.jpeg)
هاوڵاتی لەگەڵ نزیکبوونەوە لە ساڵڕۆژی خۆپیشاندانەکانی ئێران ناسراو بە " شۆڕشی ژینا"، گوشار بۆ سەر بنەماڵەی کوژراوانی خۆپیشاندانەکان زیادی کردووە و تا دێت توندتر ئەبێتەوەو رۆژی سێ شەممە ٥ی ئاب، ئەمەد حەسەندزادە و سۆلمان حەسەنزادە باوک و کچێکی بۆکانی دەستگیرکران. بە پێی ئەو زانیاریانەی لە ماڵپەڕی کوردپا بڵاو کراونەتەوە: دوێنێ سێ شەممە ٥ی ئاب، کاتژمێر ٩ی بەیانی، ئەحمەد حەسەنزادە، تەمەن ٥٦ ساڵ و سۆڵماز حەسەنزادە، تەمەن ٢٩ ساڵ، باوک و خوشکی محەممەد حەسەنزادە یەکێک لە کوژراوانی شۆڕشی ژینا لە شاری بۆکان، بە تەلەفۆن بانگکراونەتە ئیدارەی ئیتلاعاتی ئەو شارەو دەستبەجێ دەستبەسەر کراون و بۆ شوێنی نادیار گوێزراونەتەوە. تا ئێستە هیچ زانیارییەک لە شوێنی دەستبەسەربوونی ئەم باوک و کچە لەبەردەستدا نییە. ئێوارەی رۆژی چوارشەممە ١٦ی مانگی ١١ی ٢٠٢٢، محەممەد حەسەنزادە، تەمەن ٢٨ ساڵ، لە خۆپیشاندانەکانی بۆکاندا بە فیشەکی هێزەکانی ئێران گیانی لەدەست دا. ناوبراو لە دوایین ستۆریی خۆیدا لە ئینستاگرام نووسیبووی: "ڕەنگە ئەمە ئاخرین ڕۆژی ژیانم بێ، بۆ بەختەوەری نەتەوەکەم."
هاوڵاتی شیعەكان لە عێراق بەتووندی دژی لێدوانەكانی رەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆكی توركیا لەبارەی كەركووكەوە هاتنە دەنگ و هەڕەشەی دەركردنی هێزەكانی توركیا لە عێراق دەكەن. قەیس خەزعەلی، ئه‌مینداری گشتی عه‌سائیبی ئه‌هلی حه‌ق سەبارەت بە شاری کەرکوک ڕایگەیاند، "کەرکوک عێراقییەو تورکمانەکانیش عێراقین، هیچ دەوڵەتێک مافی ئەوەی نییە دەستێوەردان لە کاروباری نێوخۆی عێراقدا بکات." لێدوانەکەی خەزعەلی لە دوای وتەکانی ئەردۆغان دێت لەسەر پەرەسەندنەکانی ئەم دواییەی کەرکوک، ئەردۆغان وتی، پێویستە كەركوك لە هەوڵە تێكدەرانەكان بەدوور بێت، هەر هەوڵێك بۆ تێكدانی كەركوك هەوڵە بۆ تێكدانی هەموو عێراق، كەركوك نیشتمانی توركمانەكانە. هاوكات شێخ محەمەد تەمیمی ئەمینداری گشتی فەیلەقی وەعد سادق یەكێك لە پێكهاتە شیعەكانی عێراق رایگەیاند "بەتووندی گوتەكانی ئەردۆغان دەربارەی كەركووك رەت دەكەنەوە، كەركووك عێراقییە، عەرەبییە، كوردییە، توركمانییە، بۆیە رێگا بەهیچ دەوڵەتێك نادەن دەستوەردان لەكاروباری ناوخۆی عێراق بكات". هەروەها ئەو سەركردە شیعییە داوا لە حكومەتی عێراق دەكات هێزەكانی توركیا لەعێراق دەربكات و" بەرەی بەرگریش لە بەرگری لە خاكی عێراق دژی بیانییەكان بەردەوامە، ئەوانەی خاكی عێراقیان داگیركردووە"، دەشڵێت "لەحاڵی دەرنەچوونیشیان، هەموو چەتەكانی ئەردۆغان دووردەخەینەوە".
