پشوو بەو فەرمانبەرانە دەدرێت كە لە ناوچە كوردستانییەكانن

هاوڵاتی  ئاژانسی هەواڵی رۆیتەرز بڵاویکردەوە، ئەمریکا رەزامەندی دەربڕیووە لە رێگەی هۆڵەندا و دانیمارکەوە فرۆکەی F-16 بۆ ئۆکرانیا بنێرێت.  بەرپرسێکی ئەمریکی بە رۆیتەرزی راگەیاندووە لە نامەیەکی فەرمیدا ئەنتۆنی بلینکن، وەزیری دەرەوەی ئەمریکا، رەزامەندی بۆ هۆڵەندا و دانیمارک دەربڕیووە کە فرۆکەی جەنگی F-16 بۆ ئۆکرانیا بنێرن لەدوای تەواوبوونی راهێنانی فرۆکەوانی بە فرۆکەوانە ئۆکرانییەکان.  لە مانگی ئایاری ئەمساڵ، جۆ بایدن، سەرۆکی ئەمریکا رەزامەندی دەربڕی بە ئەنجامدانی راهێنان بەفرۆکەوانە ئۆکرانییەکان و هاوپەیمانییەتیەکی 11 وڵاتی دروست بوو بۆ دەستپێکردنی راهێنانەکە کە ئەم مانگە دەستیپێکردووە.  بەپێی ئامارەکانی وەزارەتی بەرگری هۆڵەندا، وڵاتەکە لە ئێستادا 24 فرۆکەی F-16ی ئەمریکی هەیە و 18 دانەی تریشی داناوە بۆ فرۆشتن کە 12یان تا ئێستا فرۆشراون.  فرۆکەی F-16 فرۆکەیەکی جەنگی پێشکەوتوویی ئەمریکییە کە ئۆکرانیا لەسەرەتای جەنگەوە چەندین جار داوای کردووە تا بەکاریبهێنێت دژی روسیا و بە چەکێکی کاریگەر ناوی دەبات کە دەتوانێت ئاسمانی وڵاتەکەی بپارێزێت.

