هاوڵاتى حکومه‌تى هه‌رێمى کوردستان رایگه‌یاند:" به‌هیچ شێوه‌یه‌ک سازش له مافه ده‌ستورییه‌کان و شایسته داراییه‌کانى خه‌ڵکى هه‌رێمى کوردستان ناکه‌ین، ده‌شڵێت، "له هه‌رکاتێک پێویست بێت شاندى هه‌رێم ئاماده‌یه سه‌ردانى به‌غدا بکات." ده‌قى راگه‌یه‌ندراوى حکومه‌تى هه‌رێم: ئەمڕۆ دووشەممە 2020/11/23 مەسرور بارزانی سەرۆکی حکومەتی ھەرێمی کوردستان لە گەڵ شاندی دانوستانکاری ھەرێم لە گەڵ بەغدا کۆبووەوە. سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان ستایشی ھەوڵ و ماندووبوونی شاندی دانوستانکاری حکومەتی هەرێمی کوردستانی کرد لە دانوستانەکانیان لەگەڵ حکومەتی فیدڕاڵی و داکۆکیکردن لە شایستە داراییەکانی خەڵکی هەرێمی کوردستان و لە پێش هەموویانەوە مووچەی مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستان. لە کۆبوونەوەکە جەخت کرایەوە لەوەی شاندی دانوستانکاری هەرێم لایەنی فەرمی گفتوگۆیە بۆ چارەسەرکردنی کێشەکان لەگەڵ حکومەتی فیدڕاڵی و بە هیچ شێوەیەک حکومەتی هەرێم سازش لە مافە دەستورییەکان و شایستە داراییەکانی خەڵکی هەرێمی کوردستان ناکات. هەروەها جەخت لەوە کرایەوە کە شاندی دانوستانکاری حکومەتی هەرێم هەموو هەوڵ و توانایەکی خۆی خستووەتەگەڕ بۆ گەیشتن بە ڕێککەوتن لە گەڵ حکومەتی فیدراڵی و بەردەوام داکۆکی لە مافە ڕەواکانی خەڵکی هەرێمی کوردستان کردووە. هەر لە کۆبونەوەکەدا، پرۆسەی گفتوگۆی حکومەتی هەرێم لەگەڵ حکومەتی فیدڕاڵی تاووتوێ کرا هەروەها شاندی هەرێمی کوردستان لە هەر کاتێک بە پێویستی بزانێت، ئامادەیە سەردانی بەغدا بكات.
هاوڵاتى مه‌سرور بارزانی، سه‌رۆکى حکومه‌تى هه‌رێمى کوردستان رایگه‌یاند، په‌یوه‌ندى نێوان هه‌ولێر و واشنتن له په‌یوه‌ندیى ئه‌منى فراوانتره و ده‌توانین ئه‌و په‌یوه‌ندییانه‌مان له‌گه‌ڵ ئه‌مه‌ریکا فراوانتر بکه‌ین. ئه‌مڕۆ دووشه‌ممه 23ى تشرینى 2020، مه‌سرور بارزانى سه‌رۆکى حکومه‌تى هه‌رێمى کوردستان له میانى پێشکه‌شکردنى وتارێکدا له "کۆنفرانسى ئابورى هه‌رێمى کوردستان دواى کۆرۆنا"، که به‌شێوه‌ى ڤیدیۆ کۆنفرانس به‌ڕێوه‌چو و داواى له کۆمپانیا ئه‌مه‌ریکى و بیانییه‌کان کرد، رو له هه‌رێمى کوردستان بکه‌ن و کارى وه‌به‌رهێنان ئه‌نجامبده‌ن. هه‌روه‌ها وتی:" هه‌رێمى کوردستان که‌شێکى له‌بارى بۆ وه‌به‌رهێنان هه‌یه و له‌ڕوى ئه‌منییه‌وه ئارامترین شوێنى عێراق و ناوچه‌که‌یه و ده‌مانه‌وێت کۆمپانیا بیانییه‌کان هانبده‌ین، بۆ ئه‌وه‌ى وه‌به‌رهێنان له هه‌رێمى کوردستان بکه‌ن، بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌ش کارئاسانى بۆ کۆمپانیا بیانییه‌کان ده‌که‌ین". به‌شێک له‌وته‌کانى سه‌رۆکى حکومه‌ت: ئێمه و ئه‌مه‌ریکا مێژوییه‌کى باشمان هه‌یه، به تایبه‌تى دواى 2003 و ئه‌مه‌ریکییه‌کان هاوکار بون له رزگاربونى عێراق له ده‌ستى دیکتاتۆرى سه‌دام. ئێستاش عێراق له دۆخێکى خراپدایه. خه‌ڵک و نه‌وه‌ى نوێمان ده‌یانه‌وێت و چاویان له‌وه‌یه ئابورییه‌کى باش و هاوکارییه‌کى زیاتر بکرێن. په‌یامى من ئه‌وه‌یه وه‌به‌رهێنان بکه‌ن له هه‌رێمى کوردستان و له‌و سۆنگه‌یه‌وه ئه‌م کۆنفرانسه‌مان رێکخستوه. ئێمه دۆستى زۆر باشمان هه‌یه له ئه‌مه‌ریکا، ئێستا