان(په‌که‌که)، ئێوه ده‌ڵێن چى له‌وباره‌یه‌وه؟ جه‌میل بایک: ئه‌وانه‌ی که ده‌ڵێین هۆکاری هێرشه‌کانی ده‌وڵه‌تی تورکیا بۆ لێره و له‌وێ ههبوونی پ.ک.ک یه ره‌وایه‌تی ده‌ده‌ن به‌م هێرشانه. به‌م شێوه‌یه، به زانابوون بێت یان بێ زانابوون، ده‌بنه ئامرازێک بۆ سیاسه‌تی .دوژمنکارانه‌ی ده‌وڵه‌تی تورکیا دژ به گه‌لی کورد. هه‌ر که‌سێک که تێکۆشانی ئازادی و دیموکراسی به‌ڕێوه‌ببات دوژمنانی گه‌لی کورد هێرش ده‌که‌نه سه‌ری. جا ئه‌و که‌سه چ ناسنامه‌یه‌کی هه‌یه زۆر گرنگ نییه. به لای دوژمنه‌وه گرنگ ئه‌وه‌یه که ئه‌و که‌سه تێکۆشه‌ری رێگای ئازادی و دیموکراسی بێت. له زۆر شوێنی باشووری کوردستان باره‌گای سه‌ربازی ده‌وڵه‌تی تورکیا دامه‌زراوه. ئه‌مانه بۆچی مۆڵه‌تیان پێی دراوه؟ باره‌گا سه‌ربازییه‌کانی ده‌وڵه‌تی تورکیا له به‌عشیقا چ ده‌که‌ن؟ ئێراق ده‌ڵێت که پێویسته ئه‌م باره‌گایانه هه‌ڵگیرێن، به‌ڵام ده‌وڵه‌تی تورکیا ده‌ڵێت که من لێرانه ده‌رناکه‌وم. له سوریاش زۆر شوێنی داگیر کردووه، ده‌ڵێین ئه‌گه‌ر له‌م شوێنانه‌ی داگیرمان کردووه ده‌رکه‌وین پارێزگای هاتای(HATAY) له ده‌ستمان ده‌چێت، تورکیامان له‌ده‌ست ده‌چێت. ده‌وڵه‌تی تورکیا سیاسه‌تی نه‌ته‌وه‌یی خۆی سه‌ر له نوێ داڕشتۆته‌وه. به گوێره‌ی ئه‌م سیاسه‌ته، پاراستنی تورکیا له ده‌ره‌وه‌ی سنووره‌کانی ئه‌و وڵاته ده‌ست پێده‌کات. له تورکیا زیهنییه‌ت و ده‌سه‌ڵاتێکی دژه کورد و داگیرکه‌ر و فراوانخواز هه‌یه. ئه‌گه‌ر پ.ک.ک ش نه‌بایه، بیانۆیه‌کی دیکه‌یان بۆ فراوانخوازی و داگیرکاری ده‌دۆزییه‌وه. له خۆیدا، بۆ داگیرکردنی که‌رکووک و موسڵیش بیانووه‌که‌یان ئاماده‌یه. گوایه هاوڕه‌گه‌زه‌کانیان له‌وێن. له روانگه‌ی ده‌وڵه‌تی تورکیادا کورد گه‌لێکه که پێویست ده‌کات هه‌رچی زووتره ههبوونی بسڕدرێته‌وه. سه‌باره‌ت به رۆژئاوای کوردستان گوتیان که ” ئێمه رێگه ناده‌ین کۆریدۆرێکی (رێڕه‌و) کوردی دروست بکرێت “ و ده‌ستیان به داگیرکاری کرد. ئه‌ردۆغان بۆ خۆی گوتی که ” په‌یمانی لۆزان بۆ ئێمه مایه شکسته و ئێمه هێشتا خاکمان له ده‌ره‌وه‌ی میساقی میللی ماوه‌ته‌وه. “ تێناگه‌ین، سیاسه‌تمه‌دارانی باشووری کوردستان بۆ ئه‌مه نابینن و ههموو هێرشه‌کانی ده‌وڵه‌تی تورکیا له ههموو شوێنێک ده‌به‌ستنه‌وه به ههبوونی پ.ک.ک وه؟ ئه‌و هێرشانه ته‌نیا له دژی پ.ک.ک نین، له دژی ههموو کوردن. هێزی جینوسایدکار بۆ ئه‌وه‌ی هێرش بکاته سه‌ر کورد به‌رده‌وام له بیانۆیه‌ک ده‌گه‌ڕێت. ده‌وڵه‌تی تورکیا بۆ هێرشکردنه سه‌ر لیبیاش بیانۆیه‌کی دۆزیوه‌ته‌وه. هۆکاری هێرشی تورکیا بۆ سه‌ر رۆژئاوای کوردستانیش هه‌ر دوژمنایه‌تی کورده. که‌سێک که له‌مه تێنه‌گات له‌و دژایه‌تییانه‌ی که به‌رامبه‌ر به کورد ده‌کرێن تێناگات. ئه‌وانه‌ی که دۆست و دوژمنی خۆیان نه‌ناسن به‌رده‌وام تووشی شکست ده‌بن. هه‌ربۆیه، هۆکاری سه‌ره‌کی هێرشه‌کانی ده‌وڵه‌تی تورکیا دوژمنایه‌تی کورد و کاره‌کته‌ری فاشیستی ئه‌م ده‌وڵه‌ته‌یه. پێویسته هه‌ڵوێسته‌کانی ده‌وڵه‌تی تورکیا له کاتی ریفراندۆمه‌که‌ی ٢٠١٧ به بیر بهێنینه‌وه لێره‌دا پێویست ده‌کات هه‌ڵوێسته‌کانی ده‌وڵه‌تی تورکیا له کاتی ریفراندۆمه‌که‌ی ٢٠١٧ به بیر بهێنینه‌وه. چۆن ده‌بێت هێزێکی سیاسی کوردی بۆ پاساوکردنی هێرشکاری بۆ سه‌ر کورد هه‌مان بیانووه‌کانی دوژمنانی کورد دووباره بکاته‌وه؟ ئه‌مه قابیلی قه‌بووڵ نییه. پێویسته هیچ سیاسه‌تمه‌دارێکی کوردی سه‌ر له گوتارێکی وه‌ها نه‌دات. دوژمنانی گه‌لی کورد بۆ هێرشکردنه سه‌ر کوردان به‌رده‌وام بیانوویه‌ک ده‌دۆزنه‌وه. ئه‌م بیانووانه به گوێره‌ی کات و شوێن ده‌گۆڕدرێن به‌ڵام گه‌وهه‌ری هه‌موویان یه‌که و ئه‌ویش دوژمنایه‌تی کورده.
سازدانى: ئارا ئیبراهیم به‌شى یه‌که‌م جه‌میل بایک، هاوسه‌رۆکى (ک.ج.ک) ئاماژه به‌وه ده‌دات که پارتى دادو گه‌شه‌پێدان(ئه‌که‌په) له لاوازترین قۆناغى ژیانیدایه‌و ده‌شڵێت:" ئه‌وه‌ی که AKP له کورسی ده‌سه‌ڵات بێنێته خواره‌وه نه پارته‌که‌ی ئه‌حمه‌د داوود ئۆغلۆیه و نه پارته‌که‌ی عه‌لی باباجان، به‌ڵکو تێکۆشانی هێزه دیموکراسیخوازه‌کان و له سه‌روی هه‌مووشیانه‌وه تیکۆشانی گه‌لی کورده". جه‌میل بایک له‌م چاوپێکه‌وتنه‌یدا که له وێب سایتى هاوڵاتى له‌به‌شى یه‌که‌مى بڵاوده‌کرێته‌وه باس له سیاسه‌تى ئه‌ردۆغان و پارته‌که‌ى به‌رانبه‌ر به کوردى باکورى کوردستان ده‌کات و ده‌ڵێت:" یه‌که‌م هه‌نگاوی دوای داگیرکردنی شاره‌وانییه‌کان ئه‌وه بوو که ههموو کار و خه‌باتی که‌لتوور و زمانیان راگرت. ههموو هێما و ئاسه‌وارێکی کوردی یان له ناو برد، ته‌نیا کانالێکی ته‌له‌ڤیزیۆنی به کوردی هه‌یه، ئه‌وه‌شیان بۆ ئه‌وه هێشتۆته‌وه که رای گشتی دونیای پێ بخه‌ڵه‌تێنن. ئه‌و کاناڵه‌ش شه‌و و رۆژ جوێن به تێکۆشانی ئازادی و دیموکراسی کوردان ده‌دات هه‌روه‌ها بایک جه‌ختله‌وه‌شده‌کاته‌وه که ئه‌ردۆغان له لایه‌که‌وه به گه‌لی تورک ده‌ڵێت که له هه‌ر خێزانێکدا لانی که‌م با 3 منداڵ هه‌بێت، با 5 منداڵ هه‌بێت. له لایه‌کی دیکه‌شه‌وه له کوردستاندا سیسته‌می کۆنترۆڵکردنی زاوزێ پێشده‌خه‌ن و پێشیوایه" ئه‌مه سیاسه‌تی ده‌وڵه‌ته. نایانه‌وێت که رێژه‌ی کورد له نفوسی گشتی تورکیادا به‌رزبێته‌وه. ده‌وڵه‌تی تورکیا ته‌نانه‌ت له‌م بابه‌ته‌شدا به زیهنییهتێکی جینوسایدییه‌وه نزیک ده‌بێته‌وه". ئه‌گه‌ر پ.ک.ک به تێکۆشانی خۆی ئه‌م دۆخه سیاسییه‌ی نه‌خولقاندبایه، کاریگه‌ری سیاسی کورد له رۆژهه‌ڵاتی ناویندا له‌م ئاسته‌ی ئيستادا نه‌ده‌بوو. گه‌لی باشووری کوردستان ئاگاداری ئه‌وه‌یه که پ.ک.ک تا چه‌نده ده‌وری ههبووه له ده‌سته‌به‌رکردن و پاراستنی ده‌سکه‌وته‌کانی کورد له عێراقدا. ههموو که‌سێکیش ئه‌و راستییه ده‌زانێت که رێبازی ئایدیۆلۆژی و سیاسی رێبه‌ر ئاپۆ سه‌رچاوه‌ی بنه‌ڕه‌تی هێزی سیاسی کورده له رۆژئاوای کوردستان و له سوریادا هاوڵاتى: تورکیا به‌رده‌وامه له‌سه‌ر هێرشه‌کانى بۆ سه‌ر پارتى کرێکارانى کوردستان، هۆکار چییه؟ پێتانوایه تاچه‌ند پارتى کرێکارانى کوردستان کاریگه‌رى له‌سه‌ر پارچه‌کانى دیکه‌ى کوردستان هه‌یه؟ جه‌میل بایک: ده‌توانرێت له چه‌ند ره‌هه‌نده‌وه وه‌ڵامی ئه‌م پرسیاره بدرێته‌وه. چونکه زۆر گشتی یه و پێویستی به وڵامێکی دوور و درێژهه‌یه. هه‌ربۆیه به کورتیش بێت وه‌ڵامی ده‌ده‌مه‌وه. ده‌توانم بڵێم که ده‌وڵه‌تی تورکیا ههموو سیاسه‌تی ناوخۆیی و ده‌ره‌کی خۆی له سه‌ر بنه‌مای به‌ره‌نگاربوونه‌وه‌ی تێکۆشانی ئازادیخوازانه‌ی پ.ک.ک داڕشتووه. به ته‌نیا ئه‌م راستییه ده‌توانێت دۆخی گشتی و ئاستی تێکۆشانی پ.ک.ک نیشان بدات، ده‌سه‌ڵاتی تورکیا هه‌ڵده‌ستێت و داده‌نیشێت هه‌ر باسی پ.ک.ک ده‌کات.ههموو که‌سێک شاهیدی ئه‌و هێرشانه‌یه که ده‌کرێنه سه‌ر گه‌لی کورد و هێزه سیاسیه دیموکراسیخوازه‌کان و ئه‌و لایه‌نانه‌ی که بۆچوونێکی ئه‌رێنی یان بۆ پرسی کورد هه‌یه. ئه‌م هێرشانه‌ی ئێستا ئاستی ساڵه‌کانی ١٩٩٠ی تێپه‌ڕ کردووه، ئه‌مه‌ش هێز و کاریگه‌ری پ.ک.ک نیشان ده‌دات، ده‌وڵه‌تی تورکیا له به‌رئه‌وه‌ی که له‌م کاریگه‌رییه ده‌ترسێت به‌رده‌وام هێرش ده‌کات. ئه‌گه‌ر ده‌وڵه‌تی تورکیا له بواری سیاسیدا له سه‌ر دۆخی ناوخۆ و ده‌ره‌وه زاڵ بوایا، ئه‌م ههموو هێرشکارییه‌ی ئه‌نجام نه‌ده‌دا. هه‌روه‌کو ئاشکرایه، رێبازی ئایدیۆلۆژی-سیاسی رێبه‌ر ئاپۆ له ههموو به‌شه‌کانی کوردستان و له ناو کوردانی ده‌ره‌وه‌ی وڵاتیشدا به کاریگه‌رترین رێبازه، ئه‌گه‌ر کورد هه‌ندێک ده‌سکه‌وتی هه‌یه و کاریگه‌ری سیاسی کورد روو له زیاد بوونه، ئه‌و که‌ش و هه‌وا سیاسییه‌ی که به هۆی تێکۆشانی پ.ک.ک وه هاتۆته ئاراوه گه‌وه‌رترین ده‌وری ههبووه له ده‌سته‌به‌رکردنی ئه‌م ده‌سکه‌وتانه‌دا. ئه‌گه‌ر پ.ک.ک به تێکۆشانی خۆی ئه‌م دۆخه سیاسییه‌ی نه‌خولقاندبایه، کاریگه‌ری سیاسی کورد له رۆژهه‌ڵاتی ناویندا له‌م ئاسته‌ی ئيستادا نه‌ده‌بوو. گه‌لی باشووری کوردستان ئاگاداری ئه‌وه‌یه که پ.ک.ک تا چه‌نده ده‌وری ههبووه له ده‌سته‌به‌رکردن و پاراستنی ده‌سکه‌وته‌کانی کورد له عێراقدا. ههموو که‌سێکیش ئه‌و راستییه ده‌زانێت که رێبازی ئایدیۆلۆژی و سیاسی رێبه‌ر ئاپۆ سه‌رچاوه‌ی بنه‌ڕه‌تی هێزی سیاسی کورده له رۆژئاوای کوردستان و له سوریادا. ئه‌وه راستییه‌کی حاشاهه‌ڵنه‌گره که تێکۆشانی ٤٧ ساڵه‌ی پ.ک.ک کاریگه‌ری چاره‌نووسسازی ههبووه له‌و پێشکه‌وتنانه‌ی که له رۆژئاوای کوردستان هاتوونه‌ته ئاراوه. هه‌ربۆیه که گه‌له‌که‌مان له رۆژئاوای کوردستان وێنه و ئاڵای رێبه‌ر ئاپۆ به‌رز ده‌کاته‌وه. پ.ک.ک ده‌ورێکی زۆری هه‌یه له به‌رزبوونه‌وه‌ی ئیعتباری (قورسایی، سه‌نگ، گرانایی) سیاسی کورد له رۆژهه‌ڵاتی ناویندا. هه‌روه‌ها رێبازی ئایدیۆلۆژی رێبه‌ر ئاپۆ و تێکۆشانی پ.ک.ک له نێو گه‌لانی دونیاشدا خاوه‌ن ئیعتبارێکی زۆر بڵنده. ئێدی گه‌لانی دونیا، چینه ره‌نجده‌ر و زه‌حمه‌تکێشه‌کان و هه‌روه‌ها ژنان له رێبازی رێبه‌ر ئاپۆ به خاوه‌ن ده‌رده‌که‌ون. ئه‌مه‌ش نه‌ک ته‌نیا کاریگه‌ری پ.