.jpeg)
هاوڵاتی لە شاری حەسەکەی رۆژئاوای کوردستان، شەڕ و پێکدادان لە نێوان سوپای سووریا و هێزەکانی بەرگریی نیشتمانی روویدا و بەردەوامە. بەهۆی شەڕەکەوە دەیان خێزان ئاوارەبوون و دەوامی قوتابخانەکانیش وەستێندراوە. زۆرینەی سنووری پارێزگای حەسەکە لە ژێر دەسەڵاتی هێزەکانی سووریای دیموکرات – هەسەدە دایە، تەنها ناوچەیەک نەبێت پێی دەگوترێت، "ناوچەی چوارگۆشەی ئەمنی"، لە ژێر دەسەڵاتی حکومەتی سووریادایە و شەڕ و پێکدادانەکە لەوێ روویداوە. هەرچەندە دەگوترێت ژمارەیەک سەرباز و چەکدار لە هەردوولا کوژراو و برینداربوون، بەڵام تا ئێستا میدیای فەرمی سووریا و لایەنە پەیوەندیدارەکان هیچ ئامارێکی فەرمییان لەوبارەوە بڵاونەکردووەتەوە. لەبارەی هۆکاری روودانی شەڕەکەش، سەرچاوەکە ئاماژەی بەوەش کرد، ماوەی چەند رۆژێکە حکومەتی سووریا هەوڵدەدات عەبدولقادر حەمۆ، فەرماندەی هێزەکانی بەرگریی نیشتمانی بگۆڕێت، بەهۆی بوونی ناکۆکی لەگەڵ سەرۆکی عەشیرەتی جبوور، بەڵام عەبدولقادر حەمۆ ئەو چەندەی رەتکردووەتەوە و بەهۆیەوە شەڕ و پێکدادان روویداوە. بەگوێره‌ى زانیاریه‌كان لەشەوی ڕابردووەوە تا بەرەبەیانی ئەمڕۆ شەڕ بەردەوام بوه‌و خەڵکی حەسەکەش بەهۆی سه‌ختى شه‌ڕه‌كه‌وه ترسێكى زۆریان هه‌یه‌و سەرجەم قوتابخانەو فەرمانگە بازرگانییەکانی ناوچه‌ى ئەمنی ژێر ده‌سه‌ڵاتى هێزه‌كانى سوریا داخراون. دیفاع ئەلوەته‌نی لەساڵی 2011 لەلایەن حکومەتی دیمەشقەوە لەگەڵ دەستپێکردنی شۆڕشی سوریا دامەزراوه.
هاوڵاتی سەرۆکی ئەمەریکا لە وتارێکیدا لە کۆبوونەوەی کۆمەڵەی گشتیی نەتەوە یەکگرتووەکان جەختی کردەوە لەوەی واشنتۆن پابەندە بە کارکردن بۆ ئەوەی ئێران دەستی بە چەکی ئەتۆمی نەگات. جۆ بایدن، سەرۆکی ئەمەریکا لە وتەی دەستپێکی کارەکانی کۆمەڵەی گشتی نەتەوە یەکگرتوەکان لە خولی (78)مین، وتی: واشنتۆن پشتیوانی فراوانکردنی ئەنجونەنی ئاسایشی سەر بە نەتەوە یەکگرتوەکان دەکات. وتیشی: داهاتومان، داهاتویەکی هاوبەشە و پێویستە پێکەوە روبەڕوی ئاڵنگارییەکان ببینەوە، بەتایبەت لە پرسی پەتا و نەخۆشیی، هەروەها دەبێت ئاگاداری کودەتا سەربازییەکان بین لە ئەفەریقا. سەبارەت بە پرسی چەکی ئەتۆمیش، بایدن جەختی کردەوە لەوەی واشنتۆن پابەندە بە کارکردن بۆ ئەوەی ئێران دەستی بە چەکی ئەتۆمی نەگات و باسی لەوەکردکە" لە چەند رۆژی رابردوو، پێنج هاووڵاتیی ئەمریکی لەلایەن ئێرانەوە ئازادکران و بە فڕۆکەیەک رەوانەی ئەمریکا کرانەوە، لە بەرامبەردا ئەمریکا شەش ملیار دۆلار پارەی بلۆککراوی ئێرانی گەڕاندەوە، سەرەڕای ئەو رێککەوتنە، بایدن جارێکی دیکە هەڵوێستە تووندەکەی ئیدارەکەی بەرامبەر بە بەرنامەی چەکی ئەتۆمیی ئێران دووپاتکردەوە"ز سەرۆکی ئەمەریکا وتیشی، "لەگەڵ هاوبەشەکانمان کار دەکەین بۆ تاوتوێکردنی چالاکییەکانی ئێران کە ناسەقامگیریی و مەترسی بۆ سەر ئاسایشی ناوچەکە و جیهانیش دروست کردووە. سووریشین لە پابەندییمان کە هەرگیز نابێت ئێران چەکی ئەتۆمی بەدەستبهێنێت." لەبارەی گۆڕانکاری کەشوهەواشەوە بایدن وتی: مەترسییەکانی گۆڕانکاری کەشوهەوا بۆسەر هەمو جیهان مەترسییە، پێویستە لەم دەیەیەدا کار لەسەر کەمکردنەوەی گازە گەرمەکان بکرێت بەرێژەی 30٪، بۆ ئەمەش کارکردن و هەماهەنگی لەگەڵ چین گرنگە.
