کرێملین: پوتین فەرمانی درێژکردنەوەی ئاگربەستی نەدا

هاوڵاتی بڕیار بوو فڕۆکەکەی جێگری سەرۆکی مالاوی لە فڕۆکەخانەی شارى مزوز لە باکووری وڵاتەکە بنێشێتەوە. ئەمڕۆ دووشەممە 10 ی حوزەیرانی 2024، نوسینگەی سەرۆکی مالاوی رایگەیاند، رۆژی دووشەممە، فڕۆکەکەی جێگری سەرۆک دیارنەماوە و هەڵمەتێکی فراوانی گەڕان بۆ دۆزینەوەی فڕۆکەکە دەستیپێکردووە. نوسینگەی سەرۆک ئاماژە بەوەشدەکات، فڕۆکەیەکی هێزی ئاسمانی مالاوی، کە ساولۆس چیلما، جێگری سەرۆکی تێدابووە، لە رادارەکانەوە دیارنەماوە، دوای ئەوەی ئەمڕۆ دووشەممە بەگەشتێک لە شارى لیلیۆنگۆی پایتەختەوە فڕیوە. هەر لە دوای بڵاوبوونەوەی هەواڵی دیارنەمانی فڕۆکەکەی جێگری سەرۆک، لازارۆس شاکوێرا، سەرۆکی مالاوی گەشتەکەی بۆ دوورگەکانی بەهاما هەڵوەشاندووەتەوە. سەرۆکی مالاوی فەرمانی بە تیمەکانی فریاگوزاری کردووە، هەوڵەکان بۆ دۆزینەوەی فڕۆکەکە و رزگارکردنی سەرنشینەکان چڕبکرێنەوە. ئەمەش لەکاتێکدایە، بڕیاربوو کاتژمێر 10 بۆ 11 پێشنیوەڕۆی رۆژی دووشەممە، فڕۆکەکەی جێگری سەرۆکی مالاوی لە فڕۆکەخانەی شارى مزوز لە باکووری وڵاتەکە بنێشێتەوە.

هەوراز حوسێن هاوڵاتی، وارشۆ ئیمانوێل ماکرۆن، سەرۆکی فەرەنسا پەرلەمانی وڵاتەکەی هەڵوەشاندەوە و داوای هەڵبژاردنێکی پێشوەختە دەکات. بڕیارە کتوپڕەکەی ماکرۆن دوای ئەوە هات، لە هەڵبژاردنی پەرلەمانی ئەوروپا شکستێکی گەورەی بەرامبەر پارتی راستڕۆی وڵاتەکە هێنا. رۆژی یەکشەممە 9-6-2024، هەڵبژاردنی پەرلەمانی یەکێتی ئەوروپا بەڕێوەچوو، پارتی بزوتنەوەی نیشتمانیی راستڕۆی فەرەنسا بە سەرۆکایەتی مارین لوپین 31.5٪ی دەنگەکانی بردەوە، پارتی رێنیسانس بە سەرۆکایەتی ئیمانوێل ماکرۆن تەنیا 15.2٪ی دەنگەکانی بردەوە. جۆردان باردێڵا، سەرۆکی پارتی نیشتمانی فەرەنسا لە دوای راگەیاندنی ئەنجامی بەرایی هەڵبژاردنی پەرلەمانی ئەوروپا لە گوتارێکی ئاهەنگ ئامێزدا داوای لە ئیمانوێل ماکرۆن کرد پەرلەمانی وڵاتەکە هەڵبوەشێنێتەوە. باردێڵا گوتی، "ئەمە دۆڕانێکی گەورەیە بۆ حکومەتی ئێستا و نیشانەی کۆتاییهاتنی خولەکەیەتی، هەروەها رۆژی یەکەمی سەردەمی دوای ماکرۆن دیاری دەکات". لە دوای گوتارەکەی سەرۆکی پارتی نیشتمانیی فەرەنسا، ئیمانوێل ماکرۆن، سەرۆکی فەرەنسا رایگەیاند، پەرلەمانی وڵاتەکە هەڵدەوەشێنێتەوە و لە 30ی حوزەیرانی ئەمساڵ هەڵبژاردنی پەرلەمانیی فەرەنسا بەڕێوەدەچێت. لە سیستمی حوکمڕانی فەرەنسادا، هەڵبژاردنی پەرلەمانی و هەڵبژاردنی سەرۆکایەتی جیاوازە. پەرلەمان بە هیچ جۆرێک توانای لابردن و خستنەسەرکاری سەرۆکی وڵاتی نییە. پەرلەمانی فەرەنسا لە 577 کورسی پێکدێت. لە هەڵبژاردنی پەرلەمانیی 2022دا، پارتەکەی ئیمانوێل ماکرۆن کە لەگەڵ ژمارەیەک پارتی دیکەدا لە هاوپەیمانییەکدا بەشداربوون بە ناوی ئینسێمبڵ، نەیانتوانی 50 کۆ یەکی دەنگەکان بەدەستبێنن، هەربۆیە هاوپەیمانییان لەگەڵ ژمارەیەک پارتی دیکەی چەپ و ناوەڕاست دروستکرد.