ک.ک ی زیاد کردووه به‌ڵکۆ ئیعتباری کوردی له ههموو جیهاندا به‌رزکردۆته‌وه. هه‌ربۆیه‌ش هێز ده‌به‌خشێته تێکۆشانی کورد به گشتی. ئه‌گه‌ر ئه‌مڕۆ ئاستی تێکۆشانی ئازادیخوازی ژنان له جیهاندا بڵندتر ده‌بێته‌وه و سه‌ده‌ی ٢١له وه‌کو سه‌ده‌ی ژنان به ناو ده‌کرێت له‌مه‌دا کاریگه‌ری ئایدیۆلۆژیای رێبه‌ر ئاپۆ بۆ ئازادی ژنان و به پراکتیزه کردنی ئه‌و ئایدیۆلۆژیایه له لایه‌ن ژنانی کورده‌وه زۆر مه‌زنه. ئه‌مه‌ش بۆ ههموو کورد مایه‌ی شه‌ره‌ف و سه‌ربه‌رزییه. ته‌ڤگه‌رێکی سیاسی که خاوه‌ن تێکۆشانێکی وه‌ها کاریگه‌ر بێت، بێگومان دۆست و دوژمن به جیددی وه‌ریده‌گرێت. له لایه‌که‌وه گه‌لان، هێزه دیموکراسی خوازه‌کان و ژنانی ئازادیخواز به دڵسۆزییه‌وه نزیکی ده‌بنه‌وه و له لایه‌کی دیکه‌شه‌وه دوژمنانی کورد و هێزه دژه دیموکراسییه‌کان هێرشی ده‌که‌نه سه‌ر. ئه‌مه‌ش تێکۆشانێکی جیددی ده‌هێنێته ئاراوه. بێگومان ئاستی هێرشه‌كان زۆرن. ئه‌مه‌ش له ده‌وری مێژوویی پ.ک.ک و مه‌زنایه‌تی تێکۆشانه‌که‌یه‌وه سه‌رچاوه ده‌گرێت. ئه‌وه‌ی که AKP له کورسی ده‌سه‌ڵات بێنێته خواره‌وه نه پارته‌که‌ی ئه‌حمه‌د داوود ئۆغلۆیه و نه پارته‌که‌ی عه‌لی باباجان، به‌ڵکو تێکۆشانی هێزه دیموکراسیخوازه‌کان و له سه‌روی هه‌مووشیانه‌وه تیکۆشانی گه‌لی کورده هاوڵاتى: چه‌ند پارت و گروپێک له حزبى دادو گه‌شه‌پێدان(ئه‌که‌په) جیابونه‌ته‌وه؟ تا چه‌ند رۆڵى ده‌بێت له لاوازکردنى ئه‌ردۆغان و پارته‌که‌ى له تورکیادا؟ ئایا سوودى بۆ کورد هه‌یه له باکوردى کوردستان؟ جه‌میل بایک: دامه‌زراندنی ئه‌م پارتییانه به‌و واتایه نایه‌ت که ئه‌ردۆغان تووشی هه‌ڵوه‌شانه‌وه بووه و ده‌روخێت. بێگومان ده‌رکه‌وتنی پارتی نوێ له نێو AKPوه ئه‌و حیزبه تا راده‌یه‌ک لاواز ده‌کات. له خۆیدا، مانه‌وه‌ی AKP به‌نده به راگرتنی هاوسه‌نگی سیاسی له نێو خۆی تورکیادا. ئه‌گه‌ر پشتیوانی دوژمنانی کورد و هێزه دژه-دیموکراسییه‌کان نه‌بێت، AKP ناتوانێت له‌سه‌ر پێی خۆی راوه‌ستێت. AKP ئێستا ه‌‌یج جیاوازییه‌کی له‌گه‌ڵ MHP و ئه‌رگه‌نه‌کۆنه‌کاندا نییه. له سایه‌ی هه‌ڵوێستی سیاسی ئه‌ردۆغاندایه که ئه‌م هێزانه توانییویانه بۆ یه‌که‌م جار له مێژووی تورکیادا تا ئه‌م راده‌یه‌ی ئێستا له گۆڕه‌پانی سیاسی ئه‌و وڵاته‌دا جێگای خۆیان بکه‌نه‌وه. ئه‌م هێزه دژ-کورد و دژ-دیموکراسییانه له هیچ قۆناخێکی مێژووی تورکیادا کاریگه‌رییه‌کی وه‌کو ئه‌وه‌ی ئه‌مڕۆیان نه‌بووه. AKP ، هه‌روه‌کوهه‌موو ده‌سه‌ڵات و حیزبه فاشیسته‌کانی دیکه، هه‌وڵ ده‌دات که به بڵندکردنی ئاستی شۆڤنیزم له سه‌ر پێی بمێنێته‌وه. هه‌ربۆیه دوژمنایه‌تی کورد و سیاسه‌تی شه‌ڕ له لووتکه‌دا په‌یڕه‌و ده‌کات. به هیچ شێوه‌یه‌کی دی شانسی مانه‌وه‌ی له سه‌ر ده‌سه‌ڵات نییه. له‌م رووه‌وه AKP له لاوازترین قۆناغی ژیانی خۆیدایه. ئه‌وه‌ی که بۆته هۆکاری ئه‌م لاوازییه‌ش تێکۆشانی گه‌لی کورد و هێزه دیموکراسیخوازه‌کانه. ئه‌وه‌ی که AKP له کورسی ده‌سه‌ڵات بێنێته خواره‌وه نه پارته‌که‌ی ئه‌حمه‌د داوود ئۆغلۆیه و نه پارته‌که‌ی عه‌لی باباجان، به‌ڵکو تێکۆشانی هێزه دیموکراسیخوازه‌کان و له سه‌روی هه‌مووشیانه‌وه تیکۆشانی گه‌لی کورده. رێبه‌رئاپۆ تیشک ده‌خاته سه‌ر گرنگی تێکۆشان له پێناو نیشتمانێکی ئازاد و دیموکراتی. گرنگ ئه‌وه نییه که چه‌ند منداڵ هه‌بن، گرنگ ئه‌وه‌یه که وڵاتێکی ئازاد بۆ منداڵان بونیاد بنێن. لێره‌دا به‌رپرسیارێتییه‌کی وه‌ها ده‌که‌وێته سه‌رشانی هه‌‌ه‌موو دایکان و باوکان و ههموو گه‌لی کوردستان هاوڵاتى: پلانى رێگریکردن له خێزانه‌کان بۆ ئه‌وه‌ى بوونى له‌دایک بوون سنورداربکرێ تا چه‌ند دژایه‌تییه بۆ که‌مبونى ژماره‌ى کوردان له باکورى کوردستان؟ جه‌میل بایک: له‌م بابه‌ته‌دا سیاسه‌تی زۆر سه‌رنجراکێش له تورکیادا په‌یڕه‌و ده‌کرێت، ئه‌ردۆغان له لایه‌که‌وه به گه‌لی تورک ده‌ڵێت که له هه‌ر خێزانێکدا لانی که‌م با 3 منداڵ هه‌بێت، با 5 منداڵ هه‌بێت. له لایه‌کی دیکه‌شه‌وه له کوردستاندا سیسته‌می کۆنترۆڵکردنی زاوزێ پێشده‌خه‌ن. ئه‌مه سیاسه‌تی ده‌وڵه‌ته. نایانه‌وه‌ێت که رێژه‌ی کورد له نفوسی گشتی تورکیادا به‌رزبێته‌وه. ده‌وڵه‌تی تورکیا ته‌نانه‌ت له‌م بابه‌ته‌شدا به زیهنییهتێکی جینوسایدییه‌وه نزیک ده‌بێته‌وه. رێبه‌ر ئاپۆ له‌م بابه‌ته‌دا به‌م شێوه‌یه بانگ له دایکان و باوکانی کوردستان ده‌کات: ”راسته ئێوه منداڵ دروست ده‌که‌ن، به‌ڵام لێره‌دا گرنگ ئه‌وه‌یه که ئه‌و وڵاته‌ی ئێوه به‌ڵێنی به منداڵه‌کانتان ده‌ده‌ن چۆن وڵاتێکه؟ ئه‌و منداڵانه‌ی که دێنه دونیا پێویستییان به وڵاتێکی ئازاد و دیموکراتی هه‌یه“ . لێره‌دا رێبه‌رئاپۆ تیشک ده‌خاته سه‌ر گرنگی تێکۆشان له پێناو نیشتمانێکی ئازاد و دیموکراتی. گرنگ ئه‌وه نییه که چه‌ند منداڵ هه‌بن، گرنگ ئه‌وه‌یه که وڵاتێکی ئازاد بۆ منداڵان بونیاد بنێن. لێره‌دا به‌رپرسیارێتییه‌کی وه‌ها ده‌که‌وێته سه‌رشانی هه‌‌ه‌موو دایکان و باوکان و ههموو گه‌لی کوردستان. کاتێک که هه‌ستێکی به‌رپرسیارێتی به‌م شێوه‌یه بونیاد نرا، ئێدی ئه‌وه بۆ بنه‌ماڵه‌کان ده‌مێنێته‌وه که بڕیاربده‌ن ئاخۆ چه‌ن منداڵ هه‌بن. ئێمه هه‌روه‌کو چۆن له دژی ئه‌وه‌ین که ده‌وڵه‌ت خۆی تێکه‌ڵی ههموو لایه‌نێکی ژیانی کۆمه‌ڵگا بکات، پێمان راست نییه که خۆمانیش له‌م بواره‌دا ده‌ستێوه‌ردان بکه‌ین. له خۆیدا، ئێمه له دژی چه‌مکی ده‌وڵه‌تین. چونکه ده‌وڵه‌ت به لای ئێمه‌وه، ئامرازێکی مژووکداری و چه‌وسانه‌وه‌یه. به‌ره‌و سه‌رده‌مێک هه‌نگاو ده‌نێن که تیایدا ده‌وڵه‌ت نامێنێت یان زۆر که‌مڕه‌نگ ده‌بێته‌وه. ئه‌وه‌ی ئێمه به بنه‌مای وه‌رده‌گرین ئه‌وه‌یه که گه‌ل بتوانێت له ده‌روه‌ی ده‌وڵه‌ت به شێوه‌یه‌کی دیموکراسی و کۆنفیدراڵی خۆی به‌ڕێوه ببات، له‌و بڕوایه‌داین که سه‌باره‌ت به هه‌ژماری منداڵان، بڕیار ته‌نیا به ده‌ستی پیاوه‌وه نه‌بێت، به‌ڵکو له‌م بواره‌دا پێویسته ژن و پیاو پێکه‌وه بڕیار بده‌ن. بێگومان ئیراده و بڕیاری ژن له ههموو شتێک گرینگتر و سه‌ره‌کی تره. سیاسه‌تی ئه‌ردۆغان سه‌باره‌ت به کورد نه‌ک ته‌نیا بۆ باکوور و رۆژئاوای کوردستان به‌ڵکو بۆ ههموو کورد جێگای مه‌ترسییه. ئه‌و سیاسه‌ته بۆ باشووری کوردستانیش زۆر مه‌ترسی دروست ده‌کات. له دۆخی ئێستادا، له به‌رئه‌وه‌ی که له به‌رامبه‌ر پ.ک.ک شه‌ڕ ده‌که‌ن، به شێوه‌یه‌کی راسته‌وخۆ باشووری کوردستان ناکه‌نه ئامانجی هێرشه‌کانیان هاوڵاتى: پێتانوایه ئه‌ردۆغان ته‌نها دژى کورده له باکورو رۆژئاواى کوردستان یان هه‌مان بۆچونیان به‌رانبه‌ر باشوورى کوردستان(هه‌رێمى کوردستان) هه‌یه؟ جه‌میل بایک: سیاسه‌تی ئه‌ردۆغان سه‌باره‌ت به کورد نه‌ک ته‌نیا بۆ باکوور و رۆژئاوای کوردستان به‌ڵکو بۆ ههموو کورد جێگای مه‌ترسییه. ئه‌و سیاسه‌ته بۆ باشووری کوردستانیش زۆر مه‌ترسی دروست ده‌کات. له دۆخی ئێستادا، له به‌رئه‌وه‌ی که له به‌رامبه‌ر پ.ک.ک شه‌ڕ ده‌که‌ن، به شێوه‌یه‌کی راسته‌وخۆ باشووری کوردستان ناکه‌نه ئامانجی هێرشه‌کانیان. به‌ڵام ئه‌ردۆغان له لێدوانه‌کانیدا شتێکی درکاند. ئه‌ویش ئه‌وه‌یه که وتی: ”ئه‌و هه‌ڵه‌یه‌ی له باکووری عێراق کردمان له باکووری سوریا دووباره‌ی ناکه‌ینه‌وه“. واتای ئه‌م وتنه چییه؟ واتاکه‌ی ئه‌وه‌یه که هه‌رکاتێک هه‌لێکیان بۆ ره‌خسا ئه‌م هه‌ڵه‌یه سه‌ره‌ڕاست ده‌که‌نه‌وه. واتا ههموو ده‌سکه‌وته‌کانی کورد له باشووری کوردستاندا له‌ناو ده‌به‌ن. هه‌ڵوێستی ئه‌ردۆغان و AKP له کاتی ریفراندۆمه‌که‌ی ساڵی 2017دا چی بوو؟ مه‌گه‌ر له سه‌ر سنوور مانۆڕی سه‌ربازی نه‌کرد و نه‌یگوت نانتان لێی ده‌بڕین؟ هه‌ر ئێستا نزیکه‌ی 20 بنکه و باره‌گه‌ی له‌شکه‌ری له باشوور هه‌یه، ده‌زگای هه‌واڵگری میت خۆی له باشووردا رێکخستووه و چالاکی هه‌یه، ئایا له‌و شوێنانه‌ی که له سوریا داگیری کردووه ده‌رده‌که‌وێت؟ بۆ خۆیان ده‌ڵێن که ئه‌گه‌ر له ئیدلیب و عه‌فرین ده‌ربکه‌وین پارێزگای هاتای(HATAY) مان له ده‌ست ده‌چێت. وابڕوات سبه‌ی هه‌مان قسه بۆ باشووریش ناکه‌ن؟ واته، ناڵێین: ئه‌گه‌ر له باشوور ده‌رکه‌وین، جۆله‌مێرگ و شرناخ و وان و دیاربکرمان له ده‌ست ده‌رده‌چێت؟ له باکووری کوردستاندا سیاسه‌تێکی به ته‌واوی دژه کورد په‌یڕه‌و ده‌که‌ن. ده‌یانه‌وێت کورد جینوساید بکه‌ن. ده‌یانه‌وێت کوردستان بکه‌نه جێگایه‌ک بۆ به‌ربڵاوبوونه‌وه و گه‌شه‌سه‌ندنی نه‌ته‌وایه‌تی تورک. ئه‌مه راستییه‌کی حاشه‌هه‌ڵنه‌گره. شاره‌وانییه‌کانی داگیرکرد. یه‌که‌م هه‌نگاوی دوای داگیرکردنی شاره‌وانییه‌کان ئه‌وه بوو که ههموو کار و خه‌باتی که‌لتوور و زمانیان راگرت. ههموو هێما و ئاسه‌وارێکی کوردی یان له ناو برد، ته‌نیا کانالێکی ته‌له‌ڤیزیۆنی به کوردی هه‌یه، ئه‌وه‌شیان بۆ ئه‌وه هێشتۆته‌وه که رای گشتی دونیای پێ بخه‌ڵه‌تێنن. ئه‌و کاناڵه‌ش شه‌و و رۆژ جوێن به تێکۆشانی ئازادی و دیموکراسی کوردان ده‌دات، ئه‌و رادیۆیه‌ی که کاتی خۆی له به‌غداده‌وه به زمانی کوردی پرۆگرامی بڵاو ده‌کرده‌وه سه‌دان جار له‌و ته‌له‌ڤیزیۆنه کوردییه‌ی AKP کوردانه‌تر بوو. له په‌رله‌مانی تورکیادا که‌س بۆی نییه بلێی "کوردستان" یان "پارێزگا کوردنشینه‌کان". هه‌ر زوو سزای دیسیپلینی به‌سه‌ردا ده‌سه‌پێنن، هه‌ر پارله‌مه‌نتارێک وا بڵێت بۆ ماوه‌یه‌ک له مه‌جلیس دووری ده‌خه‌نه‌وه. ئێدی چی له‌مانه زیاتر که بیسه‌لمێنێت AKP دوژمنی کورده؟ یان ده‌بێ چاوه‌ڕوان بین با بێت ههموو باشوور داگیر بکات و ئه‌وجا بۆمان ده‌رکه‌وێت که دوژمنی کورده؟ نه‌ک ته‌نیا کورد، ههموو هێزێکی سیاسی پێویسته ئه‌ردۆغان و ده‌سه‌ڵاتی AKP باش بناسێت. ئه‌گینا په‌شیمان ده‌بنه‌وه و ئێدی ئه‌و په‌شیمانییه‌ش هیچ واتایه‌کی نابێت. پێویسته ههموو که‌سێک ئه‌م راستییه باش بزانێت که مه‌ترسیدارترین سیاسه‌ت، تێکه‌ڵاوکردنی نه‌ته‌وه‌په‌رستی و دین په‌رستییه. AKP و ئه‌ردۆغانیش ئه‌م سیاسه‌ته به شێوه‌یه‌کی زۆر مه‌ترسیدار په‌ره پێده‌ده‌ن. ده‌وڵه‌تی تورکیا تا ساڵی 2007 ئاماده نه‌بوو دان به باشووری کوردستاندا بنێت. له چاوپێکه‌وتنی 05.11.2007 له نێوان بۆش و ئه‌ردۆغاندا، بۆش گوتی که پ.ک.ک دوژمنی هاوبه‌شمانه. فڕۆکه‌ی بێ فڕۆکه‌وانی به تورکیا دا. له‌وه‌به‌دوا بوو که ئێدی تورکیا دانی به باشووری کوردستاندا نا. ئه‌م دانپێدانانه‌ش کاتی بوو. هه‌رکاتێک هه‌لی بۆ بڕه‌خسێت ده‌ڵێت ”ئه‌م هه‌رێمانه له کاتی شه‌ڕی یه‌که‌می جیهانیدا له ده‌ستمان چووه و له ئه‌ساسدا هه‌ر خاکی ئێمه‌یه“ هاوڵاتى: پارتى کرێکارانى کوردستان(په‌که‌که) له‌رووى سیاسییه‌وه چ ده‌ستکه‌وتێکى بۆ پارچه‌کانى دیکه‌ى کورد ههبووه؟ ئایا چ رۆڵێکتان له پاراستنى کورداندا بووه؟ جه‌میل بایک: پ.ک.ک ده‌سکه‌وتی گه‌وره‌ی بۆ هه‌ر چوار به‌شی کوردستان ههبووه. ئه‌گه‌ر تێکۆشانی بێ پچڕانی 47 ساڵه‌ی پ.ک.ک نه‌بووایه، دۆخی کورد له هه‌ر چواربه‌شی کوردستان ئێستا زۆر نیگه‌تیف ده‌بوو. هه‌ر هێز یان مرۆڤێکی بێ لایه‌ن و راستی پارێز ده‌توانێت به ئاسانی ئه‌م حه‌قیقه‌ته ببینێت. له راستییدا، گه‌له‌که‌مان له‌هه‌ر چواربه‌شی کوردستان له ناخه‌وه ههست به‌م راستییه ده‌کات. هه‌ربۆیه دڵسۆزییان بۆ پ.ک.ک هه‌یه. با زۆریش دوور نه‌چین، مه‌گه‌ر گه‌ریلاکانی HPG و YJA-STAR له پاراستنی که‌رکووک و مه‌خموور دا به‌رپرسیارێتی یان له ئه‌ستۆ نه‌گرت؟ ئه‌ی کێ بوو که گه‌لی ئێزیدی شه‌نگالی له جینوساید پاراست؟ ده‌وڵه‌تی تورکیا تا ساڵی 2007 ئاماده نه‌بوو دان به باشووری کوردستاندا بنێت. له چاوپێکه‌وتنی 05.11.2007 له نێوان بۆش و ئه‌ردۆغاندا، بۆش گوتی که پ.ک.ک دوژمنی هاوبه‌شمانه. فڕۆکه‌ی بێ فڕۆکه‌وانی به تورکیا دا. له‌وه‌به‌دوا بوو که ئێدی تورکیا دانی به باشووری کوردستاندا نا. ئه‌م دانپێدانانه‌ش کاتی بوو. هه‌رکاتێک هه‌لی بۆ بڕه‌خسێت ده‌ڵێت ”ئه‌م هه‌رێمانه له کاتی شه‌ڕی یه‌که‌می جیهانیدا له ده‌ستمان چووه و له ئه‌ساسدا هه‌ر خاکی ئێمه‌یه“. ره‌نگه گه‌لی باشووری کوردستان بڵێن هه‌ندێک هێز مۆڵه‌ت به تورکیا ناده‌ن ئه‌م کاره بکات. به‌ڵام پێویسته ئه‌وه‌ش بزانین کاتێک که هه‌ل و مه‌رجی سیاسی گۆڕانی به سه‌ردا هات ههموو شتێک ده‌گۆڕدرێت. لێره‌دا گرنگ ئه‌وه‌یه که بتوانین وا بکه‌ین تورکیا واز له‌م خه‌ون و زیه‌‌نییه‌تی خۆی بهێنێت. ئه‌وه‌ی که کۆتایی به‌م خه‌ون و زیه‌‌نییه‌تی تورکیاش بهێنێت تێکۆشانی ئازادیخوازانه‌ی پ.ک.ک یه. کاتێک که باس له ده‌سکه‌وتی سیاسی ده‌کرێت، ئه‌گه‌ر ته‌نیا ده‌سکه‌وت له ده‌وڵه‌تدا ببینینه‌وه ئه‌وه بۆچوونێکی زۆر رواڵه‌تی ده‌بێت. له بابه‌تی پرسی کورددا، گه‌وره‌ترین ده‌سکه‌وت خولقاندنی گه‌لێکه که له پێناو ژیانێکی ئازاد و دیموکراتی دا تێکۆشان بکات. هه‌روه‌ها، له تاکه تاکه‌ی وڵاتانی هه‌رێمدا، و به گشتی له ههموو رۆژهه‌ڵاتی ناویندا بۆ پێشخستنی دیموکراسی هه‌نگاو بنرێت. له کاتی ئێستادا، له‌و وڵاتانه‌ی که کورد تیایدا ده‌ژین، کورد تا چه‌نده کاریگه‌ری له‌سه‌ر رووداو و پێشهاته سیاسییه‌کان هه‌یه؟ ته‌نیا وه‌ڵامی ئه‌م پرسیاره به‌سه بۆ ئه‌وه‌ی بزانین تێکۆشانی پ.ک.ک رێگای له به‌رده‌م چ ده‌سکه‌وتی گرنگ کردۆته‌وه. بارودۆخی سیاسی ئه‌و وڵاتانه‌ی که کورد تیایدا ده‌ژیت شێوازی خه‌بات و تێکۆشانی کوردانی ئه‌و وڵاته دیاری ده‌کات. ئه‌مه شتێک نییه که گرێدراوی نیه‌ت و ویستی کوردان بێت. مه‌گه‌ر پ.ک.ک ئه‌وه ٢٠ ساڵه باسی ئاشتی ناکات، باسی چاره‌سه‌ری سیاسی ناکات؟ له سه‌ره‌تادا ره‌خنه‌مان لێی ده‌گیرا که بۆ هێنده باسی ئاشتی و چاره‌سه‌ری سیاسی ده‌که‌ین. ئه‌وانه‌ی که ئێستا ده‌ڵێین با پ.ک.ک خه‌باتی سیاسی بکات، ئه‌و کاته ئێمه‌یان به‌وه تاوانبار ده‌کرد که ده‌ستمان له تێکۆشان به‌رداوه. ئه‌مه له کاتێکدایه که ئه‌گه‌ر پ.ک.ک له ١ی حوزه‌یرانی ساڵی ٢٠٠٤دا ، وه‌کو کاردانه‌وه‌یه‌ک له به‌رامبه‌ر سیاسه‌تی بێ چاره‌سه‌ری ده‌وڵه‌تی تورکیا، جارێکی تر تێکۆشانی گه‌ریلایی ده‌ست پێنه‌کردبایه، فیدراسیۆنی باشووری کوردستان پارێزراو نه‌ده‌بوو. له که‌شی تێکۆشانێکی وه‌ها دا بوو که توانرا فیدراسیۆنی باشووری کوردستان بپارێزرێت. بێگومان له هێنانه ئاراوه‌ی ده‌سکه‌وته‌کانی ئه‌م به‌شه‌ی کوردستاندا ره‌نج و تێکۆشان و قوربانیدانی گه‌لی باشوور نکۆڵی لێی ناکرێت و ههموو خاوه‌ن گرنگی تایبه‌تی خۆیانن. به‌ڵامی پێویسته کاریگه‌ری دیاری تێکۆشانی پ.ک.ک له سه‌ر ئه‌م ده‌سکه‌وتانه‌ش ببینرێت. ئێمه دوو جار هێزی گه‌ریلامان بۆ ده‌ره‌وه‌ی سنووره‌کانی تورکیا پاشه‌کشه پێی کرد. به‌ڵام ده‌وڵه‌تی تورکیا له جیاتی چاره‌سه‌ری هه‌وڵی دا پاکتاومان بکات. قۆناخه‌کانی ئاگربه‌ستی وه‌کو قۆناخی ئاماده‌کاری بۆ پاکتاوکردنی پ.ک.ک گرته ده‌ست. ئه‌گه‌ر که‌سێک ئه‌م راستییانه نه‌بینێت و ته‌نیا بڵێت با پ.ک.ک خه‌باتی مه‌ده‌نی بکات، وه‌کو ئه‌وه‌یه که بڵێت با پ.ک.ک ته‌سلیم بێت. با هه‌ر که‌سێک ئه‌م راستییه بزانێت: تێکۆشانی ئێمه باشووری کوردستان تووشی زووری و زه‌حمه‌تی ناکات. به پێچه‌وانه‌وه، تێکۆشانی ئێمه ده‌سکه‌وته‌کانی باشووری کوردستان ده‌پارێزێت. مه‌گه‌ر پێویسته پاکتاو ببین تا ده‌رک به‌م راستییه بکرێت؟ ئه‌م شێوازی ده‌رک و تێگه‌یشتنه‌ش تا چه‌ند شێوازێکی راست ده‌بێت؟ گوتنی ” با بگه‌ڕێنه‌وه بۆ باکوور” دێیته چ واتایه‌ک؟ ئێمه هه‌میشه له باکوور هه‌بووین و باکوور گۆڕه‌پانی ئه‌ساسی تێکۆشانمان بووه. له باکووردا بوو که پ.ک.ک ده‌رکه‌وته مه‌یدانی خه‌بات و هه‌ر له‌وێش مه‌زن بوو و گه‌شه‌ی کرد. زۆر له مێژه که له هه‌رێمه‌کانی پاراستنی میدیاش هه‌ین. ئێمه تازه نه‌ه‌‌اتووینه‌ته ئه‌م شوێنانه. له ٨٠کانه‌وه ئێمه له هه‌رێمه‌کانی پاراستنی میدیاین. واته ٢٣ تا ٢٤ ساڵ به‌ر له ساڵی ٢٠٠٣ ئێمه له هه‌رێمه‌کانی پاراستنی میدیا بوونمان ههبووه. هه‌رێمه‌کانی پاراستنی میدیاش به‌شێکی خاکی کوردستانه. له لای ئێمه‌ی دابه‌شبوونی کوردستان به سه‌ر ٤ به‌شدا هیچ ره‌وایه‌تییه‌کی نییه. ئه‌مه له کاتێکدایه که هێزی گه‌ریلا له هه‌مان کاتدا هێزی خۆپاراستنی باشووری کوردستانیشه. ئه‌م راستییه له ساڵی ٢٠١٤دا به شێوه‌یه‌کی روون و ئاشکرا بینرا. سه‌رده‌مانێک پێشمه‌رگه‌کانی باشووری کوردستان چیا و گوند و پێده‌شته‌کانی باکووری کوردستانیان به‌کار دههێنا. هیچ که‌سێکیش به پێشمه‌رگه‌ی نه‌گوتووه که "ئێوه ئیشتان چییه لێره"؟ به پێچه‌وانه‌وه، پشتیوانیشیان لێی کردوون. پ.ک.ک و گه‌ریلا له هه‌ر کوێ ین پارێزگاری له ده‌سکه‌وته‌کانی کورد ده‌که‌ن. که‌س ناتوانێت بڵێت زه‌ره‌ر له ده‌سکه‌وته‌کانی کورد ده‌ده‌ن. با که‌س به زمان و بۆچوونی ده‌وڵه‌تی تورکیا یان هێزه بیانییه‌کان له گه‌ڵ گه‌ریلا و پ.ک.ک هه‌ڵسوکه‌وت نه‌کات. هاوڵاتى: میدیاى تورکیا به‌رده‌وام باس له‌وه ده‌کات که پارتى کرێکارانى کوردستان(په‌که‌که) کوژراوى زۆریان لێکه‌وتووه‌ته‌وه به‌هۆى هێرشه‌کانیانه‌وه‌و تورکیا بۆ خۆیشى ئامارى کوژراوه‌کانى وه‌ک پێویست ئاشکرا ناکات؟ جه‌میل بایک: بێگومان له‌م شه‌ڕه‌دا له هه‌ر دوو لا زیان هه‌ن. چاپه‌مه‌نی ده‌وڵه‌تی تورکیا ئاماری کوژراوه‌کانی خۆی که‌م ده‌کاته‌وه و ئاماری زیان و خه‌ساره‌تی ئێمه زیاد ده‌کات. ئه‌مه‌ش دۆخێکه که مرۆڤ لێی تێده‌گات بۆ وا ده‌که‌ن. له خۆیدا، ئێمه چاوه‌ڕوانییه‌کی وه‌ه‌‌امان نییه که ئامارێکی راستیش بده‌ن. له‌م دواییانه‌دا، له شه‌ڕی ئیدلیب دا زیاتر له 50 کوژراویان هه‌بوو، به‌ڵام ته‌نیا گوتیان که ٣٣ کوژراومان هه‌یه. گوتنێک هه‌یه که ده‌ڵێیت "ئه‌وه‌ی له شه‌ڕدا به‌ر له ههموو که‌سێک ده‌کوژرێت راستییه‌کانن". ده‌وڵه‌تی تورکیا ده‌وڵه‌تێکی شه‌ڕی تایبه‌ته و هێزێكی جینوسایدکاره. هه‌ر بوویه راستییه‌کانیش پێچه‌وانه ده‌کاته‌وه. شه‌ڕی ده‌روونی به‌شی هه‌ره گرنگی شه‌ڕه تایبه‌تی ده‌وڵه‌تی تورکیایه. وه‌کو نموونه، له‌م دواییانه‌دا دوو جار هێرشی ئاسمانی کرایه سه‌ر قه‌ندیل. گه‌ریلا هیچ خه‌سارێکی نه‌بوو. به‌ڵام ئه‌وان وایان راگه‌یاند که جارێک ٦ و جارێکیش ٩ گه‌ریلایان کوشتووه. له‌م رووه‌وه، پێویسته ئه‌وه بزانین که راگه‌یاندنه‌کانی ده‌وڵه‌تی تورکیا هیچ کاتێک گوزارشت له راستییه‌کان ناکه‌ن. ئێمه‌ش له‌م شه‌ڕه‌دا خه‌ساره‌تمان هه‌یه. فه‌رماندارێتی هێزه‌كانی پاراستنی گه‌ل ههموو ساڵێک ئاماری ئه‌م خه‌ساره‌تانه بڵاو ده‌کاته‌وه. له ساڵی ٢٠١٩دا ١٢٢٠ که‌س له هێزه‌کانی دوژمن کوژراون و ٤٥٦ هه‌ڤاڵی گه‌ریلاش شههید بوون. له‌م قۆناغه‌ی ئێستادا، ده‌وڵه‌تی تورکیا ئێدی راسته‌وخۆ ناکه‌وێته شه‌ڕه‌وه. هێزێکی وای نه‌ماوه که بێت راسته‌وخۆ شه‌ڕ بکات. زیاتر هێزی ئاسمانی به کار دێنێت. له‌م بابه‌ته‌شدا، له‌گه‌ڵ زیادبوونی ئه‌زموون و ته‌گبیره‌کانمان، ئاماری خه‌ساره‌ته‌کانمانیش که‌م ده‌بێته‌وه. هه‌ربۆیه، به به‌راورد کردن له گه‌ڵ ساڵانی پێشوو، خه‌ساره‌تی گه‌ریلا له ساڵی ٢٠١٩دا زۆر که‌می کردووه. هاوڵاتى: تاچه‌ند هاوپه‌یمانێتى ئه‌که‌په‌و مه‌هه‌په رێگرى ده‌که‌ن له‌ئه‌نجامدانى ئاگربه‌ست و ده‌ستپێکردنه‌وه‌ى پرۆسه‌ى ئاشتى له تورکیادا؟ جه‌میل بایک: ده‌سه‌ڵاتی فاشیستی و جینوسایدی AKP-MHP ده‌ڵێت تا گه‌ریلایه‌ک مابێت شه‌ڕی ئێمه به‌رده‌وامه ده‌بێت، هه‌مان ده‌سه‌ڵات ناهێڵێت که سیاسه‌تی مه‌ده‌نی و دیموکراتی هه‌ناسه بدات. به‌رده‌وام خه‌ریک زیندانیکردن و گوشار و سه‌رکوتکردنه. مه‌گه‌ر مرۆڤ ده‌توانێت له به‌رامبه‌ر ده‌سه‌ڵاتێکی وه‌ها دا ئاگربه‌ست رابگه‌یه‌نێت؟ ساڵی رابردوو رێبه‌ر ئاپۆ رایگه‌یاند که ئه‌گه‌ر ده‌وڵه‌ت بیه‌وێت ده‌توانین کێشه‌ی کورد له ماوه‌ی یه‌ک هه‌فته‌دا چاره‌سه‌ر بکه‌ین. پێشنیارێکی چاره‌سه‌ری خسته روو که زۆر واقیعبینانه و مه‌عقوول بوو. وه‌ڵامی ده‌وڵه‌تی تورکیا بۆ ئه‌م پێشنیاره به‌رده‌وامکردنی گۆشه‌گیری و داگیرکردنی سه‌رێکانی و گرێ سپی بوو. ده‌سه‌ڵاتی ئێستای تورکیا نزیک ئاشتی و چاره‌سه‌ری نابێته‌وه. ته‌نیا یه‌ک سیاسه‌ت په‌یڕه‌و ده‌کات: پاکتاوکردن. ئاگر به‌ست به ئارمانجی چاره‌سه‌ری سیاسی راده‌گه‌یه‌نرێت. به‌ڵام ده‌سه‌ڵاتدارانی تورکیا چاره‌سه‌ری سیاسی و ئاشتی به لایه‌ک، ته‌نانه‌ت ههبوونی کوردیش قه‌بوول ناکه‌ن. له دۆخێکی وه‌ه‌‌ادا بانگه‌وازیکردن بۆ ئاگربه‌ست دێته واتای چاو نوقماندن له راستیینه‌ی ده‌سه‌ڵاتی ده‌وڵه‌تی تورکیا. ئێمه زۆر جار ئاگربه‌ستمان راگه‌یاندووه و له پێناو چاره‌سه‌ری چاوپێکه‌وتنمان ئه‌نجام داوه. به‌ڵام ههموو که‌س ده‌زانێت که ده‌سه‌ڵاتدارانی تورکیا چۆن هه‌ڵسوکه‌وتییان کردووه. ئه‌گه‌ر که‌سێک بڵێت کێشه‌یه‌ک به‌ناو کێشه‌ی کورد ههبوونی نییه تو ده‌توانی چی له گه‌ڵدا چاره‌سه‌ر بکه‌ی؟! به‌رله ههموو شتێک پێویسته که ههبوونی کێشه‌یه‌ک به ناو کێشه‌ی کورد قه‌بووڵ بکه‌ن و ئیراده‌ی چاره‌سه‌ری نیشان بده‌ن. ئه‌گه‌ر گۆشه‌گیری له سه‌ر رێبه‌ر ئاپۆ ه‌‌ه‌ڵگیرێت، ههبوونی کێشه‌یه‌ک به ناو کێشه‌ی کورد دانی پێدا بنرێت و ئیراده‌ی چاره‌سه‌ری نیشان بدرێت، ئه‌و کاته بابه‌تی ئاگربه‌ستیش ده‌بێته مژاری باس و له پێناو چاره‌سه‌ریدا چاوپێکه‌وتنیش ئه‌نجام ده‌درێت. به‌ڵام له گه‌ڵ ئه‌م ده‌سه‌ڵاته‌ی ئێستا هیچ کام له‌م شتانه ناکرێت. رێبه‌ر ئاپۆ جه‌ختی له سه‌ر ئه‌وه کرده‌وه که ههم خۆی و ههم پ.ک.ک ئه‌وی که‌وتۆته سه‌ر شانیان ئه‌نجامیان داوه. کێشه‌که ئه‌وه نییه که ئێمه چی بکه‌ین یان چی نه‌که‌ین. کێشه‌که له سیاسه‌ت و کرده‌وه‌کانی ده‌وڵه‌تی تورکیا و ده‌سه‌ڵاتی هه‌نووکه‌یی ئه‌و وڵاته‌دایه. له دۆخی ئێستادا، له به‌رامبه‌ر ده‌وڵه‌ت و ده‌سه‌ڵاتی تورکیا جگه له به‌ره‌وپێشه‌وه‌بردنی تێکۆشانی ئازادی و دیموکراسی هیچ بژارده‌یه‌کی دی له به‌رده‌مماندا نییه.
راپۆرتی: فۆکس نیوز وەرگێڕانی: کاکەلاو عەبدوڵا لەکاتێکدا ئابووریی جیهان تووشی شڵەژانێکی لەرزۆک بووەتەوە، کە سەرچاوەکەی هەرەشەی ڤایرۆسی کۆرۆنایە و بووەتە هۆی ئەوەی پیشەسازی نەوت خستنەرووی زۆر زیاتر بێت، سعودیە رووسیا رووبەرووی یەکتر بوونەتەوە و شیکەرەوانیس بە جەنگی نەوت ناوزەندی دەکەن. گرژییەکان هەفتەی رابردوو لەکاتی گفتوگۆکانی رێکخراوی ئۆپیک تەشەنەی سەند لەنێوان وڵاتانی هەناردەکەر لە ڤییەنا. لەکاتێکدا ئۆپیک پیشنیاری کەمکردنەوەی بەرهەمهێنانی کرد لە مانگی نیسانەوە تا کۆتای ساڵ بۆ هەر ١٤ ئەندامەکەی، ئەمەش وەک هەوڵیک بۆ مامەڵەکردن لەگەڵ ئەو خستەنەرووە زۆرەی بەهۆی کاریگەری ڤایرۆسی کۆرۆناوە کەڵەکەبووە، رووسیا ئاماژەی بەرەتکردنەوەی پێشنیارەکە کرد لە هەیینی رابردوودا - ئەمەش بڕیارێکی بوێرانە بوو کە بووە هۆی شۆککردنی کەرتی وزە. «رێککەوتنە شکستخواردووەکەی نێوان رووسیا و سعودیە ئاماژەیە بۆ ئەوەی کە ئێمە لەناوەراستی جەنگێکی نرخداین، سعودیە داشکاندنی کردووە لە نرخەکانیدا بەسیوەیەکی بێهاوتا تا جەند بتوانێت بازارەکانی نەوت بەلای خۆیدا رابکیسێت ئەمەش وەک هەوڵێک بۆ ئەوەی رووسیا زیانی پێ بگات و لەبەرئەوەی رازینەبوو بە کەمکردنەوەی بەرهەمهێنان». دواتر سعودیە لە سەرەتای ئەم هەفتەیەدا تەقەی خۆیکرد بە هەڵگیرسانی جەنگێکی نرخی بەوپێیەی بەرهەمهێنانی نەوتی خاوی زیادکرد. شانشینی سعودیە لەپلانیدایە بەرهەمهێنانی نەوتی خاوی بگەیەنێتە ١٢،٣ ملیۆن بەرمیل لە رۆژێکدا بۆ مانگی داهاتوو، بەلەبەرچاوگرتنی ئەوەی رێککەوتنی ئیستای ئۆپیک لە ٣١ی ئازاردا کۆتای پێ دێت. بەپێی رێککەوتنەکە، ریاز ماوەی سێ مانگە نۆ ملیۆن و ٧٠٠ هەزار بەرهەمی بەرمیلی رۆژانەی هەیە. پاشەکشەی تەواوەتی لە دووشەممەی رابردوودا سەریهەلدا کاتیک نرخی نەوت یەک لەسەر سێ دابەزینی بەخۆیە بینی و گەیشتە ٣٠ دۆلار، ئەمەش گەورەترین دابەزینی نرخی نەوتە لەسەردەمی جەنگی کەنداوەوە لەساڵی ١٩٩١. هەرچەندە لە سێشەممەدا نرخی نەوت دیسان بەرزبوویەوە بۆ ٣٦ دۆلار بۆ هەر بەرمیلێک. «ئەمە ئاماژەیە بۆ هەنگاوێکی سعودیە کە لە نرخی بازار دووردەکەوێتەوە و بەرەو پشکەکانی بازاڕ هەنگاو دەنێت لەکاتێکدا کە بازارەکان لە پاشکەشەدان بەهۆی کەمی خواست لەئەنجامی گەرمترین زستان لە بەشە باوکری جیهان و کاریگەری ڤایرۆسی کۆرۆنا»، کریس میجلی، سەرۆکی جیهانی شیکەرەوان لە کۆمپانیان گلۆباڵ پلاتس. میجلی وتیشی، «ئێمە لە دۆخێکی بیهاوتاداین کە تێیدا بازارەکان چاوەڕێی ئەوە دەکەن کام لایەن یەکەمجار چۆک دادەدات». ئەم کێشەیە راستەوخۆش ئابوری ئەمریکای راوەشاند. نرخی نەوتی ئەمریکا بۆ ٢٧ دۆلار دابەزی کە کەمترین نرخە لە چوار ساڵی رابردوودا. «ئەمە هەڕەشەیەکی گەورە بۆ سەر ئابووری ئەمریکا بەڵام زیان دەگەیەنێت بە هەناردەکەرانی نەوت لەسەرتاسەری جیهان و ئەو وڵاتانەی پشتیان بەستووە بە هەناردەکەرانی نەوت بۆ پشتگیری دارایی و هاوکاری لە رۆژهەڵاتی ناوەراستدا. رەنگە گاز هەرزانتر بێت بەڵام گەشەی ئابوری بەشێەوەیکی گشتی لەژێر مەترسیدایە»، کارن یەنگ، توێژەر لە پەیمانگەی ئەمەریکان ئیتەرپرایس وای وت. بەپێی وتەی جۆن وود، شارەزایەکی وزە و بەرگری رووسیا، زۆربەی هەنگاوەکانی مۆسکۆ ئاراستەی ئەمریکا دەکرێت و توورەییەکەی لەوێدا بەتاڵ دەکاتەوە. «رووسیا پشکی بازاڕەکانی لە بەرژەوەندی سعودیە و ئەمریکا لەدەستداوە و دەیەوێت زیانەکانی بوەستێنێت. جگەلەوەش رووسیا دەیەوێت سزای ئەمریکا بدات لەدەستێوەردانی لە پرۆژەی بۆرییە نەوتییەکانی کەدروستکراوە بۆ بێبەشکردنی ئۆکرانیاو پۆڵەندا، ئەوانیش نۆردستیرم ٢ و تورکستریمن»، وود وای وت. «بەررونی پوتن هەست دەکات، دوای چەند ساڵێک لە سزا ئابورییەکانی ئەمریکا، کە ئابوری رووسیا دەتوانێت بەرگەی جەنگێکی وزە بگرێت، ئامانجەکەی روونە: هێشتنەوەی پشکی بازاڕەکان و کەنەفت کردنی پیشەسازی نەوتی شەیڵی ئەمریکا». لەم هەفتانەی دوایشدا ئەمریکا چەند سزایەکی لاوەکیشی بەسەر کۆمپانیای رۆزنەفتی رووسیدا سەپاند بۆ مامەڵەکردنی لەناو ڤەنزوێلای داتەپیو. «رووسیا ئەم جەنگە وزەیەی دەستپێنەکردووەئەگەر نەیزانیبێت ۆتاییەکەی بە کوێ دەگات»، وود وای وت. سەرەرای ئەمانەش، هەندێک شیکەرەوە باس لەوە دەکەن خۆسوورکردنەوەی مۆسکۆ دژی ریاز لەمێژە چاوەڕێی هاتنی دەکرێت. «گرژییەکانی نێوان سعودیە و رووسیا ماوەیەکی زۆەرە لە پەرەسەندندایە. پیوستییەکانی رووسیا و سعودیە بەلەسەرخۆیی جیاوازیان تێدەکەویت لەکاتی رێکەوتنەکەی ئۆپیک+ کە لە ٢٠١٦دا ئیمزاکرا»، ڤارشا کۆدیۆڤار، توێکەرەێکی شیکەرەوە لە دەزگای بەرگری دیموکراسی وای وت. «ئەو رێککەوتنە توانی هەماهەنگییەک بۆ نرخ دەستەبەر بکات بەڵام خواستی نرخی نەوتی سودیە و رووسیا جیاواز بوو». لەگەڵ ئەوەی سعودیە سوور بوو لەسەر کەمرکردنەوەی زیاتری بەرهەمهێنان، رووسیەکان تا دەهات دوودڵ تر دەبوون، کۆدیۆڤار ئاماژەی بەوەدا. «هەروەها ترسێکیش هەیە لە لەدەستدانی پشکی بازارەکان لە سعودیە، هەتا یاتر بەرهەمهێنان کەم بکەنەوە، پشکی زیاتریان لەدەست دەردەچێت»، کۆدیۆڤار وای وت. کەواتە دۆخەکە بەرەو کوێ دەگات؟ «لەگەڵ ئەوەی خستنەڕووی نەوت زۆر زیاترە لە خواست، هیوای ئەوە دەخوازین کە کەمکردنەوەیەک رووبدات لە بەرهەمهێناندا. بەڵام بەهۆی ئەوەی سعودیە دەستیکردووە بە جەنگێکی نرخ کەمکردنەوەیەکی زەبەلاح روودەدات لە گەشە بۆ هەناردەکارەکانی سەرەکی نەوت»، کێن ماهۆنی، سەرۆکی کۆمپانیای بەڕێوەبردنی ماهۆنی ئەوەی خستەڕوو. «لەلایەکی ترەوە، بۆ ئەو وڵاتانەی پشتیان بەستووە بە هەناردەکردنی نەوت، کیشەی تری ئابووری بەڕێوەیە بۆیان». لێکەوتە نەخوازراوەکانی جەنگی نەوت شیکەرەوانی خستووەتە دوو سەنگەری جیاوازەوە. «ئەمە نیگەرانییەکی کاتییە هەروەک ڤایرۆسی کۆرۆنا - هیچ جیاوازی نییە، پێموایە نابێت کێشە ئەگەر بەم قەیرانی نەوتەش بڵێین قەلەرەشێکی ترە و دەتوانین پێشبینی ئەوە بکەین کە زووتر لەوە تێدەپەڕێت کە بیری لێدەکەینەوە»، دان سیلیا شیکەرەوەی ئابوری وای وت. ئابوریناس تیم سیندەر جەختی لەوە کردەوە کە ئەمە تەنها کاردناوەیەکی کاتییە و هەموومان پیشبینیمان دەکرد رووبدات» هەروەها هەر لەگەڵ ئەوەی ڤایرۆسی کۆرۆنا لەناوبچێت، خواستی بازاڕ بۆ نەوت بەخێرایی دەگەڕێتەوە باری ئاسایی. هەرچەندە شیکەرەوانی تر جیاوازیان هەیە لەگەڵ ئەم بیروبۆچونەدا. شیکەرەوەیەکی کۆمپانیای گۆلدمان ساش جەختی لەوە کردەوە ئەگەری «چاکبوونەوەی بازاڕی نەوت خراپترە لە تشرینی دووەمی ٢٠١٤ کاتیک لەم جۆرە جەنگە هەڵگیرسا، بەوپێیەی هاوشانی ڤایرۆسی کۆرۆنا زیانێکی زۆری گەیاندووە بە خواستی نەوت»
حکومه‌تى هه‌رێم ده‌بێت له‌ئێستادا ته‌نها ئه‌وله‌ویه‌ت بدات به‌مووچه‌ى فه‌رمانبه‌ران سازدانى ئارا ئیبراهیم مامۆستایه‌کى زانستى ئابوورى زانکۆى سلێمانى ده‌ڵێت دابه‌زینى نرخى نه‌وت کاریگه‌رى له‌سه‌ر دۆخى عێراق و هه‌رێمى کوردستان ده‌بێت و ده‌شڵێت:» حکومه‌تى هه‌رێم ده‌بێت له‌ئێستادا ته‌نها ئه‌وله‌ویه‌ت بدات به‌موچه‌ى فه‌رمانبه‌ران». دکتۆر خالید حه‌یده‌ر، مامۆستاى زانسته ئابوورییه‌کان له‌زانکۆى سلێمانى له‌م چاوپێکه‌وتنه‌یدا له‌گه‌ڵ هاوڵاتى، ئاماژه به‌وه‌ده‌دات نابێت حکومه‌تى هه‌رێم ته‌نها پشت به‌داهاتى نه‌وت ببه‌ستێت، به‌ڵکو ده‌بێت که‌رته ئابوورییه‌کانى تر پشتى پێ ببه‌ستێت بۆ ئه‌وه‌ى داهاته ناوخۆییه‌کانى زیاتر بێت. هه‌روه‌ها ئه‌و مامۆستای زانستى ئابوورییه داوا له‌هاوڵاتیان ده‌کات له‌م کاته‌دا ته‌نها خه‌رجییه‌کانیان بۆ کاڵا پێویستییه‌کانى رۆژانه خه‌رج بکه‌ن و دووربکه‌ونه‌وه له‌کاڵا که‌مالییه‌کان تادۆخى ئابوورى هه‌رێم و عێراق یه‌کلاده‌بێته‌وه. هاوڵاتى: به‌هاى دۆلار به‌رانبه‌ر به‌دینارى عێراقى به‌رزبووه‌ته‌وه‌و له‌به‌رانبه‌ردا نرخى نه‌وت زۆر دابه‌زیوه؟ ئایا په‌یوه‌ندییه‌کى پێچه‌وانه له‌نێوان به‌هاى دراوه‌کان و نرخى نه‌وتدا هه‌یه؟ د.خالید حه‌یده‌ر: ئه‌و په‌یوه‌ندییه پێچه‌وانه‌یه که له‌نێوان نرخى دۆلارو نه‌وت، ئه‌گه‌ر سه‌یرى بازاڕى نێوده‌وڵه‌تى بکه‌ین، چونکه خه‌ڵک بینى نرخى نه‌وت و ئاڵتون ئه‌گه‌ر له‌دابه‌زیندا بێت په‌ناده‌بات بۆ شتێکى دیکه که‌نرخه‌که‌ى جێگیر بێت ئه‌وه‌ش وه‌ک دراوێکى نێوده‌وڵه‌تى دۆلارى ئه‌مه‌ریکییه‌و خواست له‌سه‌رى زیادده‌کات. لاى خۆمان ئه‌وه‌ی که‌هه‌یه ئێستا به‌نزیکه‌یى هاوشێوه‌یى ئه‌وه‌یه دابه‌زینى نرخى نه‌وت وایلێهاتووه، که بازرگانه‌کان و سه‌رمایه‌داران و ئه‌وانه‌ى که‌هه‌ڵسوکه‌وتیان هه‌یه له‌گه‌ڵ تورکیا و ئێران و چین و وڵاتانى دیکه‌ى جیهاندا، په‌نا ده‌به‌نه به‌ر کڕینى دۆلارى ئه‌مریکى، له‌ناوخۆى هه‌رێمى کوردستانیشدا که‌متمانه نه‌ما به‌دینارى عێراقى، چونکه دۆخه‌که‌مان دۆخێکى تایبه‌تی هه‌یه‌و جگه له‌ڤایرۆسى کۆرۆناو دابه‌زینى نرخى نه‌وت، جگه له‌وه ئێمه له‌ناو ژینگه‌یه‌کى ئابووریداین که‌گۆڕانێکى تر هه‌یه که‌کاریگه‌ره، په‌یوه‌ندییه‌کانى حکومه‌تى هه‌رێمى کوردستان له‌گه‌ڵ به‌غداد، ئه‌مه‌ش واى لێکردووه بازرگان و وه‌به‌رهێنه‌کانى خۆمان ئه‌وه‌نده متمانه‌یان به‌دینارى عێراقى نه‌بێت و ناجێگیرى و ناسه‌قامگیرى سیاسیی ده‌بێته‌هۆى ئه‌وه‌ى خه‌ڵک گومانى هه‌بێت متمانه‌ى نه‌بێت به‌ئابووریه‌که‌ى، بۆیه دراوه مه‌قبوله‌که هه‌ڵده‌بژێرێت. هاوڵاتى: پێتانوایه ئێران دۆلار له‌هه‌رێمى کوردستان و عێراق ده‌کڕێت و ده‌یباته‌وه بۆ وڵاته‌که‌ى خۆى؟ د.خالید حه‌یده‌ر: تائه‌م ده‌قه‌یه‌ش خواستى ئێران له‌سه‌ر دۆلار به‌هۆى سزا ئابورییه‌کان که‌سه‌پێندراوه له‌لایه‌ن ئه‌مریکاوه، وایلێده‌کات که په‌نابه‌رێت بۆ نزیکترین شوێن که‌عێراق و هه‌رێمى کوردستانه، بۆ ئه‌وه‌ى وابکات دۆلارى ده‌ستبکه‌وێت که‌سودى هه‌بێت له‌جیاوازى بازاڕه‌کانى عێراق و هه‌رێم له‌گه‌ڵ بازاڕه‌کانى ئێران له‌دۆلاردا. بازرگانه ئێرانییه‌کان داواى خواست ده‌که‌ن و بازرگانه‌کانى خۆشمان ده‌یانه‌وێت قازانج بکه‌ن، به‌هۆى ئه‌و جیاوازیه‌ى که‌هه‌یه له‌نێوان نرخى دۆلار له‌عێراق و ئێران، ئه‌وانه‌ى که مامه‌ڵه به‌کڕین و فرۆشتنى دۆلار ده‌که‌ن له‌عێراق زۆر زیاتره له‌وانه‌ى که له‌هه‌رێمى کوردستان هه‌یه. هه‌روه‌ها ترس له‌ئاینده‌ى ئابورى نادیار له‌م ناوچانه‌داو دۆخى تورکیاش له‌گه‌ڵ روسیاو سوریا ناجێگیره، هه‌ر که‌سێک له‌و وڵاتانه‌ى که ناسه‌قامگیرى تێدایه، کاربکات، واده‌کان داواى دۆلار بکه‌ن و خه‌زنى بکه‌ن، خواسته‌که واده‌کات دۆلاره‌که لاى خۆیان بهێڵنه‌وه. هاوڵاتى: نرخى زێڕ به‌رزبۆته‌وه له‌بازاڕه‌کانى هه‌رێمى کوردستاندا، ئه‌مه په‌یوه‌ندییه‌کى پێچه‌وانه‌ى هه‌یه له‌گه‌ڵ نه‌وتدا؟ یان په‌یوه‌ندییه‌که‌یان پێچه‌وانه نییه؟ د.خالید حه‌یده‌ر: نرخى نه‌وت که‌زیادبکات، داهات زیاد ده‌کات و خه‌ڵک داهاتى باشتر ده‌بێت و خواستى له‌سه‌ر ئاڵتون زیاتر ده‌بێت، به‌پێچه‌وانه‌وه که‌نرخى نه‌وت دابه‌زى تێچووى به‌رهه‌مهێنانى ئاڵتون که‌مده‌بێته‌وه ده‌بێت نرخى هه‌رزان ببێت، یاخود که‌نرخى نه‌وت که‌مبوو، ئاستى بژێوى خه‌ڵک داده‌به‌زێت و خواست له‌سه‌ر کاڵاکان که‌مده‌بێته‌وه به‌گشتى و به‌تایبه‌ت زێڕ که شتێکى ناپێویستییه، به‌شێوه‌یه‌کى زانستییانه ده‌بێت دابه‌زێت، به‌ڵام له‌به‌رئه‌وه‌ى له‌هه‌رێمى کوردستان حاڵه‌ته‌که‌مان تایبه‌ته‌و کۆمه‌ڵێک گۆڕاوى تر هه‌یه که رۆڵى هه‌یه بۆمان که‌کاریگه‌رى هه‌یه له‌سه‌ر چالاکى و ژینگه‌ى ئابورى، بۆیه ده‌بینین هه‌ندێک له‌په‌یوه‌ندییه‌کان به‌شێوه‌یه‌کى نائاسایى رووده‌ده‌ن که‌ناچێته چوارچێوه‌ى زانستى ئابورییه‌وه‌و به‌و هۆیه‌وه ده‌بینین نرخى زێڕ زیادده‌کات. هاوڵاتى: له‌هه‌رێمى کوردستاندا حکومه‌تى هه‌رێم پشت به‌داهاتى نه‌وت ده‌به‌ستێت، که نرخى نه‌وت دابه‌زیوه حکومه‌تى هه‌رێم چۆن ئیداره‌ى داهاته‌کانى بدات به‌تایبه‌ت داهاتى نه‌وت؟ د.خالید حه‌یده‌ر: ئێستا له‌عێراقدا به‌پێى ئه‌و ره‌شنووسى بودجه‌ى 2020ى دانرابوو نرخى یه‌ک به‌رمیل نه‌وت به (56) دۆلار خه‌مڵێندراوه، که‌ئه‌و دابه‌زینه روویداوه له‌نرخى نه‌وتدا له‌ئێستادا حکومه‌تى عێراقى تووشى ئه‌وه کردووه که تاچ راده‌یه‌ک بتوانێت موچه‌ى فه‌رمانبه‌ران دابین بکات، واته که موچه‌ى فه‌رمانبه‌رانى عێراق دابین نه‌که‌ن کێشه‌یه‌کى ئابوورى رووده‌دات، بۆیه ئه‌و بڕه پاره‌یه‌ى مانگانه حکومه‌تى عێراق (453) ملیار دینار ده‌نێرێت بۆ حکومه‌تى هه‌رێمى کوردستان ده‌که‌وێته مه‌ترسییه‌وه. ئینجا ئیداره‌دان و چاره‌سه‌رکردنى کێشه‌که له‌هه‌رێمى کوردستان بۆ ماوه‌ى کورتخایه‌نى ساڵێک یا زیاتریش بێت که‌ده‌بێت حکومه‌ت که‌رته‌کانى ترى ئابورى چالاکبکات به‌تایبه‌ت که‌رتى کشتوکاڵ و گه‌شتوگوزار، بۆئه‌وه‌ى بێجگه له‌داهاتى نه‌وت داهاته ناوخۆییه‌کانیشى زیاد بکات تائه‌وه‌نده باسى نه‌وت نه‌که‌ین و بودجه‌ى حکومه‌ت و موچه هات و نه‌هات. حکومه‌تى هه‌رێم بۆ ماوه‌ى مامناوه‌ند هه‌وڵبدات بۆ که‌مکردنه‌وه‌ى کابینه‌ى وه‌زاره‌ته‌کانى، واته ژماره‌ى وه‌زاره‌ته‌کان که‌مبکاته‌وه به‌ڕێککه‌وتن، خه‌رجیه‌کانیشى که‌مبکاته‌وه‌و هه‌وڵ بۆ پێشخستنى که‌رتى تایبه‌ت بدات. هاوڵاتى: حکومه‌تى هه‌رێم مانگانه له‌داهاتى نه‌وت (250) ملیۆن دۆلار قه‌رز ده‌داته‌وه به کۆمپانیا نه‌وتى و نانه‌وتیه‌کان؟ ئایا دەکرێت قه‌رزه‌کان رابگیرێت بۆ ئه‌وه‌ى کورتهێنانی دارایی بۆ دروست نه‌بێت؟ د.خالید حه‌یده‌ر: ئه‌وه ده‌گه‌ڕێته‌وه بۆ ئه‌و رێککه‌وتنه‌ى که‌هه‌یه له‌نێوان حکومه‌تى هه‌رێم و ئه‌و کۆمپانیایانه‌ى که‌تایبه‌تن به‌نه‌وت و یاخود کۆمپانیاکانى تر که ده‌گه‌ڕێته‌وه بۆ لایه‌نه یاساییه‌که‌ى ئه‌و رێککه‌وتنه. حکومه‌ت که‌ده‌ستى کردووه به‌دانه‌وه‌ى ئه‌و قه‌رزانه، وه‌ک راى تایبه‌تى خۆم، به‌ئاسانى ناتوانرێت که‌پێدانه‌وه‌ى قه‌رزه‌که به‌ئاسانى رابگرێت که ده‌ستى پێکردووه که‌نازانین مه‌رجه‌کامى له‌ڕووى یاساییه‌وه چییه‌و چۆنیه‌تى پێدانه‌وه‌ى قه‌رزه‌کان و ماوه‌که‌ى و سووده‌که‌ى چۆنه؟