هاوڵاتی بەرپرسانی لیبیا داوا لەرۆژنامەنووسان دەکەن شاری دەرەنای لیبیا بە جێبهێڵن و نەتەوە یەکگرتووەکانیش داوای لێکۆڵینەوە لە هۆکاری داڕمانی بەنداوی دێرنە دەکات. وەزیری فڕۆکەوانی مەدەنی لە حکومەتی رۆژهەڵاتی لیبیا هیشام ئەبوشەکیوات بە ئاژانسی رۆیتەرزی راگەیاند، بەرپرسانی وڵات داوایان لە رۆژنامەنووسان کردووە شاری دەرەنا بەجێبهێڵن، ئەمەش بەهۆی ئەوەی ژمارەییەکی زۆری رۆژنامەنووس لەو شارەن و کارەکانی تیمی فریاگوزارییان قورس کردووە. ئاماژەی بەوەشکرد، "ئەمەش هەوڵێکە بۆ ئەوەی تیمەکانی رزگارکردن کارەکانییان بە شێوەیەکی ئاسانتر و کاریگەرتر ئەنجام بدەن". ئەمڕۆ چەندین دەزگای راگەیاندن رایانگەیاند، بەرپرسانی لیبیا داوایان لە رۆژنامەنووسان کردووە شاری دەرەنا بەجێبهێڵن. هاوکات فەرحان حەق جێگری وتەبێژی سکرتێری گشتی نەتەوە یەکگرتووەکان رایگەیاند، ئەرکی حکومەت و دەسەڵاتدارانی جیهانە کە لێکۆڵینەوە لە هۆکاری داڕمانی بەنداوی دێرنە لە لیبیا بکەن کە بەهۆیەوە هەزاران هاوڵاتی گیانیان لەدەست داو ژمارەیەکیش بێسەروشوێن بون. جێگری وتەبێژی سکرتێری گشتی نەتەوە یەکگرتووەکان باسی لەوەشکرد، هیوادارن ئەو پشتگیرییە مرۆییانەی کە بۆ زیانلێکەوتوانی لیبیا نیشاندراوە بکرێتە هاوکاری دارایی و بۆیان بنێردرێت. دوای نیوەڕۆی رۆژی یەکشەممەی هەفتەی رابردوو، بەهۆی زریانی دانیاڵەوە، دوو بەنداو لە لیبیا تەقییەوە، کاتێک لافاو دروست بوو، بووە هۆی ڕاماڵینی باڵەخانەکان و گیان لەدەستدانی هەزاران کەس. هەروەها دەسەڵاتدارانی لیبیا بڵاویان کردەوە، کە بەلایەنی کەمەوە 2300 کەس بەو هۆیەوە گیانیان لەدەستداوە، هەروەها تامر رەمەزان، بەرپرسی فیدراسیۆنی نێودەوڵەتی خاچی سوور و مانگی سوور گوتی: 10 هەزار کەس بێسەروشوێن بوونە لە ئەنجامی لافاوەکەی شاری دەرەنا.