هاوڵاتی لەچەند هەفتەی رابردووداو بەتایبەت لەناوەڕاستەکانی مانگی تەمموزەوە، کێشەکانی نێوان ئێران و ئەمریکا زۆر ئاڵۆز دەرئەکەوێت. لەسەرەتای مانگی تەمموزەوە ئەمریکا هێزی ئاسمانی و سەربازی خۆی لەکەنداو زیاتر کردووە. ئەمریکا رایگەیاندووە مەبەست لەپتەوکردن و بەهێزکردنی هێزی سەربازی و فڕۆکەوانی لەکەنداو، رێگریکردنە لەوەی ئێران دەست بەسەر کەشتییە بارهەڵگرەکاندا بگرێت لەکەنداو. بەپێی راپۆرتی ئاژانسی ئەسۆشەیتد پرێس، ئەمریکا خەریکی تاوتوێکردنی جێگیرکردنی سەربازە لەسەر کەشتییە بارهەڵگرەکان. ناردنی فڕۆکەی (ئێف- ١٦) و (ئێف-٣٥) و (ئەی-١٠) بۆ ناوچەکە و ناردنی کەشتی  جەنگی و هێزی سەربازی، دەرخەری قووڵتربوونەوەی ململانێکانی نێوان ئێران و ئەمریکا بوو. بەڵام ئەوەی جێگەی سەرنج بوو، ئەمریکا و ئێران لەڕۆژانی رابردوودا رێککەوتننامەیەکیان واژۆ کردووە کە بەپێی ئەو رێککەوتننامەیە پێنج هاووڵاتی ئەمریکی دەستبەسەرکراو لەئێران ئازاد بکرێن لەبەرامبەردا ژمارەیەک لەئێرانییە زیندانییەکان لەئەمریکا بەهەمانشێوە ئازاد بکرێن و شەش میلیار دۆلار پارەی ئێران کە لەبانکەکانی کۆریای باشوورە ئازاد بکرێت و بگوزارێتەوە بۆ قەتەرو لەوێوە بگاتە دەست ئێران. ئەم رێککەوتننە ئاڵۆزە کەدوای چەند مانگ لەگفتوگۆی ناڕاستەوخۆی بەرپرسانی ئێرانی و ئەمریکی واژۆ کراوە، سەرەنجام بوو بە هۆی ئەوەی رۆژی 10ی ئاب، چوار کەس لەپێنج هاووڵاتییە ئەمریکییەکان  لەزیندانەکانی ئێرانەوە بگوازێنەوە بۆ هۆتێلێک کە ناوی نەبراوە. لەهەمانکاتدا بەپێی راپۆرتی ئەسۆشەیەتد پرێس، ئێران رێژەی بەرهەمهێنانی یۆرانیۆمی ٦٠٪ کەم کردووەتەوەو ئەمەش بەشێکە لە رێککەوتننامەکە. تا ئێستا وردەکاری شێوەی گواستنەوەی پارەکە و کاتی تەواوبوونی و ئازادی زیندانییەکان دیار نییە. بەڵام بەرپرسانی ئێرانی و ئەمریکی  پێیانوایە لەمانگی ئەیلولدا  ئەم رێککەوتننامەیە بەتەواوەتی جێبەجێ دەکرێت. ئەم رێککەوتننامەیە لەناوخۆی ئەمریکا ناڕەزایەتی کۆمارییەکان و بەشێک لەدیموکراتەکانی لێکەوتووەتەوەو مایک پۆمپیۆ، وەزیری دەرەوەی ئەمریکا لەسەردەمی دۆناڵد ترامپ، بە رێککەوتنی خراپ و مەترسیدار ناوی بردووە. هەروەها ژمارەیەکی زۆر لەڕێکخراوەکانی  مافەکانی مرۆڤ پێیانوایە ئەمجۆرە رێککەوتننامەیە دەبێتە هۆی ئەوەی زیاتر ئێران هان بدات هاووڵاتیانی وڵاتانی تر بەبارمتە بگرێت بەمەبەستی ئابووری. ئەوان پشت بەقسەکەی موحسین رەزایی، راوێژکاری ئابووری سەرۆککۆماری ئێران دەبەستن کە وتبووی: دەتوانین هاووڵاتیانی ئەمریکی و ئەوروپی بگرین و لەبەرامبەر سەدان میلیۆن دۆلاردا ئازادیان بکەین.   چی دەربارەی رێککەوتنامەکە دەزانرێت؟ تائێستا وردەکاری رێککەوتنامەکەی ئێران و ئەمریکا بەتەواوەتی بڵاونەکراوەتەوە. بەڵام ئەوەی زانراوە ئەوەیە ئەمریکا مۆڵەتی بەکۆریای باشوور داوە بەوەی سەرمایە دەستبەسەرکراوەکانی ئێران کە لەبانکەکانیدان، لەدراو وۆنەوە بکرێت بە یۆرۆو ئامادەبکرێت بۆ گواستنەوەیان بۆ ئەو بانکە ئێرانیانەی لەقەتەردان. ئەم پارانە کە گوازراونەتەوە بۆ قەتەر لەژێر چاودێری ئەمریکاو تەنها بەو مەبەستانە بەکاردەهێنرێن کە گەمارۆیان لەسەر نییە، وەک دەرمان و خواردن.   گواستنەوەی پارە ئێران سوورە لەسەر ئەوەی پارەکەی بەدۆلار یان یۆرۆ پێبگات و رایگەیاندووە پێویستە ئەو پارەیە بە دۆلار یان یۆرۆ بێت، لەبەرئەوەی دراوی ۆونی کۆریای باشوور لەبازرگانییەکاندا سوودی بۆ ئێران نییە. بەرپرسانی ئەمریکی رایانگەیاندووە کۆریای باشوور ئامادەیی دەربڕیوە ئەم پارەیە بە دۆلار یان یۆرۆ بگاتە دەستی ئێران، بەڵام نیگەرانن لەوەی گۆڕینی ئەم بڕە زۆرە پارەیە بۆ دۆلار یان یۆرۆ، کاریگەری خراپی لەسەر ئابووری ئەو وڵاتە و نرخی پارەی ئەو وڵاتە هەبێت. هەربۆیە پرۆسەی گواستنەوەی پارە بەخاوی ئەڕواتە پێش و ماوەیەکی زۆری پێویستە بەوەی ئەم پارەیە بەتەواوەتی لەلایەن کۆریاوە بگاتە بانکەکانی قەتەر. جۆن کێربی، وتەبێژی ئەنجومەنی ئاسایشی نەتەوەیی ئەمریکا رۆژی هەینی رایگەیاند، «ئێمە بەشێوەی بەربڵاوو هەمەلایەنە لەگەڵ کۆریای باشوور لەم بارەوە کارمان کردووەو هیچ رێگرییەک نییە بۆ ئەوەی ئەم پارانە بگەنە قەتەر». محەممەد عەبدولعەزیز ئەلخەلیفی، وەزیری ناوخۆی قەتەر لەدەوحە لەو بارەیەوە وتی، «ئەوەی لەم رێککەوتننامەیە دەستمان کەوتووە دەرخەری متمانەی هەردوولایە بە قەتەر وەک وڵاتێک کە نێوەندگیری بێلایەن و هاوبەشی نێونەتەوەییە بۆ چارەسەرکردنی کێشەکان بەمەبەستی ئاشتی و ئارامی». ململانێی نێوان ئێران و ئەمریکا ئاخۆ ئەم رێککەوتنە بە مانای کەمبوونەوەی ململانێ و کێشەی نێوان ئێران و ئەمریکایە؟ لەوەڵامی ئەم پرسیارە دەبێ بۆ رووداوەکانی ئەم چەند مانە بگەڕێینەوە. هەر لەجێگیرکردنی فڕۆکەی (ئێف-١٦) و (ئێف-٣٥) و (ئەی -١٠) و کەشتیی جەنگی و هێزی سەربازییەوە بگرە تائەگەری ناردنی سەرباز بۆ سەر کەشتییەکان. نزیکبوونەوەی سعودیەو ئیسرائیل و گەورەتربوونەوەی رێککەتننامەی ئاشتی ناسراو بەپەیماننامەی (ئیبراهیم) تا ئەو ئاستەی سعودیە باڵیۆزی دیاریکردووە بۆ کاروباری ئیسرائیل. کێشەکانی ئێران و ئیمارات لەسەر سێ دوورگەی (تونبی گەورە، تونبی بچووک و ئەبوومووسا) و هەروەها کێشەکانی نێوان ئێران و سعودیە و کوێت لەسەر کێلگەی گازی الدرە( ئارەش). هەموو ئەمانە دەرخەری ئەوەن ململانێکانی نێوان ئێران و ئەمریکا کەم ناکات و نەیکردووە، بەڵكو ئەم رێککەوتننامەیە تەنها بۆ ئازادکردنی ئەم پێنج زیندانییەیە لەگەڵ ئەو شەش میلیار دۆلارەی ئێران.   نیگەرانییەکان و وەڵامی بەرپرسانی ئەمریکی بنیامین ناتانیاهۆ، سەرۆکوەزیرانی ئیسرائیل، رۆژی دووشەممە لەتویتێکدا لەتویتەر دەربارەی ئەم رێککەوتننە نووسی، «ئەمریکا بە ئازادکردنی شەش میلیار دۆلار، یارمەتی تیرۆریزم دەدات لەناوچەکە و جیهان، ئەمە باجدانێکی گەورەیە بە گەورەترین سەرچاوەی تیرۆریزم لەناوچەکە». بەرپرسانی ئەمریکی لەبەرامبەر نیگەرانییەکانی لایەنگرانی مافی مرۆڤ و هەروەها ئیسرائیلدا، رایانگەیاندووە ئەم پارەیە لەژێر چاودێری توندی ئەمریکایدا بەکاردەبرێت و بۆ ئەو مەبەستانەیە کە گەمارۆیان لەسەر نییە. بەپێچەوانەی وتەی بەرپرسانی ئەمریکی، بەرپرسانی ئێران باس لەوە دەکەن ئەوان سەرپشکن بەوەی چۆن ئەو پارەیە بەکاردەهێنن. وەزارەتی دەرەوەی ئێران رۆژی هەیینی لە راگەیاندراوێکدا بڵاویکردووە، «کۆماری ئیسلامی ئازادە لەشێوەی بەکارهێنان و کەڵک وەرگرترن لەو سەرچاوەو داراییانەی ئازادکراون و ئەم سەرچاوە مادییانە بەو مەبەستانەی کەبەرپرسانی شارەزا پێیان باش بێت بەکاردەهێنرێن». هەروەها بە پێچەوانەی راپۆرتەکانی نیۆیۆرک تایمزو CNN و وتەی بەرپرسانی ئەمریکا، محەممەد مەرەندی، راوێژکاری میدیایی تیمی راوێژکاری ناوکی ئێران، رۆژی پێنجشەممە لەم بارەوە لەتویتێکدا نووسی، «ئێران بەشێوەی راستەوخۆ دەستی بەسەرجەم داراییە ئازادکراوەکان ئەگات هیچ کۆمپانیایەکی قەتەری وەک نێوەندگیر بوونی نییە».   رێککەوتننامەی ناوکی بەڕێوەیە؟ زۆرکەس ئەم ریککەوتننامەیەی نێوان ئێران وئەمریکا بەسەرەتایەک ئەزانن بۆ ریكکەوتننامەی گەورەترو گشتیگیرتر کە ئەویش رێککەوتننامەی ناوکییە لەگەڵ ئێران. بەڵام بەهۆی ئاڵۆزی دۆسیەی ناوکی ئێران و هەروەها نزیکبوونەوە لەوادەی هەڵبژاردنەکانی ئەمریکا و لەهەمانکاتدا جیاوازییە بەرچاوەکانی هەردوولا لەخواستەکانیان و هێڵە سوورەکانیان، پێناچێت وتووێژە ناوکییەکان دەستپێبکاتەوە. بەرپرسانی ئەمریکا جەخت لەسەرئەوە دەکەنەوە هیچ بەرنامەیەکیان نییە بۆ زیندووکردنەوەی رێککەوتننامەی ناەکی لەگەڵ ئێران. ئەنتۆنی بلینکن، وەزیری دەرەوەی ئەمریکا، رۆژی ٢٤ی تەمموز وتی، « ئیتر دەربارەی گفتوگۆ ناوکییەکان لەگەڵ ئێران قسە ناکات و ئەم باسە داخراوە». هاوکات جەیک سەڵیڤان، راوێژکاری ئاسایشی نەتەوەیی ئەمریکاش پێشتر جەختی لەسەر ئەوە کردبووەوە واشنتۆن و تاران زۆر دوورن لەیەک بۆ گەیشتن بە رێککەوتن. بەرپرسانی ئەمریکا باس لەوە ئەکەن پێش چەند مانگێک چوارچێوەو رەشنووسی رێککەوتنی ئازادکردنی زیندانییەکان ئامادە کرابوو و خرابووە بەردەست ئێرانییەکان و ئەوە لایەنی ئێرانی بوو کەکەمتەرخەمی تێدا دەکرد.