، به‌ڵام به‌پێى ئه‌وله‌ویه‌ت بێت حکومه‌ت ده‌بێت گرنگى بدات به‌موچه‌ى فه‌رمانبه‌ران به‌پله‌ى یه‌که‌م. هاوڵاتى: چ قسه‌یه‌کتان هه‌یه بۆ خه‌ڵکى ئاسایى که ئه‌و پاره‌یه‌ى مانگانه له‌حکومه‌ت وه‌ک موچه وه‌ریده‌گرێت یان له‌پیشه‌که‌ى خۆى پاره‌یه‌کى ده‌ستده‌که‌وێت تا بتوانێت ئه‌م قۆناغه تێپه‌ڕێنێت که ناجێگیرى ئابوورى هه‌یه؟ د.خالید حه‌یده‌ر: خاڵى یه‌که‌م ئیداره‌ى خۆیه‌تى ناو خێزان له‌لایه‌ن که‌سێک یان دوو که‌سێکه‌وه، هه‌وڵبده‌ن که‌خه‌رجیه‌کانیان وه‌ک ماوه‌ى پاشه‌که‌وته ئیجباریه‌که‌ى رابردوو لێبکه‌نه‌وه، ئه‌وکاته‌ى حکومه‌ت موچه‌ى به‌ئیجبارى پاشکه‌وت کرد ده‌مانزانى دواى دوو رۆژى تر چی ده‌گوزه‌رێت و پاشه‌که‌وته‌که‌ش ته‌نیا به‌بڕیارى حکومه‌ت لاده‌چێت که بینراو واشبوو. ئیستا دۆخه‌که زۆر زۆر جیاوازى هه‌یه، که نازانین له‌داهاتوو چی رووده‌دات، بۆیه پێویسته به‌ژیرانه ته‌حه‌مولی دۆخى ئابوورى بکه‌ین. هاوڵاتیانى هه‌رێمى کوردستان پێویسته خه‌رجیه‌کانیان سنوردار بکه‌ن ته‌نیا له‌بواره پێداویستیه‌کانى رۆژانه پاره خه‌رج بکه‌ن و دووربکه‌ونه‌وه له‌خه‌رجییه که‌مالییه‌کان که ناپێویستن و چاوه‌ڕێى داهاتووى زۆر نزیک بکه‌ن بزانن دۆخى ئابوورى هه‌رێمى کوردستان و عێراق دواى دابه‌زینى نرخى نه‌وت به‌کوێ ده‌گات. هه‌روه‌ها ئه‌م دۆخه‌ى ئێستاى ئابوورى ده‌بێته ئه‌زمونێکى زۆر زۆر گرنگ بۆ گه‌نجانى خۆمان که بیرنه‌که‌نه‌وه له‌دامه‌زراندن له‌حکومه‌تى هه‌رێمدا، به‌ڵکو هه‌وڵبده‌ن به‌پاره‌یه‌کى که‌م چه‌ند گه‌نجێک به‌پاره‌یه‌ک پێکه‌وه پرۆژه‌ى بچووک بۆخۆیان دابمه‌زرێنن و هاوشێوه‌ى وڵاتانى ئه‌مریکاو هندستان تابتوانن ئیداره‌ى دۆخى ئابوورى خۆیان بکه‌ن. عێراق و هەسەدە
.jpg)
سازدانی: شاناز حه‌سه‌ن دکتۆر محه‌مه‌د قادر وته‌بێژى وه‌زاره‌تى ته‌ندروستى حکومه‌تى هه‌رێم، له‌م چاوپێکه‌وتنه‌یدا له‌گه‌ڵ هاوڵاتى ئاشکرایده‌کات ڤیتامین دى مادده‌یه‌کى پاڵپشتیی خۆراکییه، به‌ڵام تائێستا بۆ ڤایرۆسى کۆرۆنا هیچ دراسه‌یه‌کى له‌سه‌ر نییه‌و پشتى پێنابه‌سترێت، هه‌روه‌ها ئاماژه بۆ ئه‌وه‌ده‌کات ئه‌و ده‌رمان و چاره‌سه‌رانه‌ى که ده‌درێت به‌توشبووانى ڤایرۆسى کۆرۆنا چاره‌سه‌رى پاڵپشتین و چاره‌سه‌رى له‌ناوبردنى ئه‌م ڤایرۆسه نین، چونکه تائێستا چاره‌سه‌ره‌که‌ى نه‌دۆزدراوه‌ته‌وه‌و نییه، جه‌ختیش له‌سه‌ر ئه‌وه‌ده‌کاته‌وه به‌هۆى هاوسنوورى هه‌رێم و ئێران کاریگه‌رى یه‌کجار زۆرى هه‌یه‌و ده‌ڵێت ئێران بۆته سه‌رچاوه‌ى گواستنه‌وه‌ى ئه‌م ڤایرۆسه بۆ چه‌ندین وڵات نه‌ک ته‌نیا عێراق، هاوکات داواى له‌هاوڵاتیان کرد تاده‌توانن له‌شوێنى قه‌ره‌باڵغى دووربکه‌ونه‌وه. هاوڵاتى: به‌پێى لێکۆڵینه‌وه زانستییه‌کان چى نوێ هه‌یه له‌سه‌ر ڤایرۆسى کۆرۆنا؟ محه‌مه‌د قادر: به‌پێى دواترین زانیارییه‌کان ده‌رباره‌ى ڤایرۆسه‌که، پله‌ى گه‌رما به‌شێوه‌یه‌ک له‌شێوه‌کان رۆڵى هه‌یه له له‌ناوبردنى ئه‌م په‌تایه، به‌ڵام ئێمه ناتوانین پشت به‌و زانیاریانه ببه‌ستین و رێنماییه‌کانى خۆپارێزى هه‌ر به گرنگتر ده‌مێننه‌وه. هاوڵاتى: باس له‌وه‌ده‌کرێت له‌وڵاتى چین ژماره‌ى توشبوون به‌ره‌و که‌مبوونه‌وه ده‌ڕوات؟ به‌شێوه‌یه‌ک که‌باس له‌وه‌ده‌کرێت به‌ره‌و کۆنتڕۆڵکردنى ده‌چن؟ محه‌مه‌د قادر: کۆنترۆڵکردنى له‌لایه‌ن وڵاتى چینه‌وه، ئه‌وان زۆر گرنگى به‌ڕێنماییه ته‌ندروستییه‌کان ده‌ده‌ن و به‌شێوه‌یه‌کى گشتى توانراوه له‌لایه‌ن سیستمى ته‌ندروستى و خه‌ڵکه‌وه هۆشیاریه‌کى باش له‌به‌رامبه‌ر ڤایرۆسه‌که په‌یدابووه، بۆیه ژماره‌ى توشبووان که‌مده‌بێته‌وه‌و هێواش هێواش به‌ره‌و چاکبوونه‌وه ده‌ڕۆن. هاوڵاتى: به‌گشتى ئه‌و حاڵه‌تانه‌ى که له‌هه‌رێمى کوردستان تۆمارکراون، ئایا هه‌موویان له‌ئێران گه‌ڕاونه‌ته‌وه، یان توشبوومان هه‌یه سه‌ردانى ئێرانى نه‌کردبێت و تووشى ڤایرۆسه‌که بووبێت؟ محه‌مه‌د قادر: حاڵه‌ته‌کانى هه‌رێمى کوردستان ههموو جۆره‌کانى تێدایه، هه‌یانه له‌ئێران گه‌ڕاوه‌ته‌وه‌و هه‌یانه له‌و که‌سانه توشبووه که که‌سى نائاسایى بوون و له‌ئێران گه‌ڕاونه‌ته‌وه، به‌پێى ئه‌و داتایانه که له‌دوا پشکنیندا بۆمان ساغبووه‌وه، ئه‌و مامۆستا ئاینییه‌ى که به‌ڤایرۆسه‌که مرد، خۆى نه‌چوبوو بۆ ئێران، به‌ڵکو به‌رکه‌وته‌ى به‌که‌سێک هه‌بوو که‌سه‌ردانى ئێرانى کردبوو. هاوڵاتى: پێتان وایه هاوسنووریمان له‌گه‌ڵ ئێران وایکردووه حاڵه‌ت زۆر بێت له‌هه‌رێمى کوردستان ڤایرۆسه‌که بگوازرێته‌وه؟ محه‌مه‌د قادر: بێگومان ئه‌مه کاریگه‌رى یه‌کجار زۆرى هه‌یه که هاسنوورین و نزیکین له‌یه‌که‌وه، به‌ڵام ئه‌وه‌ش ته‌نیا هۆکار نییه، چونکه ئه‌و توشبووانه له‌ئێرانه‌وه گه‌یشتوونه‌تە زۆر وڵاتى ترى جیهان، به‌ڵکو ئێران بۆته سه‌رچاوه‌ى گواستنه‌وه‌ى ئه‌م ڤایرۆسه بۆ چه‌ندین وڵات نه‌ک ته‌نیا عێراق. هاوڵاتى: توشبووى ڤایرۆسى کۆرۆنا چ چاره‌سه‌رێکى پێده‌درێت؟ محه‌مه‌د قادر: ئه‌و چاره‌سه‌ریانه‌ى که به توشبووانى ڤایرۆسى کۆرۆنا ده‌درێت چاره‌سه‌رى پاڵپشتین، چاره‌سه‌رى له‌ناوبردنى ئه‌م ڤایرۆسه نین، چونکه تائێستا چاره‌سه‌ره‌که‌ى بوونى نییه، به‌ڵام ئه‌و چاره‌سه‌ریانه‌ى پێیان ده‌درێت، به‌شێکه له‌و چاره‌سه‌ریانه‌ى کۆئه‌ندامى به‌رگرى له‌ش به‌هێزده‌که‌ن و نیشانه‌کان له‌ناوده‌به‌ن، یاخود له‌حاڵه‌تى زۆر تونددا ده‌برێنه چاودێرى چڕو پێویستیان به‌ئۆکسجین ده‌بێت بۆ هه‌ناسه‌دانى ده‌ستکرد. هاوڵاتى: ئایا ته‌مه‌ن چ کاریگه‌رى هه‌یه بۆ توشبوون به‌م ڤایرۆسه، یاخود له‌چاکبوونه‌وه‌ى ڤایرۆسه‌که کاریگه‌رى هه‌یه؟ محه‌مه‌د قادر: به‌نسبه‌ت توشبوونه‌وه ههموو ته‌مه‌نه‌کان توشبووى ڤایرۆسه‌که ده‌بن، تاڕاده‌یه‌ک یه‌کسان وه‌ک یه‌ک تووش ده‌بن، به‌ڵام ده‌رئه‌نجامى توشبوونیان به‌پێى ته‌مه‌ن ده‌گۆڕێت، چونکه حاڵه‌ت ههبووه که له‌منداڵى (17) رۆژدا توشبووه، به‌ڵام چاکبۆته‌وه‌و کاریگه‌رى زۆر نه‌بووه، تاکو ته‌مه‌نى گه‌وره‌تربێت ترسناکیه‌که‌ى زیاتر ده‌بێت، به‌ڵام له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا حاڵه‌تى تاک تاکه هه‌یه، که‌مردن روویداوه به‌ڵام به‌ژماره‌ى زۆر که‌م. هاوڵاتى: له‌ئێستادا تاچه‌ند پێویسته ههموو هاووڵاتیه‌ک ده‌مامک و ده‌ستکێش به‌کاربهێنێت؟ محه‌مه‌د قادر: بۆ ئه‌و که‌سانه‌ى به‌رکه‌وتنیان له‌گه‌ڵ که‌سانى تر زۆره‌و ده‌چنه شوێنى قه‌ره‌باڵغى زۆر، به‌ڵێ ده‌مامک پێویست ده‌کات، به‌ڵام له‌هیچ شوێنێک بۆ که‌سى ئاسایى ده‌مامک پێویست ناکات، به‌شێوه‌یه‌کى زانستى ده‌مامک بۆ ئه‌و که‌سانه پێویسته له‌خاڵه سنووریه‌کانن و یان له‌نه‌خۆشخانه‌کانن یان له‌و شوێنانه که پشکنین ده‌که‌ن. هاوڵاتى: له‌ئێستادا ریکلام بۆ ڤیتامین دى ده‌کرێت که بۆ له‌ناوبردنى ڤایرۆسى کۆرۆنا زۆر گونجاوه، ئه‌مه تاچه‌ند راسته؟ محه‌مه‌د قادر: ڤیتامین دى مادده‌یه‌کى پاڵپشتیی خۆراکییه‌و بۆ زۆر شت سوودى هه‌یه، به‌ڵام تائێستا بۆ ڤایرۆسى کۆرۆنا هیچ دراسه‌یه‌کى له‌سه‌ر نییه‌و پشتى پێنابه‌سترێت. هاوڵاتى: هۆکاری مانگرتنی به‌شێک له‌پزیشکانى نه‌شته‌رگه‌ریى گشتى له‌سلێمانى له‌چه‌ند رۆژى ڕابردوودا چی بوو؟ محه‌مه‌د قادر: پزیشکه‌کان مانیان نه‌گرتبوو، روونکرنه‌وه‌یاندا که‌هیچ جۆره مانگرتنێک له‌ئارادا نییه، به‌ڵکو ته‌نیا به‌هه‌ڵه لێکتێنه‌گه‌یشتنێک ههبووه، له‌نێوان ئه‌و که‌سه‌ى ئه‌و په‌یامه‌ى گه‌یاندووه، داواى پێداویستى تایبه‌تییان کردبوو به‌کۆرۆنا، هه‌ر ئه‌و کاته ئه‌وه روونکرایه‌وه بۆ هاوڵاتیان. هاوڵاتى: پزیشک و کارمه‌ندانى ته‌ندروستى به‌پێى چ تایبه‌تمه‌ندیه‌ک و پسپۆڕیه‌ک ده‌نێردرێنه سه‌نته‌ره‌کانى تایبه‌ت به‌چاره‌سه‌رى ڤایرۆسى کۆرۆنا؟ محه‌مه‌د قادر: ههموو ئه‌و پزیشکانه‌ى سه‌ر به به‌ڕێوەبه‌رایه‌تیه‌کانى ته‌ندروستیه‌کانن به‌شێوه‌ى پسپۆرى و به‌شێوه‌ى خشته‌ى تایبه‌ت له‌شوێنى جیاجیا ده‌نێردرێنه سه‌نته‌ره‌کانى تایبه‌ت به‌کۆرۆناو مۆڵه‌ت له‌هه‌ر شوێنێک که نه‌قس هه‌بێت نادرێت، تا ئه‌و که‌سه که‌سێکى تر یان پزیشکێکى تر بۆ شوێنه‌که‌ى دیاریده‌کات، به‌داخه‌وه که ئه‌مه ماندووبونى زۆر بۆ پزیشکه‌کان ده‌هێنێت، به‌ڵام له‌به‌ر ژماره‌ى سنوردارى پزیشکه‌کان ناتوانرێت هه‌موویان مۆڵه‌تیان پێبدرێت، من داواى لێبووردن له‌هه‌موو ئه‌و پزیشکانه ده‌که‌م، به‌داخه‌وه که ئێمه به‌و باره له‌ناکاوەدا ده‌ڕۆین، بۆیه پێویسته تائه‌م بابه‌ته چاره‌سه‌ر ده‌بێت و تیده‌په‌ڕێت له‌گه‌ڵمان به‌رده‌وام بن، پسپۆریه‌کان و ئه‌وانه‌ى ده‌توانن ئه‌و توشبووانه ببینن به‌شێوه‌ى خولاو ده‌وامى بۆ داده‌نرێت. هاوڵاتى: بۆ رووبه‌ڕووبوونه‌وه‌ى ڤایرۆسی کۆرۆنا ئایا کەمى پسپۆرو کارمه‌ندمان هه‌یه؟ محه‌مه‌د قادر: به‌خۆشحاڵییه‌وە بۆ رووبه‌ڕووبوونه‌وه‌ى کۆرۆنا هیچ کێشه‌مان نابێت، پزیشکان زۆر به‌جددی هاتوونه‌تە پێشه‌وه‌و ده‌توانین بڵێین له‌و بابه‌ته زۆر بێخه‌مین و له‌چاودێریکردنى بابه‌تى توشبووانى کۆرۆناو رووبه‌ڕووبوونه‌وه‌ى هیچ کێشه‌یه‌کمان نایه‌ته پێش.