له‌گه‌ڵمانن. ده‌مه‌وێت سوپاسى رێکخه‌رانى ئه‌م کۆنفرانسه و هاوکاره‌کانمان له حکومه‌تى ئه‌مه‌ریکا بکه‌م. ده‌مه‌وێت سوپاسى باڵیۆزیش بکه‌م، که ئه‌مڕۆ له‌گه‌ڵمانه. بێگومان پێشوازى له هاتنى کۆمپانیا کوردى و ئه‌مه‌ریکییه‌کان ده‌که‌م، که ئه‌مڕۆ له‌م کۆنفرانسه کۆبونه‌ته‌وه بۆ ئه‌وه‌ى په‌یوه‌ندییه‌کى به‌هێز دروست بکه‌ن. په‌یوه‌ندى ئێمه ده‌گه‌ڕێته‌وه بۆ 1990 و ئه‌و کاته‌ى ئه‌مه‌ریکا هیوایه‌کى بۆ گه‌لى ئێمه گه‌ڕانده‌وه و ده‌رفه‌تى پێداین، ئه‌و هه‌زاران گونده‌ى له‌سه‌رده‌ستى سه‌دام وێرانکرابون، بنیاتیان بنێینه‌وه. هه‌روه‌ها هاوکارمان بون له زۆر بوارى دیکه‌دا، بۆیه پێم وایه ئه‌مڕۆش ده‌توانین ئه‌و گه‌شه‌سه‌ندن و هاوکارییه به‌ره‌و پێشه‌وه به‌رین. ئه‌مه‌ریکا و هه‌رێمى کوردستان ده‌یان ساڵ هاوبه‌شیان به‌یه‌که‌وه هه‌یه. له 2021 به دڵنیاییه‌وه بۆنه‌یه‌کى گرنگ ده‌بێت بۆ ئه‌وه‌ى ئه‌و هاوبه‌شییه باشه‌ى له نێوانماندا هه‌بوه، هه‌ر له له‌ناوبردنى تیرۆر و پاراستنى وڵاته‌کانمان و پاراستنى به‌ها هاوبه‌شه‌کانمان، بۆیه ئێمه پێزانینمان هه‌یه بۆ ئه‌و کاره قاره‌مانانه‌ى توانیان ئێمه سه‌لامه‌ت بمێنینه‌وه و بتوانین ئه‌م کۆنفرانسه به‌ڕێوه به‌رین. هه‌رێمى کوردستان ناوچه‌یه‌کى زۆر پێ له ئاسایشه، له عێراق و رۆژهه‌ڵاتى ناوه‌ڕاست و ناوچه‌که به گشتیی. ئێمه ده‌زانین هێزه ئه‌منییه‌کان ژینگه‌یه‌کى ئارام و سه‌قامگیریان دروست کردوه. بۆیه په‌یوه‌ندییه‌کانى نێوان ئه‌مه‌ریکا و هه‌رێمى کوردستان زۆر له بوارى ئه‌منى زیاتره و په‌یوه‌ندى هه‌ردولا ده‌چێته قۆناغێکى دیکه‌وه. هه‌رێمى کوردستان ناوچه‌یه‌کى زۆر باش و له‌باره بۆ ئه‌وه‌ى کۆمپانیا ئه‌مریکییه‌کان بێنه ئێره و ده‌رفه‌تى کار بدۆزنه‌وه. دۆخى ژیان زۆر باشتر بکه‌ن. زۆر خۆشحاڵم لێره که پابه‌ندبون و جدییه‌تى حکومه‌ته‌که‌ى خۆمان بۆ ئێوه دوپاتبکه‌مه‌وه، به تایبه‌تى بۆ ئه‌مه‌ریکا. ئێمه ده‌توانین به شێوه‌یه‌کى ئاسان هه‌نگاوه‌کانمان پێشبخه‌ین. حکومه‌ته‌که‌م چه‌ندین هه‌نگاوى باشى ناوه له که‌رته جیاوازه‌کاندا و چوینه‌ته قۆناغێکى دیکه و کارده‌که‌ین بۆ هه‌مه‌چه‌شن کردنى ئابوریمان. به به‌تایبه‌تکردنى که‌رتى کشتوکاڵ و دیجیتاڵ کردنى سێکته‌ره‌کان و بازرگانی. ئێمه که‌رتى تاکس و وه‌رگرتنى باجمان زۆر توندتر و باشتر کردوه، بۆ ئه‌وه‌ى دڵنیابینه‌وه له‌وه‌ى هه‌مو که‌سێک باجى خۆى بدات به شێوه‌یه‌کى دادپه‌روه‌رانه. بۆیه به مۆدێرنکردنى سیستمى بانکیمان و هێنانه ناوه‌وه‌ى ته‌کنۆلۆژیا بۆ ناو که‌رتى ئابورى هه‌رێمى کوردستان، بۆیه ئێمه له‌م روه‌وه پێشوازى له شاره‌زایانى ئه‌مه‌ریکایى ده‌که‌ین. ئێمه پابه‌ندین و به‌رده‌وامین له‌م چاکسازیانه. زۆر خۆشحاڵم که دان برایتم بینی، بۆ ئه‌وه‌ى بتوانن وه‌به‌رهێنانێکى زیاتر له هه‌رێمى کوردستان بکه‌ن. ئێمه پێشوازى له وه‌به‌رهێنانى نێوده‌وڵه‌تى له بواره‌کانى وزه، ته‌ندروستی، په‌روه‌رده و کشتوکاڵ ده‌که‌ین. حکومه‌ته‌که‌م کارده‌کات بۆ ئه‌وه‌ى ئاسانکارى زۆر زیاتر بکرێت، بۆ ئه‌وه‌ى به ئاسانى کۆمپانیا بیانییه‌کان بێنه هه‌رێمى کوردستان و له تۆمارکردنى کۆمپانیاکان و پێدانى ڤیزا و بابه‌ته‌کانى دیکه.