سەندیكای رۆژنامەنوسانی ئەڵمانیا رۆژی دووشەممە 14-8-2023  لەبەیاننامەیەكدا هۆشدارییدایە رۆژنامەنووسان كە نە بەهۆی كاری رۆژنامەوانی  نە بەهۆكاری تایبەت سەردانی توركیا نەكەن، ئەو بەیاننامەیەش دوای ئەوەدێت لەمانگی ئابی ئەمساڵدا پەرلەمانتارێكی ئەو وڵاتە بەهۆی پۆستەكانی فەیسبووكی لەتوركیا دەستگیركرا. سەندیكای رۆژنامەنوسانی ئەڵمانیا ئەم لێدوانەی پاش ئەوە بڵاوكردەوە كە دەركەوت گۆكەی ئەكبولوت پەرلەمانتاری پارتی چەپی ئەڵمانیا، لەسەرەتای مانگی هەشتدا بەهۆی پۆستەكانی لەتۆڕە كۆمەڵایەتییەكاندا لەتوركیا دەستگیركرا. سەبارەت بەو پرسە فرانك ئۆبێرال، سەرۆكی سەندیكای رۆژنامەنوسانی ئەڵمانیا رایگەیاند: رووداوەكەی ئەم دواییە جارێكی دیكە نیشانیدا كە خۆسەپێنی رەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆك كۆماری توركیا رەخنەگرانی خۆی وەك دوژمنی چەكداری دەوڵەت دەبینێت و هەركاتێك دەرفەت  رەخسا، گۆشەگیریان دەكات. ئوبێرال وتیشی: بەپێی زانیارییەكانیان، پەرلەمانتار ئەكبولوت دوای فشارێكی زۆر لەلایەن حكومەتی ئەڵمانیاوە ئازادكراوە، ئەگەر تەنانەت پارێزبەندی پەرلەمانیش كەسێك لەدەستبەسەركردن لەتوركیا نەپارێزێت، مەترسی لەسەر رۆژنامەنووسان زۆر زۆرە. سەرۆكی سەندیكای رۆژنامەنوسانی ئەڵمانیا  هۆشداریشی بەڕۆژنامەنووسان دا خۆیان لەچوون بۆتوركیا بپارێزن و وتی: ئەگەر رۆژنامەنووسێك لەهەواڵ و سۆشیال میدیاكانیدا رەخنەی لەتوركیا، سەرۆك ئەردۆغان یان پارتی دەسەڵاتداری ئاكەپە گرتبێت، پێویستە لەتوركیا دووربكەوێتەوە. دەستگیركردنی ئەو پەرلەمانتارە كوردە لەسەر پۆستەكانی فەیسبووكی وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئەڵمانیای هێنایە دەنگ و حكومەتی فیدراڵی سەبارەت بەئاستی مەترسی بۆ رۆژنامەنووسان لەتوركیا بەیاننامەیەكی بڵاوكردەوە. لەو بەیاننامەیەی ئەڵمانیادا باس لەوەكراوە كە لەتوركیا گرتن و تۆمەتباركردن و دادگاییكردن و قەدەغەكردنی چوونەدەرەوەی وڵات زیاتر بەدیدەكرێت، بەتایبەتی بەرامبەر رەخنەگران و خەڵكی عەلەوی و بەڕەچەڵەك كورد. هەروەها حكومەتی فیدراڵی ئەڵمانیا راشیدەگەیەنێت هەندێك جار تەنها لایكێك لەسۆشیال میدیا بەسە بۆ تۆمەتباركردن و لەوانەیە تۆمەتی سوكایەتیكردن بەڕەجەب تەیب ئەردۆغان، سەرۆك كۆماری توركیا بخرێتە پاڵ ئەو كەسانە. لەسەرەتای ئەم هەفتەیەدا دەركەوت كەپەرلەمانتار گۆكەی ئەكبولوت، لەسێی ئاب كاتێك چووە توركیا بۆ ماوەیەكی كورت دەستبەسەركراوە. ئەكبولوت كە بەڕەچەڵەك كوردو عەلەوییە، دوای ئازادكردنی لەژێر فشاری حكومەتی ئەڵمانیا وتی: لەسەر چوار پۆستی ساڵی 2019ی تۆڕە كۆمەڵایەتییەكان بەتۆمەتی پروپاگەندەكردن بۆ رێكخراوی تیرۆریستی دەستگیركراوە. ئەكبولوت كە لەساڵی 2017ەوە ئەندامی پەرلەمانی ئەڵمانیایە، لەسۆشیال میدیا زانیاری لەسەر دەستگیركردنی بڵاوكردووەتەوەو دەڵێت «كێشە نییە ئێوە بەبڕیاری گرتن من ناترسێنن.» گۆكەی ئەكبولوت بەبەشێك لەمیدیاكانی راگەیاندووە كاتێك چووەتە توركیا بۆ سەردانی كەسوكارەكەی، لەفڕۆكەخانەی ئەنتاڵیا دەستبەسەركراوە. دەشڵێت تەنانەت دوای ئازادكردنیشی هەڕەشەی كوشتنی زۆری لێكراوە، هەربۆیە سەردانەكەی كورتكردووەتەوەو بۆ هەمیشە توركیای بەجێهێشتووە، بەڵام وەك خۆی دەڵێت ئەو دەستبەسەركردنە ناتوانێت بێدەنگی بكات. ئەو پەرلەمانتارە كۆڵی نەداوەو دەڵێت لەمانگی  10 بڕیارە لەگەڵ وەفدێكی پەرلەمانی سەردانی توركیا بكاتەوە. هەرچەندە ئەو پەرلەمانتارە بەزەحمەت لەتوركیا ئازادكراوەو وەزارەتی دەرەوەی ئەڵمانیا دەڵێت باڵیۆزخانەی ئەڵمانیا لەئەنقەرەو كونسوڵخانەی ئەنتاڵیاش لەكاتی دەستبەسەركردنەكەدا لەگەڵیا لەپەیوەندیدا بوون. وەزارەتی دەرەوەی ئەڵمانیا دەشڵێت: حكومەتی فیدراڵی لەئاستێكی بڵنددا كاری كردووە بۆ ئازادكردنی ئەو پەرلەمانتارەو حكومەتی فیدراڵی لەئاستێكی بەرزو شەڕانگێزی و بەشێوەیەكی جۆراوجۆر دەستتێوەردانی كردووە بۆ ئازادكردنی ئەكبولوت. ئەكبوڵوت هاووڵاتییەكی ئەڵمانی لەدایكبووی توركیایە، لەساڵی 2017ەوە ئەندامی پەرلەمانی ئەو وڵاتەیە. ئەڵمانیا گەورەترین رەوەندی كوردی و توركی تێدایە، بەڵام پەیوەندیەكانی بەرلین و ئەنقەرە لەم ساڵانەی دواییدا ئاڵۆزی تێكەوت بەهۆی ئەو رەخنانەی حكومەتی ئەڵمانیا ئاڕاستەی توركیای كرد بەهۆی هەڵمەتی دەستگیركردنی چالاكوانان و نەیارانی دەسەڵاتەوە، بەتایبەت دوای هەوڵی كودەتاكەی ساڵی 2016 كە بەهۆیەوە سەرۆك كۆماری توركیا هەڵمەتێكی گەورەی دەستگیركردنی نەیارانی سیاسی خۆی دەستپێكرد، هاوكات پەیوەندیەكانی ئەو دوو وڵاتە دوای هێرشی توركیا بۆسەر رۆژئاوای كوردستان لەساڵی 2019 جارێكی دیكە ئاڵۆزبووەوە. هۆكاری راستەقینەی دەستگیركردنی ئەكبوڵوت بۆ ئەوە دەگەڕێتەوە كاتێك لە 2019 توركیا هێرشی كردەسەر رۆژئاوای كوردستان، ئەو پەرلەمانتارەی ئەڵمانیا كە بەڕەگەز كوردە لەفەیسبووكی خۆی پۆستێكی كردووەو هەڵمەتەكەی توركیای بەوەحشیگەرانە دژ بەكورد ناوبردووە لەناوخۆو دەرەوەی توركیا. گۆكەی ئەكبوڵوت یەكێكە لەو پەرلەمانتارانەی ئەڵمانیا كە لەڕابردوودا چەند جارێك داوای لەوڵاتەكەی كردووە پارتی كرێكارانی كوردستان لەلیستی تیرۆر دەربكات، هاوكات لەساڵی 2022 دا داوایكردووە رێكخراوی رێگری لەبەكارهێنانی چەكی كیمیایی لێكۆڵینەوە لەگەڵ توركیا دەستپێبكات بەهۆی بەكارهێنانی چەكی كیمیایی دژ بەهێزەكانی سوریای دیموكرات و هێزە كوردیەكانی دیكەی رۆژئاوای كوردستان. ئەكبوڵوت باسی لەوەكردبوو بەڵگەی زۆری لەبەردەستدایە كە دەیسەلمێنێت توركیا چەكی كیمیایی دژ بە شەڕڤانانی كورد بەكارهێناوە، تەنانەت دەڵێت:»خۆم چەند شەڕڤانێكم بینیوە كەجەستەیان شوێنەواری چەكی كیمیایی پێوەبووە كاتێك لەگەڵ هێزەكانی توركیا لەشەڕدابوون». هاوكات ئەو پەرلەمانتارە كوردە لەساڵی 2018 داوای هەڵگرتنی گۆشەگیری سەر عەبدوڵا ئۆجەلان رێبەری زیندانیكراوی پەكەكە دەكات و بۆ ئەو مەبەستەش لەگەڵ چەند رێكخراوێكی نێودەوڵەتی لەوكاتەوە لەشاری ستراسبۆرگی فەڕەنسا هەوڵەكانی دەستپێكردووە.

