.jpeg)
هاوڵاتی بەپێی کەناڵی تەلەفزیۆنی دەوڵەتی تورکیا، تورکیا خولی نوێی دانوستانەکانی لەگەڵ سوید و فینلاند سەبارەت بە داوای ئەندامێتی وڵاتانی سوید و فیلاند لە ناتۆ بۆ ماوەیەکی نادیار دواخستووە. میدیاکانی وڵاتی تورکیا ئەمڕۆ ڕایانگەیاند، ئەو کۆبوونەوەیەی کە بڕیاربوو لە برۆکسل بەڕێوەبچێت، لەسەر داوای ئەنقەرە دواخرا،لەکاتێکدا چاوەڕوان دەکرا ینس ستۆڵتنبێرگ سکرتێری گشتی ناتۆ بەشداری ئەو دانوستانانە بکات کە بڕیارە مانگی داهاتوو بەڕێوە بچێت. بڕیارەکەی تورکیا ڕۆژێک دوای ئەوە هات کە ڕەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆک کۆماری تورکیا هۆشداری دایە سوید کە پشتگیری لە هەوڵەکانی ناکات بۆ پەیوەندیکردن بە هاوپەیمانی بەرگریی ڕۆژئاوایی بە سەرۆکایەتی ئەمریکا دوای ئەوەی کە قورئان لەلایەن سەرکردەیەکی ڕاستڕەوی توندڕەوی سوید لە کۆتایی هەفتەدا لەبەردەم باڵوێزخانەکەی سوتێندرا. ئەمەش لەکاتێکدایە کە پێشنیارەکانی پەیوەست بوون بە ناتۆ دەبێت لەلایەن هەموو ئەندامانی هاوپەیمانییەکە پەسەند بکرێت کە تورکیا ئەندامی هاوپەیمانییە، هاوکات لەم دواییانەدا پەیوەندییەکانی نێوان سوید و تورکیا ئاڵۆز بووە و و ئەنقەرە بەهۆی سووتاندنی قورئان لە دەرەوەی باڵیۆزخانەکەی لە ستۆکهۆڵم هەڵوێستەکانی توندکردۆتەوە لەبەرامبەر سوید.
هاوڵاتی ئەمریکا ڕەخنەی لە ئەفریقای باشور گرت کە مانگی داهاتوو لەگەڵ ڕووسیا و چین مانۆڕی سەربازی ئەنجام بدات، لەکاتێکدا شەڕی ئۆکرانیا بەردەوامە. کارین جان پیێر، سکرتێری ڕۆژنامەوانی کۆشکی سپی ڕۆژی دووشەممە وتی: "ئەمریکا نیگەرانە سەبارەت بە هەر وڵاتێک، کە مەشقی سەربازی لەگەڵ ڕووسیا ئەنجام بدات لەکاتێکدا لە جەنگێکی دڕندانەدایە دژی ئۆکرانیا. ئەم لێدوانەی واشنتۆن دوای چەند کاتژمێرێک لە کۆبوونەوەی سێرگی لاڤرۆڤ وەزیری دەرەوەی ڕووسیا هات لەگەڵ هاوتاکەی نالیدی پاندۆر، لە پریتۆریای پایتەخت. لەبارەی لێدوانەکەی کۆشکی سپیەوە، نالیدی پاندۆر لە لێدوانێکی ڕۆژنامەوانیدا وتی: هەموو وڵاتان لەگەڵ هاوپەیمانان لە سەرانسەری جیهاندا مانۆڕی سەربازی ئەنجام دەدەن، ئاماژەی بەوەشکرد، “نابێت هیچ ناچارکردنێک لەسەر هیچ وڵاتێک هەبێت کە لەگەڵ هیچ هاوبەشێکی دیکەدا مانۆڕ ئەنجام بدات. نالیدی پاندۆر، باسیشی لەوەکرد مەشقەکان "بەشێکن لە ڕێڕەوێکی سروشتی پەیوەندییەکانی نێوان وڵاتان"، نابێت پریتۆریا لە بەشداریکردن" لە مەشقەکاندا بێبەش بکرێت. لەبارەیەوە سێرگی لاڤرۆڤ، وەزیری دەرەوەی ڕوسیا بە ڕۆژنامەنووسانی ڕاگەیاند: ڕاهێنانەکانمان شەفافن،ئێمە لەگەڵ ئەفریقای باشوور و چین هەموو زانیارییە پەیوەندیدارەکانمان پێشکەش کردووە، نامانەوێت هیچ سکانداڵێک و ڕووبەڕووبوونەوەیەک بوروژینین؛ تەنها دەمانەوێت هەموو وڵاتێک بتوانێت مافی خۆی لە سیستەمی نێودەوڵەتیدا هەبێت وەک لە پەیماننامەی نەتەوە یەکگرتووەکاندا هاتووە. هاوکات بەرپرسانی حکومەتی ئەفریقای باشوور سەردانەکەی لاڤرۆڤیان بە سەردانێکی ئاسایی وەسفکردووە کە ڕۆژێک پێش هاتنی جانێت یێلن، وەزیری گەنجینەی ئەمریکا بوو بۆ ئەو وڵاتە، لەبەرامبەردا لەلایەن هەندێک لایەنی ئۆپۆزسیۆن و کۆمەڵگەی بچووکی ئۆکرانیەوە لە باشووری ئەفریقا بە بێهەستی وبێ باکی وەسف کراوە. مەشقەکە ناوی مۆسییە و بە واتای “دوکەڵ” دێت بە زمانی تسوانە، یەکێکە لە ١١ زمانی فەرمی ئەفریقای باشوور بە ئامدەبوونی ٣٥٠ سەربازی ئەفریقای باشوور لەگەڵ هاوتا ڕووسی و چینییەکانیان ئەنجام دەدرێت. جێگای باسە مەشقەکان لە کەناراوەکانی ئەفریقای باشوور لە ١٧ تا ٢٧ی شوبات ئەنجام دەدرێن و لە یەکەم ساڵیادی داگیرکردنی ئۆکرانیا لەلایەن مۆسکۆوە ئەنجام دەدرێن.