هاوڵاتى هه‌رچه‌نده گیان له ده‌ستدان به کۆرۆنا به‌شێوه‌یه‌کى به‌رچاو له هه‌رێمى کوردستان به‌رزه، به‌ڵام وه‌زیرى ته‌ندروستى ده‌ڵێت:" تووشبوون به کۆرۆنا به شێوه‌یه‌کى به‌رچاو دابه‌زیووه". ئه‌مڕۆ دووشه‌ممه 23ى تشرینى دووه‌مى 2020، سامان به‌رزنجى وه‌زیرى ته‌ندروستى حکومه‌تى هه‌رێمى کوردستان دواى کۆبوونه‌وه‌ى له‌گه‌ڵ لیژنه‌ى ته‌ندروستى په‌رله‌مانى کوردستان له‌کۆنگره‌یه‌کى رۆژنامه‌وانیدا رایگه‌یاند: " پێشتر ئه‌وانه‌ى پشکنینى کۆرۆنایان بۆ ده‌کرا 17.8%یان ئه‌نجامى پشکنینه‌کانیان پۆزه‌تیڤ بووه له‌کاتێکدا نابێت 5% زیاتر بیت، به‌ڵام ئێستا ژماره‌ى توشبوان به‌راورد به 31ى مانگى رابردوو 53% که‌میکردوه". هه‌روه‌ها وه‌زیرى ته‌ندروستى حکومه‌تى هه‌رێم ئاماژه‌ى به‌وه‌شکرد له‌ئێستادا له‌هه‌رێم تاڕاده‌یه‌کى باش ئامارى توشبوانى کۆرۆنا به‌ره‌و که‌مبونه‌ته‌وه ده‌ڕوات و ئومێده‌وارن به‌ته‌واوى کۆنترۆڵ بکرێت. سامان به‌رزنجى باسى له‌وه‌شکرد هه‌فته‌ى رابردوو به‌راورد به هه‌فته‌ى رابردووتر ژماره‌ى توشبوان به‌کۆرۆنا 32% که‌میکردوه، له‌کاتێکدا رۆژى 31ى 10ى ئه‌مساڵ له‌هه‌رێم ژماره‌ى توشبوان گه‌یشتوه‌ته لوتکه‌و زۆرترین حاڵه‌تى تووشبون تۆمارکراوه، به‌ڵام ئیستا به‌راورد به‌وکاته 53% که‌میکردوه". هاوکات، وه‌زیرى ته‌ندروستى هه‌رێم ئه‌وه‌شى رونکرده‌وه که له‌شه‌ش مانگى رابردوودا 99.6%ى حاڵه‌ته‌کان تۆمارکراوه‌و 2.8%ى توشبوانیش له‌پزیشکان و کارمه‌ندانى ته‌ندروستى و میلاکى وه‌زاره‌تى ته‌ندروستى بوون و ژماره‌یه‌کیشیان گیانیان له‌ده‌ستداوه.
دادگاى سلێمانی: توندترین رێکارى یاسایى به‌رامبه‌ر هه‌ر که‌سێک ده‌گرینه‌به‌ر دڵه‌ڕاوکێ بڵاوبکاته‌وه
هاوڵاتى دادگاى تێهه‌ڵچونه‌وه‌ى ناوچه‌ى سلێمانى رایگه‌یاند، هه‌مو ئه‌و که‌سانه‌ى هه‌ڵیانکوتاوه‌ته سه‌ر چێشتخانه‌که‌ى شارى سلێمانى ده‌ستگیرکراون و توندترین رێکارى یاساییش به‌رامبه‌ر هه‌رکه‌سێک ده‌گرنه‌به‌ر که بیه‌وێت ئارامى شار تێکبدات چاوپۆشى له که‌س ناکرێت. ئه‌مڕۆ دووشه‌ممه 23ى تشرینى دووه‌مى 2020، له‌راگه‌یه‌ندراوێکدا سه‌رۆکایه‌تى دادگاى تێهه‌ڵچونه‌وه‌ى ناوچه‌ى سلێمانیى رایگه‌یاند: پاش ئه‌وه‌ى دوێنێ یه‌کشه‌ممه چه‌ند که‌سێک هه‌ڵیانکوتایه سه‌ر چێشتخانه‌یه‌کى شارى سلێمانى و ئازاری خاوه‌نه‌که‌ى ده‌ده‌ن (که ڤیدیۆى کاتى روداوه‌که له‌تۆڕه‌کۆمه‌ڵایه‌تییه‌کان بڵاوبوه‌وه)، له‌سه‌ر سکاڵاى خاوه‌نى چێشتخانه‌که‌و به‌فه‌رمانى دادوه‌رى لێکۆڵینه‌وه هه‌موو ئه‌و که‌سانه ده‌ستگیرکراون و له‌ئێستادا راگیراون و لێکۆڵینه‌وه له‌گه‌ڵیاندا به‌رده‌وامه. هه‌روه‌ها ئاماژه به‌وه‌کراوه که، سه‌رجه‌م هاوڵاتیان دڵنیا ده‌که‌نه‌وه که" دادگاکان به‌پێى یاسا توندترین رێکارى یاسایى به‌رامبه‌ر هه‌رکه‌سێک ده‌گرنه به‌ر که بیه‌وێت ئارامى شار تێکبدات، دڵه‌ڕاوکێ بڵاوبکاته‌وه و تاوان ئه‌نجام بدات و به‌هیچ جۆرێک چاوپۆشى له هیچ که‌سێک ناکرێت". خاوه‌نى چێشتخانه‌ى وه‌ستا کامه‌ران له‌شارى سلێمانى دوێنێ یه‌کشه‌ممه له کۆنفرانسێکى رۆژنامه‌نوسیدا رایگه‌یاند، "کاتژمێر 1:30ى خوله‌کى دوانیوه‌ڕۆى رۆژى یه‌کشه‌ممه هێزێکى نافه‌رمى له‌ناو چێشتخانه هێرشیانکرده‌سه‌رمان، ئێمه نازانین ئه‌و هێزه ئامانجیان چییه و هیچ شتێکیان پێ نه‌وتین".