هاوڵاتی رۆژنامەی فایننشاڵ تایمزی بەریتانی بڵاویکردەوە کە ئەمریکا فشاری لەسەر ئێران دروستکردووە تا ئەوەی فرۆشتنی درۆنی ئێرانی بە روسیا رابگرێت، بەڵام تاران دەڵێت، درۆنەکانی ئەوان لەلایەن روسیاوە لە جەنگی ئۆکرانیا بەکار نایەت. لە راپۆرتێکیدا فایننشاڵ تایمز لە سازی سەرچاوەیەکی ئاگادار نوسیویەتی، ئەمریکا فشاری خستووەتە سەر ئێران بەوەی فرۆشتنی درۆن بە رووسیا رابگرێت و رێککەوتننامەیەکی نەنووسراو لە نێوانیاندا هەیە بە مەبەستی کەمکردنەوەی ناکۆکییەکان و کۆنتڕۆڵی بەرنامەی ئەتۆمی ئێران." بەپێی ئەم راپۆرتە ئەم گفتوگۆیانە هاوکات لەگەڵ گفتووگۆ بۆ ئازادکردنی زیندانییەکان بەڕێوەچووە کە لە هەفتەی رابردووەوە ئازاد کردنی زیندانییەکان و لە بەرامبەردا ئازاد کردنی شەش میلیار دۆلار پارەی ئێران چووەتە قۆناغی جێبەجێکردنەوە. بەڵام چەند بەرپرسێکی ئێران بە فایننشاڵ تایمزیان راگەیاندووە، "تاران بە فەرمی ئەوەی رەت کردووەتەوە کە درۆنی ئێرانی لە جەنگی ئۆکرانیا لە لایەن رووسیاوە بەکارهاتبێت و چەندین جار داوای لە مۆسکۆ کردووە بەکارهێنانی ئەو فڕۆکانە رابگرێت، بەڵام واشنتن خوازیاری هەنگاوی جیدیتر و کاریگەرترە." ئەمریکا و ژمارەیەکیتر لە وڵاتانی رۆژئاوایی و بە تایبەت ئۆکراین ، بەردەوام ئێران بەوە تۆمەتبار دەکەن کە درۆنەکانی خۆی خستووەتە خزمەت رووسیاوە و مۆسکۆ لەهێرشە ئاسمانییەکانیدا بەکاری هێناوە دژ بە ئۆکرانیا. ئەم راپۆرتەی فایننشاڵ تایمز لە کاتێکدایە کە لە رۆژانی رابردوودا پێشانگای سەربازی رووسیا بەڕێوەچوو و ئێران بەشداری چالاکانەی لەو پێشانگایەدا هەبوو کە تێیدا چەند چەکێکی نمایش کرد.

