كۆمەڵ: سورین لەسەر بڕیاری بایكۆتكردنی خولی شەشەمی پەرلەمانی كوردستان

هاوڵاتی سکرتێری گشتیی ناتۆ، یانس ستۆڵتێنبێرگ لە میانی سەردانەکەیدا بۆ کۆریای باشوور رایگەیاند کە لەهەمبەر زیادبوونی هەڕەشە ئەتۆمییەکانی کۆریای باکوور و بوونەخاوەن چەکی لەم جۆرە لەلایەن رووسیا و چینەوە پێشخستنی تواناکانی رێگریی لەلایەن ئەمریکاوە بۆ وڵاتانی هاوپەیمان پێویستە. یانس ستۆڵتێنبێرگ رایگەیاند لەهەمبەر زیادبوونی هەڕەشە ئەتۆمییەکانی کۆریای باکوور و بوون بەخاوەنی چەکی لەم جۆرە لەلایەن رووسیا و چینەوە، پێشخستنی تواناکانی رێگریی لەلایەن ئەمریکاوە بۆ وڵاتانی هاوپەیمان پێویستە و تاکوو هەڕەشەی ئەتۆمی رووسیا، چین و کۆریای باکوور بەردەوام بێت، وازهێنانی ئەمریکا و فەڕەنسا کە ئەندامن لە ناتۆ لە چەکی ئەتۆمی مەترسی زیاتر دروست دەکات. وتیشی، "تاکوو وڵاتە بەهێزەکانی هاوشێوەی رووسیا خاوەن چەکی ئەتۆمی بن و وەبەرهێنانی مەزن بکەن بۆ ئەمە، چین بەردەوام بێت لە ئاراستەکردنی ژمارەی چەکەکانی و چالاکییەکانی کۆریای باکوور بەردەوام بن، دەردەکەوێت کە فراوانکردنی رێگری ئەتۆمی هێشتا چەند گرنگە". ئەوەشی ڕونکردەوە،"مەبەست لە فراوانکردنی رێگری ئەتۆمی ئەوەیە کە ئەو وڵاتانەی ئەندامن لە ناتۆ و هاوبەشەکانی وەک کۆریای باشوور هەرچەند خاوەن چەکی ئەتۆمیش نەبن، کەڵک وەردەگرن لە فراوانکردنی ڕێگرییە ئەتۆمییەکانی ئەمریکا. ئەمەیش باشترین رێگەیە بۆ رێگەگرتن لە بڵاوبوونەوەی چەکە ئەتۆمییەکان".  

روسیا و ئێران بۆ بەکارنەهێنانی دۆلار، رێککەوتنی نێوانیان لەبارەی مامەڵەکردنی هاوبەش بە دراوە نیشتیمانییەکانیان خستە بواری جێبەجێکردنەوە. هەردو بانکی ناوەندیی روسیا و ئێران رێککەوتنی نێوانیان بۆ پێکەوەبەستنی سیستمە بانکییەکانیان و ئەنجامدانی ئاڵوگۆڕە بازرگانییەکانیان بە دراوی نیشتیمانیی ئەو دو وڵاتە خستە بواری جێبەجێکردنەوە. ئەم هەنگاوەی مۆسکۆ و تاران، لەپێناو کۆتاییهێنان بە هەژمونی دۆلار لە مامەڵە بازرگانییە نێودەوڵەتییەکاندایە و لەکاتێکدایە کە مۆسکۆ بەدەست چەندین سزای سەپێنراوی ئەمریکییەوە دەناڵێنێت. بە پێی رێککەوتنەکە دەبێت زۆربەی مامەڵە بازرگانییەکانی ئەو دوو وڵاتە بە روبڵی روسی و تمەنی ئێران ئەنجام بدرێت. میدیای ئێران بڵاوی کردوەتەوە بەهۆی ئەو رێککەوتنەوە 806 بانکی جیهان پێکەو دەبەسترێنەوە کە 700 بانکیان روسی و 106 بانکی دیکەیان لە 13 وڵاتی دیکەی جیهانە. بانکی ناوەندیی روسیا، لە راگەیەنراوێکدا ئەوەی رونکردوەتەوە؛ بەپێی رێککەوتنەکە گواستنەوە داراییەکان یان حەواڵە لەلایەن بانکی ناوەندیی روسیا سەرپەرشتی دەکرێت و سیستمی پارەدانی ئەلیکترۆنی لەلایەن بانکی ناوەندیی ئێرانەوە رێکدەخرێت.    