هاوڵاتى وه‌زاره‌تى ته‌ندروستى حکومه‌تى هه‌رێمى کوردستان، رایگه‌یاند، تا ئێستا سێ هه‌زارو 15 که‌س به ڤایرۆسى کۆرۆنا گیانیان له‌ده‌ستداوه. ئه‌مڕۆ دووشه‌ممه 23ى تشرینى دووه‌مى 2020، وه‌زاره‌تى ته‌دنروستى حکومه‌تى هه‌رێم رایگه‌یاند:" له‌ماوه‌ى 24 سه‌عاتى رابردودا، 488 که‌سى دیکه له هه‌رێم توشى کۆرۆنا بون و 21 توشبوى ڤایرۆسه‌که‌ش گیانیان له‌ده‌ستداوه و 164 دیکه چاکبونه‌ته‌وه. ده‌قى راگه‌یه‌ندراوى وه‌زاره‌تى ته‌ندروستى حکومه‌تى هه‌رێم:
کاکەلاو عەبدولا ئەو فرۆکە بۆمبهاوێژەی زۆرترین خزمەتی هەیە لەسوپای ئەمریکادا گەیەندرایە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست کەوەک «پەیامێک بۆ ئێران» لێکدەدرێتەوە. ناوەندی فەرماندەیی سوپای ئەمریکا لەبەیاننامەیەکدا رایگەیاند گەشتێکی تاقیکردنەوەی دوور مەودایان بەفڕۆکەی جەنگی پێشکەوتووی B-52 کردووە لەشەممەی رابردوودا لەڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست بەمەبەستی « ساردکردنەوەی کردەی شەڕەنگێزانەو پاراستنی بەرژەوەندییەکانی واشنتۆن و هاوپەیمانەکانی لەناوچەکەدا». سوپای ئەمریکا باسی لەوە نەکردووە کەئایا ئەو فڕۆکە جەنگییانە چوون بۆ کام وڵات و ناوچانەی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست، بەڵام فۆکس نیوزی ئەمریکی رایگەیاند لەبنکەی ئاسمانی مینۆت لە نۆرس داکۆتاوە فڕیون. فرۆکەی جەنگی B-52 فرۆکەیەکی دوورمەودای بۆمبهاوێژە کە لەتوانایدایە (٣٢) هەزار کیلۆگرام چەک هەڵبگرێت لەبۆمبی ناوکی، موشەکی کروزی و هەروەها چەندین جۆری بۆمبی تر جگە لەوەی دەتوانێت زیاتر لە (١٤) هەزار کم ببڕێت بەبێ پڕکردنەوەی سووتەمەنی. ساڵی ١٩٤٦ دەستکراوە بەدیزاینکردنی لەلایەن کۆمپانیای بۆینگی ئەمریکی و یەکەم فڕینی لەساڵی ١٩٥٢ بووەو لە ١٩٥٥ چووەتە بواری خزمەتەوە لەسوپای ئەمریکاو تائێستاش بەردەوامە کە لەوکاتەوە (٧٤٤) دانەی لێ دروستکراوە. نرخی هەر دانەیەکی لەنێوان (٦١-٧٤) ملیۆن دۆلارەو بەپێی ئامارێکی حوزەیرانی ٢٠١٩، (٥٨) دانە لە خزمەتدان و (١٨) دانەش لەیەدەگدان جگە لەوەی کە (١٢) دانە لەکۆگای درێژخایەندان. B-52 فرۆکەیەکی زۆر زەبەلاحەو درێژییەکەی (٤٧) مەترەو پانییەکەشی (٥٦) مەترە و دەتوانێت (١٥) هەزار مەتر بەرزببێتەوە، کێشی (٨٣) هەزار (٢٥٩) کیلۆگرامەو لەکاتی هەستانیشدا دەبێت بە (٢٢٠) هەزار کیلۆگرام و ئەوپەڕی خێرایی دەگاتە هەزارو (٤٠) کم لەکاتژمێرێکدا. ئامانج لەدروستکردنی هەڵگرتنی چەکی ناوکی بووە لەسەردەمی جەنگی سارددا بۆ ئەرکی ساردککردنەوەی هەوڵەکانی یەکێتی سۆڤیەت، بەڵام بەردەوام بووە لەخزمەت و لەجەنگی ڤێتنام، جەنگی کەنداو، هەروەها جەنگی ئەفغانستان بەشداری کردووە، زۆرترین خزمەتی هەیە زیاتر لەهەر فرۆکەیەکی جەنگی لەسوپای وڵاتانی جیهاندا. بەهۆی ئەدایەکی باڵادەست لەبەرزاییەکی زۆر بەخیراییەکی زۆر باشەوەو هەروەها بەهۆی تێچوویەکی کەمی کارپێکردنییەوە، سوپای ئەمریکا لەخزمەتدا هێشتویەتییەوە سەرەڕای ئەوەی فرۆکەی پێشکەوتووتر دروستکراون. سوپای ئەمریکا لەساڵی ٢٠١٠، (٧٥٠) ملیۆنی بۆ (١٠) ساڵ لەپاڵپشتی و تازەکردنەوەی فرۆکەکەدا تەرخان کردو بەنیازە تاساڵی ٢٠٥٠ لەخزمەتدا بیهڵێتەوە. ئەم هەنگاوەی واشنتن بە «پەیامێک بۆ ئێران» لێکدەدرێتەوە لەلایەن چەند میدیایەکی ئەمریکاوە دوای ئەوەی هەفتەی رابردوو بڵاوبووەوە دۆناڵد ترەمپ داوای بژاردەی هێرشی کردووە بۆ سەر ئێران، بەڵام دواتر پەشیمان بووەتەوە. رۆژنامەی نیویۆرک تایمزی ئەمریکی هەفتەی رابردوو لەزاری بەرپرسێکی ئەمریکییەوە بڵاویکردەوە سەرۆکی ئەمریکا لەکۆبوونەوەیەکی باڵای ئیدارەکەیدا کەوەزیری دەرەوەو وەزیری بەرگری بەوەکالەت ئامادەی بوون داوای کردووە بژاردە سەربازییەکانی بۆ هێرش کردنەسەر ئێران بخەنەڕوو، ئەوەش دوای ئەوەی ئاژانسی نێودەڵەتیی وزەی ئەتۆمی رایگەیاند ئێران (١٢) ئەوەندەی یۆرانیۆمی پیتێنراوی رێگەپێدراوی لەکۆگایەکیدا هەیە. لەکۆبوونەوەکەدا مایک پێنس، جێگری سەرۆکی ئەمریکا، مایک پۆمپێیۆ، وەزیری دەرەوە، هەروەها کریستۆفەر میلەر، وەزیری بەرگری بەوەکالەت بەشداربوون و چەند سیناریۆیەکیان خستووەتە بەردەم دۆناڵد ترەمپ تا هێرش بکاتەسەر دامەزراوە ئەتۆمییەکانی ئێران. «ئەو داوای بژاردەیەکی لێکردن، ئەوانیش چەند سیناریۆیەکیان خستە بەردەمی، بەڵام دواتر بڕیاریدا کە بەردەوام نەبێت»، بەرپرسەکە ئەمەی بە نیویۆرک تایمز وت.
