كۆشكی سپی: ڕاگرتنی شەڕ لە لوبنان نزیكبۆتەوە

  هاوڵاتی سەرۆكوەزیرانی عێراق رایگەیاند :"هەڵبژاردن رێگایەكی نیشتمانییە بۆ بەهەمهێنانی ئەنجومەنێكی نوێنەرانی نوێ". ئەمڕۆ پێنجشه‌ممه‌ 7ی تشرینی یه‌كه‌می 2021، مستەفا كازمی، سەرۆكوەزیرانی عێراق پەیامێكی لەبارەی هەڵوەشاندنەوەی ئەنجوومەنی نوێنەرانی عیراق بڵاوكردەوە كە تیایدا ئاماژەی بەوەكردووە، ئەمڕۆ ئەنجوومەنی نوێنەران كۆتایی بەماوەی پەرلەمانی خۆی هێنا وەك ئامادەكارییەك بۆ هەڵبژاردن لە رۆژی یەكشەممەی داهاتوو 10ی تشرینی یەكەم. كازمی دەڵێت:"هەڵبژاردن رێگایەكی نیشتمانییە بۆ بەرهەمهێنانی ئەنجوومەنێكی نوێنەرانی نوێ، هەروەها بۆ پاراستنی نیشتمانەكەمان و بونیاتنانی دەوڵەت." سەرۆكوەزیرانی عێراق رووی دەمی لەدەنگدەران دەكات و دەڵێت:" لەسەر بنەمای بەها نیشتمانییەكان، ئازادانە ئەو كەسە هەڵبژێرن كە نوێنەراتیات دەكات." مستەفا كازمی لەكۆتایی تویتەكەیدا نوسیوویەتی :" بەویستی خۆتان گۆڕانكاری دروست بكەن."

هاوڵاتی وەزارەتی نەوتی ئێران لە نوسراوێكدا رایگەیاند ماوەیەكی نزیكدا ناردنی بەنزین و گازو بەرهەمە نەوتییەكان بۆ دەرەوەی وڵات رابگرێت. ئەمڕۆ پێنجشه‌ممه‌ 7ی تشرینی یه‌كه‌می 2021، وەزارەتی نەوتی ئێران لە نوسراوێكدا كە ئاڕاستەی بەڕێوەبەرایەتی هەناردەكردنی بەرهەمە نەوتییەكانی وڵاتەكەی كردوە و نوسراوەكە لە بەشێك لە میدیاكانی ئەو وڵاتە بڵاوكراوەتەوە تیایداهاتووە، لە ماوەیەكی نزیكدا ناردنی بەنزین و گازو بەرهەمە نەوتییەكان بۆ دەرەوەی وڵات رابگرێت. جێی ئاماژەیە، بەپێی ئەوەی هەرێمی كوردستان لە 80% بەنزین بۆ پێداویستی ناوخۆ لە وڵاتی ئێرانەوە هاوردە دەكات، لەئەگەری جێبەجێكردنی ئەو بڕیارە قەیرانی بەنزین دروست دەبێت و جارێكی دیكە كێشە بۆ شۆفێران و هاوڵاتیانی هەرێم دروست دەبێتەوە.

   هاوڵاتی  دەستەی ئیدارەی کارەساتەکان لە پاکستان رایگەیاند:" لەئەنجامی ئەو بومەلەرزە بەھێزەی لە باشوری ئەو وڵاتەی داوە 20 کەس گیانیانلەدەستداوە و زیاتر لە 200 کەسی دیکە برینداربوون. ئەمڕۆ پێنجشەممە 7ی تشرینی یه‌كه‌می 2021، نەسیر ناسر، بەڕێوەبەری گشتی دەستەی ئیدارەی کارەساتەکان لە پاکستان رایگەیاند، بومەلەرزەیەکی بەھێز لە باشووری ئەو وڵاتەی داوە و بەھۆیەوە 20 کەس گیانیانلەدەستداوە و زیاتر لە 200 کەسی دیکە برینداربوون. دەستەی روپێوی جیۆلۆجی ئەمریکی رایگەیاند: گوڕی بومەلەرزەکەی پاکستان 5.7 پلە بووە بە پێوەری رێختەر و لە قوڵایی 20 کیلۆمەترەوەبووە و چەقی بومەلەرزەکەش 102 کیلۆمەتر لە دووری خۆرھەڵاتی کویتاوە بووە. لەلایەن خۆیەوە سوھەیل ئەنوەر جێگری پارێزگاری پارێزگای ھارنای بە ئاژانسی ھەواڵی رۆیتەرزی راگەیاند، بەھۆی بومەلەرزەکەوە زیتر لە 100 خانوی لە قوڕ دروستکراو خاپوربوون و زیانێکی زۆر بە خانو و باڵەخانەکان گەیشتووە بە باڵەخانە حکومییەکانیشەوە. ئەوەشی خستەڕوو، لە ئێستادا سەدان کەس بێ ماڵ و حاڵ ماونەتەوە. بومەلەرزە؛ رووداوێکی سروشتییە، بەھۆی جوڵانی پلێتەکانی ژێرزەوییەوە دروستدەبێت و لەسەر ئاستی جیھان چەند چرکەیەک جارێک بومەلەرزە روودەدات، بەڵام ژمارەیەکی زۆر کەمیان ئەوەندە بەھێزن کە ھەستیان پێبکرێت.