ئێران رایگەیاند؛ وەک کاردانەوەیەک بە رامبەر سزاکانی بەریتانیا و ئەوروپا ئامادەکاریی دەکات بۆ سەپاندنی سزا دژی وڵاتانی ئەوروپا و لەندەن. ناسر کەنعانی، وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئێران رایگەیاند؛ سزا نوێیەکانی بەریتانیا و ئەوروپا دژی کۆماری ئیسلامی ئاماژەیە کە نەیانتوانیوە لە لێکدانەوە راست بۆ ناوخۆی ئێران و پێگەی کۆماری ئیسلامی بکەن. کەنعانی وتی کۆماری ئیسلامی ئێران کاردانەوە و سزادانی ئەو وڵاتە بە مافی رەوای خۆی دەزانێت و بە زوترین کات ژمارەیەک سزا دژی پێشلکارانی مافەکانی مرۆڤ و تیرۆریزم لە ئەوروپا و بەریتانیا رادەگەیەنێت. لێدوانی وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئێران لە کاتێکدایە رۆژی دوشەممە هەر یەکە لە وڵاتانی ئەمریکا و بەریتانیا و یەکێتی ئەوروپا ژمارەیەک سزایان بەسەر کۆماری ئیسلامیدا سەپاند و هۆکاری ئەو سزایانەشیان سەرۆک و سێداراەی خۆپیشاندەران لەقەڵەم داوە.
هاوڵاتی هه‌ریه‌كه له ڤیاچێسلاڤ شاپۆڤالۆڤ، جێگری وەزیری بەرگری، ئۆلێکسی سیمۆنێنکۆ، جێگری داواکاری گشتی و جێگری سەرۆکی نوسینگەی سەرۆکایەتی ئۆكرانیا ده‌ستیان له‌كاركێشاوه‌ته‌وه، به‌هۆی تێوه‌گللانیان له "گه‌نده‌ڵییه‌وه" له دۆسیه‌یه‌كی په‌یوه‌ست به کڕینی خۆراک بۆ هێزە چەکدارەکانی ئۆکرانیا. ئه‌مڕۆ سێشه‌ممه (24ـی كانوونی دووه‌م/یه‌نایه‌ری 2023) ئاژانسی هەواڵە جیهانییەکان بڵاویانکردەوە، دوای ئه‌وه‌ی له ماوه‌ی چه‌ند رۆژی رابردوو ده‌زگاكانی راگه‌یاندنی ئۆكرانیا بڵاویانكردبووه‌وه، ژماره‌یه‌ك به‌رپرسی باڵای ئۆكرانیا زێده‌ڕووییان له كڕینی چه‌ند پێداویستییه‌كی سه‌ربازی بۆ سوپای ئه‌و وڵاته كردووه و گه‌نده‌ڵیان كردووه، ئه‌مڕۆ سیشه‌ممه ژماره‌یه‌ك به‌رپرسی باڵای ئه‌و وڵاته ده‌ستیانله‌كاركێشایه‌وه. له‌نێو ئه‌و به‌رپرسه باڵانه‌ی ئۆكرانیا كه ده‌ستیانله‌كاركێشاوه‌ته‌وه، فیاچیسلاف شابوفالۆف، جێگری وه‌زیری به‌رگری ئۆكرانیا، كه به‌رپرس بووه له دابینكردنی پاڵپشتی لۆجیستی بۆ سوپای ئۆكرانیا؛ كێریلۆ تیموشینكۆ، یاریده‌ده‌ری به‌رێوه‌به‌ری به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی سه‌رۆكایه‌تی ئۆكرانیا و ئۆلیسكی سیمینیكۆ، جێگری داواكاری گشتییه. دەستلەکارکێشانەوەی ئەم بەرپرسانەی ئۆکرانیا لە کاتێکدایە،سه‌رۆكی ئۆكرانیا دو رۆژ له‌مه‌وبه‌ر له په‌یامێكدا سوێندی خوارد کە گەندەڵکاران دەربکات، کاتێک بریکاری وەزیرێک لە کارەکەی دورخرایەوە بەهۆی ئەوەی بەشێک بوە لە تۆڕێک کە گەندەڵی له بودجەی وڵاتدا کردوە، دواتر وەزارەتی ژێرخانی ئۆکرانیا ئەو بەرپرسەی لە کارەکەی دورخراوەتەوە بە ناوی ڤاسیل لۆزینسکی، بریکاری وەزیری ئەو وڵاتە ناساند. هاوکات،لە وتاری ڤیدیۆیی شەوانەی خۆیدا، زێلێنسکی وتی کە گرنگیدانی ئۆکرانیا لەسەر شەڕی روسیا نابێتە هۆی ئەوەی حکومەتەکەی لە بەرەنگاربونەوەی گەندەڵی بوەستێنێت. جێگەیباسە ،شه‌ڕی رووسیا و ئۆكرانیا له (24ـی 2ی 2022)، ده‌ستیپێكردووه و تا ئێستا به‌رده‌وامه. ئه‌مه‌ریكا و یه‌كێتی ئه‌وروپا به‌شێوه‌یه‌كی به‌رده‌وام هاوكاری سۆپای ئۆكرانیا ده‌كه‌ن، رۆژانه چه‌كی گران و پێداویستی سه‌ربازی پێشكه‌شی سوپای ئه‌و وڵاته ده‌كه‌ن.