هاوڵاتی بۆریس جۆنسن، سەرۆک وەزیرانی پێشوتری بریتانیا لە فیلمێکی دۆکیۆمێنتاریی BBCیدا رایگەیاندوە، ڤلادیمیر پوتن، سەرۆکی روسیا بە جۆرێک "هەڕەشەی لێکردوە" پێش ئەوەی ئۆکرانیا داگیر بکات، پێی وتوە "بە موشەک، خولەکێک دەخایەنێت". لە فیلمە دۆکیۆمێنتارییە سێ بەشییەکەی BBCدا، جۆنسن پەیوەندییە "زۆر درێژخایەن" و "نائاساییەکەی" لەگەڵ سەرۆکی ڕوسیا دوای سەردانەکەی بۆ کیێڤ لە سەرەتای مانگی شوباتی 2022 دەگێڕێتەوە. جۆنسن وتی لە پەیوەندییە تەلەفونییەکەدا پوتینی ئاگادار کردۆتەوە  کە داگیرکردنی ئۆکرانیا دەبێتە هۆی زیاترکردنی سزاکانی ڕۆژئاوا وبڵاوکردنەوەی هێزی زیاتری ناتۆ لەسەر سنوورەکانی ڕووسیا. هەروەها هەوڵیداوە بە پۆتین بڵێت کە ئۆکرانیا ناچێتە پاڵ ناتۆوە" بۆ داهاتوویەکی پێشبینیکراو". بەڵام جۆنسۆن گوتی: لە خاڵێکدا هەڕەشەی لێکردم و گوتی: "بۆریس نامەوێت ئازارت بدەم بەڵام، بە مووشەک تەنیا خولەکێک دەخایەنێت" . فیلمە دیکۆمێنتارییەکە باس لە پەرەسەندنی ناكۆكی و دابەشبون لە نێوان سەرکردەی وڵاتانی رۆژئاوا و روسیا دەکات لە ساڵانی پێش داگیرکردنی ئۆکرانیا. هەروەها لەو دۆکیۆمێنتاریەدا، ڤۆلۆدیمیر زلێنسکی، سەرۆکی ئۆکرانیا باس لەوەدەکات کە چۆن توڕە بوە لە هەڵوێستی رۆژئاواییەکان لەوکاتەدا و دەڵێت، "ئەگەر دەزانن سبەی روسیا هێرشی داگیرکەری بۆ سه‌ر ئۆکرانیا ده‌ستپێدەکات، بۆچی شتێکم پێنادەن کە بتوانم پێی بوەستێنم؟، ئەگەر ناتوانن بیدەن بە من، ئەوا وازی لێبهێنن".

ئەو دادوەرەی دەستی لە سەپاندنی سزای سێدارە و زیندانیی دەستگیرکراوانی ناڕەزایەتییەکانی رۆژهەڵات و ئێراندا هەبو، لە لایەن دەزگای دادی کۆماری ئیسلامی خەڵات کرا. لە رێوڕەسمێکدا خەڵاتی دەزگای دادی کۆماری ئیسلامی ئێران بەخشرایە ئەبولقاسم سەڵەواتی، دادوەری بەرپرسی دۆسیەی سزای سێدارەی زۆبەی چالاکوانی سیاسی کورد و ئێران بوە ئەو دادوەرە سزای سێدارەی بەسەر شیرین عەلەم هولی چاکوانی کورد، فەرزدا کەمانگەر مامۆستا و چالاکوانی کورد و محەمەدعەلی زەمانی و زانیار مورادی دا سەپاندوە و سەرجەمیان لەسەر دەستی ئەو دادوەرە لەسێدارە دراون. سەڵەواتی کە لە ماوەی ناڕەزایەتییەکاندا زیاترین دەرکەوتنی بەهۆی سزای قورسی دەستگیرکراوانی خۆپیشاندانەکاندا بوە سزای سێدارەی بەسەر سامان سەیدی، هونەرمەندی  شاری کرماشان و محەمەد قوبادلودا سەپاندوە.