.png)
هاوڵاتی سه‌رچاوه‌یه‌كی ئاگادار رایگه‌یاند كه كۆماری ئیسلامی ئێران داوای راده‌ستكردنه‌وه‌ی ژماره‌یه‌ك به‌رپرسی حزبه كوردییه‌كانی رۆژهه‌ڵاتی له عێراق كردووه. ده‌نگی ئه‌مریكا له زاری سه‌رچاوه‌یه‌کەوه بڵاویكرده‌وه كه "ئێران به فه‌رمی لیستی به‌شێك له سه‌ركرده سیاسیه‌كانی حزبه كوردیه‌كانی ئێرانی داوه به حكومه‌تی عێراق و داوای ته‌سلیمكردنه‌وه‌یانی به ئێران لێكردوون". ئەو سەرچاوەیەی حزبێكی كوردستانی ئێران كە نەیویست ناوەكەی ئاشكرا بكرێت بە دەنگی ئەمەریكای ڕاگەیاند،"ئەو ناوانەی ئێران داوای تەسلیمكردنەوەیان دەكات لە حكومەتی عێراق، بەرپرسانی باڵای حزبە ڕۆژهەڵاتییەكانن، كە بەشێكیان لە هەرێمی كوردستان و بەشێكیشیان لە وڵاتانی دەرەوەی هەرێم نیشتەجێن." به وته‌ی سه‌رچاوه‌كه ناوه‌كان بریتین له: "مسته‌فای هیجری، ڕه‌زا كه‌عبی، عومه‌ر ئیلخانیزاده، نه‌وید میهراوه‌ر، كاوه به‌هرامی، محه‌مه‌د ساحیبی، محه‌مه‌د نه‌زیف قادری، مسته‌فا مه‌ولودی، حسێن یه‌زدانپه‌نا، ئه‌مجه‌د حسێن په‌ناهی، كاكو عه‌لیار، عه‌بدوڵا ئازه‌ربار، و چه‌ند كه‌سێكی تر". نه‌وید میهراوه‌ر، ئه‌ندامی كۆمیته‌ی ناوه‌ندی كۆمه‌ڵه‌ی زه‌حمه‌تكێشانی كوردستان، كه یه‌كێكه له‌و كه‌سانه‌ی له لیستی داواكراواندا ناوی هاتووه، رایگه‌یاند كه له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی ئاگادارن كه له لایه‌ن ئێرانه‌وه داواكراون، به‌ڵام به فه‌رمی هیچ لایه‌نێك له‌سه‌ر ئه‌م پرسه په‌یوه‌ندی پێوه نه‌كردوون. دەشڵێت "لە ئەگەری مەترسی لەسەر ژیانمان، خۆمان خۆمان دەپارێزین، دووەم چاوەڕوانی لە دڵسۆزان و بەرپرسانی هەرێم دەكەین وەك هەمیشە داوكارییەكانی ئێران ڕەت بكەنەوە". چەند ڕۆژێك لەمەوبەر لە بەشێك لە میدیا كوردییەكان دەنگۆی ئەوە بڵاو كرایەوە، كە چەند كەسێك لە سەركردەی حزبە كوردییەكانی ئێران، هەرێمی كوردستانیان بۆ دەرەوە بە جێهێشتووە بە هۆی بوونی مەترسی لەسەر ژیانیان، بەڵام نەوید میهراوەر ئەوە ڕەت دەكاتەوەو دەڵێت،"ئێمە كەسمان وڵاتمان بەجێنەهێشتووە، تەنانەت ئەوانەشمان كە ناومان هاتووە." دەشڵێت،"هەڕەشەكان بابەتێك نییە بچینە ژێر باری، لەو بەرەین كە هەموو تەمەنمان لە بەرگری لە گەلی خۆمان و مافەكانی خەڵكی هەژار بەسەر بردووە، چۆن بەدەست هەڕەشەی ئێرانەوە هەڵدێین، ئێمە هەمیشە لە مەترسی فڕاندن و تیرۆرداین، بەڵام خۆمان پاراستووە." هەرچی حزبی دیموكراتی كوردستانیشە ڕەتی دەكاتەوە هیچ بەرپرسێكیان بە هۆی مەترسی لەسەر ژیانی هەرێمی كوردستانی بەجێهێشتبێت.