هاوڵاتی ئاگرێکی گەورە لە فرۆکەخانەی عەربەت کەوتەوە، بەڵام تا ئێستا هۆکاری رودانی ئاگرەکە دیار نییە. کەمێک لەمەوبەر ئاگرێکی گەورە لە فرۆکەخانەی کشتوکاڵی عەربەت کەوتەوە و هەندێک شایەتحاڵ باس لەوە دەکەن کە گوێیان لە دەنگێکی گەورە بووە. چەند سەرچاوەیەکی نافەرمی ئاماژە بەوە دەکەن کە فرۆکەخانەکە بە درۆن هێرشی کرابێتە سەر و کوژراو و بریندار هەیە.
هاوڵاتی بەرێوەبەری راگەیاندنی دەستەی کەشناسی عێراق رایگەیاند، لەگەڵ کۆتایی مانگی (ئەیلول/9)ی ئه‌مساڵ، وەرزی هاوینیش کۆتایی دێت و پلەکانی گەرما بەرەو نزمبونەوە دەچن، بەڵام هێشتا هیچ ئاماژەیەک بۆ بارانبارین تۆمارنەکراوە. عامر جابری، به‌ڕێوه‌به‌ری راگه‌یاندنی ده‌سته‌ی كه‌شناسی عێراق رایگه‌یاند، كۆتایی ئه‌م مانگه هاوینی ئه‌مساڵ كۆتایی دێت و گوتیشی: پێشبینی ده‌كرێت له هه‌ندێك سات له باشووری وڵات پله‌كانی گه‌رما به‌شێوه‌ی كاتی به‌رز ببنه‌وه، به‌ڵام به گشتی تا كۆتایی ئه‌م مانگه پله‌كانی گه‌رما روو له نزمبوونه‌وه ده‌كه‌ن. ئاماژه‌ی به‌وه‌شدا، هه‌رچه‌ند له‌م ماوه‌یه‌دا بارانبارین و زریان چه‌ند وڵاتێكی گرتووه‌ته‌وه، به‌ڵام پێشبینییه‌كان بۆ عێراق هیچ ئاماژه‌یه‌كی بۆ دابارین و هه‌ڵكردنی نزمه پاڵه‌په‌ستۆ بۆ رۆژانی داهاتوو له عێراق تۆمارنه‌كردووه. هاوکات پێشتریش گاڤین شمیت زانای بواری کەشناسی لە دەزگای ئاسمانی ناسا رایگەیاند، هاوینی ئەمساڵ گەرمترین هاوینی مێژو بوە، ئەوەش لە بەرزبونەوەی پلەکانی گەرمای وڵاتانی ئەمریکا و ئەوروپا و چین بەدی دەکرێت. ئاماژەی بەوەشکرد، هۆکاری گەرمبونی زەویش بەو شێوەیە، دەگەرێتەوە بۆ دەردانی گازە گەرمەکان بۆ نێو بەرگەهەوای زەوی.
هاوڵاتی رەجەب تەیب ئەردۆغان، سەرۆککۆماری تورکیا رایگەیاند، ئەگەر پێویست بکات وڵاتەکەی خەونی بوون بە ئەندامی یەکێتی ئەوروپا کۆتایی پێ دەهێنێت. ئەمڕۆ 16ی ئەیلولی 2023، سەرۆککۆماری تورکیا لە کۆنگرەیەکی رۆژنامەوانیدا رایگەیاند، "یەکێتی ئەوروپا هەوڵ دەدات پەیوەندییەکانی لەگەڵ ئێمە تێکبدات، ئێمەش بارودۆخەکە هەڵدەسەنگێنین و ئەگەر پێویست بکات ماڵئاوایی لە یەکێتی ئەوروپا دەکەین." وتەکانی ئەردۆغان دوای ئەوە دێت کە لە راپۆرتێکی نوێی پەرلەمانی ئەروپادا هاتووە، "پرۆسەی بوون بە ئەندامی تورکیا لە یەکێتی ئەوروپا ناکرێت لەم بارودۆخەدا دەستپێبکاتەوە." تورکیا لە ساڵی 1999 داواکاری پێشکەش کرد بۆ بوون بە ئەندام لە یەکێتی ئەوروپا و گفتوگۆکان لەسەر ئەندامێتی وڵاتەکە لەساڵی 2005 دەستیپێکرد بەڵام دانوستانەکان لەساڵی 2018 لەلایەن پەرلەمانی ئەوروپاوە وەستێندران بەهۆی "پاشەکشێی دیموکراسی" لە تورکیا.