هاوڵاتی بەلایەنی کەمەوە 50 کەس لە دوو ڕووداوی گواستنەوەی جیادا لە  پاکستان گیانیانلەدەستدا  هەمزە ئەنجوم نەدیم  یاریدەدەری بەڕێوبەری لاسبێلا  ڕایگەیاند،  ئەمڕۆ یەکشەممە پاسێک لە پردێک کەوتۆتە خوارەوە لە لاسبێلا کە ناوچەیەکی شاخاوییە لە باشوری پاکستان کە 44 سەرنشینی هەڵگرتبوو  وتیشی، تا ئێستا  تەرمی 40 کەس کە ژن و منداڵیان تێدایە دۆزراوەتەوە و چوار سەرنشینیش کە بەسەختی بریندار بوون ڕزگار کراون . ئەوەشی ڕونکردەوە هۆکاری ڕوداوەکە خێرای پاسەکە بووە کە کۆنترۆڵی لەدەستداوەو لە پردەکە کەوتۆتەخوارەوەو ڕاستەوخۆ گڕیگرتووە. ئاماژەی بەوەشدا بەهۆی ئاگرەکەوە زۆربەی ئەو جەستانەی دۆزراونەتەوە تەواو شێواون کە ناناسرێنەوە هەربۆیە دوای پشکنینی DNA دەدرێنەوە دەستی خێزانەکانیان. هاوکات لە ڕوداوێکی تردا لە هەمان ڕۆژدا  بە لایەنی کەمەوە 10 خوێندکارگیانیانلەدەستداوە دوای ئەوەی بەلەمەکەیان لە باکوری ڕۆژئاوای پاکستان ژێرئاوکەوت. ڕووداوەکە لە دەریاچەی بەنداوی تاند لە پارێزگای خەیبەر پەختونخوا ڕوویدا وبەرپرسی پۆلیسی ناوخۆ قیسمەت خان گوتی 25 خوێندکار لەسەر بەلەمەکە بوون کە خوێندکاری  خوێندنگایەکی ئاینی لە باکوری ڕۆژئاوای ناوچەکە بوون ، بۆ سەیرانکردن  سەردانی دەریاچەکەیان کردووە. وتیشی،ئەو 10 منداڵەی بەهۆی خنکانەوە گیانیان لەدەستداوە تەمەنیان لەنێوان 11 بۆ 13 ساڵیدا بووە و تا ئێستا  9 منداڵی تر بێسەروشوێنن.       

هاوڵاتی وەزارەتی دەرەوەی رووسیا رایگەیاند، بەهۆی هێرشی سوپای ئۆکراینا بەچەکی ئەمریکی ١٤ کەس لە ڵوهانسک کوژراون و ٢٤ی دیکەیش برینداربوون.  وەزارەتی دەرەوەی رووسیا رایگەیاند، دوێنێ سوپای ئۆکراینا بە بەکارهێنانی سیستەمی مووشەکهاوێژی فرەلوولەی "HIMARS"ی ئەمریکی هێرشی کردووەتە سەر نەخۆشخانەیەک لە شاری نۆڤوایدار سەربە ناوچەی ڵوهانسک و لە ئاکامدا، ١٤ کەس کوژراون و ٢٤ی دیکەیش برینداربوون. لە راگەیەندراوەکەدا ڕوسیا ئاماژە بەوەشدەکات کە هەمان رۆژ یەک لەسەر سێی ئەو ١٧ مووشەکەی لەلایەن سوپای ئۆکرایناوە ئاراستەی نۆڤۆڤیا کاهۆڤکا کراون لە ناوچەی خێرسۆن لە گۆڕەپانی نەخۆشخانەکاندا کەوتوونەتە خوارەوە. هاوکات ، ئۆکرانیا و هاوپەیمانە ڕۆژئاواییەکانی بە تاوانی جەنگ تۆمەتباردەکات و دەڵێت،"رژێمی کیێڤ و پشتیوانە خۆرئاواییەکانی تاوانباری جەنگن بەهۆی بە ئامانجگرتنی نەخۆشخانەکان بە ئەنقەست. نەبوونی کاردانەوەی ئەمریکا و وڵاتانی ئەندام لە ناتۆ لەهەمبەر ئەو پێشلێکارییانەی ئۆکراینا دەرخەری ئەوەیە کە ئەوانیش راستەوخۆ بەشدارن لەو تاوانە".