هاوڵاتی دوای ئەوەی حەماس رایگەیاند، لە ئۆپەراسیۆنی رزگارکردنی 4 بارمتە لە لایەن حەماسەوە 274 هاوڵاتی فەلەستینی کوژراون، لقی سەربازی حەماس بە بڵاوکردنەوەی گرتە ڤیدیۆییەک رایگەیاند 3 بارمتەیتری ئیسرائیلی بۆ هۆی ئۆپەراسیۆنەکەی ئیسرائیلەوە کوژراون. حەماس ناسنامەی ئەم 3 هاوڵاتییەی ئاشکرا نەکردووە، بەڵام رایگەیاند یەکێک لەم بارمتانە هاوڵاتی ئەمریکی- ئیسرائیلی بووە. لە گرتەیەکی ڤیدیۆییدا کە رۆژی یەکشەممە 8ی حوزەیران لە کەناڵی تێلگرامی حەماس بڵاو کرایەوە، تەرمی سێ کەس ئەبینرێت و دەم وچاویان دیار نییە. حەماس رۆژی شەممە و دوای ئۆپەراسیۆنی ئیسرائیل کە 4 بارمتە ئازاد کران، حەماس رایگەیاند ژمارەیەک لە بارمتەکان کوژراون. بەڵام وتەبێژی سوپای ئیسرائیل ئەم هەواڵەی حەماسی وەک درۆیەکی گەورە ناو برد.

هەوراز حوسێن هاوڵاتی، وارشۆ بێنی گانتز، وەزیری کابینەی جەنگی حکومەتی ئیسرائیل، بەهۆی هەبوونی کێشە لە پلانی سەرۆکوەزیرانی وڵاتەکە بەرامبەر جەنگی غەززە دەستی لەکارکێشایەوە. گانتز پلانێکی بۆ دوای شەڕی غەززە دانابوو و داوای لە ناتانیاهو کردبوو تاوەکو شەممە پەسەندی بکات. سەر لە ئێوارەی رۆژی یەکشەممە 9-6-2024، بێنی گانتز، وەزیری کابینەی جەنگی ئیسرائیل لە کۆنگرەیەکی رۆژنامەڤانیدا دەستی لە کارکێشایەوە. بێنی گانتز گوتی، "ناتانیاهو رێگریمان لێدەکات بەرەو بردنەوەی راستەقینە پێشڕەوی بکەین، هەربۆیە ئەمڕۆ بە دڵێکی پڕەوە حکومەتی کتوپڕ جێدەهێڵین". بڕیارەکەی گانتز لە دوای ئەوەوە دێت، مانگی رابردوو پلانێکی بۆ جەنگ لە دژی حەماس و رێکارەکانی دوای جەنگ لە غەززە پێشکێشی بنیامین ناتانیاهو، سەرۆکوەزیرانی ئیسرئیل کرد و هۆشداری دایە ئەگەر تاوەکو 8ی حوزەیران پەسەندی نەکات، دەست لەکاردەکێشێتەوە. لە پلانەکەی گانتزدا هاتووە، حەماس بە تەواوەتی لە غەززە بسڕدرێتەوە و کەرتەکە لەلایەن کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی، نەتەوەیەکگرتووەکان، دەوڵەتانی عەرەبی و ئیسرائیلەوە بە هاوبەشی بەڕێوە ببرێت، بەبێ هیچ دەستوەردانێکی بەرپرسانی کەرتی رۆژئاوا یان فەڵەستینییەکان خۆیان. رۆژی شەممە، بنیامین ناتانیاهو لە تۆڕی کۆمەڵایەتی تەلەگرام داوای لە گانتز کرد دەست لەکار نەکێشێتەوە و گوتی، "پێویستە یەکگرتوو بین لە نێو خۆماندا لە رووبەڕووبوونەوەی ئەم ئەرکە گەورەیەی بەردەممان. داوا لە بێنی گانتز دەکەم حکومەتە کتوپڕەکە جێنەهێڵێت. دەست لە یەکگرتوویی هەڵمەگرە". هەرچەندە سەرۆکوەزیرانی ئیسرائیل ئەو پەیامەی بۆ وەزیرە زویرەکە نارد، بەڵام گانتز سوور بوو لەسەر دەستەلکارکێشانەوە و ئەمڕۆ بۆ میدیاکانی راگەیاند. بڕیارەکەی گانتز کاریگەری ناکاتە سەر حکومەتەکەی ناتانیاهو، ئەوەش چونکە پارتەکەی گانتز بەشێک نەبوو لە هاوپەیمانێتییەکەی ناتانیاهو لە کنێسێت. هەربۆیە هاوپەیمانێتێکەی ناتانیاهو پارێزگاری 64 کورسییەکەی خۆی لە پەرلەمانی وڵاتەکە دەکات، کە پێکهاتووە لە 120 کورسی.