هاوڵاتی رەجەب تەیب ئەردۆغان، سەرۆککۆماری تورکیا، لەبارەی خۆپیشاندان و ئاڵۆزییەکانی کەرکوک رایگەیانند، "ناهێلین سەقامگیری و ئاشتی ئەو جوگرافیایە تێکبچێت" و کەرکوکی بە نیشتمانی تورکمانەکان ناوزەند کرد. ئەمڕۆ سێشەممە 5ی ئەیلولی 2023 رەجەب تەیب ئەردۆغان، سەرۆککۆماری تورکیا، لێدوانێکی بۆ رۆژنامەنوساندا لەسەر دۆخی کەرکوک و رایگەیاند، "کەرکوک، کە نیشتمانی تورکمانەکانە، جوگرافیایەک بووە کە ماوەی سەدەها ساڵە کلتوری جیاوا پێکەوە تێیدا دەژین." سەرۆککۆماری تورکیا وتیشی، "ناهێڵین ئاشتی و سەقامگیری ئەم جوگرافیایە تێکبچێت و دەستدرێژی بکرێتەسەر." لێدوانەکەی ئەردۆغان لەکاتێکدایە کە لە رۆژی شەممەی رابردووەوە گرژی و ئاڵۆزی لە کەرکوک دروستبووە بەهۆی ئەوەی کوردانی کەرکوک خۆپیشاندانێکیان ئەنجامدا دژی داخستی رێگای سەرەکی کەرکوک-هەولێر و داوایان کرد رێگاکە بکرێتەوە، بەڵام هیزە ئەمنییەکان عێراق تەقەیان لە خۆپیشاندەران کرد و لەئەنجامدا چوار کەس شەهیدبوون و زیاد لە 15 کەسی تریش برینداربوون. خۆپیشاندانی کوردانی کەرکوک دوای ئەوە هات کە لەلایەن پێکهاتەی عەرەب و بەشێک لە چەکدارانی حەشدی شەعبی رێگای سەرەکی کەرکوک-هەولیر داخرا دوای ئەوەی حکومەتی عێراق بڕیاریدا بارەگاکانی پارتی رادەستی حیزبەکە بکرێتەوە.
هاوڵاتی چەند بەرپرسێکی باڵای ئەمریکا سەردانی رۆژئاوایان کرد بەمەبەستی ئارامکردنەوەی دۆخی ناوچەکە لەنێوان هیزەکانی سوریای دیموکرات (هەسەدە) و هۆزە عەرەبەکان. وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا رایگەیاند سکرتێری یاریدەدەری وەزیری دەرەوەی ئەمریکا و جەنەڕال جۆوڵ ڤاوڵ، سەرکردەی هاوپەیمانان دژی داعش، لەگەڵ فەرماندەکانی هەسەدە و سەرکردەی هۆزە عەرەبەکان کۆبوونەوەتەوە بۆ باس کردن لە "ناکۆکییەکان و هێورکردنەوەی دۆخەکە بەزوترین کات." ماوەی هەفتەیەکە هۆزە عەرەبەکان دژی هەسەدە دەجوڵێنەوە لە پارێزگای دێرەزوور و چەند ناوچەیەکیان داگیرکرد، بەڵام هەسەدە توانی لەماوەی چەند رۆژی رابردوودا چەند ناوچەیەک بگرێتەوە. ناکۆکییەکان لەوەوە سەریهەڵدا کە هەسەدە هەفتەی رابردوو فەرماندەیەکی هۆزە عەرەبەکانی دەستگیرکرد بەناوی ئەبوخەولە، ئەمەش بووە هۆی تووڕەبوونی هۆزە عەرەبەکان و شەڕ لەنێوان هەردوولا دروستبوو کە تا ئێستا 150 کەس کوژراون.