هاوڵاتی وەزیری دەرەوەی فینلاندا سەبارەت بە بوون بە ئەندامیان لە ناتۆ وتی پێویستە وڵاتەکەی ڕەچاوی چونە ناو ناتۆ بکات بەبی سوید ،دوای ئەوەی تورکیا ئاماژەی بەوە کرد ڕەزامەندی نادات بە ئەندامبونی سوید لەو هاوپەیمانییەکە ئەمیش دوای ئەوەی کەسایەتییەکی سیاسیی لە سوید لە بەردەم باڵیۆزخانەی تورکیا لە ستۆکهۆڵم، قورئانێکی سووتاند. پیکا هاڤیستۆ وەزیری دەرەوەی فینلاند ڕۆژی سێشەممە ڕایگەیاند، فینلاند دەبێت ڕەچاوی چوونە ناو ناتۆ بکات بەبێ سوید. وتیشی ،"دەبێت دۆخەکە هەڵبسەنگێنین، لە ئەگەری ئەوەی ئەمە ببیتە هۆی ڕێگڕی لە بەرەو پێش چوونی سوید" ئەوەشی ڕونکردەوە،" ئێستا زۆر زووە بۆ بڕیاردان لەسەرئەوەی ڕەچاوی چوونە ناو ناتۆ بکات بەبێ سوید ، بەڵام تا ئەو کاتەی بڕیاری کۆتای دەدرێت بەشداری کردنمان لەگەڵ ئەو وڵاتە بە هاوبەشی هەڵبژاردەی یەکەممان دەبێت".
هاوڵاتی وه‌زاره‌تی ده‌ره‌وه‌ی فڕه‌نسا ڕایگه‌یاند، حكومه‌تی وڵاته‌كه‌ی 15 ژن و 32 منداڵی فڕه‌نسی كه له كه‌مپه‌كانی داعشدا له باكوری ڕۆژهه‌ڵاتی سوریا ده‌ستبه‌سه‌ركرابون گه‌ڕاندۆته‌وه بۆ پاریس. ئه‌مڕۆ سێشه‌ممه (24ـی كانوونی دووه‌م/یه‌نایه‌ری 2023)، وه‌زاره‌تی ده‌ره‌وه‌ی فه‌ره‌نسا له راگه‌یه‌ندراوێكدا ئاماژه‌ی به‌وه‌كردووه، " له‌قۆناغێكی نوێدا 15 ژن و 32 منداڵی دیكه‌ی وڵاته‌كه‌یان كه هه‌ڵگری ره‌گه‌زنامه‌ی فڕه‌نسین و منداڵه‌كانیشی له‌دایكبوی سوریا و عێراقن و باوك و دایكیان فڕه‌نسین گه‌ڕاندۆته‌وه بۆ فڕه‌نسا، ئه‌و منداڵانه‌شی كه خوار ته‌مه‌نی یاسایی بون ڕاده‌ستی ئه‌و ده‌زگایانه كراون كه ئه‌ركی هاوكاریكردنی منداڵانیان له‌ئه‌ستۆیه، هه‌روه‌ها به‌دواداچونی پزیشكی و كۆمه‌ڵایه‌تییان بۆ دابینده‌كرێت." وه‌زاره‌تی ده‌ره‌وه‌ی فڕه‌نسا ئه‌وه‌شیخستۆته‌ڕو، ئه‌و كه‌سانه‌شی كه سه‌روی ته‌مه‌نی 18 ساڵ بون ڕاده‌ستی ده‌سه‌ڵاتی دادوه‌ری كارامه كراون، به‌مه‌به‌ستی ئه‌نجامدانی لێكۆڵینه‌وه له‌و تۆمه‌تانه‌ی روبه‌ڕویان كراوه‌ته‌وه به‌تایبه‌ت له‌ڕوی به‌شداریكردنیان له‌ڕیزه‌كانی رێكخراوی تیرۆرستی داعش. به‌گوێره‌ی راگه‌یه‌ندراوه‌كه، ئه‌و ئافره‌ت و منداڵانه‌ی چه‌كدارانی داعش كه گه‌ڕێندراونه‌ته‌وه، له‌ناو ژماره‌یه‌ك كه‌مپی "باكووری رۆژهه‌ڵاتی سووریا"دا ده‌ژیان. پێشتریش ئیریك دۆبۆن مۆریتی وه‌زیری دادی فه‌ره‌نسا ڕایگه‌یاندبو، نزیكه‌ی 300 منداڵی فڕه‌نسی گه‌ڕێندراونه‌ته‌وه بۆ وڵاته‌كه‌ی كه له ناوچه‌كانی ئۆپه‌راسیۆنی گروپه "جیهادیه‌كان" نیشته‌جێ بون، له‌نێویاندا 77 كه‌سیان به فه‌رمی له‌لایه‌ن ده‌سه‌ڵاتدارانه‌وه گه‌ڕێنراونه‌ته‌وه. بردنەوەی ئەم خێزانانە لە کاتیکدایە،، رۆژی یه‌كشه‌ممه ، رۆژنامه یەکی به‌ریتانی له راپۆرتێكدا ئاشكرایكرد، رێكخراوی داعش دوای چوار ساڵ له شكستهێنانی، جارێكی دیکە ده‌گه‌ڕێته‌وه و شێواز و تاكتیكی پێکهێنانی شانه نووستووه‌كانی گۆڕیوه و هێرشی خوێناوی له عێراق و سووریا ئه‌نجام ده‌ده‌ن.