هاوڵاتی بەرپرسی باڵای سزاکانی وەزارەتی گەنجینەی ئەمریکا لە گەشتێکیدا بۆ تورکیا و ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست هەفتەی داهاتوو ئەو وڵاتانە  ئاگادار دەکاتەوە کە  دەستگەیشتن بە بازاڕەکانی جی 7 لە دەست بدەن ئەگەر بازرگانی لەگەڵ کۆمپانیا قەدەغەکراوەکانی روسیا بکەن . ئاژانسی هەواڵی ڕۆیتەرز بڵاویکردەوە، برایان نێلسۆن  بەرپرسی باڵای سزاکانی وەزارەتی گەنجینەی ئەمریکا هەفتەی داهاتووبەرەو عومان و ئیمارات و تورکیا گەشت دەکات و لەگەڵ بەرپرسانی حکومی ئەو وڵاتانە کۆدەبێتەوە  بۆ ئەوەی دووپاتی بکاتەوە کە واشنتۆن بەردەوام دەبێت لە سەپاندنی سزاکانی بە توندی بەسە ڕوسیاداوئاگاداریان دەکاتەوە دەکرێت ئەو وڵاتانە  بازاڕی ئەمریکا لە دەستبەن ئەگەر هاتوو مامەڵە لەگەڵ کۆمپانیای قەدەغەکراوی روسیدا ئەنجامبدەن. لە ڕاپۆرتەکەدا ئەوەش هاتووە، ئامانج لەم گەشتە ی نێڵسۆن هەوڵدانی ئەمریکایە بۆ ڕێگەگرتن لە ڕوسیا لە دەرچوون لەو سزایانەی دراوە بەسەریدا بەهۆی ئەو جەنگەی بەرامبەر ئۆکرانیا هەڵیگیرسانووە .  هاوکات ئەم گەشتە نوێترین سەردانی بەرپرسێکی باڵای گەنجینەیی ئەمریکایە بۆ تورکیا  بۆ گفتوگۆکردن لەسەر سزاکان، دوای زنجیرە ئاگادارکردنەوەکانی ساڵی ڕابردوو لەلایەن بەرپرسانەوە،دوای ئەوەی  واشنتۆن فشاری خستە سەر ئەنقەرە بۆ دڵنیابوون لە سەپاندنی بەربەستەکانی ئەمریکا لەسەر ڕوسیا. نێلسۆن ڕۆژی 2-3ی شوبات سەردانی ئەنقەرەی پایتەختی تورکیا و ناوەندی دارایی ئەستەنبوڵ دەکات و  بە ڕۆیتەرزی ڕاگەیاند، ئەو بازرگان و بانکەکان ئاگادار دەکاتەوە کە دەبێت خۆیان بەدوور بگرن لە مامەڵەکانی پەیوەندیدار بە گواستنەوەی تەکنەلۆجیای دووانی شاراوە، کە لە کۆتاییدا دەکرێت لەلایەن سوپای ڕووسیاوە بەکاربهێنرێت. لەسەر سەردانەکەشی بۆ ئیمارات نێلسۆن بە ڕۆیتەرزی وتووە، باس لە خراپ یان لاواز پابەندبونی ئەو وڵاتە دەکات لە سەپاندنی سزاکاندا .