هاوڵاتی هاکان فیدان، وەزیری دەرەوەی تورکیا لە تاران رایگەیاند، کە پێویستە سوریا زیاتر هاوکاریان بێت لە پرسی تایبەت بە پارتی کرێکارانی کوردستان (پەکەکە). رۆژی یەکشەممە ٣ی ئەیلوولی ٢٠٢٣، هاکان فیدان وەزیری دەرەوەی تورکیا، سەردانی تارانی کرد و لە لایەن حسێن ئەمیر عەبدوڵڵاهیان وەزیری دەرەوەی ئێرانەوە پێشوازی لێکرا. هاکان فیدان دەربارەی ئامانجی سەردانەکەی بۆ ئێران، رایگەیاند، دوای گفتوگۆ لەگەڵ هاوتای تارانی، داواکارین کە سوریا زیاتر هاوکارمان بێت لە پرسی تایبەت بە پەکەکە. وەزیری دەرەوەی تورکیا لە قسەکانیدا زیاتر باسی سووریا و پەکەکەی کردوو و پێدەچێت بیانەوێت لە رێگای ئێرانەوە داوا لە سووریا بکەن هاوکاریان بکات دژی پەکەکە و ئەزموونی رۆژئاوا. هاکان فیدان وتی، پێویستە "دەوڵەتی سوریا لە پرسی تایبەت پەکەکە زیاتر هاوکارمان بێت و ئەمە خواستی ئێمە و بێگومان خواستی سوریاشە." ئەم سەردانەی وەزیری دەرەوەی تورکیا بۆ ئێران لەکاتێکدایە کە نائارامییەکانی رۆژئاوای کوردستان بووە بە هەڕەشەیەک لە سەر ئەمنییەتی بەرێوبەری خۆسەری. لە چەند رۆژی رابردوودا شەڕ و پێکدادان لەنێوان هیزەکانی سوریای دیموکرات (هەسەدە) و هۆزە ءەرەباکنی پارێزگای دێرەزوور دروستبوو بەهۆی دەستگیرکردنی فەرماندەیەکی هۆزە عەرەبەکان بەناوی ئەبو خەولە لەلایەن هەسەدەوە. هەسەدە دەڵێت ئەو فەرماندەیە تێوەگلاوە لەکاری نایاسایی و قاچاغدا بۆیە دەستگیرکراوە. لەبارەی شەڕەکەوە ئیلهام ئەحمەد، سەرۆکی دەستەی کارگێڕی ئەنجومەنی سوریای دیموکرات، لەتۆری کۆمەلایەتی ئێکس نوسینێکی بڵاوکردەوە و تێیدا هاتووە،"بەداخەوە ئەم شەڕە بێ پلانی دەرەکی نییە و بەڵگەمان هەیە کە گرووپە چەکدارەکانی سەر بە ئێران و سوریا تێوەگلاون و ئامانجیان تێکدانی سەقامگیری ئەو ناوچانەو کاری نایاساییە لەناوچەکەدا." لەبەشێکی تری نوسینەکەیدا ئیلهام ئەحمەد دەڵێت، زۆر گرنگە کۆمەڵگای نیودەوڵەتی و هێزەکانی ناوچەکە لەوە تیبگەن، کە ئێران و ڕژێمی ئەسەد مەبەستیانە وای نیشان بدەن کە ئەم ڕووداوانە هۆکاری ناکۆکی نیوان کوردەکان و عەرەبەکانی ناوچەکەن و ئەوان ناکۆکی گەورەیان هەیە، ئەمانەش بۆ لادانی سەرنجەکانە لەسەر ئەو پێشێلکاری و دەستدرێژیانەی کە سوپای سوریا لەو ناوچانە دەیکەن
هاوڵاتی وەزارەتی دەرەوەی ئەمریكا و هاوپەیمانیی نێودەوڵەتی لەگەڵ هەسەدە و سەرۆك هۆزەكانی دێرەزوور كۆبوونەوە. باڵیۆزخانه‌ی ئه‌مریكا بۆ سوریا له په‌یامێكدا له پێگه‌ی فه‌رمی خۆی له فه‌یسبوك بڵاویكرده‌وه، ئیسان گۆڵدریچ، جێگری یاریدەدەری وەزیری دەرەوەی ئەمریکا بۆ کاروباری رۆژهەڵاتی نزیک و جه‌نه‌ڕاڵ جۆڵ ڤاوڵ، فەرماندەی گشتیی هێزەکانی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی لە باکوری رۆژهەڵاتی سوریا لەگەڵ هەسەدە، مەسەدە و سەرکردەی هۆزەکانی دێرەزور کۆبونەوە. لە كۆبونەوەكەدا رێككەوتن لەسەر گرنگی چارەسەركردنی سكاڵای دانیشتوانی دێرەزوور، هەروەها هەمووان كۆكبوون لەسەر مەترسییەكانی دەستوەردانی دەرەكی لە دۆخی دێرەزوور، هەر لە کۆبوونەوەکەدا جەختیان لە گرنگی هاوبەشی نێوان هاوپەیمانانی نێودەوڵەتی و هەسەدە بۆ تێكشكاندنی