هاوڵاتى دواى ئه‌وه‌ى دوێنێ دووشه‌ممه‌ به‌رهه‌مه‌کانى کۆمپانیاى فه‌یسبووک ( فه‌یسبووک، ئینستاگرام، وه‌تسئه‌پ و ماسێنجه‌ر ) بۆ ملیۆنه‌ها به‌کارهێنه‌ر  له‌کارکه‌وتن چه‌ند خوله‌کێک له‌مه‌وبه‌ر ته‌نها فه‌یسبوک هاتووه‌ته‌وه‌. تۆرى کۆمه‌ڵایه‌تى فه‌یسبووک که‌ بۆ ماوه‌ى چه‌ند کاتژمێرێک کاره‌کانى وه‌ستاو دواى هاتنه‌وه‌ى باس له‌ زیانى دارایى زیاتر له‌  نزیکەی شەش ملیار دۆلار ده‌که‌ن، سه‌ره‌راى دابه‌زینى له‌سه‌دا 5%ى پشکه‌کانى. په‌یجى فه‌یسبووک له‌سه‌ر تۆڕى کۆمه‌ڵایه‌تى تویته‌ر بڵاویکرده‌وه‌ که‌ ئاگادارین که‌ هه‌ندێک له‌ به‌کارهێنه‌ره‌کانمان ناتوانن ئه‌پى فه‌یسبووک و به‌رهه‌مه‌کانى فه‌یسبووک به‌کاربهێنن. هه‌روه‌ها ئه‌وه‌یان ڕاگه‌یاند که‌ تیمى فه‌یسبووک به‌شێوه‌یه‌کى خێرا کار له‌سه‌ر فه‌یسبووک ده‌که‌ن بگه‌ڕێته‌وه‌ بۆ باره‌ ئاساییه‌که‌ى خۆی. ئه‌م که‌وتنه‌ى فه‌یسبووک هه‌موو ئه‌په‌کانى فه‌یسبووکى گرته‌وه‌ وه‌ک فه‌یسبووک و ئینستاگرام و وه‌تسئه‌پ و مێسنجه‌ر و ئۆکیله‌س(Oculus). تائێستاش دواى هاتنه‌وه‌ى فه‌یسبوک به‌ ته‌واوى ڕوون نه‌بوه‌ته‌وه‌ هه‌رچه‌نده‌ هه‌ندێک له‌ شاره‌زایانى سکیوریتى ئاماژه‌ به‌ تێکچوونى  (DNS) (Domain Name System)ى کۆمپانیاى فه‌یسبووکه‌.  لە رۆژی یەکشەممەوە فەیسبووک بەدەست دوو قەیرانەوە گیرۆدە بووە، کۆمپانیاکە لەکاتێکدا خەمی ئەوەی بوو چۆن وەڵامی بەکارهێنەرانی و جیهان بداتەوە لەبارەی ئەو زانیارییانەی یەکێک لە کارمەندە ئافرەتەکانی پێشووی ئاشکرای کردن، رووبەڕووی گەورەترین لەکارکەوتن بووەوە لەدوای ساڵی 2008. رۆژی یەکشەممە ژنێکی 37 ساڵان کە کارمەندی پێشووی فەیسبووک بوو و کاری شیکردنەوەی داتاکانە، هاوکات لە کۆمپانیا گەورەکانی وەکو گووگڵ و پینترێست کاریکردووە، رایگەیاند، "هیچ شتێکی وەکو فەیسبووکی" نەبینیوە لەوەی کە گوێ بەوە نادەن بەکارهێنەرەکانی تووشی چی دەبن. هاوکات تۆڕەکەیشی بە "ژەهراوی" بۆ گەنجان و هەرزەکاران پێناسەکرد. ئەو ژنە کە ناوی فرانسیس هاوجینە، رایگەیاند، بەڕێوەبەرانی ئینستاگرام کە سەر بە کۆمپانیای فەیسبووکە ئاگاداری ئەو کاریگەرییە نەرێنییانەن کە تۆڕەکە لەسەر کەسانی گەنجان و هەرزەکاران دایدەنێت. گوتیشی، ئەلگۆریزمی فەیسبووک رێگە بە بڵاوکردنەوەی زانیاریی هەڵە و چەندان شتی دیکە دەدات. ئەو ژنە داوای گۆڕانکاری و شۆڕشێکی کرد دژی تۆڕەکانی فەیسبووک. سى تى ئۆى (CTO)ى فه‌یسبووک (Mike Schroepfer)ى وتى " زۆر داواى لێبوردن له‌هه‌مووتان ده‌که‌م به‌هۆى ئه‌و که‌وتنه‌ى فه‌یسبووک له‌ ئێستادا، ئێمه‌ کیشه‌ى نێتۆرکمان هه‌یه‌ و تیمه‌کانمان کار له‌سه‌ر چاکردن و دۆزینه‌وه‌ى هه‌ڵه‌کانى فه‌یسبووک ده‌که‌ن و به‌خێراى هه‌موو شتێک چاک ده‌که‌ینه‌وه‌". فه‌یسبووک به‌ گه‌وره‌ترین سۆشیاڵ میدیا داده‌نرێت له‌ دنیادا داده‌نرێت که‌ له‌ ساڵى ٢٠١٢ فه‌یسبووک ملیارێک به‌کارهێنه‌رى چالاکى تێپه‌ڕاند، بووبه‌ یه‌که‌م و گه‌وره‌ترین سۆشیاڵ نێتۆرک له‌ مێژووى مرۆڤایه‌تیدا. بۆ رکابەرانی فەیسبووکیش، رۆژێکی باش بوو، تویتەر زیادبوونێکی بەرچاوی لە ژمارەی بەکارهێنەرانی تۆمارکرد، تۆڕی پەیوەندیی تەلەگرامیش لە ریزبەندی 56ـەمین ئەپلیکەیشن کە خەڵکی ئەمریکا بەکاریدەهێنن بۆ نامەگۆڕینەوە، هاتە ریزبەندی پێنجەم.  تۆڕی سیگناڵیش لە تویتێکدا دەڵێت، "ملیۆنان" بەکارهێنەری زیادیکردووە. 