هاوڵاتی جێگری فه‌رمانده‌ی هه‌رێمی سێهه‌می ده‌ریایی سوپای پاسدارانی ئێران ئه‌مڕۆ هه‌ینی رایگه‌یاند، ده‌ستیان به‌سه‌ر دو كه‌شتی بیانیدا گرتوه كه یه‌ك ملیۆن و 500 هه‌زار لیتر سوته‌مه‌نی قاچاخیان هه‌ڵگرتبو، هه‌روه‌ها 37 كه‌سیشیان ده‌ستگیركردوه كه ئه‌ندامی تیمی ئه‌و دو كه‌شتیه بون. محه‌ممه‌د شه‌ریف شێر عه‌لی جێگری فه‌رمانده‌ی هه‌رێمی سێهه‌می ده‌ریایی سوپای پاسداران دەڵێت، ئەو دوو کەشتییە لە لایەن سوپای پاسدارانەوە دەستبەسەر کراون نەوتی قاچاخیان پێبووە و ئاڵای هەریەک لە ولاتان پاناما و تانزانیایان لەسەر بووە. ئاماژەی بۆ ئەوەشکرد، ئەو کەشتییانە دوو رۆژ لەوە پێش دەستیان بەسەردا گیراوەو بە شێوەی بەردەوام نەوت و غازی ئێرانیان لە کەنداو بە قاچاخ گواستۆتەوە. ئەو بەرپرسەی سوپای پاسداران دەشڵێت، کەشتییەکان گوێزراونەتەوە بۆ بەندەری ماهشەهر و ٣٧ کەس کە لەو کەشتییە کاریان ئەکرد، دراونەتە دادگا و لێکۆڵینەوەیان لەگەڵ دەکرێت.
هاوڵاتی نوسینگەی سەرۆکوەزیرانی عێراق راگەیاندراوێکی لەبارەی کۆبونەوەی ئەمڕۆی شاندی حکومەتی هەرێم و محەممەد شیاع سودانی بڵاوکردەوە و دەڵێت، جەختکراوەتەوە لەسەر چارەسەرکردنی کیشە یاسایی و داراییەکانی نیوان هەولێر و بەغدا بەپێی دەستوور. لە راگەیاندراوەکەدا هاتووە کە محەممەد شیاع سودانی، سه‌رۆكوه‌زیرانی عێراق وتویەتی، "حکومەت کاری کردوە و بەردەوامە لە کارکردن بۆ دڵنیابون لەوەی کە مەرجەکانی ژیانێکی شایستە بۆ هاوڵاتیانی عێراق دابین بکرێت، بە هاوڵاتیانی هەرێمی کوردستانیشەوە." هاوکات باس لەوەش کراوە کە جەختکراوەتەوە لەسەر "چارەسەکردنى کێشە یاسایی و داراییەکانى نێوان حکومەتى فیدراڵ و هەرێم بەگوێرەى دەستوور و یاسا." لە راگەیاندراوەکە ئەوەش هاتووە کە سەرۆکوەزیرانی عێراق "جدیەتى حکومەتى عێراقى نیشاندا بۆ دۆزینەوەى چارەسەرێکى ریشەیی بۆ مامەڵەکردن لەگەڵ هەرێمى کوردستان." تا ئێستا نزیکەی 20 جار شاندی حکومەتی هەرێم سەردانی عێراقی کردووە بۆ چارەسەرکردنی کێشەی مودجە و ناردنی شایستە داراییەکانی هەرێم، بەڵام سەرجەمیان بێ ئەنجام بوون.