داعش کردەوە. له 28ی (ئاب/8)ی ئه‌مساڵه‌وه شه‌ڕو ئاڵۆز له دێره‌زور هاتوه‌ته ئاراوه و دوای ئه‌وه‌ی هێزه‌كانی سوریای دیموكرات (هه‌سه‌ده) ئەحمەد خبێل ناسراو بە "ئەبو خەولە" سەرۆکی ئەنجومەنی سەربازیی دێرەزوری دەستبەسەر کرد، كه هه‌وڵی هه‌ڵگه‌ڕانه‌وه‌ی ده‌دات و چه‌كدارانی ئه‌نجومه‌نه‌كه هێرشیانكرده سه‌ر ژماره‌یه‌ك باره‌گای هه‌سه‌ده. هاوکات یه‌كی ئه‌م مانگه، ئیلهام ئەحمەد، سەرۆکی دەستەی جێبەجێکاری ئەنجومەنی سوریای دیموکرات (مەسەدە) له‌باره‌ی شەڕو پێکدادانەکانی ئەم دواییە لە دێرەزور، رایگه‌یاند، "ئەو پێکدادانانە روداوێكی نامۆ و ناڕون نین، بەڵگە هەیە کە ئەوە پیشان دەدات ئەو ئاژاوەگێڕییە لەلایەن میلیشیاکانی سەر بە ئێران و رژێمی سوریاوە بەڕێوەدەچێت، کە دەیانەوێت نائارامی و ناسەقامگیری لە سەرتاسەری ناوچەکەدا دروست بکەن".
هاوڵاتی وەزارەتی نەوتی عێراق رایگەیاند، لە مانگی ئابدا زیاتر لە 10 ملیۆن بەرمیل نەوتی عێراق فرۆشراوە و داهاتەکەشی نزیک دەبێتەوە لە نۆ ملیار دۆلار. لە راگەیەندراوێکدا وەزارەتی نەوتی عێراق دەڵێت، بەپێی ئاماری کۆمپانیای سۆمۆ 10 ملیۆن و 122 هەزار و 874 بەرمیل نەوت هەناردەی دەرەوە کراوە و داهاتی ئەو بڕەش لەو مانگەدا هەشت ملیار و 847 ملیار دۆلار بووە. بەپێی ئامارەکەی کۆمپانیای سۆمۆ، تێکڕای نرخی هەر بەرمیلێک بە 83 دۆلار و 35 سەنت دیاریکراوە. ئەمە لەکاتێکدایە کە ماوەی پێنج مانگە هەناردەی نەوتی هەرێمی کوردستان راگیراوە کە بەپێی وتەی سەفین دزەیی، بەرپرسی فەرمانگەی پەیوەندییەکانی دەرەوەی حکومەتی هەرێمی کوردستان، زیانی پێنج ملیار دۆلار بووە.
هاوڵاتی چالاکوانێکی سیاسی ئێران رەخنەی توند لە حکومەتی وڵاتەکەی دەگرێت و دەڵێت چووەتە ژێر رکێفی روسیا و چینەوە، دەشڵیت "کۆماری ئیسلامی ئێران کۆتایی هاتووە." مەهدی نەسیری، چالاکوانی پارێزکاری ئێران و سەرنوسەری پێشووتری رۆژنامەی کەیهانی تاران لەسەر سیاسەتی حکومەتی وڵاتەکەی دەڵێت، "گوتاری کۆماری ئیسلامی لە ئێستادا کۆتایی هاتووە" و ئێستا ئێران لە لایەکەوە لە "باوەشی رووسەکان" و " چینییەکان" دایە و لە لایەکترەوە خەریکی "ئاڵوگۆڕی نەوتە بەرامبەر بە خواردن" لەگەڵ ئەمریکا و رازی بووە بەم مامەڵەیە." مەهدی نەسیری بە ئاماژەکردن بەبە دروشمی "سەربەخۆیی، ئازادی، کۆماری ئیسلامی"، دەڵێت، لە ئێستادا لە ئێران ئازادی بوونی نییە. چالاکوانە سیاسییەکە رووی دەمی لە بەرپرسانی ئێران دەکات و لە درێژەی قسەکانیدا دەڵێت: لە باوەشی رووسەکاندان و چینییەکان بۆتان دیاری ئەکەن چی بکەن، سەربەخۆیی ئێران بەم دۆخە، کە ملکەچبوونە بە چین و رووسیا و رێککەوتنە لەگەڵ ئەمریکا بە ئاڵوگۆڕی نەوت بەرامبەر بە خۆراک چووەتە ژێر پرسیارەوە و سووکایەتییە بەم وڵاتە. لە تۆمارێکی ڤیدیۆییدا کە رۆژی شممە ٢ی ئەیلوول لە کەناڵی تێلگرامی خۆیدا بڵاوی کردووەتەوە، نەسیری ئاماژەی بە رووداوەکانی ساڵی رابردووی ئێران کردوو ەو پۆلیسی ئەخلاقی بە مەترسی بۆ کۆمەڵگا زانی کە بووە هۆی مەرگی "ژینا ئەمینی" و تاوانەکانیتر و هەروەها دەستگیرکردنی هەردوو رۆژنامەنوس "نیلوفەڕ حامیدی و ئیلاهە محەممەدی"ی بە تاوان ناوبرد.