  هاوڵاتى وەزارەتی پلاندانانی عێراق رایگەیاند:" لە ساڵی 2020 لەسەرتاسەری عێراقەوە، زیاتر لە حەوت ملیۆن ئۆتۆمبێل هاوردەکراون بە هەرێمی کوردستانیشەوە".  ئەمڕۆ پێنجشەممە30 ی ئه‌یلولی 2021، دەزگای ئاماری سەربە وەزارەتی پلاندانانی عێراق لە راپۆرتێکیدا ئاشکرای کرد، تا کۆتایی مانگی کانونی یەکەمی ساڵی 2020 حەوت ملیۆن و 26 هەزار و 106 ئۆتۆمبێل هاوردەی عێراق کراوە بەهەرێمی کوردستانیشەوە. ئه‌وه‌شخراوه‌ته‌ڕوو، رێژەی ئەو ئۆتۆمبێلانەی تابلۆی ژمارەی هەمیشەیییان بەستووە 59.7٪ بووە بەهەرێمی کوردستانیشەوە، بەڵام ئەو ئۆتۆمبێلانەی تابلۆی کاتییان بەستووە گەیشتووەتە 5٪0 ئاماژه‌ی به‌وه‌شكردووه‌، بەراورد بە ساڵی 2019 ژمارەی هاوردەکردنی ئۆتۆمبێل بەرزبووەتەوە، چونکە لەو ساڵەدا شەش ملیۆن و 888 هەزار و 201 ئۆتۆمبێل هاوردەکراوە و بەمەش 2٪ هاوردەکردنی ئۆتۆمبێل بەرزبوەتەوە. لەبارەی رێژەی ئەو ئۆتۆمبێلانەی تابلۆی ژمارەی نوێیان بەستووە راپۆرتەکە ئاشکرای کردووە، 25.3٪ بووە لە ساڵی 2020، لەکاتێکدا لە هەرێم ئۆتۆمبێل نییە ژمارەی کاتی یان نوێی بەستبێت. له‌ راپۆرتەکەدا باسلەوەشکراوە، لە ساڵی 2020 دا تێکڕا 175 هەزار ئۆتۆمبێل بۆ هەزار هاوڵاتی تۆمار کراوە.

    هاوڵاتى کۆمیسیۆنی هەڵبژاردنەکانی ئەڵمانیا ئەنجامی بەرایی هەڵبژاردنی پەرلەمانی وڵاتەکەی راگەیاند. بەپێی ئەنجامە بەراییەکان کە تاوەکو ئێستا، سێ کورد دەنگی پێویستیان بەدەستهێناوە و دەبنە پەرلەمانتار. هەڵبژاردنەکانی ئەڵمانیا کۆتایی پێهات و بەپێی ئەنجامەکانی کۆتایی پرۆسەکەش پارتی سۆسیال دیموکرات بەبەدەستهێنانی ٢٥.٨%ی دەنگەکان سەرکەوتنی بەدەستهێنا.  بەیانی ئەمڕۆ دووشەممە کەناڵی فەرمی ئەڵمانیا ئەنجامە سەرەتاییەکانی هەڵبژاردنی پەرلەمانی وڵاتەکەی بڵاوکردەوە. لەناو ئەو كاندیدانەشدا كە دەنگی پێویستیان بەدەست هێناوە سێ كاندیی كوردی تێدایە و بەو پێیە بونە پەرلەمانتاری پەرلەمانی ئەڵمانیا. بە گوێرەی ئەنجامە بەراییەکەی کۆمیسیۆن، پارتی سۆسیال دیموکرات 25.7٪ی دەنگەکانی بەدەستهێناوە، پارتەکانی یەکێتیی کریستیان دیموکرات و یەکێتیی سۆسیال کریستیانیش کە هاوپەیمانن 24.1٪ی دەنگەکان، پارتی سەوز 14.8٪، پارتی دیموکراتیی ئازاد 11.5٪ و پارتی ئەڵتەرناتیڤ بۆ ئەڵمانیاش 10.3٪ی دەنگەکانیان بردووەتەوە. بە پێی ئەم ئەنجامانە بێت ئۆڵاف شوڵتس کاندیدی پارتی سۆسیال دیموکراتەکان چانسی زیاترە بۆ ئەوەی ببێتە راوێژکاری داهاتووی ئەڵمانیا و جێگرەوەی ئانگێلا مێرکڵ. دوێنێ یەکشەممە ٢٦ی ئەیلولی ٢٠٢١ هەڵبژاردنی پەرلەمانی ئەڵمانیا بەبەشداری (٤٧) پارتی سیاسی بەڕێوەچوو، زیاتر لە (٦٠) ملیۆن کەس مافی دەنگدانیان هەبوو. 

هاوڵاتى له‌نیا ته‌ها که‌ریم کچه‌ کوردێکى دانیشتووى وڵاتى ئایسله‌ندایه‌، به‌ ئه‌ندامى په‌رله‌مانى ئه‌و وڵاته‌ هه‌ڵبژێردرا که‌ سه‌ر به‌ پارتێکى ئۆپۆزسیۆنه‌. له‌نیا ته‌ها که‌ریم، کاندیدى پارتێکى ئۆپۆزسیۆنى ئاسله‌ندایه‌و حزبه‌که‌ى توانى چه‌ند کورسییه‌ک له‌کۆى 63 کورسى په‌رله‌مان به‌ده‌ست بهێنێت. کاروان ئه‌نوه‌ر، سکرتێرى لقى سلێمانى سه‌ندیکاى رۆژنامه‌نوسان که‌ خاڵى له‌نیایه‌، له‌لێدوانێکدا به‌هاوڵاتى وت:"له‌نیاى خوشکه‌زام خوێندکارى زانکۆیه‌و ته‌مه‌نى 21 ساڵه‌، توانى ببێته‌ بچوکترین ئه‌ندامى په‌رله‌مانى ئایسله‌ندا". دوێنێ 25ى ئه‌یلول هه‌ڵبژاردنى په‌رله‌مانى ئایسله‌ندا به‌رێوه‌چوو تێیدا له‌نیا ته‌ها که‌ریم له‌ پارتێکى ئۆپۆزسیۆن سه‌رکه‌وتنى به‌ده‌ستهێنا. کاروان ئه‌نور وتیشى:" پارته‌که‌ى له‌نیا پارتێکى ئۆپۆزسیۆنه‌و گرنگى به‌ گه‌نجان و په‌نابه‌ر ده‌دات، له‌نیا به‌و پێیه‌ى خه‌ڵکى کورستان و عێراقه‌ و جززورى ئیسلامى هه‌یه‌، بووه‌ته‌ جێى باسى میدیاکانى ئه‌و وڵاته‌ که‌ کچه‌ کوردێک توانى متمانه‌ به‌ده‌ست بهێنێت و بگاته‌ په‌رله‌مان". له‌نیا ته‌ها، که‌ به‌ (له‌نیا روون) ناسراوه‌، رۆژى 18-12-1999 له‌ ئایسله‌ندا له‌دایکبووه‌، دایکى خه‌ڵکى هه‌ڵه‌بجه‌یه‌و باوکیشى خه‌ڵکى سلێمانییه‌.  