ئەمریکا رایگەیاند دەیەوێت بە سزاکان رێگریی لە فرۆشی نەوتی ئێران بکات و چین ناچار بکات چیتر نەوت لەو وڵاتە نەکڕێت. رۆبەرت ماڵی، نوێنەری ئەمریکا بۆ کاروباری ئێران رایگەیاند؛ لە چوارچێوەی جێبەجێکردنی سزاکانی دژی کۆماری ئیسلامی ، داوایان لە چین کردوە کە نەوت لە ئێران نەکڕێت. ئەو وتویەتی: چین بوەتە شوێنی نایاسایی ساخکردنەوەی نەوتی ئێران بۆیە واشنتۆن دەیەوێت پەکین ناچار بکات نەوتی ئێران نەکڕێت. لێدوانی ماڵی لە کاتێکدایە ساڵی 2018 بە کشانەوەی ئەمریکا لە رێککەوتنی ئەتۆمیی بڕیاربو ئاستی هەناردەی نەوتی ئێران بۆ نزیکەی سفر کەم بکرێتەوە بەڵام بە پێی راپۆرتە نێودەوڵەتییەکان فرۆشی نەوتی ئێران گەیشتوەتە زیاتر لە یەک ملیۆن بەرمیلی رۆژانە. ئێران ئاشکرای کردوە مانگانە لانیکەم 850 هەزار بەرمیل نەوتی رەوانەی چین کردوە. پێش کشانەوەی ئەمریکا لە رێککەوتنی ئەتۆمیی ئێران و وڵاتانی 5+1 ئاستی هەناردەی نەوتی ئێران بۆ بازاڕەکانی جیهان زیاتر لە دو ملیۆن و 400 هەزار بەرمیل نەوت لە رۆژێکدا.
هاوڵاتی سەرۆکی ئاژانسی هەواڵگریی دەرەوەی رووسیا ئۆکرانیای تۆمەتبار کرد بە هەڵگرتنی کەرەستەی سەربازی لە وێزگە ئەتۆمییەکانیدا و ڕایگەیاند لە ئەگەری تەقینەوەیاندا مەترسی گەورە دروست دەکات، هاوکات ئۆکرانیاش ئەو تۆمەتانەی ڕەتکردەوە سەرۆکی ئاژانسی هەواڵگریی دەرەوەی رووسیا (SVR)، سێرگی نارشکین لە چاوپێکەوتنێکیدا لەگەڵ ڕۆیتەرز بانگەشەی ئەوەی کرد کە سوپای ئۆکراینا ئەو چەکانەی کە رۆژئاوا دابینی کردووە لە وێستگە ئەتۆمییەکانی وڵاتەکە جێگیریان دەکات. وتیشی"بەڵگەی متمانەپێکراو لەسەر ئەوە پێدەگات کە هێزە چەکدارەکانی ئۆکراینا ئەو چەک و تەقەمەنییانەی کە لەلایەن رۆژئاواوە بۆیان دابینکراوە لە وێستگە ئەتۆمییەکان عەمباری دەکات. لێرە مووشەک و تەقەمەنی تۆپهاوێژی گرانبەها و دەگمەن بۆ مووشەکهاوێژی فرەلوولەی جۆری HIMARS و سستەمی بەرگریی ئاسمانیی بیانی هەڵگیراوە”. سێرگی نارشکین، ئاماژەی بەوەش کرد کە کۆتایی ساڵی رابردوو بە ڤارگۆن تەقەمەنی بۆ وێستگەی ئەتۆمیی ریڤنی ئۆکراینا گواستراوەتەوە و پێشبینی ئەوەی کرد کە ئەگەری هەیە رووسیا لە هەر دۆخێک کە لە داهاتوودا رووبدات تاوانبار بکرێت. نارشکین، هیوای خۆی بۆ ئەوەش خواست کە تەقەمەنییەکانی نێو وێستگە ئەتۆمییەکانی ئۆکراینا نەتەقێتەوە. جێگەیباسە ئارشکین لە چاوپێکەوتنەکەدا هیچ بڵگەیەکی پێشکەش نەکرد هاوکات ڕۆیتەرزیش بڵاویکردەوە کە نەیانتوانیوە ئەم قسانە بسەلمێنن لە وڵامی ئەمانەشدا میخایلۆ پۆدۆلیاک ڕاوێژکاری ڤۆلۆدۆمیۆر زیلینسکیی سەرۆکی ئۆکرانیا گوتی وڵاتەکەی هەرگیزوێزدگەکانی وزەی ناوەکی (NPP) بەکارنەهێناوە بۆ هەڵگرتنی چەک. ئەو ڕاوێژکارە لە تویتەری خۆیەوە ڕایگەیاند،"ئۆکرانیا هەرگیز هیچ چەکێکی لە ناوچەی NPP خەزن نەکردووە، وەک ئەوەی بە هەڵە لەلایەن دەزگای هەواڵگری دەرەوەی ڕووسیاوە بانگەشەی بۆ کراوە. بەپێچەوانەشەوە ڕوسیا دوای ئەوەی دەستی بەسەر وێزگەی هێزی ئەتۆمی زاپۆریزژیا گرتەوە سوپاکەی لەوێ دەهێڵێتەوە".