سازدانى: ئارا ئیبراهیم وه‌زیرێکى کابینه‌ى نۆیه‌م ده‌ڵێت حکومه‌تى هه‌رێم ئه‌وله‌ویه‌تى بۆ دابینکردنى موچه‌ى فه‌رمانبه‌رانه‌و وه‌ک خۆى ده‌مێنێته‌وه و ده‌شڵێت که‌مبوونه‌وه‌ى داهاتى نه‌وت و ناوخۆ کاریگه‌رى له‌سه‌ر پڕۆژه‌کان ده‌بێت. دانا عه‌بدولکه‌ریم، وه‌زیرى ئاوه‌دانکردنه‌وه‌و نیشته‌جێکردنى حکومه‌تى هه‌رێم له‌م چاوپێکه‌وتنه‌یدا له‌گه‌ڵ هاوڵاتى، ده‌ڵێت دابه‌زینى نرخى نه‌وت خه‌رجییه ناپێویسته‌کان که‌مده‌کاته‌وه‌و له‌وباره‌یه‌وه لیژنه‌ى بۆ پێکهێندراوه. هاوکات ئه‌وه‌ش روونده‌کاته‌وه وه‌ک ستافى گۆڕان له‌ناو کابینه‌ى نۆیه‌م تائه‌م ساته له‌حکومه‌تى هه‌رێم رازیین. هاوڵاتى: دابه‌زینى نرخى نه‌وت، خه‌رجییه‌کانى حکومه‌تى هه‌رێم که‌مده‌کاته‌وه، هاووڵاتیان ترسیان له‌وه هه‌یه پاشه‌که‌وتى موچه ده‌ستپێبکاته‌وه؟ ئایا موچه وه‌ک خۆى ده‌بێت؟ دانا عه‌بدولکه‌ریم: موچه له‌سێ سه‌رچاوه‌وه دابینده‌کرێت، به‌شێکى که له‌به‌غداده‌وه دێت به‌شێکى داهاتى نه‌وته‌و به‌شێکیشى داهاته ناوخۆییه‌کانه، ئه‌گه‌ر داهاتى ناوخۆیى و داهاتى نه‌وت که‌م بکات کاریگه‌رى له‌سه‌ر تواناى دارایى حکومه‌تى هه‌رێم ده‌بێت، به‌ڵام ئه‌وله‌ویه‌تى حکومه‌تى هه‌رێم که به‌هیچ شێوه‌یه‌ک کاریگه‌رى له‌سه‌ر موچه‌ى فه‌رمانبه‌ران نه‌کات، ئومێده‌واریشین کاریگه‌رى له‌سه‌ر موچه نه‌بێت، به‌ڵام که‌مبوونه‌وه‌ى داهاتى نه‌وت و ناوخۆ کاریگه‌رى له‌سه‌ر پڕۆژه‌و کارى خزمه‌تگوزارى وه‌زاره‌ته‌کان ده‌کات به‌دڵنیاییه‌وه. هاوڵاتى: ده‌توانن دڵنیایى بده‌ن ئه‌وله‌وتى حکومه‌ت دابینکردنى موچه‌یه؟ دانا عه‌بدولکه‌ریم: بەد‌ڵنیاییه‌وه هاوڵاتى: که‌مکردنه‌وه‌ى خه‌رجییه ناپێویستییه‌کانى حکومه‌ت چین که‌بڕیاردراوه که‌مبکرێته‌وه؟ دانا عه‌بدولکه‌ریم: هێشتا نه‌چووینه‌ته ئه‌و ورده‌کارییه‌وه، دواتر ئه‌وه رێنمایى پێده‌رده‌چێت به‌پێى ئه‌و رێنماییانه کارده‌کرێت و لیژنه‌یه‌کى باڵاى بۆ پێکهێندراوه بۆ مه‌سه‌له‌ى قه‌یرانى دارایى ئه‌گه‌ر دروستبێت، تائێستا ئه‌ندام نیم له‌و لیژنه‌یه‌دا، به‌ڵام به‌تەئکید رێنمایى بۆ ئه‌و بابه‌ته ده‌رده‌چێت، به‌هه‌ر حاڵ حکومه‌تى هه‌رێم هه‌وڵده‌دات کاریگه‌رى له‌سه‌ر موچه دروست نه‌بێت. هاوڵاتى: پرۆسه‌ى چاکسازى دوێنێ سێشه‌ممه له‌کۆبوونه‌وه‌که‌دا باسکراوه‌ته‌وه که‌خێراتر ده‌کرێت، پەله ده‌کرێت له‌جێبه‌جێکردنیدا؟ دانا عه‌بدولکه‌ریم: یاساى چاکسازى رێنمایى تایبه‌تى پێ ده‌رچووه، ده‌بێت هه‌ر وه‌زاره‌ته‌و به‌پێى تایبه‌تمه‌ندیى خۆى ماوه‌ى بۆ دانراوه جێبه‌جێى بکات، شتێک نییه هیچ که‌سێک یا وه‌زاره‌تێک بتوانێت که‌مته‌رخه‌مى تێدا بکات. هاوڵاتى: دوو مانگ له‌مه‌وبه‌ر لێدوانێکت بۆ رۆژنامه‌ى هاوڵاتى دا که کۆبوونه‌وه‌ى یه‌کێتى و پارتى و گۆڕان وه‌ک سێ لایه‌نى سه‌ره‌کى کابینه‌ى نۆیه‌م ده‌کرێت پاش کۆنگره‌ى یه‌کێتى، کۆنگره ته‌واو بوو هه‌ر نه‌کراوه، هۆکار چییه؟ دانا عه‌بدولکه‌ریم: پڕۆسه‌که به‌رده‌وامه به‌ڵام به‌هۆى ئه‌م بارودۆخه له‌ناکاوه‌ى ڤایرۆسى کۆرۆنا کاریگه‌رى کردووه‌ته سه‌ر دۆخه‌که، خۆتان ده‌زانن کاتى خۆیشى به‌هۆى کۆنگره‌ى یه‌کێتى جۆرێک له‌و بابه‌تانه دواکه‌وت، که یه‌کێتى کۆنگره‌که‌ى ته‌واو کرد ده‌بێت هه‌ندێک شت یه‌کلایی ببێته‌وه، چونکه به‌رده‌وام وه‌زیره تایبه‌تمه‌نده‌کانیان له‌کۆبوونه‌وه‌کاندا بوون، ئه‌وه کاریگه‌رى ههبووه له‌سه‌ر ئه‌و دانیشتنه سێ قۆڵییه، که‌دواشکه‌وت حکومه‌تى هه‌رێم سێ هه‌فته زیاتره به‌شێوه‌یه‌کى چڕوپڕ خه‌ریکى پرسى بوونى ڤایرۆسى کۆرۆنایه، به‌ڵام ئێمه به‌مانگ پێش ئێستا کۆبوونه‌وه‌مان کردووه وه‌ک گۆڕان خۆمانى بۆ ئاماده ده‌که‌ین، به‌ڵام ئه‌م سێ هه‌فته‌یەى دواتر کۆرۆنا هه‌ڕه‌شه بووه له‌سه‌ر هه‌رێمى کوردستان، له‌به‌رئه‌وه هه‌نگاوى جددى بۆ نراوه‌و ئه‌م بارودۆخه کاریگه‌رى له‌سه‌ر ئه‌و بابه‌ته ده‌بێت، خۆشتان ده‌زانن تا 26ى ئازار کراوه به‌پشوو، به‌ڵام به‌هه‌رحاڵ له‌گه‌ڵ تێپه‌ڕاندنى ڤایرۆسى کۆرۆنا به‌شێوه‌یه‌کى خێرا ئه‌و کۆبوونه‌وانه ده‌ستپێبکات له‌نێوان سێ لایه‌نه‌که‌دا. هاوڵاتى: پرسى پۆستى جێگرى سه‌رۆک وه‌زیرانى هه‌رێم بۆ کاروبارى چاکسازى و سه‌رۆکى ده‌سته‌ى داهاته نه‌وتییه‌کان بۆ یه‌کلانه‌کراوه‌ته‌وه، ئایا له‌گه‌ڵ پارتى باستان کردووه وه‌ک بزووتنه‌وه‌ى گۆڕان؟ دانا عه‌بدولکه‌ریم: به‌ڵێ ئه‌وانه هه‌مووى باسکراوه‌و به‌شێکه له رێککه‌وتنه‌که، مه‌سه‌له‌ى یاریده‌ده‌رى سه‌رۆکوه‌زیران بۆ کاروبارى چاکسازى په‌یوه‌ندى به‌یاساى گشتى چاکسازییه‌وه هه‌یه، ئێستا ئێمه تیمێکمان خه‌ریکى ئه‌وه‌یه بۆ ئه‌وه‌ى یاساى چاکسازى گشتیى ده‌ربچێت و ئه‌و یاریده‌ده‌ره له‌چوارچێوه‌ى ئه‌و یاسایه‌دا ده‌ستبه‌کارده‌بێت که‌ى یاساکه په‌سه‌ند کرا. مه‌سه‌له‌ى پ‌ۆسته‌کان له‌گفتوگۆکانماندا له‌گه‌ڵ پارتى بڕێندراوه‌ته‌وه، ته‌نها ماوه‌ته‌وه سه‌ر ئه‌وه‌ى که‌قۆناغ به‌قۆناغ جێبه‌جێ بکرێت، به‌داخه‌وه به‌بۆنه‌‌ى ئه‌و دۆخانه‌ى دروستده‌بن تۆزێک دواکه‌وتووه، هیوادارم ئه‌م ڤایرۆسه‌ش تێپه‌ڕێنین و ههم کۆبوونه‌وه‌کان ده‌ستپێبکات بۆ ئه‌وه‌ى ئه‌و پۆستانه‌ى ماوه دابنرێن. هاوڵاتى: هه‌شت مانگ زیاتر له‌کابینه‌ى نۆیەم تێپه‌ڕبووه، ستافى گۆڕان له‌ناو حکومه‌ت له‌کابینه‌ى نۆیه‌م رازیین؟ دانا عه‌بدولکه‌ریم: تائه‌م ساته رازیین.