هاوڵاتى  چەكدارانی تاڵیبان  تەرمی چوار كەسی كوژراویان لەگۆڕەپانێكی ئەو وڵاتە بەهەڵواسراوی نمایشكرد كە تۆمەتباربوون بە رفاندنی بازرگانێك.  ​ئەمڕۆ یەکشه‌ممه‌ 26ی ئه‌یلوولی 2021، مەولەوی شیر ئەحمەد عومەر، جێگری فەرمانڕەوای ھەڕات لە لێدوانێكیدا بۆ رۆژنامەنووسان، رایگەیاند:" ئەو چوار كەسە لە ویلایەتی ھەڕات بازرگانێك و كوڕەكەیان رفاندووە". عومەر، ئەوەشی ئاشكرا كرد، بۆ رزگاركردنی رفێندراوەكان ئۆپەراسیۆنێكیان ئەنجامداوە. جێگری فەرمانڕەوای ھەڕات ئاماژەی بەوەش كرد، ئەو چوار كەسە لە ئەنجامی پێكدادان لە كاتی ئۆپەراسیۆنەكەدا كوژراون كە تیایدا چەكدارێكی تاڵیبان برینداربووە.  مەولەوی شیر ئەحمەد عومەر، ئەوەشی خستەڕوو، تەرمی قاچاخچییە كوژراوەكانیان لە گۆڕەپانی چەڤك ھەڵواسیوەو وتی: "بۆ ئەوەی ببێتە پەند بۆ ئەوانی دیكە، تەرمی ئەوانەی كەسەكانیان رفاندووە لە گۆڕەپانەكەدا ھەڵواسران"

هاوڵاتى سەرۆكی پەرلەمانی كوردستان، رایگەیاند:" پەرلەمانی کوردستان لە خولی پێنجەمدا ھەوڵەکانی چڕ دەکاتەوە بۆ دەرکردنی ئەو یاسایانەی کە دەبنە مایەی بەھێزکردنی سێکتەرە ئابوورییە گشتییەکان جگە لە نەوت". ئەمرۆ چوارشەممە 22ی ئەیلوولی 2021.  لە میانی دیدارێكیدا لەگەڵ باڵیۆزی نوێی ئیسپانیا لە عێراق د.ڕێواز فایەق  ڕاشیگەیاندووە،  دەبوو ئەم بووژانەوەیە زۆر لەوە زیاتر بوایە ئەگەر شەڕی داعش ڕووبەڕووی ھەرێمی کوردستان نەبوایەتەوە.  ڕێواز فایەق، سەرۆكی پەرلەمانی كوردستان لە میانی کۆبوونەوەکەی لەگەڵ پێدرۆ مارتینێز، باڵیۆزی نوێی ئیسپانیا لە عێراق ئەوەیخستۆتەڕوو، ئەو بەرەو پێشەوەچوونانەی هەرێم ڕاستەوخۆ پەیوه‌ستن بەو ئارامی و سەقامگیرییەی کە لەکوردستاندا ھەیە، دەبوو ئەم بووژانەوەیە زۆر لەوە زیاتر بوایە ئەگەر شەڕی داعش ڕووبەڕووی ھەرێمی کوردستان نەبوایەتەوە. رێواز فایەق، ئەوەشی ئاشکراکردووە، پەرلەمانی کوردستان لە خولی پێنجەمدا ھەوڵەکانی چڕ دەکاتەوە بۆ دەرکردنی ئەو یاسایانەی کە دەبنە مایەی بەھێزکردنی سێکتەرە ئابوورییە گشتییەکان جگە لە نەوت، ھەروەھا ئەو یاسایانەی کە دڵنیایی بە وەبەرھێنەری بیانی دەدات بۆ پاراستنی سەرمایەکانیان.

  هاوڵاتى زانكۆی هۆپكینزی ئه‌مریكا ئاشكرایكرد كه‌ كۆی توشبوان به‌ ڤایرۆسی كۆرۆنا له‌ سه‌رتاسه‌ری جیهاندا گه‌یشتوه‌ته‌ زیاترله‌ 228 ملیۆن كه‌ و ژماره‌ی گیانله‌ده‌ستدانیش بۆ زیاترله‌ 4 ملیۆن و 600 هه‌زار به‌رزبوه‌ته‌وه‌. به‌پێی زانیارییه‌كانی زانكۆكه‌ تائێستا له‌ جیهاندا 228 ملیۆن و 113 هه‌زار و 556 كه‌س توشی ڤایرۆسی كۆرۆنا بون و 4 ملیۆن و 685 هه‌زارو 144 له‌و توشبوانه‌ش گیانیان له‌ده‌ستداوه‌. هۆپكینز ئاشكراشیكردوه‌ كه‌ كۆرۆنا زۆرترین زیانی له‌ ئه‌مریكا داوه‌ و له‌ پله‌ی یه‌كه‌می وڵاتانی جیهاندایه‌ به‌وه‌ی 673 هه‌زار و 464 كه‌سی لێ كوشتوه‌ و 42 ملیۆن و 48 هه‌زار و 376 كه‌سیش توشی ڤایرۆسه‌كه‌ بون. له‌ پله‌ی دووه‌میشدا به‌رازیل و پله‌ی سێیه‌مش هندستانه‌ كه‌ زۆرترین رێژه‌ی توشبون و گیانله‌ده‌ستدانیان هه‌یه‌.