هاوڵاتی بە پێی هەواڵێک کە رۆژنامەی (اعتماد) بڵاوی کردۆتەوە ، لە سەرەتای خولی سەرۆکایەتی ئیبراهیم رەئیسیەوە، ١١٠ مامۆستای زانکۆ و ئەندامی لیژنەی زانستی زانکۆکان لەسەر کار دەرکراون. بە پێی زانیارییەکان، لە سەرەتای دەستپێکی شۆڕشی ژیناوە ٥٢ مامۆستای زانکۆ و ئەندامی لیژنەی زانستی، بە تاوانی" پشتیوانیکردن لە شۆڕشی ژینا و پشتیوانیکردن لە مانگرتن و خواستی خوێندکاران لەسەرکار دەرکراون." بە پێی زانیارییەکانی ئەم رۆژنامەیە لەو ١١٠ مامۆستایەی کە لەسەرکار دەرکراون: ٢٩ کەس مامۆستای زانکۆی ئازاد ٢٧ کەس مامۆستای زانکۆی تاران زانکۆی زانستی پزیشکی تاران ١١ مامۆستا زانکۆی عەلاممە تەباتەبایی ٨ کەس زانکۆی بەهەشتی تاران ٧ کەس زانکۆی زانستی پزیشکی ئێران ٥ کەس و زانکۆی فیردەوسی مەشهەد و شەهیدباهونەری کرمان هەرکامەیان ٣ مامۆستایان لەسەرکار دەکراون. هاوکات سامان پاشایی مامۆستای زانکۆی ئازادی سەقز و ئەندامی لێژنەی زانستی ئەو مامۆستایە، زیاتر لە ٢ مانگە لە زیندانی سنە دەستبەسەرەو زانیارییەکی ئەوتۆ دەربارەی ئەم مامۆستایە لەبەردەستدا نییە.
هاوڵاتی غوڵام رەزا ئابازەری وتەبێژی لیژنەی مەراسیمی ئەربەعینیەی كۆماری ئیسلامیی ئێران لە عێراق ئەمڕۆ هەینی رایگەیاند، ژمارەی ئەو سەردانكەرانەی ئێرانی كە ڕویان لە عێراق كردوە تا ئێستا گەیشتوەتە دو ملیۆن و 700 هەزار كەس. غوڵام رەزا ئابازەری لەلێدوانێكی رۆژنامەوانیدا رایگەیاند، بەپێی ئەو ئامارانەی گەیشتونەتە دەست ئێمە، ژمارەی سەردانكەرانی ئێرانی كە چونەتە ناو عێراقەوە گەیشتوەتە نزیكەی دو ملیۆن و 700 هەزار كە لەو ژمارەیەش دو ملیۆن و 200 هەزاریان لە كەربەلادان. ئاماژەی بەوەشكرد، بەهۆی قەرەباڵغی شاری كەربەلا و نەبونی ژێرخانی تێدا، "داوادەكەین سەردانكەرانمان بە زوترینكات كۆتایی بە سەردانەكەیان بهێنن بۆئەوەی ڕێگە بەو سەردانكەرانەش بدرێت كە لە ئێستادا لە سەر سنورەكانن و بە پێ دەڕۆن لەسەر ئەو ڕێگایانەی پێشەنگن بۆ كەربەلا بۆ سەردانی ئیمام حسێن (رەزای خوای لەسەربێت)." ساڵانە لە ماوەی مانگەكانی موحەڕەم و سەفەردا ملیۆنان حاجی ئێرانی بۆ ئەنجامدانی زیارەتی ئەربەعینیە لە شاری كەربەلا لە چوارچێوەی پلانی ئەمنی و خزمەتگوزاری نێوان لایەنی عێراقی و ئێرانی دێنە عێراق.