هاوڵاتی بەھۆی گەشبینی سەبارەت بە بوژانەوەی ئابوری جیھان و زیادبوونی داواکاری لە وڵاتی چینەوە، ئەمڕۆ نرخی یەک بەرمیل نەوتی برێنت ٨٨ دۆلاری تێپەڕاند. ئەمڕۆ لە بازاڕەکانی ئاسیا، نرخی یەک بەرمیل نەوتی برێنت پێنج سەنت رووی لە بەرزبوونەوە کرد و بە ٨٨ دۆلار و ٢٤ سەنتەوە مامەڵەی پێوەکرا. نرخی نەوتی تەکساسیش ١٣ سەنت بەرزبووە و گەیشتە ٨١ دۆلار و ٧٥ سەنت بۆ ھەر بەرمیلێک. بەرزبوونەوەی نرخی نەوت لە بازاڕەکانی جیھان دوای ئەوە دێت کە چین کۆتوبەندەکانی روبەڕوبوونەوەی کۆرۆنای ھەڵگرت و چەندین ئاماژە ھەن کە داواکاری چین بۆ کڕینی نەوت زیاتر بووە. ھاوکات بازرگانان ترسیان ھەیە لەوەی سزاکان لەسەر روسیا کاریگەری لەسەر نەوت ھەبێت و بەوھۆیەشەوە نرخی نەوت روو لە بەرزبوونەوەیە. هەروەها بازرگانان چاوەڕێی داتاکانی پەیوەست بە قازانج و زیانی کۆمپانیا گەورەکان دەکەن بۆ ئەوەی بۆیان دەربکەوێت ئابووریی جیهان بە چ ئاراستەیەکدا دا دەڕوات.
ئەمریکا ژمارەیەک سزای نوێی دژی 10 بەرپرسی سەربازیی و ناوەندێکی سوپای پاسدارانی ئێران راگەیاند. وەزارەتی گەنجینەی ئەمریکا ئێوارەی ئەمڕۆ دوشەممە لە راگەیەنراوێکدا ئاشکرای کرد کە ناسر راشدی، جێگری وەزیری هەواڵگریی ئێران (ئیتلاعات) و حسێن تەناوەر، فەرماندەی سوپای پاسداران لە شاری قوم و محەمەدنەزەر عەزیمی، فەرماندەی سوپای پاسداران لە پارێزگای کرماشان و کوروش ئاسیابانی، جێگری فەرماندەی ناوەندی رۆژئاوای سوپای پاسدران و موجتەبا فێدا، فەرماندەی ناوەندێکی شاری ئەسفەهان و ناوەندی "هاوکاریی سوپای پاسدران" و پێنج بەڕێوبەری ئەو ناوەندەی سزا داوە. بە پێی راگەیەنراوەکەی گەنجینەی ئەمریکا ئەو سزایانە دژی کۆڵەکە سەرەکییەکانی سوپای پاسدارانە کە زیاترین رۆڵیان گێراوە لە سەرکوتی بێبەزییانەی خەڵک و لە روی داراییەوە پشتیوانی رژێمی کۆماری ئیسلامی بون بۆ سەرکوت. گەنجینەی ئەمریکا رونی کردوەتەوە ؛ ئەو فەرماندە سەربازییانەی کە ناویان هێنراوە کاری رێکخستن و هەماهەنگییان لە نێوان پارێزگاکاندا کردوە بۆ سەرکوتی خەڵک و ناڕەزایەتییەکان. ئەمریکا جەختی لەوە کردوەتەوە کە ناوەندی هاوکاریی سوپای پاسداران سەرچاوەی گەندەڵی و بەرتیل بوە و پێشتریش بەهۆی چالاکیی موشەکیی سزا دراوە بەڵام سزاکانی ئەمجارە بەهۆی پێشێلکارییەکانی مافەکانی مرۆڤ و سەرکوتی ناڕەزایەتییەکانەوە بوە. سزاکانی ئەمریکا دوای ئەوە هات ئەمڕۆ هەریەکە لە یەکێتی ئەوروپا و وڵاتی بەریتانیا ژمارەیەک سزایان دژی دەسەڵاتی کۆماری ئیسلامی ئێران و سوپای پاسداران راگەیاند.