هاوڵاتی دوای ئەوەی پەرلەمانتاریكی ئەڵمانی بە رەگەز کورد لە سەرەتایی ئەم مانگەوە لە تورکیا دەستگیرکرا، سەندیکای رۆژنامەنوسانی ئەڵمانیا هۆشداری بە رۆژنامەنوسان دەدات کە سەردانی تورکیا نەکەن. چەند رۆژێک لەمەوبەر گۆکەی ئاکبوڵوت، پەرلەمانتاری ئەڵمانی بە رەگەز کورد، لە پۆستێکی سۆشیاڵ میدیا رایگەیاند کە لە سەرەتایی ئەم مانگەوە کاتێک سەردانی تورکیای کردووە لە فرۆکەخانەی ئەنتاڵیا بۆ ماوەی چەند کاتژمێرێک دەستگیرکراوە، ئەویش بەهۆکاری چەند پۆستێکی لە تۆڕە کۆمەڵایەتییەکان لە ساڵی 2019 کە دژی حکومەتی تورکیا کردبووی. دوای ئەم روداوە، سەندیکای رۆژنامەنوسانی ئەڵمانیا هۆشداری بە رۆژنامەنوسان داوە کە سەردانی تورکیا نەکەن جا بە هۆکاری تایبەت بێت یان بە مەبەستی ئەنجامدانی کارێک. سەرۆکی سەندیکاکە دەڵێت، "ئەگەر رۆژنامەنووسێک لە هەواڵ و سۆشیال میدیاکانیدا رەخنەی لە تورکیا، ئەردۆغان یان پارتی دەسەڵاتداری ئاکەپە گرتبێت، پێویستە لە تورکیا دوور بکەوێتەوە" چونکە ئەگەر پەرلامنار=تارێک بەهۆی پارێزبەندییەکەیەوە مەترسی لەسەر بێت ئەوان "مەترسی بۆ سەر رۆژنامەنوسان" زۆرترە. دوای دەستگیرکردنی ئاکبوڵوت لە رۆژی سێی ئەم مانگە، حکومەتی ئەڵمانیا بەیاننامایەکی بڵاوکردەوە و رایگەیاند، تەنها لایکێکی سۆشیاڵ میدیا بەسە بۆ ئەوەی تۆماتبار بکرێیت و تۆمەتی سوکایەتیکردن بە سەرۆککۆماری تورکیات بدرێتە پاڵ. ئاکبوڵوت لە ساڵی 2017ەوە پەرلەمانتارە لە پەرلەمانی ئەڵمانیا لەسەر پارتی چەپی ئەڵمانی. پەرلەمانتارە ئەڵمانییەکە دوای دەستگیرکردنی لە ئەڵمانیا باسی لەوە کرد کە ئەو ناترسێت لە بڕیاری گرتنی و جارێکی تر سەردانی تورکیا دەکاتەوە.  

هاوڵاتی تەقینەوەیەک لە وێستگەیەکی غاز لە باشوری روسیا رویدا و بەهۆیەوە 27 کەس گیانیان لەدەستدا و زیاتر لە 60 کەسیش برینداربوون. ئاژانسی هەواڵی رۆیتەرز بڵاویکردەوە، تەقینەوەیەکی بەهێز لە وێستەگەیەکی غاز لە هەرێمی داغستانی روسیا رویدا و بەهۆی روداوەکەوە تا ئێستا 27 کەس گیانیان لەدەستداوە و 66 کەسی تریش بریندارن. بەپێی زانیارییەکان، تەقینەوەکە لە ناوەندێکی چاککردنەوەی ئۆتۆمبێل لە نزیک وێستگەی غازەکە رویداوە و بەهۆی تەقینەوەکەوە ئاگر لە وێستگەی غازەکە بەربووەوە و بووەتە هۆی رودانی کارەساتەکە. بەپێی زانیارییەکان، لەو 66 کەسەی بریندارن 10 کەسیان دۆخی تەندروستیان جێگیر نییە و 13 برینداریس منداڵن. هاوکات ئاگرەکە سێ کاتژمێر و نیوی ویستووە تا لەلایەن تیمەکانی ئاگرکوژێنەوە کوژاوەتەوە.

هاوڵاتی بەریتانیا و ئەمریکا ئەو هاوڵاتییانەیان ئاگادار کردەوە کە گەشت دەکەن بۆ سوید لە ئەگەری  بوونی هێرشی تیرۆریستی لەو وڵاتە. وەزارەتی دەرەوەی بەریتانیا لە ڕێنماییەکی نوێیدا بۆ گەشتکردن ڕایگەیاند ،هێزە ئەمنییەکانی سوید توانیویانە چەندین هەوڵی تیرۆرستی پوچەڵبکەنەوە و چەندین کەسیش دەستگیربکەن، هەربۆیە بەریتانیا داوای لە هاوڵاتییانی کرد ئاگادار بن لە کاتی گەشتکردن بۆ ئەو وڵاتە.  لە ڕاگەیەندراوەکەدا هاتووە، "پێویستە لەم کاتەدا وریابن، تیرۆریستان ئەگەری زۆریان هەیە هەوڵ بدەن هێرشی تیرۆرستی لە سوید ئەنجام بدەن" بە تایبەت لەو شوێنانەی کە بیانییەکان و گەشتیاران سەردانیان دەکەن." ڕاوێژکاری ئاسایشی نیشتمانی سوید هێنریک لاندهۆڵم لە بەیاننامەیەکدا دانی بە بە گۆڕانکارییەکانی ڕێنماییەکانی گەشتکردنی بەڕیتانیادا نا، دووپاتی کردەوە کە هەڕەشەکان بۆ سەر سوید زیادیان کردووە دوای ئەوەی مانگی ڕابردوو چەند جارێک لەو وڵاتە قورئان سوتێنرا. وتیشی، هێرشەکەی باڵیۆزخانەی سوید لە عێراق لە 19 ی مانگی حەوتدا و هەوڵی هێرشکردنە سەر باڵیۆزخانەکەیان لە لوبنان لە 9 ی مانگی هەشتدا و هەروەها تەقەکردن لە کارمەندێکی کونسوڵخانەی سوید لە تورکیا بۆتە جێی نیگەرانیمان و هۆی هەڵسەنگاندنی مەترسییەکان. هاوکات  حکومەتی ئەمەریکاش هۆشداری داوەتە هاوڵاتیانی کە گەشت بۆ ئەو وڵآتە دەکەن ئاگاداربن لە ئەگەری ڕودانی هێرشی تیرۆریستی لە سوید. هەموو ئەمانە دوای ئەوەهات کەپەنابەرێکی عێراقی لە سوید بە ناوی سەلوان مۆمیکای تەمەن 37 ساڵ لە یەکەم رۆژی جەژنی قوربان لە ستۆکهۆڵمی پایتەختی سوید  قورئانی سوتاند کە ئەمەش کاردانەوەیەکی جیهانی لێکەوتەوە و موسوڵمانان بێزاری خۆیان لەو کارە دەربڕی، بەڵام ئەو کارەی پەنابەرە بە رەگەز عێراقییەکە کێشەیەکی گەورەی بۆ سوید دروست کردووە هەر لە  بە ئەندام بوونی  لە رێکخراوی ناتۆ بۆ" زیادبونی کردەوەی تیرۆرستی"بە گوێرەی تۆڕە هەواڵییەکانی ئەو وڵاتە .  