هاوڵاتی ئەندامێکی شاندی حکومەتی هەرێم لە بەغدا رایگەیاند، کۆبونەوەیان لەگەڵ محەممەد شیاع سودانی، سەرۆکوەزیرانی عێراق، ئەرێنی بووە و "هەواڵی خۆش بەرێوەیە." ئەندامێکی شاندەکەی حکومەتی هەرێم بە میدیای پارتی راگەیاندووە، کۆبونەوەی ئەمڕۆ لەگەڵ محەممەد شیاع سودانی ئەرێنی بووە، "هەواڵی خۆش هەیە و بەبێ ئەنجام ناگەڕێینەوە." ئەمڕۆ پێنجشەممە شاندێکی حکومەتی هەرێم بە سەرۆکایەتی مەسرور بارزانی، سەرۆکی حکومەتی هەرێم گەشتە بەغدا، بۆ چارەسەرکردنی کێشەکانی نیوان بەغدا و هەولێر لەسەر پشکی هەرێم لە بودجە. شاندەکە هەریەک لە قوباد تاڵەبانی، جێگری سەرۆکی حکومەتی هەرێم و ئاوات شێخ جەناب، وەزیری دارایی و رێبەر ئەحمەد، وەزیری ناوخۆیی حکومەتی هەرێمی لەخۆگرتبوو لەگەڵ چەند بەرپرسێکی تری هەرێمی کوردستان. مەسرور بارزانی لە تۆڕی کۆمەڵایەتی ئێکس رایگەیاند، "ئەمڕۆ لە بەغدام بۆ گفتوگۆکردن لەگەڵ جەنابی سەرۆکوەزیران و سەرکردەکانی دیکەی عێراق بۆ داکۆکیکردن لە مافە دەستوورییەکانی خەڵکی کوردستان و چارەسەرکردنی کێشەکان".
هاوڵاتی ئاژانسی هەواڵی رۆیتەرز بڵاویکردەوە، دادگایەکی بەغدا سزای زیندانی بەسەر 18 پۆلیسی شارەکەدا سەپاند کە نەیانتوانیووە پارێزگاری لە باڵیۆزخناەی سوید بکەن لەکاتی سوتاندنیدا لەلایەن خۆپیشاندەرانەوە دوای ئەوەی سەلوان مۆمیکا بێڕێزی و سوکایەتی بە قورئان کرد. لە مانگی تەمووزی 2023 دوای ئەوەی سەلوان مۆمیکا، کە بەرەگەز عێراقییە، بۆ یەکەمجار لەبەردەم مزگەوتێکی ستۆکهۆڵم سوکایەتی بە قورئان کرد و کتێبەکەی سوتاند، سەدەها خۆپیشاندەر لە بەغدا هەڵیانکوتایە سەر باڵیۆزخانەی سوید لە بەغدا و بینای باڵیۆزخانەکەیان سوتاند بەهۆی ئەوەی سوید رێگەیدابوو بە سەلوان مۆمیکا بێڕیزی بە قورئان بکات. بەپێی بڕیاری دادگاکە، سزای 18 پۆلیسەکە لەنێوان 18 مناگ بۆ سێ ساڵدایە و بە تاوانی ئەوە سزادراون کە "ئەرکەکانیان بەجێنەهێناوە لە پاراستنی باڵیۆزخانەی سوید و رێگرییان نەکردووە لەو کەسانەی هەڵیانکوتایە سەر باڵیۆزخانەکە و سوتاندیان." سوتاندنی قورئانەوە لەلایەن سەلوان مۆمیکا و دووبارەکردنەوەی ئەو کارە بۆ چەندین جار، تووڕەیەکی گەورەی لە جیهانی ئیسلامیدا دروستکرد و چەند هەفتەیەک خۆپیشاندان لە عێراق بەردەوام بوو، جگەلەوەی کە ناکۆکی لەنێوان بەغدا و ستۆکهۆڵمیش دروستبوو و دواتریش گەشتە ئەوەی حکومەتی عێراق باڵیۆزی سوید لە وڵاتەکەی دەربکات و نوێنەری وڵاتەکەش لە سوید بانگێشت بکاتەوە.