هاوڵاتى حکومەتی عێراق لەکۆبوونەوەیەکدا لە 16ی تشرینی دووەم، فەرمانیکرد بەهێزەکانی عێراق بەداخستنی هەر دەروازەیەکی سنووریی نافەرمی بۆ سنووردارکردنی چالاکییە قاچاخچێتییەکانی میلیشیاکان، بەرپرسانی کوردیش دەڵێن بڕیارەکە هەرێم ناگرێتەوە. هەرێمی کوردستان چوار دەروازەی نێودەوڵەتی هەیە، کەکاری بازرگانی و گەشتیاری تێدا دەکرێت، هەروەها پێنج دەروازەی دیکە هەن کە دەروازەی لاوەکین، ئەو دەروازانە لەلایەن حکومەتی عێراق دانیان پێدانراوە. هەنگاوەکەی حکومەتی عیراق بۆ داخستنی دەروازە سنورییەکان دوای چوار مانگ دێت لەبڕیاردانی بۆ هێرشکردنەسەر میلیشیاکان و سنووردارکردنی کاریگەری و بەرژەوەندییەکانیان لەدەروازە سنورییە فەرمییەکاندا. حکومەتی عێراق رایگەیاند بڕیارەکە وەک هەوڵێک بۆ بەرەنگاربوونەوەی چالاکییە قاچاخەکانی میلیشیاکانی سەر بەئێران و قاچاخچییەکانی دیکە، هەروەها بۆ بڕینی سەرچاوەکانی داهاتیان. ساماڵ عەبدولڕەحمان بەڕێوەبەری گشتی گومرگی هەرێمی کوردستان رایگەیاند، ئەو بڕیارە دەروازە لاوەکییەکانی هەرێمی کوردستان ناگرێتەوە، بەڵکو ئەو دەروازانە لەلایەن حکومەتی عێراقەوە دانیان پێدانراوەو لیژنەیەکی حکومەتی عێراق سەردانی کردوون و بڕیارە ئەو دەروازانە بەفەرمی بکرێن. بەپێی بەیاننامەیەکی حکومەت، مستەفا کازمی سەرەکوەزیرانی عیراق دووشەممە (16ی تشرینی دووەم) فەرمانی بەسەرکردەکانی سوپاو پاسەوانانی سنوور کرد بەداخستنی سەرجەم دەروازە نافەرمییەکان بۆ رێگریکردن لەچوونە ژوورەوەی کەلوپەلی قاچاخ و پاراستنی بەرهەمە نەوتییەکان. دوای دوو رۆژ، فەرماندەیی ئۆپەراسیۆنە هاوبەشەکان رایگەیاند کە «پلانێکی پتەو»ی ئامادەکردووە «لەگەڵ ژمارەیەک لەوەزارەتە پەیوەندیدارەکان بۆ دەستپێکردنی داخستنی دەروازە سنوورییە نافەرمییەکان». کازمی رازی بووە بەبەهێزکردنی ئەمنیەتی دەسەڵاتی ده‌روازه سنوورییه‌کان لەڕێی ئاژانسی هەواڵگریی نیشتمانییەوە، دەسەڵاتەکەی لەبەیاننامەیەکدا رایگەیاند. بەڕێوەبەری گشتی گومرگی هەرێمی کوردستان، وتی «ئەو بڕیارە هەرێمی کوردستان ناگرێتەوە، بەڵکو ئەو دەروازانە دەگرێتەوە کە لەژێر دەسەڵاتی حکومەتی عێراقن، کەدیارە کۆمەڵێک دەروازەی سنووری نایاسایی هەن، سەرۆک وەزیرانی عێراق هێزە هاوبەشەکانی راسپاردووە، ئەو دەروازانە دابخەن، کە ئەو بڕیارە بەشێکە لەو چاکسازییانەی رایگەیاندووە». ساڵی رابردوو لیژنەی وەزارەتە هاوبەشەکانی حکومەتی عێراق سەردانی دەروازە سنوورییە لاوەکییەکانی هەرێمی کوردستانیان کردو راپۆرتی خۆیان لەو بارەیەوە داوەتە ئەنجومەنی وەزیرانی عێراق. لەکاتێکدا هیچ داتایەک نییە دەربارەی ژمارەی دەرەوازە سنوورییە نایاساییەکان لەسەر خاڵە سنوورییەکانی عێراق، بەشێوەیەکی گشتی سەرنج دەخەنەسەر ناوچە سنوورییەکانی وڵاتەکە لەگەڵ ئێران و سوریا. هەنگاوە نوێکەی حکومەت دوای چوار مانگ دێت لەوەی بڕیاریدا هەڵکوتێتە سەر میلیشیاکان و کاریگەری و بەرژەوەندییەکانیان لەدەروازە سنورییە فەرمییەکان سنووردار بکات. سوپای عێراق لەدەرەنجامدا توانیویەتی کۆنتڕۆڵی خۆی توندتربکات بەسەر (11) دەروازەی سنووریی وڵاتەکەدا لەگەڵ وڵاتانی درواسێ، بەتایبەتی ئێران، لەگەڵ چوار دەروازەی سنووریی ئاوی. هاوکات، عێراق و