ئارا ئیبراهیم په‌رله‌مانتارانى کورد له‌به‌غداوه دڵنیایى ده‌ده‌نه موچه‌خۆران که‌عێراق مانگانه 453 ملیار دینارى موچه‌ى فه‌رمانبه‌رانى هه‌رێمى کوردستان ره‌وانه ده‌کات و هیچ مه‌ترسییه‌کى له‌سه‌ر نییه. دابه‌زینى نرخى یه‌ک به‌رمیل نه‌وت له‌جیهاندا بۆ (37) دۆلار، دۆخى دارایى عێراقى شڵه‌ژاندووه‌و فرۆشى نه‌وتى مانگانه‌ى به‌ته‌واوه‌تى به‌شى موچه‌ى فه‌رمانبه‌رانى ناکات و کورتهێنانى هه‌یه. ئه‌ندامێکى لیژنه‌ى دارایى له‌په‌رله‌مانى عێراق ده‌ڵێت:» هیچ هێزێک ناوێرێت ده‌ستکارى موچه‌ى فه‌رمانبه‌ران له‌عێراقدا بکات». ئه‌حمه‌د حاجى ره‌شید، ئه‌ندامى لیژنه‌ى دارایى له‌په‌رله‌مانى عێراق له‌لێدوانێکدا به هاوڵاتى وت»موچه‌ى فه‌رمانبه‌ر له‌عێراقدا هیچ هێزێک ناوێرێت ده‌ستکارى بکات، ئه‌مه هه‌رێمى کوردستان نییه خه‌ڵک لێى بێده‌نگ بێت، ئه‌مه هه‌رێمى کوردستان نییه وه‌ک رانه‌مه‌ڕ لێیان بخوڕى، عێراق له‌ئێستا ئاگرى گرتووه سێ ملیۆن که‌س دێنه‌سه‌ر شه‌قام». ناوبراو ئاماژه‌ى به‌وه‌شکرد که له‌ساڵى 2016 هه‌مان قه‌یران رووى کرده عێراق، وتیشى:» مانگ ههبووه بڕى دوو ملیار دۆلار قه‌رز کراوه له‌بانکى ناوه‌ندى به‌حیله شه‌رعى، له‌به‌رئه‌وه‌ى موچه‌ى فه‌رمانبه‌رانى ده‌وڵه‌تى فیدراڵى هیچ کێشه‌یه‌کى بۆ دروست ناکرێت». ئه‌و په‌رله‌مانتاره‌ى لیژنه‌ى دارایى باسى له‌وه‌شکرد عێراق (87) ملیار دۆلار یه‌ده‌گى دارایى هه‌یه‌و پێشیوابوو پاره‌ى بانکى ناوه‌ندى بۆ ئه‌وه دانه‌نراوه هه‌رکات پێویستت پێی بوو ده‌ربهێندرێت، به‌ڵام عێراق هه‌ندێ جار په‌ناى بۆ بردووه که (84) ترلیۆن دینارى عێراقى هه‌یه بۆ ئه‌وه‌ى سومعه‌ى پاره‌ى عێراقى بمێنێت. هاوکات ئه‌وه‌شى روونکرده‌وه وه‌ک لیژنه‌ى دارایى په‌رله‌مانى عێراق دوێنێ سێشه‌ممه به‌یاننامه‌یه‌کیان بڵاوکردووه‌ته‌وه‌و ئه‌و ده‌نگۆیانه‌یان ره‌تکردووه‌ته‌وه که‌موچه‌ى فه‌رمانبه‌ران که‌مده‌کرێته‌وه. حکومه‌تى عێراق مانگانه بڕى نزیکه‌ى چوار ترلیۆن دینارى بۆ موچه‌ى فه‌رمانبه‌ران و خانه‌نشینانى پێویسته« پێش که‌مبوونه‌وه‌ى نرخى نه‌وت مانگانه حکومه‌تى عێراق حه‌وت ترلیۆن دینارى له‌فرۆشتنى نه‌وت ده‌ستکه‌وتووه، به‌ڵام له‌ئێستادا ته‌نها به‌فرۆشتنى نه‌وته‌که‌ى سێ ترلیۆن و (500) ملیار دینارى مانگانه‌ى ده‌ستده‌که‌وێت»، ئه‌حمه‌د حاجى ره‌شید واى وت. هاوکات په‌رله‌مانتارێکى یه‌کێتى له‌به‌غدا ئه‌وه‌ى دووپاتکرده‌وه که‌موچه‌ى فه‌رمانبه‌ران له‌عێراق ده‌ستکارى ناکرێت. مه‌ریوان نادر، په‌رله‌مانتارى یه‌کێتى له‌به‌غدا له‌لێدوانێکدا به هاوڵاتى وت» به‌هیچ شێوه‌یه‌ک دابه‌زینى نرخى نه‌وت کاریگه‌رى نابێت له‌سه‌ر موچه‌ى فه‌رمانبه‌ران، ره‌نگه کاریگه‌رى له‌سه‌ر پرۆژه خزمه‌تگوزاریه‌کان هه‌بێت، به‌ڵام حکومه‌ت پلانى وایه کاریگه‌رى نه‌بێت بۆ سه‌ر موچه و وه‌ک خۆى بمێنێته‌وه«. ناوبراو ئه‌وه‌شى خسته‌ڕوو که‌ئه‌و پاره‌یه‌ى به‌غدا بۆ موچه‌ى فه‌رمانبه‌رانى هه‌رێمى کوردستانى ره‌وانه ده‌کات له‌و چوارچێوه‌یه‌دایه‌و هیچ مه‌ترسى له‌سه‌ر دروست نابێت. به‌پێى رێککه‌وتنێک له‌نێوان حکومه‌تى عێراق و حکومه‌تى هه‌رێمى کوردستان له‌سه‌ر بنه‌ماى بودجه‌ى 2019 مانگانه بڕى (453) ملیار دینار بۆ موچه‌ى فه‌رمانبه‌ران ره‌وانه ده‌کرێت تا ئه‌وکاته‌ى پرۆژه بودجه‌ى 2020 له‌په‌رله‌مانى عێراق ده‌کرێته یاسا، ئه‌وکات هه‌رێمى کوردستان مانگانه (250) هه‌زار به‌رمیل نه‌وت راده‌ست ده‌کات و له‌به‌رانبه‌ردا (900) ملیۆن دۆلارى له‌به‌غداوه بۆ دێت. راوێژکارێکى سه‌رۆکى په‌رله‌مانى عێراق ده‌ڵێت ئه‌گه‌ر دابه‌زینى نرخى نه‌وت به‌رده‌وام بێت، قه‌یرانێکى دارایى چاوه‌ڕێى عێراق ده‌کات. ئه‌مین به‌کر راوێژکارى محه‌مه‌د حه‌لبوسى سه‌رۆکى په‌رله‌مانى عێراق له‌لێدوانێکدا بههاوڵاتى وت» حزبه سیاسییه‌کان خۆیان و حکومه‌ت له‌ئێستادا چاوه‌ڕێى پرسى نرخى نه‌وت ده‌که‌ن، له‌وانه‌یه قه‌یرانێکى ئابورى به‌دوایى خۆیدا بهێنێت که‌نه‌توانن چاره‌سه‌رى بکه‌ن».
راپۆرتی: عەرەب نیوز وەرگێڕانی: کاکەلاو عەبدوڵا دوای دەست لەکارکێشانەوەی لە پارتی داد و گەشەپێدان (ئەکەپە) لە تەمووزی ٢٠١٩دا، عەلی باباجان جێگری پێشووی سەرۆک وەزیرانی کە بەرپرس بوو لە ئابووری وڵات، لە دووشەممەی رابردوودا داوایەکی فەرمی پێشکەشی وەزارەتی ناوخۆ کرد بۆ دامەزراندنی پارتە نوێیەکەی. راگەیاندنی پارتەکەی لە بۆنەیەکدا دەبێت لە ئەنقەرە لە رۆژی چوارشەممە واتە ئەمڕۆ. ناوی پارتەکە لە بۆنەکەدا رادەگەیەنرێت بەڵام چەند سەرچاوەیەک ئاماژە بەوە دەکەن پارتە نوێیەکە ناوی پارتی دیموکراسی و پێشکەوتن دەبێت و کورتکراوەکەی «دێڤا» یە کە تورکییە بەمانای «چارەسەر» دێت. پارتەکەی باباجان، کە بەبەستێکی گەورەی لەبەردەمدایە، لیستێکی وردی وردی دەمەزرێنەران لەخۆدەگرێت کە تۆنێکی زیاتر تەکنۆکراتیان هەیە هاوشانی کۆمەڵیک زۆر لە ئەندامانی گەنج، جگەلەوەی کەسایەتە پارێزگارەکان و سیکیولارەکان کۆدەکاتەوە لەسەر ئامانجی فراوان. باباجانی تەمەن ٥٣ ساڵ، کە هاوپەیمانێکی نزیکی رەجەب تەیب ئەردۆغانی سوەرۆکی تورکیا بوو، پشتگیری عەبدوڵا گول سەرۆکی پێشووی وڵاتەکەی هەبوو لەکاتی ئامادەکارییەکانیدا بۆ دەمزراندنی پارتەکە بەڵام گویل لە پارتەکەدا بەشداری ناکات. بەپێی راپۆرتێکی ئەلمۆنتەر، سیاسەتمەدارانی نزیک عەبدوڵا گویل دوودڵ بوون لە بەشداریکردن لە پارتێکی بچوکدا و پێیانوایە «هاوپەیمانییەتیەکی گەورە» لەگەڵ پارتەکەنی تردا دەبێتە بەربەست بۆ دەسەڵاتی ئەردۆغان. لیستی دامەزرێنەرانی پارتەکە خەڵکانێکی تێدایە کە ئاستی زانستیان بەرزە بەجۆریک زۆربەیان براوانامەی ماستەر و دکتۆرایان هەیە لە جەندین کەرت و ئەکادیمیای جیاوازدا. کەسایەتیە بالاکانی سوپا و وەزیرانی پێشووی وڵاتیش لەسەر لیستی ئەکەپە لەخۆدەگرێت، جەگەلەوە لەسەدا %٣٠ ئەندامانی پارتەکە لە ئافرەتان پێک دێن. باباجان پشتگیری لەسیستەمێکی تەواوەتی پەرلەمانی دەکات کە پێش سێ ساڵ تورکیا ئەو سیستەمەی وەلانا و سیستمەی بەڕێوەبردنی گۆڕی بۆ سەرۆکایەتی. لەمیانەی چاوپێکەوتنێکیدا لەگەڵ تەلەفزیۆنی فۆکسی تورکی لە بەرەبەیانی دووشەممەی رابردوودا، باباجان وتی تورکیا پێویستی بە «دەستپێکێکی نوێ» هەیە و داوای چاکسازی کرد بۆ پتەوکردنی سەروەری یاسا، مافەکانی مرۆڤ، هەروەها دیموکراسی لە وڵاتەکەدا. «نزیکەی ٢٠ ساڵ تێپەڕیوە (لەسەردەمی دامەزراندنی ئەکەپەوە). تورکیا گۆڕاوە و بەداخەوە ئەو پارتە سیاسیەی من ئەندامێک بووم لێی دەستی کرد بە ئەنجامدانی چەندین کاروبار کە پێچەوانەی رێساکانی سەردەمی دامەزراندنی بوو»، باباجان وای وت. باباجان ئاماژەی بەوەشکرد کە «پێویستییەکی گەورە هەیە بۆ بنیادنانی تورکیایەکی زیندووترو بەپیتتر، ئەمەش مەحاڵە ئەنجام بدرێت لەگەڵ سیستەمی ئێستای سیاسی وڵات. هیچ شتێکی سەربەخۆ لەوڵاتەکەدا نەماوە، تەنانەت سیستەمی داوەرییش». رەخنەکانی باباجان لەدژی ئەکەپە و ئەردۆغان لەدەوری خراپ مامەڵەکردنی ئابووریشدا دەخولێتەوە لەگەڵ مەترسییەکانی «دەسەڵاتی یەک کەس» و ئاماژە خراپەکانی ئابوری وڵات لەسەردەمی قەیرانی ٢٠١٨ەوە کە بەشێوەیەکی بەرجاو پشتگیری هەڵبژاردنی پارتەکەی کەمردووە. لە چاوپیکەوتنێکدا لە تشرینی دووەمی ساڵی رابردوو، وەزیری پێشووی ئابوری رەخنەی لەو راستییەکە گرت کە «هەندێک وەبەرهێن بۆ وەبەرهێناننی کورت خایەن هاتوون بۆ تورکیا، بۆ ماوەی دوو بۆ سێ مانگ، بەڵام خۆیان بەدوورگرتووە لە وەبەرهێنانێکی درێژخایەن» لەبەر نەبوونی «پێشبینی داوەری». باباجان کەسایەتی پیشەنگ بوو لە پشت گەشەسەندنی ئابوری تورکیا لەنیوان ساڵانی ٢٠٠٩ بۆ ٢٠١٥ و لەو کاتەدا لالەین زۆریک لە وەبرهێنەرانی بێگانەوە کارەکانی بەرز دەنرخێنرا. بەشێوەیەکی سەرەکی نوێنەرایەتی بەرەی لیبڕاڵی ئەکەپەی دەکرد و روانگەکانی لەبەرژەوەندی هێشتنەوەی پەیوەندییەکان بوو لەگەڵ وڵاتانی رۆژئاوا. باباجان کەسایەتی پێشەنگ بوو لەسەردەمی چاکسازییە ئابووریەکانی تورکییا لەساڵەکانی ٢٠٠٠دا بەپشتگیری سندوقی دراوی نیودەوڵەتی، پیش ئەوەی وەک بەرپرسی دانوستاناکار دابنرێت لەگەڵ یەکێتی ئەوروپا. لە کانوی یەکەمی ٢٠١٩دا، ئەحمەد داودئۆغلۆ سەرۆک وەزیرانی پێشووی تورکیا، پارتێکی نوێی، ئینشیقاقی لە ئەکەپەوە، دامەزراند بەناوی پارتی ئایندە. بەپێ وتەی بەرک ئەسەن، شیکەرەوەیەکی سیاسی لە زانکۆی بەلکان لە ئەنقەرە، لەگەڵ دامەزراندنیپارتەکەی باباجاندا گروپ ناوەندخوازەکەی ناو ئەکەپە کە رۆڵێکی گەورەیان گێڕان لە بەڕێوبردنی حکومەتدا لە یەکەم سێ تێرمی حوکمرانیدا بەشیوەیەکی یەکجاری لە پارتەکە دەردەچن. «رەنگە ئەمە سەرلمێنەری شکستێکی گەورەتر بێت بۆ ئەردۆغان وەک لە هەڵگەڕانەوەی گروپەکەی داودئۆغلۆ لەسەرەتای ئەمساڵەوە چونکە باباجان وەک تەکنۆکراتێکی سەرکەوتوو لەلایەن زۆرێک کەسەوە ستایش کراوە ئەوەیش بەهۆی ئەوەی سەرکردایەتی ئابوری تورکیای کرد لە چەند ساڵێکی گەشەی ناوازەدا»، ئەسەن وای وت. هەفتەی رابردوو، ناوەندی راپرسی میترۆپۆڵ لە ئەنقەرە راپۆرتێکی بڵاوکردەوە کە دەریدەخات رێژەی رەزامەندی خەڵک بەرامبەر ئەردۆغان لە تورکیادا کەمبووەتەوە بۆ لەسەدە %٤١.١ کە پێشتر لە مانگی تشرینی یەکەمدا لەسەدا %٤٨ بوو لەسەروبەندی ئۆپەراسیۆنییە سەربازییەکەی بۆ باکوری رۆژهەڵاتی سوریا. هەمان کۆمپانیای راپرسی مانگی رابردوو راپرسییەکی تریشی بڵاوکردەوە، کە دەریخست پاڵپشتییەکان بۆ پارتەکەی داودئۆغڵۆ لە لەسەدا %١.٢ ماوەتەوە لەکاتێکدا پشتگیری بۆ پارتە نوێیەکەی باباجان لەسەدا %٠.٨. هەمان راپرسی ئەوەی ئاشکراکرد کە پشتگیری رای گشتی بۆ ئەکەپە دابەزیووە بۆ لەسەدا %٤٠ کە پێشتر لەسەدا %٤٢.٦ بوو لەکاتی هەڵبژاردنی گشتی ٢٠١٨دا. راپرسییەکەی تر، کە لەلایەن کۆمپانیای پۆلیمیتر کە مانگی شوباتدا ئەنجامدراوە، ئەوە دەردەخات کە دادوئۆغلۆ و باباجان دەتوانن لەسەدا %٧ی دەنگەکانی هەڵبژاردنی گشتی بۆ خۆیان دەستەبەر بکەن. هەرچەندە ئەو رێژەیە کەمترە لە لەسەدا %١٠ی کە پێویستە بۆ هەر پارتێک بۆ داغڵبوونی بۆ پەرلەمان، بەڵام هێشتاش دەبێتە شکستیک بۆ ئەکەپە کە پشتگیری رای گشتی لە راپرسییەکەدا لەسەدا %٣٠یە. «هەرچەندە داودئۆغلۆ زووتر دەستی پێکرد، بەڵام باباجان قورساییەکی زۆری سیاسی لەسەر نییە و دەتوانێت دەنگدەرانی مامناوەندنخواز و بازنەی بزنس رازی بکات لەهەمان کاتدا. دوای دامەزراندنی پارتەکە، دەبێت باباجان دیبەیتی گشتی بگۆرێت و تیشک بخاتەسەر کێشە ئابورییەکانی تورکیا»، ئەسەن وای وت ئەسەن ئاماژەش بەوە دەکات کە باباجان پەیڕەوی لە رێبازێکی هاوسەنگ کردووە تا ئێستا لەنێوان بوونی وەک رەخنەگرێک لە پاوانخوازی و تاکڕەوی دەسەڵاتی ئەردۆغان و رایزکردنی دەنگدەرانی پارێزکار و مامناوەندخواز. «بەڵام لە سیاسەتی چالاکدا، دەبێت ئامادەبێت بۆ رووبەرووبەنەوەی ئەردۆغان بەشیوەیەکی راستەوخۆ ئەگەر بیەوێت چانسی رازیکردنی بەلێشاوی دەنگدەران هەبێت و تورکیا بگەڕێنێتەوە بۆ سیستەمی پەرلەمانی»، ئەسەن ئاماژەی بەوە کرد.