هاوڵاتى  ئەمڕۆ یه‌كشەممە، نرخی یەک بەرمیل نەوتی خاوی برێنت بەپێی بازاڕی نەوتی جیھانی بە 75 دۆلار و 31 سەنت مامەڵەی پێوە دەکرێت، بەمەش بەراورد بە دوێنێ نرخی نەوت 27 سەنت دابەزیوە. ھاوکات بەپێی بۆرسەی بازاری جیهانی نەوت، نرخی بەرمیلێک نەوتی خاوی ئەمریکیش بە 71 دۆلار و 97 سەنت مامەڵەی پێوە دەکرێت. له‌ مانگی ته‌مموزی رابردوو بۆ یەکەمجار لە ماوەی سێ ساڵدا نرخی نەوتی خاوی برێنت بۆ زیاتر لە 76 دۆلار و حەوت سەنت بەرزبووەوە كه‌ ئێستا له‌و نرخه‌ نزیك بووه‌ته‌وه‌. بەپێی پێشبینییەکان لەمساڵدا بەراورد بە ساڵی رابردوو، خواست لەسەر نەوت زیاد دەکات و بۆ 96 ملیۆن و 400 ھەزار بەرمیل لە رۆژێکدا بەرز دەبێتەوە.

شاناز حەسەن پارێزگاری سلێمانی رایگەیاند:" بڕیاره‌ سبه‌ینێ هه‌ینی، یه‌كه‌م كاروانی ئه‌و به‌نزینه‌ بگاته‌ سلێمانی كه‌ وه‌زاره‌تی نه‌وتی عێراق بۆ شاره‌كانی هه‌رێمی كوردستان ته‌رخان كردوه‌". ئەمڕۆ پێنجشەممە 16ی ئەیلوولی 2021 هەڤاڵ ئەبوبەكر پارێزگاری سلێمانی لە لێدوانێكدا بەهاوڵاتی وت:" دوای هەوڵە بەردەوامەکانی وەزارەتی سامانە سروشتییەکان و پارێزگای سلێمانی و بەڕێوەبەرێتیی نەوت و کانزاکان و دڵسۆزان، بڕیارە سبەینێ یەکەم کاروانی بەنزینی تەرخانکراو لەلایەن وەزارەتی نەوتی عیراقەوە بگاتە سلێمانی". پارێزگاری سلێمانی جەختی لەوەشكردەوە:" نرخی فرۆشتنی بەهاوڵاتیان بە ٦۹٠ دینار دیاریکراوە و دەبێت بەو نرخە لە بەنزینخانەكاندا بفرۆشرێت". ئەمەش لە کاتێکدایە، ماوەیەکە لە هەرێمی کوردستان نرخی بەنزین بەرزبووەتەوە و بەپێی جۆری بەنزینەکە نرخی جیاوازی لەسەر دانراوە. پێشووتریش کەریم عەلی، سەرۆکی لیژنەی پیشەسازی و وزە لە ئەنجوومەنی پارێزگای سلێمانی رایگەیاند، هەرێمی کوردستان رۆژانە پێویستی بە پێنج بۆ شەش ملیۆن لیتر بەنزینە و تەنیا نەوتی خاو بدرێتە پاڵاوگە ناوخۆییەکان، کێشەی گرانیی بەنزین چارەسەر دەبێت. هاوكات دوێنێ چوارشه‌ممه‌  جوتبار عادل، وته‌بێژی حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان له‌ كۆنگره‌یه‌كی رۆژنامه‌وانیدا رایگه‌یاند:" ئه‌و بڕه‌ سوته‌مه‌نییه‌ی دێته‌ هه‌رێمه‌وه‌ به‌شی پێداویستیی ناوخۆ ناكات و هه‌رێم پێویستی به‌ شه‌ش ملیۆن لیتره‌و له‌ حكومه‌تی عێراقه‌وه‌ ته‌نها یه‌ك ملیۆن لیتر دێت، ئه‌مه‌ش وایكردوه‌ نرخی به‌نزین به‌رز بێت". به‌گوێره‌ی نوسراوێكی وه‌زاره‌تی نه‌وتی عێراق، كه‌ واژۆی ئیحسان موسا غانم به‌ڕێوه‌به‌ری گشتی ده‌سته‌ی دابینكردنی به‌نزینی له‌سه‌ره‌ و رۆژی 28ی (ئاب/)ی 2021 ده‌رچوه‌ تێیدا هاتوه‌، له‌سه‌ر بنه‌مای ره‌زامه‌ندی وه‌زیری نه‌وت و داواكاری وه‌زاره‌تی سامانه‌ سروشتیه‌كانی هه‌رێمی كوردستان، به‌هۆی ئه‌و بارودۆخه‌ سه‌خته‌ی هه‌رێم پێیدا تیپه‌ڕده‌بێت بڕیاردرا بڕی 1080 مه‌تر سێجا به‌نزین له‌ كۆمپانیای به‌رهه‌مه‌ نه‌وتیه‌كانی پارێزگای نه‌ینه‌واوه‌ بۆ هه‌رێمی كوردستان بنێردرێت.