سعودیە چوارشەممە دەروازە سنوورییە زەمینییەکانیان کردەوە بۆ یەکەمین جار دوای (30) ساڵ و ئەم پەیوەندییە نزیکترەی بازرگانیش لەنێوان دوو وڵاتەکەدا هاوپەیمانەکانی تاران لەعێراق بێزاردەکات، ئاژانسی فرانس پرێس رایگەیاند. بەغدا دەروازەی سنووریی عەرعەر وەک بژاردەیەکی جێگرەوەی دەروازە سنوورییەکانی لەگەڵ ئێراندا دەبینێت، کە لەڕێیانەوە عێراق بەشێکی زۆری کەلوپەلە هاوردەکانی دەهێنێتە ناوەوەی وڵاتەکەی. بڕیارەکەی حکومەت، لەکاتێکدا دواکەوتووە، هەنگاوێکی گرنگە کە یارمەتی کۆنتڕۆڵکردنی سنوورەکان دەدات و سەرچاوەکانی داهاتی میلیشاکانی سەر بەئێران و گروپە قاچاخچیەکانی دیکە دەبڕێت کەداهاتێکی زۆر باشیان لەڕێگەیەوە دەستدەکەوت. رێوشوێنەکانی حکومەت یارمەتی سنووردارکردنی هێنانە ناوەوەی ماددە هۆشبەرەکان و چەک و کەرەستە قەدەغەکان لەعێراق دەدەن، لەگەڵ ئەو کەلوپەلانەی لەگەڵ ستانداردەکاندا نایانەوەو هەڕەشە لەتەندروستی و سەلامەتیی دانیشتوان دەکەن. شرۆڤەکارێکی عێراقی پێیوایە چاودێریکردنی سنوورەکان و دەروازە نایاساییەکان هەنگاوێکە دەبێتە هۆی پاراستنی سەرچاوە نیشتمانییەکانی وەک کەلەپوورەکان و بەرهەمەکانی نەوت و مەڕوماڵات لە بەقاچاخبردنیان بۆ دەرەوەی وڵاتەکە. هەروەها وتی: بەرهەمە نیشتمانییەکان‌و پیشەسازییەکان دەپارێزێت لەکێبڕکێکردن لەگەڵ ئەو کەلوپەلانەی بەقاچاخ خراونەتەوە بازاڕەوە، هەروەها داهاتی دەوڵەتیش لەدەروازە فەرمییەکان زیاتردەکات، کە بەشێوەیەکی بەرچاو لەلایەن بریکارەکانی ئێرانەوە کۆنتڕۆڵکرابوون پێش دواهەمین هەڵمەتی حکومەت. «ئەو میلیشیایانە زیانی ملیاران دۆلاریان لەعێراق داوە لەئەنجامی چالاکییە نایاساییەکانیاندا لەناوەوەی ئەو دەروازە سنوورییانەدا، لەنێویاندا نەدانی باج و گومرگ و دەستکاریکردنی پۆلێنکردنی بەرهەمە پیشەسازییەکان و تۆمارکردنیان وەک خۆراک بۆ ئەوەی باج و گومرگ نەیانگرێتەوە»، شرۆڤەکارەکە وا دەڵێت.
هاوڵاتى بنیامین ناتانیاهۆ سه‌رۆک وه‌زیرانى ئیسرائیل به ئاماده‌بوونى مایک پۆمپیۆ وه‌زیرى ده‌ره‌وه‌ى ئه‌مریکا له شارى که‌ناراوى نیۆم-ى سعودییه به نهێنى له‌گه‌ڵ محه‌مه‌د بن سه‌لمان، شازاده‌ى جێنشینى ئه‌و وڵاته کۆبوه‌ته‌وه. ئه‌مڕۆ دووشه‌ممه 23ى تشرینى دووه‌مى 2020، ئاژانسى هه‌واڵى رۆیته‌رز له زارى کۆمپانیاى په‌خشى کان، رادیۆى سوپاى ئیسرائیله‌وه رایگه‌یاند:"نه‌تانیاهۆ رۆژى یه‌کشه‌ممه به نهێنى سه‌ردانى سعودیه‌ى کردووه و له‌وێ له‌گه‌ڵ محه‌مه‌د بن سه‌لمان، شازاده‌ى جێنشینى سعودیه و وه‌زیرى ده‌ره‌وه‌ى ئه‌مریکا کۆبووه‌ته‌وه". وه‌لید ئه‌لعومی، به‌ڕێوه‌به‌رى نووسینگه‌ى فه‌له‌ستین له جه‌زیره رایگه‌یاندووه، "روون و ئاشکرایه که ئه‌م هه‌واڵه راسته له‌به‌رئه‌وه‌ى چاودێرى ئیسرائیل رێگه‌ى به بڵاوکردنه‌وه‌ى داوه و خودى فڕۆکه‌که‌ش به‌رده‌وام له ئه‌رکى نهێنى نه‌تانیاهۆ به‌کارهاتووه". هه‌روه‌ها میدیاى ئیسرائیلى ورده‌کارى ئه‌وه‌ى بڵاوکردووه‌ته‌وه که له کاتژمێرى رابردوودا روویداوه و ئه‌وه‌شى ئاشکرا کردووه که نزیکبوونه‌وه‌ى نه‌تانیاهۆ و کۆهن له سعودیه و کۆبوونه‌وه‌یان له‌گه‌ڵ شازاده محه‌مه‌د بن سه‌لمانى شازاده‌ى سعودییه هۆکارى راسته‌قینه‌ى دواخستنى کۆبوونه‌وه‌ى له‌ناکاوى لیژنه‌ى