بەرپرسێکی باڵای کۆشکی سپی رایگەیاند؛ هیچ گۆڕانکاری و پێشکەوتنێک لە رێککەوتنی ئەتۆمیی ئێران روی نەداوە و سەرۆکی ئەمریکا دەیەوێت رێگایەی دیکە دژی بەرنامەی ئەتۆمییەکەی تاران بگیرێتەبەر.   جۆن کیربی، وتەبێژ و رێکخەری پەیوەندییەکانی ئاسایشی نیشتیمانیی ئەمریکا بە گۆڤاری (نیوزویک)ی راگەیاندوە؛ ئیدارەی ئێستای ئەمریکا هیچ چاوەڕوانییەکی لە رێککەوتنی ئەتۆمیی نێوان ئێران و وڵاتانی 5+1 نەماوە و دەیەوێت هەنگاوێکی بەدیل بگرێتەبەر بەرامبەر بەرنامە ئەتۆمییەکەی تاران. کیربی جەختی لەوە کردوەتەوە؛ ئەمریکا بە هیچ شێویەک لە ئێستادا کار بۆ زیندوکردنەوە یان چالاککردنەوەی رێککەوتنی ئەتۆمیی ناکات بەڵام واشنتۆن بۆ رێگریی لە ئێران بە ئامانجی گەیشتن بە چەکی ئەتۆمیی هەمو هەوڵێک دەدات. رێکخەری پەیوەندییەکانی ئاسایشی نیشتیمانیی لە کۆشکی سپی وتوشیەتی: جۆ بایدن، سەرۆکی ئەمریکا بڕوای وایە لە رێگەی دیپلۆماسی و هەنگاوی ئاشتیانە ریگریی لە ئێران بکرێت بۆ گەیشتن بە چەکی ئەتۆمیی بەڵام هاوکات جەختی لەوە کردوەتەوە لە ئەگەری شکستی هەنگاوی ئاشتیانە ئەوا واشنتۆن توانای هەیە بە شێوازی دیکە رێگریی لە تاران بکات. لە لایەکی دیکەوە گۆڤاری نیوزویک لە زاری ئەمیرسەعید ئیرەوانی، نوێنەری هەمیشەیی کۆماری ئیسلامی ئێران لە نەتەوەیەکگرتوەکان بڵاوی کردوەتەوە کە تاران ئامادە بگەڕێتەوە بۆ رێککەوتنی ئەتۆمیی و تەنها مەرجی سەرەکیشی نەمانی سزا و گەمارۆکانە لەسەر ئێران. زیاتر لە دوو مانگە بەرپرسانی باڵای ئەمریکا جەخت لەوە دەکەنەوە کە ئامانجی ئێستای ئیدارەی وڵاتەکەیان پشتیوانییە لە ناڕەزایەتییەکانی ناوخۆی ئێران و هیچ هەنگاوێکیان بۆ زیندوکردنەوەی رێککەوتنی ئەتۆمیی نەناوە بەڵام میدیاکانی سەر بە دەسەڵاتی ئێران باس لەوە دەکەن کە ئەمریکا بە بەردەوامی پەیام ئاڕاستەی تاران دەکات بۆ دەستپێکردنەوەی دانوستانە ئەتۆمییەکان بە ئامانجی چالاک کردنەوەی رێککەوتنی ئەتۆمیی. پێشبینیی دەکرێت بە جەختکردنەوەی ئەمریکا لە جێگرەوەی رێککەوتنی ئەتۆمیی جارێکی دیکە پێگەی نێودەوڵەتیی ئێران لاوازتر بێت بە تایبەت کە پێشتر رۆژنامەی واشنتۆن پۆست و نیویۆرک تایمز بڵاویان کردبوەوە کە کۆشکی سپی بەرپرسانی ئاسایشی و سەربازیی وڵاتەکەی راسپاردوە بۆ تاوتوێکردنی بژاردەی سەربازیی دژی وێستگە ئەتۆمییەکانی ئێران.

هاوڵاتی لە شاری مەمفیس، پێنج پۆلیس هێرش دەکەنە سەر پیاوێکی ڕەش پێست لەناو ئۆتۆمبێلەکەیدا و بیبەر دەکەن بە دەمووچاویدا، بەوهۆیەوە پیاوەکە دوای ٣ ڕۆژ گیان لەدەست ئەدات. لە گرتە ڤیدیۆیەکەدا، تایر نیکۆڵس کاتێک پۆلیس هێرش دەکاتە سەری و قاچێکی بریندار دەکەن بەهۆیەوە ناتوانێت بڕوات و هاواری دایکی دەکات، پاش بریندارکردنی تایر نیکۆڵس ناتوانێت بڕوات و بەهۆیەوە پۆلیسەکان ئەمبوڵانس بانگ دەکەن؛ ئەو پۆلیسانەی هێرشیان کردۆتە سەری پێنج  پۆلیس بوون و سەرجەمیان ڕەش پێست بوون. بەهۆی ڕوداوەکەوە جۆ بایدن، سەرۆکی ئەمریکا ناڕەزایی ونیگەرانی خۆی دەربڕی،هاوکات  هەر پێنج پۆلیسەکە لەکارەکانیان دورخارونەتەوە، لەگەڵ ئەوەشدا   لەچەندین و شار ویلایەتی ئەمریکا خۆپیشاندانی ناڕەزایی بەڕێوەچوو دژی کاری دڕندانەی پۆلیس بەرامبەر ڕيشپێستەکان. تایر نیکۆڵس، گەنجێکی تەمەن ٢٩ ساڵی ڕەشپێستە کە لە  ١٠ مانگی کانوونی دووەمدا بەهۆی سەختی برینەکانیەوە لە نەخۆشخانە گیانی لەدەست دا، تایر نیکۆڵس ٣ ڕۆژ بەر لە مردنی لە لایەن پۆلیسەوە لە شاری مەمفیس وەک لە گرتە ڤیدیۆەکەدا کە پۆلیس بڵاوی کردۆتەوە، بە تۆمەتی دزین بە سەختی بریندار دەکرێت لە لایەن پۆلیسەوە و تەنها کاتژمێرێک دوای بریندارکردنی ڕەوانەی نەخۆشخانە دەکرێت.  