هەوراز حوسێن هاوڵاتی، وارشۆ نارێندرا مۆدی بۆ جاری سێیەم لەسەر یەک وەک سەرۆک وەزیرانی هیندستان دیاریکرایەوە، بەڵام ئەم جارە حکومەتەکەی بە هاوپەیمانی لەگەڵ چەند پارتێکی دیکە دروستکرد، ئەوەش چونکە زۆرینەی 50٪ کۆ یەکی پەرلەمانی وڵاتەکەی لەدەستدا. رۆژی یەکشەممە 9-6-2024، نارێندرا مۆدی، سەرۆکوەزیرانی هیندستان بۆ جاری سێیەم سوێندی یاسایی بۆ بوون بە سەرۆکوەزیرانی هیندستان خواردەوە. مۆدی دووەم سیاسەتڤانی هیندییە لە مێژوودا کە سێ جار لەسەر یەک لەسەر حوکمی هیندستان مابێتەوە. دەستبەکاربوونەوەی ئەم جارەی مۆدی وەک جارەکانی پێشووی نەبوو کە تەنیا پارتەکەی خۆی زۆرینەی کورسییەکانی پەرلەمانی هیندستانیان بەدەستدەهێنا، بەڵکو لەگەڵ هاوپەیمانیی دیموکراسیی نیشتمانیدا کە لە 15 پارتی جیاواز پێکهاتبوون بووە هاوپەیمان. هەریەک لە سەرۆکەکانی بەنگلادیش، ماڵدیڤ و سریلانکا بەشدارییان لە رێوڕەسمی دەستبەکاربوونەوەی مۆدی کرد، بەڵام چین و پاکستان سەرکردەی باڵایان بۆ رێوڕەسمەکە نەناردبوو. مۆدی لە ماڵپەڕەکەی خۆیدا بڵاویکردووەتەوە، چەند رۆژی رابردوو زۆر سەرقاڵبووە، ئەویش لەبەر دروستکردنی حکومەتە نوێیەکەی. هەموو 5 ساڵ جارێک لە هیندستان هەڵبژاردنی پەرلەمانی بەڕێوەدەچێت، کە بە گەورەترین هەڵبژاردنی سەر زەوی دادەنرێت و نزیکەی 1 ملیار کەس بەشداری تێدا دەکەن. لە ساڵی 2014ـەوە مۆدی سەرۆکوەزیرانی هیندستانە و تاوەکو ساڵی 2029 لە پۆستەکەیدا دەمێنێتەوە. کابینەکەی مۆدی 81 وەزیری تێدایە کە کارووباری 1 ملیار و 417 ملیۆن کەس بەڕێوەدەبەن.  

هەوراز حوسێن هاوڵاتی، وارشۆ گرژییەکانی سەر سنووری نێوان پۆڵەندا و بێلارووس تا دێت روویان لە زیادبوونە، ئەوەش لەبەر زیادبوونی ژمارەی کۆچبەری نایاسایی کە هەوڵدەدەن لە بێلارووسەوە بچنە نێو یەکێتی ئەوروپاوە. هەریەک لە یەکێتی ئەوروپا بە گشتی و پۆڵەندا بە تایبەت مینسک و مۆسکۆ بەوە تۆمەتباردەکەن، لە رێگەی ناردنی کۆچبەرەوە بۆ سەر سنوورەکانی یەکێتی ئەوروپا، دەیانەوێت پشێوی بنێنەوە. بەرپرسانی پۆڵەندا دەڵێن، لە سەرەتای ئەمساڵەوە ژمارەی کۆچبەری نایاسایی لەسەر سنوورەکانیان زیادیکردووە. هەفتەی رابردوو سیزاری تۆمچیک، جێگری وەزیری بەرگری پۆڵەندا رایگەیاند، "هەموو رۆژێک، 300 بۆ 400 هەوڵی نایاسایی بۆ پەڕینەوە بە سنووری [پۆڵەندا] تۆماردەکەن". دۆناڵد تەسک، سەرۆکوەزیرانی پۆڵەندا پلانی دروستکردنی ناوچەیەکی ئارامی بە پانی 200 مەتر بە درێژایی سنوورەکەی لەگەڵ بێلارووس راگەیاندووە. هاوکات بڕیارە ژمارەی سەربازانی سەرسنوور کە ئێستا 5,500 دانەی لێیە زیادبکرێت  و نزیکەی 2 ملیار و 550 ملیۆن دۆلاریش بۆ رێگریکردن لە چوونی کۆچبەری نایاسایی بۆ ئەو وڵاتە خەرجکراوە. ئەمە لەکاتێکدایە، دوێنێ سەربازێکی پۆڵەندی لە نەخۆشخانە گیانی لەدەستدا، کە لە 28ی ئایاری ئەمساڵ لەلایەن کۆچبەرێکەوە بە چەقۆ هێرشی کرایە سەر. تەسک جەختی لەوەشکردووەتەوە، رووسیا دەستی لە زۆربوونی ژمارەی کۆچبەران لەسەر سنووری وڵاتەکەی هەیە و بەڵگەش ئەوەیە 90٪ زیاتری ئەوانەی لە بێلارووسەوە پەڕیونەتەوە پۆڵەندا ڤیزای رووسیایان هەبووە.