هاوڵاتی پەرلەمانتارێکی ئەڵمانی بە رەگەز کورد رایگەیاند، لەسەر چەند پۆستێکی لە تۆڕە کۆمەڵایەتییەکان بۆ ماوەی چەند کاتژمێرێک لە تورکیا دەستگیرکراوە و دەشڵێت، دووبارە سەردانی تورکیا دەکاتەوە و بەردەوام دەبێت لە قسەکانی دژی حکومەتی تورکیا. ئاژانسی هەواڵی رۆیتەرز بڵاویکردەوە، گۆکەی ئاکبوڵوت، پەرلەمانتارە ئەڵمانییەکە، لەسەر دەستگیرکردنەی رایگەیاندووە، لە رۆژی 3ی ئابی 2023 لە فرۆکەخانەی ئەنتاڵیا لەلایەن پۆلیسی تورکیاوە بە تۆمەتی دروستکردنی "پروپاگەندەی تیرۆر" دەستگیرکراوە و پاش پەیوەندی کردنی بە وەزارەتی دەرەوەی ئەڵمانیا ئازاد کراوە. ئاکبوڵوت بە رەگەز کوردە و لەسەر پشکی پارتی چەپی ئەڵمانیا لەساڵی 2017ەوە پەرلەمانتارە. ئاکبوڵوت نەیوتووە لەسەر چ پۆستێکی تۆرە کۆمەڵایتییەکانی لەلایەن پۆلیسی تورکیاوە دەستگیرکراوە بەڵام ئەوەی ئاشکرا کردووە کە پۆستەکە هی ساڵی 2019 بووە. بەپێی زانیارییەکانی لە وێبسایتەکەی خۆی، ئاکبوڵوت رەخنەی توند لە حکومەتی تورکیا دەگرێت "لەسەر شەڕ هەڵگیرساندنی بێبەزەییانە بەرامبەر دانیشتوانی کورد لە دەرەوە و ناوەوەی سنوری" تورکیا. دوای ئازادبوونی، پەرلەمانتارەکە لە تۆڕی کۆمەڵایەتی ئێکس (تویتەر) نوسیویەتی، "لە مانگی تشرینی یەکەم سەردانی تورکیا دەکەمەوە... وەک هەمیشە وشەکانم ناگۆڕم." ئاکبوڵوتی تەمەن 40 ساڵ چەندین جار لە پەرلەمانی ئەڵمانیا داوای کردووە کە قەدەغەی سەر پارتی کرێکارانی کوردستان (پەکەکە) لە ئەڵمانیا هەڵبگیرێت.

هاوڵاتی به‌رپرسانی سه‌ربازی ئۆکرانیا رایانگه‌یاند، هێزه‌کانی کیێڤ له‌به‌ره‌ی باشور ێێشڕه‌ویان کردوه‌ و هه‌ندێک له‌ خاکی داگیرکراویان کۆنتڕۆڵکردوه‌ته‌وه‌. ئەلیکساندەر تارنافسی، فەرماندەی هێزەکانی ئۆکرانیا لە باشوور پەیامێکی لەبارەی پێشڕەوی هێزەکانیان بڵاوکردەوە و رایگەیاند، کۆمەڵێک ناوچە و گوندیان لە سنوورەکانی باشوور و بەتایبەتی زاپۆریژیا کۆنترۆڵ کردووەتەوە. باسی لەوەشکردووە، بەردەوام دەبن لە هێرشەکانیان بۆ سەر هێزەکانی رووسیا لە سنوورەکانی باشوور تا ئەوکاتەی سەرجەم خاکەکەیانیان لێ پاکدەکەنەوە. لایخۆیه‌وه‌ ئەرکانی گشتی هێزە چەکدارەکانی ئۆکرانیا رایگەیاند، هێزه‌کانیان سه‌رکه‌وتنیان له‌ دو ناوچەی زاپۆریژیا بەدەستهێناوە"، به‌ڵام پەیامنێری جه‌نگی ئاژانسی ڕۆیتەرز نەیتوانیوه‌ راستی ڕاپۆرتەکە پشتڕاست بکاتەوە. هاوکات ئەلیکساندەر تارنافسی باسی لەوەشکردووە، رووسیا لە رێگەی 36 مووشەکەوە بارەگاکانی هێزەکانی ئۆکرانیای لە باشوور و ناوچەیەکی نیشتەجێبوون بۆردومانکردووە، بەهۆیەوە منداڵێک گیانی لەدەستداو و ژمارەیەک کەسی دیکەی مەدەنی برینداربوون.

هاوڵاتی دوای 47 ساڵ لە هەڵدانی دواین کەشتیی ئاسمانی بۆ سەر مانگ، رووسیا کەشتیی لونا 25ی بە مووشەکی پێشکەوتووی سۆیوز 2 بۆ نیشتنەوە لەسەر مانگ هەڵدا. بڕیارە تاوەکو 16ی ئەم مانگە کەشتییەکەی رۆسکۆزمۆس، ئاژانسی بۆشایی ئاسمانی رووسیا بگاتە خولگەی مانگ. دوای مانەوەی 5 بۆ 7 رۆژ لە خولگەی مانگ، لە 21 یان 23ی ئاب لەسەر مانگ دەنیشێتەوە.  ئامانجی سەرەکیی ناردنی کەشتییەکە، نیشتنەوەیەتی لە جەمسەری باشووری مانگ و دۆزینەوەی ئاوە تێیدا. ئەمەش دوای ئەوەی ناسا لە 2020 بوونی ئاوی لەو جەمسەرە پشتڕاستکردەوە.  رکابەریی نێوان چین و ئەمریکا لە دۆزینەوەی ئاوی سەر مانگ زیاتر دیارە بەڵام ئەمە هەموو بابەتەکە نییە. ئامانجەکە رکابەریی سیاسییە لە نێوان وڵاتانی زلهێزی و وڵاتانی دیکە کە دەیانەوێت ناسناوی 'زلهێزی بۆشایی ئاسمان' وەرگرن؛ لەوانە رووسیا، هیندستان و ژاپۆن".  کەشتییەکەی رۆسکۆزمۆس 1.8 تۆنە و 31 کیلۆگرام کەرەستەی زانستی تێدایە. ئەگەر ناردنەکە بە گوێرەی پلان بڕوات، کەشتییەکە یەک ساڵ لەسەر مانگ دەمێنێتەوە. دڕێڵێکیش کە توانای کونکردنی 41 سانتیمەتر قووڵی هەیە، نموونەی بەرد و خۆڵی سەر مانگ دەگەڕێنێتەوە سەر زەوی.

هاوڵاتی ئۆتۆمبێلێک لەسنوری ناحیەی ناڵپارێز لە پێنجوێن لەلایەن درۆنێکەوە کرایە ئامانج و رووداوەکەش قوربانی لێکەوتووەتەوە. ئەمڕۆ 11ی ئابی 2023، ئۆتۆمبێلێکی جۆری تۆیۆتا-کامری لە نزیک ناحیەی ناڵپارێز لە پێنجوێن لەلایەن درۆنێکەوە کرایە ئامانج و بەپێی زانیارییە سەرەتاییەکان سێ کەس گیانیان لەدەستداوە.  هێمن ئیبراهیم، بەڕێوەبەری ناحیەی ناڵپارێز دەڵێت، قوربانییەکان ناسنامەیان دیار نییە و ناتوانرێت بزانرێت کە ژنن یان پیاو چونکە بەتەواوی جەستەیان سووتاوە. چەند رۆژێک لەمەوبەریش ئۆتۆمبێلێکی دیکە لە قەزای دوکان بە درۆن کرایە ئامانج و تێیدا کەسێک گیانی لەدەستدا.