بەریتانیا هاوکات لەگەڵ قۆناغی چوارەمی سزاکانی ئەوروپا، پێنج بەرپرس و دو ناوەندی کۆماری ئیسلامی سزا دەدات. ئاژانسی هەواڵی(رویتەرز)بڵاوی کردەوە؛ بەهۆی سەرکوتی دڕندانەی نارەزایەتیەکان و لەسێدارەدانی عەلیڕەزا ئەکبەری هاوڵاتیی بەریتانی - ئێرانی ، قۆناغێکی نوێی سزاکانی لەدژی کۆماری ئیسلامی راگەیاند. بە پێی سزا نوێیەکانی بەریتانیا داهات و داراییەکانی جێگری داواکاری گشتی، فەرماندەی گشتی سوپا، فەرماندەی هێزی بەسیج-ی سەر بە سوپای پاسداران و جێگرەکەی و هەروەها جێگری فەرماندەی پۆلیسی کۆماری ئیسلامی ئێران دەستیان بەسەردا دەگیرێت. جگە لەم پێنج بەرپرسە ، دوو ناوەندی بەسیجی سوپای پاسداران لە لیستی سزاکانی بەریتانیا دان. بەریتانیا لەسەرەتای ناڕەزایەتیەکانی رۆژهەڵاتی کوردستان و ئێران و زیاتر لە 350 سزای بەسەر دەسەڵاتی ئێراندا سەپاندوە ، سزاکانیش خۆیان لە رێگری لە گەشتی بەرپرسانی کۆماری ئیسلامی بۆ بەریتانیا و بلۆک کردنی داراییەکانی ئەو فەرماندە و بەرپرسانەدا دەبینێتەوە. ئەوروپا سزای نوێ دژی ئێران دەسەپێنێت ئێران: هەر دەستدرێژییەک بۆ سەر سوپای پاسداران وەڵامی توندی دەبێت
كاوە ڕەش نەدیم زەهاوی، پارلەمانتاری پارتی كۆنسەرڤاتیڤ ی بەریتانیاو لەهەمان كاتیشدا، كەئەو ئێستا بەرپرسی پارتەكەیەتی، تۆمەتی خۆدزینەوە لەدانی باج و فێڵكردن لەخەزێنەی دەوڵەتی خراوەتە پاڵ، بەوەی پشكی بەشێك لەوەبەرهێنانی لەكۆمپانیاكانی لەدەرەوەی بەریتانیا، تۆماركردوە بۆئەوەی باجی تەواو نەدات. ئۆپۆزیسۆنی سەرەكی كەپارتی کرێکارانی بەریتانیایە، داوای لەسەرۆك وەزیرانی ووڵاتەكەی، ڕیشی سوناک دەکات، کەنادیم زەهاوی لەپۆستی سەرۆکی پارتی پارێزگاران دووربخاتەوە، دوای ئەوەی هەواڵەکان باس لەوە دەکەن، خۆی بواردوە لەدانی باج خەزێنەی HMRC كەبەچەندین چەند ملیۆن پاوەند دەخەمڵێندرێ. نەدیم زەهاوی، پێشوتریش بۆ ماوەیەك وەزیری خەزێنەی بەریتانیا بووە، ئێستا ڕاگەیاندنەكانی بەریتانیا، تۆمەتباری دەكەن، کەهەوڵیداوە خۆی لەدانی باج بەدوور بگرێت. هەربۆیە بەهۆی ئەوەی فشارێکی زۆری لەسەربووە، ئێستا ناچاربووە باجەکە بداتەوە لەگەڵ سزای پێژماردن. ئەنجێلا ڕاینەر، جێگری سەرۆکی پارتی کرێکاران بەرهەڵستكار ڕایگەیاندوە; زەهاوی بەهۆی نەدانی باج، ئێمە ناتوانین لێی بێ هەڵویست بین و ئەو نابێ بەردەوام بێت لەپۆستەكەی، بەڵكو سەرۆکوەزیران دەبێت لەپۆستەکەی دووری بخاتەوە. کۆمپانیاکەی زەهاوی، لەناو ڕیزبەندی وەبەرهێنان دایە، كەبریتییە لە کۆمپانیای (بالشۆر ئینڤێستمەنتس)کەلەجبل طارق تۆمارکراوە. زەهاوی، ڕووبەڕووی پرسیاری پارلەمانتاران بووەتەوە، کەئایا بالشۆری بەکارهێناوە بۆ خۆبواردن لەدانی باج لەگەڵ پشکەکانی کۆمپانیای YouGov، كەئەویش کۆمپانیایەكی ڕاپرسییە، کەلەساڵی ٢٠٠٠دا هاوبەشی بنیادی ناون. پارتی