هەوراز حوسێن هاوڵاتی، وارشۆ بیڵ ئاندەرس، ئاسمانەوانی ئەمریکی کە یەکێک بوو لەو سێ ئاسمانەوانەی بۆ یەکەم جار گەیشتنە خولگەی مانگ لە ساڵی 1968، بە رووداوی کەوتنەخوارەوەی فڕۆکەکەی گیانی لەدەستدا. بە گوێرەی بەرپرسانی ویلایەتی واشنتنی ئەمریکا، بیڵ ئاندەرس لە کاتی فڕینی فڕۆکە بچوکەکەی خۆیدا لە ئاسمانی واشنتن کۆنترۆڵی لەدەستداوە و کەوتووەتە کەناراوەکانی ویلایەتی واشنتنەوە. ئەو ئاسمانەوانە ئەمریکییە تەمەنی 90 ساڵ بوو. خێزانەکەی لە راگەیێنراوێکدا رووداوی گیانلەدەستدانی بیڵیان پشتڕاستکردەوە و رایانگەیاندووە، "ئەو فڕۆکەوانێکی باش بوو. جێگەی دیاردەبێت". بیڵ ئاندەرس، لە ساڵی 1968 لەگەڵ دوو ئاسمانەوانی دیکەدا و بە کەشتی ئەپۆڵۆ 8 بەرەو مانگ بەڕێکەوتن. دوای ئەوەی 10 جار بە دەوری خولگەی مانگدا خولانەوە، کەشتییەکەیان نەیتوانی بنیشێتەوە و بە سەلامەتی گەڕانەوە سەر زەوی. بیڵ ئاندەرس خاوەنی یەکێک لە بەناوبانگترین وێنەکانی زەوییە لە مێژووی زانستی بۆشایی ئاسماندا. لە وێنەکەدا زەوی دەردەکەوێت کە نیوەی خۆری بەرکەوتووە. وێنەکە لەو کاتەدا گیراوە کە کەشتییەکەی ئاندەرس و دوو هاوڕێ ئاسمانەوانەکەی لە بە دەوری خولگەی مانگدا خولاونەتەوە. بیڵ نێڵسن، بەڕێوبەری ناسا لە راگەیێنراوێکدا دەڵێت، "لە 1968 و لە ئەرکی ئەپۆڵۆ 8دا، بیڵ ئاندەرس دیارییەکی زۆر قووڵی پێشکەش بە مرۆڤایەتی کرد. ئەوەش بەوەی بەرەو کەناری مانگ گەشتیکرد و یارمەتیداین شتێکی نوێ ببینین، خۆمان ببینین". لەو سێ کەشتیوانەی لە ئۆپۆڵۆ 8دا بوون، بیڵ ئاندەرس و فرانک بۆرمان گیانیان لەدەستداوە و ئێستا تەنیا جیم لۆڤێڵ لە ژیاندا ماوە و تەمەنی 96 ساڵە.

هەوراز حوسێن هاوڵاتی، وارشۆ بیڵ ئاندەرس، ئاسمانەوانی ئەمریکی کە یەکێک بوو لەو سێ ئاسمانەوانەی بۆ یەکەم جار گەیشتنە خولگەی مانگ لە ساڵی 1968، بە رووداوی کەوتنەخوارەوەی فڕۆکەکەی گیانی لەدەستدا. بە گوێرەی بەرپرسانی ویلایەتی واشنتنی ئەمریکا، بیڵ ئاندەرس لە کاتی فڕینی فڕۆکە بچوکەکەی خۆیدا لە ئاسمانی واشنتن کۆنترۆڵی لەدەستداوە و کەوتووەتە کەناراوەکانی ویلایەتی واشنتنەوە. ئەو ئاسمانەوانە ئەمریکییە تەمەنی 90 ساڵ بوو. خێزانەکەی لە راگەیێنراوێکدا رووداوی گیانلەدەستدانی بیڵیان پشتڕاستکردەوە و رایانگەیاندووە، "ئەو فڕۆکەوانێکی باش بوو. جێگەی دیاردەبێت". بیڵ ئاندەرس، لە ساڵی 1968 لەگەڵ دوو ئاسمانەوانی دیکەدا و بە کەشتی ئەپۆڵۆ 8 بەرەو مانگ بەڕێکەوتن. دوای ئەوەی 10 جار بە دەوری خولگەی مانگدا خولانەوە، کەشتییەکەیان نەیتوانی بنیشێتەوە و بە سەلامەتی گەڕانەوە سەر زەوی. بیڵ ئاندەرس خاوەنی یەکێک لە بەناوبانگترین وێنەکانی زەوییە لە مێژووی زانستی بۆشایی ئاسماندا. لە وێنەکەدا زەوی دەردەکەوێت کە نیوەی خۆری بەرکەوتووە. وێنەکە لەو کاتەدا گیراوە کە کەشتییەکەی ئاندەرس و دوو هاوڕێ ئاسمانەوانەکەی لە بە دەوری خولگەی مانگدا خولاونەتەوە. بیڵ نێڵسن، بەڕێوبەری ناسا لە راگەیێنراوێکدا دەڵێت، "لە 1968 و لە ئەرکی ئەپۆڵۆ 8دا، بیڵ ئاندەرس دیارییەکی زۆر قووڵی پێشکەش بە مرۆڤایەتی کرد. ئەوەش بەوەی بەرەو کەناری مانگ گەشتیکرد و یارمەتیداین شتێکی نوێ ببینین، خۆمان ببینین". لەو سێ کەشتیوانەی لە ئۆپۆڵۆ 8دا بوون، بیڵ ئاندەرس و فرانک بۆرمان گیانیان لەدەستداوە و ئێستا تەنیا جیم لۆڤێڵ لە ژیاندا ماوە و تەمەنی 96 ساڵە.