هاوڵاتى به‌ریتانیا، ئه‌مه‌ریکا و ئوسترالیا گه‌یشتنه‌ رێککه‌وتنێکى ئه‌منیى دژ به‌ چین واژۆ کرد که‌ له‌ بوارى به‌رگریدا زانیارى ته‌کنیکى ئه‌و ژێر ده‌ریایانه‌ى که‌ به‌ وزه‌ى ئه‌تۆمیى کارده‌که‌ن له‌ خۆده‌گرێت و له‌نێوان خۆیاندا دابه‌ش ده‌کرێت. بۆریس جۆنسۆن سه‌رۆکى حکومه‌تى به‌ریتانیا، جۆ بایدن سه‌رۆکى ئه‌مه‌ریکا و سکۆت مۆریسۆن سه‌رۆکى حکومه‌تى ئوسترالیا، له‌ راگه‌یه‌ندراوێکى ھاوبه‌شدا، ده‌ستپێکردنى ھاوبه‌شییه‌کى نوێى ئه‌منییان به‌ ناوى "Aukus" که‌ له‌ کورتکراوه‌ى ناوى ھه‌رسێ وڵات پێکھاتووه‌ ئاشکرا کرد. له‌ راگه‌یه‌ندراوه‌که‌یاندا ئاماژه‌ به‌وه‌کراوه‌ که‌ هه‌ر سێ وڵات، پاڵپشتیى که‌شتیگه‌لیى شاھانه‌ى ئوسترالیا ده‌که‌ن بۆ به‌ده‌ستھێنانى ئه‌و ژێرده‌ریایانه‌ى که‌ به‌ وزه‌ى ئه‌تۆمیى کارده‌که‌ن و به‌ده‌ستھێنانى ژێرده‌ریاى ئه‌تۆمى له‌لایه‌ن ئوسترالیاوه‌، پاڵپشتى ده‌کات له‌ سه‌قامگیریى له‌ زه‌ریاى ھێمن و زه‌ریاى ئه‌تله‌سى و بۆ پاڵپشتیکردنى به‌ھا ھاوبه‌ش و به‌رژه‌وه‌ندییه‌کانى ئه‌و وڵاتانه‌ به‌کارى ده‌ھێنێت. هاوکات، له‌راگه‌یه‌ندراوه‌ هاوبه‌شه‌که‌ى هه‌ر سێ وڵاتدا هاتووه‌، ئامانجییان ئه‌وه‌یه‌ "به‌زووترین کات" ئوسترالیا، بتوانێت ئه‌م توانایه‌ به‌کاربھێنێت کار له‌سه‌ر تواناکانى بوارى ئه‌لیکترۆنی، ژیریى ئه‌لیکترۆنى و تواناى ژێرده‌ریاکان ده‌کرێت. هاوکات، بۆریس جۆنسۆن سه‌رۆکى حکومه‌تى به‌ریتانیا، رێککه‌وتنه‌که‌ى به‌ ھاوپه‌یمانیى سروشتیی وه‌سیف کرد و راشیگه‌یاند:" "ھه‌رسێ وڵاته‌که‌ له‌ ھه‌موو کات زیاتر له‌یه‌ک نزیک بوونه‌ته‌وه‌ و ئه‌م ھاوبه‌شییه‌، بۆ به‌رگریکردن له‌ به‌رژه‌وه‌ندییه‌کانمان و پارێزگاریکردن له‌ مافه‌کانمان تاکو دێت گرنگتر ده‌بێت". هه‌ر سێ وڵات کۆکن له‌سه‌ر ئه‌وه‌ى که‌ بۆ به‌رگریکردن له‌ به‌رژه‌وه‌ندییه‌کانیان له‌ ناوچه‌ى زه‌ریاکانى ھێمن-ئه‌تڵه‌س له‌ به‌رامبه‌ر ھێزى سه‌ربازیى چین که‌ له‌ په‌ره‌سه‌ندندایه‌، رێککه‌وتنه‌که‌ به‌ خاوه‌نى گرنگییه‌کى گه‌وره‌یه‌ى داده‌نێن. هه‌ر سێ وڵاته‌که‌، له‌ به‌رامبه‌ر زیادبوونى ھه‌ژموونى چین، که‌شتیى فڕۆکه‌ھه‌ڵگرى (HMS Queen Elizabeth)ى به‌ریتانى له‌ ناوچه‌ى زه‌ریاکانى ھێمن-ئه‌تڵه‌سى جگیرکراوه‌.