هاوڵاتی هەڵمەتێکی فراوان بۆ ئازادکردنی شێروان شێروانی لە هەرێمی کوردستان و دەرەوەی وڵات بە هاشتاگی #ئازادی_بۆ_شێروانی #الحریة_لشیروانی #freedom_for_sherwani دەستیپێکردووە بەمەبەستی فشارخستەنەسەر سەر دادگا بۆ هەڵوەشاندنەوەی ماوەی سزای رۆژنامەنوسەکە. ژمارەیەک لە چالاکوان، رۆژنامەنوسان و نوسەران لە هەرێمی کوردستان و دەرەوەی وڵات هەڵمەتەکەیان دەستپێکردووە بە ئامانجی ئەوەی فشار لەسەر دادگای تەمیز دروست بکەن بۆ هەڵوەشاندنەوەی بڕیاری درێژکردنەوەی ماوەی زیندانیکردنی شێروانی لەلایەن دادگای هەولێرەوە. لە 20ی مانگی رابردوو شێروان شێروانی بە تۆمەتی ساختەکاری سزای چوار ساڵ زیندانی بەسەردا سەپێندرا. بڕیارەکە کاردانەوەیەکی گەورەی بەدوایخۆیدا هێنا و رێکخراوەکانی کۆمەڵگەی مەدەنی و رۆژنامەنوسان و چالاکوانان بە "نادادپەروەرانە" وەسفیان کرد کە بەپێی تۆمەتەکە شێروان شێروانی لەبری هاوڕێکانی پەنجەمۆری ساختەی کردووە. ئەم بڕیارە وایکرد کە شێروان شێروانی ماوەی زیندانییەکەی درێژببێتەوە بەوپێیەی دەبوو مانگی داهاتوو ئازاد بکرایە. لە مانگی ئابی 2020 شێروان شێروانی و چەندین رۆژنامەنوس و مامۆستا لە پارێزگای دهۆک بەتۆمەتی سیخوڕیکردن سزای شەش ساڵ زیندانییان بەسەردا سەپێنرا. ئەو هەڵمەتە فراوانەی دروست بووە مەبەست لێی ئەوەیە تەواوی نوسەران و ئازادیخوازان و چالاکوانان لە بڵاوکردنەوە و بەرفراوانکردنیدا بەشداربن بۆ ئەوەی فشارێکی ڕاستەقینە دروست ببێت و دەسەڵاتی دادوەریی پێداچوونەوەی جدی بە دۆسیەکەی شێروان شێروانیدا بکات.  

هاوڵاتی وەزارەتی بەرگری تورکیا رایگەیاند شەش سەربازیان لە هێرشێکی پەکەکەدا کوژراون لە ناوچەی زاپ کە تێێدا ئۆپەراسیۆنی چنگ-قوفڵ بەڕێوەدەچێت. وەزارەتی بەرگری تورکیا لە تویتەری فەرمی خۆی لە رۆژی پێنجشەممە 10ی ئابی 2023  کوژرانی پێنج سەربازی راگەیاند و ئەمڕۆش هەیینی کوژرانی سەربازیكی تری راگەیاند کە لە ناوچەی زاپ لە هێرشێکی پەکەکەدا کوژراون. لەکاتێکدا تورکیا تەنها کوژرانی ئەم شەش سەربازەی راگەیاندووە، بەڵام پەکەکە بڵاویکردەوە کە 32 سەربازی تورکیا بەدەستی گەریلاکانی پەکەکە کوژراون و حەوتی تریش بریندارکراون لەماوەی 48 کاتژمێری رابردوودا.

هاوڵاتی دەزگای ئاسایشی هەرێمی کوردستان بڵاویکردەوە ئەو کەسەی تۆمەتبارە بە کوشتنی سێ ئەندامی یەک خێزان لەلایەن ئاسایشی پارێزگای سلێمانییەوە دەستگیرکراوە.  لە راگەیاندراوێکدا دەزگای ئاسایشی هەرێمی کوردستان رایگەیاند، "بەرێوبەرایەتی ئاسایشی سلێمانی لەسەر فەرمانی دادوەری لێکۆڵینەوەی ئاسایش تۆمەتباری روداوی کوشتنی سێ هاوڵاتی یەک خانەوادە و بریندارکردنی دوو کەسی دیکەی دەستگیرکرد." بەپێێ وتەی بەکر عەبدولکەریم، بەرێوبەری ناحیەی پیرەمەگرون، تۆمەتبارەکە لە نزیک گوندێکی ناحیەی پیرەمەگرون دەستگیرکراوە و رادەستی پۆلیس دەکرێت تا ئەوەی بەپێی یاسا مامەڵەی لەگەڵ بکرێت.  ئێوارەی رۆژی پێنجشەممە کەسێک بە چەک سێ ئەندامی یەک خێزانی لە ناحیەی پیرەمەگرونی سەر بە قەزای دوکان کوشت. ئەو کەسانەی لە روداوەکەدا کوژران دوو برا و کوڕی یەکێک لە براکان بوون.