هاوڵاتی نوئا ئارگامانی تەمەن 26 ساڵ ڤیدیۆی رفاندنی ئەم کچە ئیسرائیلییە لە فێستیڤاڵی مووزیک پێشتر زۆر لە میدیاکان باسی لێوەکرابوو. ئەم کچە ئیسرائیلییە کاتی رفاندنی لە لایەن هێزەکانی حەماسەوە هاواری ئەکرد " مەمکوژن". لەو ڤیدیۆییەدا، ئاوینتان یا، هاوڕێ کوڕەکەی نوئا، دەبینرێت کە ئەویش لە لایەن هێزەکانی حەماسەوە رفێندراوبوو. دایکی ئەم کچە ئیسرائیلییە کە هاوڵاتییەکی چینی- ئیسرائیلییە و شێرپەنجەی مێشکی هەیە، پێشتر لە ڤیدیۆییەکدا باسی لەوە کردبوو بێ هیوایە لەوەی جارێکیتر کچەکەی ببینێتەوە. ئەو لەو ڤیدیۆیەدا وتبووی :" کاتێکی زۆرم نەماوە". نوئا خوێندکاری زانکۆی بێن گۆرینی ئیسرائیلە. ئالمووگ مائێر جان تەمەن 21 ساڵ ئالمۆگ مائێر، یەکێکە لە دانیشتوانی " ئوور یەهوودا"، بەر لەوەی بە بارمتە بگیردرێت لە مەسێجێکی دەنگیدا بە دایکی وتبوو :" لە هەموو شوێن دەنگی مووشەک دەبیسترێت. نازانم چی قەوماوە، دایکەگیان خۆشم ئەوێی". دایکی لە ئەسینا بە هەواڵنێرەکانی وتبوو، ژیانی بووە بە دۆزەخ، دواین وێنەیەک کە لە کوڕەکەی بینیویەتی ئەو گرتە ڤیدیۆ بووە کە لە لایەن حەماسەوە بڵاو کراوەتەوە و ئالمووگ لەگەڵ خۆیان ئەبەن. ئۆریت ، دایکی ئالمووگ ئەڵێت، کوڕەکەی ئەو کاتەی رفێندرا، لە سەر زەوی راکشابوو و ترساوە. تایمزی ئیسرائیل نووسیبووی، ئالمووگ مائیز سێ مانگ پێش هێرشی 7ی تشرینی حەماس، سەربازی تەواو کردبوو.   ئەندرێ کۆزۆلۆڤ تەمەن 27 ساڵ. ئەندرێ کۆزۆلۆڤ هاوڵاتییەکی رووسی- ئیسرائیلی بوو کە لە لایەن حەماسەوە لە  7 تشرینی یەکەمدا رفێندرا ئەم هاوڵاتییە رووسی- ئیسرائیلییە پاسەوانی ئەو فێستیڤاڵی مووزیکە بوو کە لە نزیک "کیبۆتس" بەڕێوە ئەچوو و لە لایەن حەماسەوە هێرش کرایە سەری. ئەو کاتەی حەماس هێرشی کرد، کۆزۆلۆڤ لە گەڵ باوکی و هاوڕێکانی لە پەیوەندیدا بوو و دەیگوت شوێنێکی نییە خۆی تێدا بشارێتەوە. دوای 3 حەوتوو بنەماڵەی ئاگادار کرانەوە بە بارمتە گیراوە. ئاندرێ لە سەن پێترێزبۆرگی رووسیا لە دایکبووەو ساڵ و نیوێک پێش ئەوەی بە بارمتە بگیردرێت لە رووسیاوە چبووە ئیسرائیل، لە شارۆچکەی " ڕیشۆن لێتسیۆن" لە باکووری " تێل ئەڤیڤ" ئەژیا.  دایکی ئەم هاوڵاتییە رووسی- ئیسرائیلییە دوای رفاندنی کوڕەکەی لە لایەن حەماسەوە لە رووسیاوە خۆی گەیاندە ئیسرائیل. شلۆمی زیۆ تەمەن 40 ساڵ شلۆمی زیۆ بە هەمانشێوەی ئاندرێ یەکێک بوو لە پاسەوانەکانی ئەو فێستیڤالی  مووزیکە کە لە نزیک " کیبۆتس" بەڕێوە ئەچوو لە نزیک سنوورەکانی كەتی غەزە و حەماس هێرشێ کردە سەری. ئەم هاوڵاتییە ئیسرائیلییە لە کاتی هێرشی حەماسدا لە پەیوەندیکدا لەگەڵ یەکێک لە خوشکەکانی وتبووی، لە هەموو شوێنێک تەقە ئەکرێت و دەنگی مووشەک ئەبیسترێت. دوایین پەیوەندی ئەم هاوڵاتییە 40 ساڵ تەمەنە ئیسرائیلییە لەگەڵ خوشکەکانیدا بووە کە لە کاتی قسەکردندا هەڵهاتووەو هەناسەبڕکەی بووەو وتبووی، دواتر پەیوەندیتان پێوە ئەکەمەوە. شلۆمی زیۆ لەگەڵ ژنەکەی لە ناوچەی " ئەلکووش"ی ئیسرائیل لە سنوورەکانی لوبنان ئەژین.