هاوڵاتی رێکخراوی لێبوردنی نێودەوڵەتی لە ساڵیادی دەستپێکردنی بزووتنەوەی " ژن، ژیان، ئازادی"دا راگەیاندنێکی بڵاو کردۆتەوە . لێبوردنی نێودەوڵەتی لە راگەیاندراوێکدا لە ساڵیادی کوشتنی ژینا ئەمینی بە ئاماژەدان بە کوشتنی سەدان خۆپیشاندەر و دەستدرێژی و دەستبەرکردنەکان، ئەشکەنجەی دەیان هەزار کەس لە ساڵی رابردوودا، داوا لە کۆمەڵگای نێودەوڵەتی دەکات بەرامبەر ئەو تاوانانە بێدەنگنەبن. لە راگەیاندراوەکەی رێکخراوی لێبوردنی نێودەوڵەتیدا هاتووە:"سەرەڕای ناڕەایەتییەکانی یەکساڵی رابردوو لە ئێران دژی حیجابی زۆرەملێ، بەرپرسانی ئەو وڵاتە هێشتا "پۆلیسی ئەخلاق" وەک ئامرازێک بەکار ئەهێنن بۆ بێبەریکردنی ژنان لە مافی هەڵبژادنی جل و بەرگ. هەروەها باسلەوەشدەکات کە :" بەرپرسانی کۆماری ئیسلامی جگە لەوەی دەیان هەزار کەسیان دەستگیرکردووە، لانیکەم ٩٠ رۆژنامەنووس و ٦٠ پارێزەریان دەستبەسەر کردوەو دەستگیرکردنی سەرەڕۆیانەی بنەماڵەی کوژراوەکانی شۆڕشی ژینا و گوشار بۆ سەر خوێندکاران توندتر بۆتەوە." دیانا تەحاوی، جێگری سەرۆکی لێبوردنی نێودەوڵەتی لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست و باکووری ئەفریقا وتوویەتی :" بەرپرسانی ئێران لە ساڵی رابردوودا بە بێبەزەییانەترین شێوە لەگەڵ خۆپیشاندەراندا هەڵسووکەوتیان کردوەو تەنانەت لێکۆڵینەوە لە یەک بەرپرس نەکراوە چ بگا بەوەی سزابدرێت. رێکخراوی لێبوردنی نێودەوڵەتی لەم راگەیاندنە نوێیەدا لەگەڵ ئەوەی باس لەوە دەکات کە هێزە ئەمنیی و سەربازییەکانی کۆماری ئیسلامی بە تەقەی راستەوخۆ بوون بە هۆی نابینابوون و کەمئەندام بوونی خۆپیشاندەران، بە شێوەی راستەوخۆ دەستیان هەبووە لە ئەشکەنجەو ئازاری هەزاران خۆپیشاندەری دەستگیرکراو لە زیندان. رێکخراوەکە ، وێڕای ئاماژە بەوەی کە کۆماری ئیسلامی "لەسێدارەدانی" وەک "کەرەستەیەک بۆ سەرکوت و ترساندن" بەکار ئەهێنێت، باسیان لەوەکردووە کە دادگای باڵای وڵات، سزای ناڕەوای لەسێدارەیان بەسەر ٧ خۆپیشاندەردا داسەپاندووە بێئەوەی بەڵگەیەکیان بەدەستەوە بێت یان لێکۆڵینەوە لەگەڵ ئەو کەسانە کرابێت و تەنها ئەوە بووە لە ژێر ئەشکەنجەدا ناچار بە دان پێدانانیان کردوون.
هاوڵاتی دەیڤد بارنیا، بەرێوبەری گشتی دەزگای هەواڵگری مۆسادی ئیسرائیل هەڕەشەی توند لە ئێران دەکات و دەڵێت، ئەوانەی پلان داڕێژەری هێرشن بۆ سەر ئیسرائیل لە قوڵایی ئێران و "دڵی" تاراندا دەستیان پێیان دەگات. ئاژانسی ئەسۆشەیەتد پرێسی ئەمریکی لە راپۆرتێکدا بڵاوی کردووەتەوە، دەیڤید بارنیا لە کۆنفرانسێکی ئاسایشدا وتوویەتی:" ئیسرائیل و هاوپەیمانەکانی لە ساڵی رابردوودا 27 هەوڵی تیرۆریستیان لە ئەورووپا و ئەفریقا و باشووری ئاسیا و ئەمریکای باشوور پووچەڵکردۆتەوە کە لەلایەن ئێرانەوە پلانیان بۆ دارێژرابوو." بەڕێوەبەری گشتی مۆساد هەڕەشەی توندیش لە ئێران دەکات و لە کۆبونەوەکەدا وتوویەتی، "پەیامی ئێمە روون و ئاشکرایە، ئەوانەی بڕیاری وا ئەدەن و تیمی تیرۆر دەنێرن، دڵنیابن دەستمان پێتان ئەگات بۆ ئەوەی بزانن دادپەروەری چۆن جێبەجێ ئەکرێت." دەیڤد بارنیا، باسی لەوەش کردوە کە وڵاتەکەی "بە شوێن ئەوانەوەیە کە پلان داڕێژەرن و ئەوانەی کە کەس ئەنێرن دڵنیابن لە قووڵایی ئێران و لە دڵی تاراندا، دەستمان پێیان ئەگات." ئیسرائیل و ئێران ناکۆکی توندیان هەیە و هەریەک یەکتری تۆمەتبار دەکەن بە تێکدانی سەقامگیری وڵاتەکانیان. ئیسرائیل، ئێران بە مەترسی دەزانێت بۆ سەر ئاسایشی نیشتمانی خۆی بەهۆی هەوڵی تاران بۆ بەدەستهێنانی چەکی ئەتۆمی. هاوکات تەلئەبیب زۆرجار لە سوریا هێرش دەکاتەسەر هێزەکانی سەر بە ئێران و تارانیش دژی بەرژەوەندییەکانی ئیسرائیل کار دەکات.