کرێکاران، داوای ڕوونکردنەوەیان کردووە، لەسەر بونی پشكیی زەهاوی تێداو وەنەدانی باج لەسەر پشكەكانی. بەگوێرەی ڕۆژنامەی گاردیانی بەریتانی، زەهاوی بەم دوایانە، بەهۆی فشارو ئاشكرابونی، ناچار بووە ئەو باجەی کەقەرزداربووە، لەگەڵ سزاكەی 30% بداتەوە و کۆی گشتی باجەکەیگەێشتۆتە 4.8 ملیۆن پاوەند. بی بی سی، دەڵێ: نەیتوانیوە ئەو ژمارەیە پشتڕاست بکاتەوە، بەڵام کاتێک ڕۆژنامەی گاردیان چەندین جار پرسیاری لەبارەی سزاکە کردووە، وتەبێژی نەدیم زەهاوی ڕەتی نەکردۆتەوە کەسزاکەیان دابێت. لەماوە چەند ساڵی ڕابردووشدا چەندین جاری دیكەش زەهاوی ملیۆنەرو سیاسەت مەداری كورد لەبەریتانیا، بۆتە جێی باسی ڕاگەیاندنەكانی ئەو ووڵاتە. هەرلەدەست كەوتنی نزیكەی بڕی پێنج ملیۆن پاوەند، لەشیرینیەكانی نەوتی هەرێمی كوردستان، لەسەردەمی پۆستی وەزیری سامانەسروشتیەكانی ئاشتی هەورامی و وەرگرتنی خەرجیەكانی گروپی ئەندام پارلەمانانی پشتگیری لەهەرێم، تاوەرگرتنی كرێی ئاو و غاو كارەبا لەسەر باجی میللەت بۆ خانووی دووەمی لەبەریتانیا. نەدیم زەهاوی بەڕەچەڵەك كوردێكی عئڕاقییەو لەساڵی ١٩٦٧ لەدایك بووە، ئەو هەربەمنداڵی لەگەڵ خێزانەكەی وەك پەناهەندە ڕوویان لەبەریتانیا كردووە. لەساڵی ٢٠١٠وە ئەندام پارلەمانی بەریتانیایە لەسەر پشكی پارتی كۆنسەرڤاتیڤ ی دەسەڵاتدار.
سەرۆک وەزیرانی ئیسرائیل بنیامین نەتانیاهۆ لە ڕۆژی یەکشەممە هاوپەیمانی سەرەکی ئاریە دیری لە هەموو پۆستە وەزارییەکان دوورخستەوە. دوای ئەوەی هەفتەی ڕابردوو دادگای باڵای ئیسڕائیل فەرمانی بە نەتانیاهو کرد دێری دووربخاتەوە، هۆکارەکەشی گەڕاندۆتەوە بۆ ئەوەی لە ساڵی 2022 دا دێری بە تۆمەتی ساختەکاریکردن لە باجدا تۆمەتبار کراوە، هەربۆیە ڕۆژی یەکشەممە سەرۆک وەزیرانی ئیسرائیل هاوپەیمانی سەرەکی ئاریە دیری لە هەموو پۆستە وەزارییەکانی دوورخستەوە. هاوکات، بە گوێرەی ڕاگەیەندراوێکی نووسینگەی سەرۆک وەزیران، نەتانیاهۆ بە دیری وتوە کە ئەو هەنگاوەی "بە دڵێکی قورس، بە خەمێکی زۆرەوە" ئەنجامداوە. ئەمەشلەکاتێکدایە ،وەزیری دادی حکومەتەکی نەتانیاهۆ، یاریڤ لێڤین لەسەرەتای ئەم مانگەدا زنجیرەیەک چاکسازی دادوەری ڕاگەیاند کە ڕێگە بەپەرلەمان دەدات بڕیارەکانی دادگای باڵا هەڵبوەشێتەوە و دەسەڵاتی زیاتر بداتە سیاسەتمەداران لەدانانی دادوەردا. هەروەها حیزبی دێری شاس کە لە مانگی تشرینی دووەمدا 11 کورسی لە پەرلەمانی 120 کورسی ئیسرائیلی بەدەست هێنا و پێکهاتەیەکی سەرەکی هاوپەیمانی نتانیاهۆیە، دەستبەجێ لێیدا و بڕیاری دادگاکەی بە "نابەجێ و بێمانا " ناوبرد. میدیاکانی ئیسرائیلیش ڕایانگەیاند، دەرکردنی دێری ڕۆژێک دوای ئەوە هات کە زیاتر لە 100 هەزار کەس لە ناوەندی تەلئەبیڤ دژی حکومەتی نەتانیاهۆ و چاکسازیە دادوەرییە پلان بۆ داڕێژراوەکەی خۆپیشاندانیان ئەنجامدا.