هەوراز حوسێن هاوڵاتی، وارشۆ بەهۆی مووشەکبارانەکانی حیزبوڵا و ئیسرائیلەوە بۆ سەر یەکدی، لە سەرەتای دەستپێکی شەڕی غەززەوە تا ئێستا 458 چەکدار و هاووڵاتی سڤیل لە لوبنان و 26 سەرباز و هاووڵاتی سڤیل لە ئیسرائیل کوژراون. لە هێرشێکی ئاسمانی ئیسرائیلدا بۆ ناوچەیەکی سنووریی لوبنان، دوو هاووڵاتی سڤیلی لوبنانی دەکوژرێن و حیزبوڵاش دەڵێت چەکدارێکیان لە هێرشەکاندا کوژراوە. هەر بەهۆی هێرشەکەوە ئاگر لە ناوچەیەکی باشووری لوبنان کەوتووەتەوە. ئەمڕۆ شەممە 8-6-2024، میدیای فەرمیی لوبنان رایگەیاند، درۆنێکی ئیسرائیل و دوو مووشەک کافتریایەکیان لە شارۆچکەی عیترۆنی باشووری ئەو وڵاتە کردووەتە ئەمانج و بەهۆی هێرشەکەوە دوو هاووڵاتی سڤیل بە ناوەکانی عەلی خەلیل حەمەد و مستەفا عیسا کوژراون. لە راگەیێنراوێکی جیادا، حیزبوڵای لوبان کوژرانی چەکداریکی خۆی لە هێرشێکی دیکەدا راگەیاند. ئەوەش باسکراوە، هەر دوای هێرشەکەی ئیسرائیل، حیزبوڵا بە کاتیۆشا چەند ناوچەیەکی سەر سنووری ئیسرائیلی کردووەتە ئامانج. ئیسرائیل دەڵێت، هێرشەکەی سەر ناوچەی عیترۆن بۆ سەر ژمارەیەک چەکداری حیزبوڵا کراوە و چەند هێرشێکیشیان بۆ سەر ناوچەی خیام کردووە. بە گوێرەی میدیای فەرەنسی، لە 8ی تشرینی یەکەمی 2023ـەوە تاوەکو ئێستا، بەهۆی مووشەکبارانکردنی یەکدییەوە لەلایەن ئیسرائیل و حیزبوڵاوە 458 کەس لە لوبنان کوژراون؛ لەو ژمارەیە تەنیا 90 کەسیان هاووڵاتی سڤیل بوون. لە بەری ئیسرائیلیشەوە بە گوێرەی سوپای ئەو وڵاتە، 15 سەرباز و 11 هاووڵاتی سڤیل کوژراون. هەر لە دوای پەلامارەکەی حەماس بۆ سەر ئیسرائیل لە 7ی تشرینی یەکەمی ساڵی رابردوو، حیزبوڵا و ئیسرائیل چەندین جار مووشەکبارانی یەکدییان کردووە. لەم چەند رۆژەی دواییشدا مووشەکبارانەکان زیادیکردووە.

هەوراز حوسێن هاوڵاتی، وارشۆ بەهۆی مووشەکبارانەکانی حیزبوڵا و ئیسرائیلەوە بۆ سەر یەکدی، لە سەرەتای دەستپێکی شەڕی غەززەوە تا ئێستا 458 چەکدار و هاووڵاتی سڤیل لە لوبنان و 26 سەرباز و هاووڵاتی سڤیل لە ئیسرائیل کوژراون. لە هێرشێکی ئاسمانی ئیسرائیلدا بۆ ناوچەیەکی سنووریی لوبنان، دوو هاووڵاتی سڤیلی لوبنانی دەکوژرێن و حیزبوڵاش دەڵێت چەکدارێکیان لە هێرشەکاندا کوژراوە. هەر بەهۆی هێرشەکەوە ئاگر لە ناوچەیەکی باشووری لوبنان کەوتووەتەوە. ئەمڕۆ شەممە 8-6-2024، میدیای فەرمیی لوبنان رایگەیاند، درۆنێکی ئیسرائیل و دوو مووشەک کافتریایەکیان لە شارۆچکەی عیترۆنی باشووری ئەو وڵاتە کردووەتە ئەمانج و بەهۆی هێرشەکەوە دوو هاووڵاتی سڤیل بە ناوەکانی عەلی خەلیل حەمەد و مستەفا عیسا کوژراون. لە راگەیێنراوێکی جیادا، حیزبوڵای لوبان کوژرانی چەکداریکی خۆی لە هێرشێکی دیکەدا راگەیاند. ئەوەش باسکراوە، هەر دوای هێرشەکەی ئیسرائیل، حیزبوڵا بە کاتیۆشا چەند ناوچەیەکی سەر سنووری ئیسرائیلی کردووەتە ئامانج. ئیسرائیل دەڵێت، هێرشەکەی سەر ناوچەی عیترۆن بۆ سەر ژمارەیەک چەکداری حیزبوڵا کراوە و چەند هێرشێکیشیان بۆ سەر ناوچەی خیام کردووە. بە گوێرەی میدیای فەرەنسی، لە 8ی تشرینی یەکەمی 2023ـەوە تاوەکو ئێستا، بەهۆی مووشەکبارانکردنی یەکدییەوە لەلایەن ئیسرائیل و حیزبوڵاوە 458 کەس لە لوبنان کوژراون؛ لەو ژمارەیە تەنیا 90 کەسیان هاووڵاتی سڤیل بوون. لە بەری ئیسرائیلیشەوە بە گوێرەی سوپای ئەو وڵاتە، 15 سەرباز و 11 هاووڵاتی سڤیل کوژراون. هەر لە دوای پەلامارەکەی حەماس بۆ سەر ئیسرائیل لە 7ی تشرینی یەکەمی ساڵی رابردوو، حیزبوڵا و ئیسرائیل چەندین جار مووشەکبارانی یەکدییان کردووە. لەم چەند رۆژەی دواییشدا مووشەکبارانەکان زیادیکردووە.