کاکەلاو عەبدوڵا لەکاتێکدا کەئێستا مەترسی گروپی ڤاگنەر لەسەر روسیا نەماوە، بەڵام ڤلادمیر پوتن، سەرۆکی وڵاتەکە، هێشتا ترسی دانەمرکاوەتەوەو دەستیکردووە بە بەهێزکردنی پاسەوانی نیشتمانی وڵاتەکەی، ئەو هێزە سەربازیەی بەرپرسە لەپاراستنی دەسەڵاتی وڵات، ئەمەش هاوکاتە لەگەڵ ئەو راپۆرتە جیهانیانەی باس لەوە دەکەن گروپی ڤاگنەر هەزار خێمەی وەک ئامادەکاری لەنزیک سنوری ئۆکرانیا هەڵداوە. کاتێك یەڤگینی پریگۆژین، سەرۆکی گروپی ڤاگنەر لەمانگی حوزەیرانی ئەمساڵ کردەیەکی «یاخیبوونی» دژی روسیا ئەنجامدا، رەوانەی بیلاڕوسیا کراو لەگەڵ خۆی شەڕکەرەکانی ڤاگنەری برد، بەڵام وادیارە گروپەکە دەستیانکردووەتەوە بە خۆئامادەکردنەوە و لەنزیک سنوری ئۆکرانیا بەشێکیان جێگیربوون. بەپێی راپۆرتی میدیا جیهانییەکان، گروپەکە شارێکی خێمەیی دروستکردووە بۆ نزیکەی هەزار شەڕکەر لەفرۆکەخانەی سەربازی زیابرۆڤکا لە بیلاڕوسیا کە تەنها ٢٠ کیلۆمەتر لە سنوری ئۆکرانیاوە دوورە. ئەم هەواڵە سەرەتا لەناوەندی بەرەنگاری نیشتمانی ئۆکرانیاوە بڵاوکرایەوە کە بەپێی ناوەندەکە ئەو کەمپە بۆ «کاروچالاکی تێکدەرانە» بەکاردەهێنرێت لەهەرێمی چێرنهیڤ، کە ناوچەیەکە لەژێر کۆنترۆڵی سوپای ئۆکرانیادایە. پەیمانگەی لێكۆلێنەوەی جەنگ، کە رێکخراوێکی ناحکومی ئەمریکییە، دەڵێت گروپی ڤاگنەر چەندین را‌هێنانی سەربازی لەنزیک شاری برێست لە بیلاڕوسیا ئەنجامداوە. لەسەروبەندی بڵاوبوونەوەی ئەم هەواڵە، ڤلادمیر پوتن، سەرۆکی روسیا، بەنیازە هێزی پاسەوانی نیشتمانی روسیا بەچەکی قورس پڕچەک بکات بەمەبەستی «پتەوکردنی ئاسایشی رژێمەکەی.» بەپێی راپۆرتێکی وەزارەتی بەرگری بەریتانیا، لەهەفتەی رابردوودا سەرۆکی روسیا پرۆژەیاسایەکی واژۆکردووە بۆ زیاتر پڕچەکردنی هێزی پاسەوانی نیشتمانی. وەزارەتی بەرگری بەریتانیا ئاشکرایکردووە کە پڕچەککردنەکە خۆی دەبینێتەوە لەپێدانی چەکی قورسی وەک تۆپهاوێژو هەلیکۆپتەری هێرشکەر.  وەزارەتی بەرگری بەریتانیا لەوبارەیەوە دەڵێت، «ئەم هەنگاوەی [پوتن] بەهێزکردنی سەرچاوەکانی پاسەوانی نیشتمانی روسیایە تا زامنی ئاسایشی رژێمەکەی بکات.» هێزی پاسەوانی نیشتمانی روسیا لە زیاتر لە ٢٠٠ هەزار سەرباز پێکهاتووەو بڕیاری بەهێزکردن و پڕچەککردنیان دوای ئەو هەوڵەی ڤاگنەر دەگەڕێتەوە لەمانگی حوزەیرانی ئەمساڵ کەهەوڵیاندا سەرکردایەتی پوتن لاواز بکەن و بوونە هەڕەشەیەکی مەترسیدارو جددی بۆ سەر دەسەڵاتی سەرۆکی وڵات. هەزارەها چەکدار بەسەرکردایەتی یەڤگینی پریگۆژین لە سنوری ئۆکرانیاوە گەیشتنە سنوری روسیا و بەرەو مۆسکۆی پایتەخت رۆشتن و داوای ئەوەیان دەکرد بەرپرسە سەربازییە باڵاکانی وڵات لاببرێن بەهۆی شکستیان لە جەنگی ئۆکرانیادا. چەندین چاودێرو ناوەندی لێکۆڵینەوەی جیهانی باس لەوە دەکەن کە هەرچەندە هەوڵی «کودەتاکە» زۆری نەخایاندو لەسەرەتای ساتەکانی ئەنجامدانیدا شکستیهێنا، بەڵام بووە هۆی ئەوەی دەسەڵاتی پوتن بە لاواز ببینرێت و گومان دروستبکات لە سەرکردایەتی سەرۆکی وڵاتەکە. لەکاتی پشێویەکەدا، ڤیکتۆر زۆڵۆتۆڤ، سەرکردەی پاسەوانی نیشتمانی روسیاو پاسەوانی پێشووی تایبەتی پوتن رایگەیاند، هێزەکەی بەشێوەیەکی «نایاب» لەبەرامبەر «یاخیبوانی» ڤاگنەردا وەستاوەتەوە بەڵام وەزارەتی بەرگری بەریتانیا لەمدواییانەدا ئاشکرایکرد کە «هیچ بەڵگەیەک نییە» هێزەکەی زۆڵۆتۆڤ کردەی سەربازیی کاریگەری ئەنجامدابێت. بەپێی راپۆرتی میدیا جیهانییەکان، لەئێستادا وادەردەکەوێت کە شەڕکەرانی ڤاگنەر بۆ کارو چالاکی و ئۆپەراسیۆنی هاوبەشی روسیاو بیلاڕوسیا بەکاربهێنرێن بۆ فشار خستنەسەر وڵاتانی ئەوروپا. باسیش لەوە دەکرێت ئەم هەڵمەتە بۆ ئەوەیە کە فشار دروستبکرێت لەسەر وڵاتانی ئەوروپا تا هاوکاری و هەماهەنگییەکانیان بۆ ئۆکرانیا بوەستێنن. لەلایەکی ترەوە، جگە لە ئامادەکاری و پتەوکردنی هێزی پاسەوانی نیشتمانی لەلایەن ڤلادمیر پوتنەوە، چەند مانگێکە زۆرێک راپۆرتی جیهانی باس لەوە دەکەن سەرۆکی روسیا لەوە دەترسێت بکوژرێت. ئالان میندۆزا، دامەزرێنەری رێکخراوی هێنری جاکسن لەبارەی ترسی پوتنەوە دەڵێت، «پێموایە ئەگەر وەک پوتن بۆ ئەو هەموو ساڵە لەدەسەڵاتدا بمێنیتەوە، دۆخی ئاساییت لەژیاندا بێمتمانەیی و گومانی زۆر دەبێت.» «زۆربەی کاتەکان هیچ کەس نازانێت پوتن لەکوێیەو لەکاتی کۆبوونەوەکانیشدا لەگەڵ راوێژکار و سەرکردە باڵاکانی سەربازی لە دوورەوە دادەنیشێت، ئەمەش هەستێک دەردەخات کە کەسانێک هەبن بیانەوێت بیکوژن، ئەمەش هەمیشە لەمێشکی پوتندایە،» میندۆزا وا دەڵێت. هاوکات دەیڤد لویز، شارەزا لەسیاسەتی جیهانی لەزانکۆی ئێکستەری بەریتانیا بە سکای نیوزی بەریتانی راگەیاندووە، کە «رەنگە هەندێک کەس هەبن بیانەوێت بیکوژن، دوای 25 ساڵ لەدەسەڵات، دوژمنێکی زۆرت بۆ دروستدەبێت، بەڵام بەشێکیشی تەنها خەیاڵە.» «پوتن هەمیشە هەسێکی بەهێزی نائارامی هەبووە کە رەنگە لەباکگراوندی خۆیەوە سەریهەڵدابێت کاتێک لەدەزگای سیخوری کەی جی بی سۆڤیەتی جاران بووە یان لە داڕوخانی یەکێتی سۆڤیەتی جارانەوە سەریهەڵدابێت،» لویز وا دەڵێت. پرۆفیسۆرەکەی زانکۆی ئێکستەر دەشڵێت، سەرۆکی روسیا بڕوایوایە کە ئەوە ئەرکی خۆیەتی «هەژمونی رۆژئاوا لەسیاسەتی نێودەوڵەتی تێکبشکینێت و روسیا گەورە بکاتەوە»، بۆیە سەرسوڕهێنەر نییە کە باوەڕی وابێت دەزگا ئاسایشییەکانی رۆژئاوا، دەزگای هەوڵگری ئۆکرانیاو تەنانەت رکابەرەکانی لە روسیاش پیلانی ئەوەیان هەبێت کە دژی ئەو کاربکەن و بیانەوێت بیکوژن. هاوکات مارک گالیۆتی، بەڕێوەبەری رێکخراوی مایاک ئینتێلەجنس، دەڵێت کە رەنگە ئەو ترسەی پوتن لەوەوە سەرچاوەی گرتبێت کە رووخانی یان کوژرانی پوتن «ئەنجامی حەتمی هەموو دەسەڵاتێکی رەها و سیستەمێکی خۆخۆرییە.»