هاوڵاتی وتەبێژی وەزارەتی نەوتی عێراق رایگەیاند، دەستپێکردنەوەی هەناردەی نەوتی هەرێم لەدەست تورکیایەوە و پەیوەندی بە حکومەتی عێراق و هەرێمەوە نەماوە. ئەمڕۆ یەکشەممە 9ی ئەیلوولی 2023، عاسم جیهاد، وتەبێژی وەزارەتی نەوتی عێراق رایگەیاند، حکومەتی هەرێم رۆژانە 50 هەزار بەرمیل رەوانەی کۆمپانیای سۆمۆ دەکات دەکات، بەڵام کێشەکە ئەوەیە "هەناردەکردنی نەوتی هەرێمی کوردستان بۆ بەندەری جەیهان راوەستاوە." لە 25 ئازاری 2023، هەناردەی نەوتی هەرێمی کوردستان لەلایەن تورکیاوە راگیراوە، ئەمەش دوای دروستبوونی کێشە لەنێوان ئەقەرە و بەغدا لەسەر بردنەوەی سکاڵایەک لەلایەن حکومەتی عێارقییەوە دژی بەغدا لە ژوری بارزگانی نێودەوڵەتی لە پاریس کە تێیدا هاتووە پێویستە حکومەتی تورکیا بە یەک ملیار و 600 ملیۆن دۆلار قەرەبووی بەغدا بکاتەوە بەهۆی هەناردەکردنی نایاسایی نەوتی هەرێمی کوردستان لەلایەن تورکیاوە لەنێوان ساڵانی 2014-2018. عاسم جیهاد لەسەر دەستپێکردنەوەی هەناردەی نەوتی هەرێم دەڵیت، ئەو پرسە "پەیوەندی بە هەردوو حکومەتی عێراق و هەرێمی کوردستانەوە نەماوە و ئێستا تۆپەکە لە یاریگای تورکیادایە، دەبێت ئەو رێگە بە هەناردەکردنەوەی نەوتی هەرێمی کوردستان بدات. ئەگەر ئەو دەرگایە کراوە، هەموو کێشەکان چارەسەر دەبن." بەپێی وتەی سەفین دزەیی، بەرپرسی فەرمانگەی پەیوەندییەکانی دەرەوەی حکومەتی هەرێمی کوردستان، زیانەکانی راوەستانی هەناردەی نەوتی هەرێم زیاترە لە پێنج ملیار دۆلار.