هەوراز حوسێن هاوڵاتی، وارشۆ زانایانی زانکۆی میشیگن لە ئەمریکا ژیریی دەستکرد بۆ وەرگێڕانی وەڕینی سەگ و تێگەیشتن لێی بەکاردەهێنن. دەڵێن ژیریی دەستکرد یارمەتیدەرێکی چاکە بۆ گفتووگۆکردن لەگەڵ ئاژەڵان. ئەو زانایانەی سەرقاڵی لێکۆڵینەوەکەن دەڵێن، بەرەوپێشچوونێکی باشیان لە بە کۆدکردنی جموجووڵەکانی سەگ کردووە، واتە هەوڵدەدەن ئەو جموجووڵانە بۆ سەر زمانی کۆمپیوتەر وەربگێڕن، تاوەکو لە دواتردا ژیریی دەستکرد بتوانێت لێکدانەوەیان بۆ بکات. رادا مەهاڵچە، سەرۆکی تاقیگەی ژیریی دەستکردی زانکۆی میشیگن دەڵێت، "بەرەوپێشچوونەکانی ژیریی دەستکرد دەکرێت وەک شۆڕشێک بۆ تێگەیشتنمان لە ئاژەڵان بەکاربهێنرێت". ئاماژە بەوەشدەکات، لێکۆڵینەوەکەیان دەرگایەک بە رووی تێگەیشتن لە وەڕینی سەگ دەکاتەوە. دەشڵێت، ژیریی دەستکرد تاوەکو ئێستا سەرکەوتنێکی باشی بەدەست خستووە لە تێگەیشتنی بەشێک لە وەڕینی سەگ. دەڵێت، سیستمێکیان دروستکردووە کە بتوانێت لە رێگەی بەرز و نزمی و شێواز و خێرایی وەڕینەکەوە، لە هەست و خواستی سەگەکان لەو کاتەدا تێبگات و وەریبگێڕێت بۆ زمانێک کە بتوانین لێی تێبگەین. هەروەها دەشڵێت، لە پێشووتردا کە توانای تێگەیشتنی دەنگ و قسەکردنی مرۆڤ بۆ کۆمپیوتەر دانراوە، هەمان هەنگاوەکان گیراونەتە بەر و لەسەر دەنگ و شێوازی چەندین مرۆڤ سیستمەکە راهێنراوە. کاری تیمەکەی رادا تاوەکو ئێستا بەو جۆرەیە، وەڕین و جموجووڵ و دەنگی جۆراوجۆری 74 سەگیان تۆمارکردووە کە هەریەکیان تەمەن و جۆر و دەنگیان و شێوازی وەڕینیان جیاوازە. دەڵێت، تاوەکو ئێستا ئەوەیان دۆزیوەتەوە کە هەنگاوەکانی لێکۆڵینەوەکەیان 70٪ بە راستی کراون. دەشڵێت، لە ئەنجامی لێکۆڵینەوەکەیان بۆیان دەرکەوتووە، رێی تێدەچێت هاوشێوەی قسەکردنی مرۆڤ، بتوانرێت لە رێگەی کۆمپیوتەرەوە وەڕین و  جمووجووڵی سەگیش لێکبدرێتەوە و تێگەیشتنمان بۆی هەبێت.

هەوراز حوسێن هاوڵاتی، وارشۆ ئیسرائیل دەڵێت لە هێرشی سەر قوتابخانەکەی غەززەدا 17 چەکداری حەماسیان کوشتووە. ئەمە لەکاتێکدایە، قوتابخانەکە لەلایەن ئاژانسەکانی هاریکاریی مرۆیی نەتەوەیەکگرتووەکانەوە بەکاردەهێنرا. بەرەبەیانی رۆژی پێنجشەممە، 6ی حوزەیرانی 2024، سوپای ئیسرائیل بە فڕۆکەی جەنگی هێرشیان بۆ سەر قوتابخانەیەک کرد کە بە گوێرەی بەرپرسانی غەززە هاووڵاتی سڤیلی تێدا بووە و 37 کەس لە هێرشەکەدا کوژراون. ئەمڕۆ سوپای ئیسرائیل رایگەیاندووە، لەو هێرشەدا "17 تیرۆرستی حەماسیان کوشتووە"، کە قوتابخانەکەیان بۆ کارووباری خۆیان بەکارهێناوە. هەر دوای هێرشەکەش سوپای ئیسرائیل وای بڵاوکردەوە، "مۆڵگەیەکی تیرۆرستانی حەماسیان کردووەتە ئامانج". بە گوێرەی سوپای ئیسرائیل، 30 چەکداری بزوتنەوەی حەماس لە 3 ژووری قوتابخانەکەدا خۆیان حەشارداوە و کراونەتە ئامانج. فلیپ لازارینی، بەڕێوبەری ئاژانسی بەهاناوەچوون و کاری نەتەوەیەکگرتووەکان لە غەززە دەڵێت، ئیسرائیل هێرشەکەیان پێش ئاگاداری پێشوەختە کردووە. ئاماژەی بەوەشکردووە، ئەوان لە پێشووتردا تەواوی ئەو ناوچانەیان بۆ ئیسرایل دیاریکردووە کە لەلایەن نەتەوەیەکگرتووەکانەوە بەڕێوەدەبرێت. لازارینی دەشڵێت، "هێرشکردنەسەر، بە ئامانجگرتن و بەکارهێنانی دامەزراوەی نەتەوەیەکگرتووەکان بۆ مەبەستی سەربازی لادانێکی زەقە لە یاسا نێودەوڵەتییە مرۆییەکان".