وه‌زارى تایبه‌ت به‌کۆرونا بووه. دواى رێککه‌وتنى ئیسرائیل و ئیمارات، چه‌ند جارێک بنیامین نه‌تانیاهۆ رایگه‌یاندووه که ده‌وڵه‌تانى عه‌ره‌ب گۆڕانکاریه‌کى بنه‌ڕه‌تییان له پێگه‌ى خۆیان کردووه و ئێستا پشتگیرى په‌یوه‌ندییه‌کانیان له‌گه‌ڵ ئیسرائیل ده‌که‌ن. وه‌لید ئه‌لعومی، به‌ڕێوه‌به‌رى نووسینگه‌ى فه‌له‌ستین له جه‌زیره، ئاماژه‌ى به‌وه‌دابوو که پێده‌چێت کۆبوونه‌وه‌که‌ى دوێنێ یه‌که‌م کۆبونه‌وه نه‌بووبێت له‌نێوان هه‌ردوو (نه‌تانیاهۆ و بن سه‌لمان) چ له‌سعودیه‌و چ له‌ده‌ره‌وه ئه‌نجام درابێت. رادیۆى ئیسرائیل ئه‌وه‌ى دووپاتکردووه‌ته‌وه که سه‌رۆک وه‌زیرانى ئیسرائیل به نهێنى له‌گه‌ڵ یۆسى کۆهن، سه‌رۆکى موساد سه‌ردانى سعودیه‌ى کردووه و له‌وێ له‌گه‌ڵ محه‌مه‌د بن سه‌لمان، شازاده‌ى سعودیه کۆبوه‌ته‌وه. له‌چه‌ند رۆژى رابردوودا مایک پۆمپیۆ، وه‌زیرى ده‌ره‌وه‌ى ئه‌مریکا له‌تویته‌رى خۆى ئه‌وه‌ى بڵاوکردووه‌ته‌وه که گه‌شتێک ئه‌نجام ده‌دات به خۆرهه‌ڵاتى ناوه‌راستدا.
سازدانى: نەوزاد ساڵح نوسەرو رووناکبیر دانا بەهادین لە چاوپێکەوتنێکی هاوڵاتى دا باسلەوەدەکات کورد هیچ پێگەیەکى سیاسى و ئابوری نییە لەناو شەپۆلەکانى جیهانگیریدا هۆکارى سەرەکیش دەگەڕێتەوە بۆ ئەوەى خاوەنى دەوڵەتى سەربەخۆى خۆی نییە. دانا بەهادین پێیوایە «هەربۆیە زۆ ر گرنگە لەبرى ئەوەى فۆکەسمان چڕبکەینەوە لەسەر ئەوەى کە سنورمان کاڵ بکەینەوە و ببین بەوەرگرى هارد وێرى جیهانگیرى، پێویستە کارى سیاسى بکەین بۆ بەدەستهێنانى مافى سەربەخۆیى و وەک گەلانى پێشکەوتوى دنیا بەشداربین لەوەرگرتنى سۆفت وێرى جیهانگیرى» . لەم چاوپێکەوتنەدا دانا بەهادین وەڵامی چەند پرسیارێکی هزریی هاوڵاتى دەداتەوە. هاوڵاتى: ئایا ئارگومێنتەکانى فەیلەسوفى بوارى مێژوو (فیرنان برودێل) لەگەڵ پرس و مێژووى کورد دەگونجێن لەکاتێکدا کە لەماوەى (100) ساڵی رابردوودا کوردستان دووچارى داگیرکردن و پارچە پارچەکردن بووەتەوە؟ دانا بەهادین: مێژووناس و فەیلەسوفى گەورەى فەرەنسى (برودێل)، مێژووی رووداوەکان وەک رۆژو و ژمارە ناخاتەڕوو، بەڵکو بۆ هەموو رووداو یان کارەساتێکى سیاسى باکگراوندە سیاسى و فکریەکەى شرۆڤە دەکات، واتا پشت نابەستێت بەباسکردن و گێڕانەوەى چیرۆکى رووداوەکان بەساڵ و رۆژەوە، وەک ئەوەى مێژوونووسە کلاسیکیەکان گرنگى پێدەدەن (برۆدێل) لەیەکێک لەئارگومێنتەکانیدا پێمان دەڵێت: (زۆرجار بزووتنەوە سیاسییەکان بەهۆکارى کاریگەرى بارودۆخە سیاسییە بەهەژموونە دەرەکیەکان چەندین گۆڕانکارییان بەسەردا دێت، بەشێویەک کە ئەو بزووتنەوە سیاسییانە ئێستاو ناوەڕاستەکانى تەمەنیان بەهیچ شێوەیەک لەسەرەتاکانى تەمەنیان ناچن)، ئەو مەبەستیەتى پێمان بڵێت بزووتنەوەیەک بەهەر هۆکارێکى سیاسى کە دروست دەبێت، چەندین گۆڕانکارى بەسەر پەیام و ئامانج و ستراتیژە فکرى و سیاسیەکانیدا دێت، ئەمەش کاتێک قۆناغەکانى تەمەنى بزووتنەوەکە بەرەو سەر هەڵدەکشێت و گوزەر دەکات بەناو رەوش و ئەزموونە سیاسییە جۆراوجۆرەکاندا. لەم ڕوەوە، ئەو مێژووى دابەشکردووە بەسەر (٣) ماوەدا وەک مێژووى ماوە ( دوور، مامناوەند، نزیک). بەپێى ئەم دابەشکاریەى (برۆدێڵ) بێت، مەرج نیە ئەو گۆڕانکاریانەی لەقۆناغەکانی دواتردا بەسەر