هاوڵاتی به‌هۆی كوشتنی هاوڵاتییه‌كی ئه‌مریكی، دادگای كه‌رخ ئه‌مڕۆ پێنجشه‌ممه هاوڵاتییه‌كی ئێرانی سزادا كه پله‌كه‌ی ئه‌فسه‌رە. دادگای تاوانەکانی کەرخ لە بەغداد، لە دانیشتنێکدا بە ئامادەبوونی نوێنەری باڵیۆزخانەکانی ئەمریکا و ئێران، بە تۆمەتی کوشتنی (ستیڤن ئێدوارد)ی ئەمریکی، سزای زیندانیکردنی ھەتاھەتایی؛ بەسەر محەمەد عەلی رەزا ئەفسەر لە سوپای پاسدارانی ئێران و چوار ھاووڵاتیی عێراقیدا سەپاند. سەرچاوەیەکی دادوەری بە ئاژانسی فرانس پرێس-ی راگەیاندوە، دادگای کەرخ لە بەغدا "سزای هەتاهەتایی بەسەر پێنج کەسدا سەپاندوە، کە یەکێکیان ئێرانی و چواریان عێراقی بون". سەرچاوەکە ئاماژەی بەوەشکردوە، ئەو پێنج کەسە دانیان بەوەدا ناوە کە مەبەستیان ڕفاندنی ستیڤن ترۆل بوە و دواتر له به‌رامبه‌ر پاره‌دا ئازادی بكه‌ن، نەک کوشتنی. رۆژی حەوتی مانگی تشرینی دووەمی ساڵی رابردوو، ھاووڵاتییەکی ئەمریکی بە ناوی (ستیڤن ئێدوارد)، کە ھاوکات مامۆستای زانکۆ بوو، لە ناوچەی کەڕادەی بەغداد کوژرا، کە ئەوکات گرووپی چەکداریی "سەرایا ئەھلل کەھف"، بەرپرسیارێتی کوشتنەکەیان لەئەستۆگرت.
هاوڵاتی حکومەتی بەریتانیا رایگەیاند، ئەمساڵ زیاتر لە 20 هەزار کەس بەرێگای نایاسایی هاتوونەتە بەریتانیا و هەزار و 671 پەنابەری عێراقیش داوای مافی پەنابەرێتییان کردووە. بەپێی ئاماری حکومەتی بەریتانیا، تا سەرەتایی مانگی ئابی ئەمساڵ 20 هەزار و 100 کەس بەشێوەیەکی نایاسایی لەرێگەی نۆکەندی ئینگلیزەوە روویان لە بەریتانیا کردووە. ئامارەکە ئاماژە بۆ ئەوە دەکات کە رێگەی قاچاخ و نایاسایی بۆ بەریتانیا کەمینەکردووە و ئەو یاسا نوێیانەی بەریتانیا دژی کۆچکردنی نایاسایی دەریکردوون نەبوونەتە بەربەست لەبەردەم کۆچبەراندا. دوای دەستبەکاربوونی ریشی سوناک لە کۆتایی ساڵی رابردوو، حکومەتی بەریتانیا چەند یاسایەکی نوێی دەرکرد دژی کۆچکردنی نایاسایی کە گرنگترینیان رێگرتن بوو لەو کەسانەی دەچنە نێو بەریتانیەوە لەرێگەی نۆکەندی ئینگلیزەوە. بەپێی یاساکە، کە هێشتا جێبەجێنەکراوە، ئەو کۆچبەرانە یان دیپۆرت دەکرێنەوە بۆ وڵاتی خۆیان یان رەوانەی وڵاتی سێیەم دەکرێن کە رواندایە. بەڵام بەپێی ئامارەکەی حکومەتی بەریتانیا، لە هەشت مانگی ئەمساڵدا سێ هەزار و 366 پەنابەری ئەفغانی داوای مافی پەنبەرێتییان کردووە و دوای ئەوانیش ئێرانین کە سێ هەزار و 200 کەسن. هاوکات ئامارەکە دەریدەخات کە هەزار و 671 کۆچبەری عێراقی داوای مافی پەنابەرێتییان کردووە.