هەوراز حوسێن هاوڵاتی، وارشۆ دوای ئەوەی پێشنیازەکەی جۆ بایدن، سەرۆکی ئەمریکا لەلایەن ئیسرائیلەوە بۆ ئاگربەست رەتکرایەوە، بڕیارە هەفتەی داهاتوو ئەنتۆنی بلینکن، وەزیری دەرەوەی ئەمریکا بە مەبەستی گفتووگۆ لەبارەی ئاگربەستەوە سەردانی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست بکات. وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا رایگەیاندووە، ئەنتۆنی بلینکن بۆ جاری هەشتەم لە دوای شەڕی ئیسرائیل و غەززەوە سەردانی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست دەکات. لەم سەردانەیدا بلینکن دەچێتە میسر، قەتەر، ئیسرائیل و ئوردون و بڕیارە چاوی بە بەرپرسە باڵاکانی ئیسرائیل و حەماس بکەوێت. سەردانەکەی وەزیری دەرەوەی ئەمریکا بۆ رۆژهەڵاتی ناوەڕاست لە کاتێکدایە، جۆ بایدن، سەرۆکی ئەمریکا پێشنیازی بۆ ئاگربەستێکی تاهەتایی بۆ کۆتایی هێنان بە شەڕی نێوان حەماس و ئیسرائیل پێشکێشکردووە. هاوکاتیشە لەگەڵ بەرزبوونەوەی ئاستی رووبەڕووبوونەوەی نێوان حیزبوڵای لوبنان و ئیسرائیل کە هەردوولا ئامادەیی خۆیان بۆ رووبەڕووبوونەوە نیشانداوە. لە راگەیێنراوەکەی وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکادا هاتووە، بلینکن ئەوە بۆ هەردوولا رووندەکاتەوە ئاگربەست چەند سوود بە هەردوولا دەگەیێنێت و رێگە لە مردن لە غەززە دەگرێت. هەوڵی ئاگربەست بە نێوەندگیری میسر، قەتەر و ئەمریکا  لە نێوان حەماس و ئیسرائیل، هەر لە مانگەکانی یەکەمی جەنگەکەوە دەستیپێکردووە، بەڵام بەردەوام شکستی هێناوە. ئەوەش لەبەرئەوەی هەردوولا یەکدی بەوە تۆمەتبار دەکەن مەرجەکانیان جێگەی قبوڵکردن نەبێت. بە گوێرەی وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا، ئاگربەستەکە ئاگری نوێی کێشەکانی نێوان ئیسرائیل و حیزبوڵای لوبنانیش کە لەم دواییانەدا خەریکە بڵێسە دەسێنێت، خامۆشدەکاتەوە.

هاوڵاتی بەرەبەیانی رۆژی هەینی 7ی حوزەیرانی 2024، سوپای ئیسرائیل هێرشی کردە سەر کەمپی "البریج" و سەرۆکی شارەوانی ناوچەی "نەسیرات" بە هۆی هێرشی تۆپخانەکانی ئیسرائیلەوە کوژرا. بەپێی زانیارییەکانی چەند سەرچاوەیەکی فەلەستینی، ئیسرائیل هێرشە زەمینییەکانی لە ناوچەی "البریج" لە رۆژهەڵاتی ئەم کەمپە تۆخ کردووەتەوە. سوپای ئیسرائیل رۆژی چوارشەممە 5ی حوزەیرانی 2024 رایگەیاند، "گەڕەێکی نوێی هێرشەکانی خۆی بۆ ناوچەی "البریج" و "دیرالبلح" تۆخ کردۆتەوە، ئامانج لەم هێرشانە لەناوبردنی ئەندامانی چەکداری حەماس ناوبردووە". نووسینگەی میدیایی حەماس رایگەیاند ، "بەهۆی هێرشە ئاسمانییەکانی ئیسرائیل بۆ سەر بینایەکی سەر بە شارەوانی "نەسیرات" لە ئێوارەی پێنج شەممەدا، ئەیاد ئەلمغاری، سەرۆکی شارەوانی نەسیرات و کوڕەکەی کوژراون". بەهۆی هێرشە ئاسمانییەکانی فەلەستینەوە لە نەسیرات لە بەرەبەیانی پێنجشەممەدا، لانیکەم 37 کەس لە قوتابخانەیەک کوژران، کە لە لایەن ئاژانسی یارمەتی گەیاندنی نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ خەڵکی فەلەستینەوە بەڕێوە ئەبرا. وتەبێژی نەخۆشخانەی "شەهیدانی الاقصی" لە "دیرالبلح" رایگەیاند لە ماوەی 24 کاتژمێردا 141 تەرم و 380 بریندار لە "نەسیرات" و "دیرالبلح" گەیەندراوەتە ئەم نەخۆشخانەیە، دەوترێت ئەم نەخۆشخانەیە بە تەواوەتی لە رووخاندایە. سوپای ئیسرائیل دەڵێت، ئەو بەشە لە قوتابخانەکە کە کراوە بە ئامانج، شوێنی چالاکای هێزەکانی "حەماس، جەهادی ئیسلامی فەلەستین و داعش" بووە. بە پێی زانیارییەکانی سوپای ئیسرائیل، یەکەی ژمارەیەک لە ئەندامانی تایبەتی حەماس کە 7ی تشرینی یەکەمی 2023 هێرشیان کردە سەر ئیسرائیل، لەم قوتابخانەیە خۆیان شاردبووەوە.