.jpg)
هاوڵاتی هێزە ئەمنییەکانی ئێران دوو برای شاری دێولانی سەر بە پارێزگای سنەی ئێرانیان بە چەند تۆمەتێکی جیا دەستگیرکرد و سزای زیاتر لە شەش ساڵ زیندانییان بەسەردا سەپێنرا. بە پێی هەواڵێکی ماڵپەڕی کوردپا، رۆژی شەممە 9 ئەیلوول، دوو برای خەڵکی دێولان، بە ناوەکانی سیروس عەباسی و ئازاد عەباسی، لە چالاکانی مەدەنی و کەلتووری ئەو شارە و مامۆستای زمانی کوردی لە شاری دێولان، لە لایەن هێزە ئەمنییەکانی ئێرانەوە دەستبەسەر کراون و گواستراونەتەوە بۆ زیندانی شاری قوروە. هاوکات فەریدە وەیسی، هاوژینی سیروس عەباسی، لە ئینستاگرامی خۆی هەواڵی دەستبەسەر کردنی ئەم دوو برایەی پشتڕاستکردەوە. دەستگیرکردنی ئەم دوو برایە دوای ئەوە دێت کە مۆڵەتی فەرمی چالاکی "رێکخراوی زانستی کوردستان" لەلایەن بەڕێوەبەرایەتی پەروەردەی پارێزگای سنەوە هەڵوەشێندرایەوە. رێکخراوی زانستی کوردستان ساڵی 2018 لە لایەن فەریدە وەیسی و سیروس عەباسی، دوو هاوژینی خەڵکی شاری دێولانەوە دامەزراو لە ماوەی ئەم چەند ساڵەدا لە بواری فێرکاری زمانی کوردیدا کاریان کردووە. بەپێی حوکمی دادگای بەرایی، سیروس عەباسی و ئازاد عەباسی، هەرکامیان بە تۆمەتەکانی "پڕوپاگەندە دژی سیستم"، بە 10 مانگ زیندان، "تێکدانی سیستمی گشتی" بە 18 مانگ زیندان و "کۆبوونەوە دژی یەکپارچەیی نەتەوەیی" بە 48 مانگ زیندان حوکم دراون.
هاوڵاتی نوسینگەی سەرۆکوەزیرانی عێراق رایگەیاند لە کۆبونەوەی هاوپەیمانی ئیدارەی دەوڵەت بڕیاردرا کێشەی بارەگاکانی شاری کەرکوک چارەسەر بکرێت و گۆڕانکاری ئیداری لەو شارە ئەنجامبدرێت بە شێوەیەک لەگەل رەزامەندی هەموو پێکهاتەکان بگونجێت، دەشڵێت، "پێوستە هەر کەسێک سزا بدرێت کە سەلمێنرا تێوەگلاوە لە روداوەکانی کەرکوک." نوسینگەی سەرۆک وەزیرانی عێراق لە راگەیەنراوێکدا ئەنجامی کۆبونەوەی هاوپەیمانی ئیدارەی دەوڵەت بە ئامادەبونی محەمەد شیاع سودانی سەرۆک وەزیران و لەتیف رەشید سەرۆک کۆمار و محەمەد حەلبوسی سەرۆکی پەرلەمانی عێراق ئاشکرا کردوو و لە کۆوبونەوەکەدا لەسەر چەند خاڵێک رێککەوتن. یەکێک لەو خاڵانەی باس کراوە ئەوەیە پێکهێنانی لیژنەیەکە بۆ ناردنی بۆ کەرکوک تا لەگەڵ لایەنە فەرمییەکان و سەرجەم پێکهاتەکان کۆبونەوە ئەنجامبدات و کێشەی بارەگاکان چارەسەر بکرێت. لە کۆبونەوەکەدا بڕیاریدراوە کە پشتیوانی بکرێت لە "بڕیارەکەی ئەنجومەنی نوێنەران بۆ پێکهێنانی لیژنەیەکی پەرلەمانی لەپێناو لێکۆڵینەوە لە راستییەکانی کەرکووک و جەختکردنەوە لەسەر پێویستی ئاشکراکردنی ئەنجامەکانی لێکۆڵینەوەکە بۆ رای گشتی و سزادانى هەر کەسێک کە سەلمێنرا و تێوەگلاوە لە رووداوەکان و سەر بە هەر لایەنێک بێت." هاوکات باس لەوەش کراوە گۆڕانکاری ئیداری ئەنجامبدرێت بە شێوەیەک جێگای رەزامەندی هەموو پێکهاتەکانی شاری کەرکوک بێت و هەڵبژاردنی ئەنجومەنی پاریزگای کەرکوک دوانەخرێت و لەوادەی خۆیدا ئەنجام بدرێت. یەکێک لە خاڵەکانی تریش راگرتنی شەڕی میدیا و گفتوگۆکردن لەسەر جیاوازیی ڕا وبۆچونەکان لە نێو هاوپەیمانی بەڕێوەبردنی دەوڵەت بوو.