هاوڵاتی هیندستان  یەکەم ڤاکسینی “INCOVACC “پەسەند کرد وەک ژەمی سەرەکی  کە لەڕێگەی لوتەوە بەشێوازی قەترە بەکاردەهێنرێت و یارمەتی درووستبوونی بەرگری لە خانەکانی لوت و بەشی سەرەوەی کۆئەندامی هەناسە دا دەدات. ڤاکسینی”INCOVACC”, لەلایەن کۆمپانیای   Bharat bieotech درووستکراوە، ڤاکسینەکە لەڕێگەی ڤایرۆسی ناسراو بە ئەدینۆ ڤایرەس لەناو لەشدا دەگوازرێتەوە کە بەجۆرێک بەرنامە کراوە هانی خانەکانی لەش دەدات و فێریان دەکات کە چۆن بەرگری درووست بکەن لەبەرامبەر هەوکردنی کۆرۆنا. زاناکان پێیان وایە لەبەر ئەوەی ڤاکسینەکە کار لەسەر کۆئەندامی هەناسە دەکات و بەوجۆرەش بەکاردەهێنرێت ڕەنگە ئەنجامێکی باشتر بەدەست بهێنێت، هاوکات ڤاکسینەکە دەبێت بە دوو ژەم بەکاربهێنرێت و نێوانیان ٢٨ ڕۆژ جیاوازی هەبێت. دکتۆر کریشنا ئیلا، سەرۆکی کۆمپانیای      Bharat biotech، بە ئاژانسی هەواڵی     ANI ڕاگەیاندووە ، ڤاکسینەکە بەکارهێنان و گواستنەوەی بۆ لەش ئاسانە، چونکە پێویستی بە دەرزی نیە تاوەکو لەش سودی لێوەربگرێت، هەروەها بەرگریەکی فراوانتریش درووست دەکات بە بەراورد بەو ڤاکسینانەی کە بەڕێگەی کوتان و دەرزی بەکاردێن. بەکارهێنانی ڤاکسینەکانی کۆرۆنا بەڕێگەی هەناسەدان  ولەڕێگەی کۆ ئەندامی هەناسەوە، لە ئەمریکا و بەریتانیا لێکۆڵینەوەی لەسەر کراوە،هاوکات لە چینیش لە مانگی ئەیلولی ٢٠٢٢ پەسەند کرا، لە مانگی تشرینی دووەمی ٢٠٢٢ لە هیندستانیش ژەمە ڤاکسینی کۆرۆنا بەشێوازی هەناسەدان وەک ژەمی زیادە وپاڵپشتی بۆ ئەوکەسانەی ڤایرۆسەکەیان بە سەختی گرتووە پەسەند کرد.