هاوڵاتی وەزیری بەرگری ئیسرائیل دوێنێ دووشەممە لە دیدارێکدا لەگەڵ سکرتێری گشتی نەتەوەیەکگرتووەکان داوای لە ئانتۆنیۆ گۆترێس کرد دژی ئێران و حیزبوڵای لوبنان هەڵوێستیان هەبێت. ئاژانسی هەواڵی ها ئارتیسی ئیسرائیلی سەبارەت بە کۆبونەوەکە نوسیویەتی :" وەزیری بەرگری ئیسرائیل یوئاڤ گالانت، لە دیدارەکەیدا لەگەڵ سکرتێری نەتەوەیەکگرتووەکان و بە ئامادەبوونی گیلعاد ئاردان، نێردەی ئیسرائیل لەو رێکخراوە، باسی لەوە کردوە کە ئێران حیزبوڵای لوبنان هان ئەدات بەوەی کە دژی ئیسرائیل چالاکی بکات و پشێوی لە ناوچەکە دروست بکات." یوئاڤ گالانت باسی لەوەشکردووە،"حیزبوڵای لوبنان بەو کارانەی کە دەیکات مەترسی دروست دەکات بۆ سەر ئیسرائیل و ئەمەش وا ئەکات ئیسرائیل بێدەنگ نەبێت، بۆیە داوا لە نەتەوەیەکگرتووەکان ئەکەین دەستبەجێ هەڵوێستیان هەبێت بۆ ئەوەی ناکۆکی و نائارامییەکانی ناوچەکە کەم بێتەوە." بە پێی راپۆرتی میدیاکانی ئیسرائیل، وەزیری بەرگری ئەو وڵاتە پرسی پشتیوانی کردنی ئێران لە حیزبوڵای لوبنان و حەماس و گرووپە تیرۆریستییەکانی تری لەگەڵ سکرتێری نەتەوەیەکگرتووەکان باسکردووە و وەک بەشێک لە هەڕەشەکان دژ بە سەقامگیری رۆژهەڵاتی ناوەڕاست باس کردووە." ئیسرائیل و حیزبوڵا لە ماوەی رابردوودا چەند جار هەڕەشەیان لە یەکتر کردوەو ئیسرائیل رایگەیاندووە لەئەگەری روودانی هەرجەنگێک لەگەڵ حیزبوڵا، لوبنان بۆ "چاخی بەردین" دەگەڕێتەوەو رێبەری حیزبوڵاش هەڕەشەی هاوشێوەی لە ئیسرائیل کردووە.
.jpg)
هاوڵاتی وەزارەتی كشتوكاڵی عێراق رایگەیاند، ژمارەی گیانلەدەستدان بە تای خوێنبەربون بەرزبۆتەوە و تاوەكو ئێستاش 63 كەس بەهۆی ئەو پەتایەوە گیانیان لەدەستداوە و لەو چوارچێوەیەشدا كۆمەڵێك رێكاری توندی خۆپارێزی دەگرنەبەر. سائیر سەبری حسێن بەڕێوەبەری بەشی پەتا لە بەشی ڤێتێرنەری وەزارەتی كشتوكاڵ رایگەیاند، بەڕێوبەرایەتیەكەیان ڕێكاری خۆپارێزی بەرفراوان و توندی گرتۆتەبەر بۆ ڕێگریكردن لە زیاتر بڵاوبونەوەی تای خوێنبەربون هاوكات لەگەڵ نزیكبونەوەی چلەی ئیمام حسێن رێكار و رێنمایی نوێیان ئاڕاستەی نەخۆشخانە و كلینكەكانی ڤێتێرنەری كردوە، بە هەماهەنگی لەگەڵ هەردو مەزارگەی حسێن و عەباسی بەدواداچون بۆ ئەو ئاژەڵانە دەكەن كە سەردەبڕدرێن. سائیر سه‌بری ئاماژه‌ی به‌وه‌كردووه، ژماره‌ی تووشبووان به تای خوێنه‌ربوون لە عێراق گەیشتووەتە 501 كه‌س، لەنێویاندا 63 كه‌س گیانیان له‌ده‌ستداوه. به‌پێی ئاماره‌كانی وه‌زاره‌تی ته‌ندروستی عێراق، پارێزگای زیقار له ریزبه‌ندی یه‌كه‌مدایه كه تیایدا 123 تووشبوو هەن و 12 حاڵه‌تی گیان له‌ده‌ستدان تۆمارکراون، هەروەها به‌غدا به 80 تووشی تای خوێنبەربوون بوونە و 14 گیانیان له‌ده‌ستداوە.