یەکێتی ئەوروپا سزای نوێ بەسەر ئێراندا دەسەپێنێت و وتەبێژی وەزارەرەتی دەرەوەی ئێران دەڵێت: دەستەوەستان نابین. ئەمڕۆ دوشەممە وەزیرانی دەرەوەی وڵاتانی یەکێتی ئەوروپا کۆبونەوە و قۆناغێکی دیکە لە سزاکان دژی کۆماری ئیسلامی ئێرانی پەسند کرد. جۆزێپ بۆڕێڵ، بەرپرسی سیاسەتی دەرەوەی یەکێتی ئەوروپا؛ لە کاتی کۆبونەوەی وەزیرانی دەرەوەدا رایگەیاند؛ تا دادگایەکی وڵاتانی ئەوروپا سوپای پاسداران وەک تیرۆریست ناو نەبات، ئەنجومەنی یەکێتی ئەوروپا ناتوانێت وەک رێکخراوێکی تیرۆریستی مامەڵە لەگەڵ سوپای پاسداران بکات. پێشتر ئاژانسی هەواڵی رۆیتەرز رایگەیاندبو؛ سزا نوێیەکانی ئەوروپا 37 بەرپرس و دامەزراوەی کۆماری ئیسلامی ئێران دەگرێتەوە بەلام یەکێتی ئەوروپا وردەکارییەکانی ئەو سزایانەی ئاشکرا نەکرد. وتەکانی بۆڕێڵ لە کاتێکدایە کە پێنجشەممەی هەفتەی رابردو پەرلەمانی یەکێتی ئەوروپا گەڵاڵەیەکی بۆ بە تیرۆریست لەقەڵەمدانی سوپای پاسدارانی ئێرانی بە زۆرینەی دەنگ پەسند کرد. لە لایەکی دیکەوە، هاوکات لەگەڵ کۆبونەوەی وەزیرانی دەرەوەی ئەوروپا ، ناسر کەنعانی، وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئێران رایگەیاند؛ لە بەرامبەر سزاکاندا دەستەوەستان نابن و کاردانەوەیان دژی ئەوروپا دەبێت. کەنعانی وتوی: هەر جۆرە دەستدرێژی و سزایەک بۆسەر سوپای پاسداران، وەک سزادانی کۆماری ئیسلامییە و وەڵامی تاران توند دەبێت و پەشیمانیی نەیارانی لێدەکەوێتەوە.
هاوڵاتی سەرۆکوەزیرانی پێشووی بەریتانیا، بۆریس جۆنسۆن رایگەیاند، پشتگیری لە ئۆکراینا دەکەن بۆ ئەوەی لە ساڵی ٢٠٢٣دا، کۆتایی بەو شەڕە بهێندرێت کە لەگەڵ رووسیا بەردەوامە. سەرۆکایەتیی ئۆکراینا لە راگەیەندراوێکدا ئاماژەی بەوە داوە کە جۆنسۆن لە کیێڤ لەگەڵ زێلێنسكی کۆبووەتەوە و دواتر وەڵامی پرسیارەکانی خوێندکاران و مامۆستایانی زانکۆی نیشتمانیی کیێڤ-ی داوەتەوە. زێلێنسکی بە بیرهێنانەوەی ئەوەی کە جەنگی رووسیا لە وڵاتەکەیدا بەردەوامە، جەختی لەوە کردەوە کە ئەگەری هەیە وڵاتەکەی لە ساڵی ٢٠٢٣دا لە جەنگەکە سەربکەوێت و هاوکاریی نێودەوڵەتی بۆ ئەمە گرنگە. سەرۆکوەزیرانی پێشووی بەریتانیا، بۆریس جۆنسۆن لە وەڵامی پرسیارەکاندا سەبارەت بە جەنگی رووسیا و ئۆکراینا رایگەیاند کە پێویستە جەنگەکە لە ماوەیەکی کەمدا کۆتایی پێبێت. بە ئاماژەدان بەوەی کە کۆتاییهاتنی جەنگەکە بۆ ئۆکراینا و رووسیا و هەموو جیهان گرنگە، جۆنسۆن گوتی: "ئێمە لە ساڵی٢٠٢٣ هاوکاریتان دەکەین بۆ ئەوەی بەزووترین کات کۆتایی بەم جەنگە بهێنن، چونکە ئەمە باشترین دەبێت بۆ جیهان، بۆ ئۆکراینا و بۆ گەلی رووسیاش باشتر دەبێت کۆتایی بەم جەنگە بهێنن". جۆنسۆن ئەوەیشی خستەڕوو کە دەبێت دەستبەجێ هەموو چەکێکی پێویست بۆ لایەنی ئۆکراینا دابین بکرێت بۆ ئەوەی بتوانێت سەرکەوتن بەدەستبهێنێت لە جەنگەکەدا و گوتی: "ئەمە بەو واتایە دێت کە دەبێت تانکەکان دابین بکرێن". بۆریس جۆنسۆن وتیشی : "دەمانەوێت فڕۆکە بۆ گەلی ئۆکراینا دابین بکەین، هەروەها پێویستییمان بە کەرەستەی پێشکەوتووتر و هەموو جۆرە چەکێک هەیە، بۆ ئەوەی بتوانن بەرگریی لە وڵاتەکەتان بکەن".