جەنەڕاڵ مایکل مێنیهان کە بەرپرسێکی باڵای هێزی ئاسمانی ئەمەریکایە لە یاداشتێکی ناوخۆییدا نووسیویەتی "هیوادارم هەڵەبم. هەستێکم هەیە کە دەڵێت ساڵی 2025 لەگەڵ چین دەچینە جەنگەوە". لەدرێژەی قسەکانی دەڵێت : "شی جینپینگ، سەرۆکی چین لە 2025 لەیەککاتدا پاڵنەر و دەرفەتیشی دەبێت". دڵناییشی دا لەوەی، هەڵبژاردنەکانی تایوان لە ساڵی 2024 هۆکارێک دەدات بە سەرۆکی چین بۆ جوڵەکردن. جەنەڕاڵەکە پێیوایە، کێبڕکێی سەرۆکایەتی لە ئەمریکا، کە بڕیارە هەمان ساڵ بەڕێوەبچێت، دەرفەتێک بۆ چینیش دەڕەخسێنێت. جەنەڕاڵە ئەمەریکییەکە ، داوا لە هێزەکانی دەکات کە مەشق و راهێنان بکەن بۆ شەڕکردن، بەتایبەتی بە چوونە مەیدانەکانی تەقەکردن و ئامانجی سەرەکیان لە راهێنانەکان، پێکانی "سەر"ـی بەرامبەر بێت. جێی باسه دوای هێرشی ڕووسیا بۆسەر ئۆکرانیا، ئەمریکا ترسی هەیە هەمان سیناریۆ لە تایوانیش دوباره ببێتەوە، کە چین بەبەشێکی دانەبڕاوی وڵاتەکەی دادەنێت و دەیەوێت کۆنترۆڵی تەواوی بکات، گرژییەکانی ئەمریکا و چین زیاتر بوو پاش سەردانەکەی نانسی پیلۆسی، سەرۆکی ئەوکاتەی ئەنجومەنی نوێنەرانی ئەمەریکا بۆ دوورگەکە.

هاوڵاتی ئیدارەی روبەڕوبوونەوەی کارەساتە سورشتییەکان لە ئەفغانستان بڵاویکردەوە,162  کەس بەھۆی سەرماوە گیانیان لەدەستداوە و ھاووڵاتیان توانای کڕینی سوتەمەنییان نییە بۆ گەرمکردنەوەی ماڵەکانیان، لەکاتێکدا پلەکانی گەرما تا رادەی بەستن دابەزیوون. .شفیعوڵڵا ڕەحیمی، وتەبێژی ئیدارەی روبەڕوبوونەوەی کارەساتە سورشتییەکان وتی: لە 10ی کانوونی دووەمەوە تا ئێستا 162 کەس بەهۆی ساردی کەشوهەواوە گیانیان لەدەستداوە کە 84 کەسیان هەفتەی ڕابردوو مردون". وتیشی، ئەم مانگە روبەڕوی خراپترین شەپۆلی سەرما بوونەتەوە بە درێژایی زیاتر 15ساڵی رابردوو، بەشێوەیەک پلەکانی گەرما لەچەند ناوچەیەک گەیشتوونەتە 34 پلە لە ژێر سفرەوە ئەو رەوشەش لەکاتێکدایە بەھۆی بڕیاری بزووتنەوەی تاڵیبانەوە، زۆرێک لە رێکخراوە مرۆییەکان کارەکانیان لە ئەفغانستان راگرتووە و ئەوەش ژیانی ھاووڵاتیانی سەختتر کردووە.

هاوڵاتی سەرۆک وەزیرانی پۆڵەندا وتی، پۆڵەندا ڕەزامەندی دەربڕیوە بۆ ناردنی 60 تانکی تر بۆ ئۆکرانیا جگە لە 14 تانکی لیۆپاردی دروستکراوی ئەڵمانی کە پێشتر ڕایگەیاندوە دەینێرێت. دوێنێ پێنجشەممە ماتیوز مۆراویکی سەرۆک وەزیرانی پۆڵەندا ڕایگەیاند، پۆڵەندا ڕەزامەندی دەربڕیوە بۆ ناردنی 60 تانکی تر بۆ ئۆکرانیا جگە لە 14 تانکی لیۆپاردی دروستکراوی ئەڵمانی کە دەینێرن. وتیشی ،کە پۆڵەندا یەکەم دەوڵەتە کە نزیکەی نیو ساڵ لەمەوبەر 250 تانکی  جەنگی پێشکەش بەئۆکراینا کردووە . باسی لەوەشکرد کە شکستی ئۆکرانیا مانای شکستهێنانی هەموو جیهانی ئازادە، وتی: "ئەگەرنەمانەوێت جیهان بدۆڕێت، ئەوا دەبێت زۆر کراوە و ئازا بین لە پشتگیریکردنی ئۆکرانیا". ئەمەشلەکاتێکدایە، ئەمریکا ڕۆژی چوارشەممە ڕایگەیاند تانکی ئەبرامس دەنێرێت بۆ ئۆکرانیا لەکاتێکدا ئەڵمانیاو کەنەداو ئیسپانیاو نەرویجیش گوتیان تانکی لیۆپارد 2 دابین دەکەن بۆ ئۆکرانیا.