  نامۆ سەربەست   بەپێی شیكردنەوەی ئەو وێنانەی ئاژانسی ئەسۆشیەیتد پرێس لەمانگە دەستكردەكانەوە وەریگرتووە، لەم چەند هەفتەیەی دوایدا، ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا پێشكەوتوترین سیستمی بەرگری موشەكی و باترییەكانی سیستمی پاتریۆتی لەشانشینی عەرەبیی سعودی كشاندووەتەوە، تەنانەت لە ئەو كاتانەشدا كە سعودیە رووبەڕووی هێرشی بەردەاوم دەبوەوە لەلایەن حوسییەكانی یەمەنەوە. دووبارە دابەشكردنەوەی بەرگرییەكان لەبنكەی ئاسمانیی شازادە سوڵتان لەدەرەوەی شاری ریازی پایتەختی سعودیە لەكاتێكدا بوو، هاوپەیمانەكانی ئەمریكا لەوڵاتەكانی كەنداوی عەرەبی، بەدوودڵییەوە چاودێریی كشانەوە فەوزاوییەكەی هێزەكانی ئەمریكایان دەكرد لەئەفغانستان، لە نێویاندا ئەو كشانەوانەی لەدواساتەكاندا لەفڕۆكەخانەی كابولدا كران. لەكاتێكدا هێشتا دەیان هەزار سەربازی ئەمریكی لەهەموو بەشەكانی نیمچەدورگەی عەرەبیدان و وەك بارستاییەكی بەهێزن بۆ راگرتنی هاوسەنگی لەبەرامبەر ئێراندا، بەڵام وڵاتە عەرەبیەكانی كەنداو دوودڵن سەبارەت بەپلانەكانی داهاتووی ویلاتە یەكگرتووەكان، كە هەست بەزیاتربوونی هەڕەشەكان دەكەن لەئاسیادا و ئەوەش وادەكات بوونی ئەو بەرگرییە موشەكییانە زۆر پێویست بێت. هەروەها گرژییەكان تائێستا زۆر توندن و پێدەچێت گفتوگۆ راگیراوەكانی ڤیەننا لەنێوان ئێران و هێزە جیهانییەكاندا لەسەر بەرنامە ئەتۆمییەكەی، بەتەواوی لەناوبچێت و بە ئەوەش مەترسیی رووبەڕووبوونەوەی راستەوخۆ لەداهاتوودا زیاتر دەبێت لەناوچەكەدا. رایس كریستیان ئۆلریشن، لێكۆڵەر لەپەیمانگای جەمیس بەیكەر بۆ سیاسەتی گشتی بە ئەسۆشیەیتد پرێسی راگەیاند:»بۆچوونەكان گرنگن، جا چ لەواقعێكی ساردەوە هاتبێتن یان نا، بۆچوونەكەش لە دیدی زۆر لەو كەسانەوە كە دەسەڵاتی بڕیار دروستكردنیان هەیە لەناوچەكەدا زۆر ئاشكرایە، ئەویش ئەوەیە كە ویلایەتە یەكگرتووەكان وەكو جاران پابەند نییە بەرامبەر وڵاتانی كەنداو». ئۆلریشن راشیگەیاند:»لەدیدی سعودیەوە ئێستا وادەبینن كە ئۆباما و ترەمپ و بایدن – سێ سەرۆكی دوا بەیەكی ئەمریكا – بڕیاری ئەوتۆ دەدەن كەتاڕادەیەك ئاماژەیە بۆ دەستبەرداربوونە لێیان». بنكەی ئاسمانیی شازادە سوڵتان كە نزیكەی 115 كیلۆمەتر لەباشوری رۆژهەڵاتی ریازەوە دوورە، لەساڵی 2019ەوە دوای ئەوەی بەموشەك و فڕۆكە هێرشكرایە سەر سەنتەری بەرهەمهێنانی نەوت (ئارامكۆ) لەشانشینی سعودیە، چەند هەزار سەربازێكی ئەمریكی تێدا جێگیر بوو. سەرەڕای ئەوەی ئەوكات حوسییەكان بەرپرسیارێتی خۆیان لەهێرشەكان راگەیاند، بەڵام بەپێی وتەی شارەزایان و ئەو پاشماوە مادەییانەی موشەك و فڕۆكەكان بەجێیانهێشتووە، پێدەچێت هێرشەكان ئێران كردبێتنی، بەڵام وێڕای ئەوەی ئێران لەمانۆڕێكی سەربازییدا، درۆنی هاوشێوەی بەكارهێنا، حكومەتی تاران رەتیكردەوە دەستی هەبێت لەو هێرشانەدا. لەباشوری خۆرئاوای مەدرەجی بنكە ئاسمانییەكەدا، ناوچەیەك هەیە رووبەرەكەی كیلۆمەترێكی چوارگۆشەیە. لەوێدا هێزە ئەمریكییەكان باتری موشەكەكانی پاتریۆت و یەكەی (تێرمیناڵ های ئەڵتیتیود ئێر دیفێنس Terminal High Altitude Air defense) یان داناوە كە سیستمێكی پێشكەوتووی بەرگری موشەكییەو بە  پاد Thad ناودەبرێت. بەپێی ئەو وێنەیەی مانگە دەستكردەكان كەكۆمپانیای پلانت لابز دابینی كردووە، سیستمی بەرگریی موشەكیی Thad ی ئەمریكی دەتوانێت موشەكە بالیستییەكان لە بەرزاییەكی بەرزتر لەموشەكی پاتریۆت بتەقێنێتەوە، ئەو وێنانەشی لەكۆتایی مانگی ئابدا دەست ئاژانسی ئەسۆشیەیتد پرێس كەوتوون، دەریدەخەن كە وێڕای بوونی جوڵەی ئۆتۆمبێلەكان، بەڵام هەندێك لەپاترییەكانی سیستمی پاتریۆت لەناوچەكەدا نەماون. دواتریش رۆژی هەینی 10ی ئەیلول وێنە ئێچ دیەكانی پلانت لابز دەریخست كە ناوچەكە چۆڵكراوە لە باترییەكان و هیچ چالاكییەكی تێدا نەماوە. چەند مانگێكە دەنگۆی دووبارە بڵاوكردنەوەی موشەكەكان هەیە، بەشێكی بۆ ئەو ویستەی بەرپرسە ئەمریكییەكان دەگەڕێتەوە بۆ ئەوەی بە (ململانێی زلهێزەكان) ناوی دەبەن لەگەڵ چین و روسیادا، كە ئاماژەكانی لەئاسۆوە دەركەوتووە. لەگەڵ ئەوەشدا كشانەوەكە لەكاتێكدایە كە حوسییەكان بەدرۆن هێرشیان كردەسەر سعودیە و هەشت كەس بریندار بوون و فڕۆكەیەكیش لەفڕۆكەخانەی ئەبهای سعودیە زیانی پێكەوت، ئەمە لەكاتێكدایە كە شانشینەكە لەئازاری 2005ەوە لە جەنگێكی تراجیدیدایە لەگەڵ حوسییەكاندا. سەبارەت بە كشانەوەی سیستمەكانی بەرگری، جۆن كێربی وتەبێژی وەزارەتی بەرگری ئەمریكا، دوای پرسیارلێكردنی لەلایەن ئەسۆشیەیتد پرێسەوە، دانی نا بەوەی:»هەندێك یەكەی بەرگریی دیاریكراو دووبارە بڵاوكراونەتەوە، ویلایەتە یەكگرتووەكان پارێزگاریی لەپابەندییەكی قوڵ و فراوان كردووە بەرامبەر هاوپەیمانەكانی لەڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا». هاوكات ئاشكراشیكرد:»وەزارەتی بەرگری دەیان هەزار سەربازی لەوێ هەیە، ئەوە سەرەڕای دۆخی سەربازیی پشتیوانیكراو لەڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست كە نوێنەرایەتی هەندێك لەپێشكەوتوترین توانا ئاسمانی و دەریاییەكانمان دەكەن، ئەوانەش بۆ پشتیوانیكردنی بەرژەوەندییە نیشتیمانییەكانی ویلایەتە یەكگرتووەكان و هاوبەشییە هەرێمایەتییەكانمان». لەبەیاننامەیەكیشدا كە وەزارەتی بەرگری سعودیە بۆ ئەسۆشیەیتد پرێسی نارد سەبارەت بەو بابەتە، وێڕای داننان بەكێشانەوەی سیستمی بەرگرییە موشەكییەكانی ئەمریكا، بەڵام پەیوەندییەكانی لەگەڵ ویلایەتە یەكگرتووەكاندا بە «بەهێز و مێژوویی و درێژخایەن» لەقەڵەمداو وتی سوپای سعودیە «دەتوانێت بەرگری لەخاكەكەی و دەریاكانی و ئاسمانەكانی بكات و گەلەكەی بپارێزێت». بەیاننامەكە ئەوەشی تێدا هاتبوو كە «دووبارە بڵاوكردنەوەی هەندێك لەتوانا بەرگرییەكانی ویلایەتە یەكگرتووەكان لەناوچەكە، لەڕێی لێكتێگەیشتنی هاوبەش و دووبارە رێكخستنەوەی ستراتیجییە بەرگرییەكاندا بووە». وێڕای ئەو جەختكردنەوانە، شازادە توركی ئەلفەیسەڵ سەرۆكی پێشوی دەزگای هەواڵگریی سعودیە، كە زۆرجار لێدوانە ئاشكراكانی دەربڕی بیركردنەوە نهێنییەكانی خێزانی ئال سعودی دەسەڵاتدارە، ئۆپراسیۆنی دووبارە بڵاوكردنەوەی موشەكەكانی پاتریۆتی بەستەوە بەپەیوەندی نێوان واشنتۆن و ریازەوە. ئەو شازادەیە لەچاوپێكەوتنێكدا بەتۆڕی سی ئێن بی سی CNBC ئەمریكی راگەیاند:» ئێمە پێویستمان بەدڵنیاكردنەوە هەیە سەبارەت بە پابەندیی ئەمریكی، بۆ نموونە موشەكی پاتریۆتەكان نەكشێنێتەوە لەكاتێكدا سعودیە رووبەڕووی هێرشی موشەكی و هێرشی فڕۆكەی بێفڕۆكەوان دەبێتەوە، نەك تەنیا لە یەمەنەوە، بەڵكو لە ئێرانیشەوە». بڕیاربوو لوید ئۆستن وەزیری بەرگریی ئەمریكا لەگەشتەكەیدا بۆ رۆژهەڵاتی ناوەڕاست كە لەم رۆژانەی دواییدا كردی، بچێت بۆ سعودیە، بەڵام بەهۆی ئەوەی بەرپرسانی پەنتاگۆن بەكێشەی جەدوەلی كاتەكانەوە ناویانبرد، سەردانەكەی هەڵوەشاندەوە و نەچوو. دوای كشاندنەوەی بەرگرییە موشەكییەكانیش، سعودیە ئامادە نەبوو قسە لەسەر هەڵوەشاندنەوەی سەردانەكەی ئۆستن بكات. لەلایەكی دیكەوە، شانشینی عەرەبی سعودی خۆی چەند باترییەكی پاترۆتی تایبەت بەخۆی هەیە و بۆ هەر ئامانجێك دوو موشەك دەتەقێنێت، بەڵام لەگەڵ هەڵمەتی حوسییەكاندا، تێچووەكەی زۆر زیاتر بووە، چونكە هەر موشەكێكی پاتریۆت نرخەكەی سێ ملیۆن دۆلارە. سعودیە دەشڵێت بەنزیكەیی هەموو ئەو موشەك و درۆنەكانی گیراونەتە شانشینەكە، خستوونیەتە خوارەوە، ئەوەش رێژەیەكی هێندە بەرزە شارەزاكان گومانیان لەڕاستییەكەی هەیە. لەمانگی نیساندا یۆنان رەزامەندیی نیشاندا لەسەر ئەوەی باتریەكی پاتریۆت بەقەرز بداتە حكومەتی سعودیە تا بەكاری بهێنێت، بەڵام ئەوە بەتەنیا بەس نییە و لەئێستادا كشانەوەی ئەمریكییەكان دۆخێكی لێڵ و نادڵنیایی لەناوچەكەدا دروستكردووە، بەتایبەتی سەبارەت بەهەڵوێست و پلانەكانی داهاتوو، هەر بۆیە سعودیە و وڵاتانی تری كەنداو، هەنگاو دەنێن بەرەو ئاساییكردنەوەی پەیوەندییەكان و دروستكردنی پەیوەندی دیبلۆماسی لەگەڵ ئێراندا، وەك پێشخان وەرگرتنێك بۆ ئەگەری پشتێكردنی ئەمریكا. لەو بارەیەشەوە كریستیان ئۆلریشن رایگەیاند:»پێم وایە لەلێدوانەكانی بایدندا سەبارەت بەئەفغانستان ئەو شێوازەمان بەئاشكرا بینی كە بەرژەوەندییەكانی ویلایەتە یەكگرتووەكان دەخاتە پێش هەموو شتێكەوە، ئاشكراشە ئەوە بێهیواییەكی لای هاوبەش و هاوپەیمانەكانی ئەمریكا لەسەرتاسەری جیهاندا دروستكرد، كە هیوایان وابوو دوای ترەمپ شتێكی جیاواز دەبینن». هەروەها راشیگەیاند:»ئەوە بەتەواوی هاوشێوەی مەنهەجەكەی (لەپێشدا ئەمریكا)ی ترەمپە و تەنیا لەهجەكەی گۆڕاوە».