هاوڵاتی گوتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ڕوسیا ڕۆژی هەینی داوای لەباڵیۆزی ئەڵمانیا لە مۆسکۆ کرد هاڵوێستی ئەڵمانیا لەسەر شەڕی بەردەوامی ڕوسیاو ئۆکرانیا ڕوونبکاتەوە. ماریا زاخارۆڤا گوتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی رووسیا لە پەیامێکدا لە تێلگرام ڕایگەیاند،"وەزیری دەرەوەی ئەڵمانیا (ئانالێنا بایربوک) دەڵێت وڵاتەکەی لەگەڵ وڵاتانی دیکە لە شەڕدایە لەگەڵ ڕووسیا هەر ئەو وەزارەتەش دەڵێت وڵاتەکەی بەشێک نییە لە ململانێکان". وتیشی، "بە لەبەرچاوگرتنی ئەم لێدوانە ناکۆکانە ، پێویستە باڵیۆزی ئەڵمانیا لە ڕووسیا ڕونکردنەوە بدات" ئەم قسانەی وەزیری دەروەی ڕوسیا لە کاتێکدایە،ڕۆژی چوارشەممە، ئانالێنا بایربوک، لە دانیشتنی ئەنجومەنی پەرلەمانی ئەوروپا لە ستراسبۆرگ قسەی کرد و وتی: ئەڵمانیا لە ئێستادا لە شەڕدایە لەگەڵ ڕووسیا. هاوکات،ڕۆژی پێنجشەممەش وەزارەتی دەرەوەی ئەڵمانیا ڕایگەیاند کەدابینکردنی پشتیوانی بۆ کیڤ نابێتەهۆی ئەوەی ئەڵمانیا ببێتە بەشێک لە لایەنە بەشداربووەکانی ململانێی نێوان ڕوسیا و ئۆکرانیا. جێگەیباسە، له‌ 24ـی 2ی  2022، به‌ فه‌رمانی ڤلادیمێر پوتن سه‌رۆكی رووسیا هێرشكرایه‌سه‌ر خاكی ئۆكرانیا و به‌هۆیه‌وه‌ هه‌زاران كه‌س له‌ سه‌ربازان و هاووڵاتیان كوژراون و ملیۆنه‌ها ئۆكرانیش ئاواره‌ی وڵاتانی ئه‌وروپی بوون، تا ئێستاش ئه‌و جه‌نگه‌ به‌رده‌وامه‌.    

هاوڵاتی لە ئۆپراسیۆنێکی ئەمریکادا لە سۆماڵ، سەرکردەیەکی دیاری داعش کوژرا، کە رۆڵی گەورەی ھەبوو لە پارەدارکردنی تیرۆریستان لە سەرانسەری جیھاندا. لوید ئۆستن وەزیری بەرگری ئەمریکا لە راگەیەندراوێکدا بڵاویکردەوە، لەسەر فەرمانی جۆ بایدن سەرۆکی ئەمریکا، ئۆپراسیۆنێکیان لە باکوری سۆماڵ ئەنجامداوە کە بەھۆیەوە ١٠ تیرۆریستی داعش کوژراون کە لە نێویاندا "بیلال سودانی" سەرکردەی دیاری داعش ھەبووە.  ئۆستن لە راگەیەندراوەکەدا ئاماژەی بەوەداوە، بیلال سودانی بەرپرس بووە لە فراوانکردنی چالاکییەکانی داعش لە ئەفریقا و رۆڵی گەورەشی ھەبووە لە پارەدارکردنی تیرۆریستان لە سەرانسەری جیھان بە ئەفغانستانەوە.  وەزیری بەرگری ئەمریکا جەختیشیکردەوە لەوەی لەو ئۆپراسیۆنەدا ھیچ ھاووڵاتییەکی مەدەنی و سەربازێکی ئەمریکی  نەبووەتە قوربانی و ئاماژەیەکیشە بۆ ئەوەی ئەمریکا پابەندە بە پاراستنی ئەمریکییەکان لە تیرۆریستان لە دەرەوە و ناوەوەی وڵاتەکەی.  کۆشکی سپیش رایگەیاند، ئەمریکا حکومەتی سۆماڵی لە وردەکارییەکانی ئەو ئۆپراسیۆنە ئاگادار کردووەتەوە.