هاوڵاتى  وەزارەتی تەندروستی هەرێمی کوردستان ئاماری رۆژانەی تایبەت بە ڤایرۆسی کۆرۆنای بڵاوکردەوە و رایگەیاند:" 1214 تووشبووی دیکە تۆمارکراون و 17 تووشبووی دیکەش گیانیان لەدەستداوە. بەپێی راگەیێندراوی رۆژانەی وەزارەتی تەندروستی، لە 24 كاتژمێری رابردوودا نۆ هەزار و 215 پشکنینی تایبەت بە ڤایرۆسی کۆرۆنا کراون، ئەنجامی پشکنینی 1214 کەسیان پۆزەتیڤ بووە، زۆرترین تووشبوو لە سنووری پارێزگای سلێمانی بووە و کەمترینیش لە هەڵەبجە. ئەو 17 تووشبووەی گیانیان لەدەستداوە، شەشیان لە هەولێر، پێنجیان لە دهۆک، سیانیان لە سلێمانی و سیانەکەی دیکەشیان لە هەڵەبجە بوون. هەروەها 1380 تووشبووی پێشووی ڤایرۆسەکەش چاکبوونەتەوە، زۆرترینیان لە سنووری پارێزگای هەولێر و کەمترینیان لە هەڵەبجە بوون. تاوەکو ئێستا لە هەرێمی کوردستان دوو ملیۆن و 975 هەزار و 18 پشکنینی تایبەت بە ڤایرۆسی کۆرۆنا کراون، ئەنجامی پشکنینی 310 هەزار و 550 کەسیان پۆزەتیڤ بوون، 274 هەزار و 804 تووشبوویان چاکبوونەتەوە و پێنج هەزار و 597 تووشبووش گیانیان لەدەستداوە، 30 هەزار و 149 تووشبووش لەژێر چارەسەردان.