پەیام و خەباتی سیاسییدا دێت باشتر بن لەوەی لەسەرەتادا بزووتنەوەکەی بۆ دروست بوو. لەخوێندنەوەی مێژووی کورددا، (برۆدڵ) خزمەتێکی گەورەمان دەکات. بزووتنەوەى سیاسى کوردستان بەشێوەیەک گۆرانکارى بەسەرداهاتووە پەیامەکانى ئێستامان بەهیچ کلۆجێک لەپەیامى سیاسى مێژووى ماوە دوورمان ناچێت و لەپرسە سەرەکییە راستەقینەکەى خۆمان داماڵراوین کە لەمێژووى ماوە دوورى سەدساڵەدا بۆمان دروست بوو ئەویش بریتیە لە (داگیرکردن و دابەشکردن و توانەوەى نەتەوە)یمان. لەمێژووى ماوە دوورداو لەگەڵ دامەزراندنى دەوڵەتى عێراقدا، بابوباپیرانمان بەنیازبوون دەوڵەتى کوردستانیان بۆ دابمەزرێنن، بەڵام مەخابن قۆڵیان بڕین ، خەبات و تێکۆشانى سیاسى نەوەى یەکەممان بۆ سەربەخۆیی بەردەوام بوو، بەڵام لەماوە مامناوەندو نزیکدا ئەم پرۆژەیە وەرچەرخا بۆ باسى ئۆتونۆمى و سۆشیالیزم و دیموکراسى و رووبەڕووبونەوەى گەندەڵى . لەئێران بەڕێز( قاسملو) چووە شوێنى (قازى محمد)، قاسملو وەک قوربانیدەرێکى سیاسى خاوەنى مێژوویەکى پرشنگدارە، بەڵام کەموکورتى پرۆژە سیاسییەکەى ئەوەبوو گەڕایەوە بۆ پلورالیزم (فرەیی) و پێکەوەژیانى ئاشتییانە لەگەڵ دەوڵەتى ئێرانداو پشتى کردە پرۆژەى سەربەخۆیى!!. (عەبدوڵڵا ئوج ئاڵان)یش مێژوویەکى لەقوربانیدان تۆمارکردووە، بەڵام لەکوردستانى باکور بەباسى سەربەخۆیی دەستپێکردو بەزیندوکردنەوەى شارستانیەتى میزوپۆتامیاو رۆڵى کورد لەپرۆژەى ئاشتى رۆژهەڵاتى ناوەڕاست کوتی پێهێنا. ئەم وەرچەرخانە سیاسییە تەنانەت نەبووە هۆى ئەوەى ژیانى سیاسى لەدوژمنایەتى داگیرکەرانى کوردستان بپارێزێت، ئەوەبوو قاسملویان تیرۆر کرد و ئوج ئالان-یشیان خستە بەندیخانەوە. مەبەستم ئەوەیە بزووتنەوەی کوردی ئێستا زۆر دوورە لەو شتەی بۆی دروستبوو. هاوڵاتى: دەتەوێت پێمان بڵێیت لەئێستادا بزوتنەوە سیاسییەکانى کوردستان کار بەپرۆگرامێکى سیاسى دەکەن لەهەناوى واقیعى کێشە راستەقینەکانى کوردستانەوە هەڵنەقوڵاوە. ئەمەوێت لەسەر ئەم خاڵە روونکردنەوەی زیاتر بدەیت؟ دانا بەهادین: بەڵى کتومت دەمەوێت ئەوە بڵێم ! ئێمە وەک کوردستان دووچارى داگیرکارى بووینەتەوە، کەچى کاری جۆراوجۆر لەسەر بەرنامە فکرییەکانى وەک (لیبرالیزم و دیموکراسى و دادپەروەرى و سۆشیالیزم) دەکرێت. ئەم بەرنامانە جێگەیان بە بەرنامەى سەربەخۆیى کوردستان چۆڵکردووە! لەڕاستیدا تەنها چەمکى سەربەخۆیى چەمکێکى خۆرسکە لەڕووى سیاسییەوە بۆ سەرجەم لایەنە سیاسییەکانى کوردستان کە بەداخەوە کارى لەسەر ناکەن، ئەم چەمکانەى دیکە زۆرینەیان هاوردەن و پێشتر لەلایەن بیریارانى وڵاتانى دەرەوە بەرهەمهێنراون و لێرەش بە کەموکورتیەکى زۆرەوە کاریان لەسەرکراوەو دەکرێت. زۆرینەى جاریش بوون بەهۆکارى دروستکردنى شەڕى ناوخۆ، بەنموونە: لایەنێکى سیاسى خۆی بەنوێنەری عەلمانیی دەزانێت و لایەنێکى تریش کۆنسێرڤەتیڤ (خۆپارێزو داخراوە) یان لایەنێک دیموکراتخوازەو لایەنەکەى بەرامبەرى سۆشیالیزمى رادیکاڵیە، لەماوەى زیاتر لەپەنجا ساڵ لەمەوبەر تا هەنووکەش بینیومانن کە چۆن ئەم چەمکە هاوردانە بۆ کورد بوونەتە هۆکارى شەڕى ناوخۆ و بەریەککەوتنى قورسى ئایدیۆلۆژى و توانەوەى یەکترو پاشان دیزە بەدەرخۆنەکردنى بابەتى یەکڕیزیى نیشتمانى و مەسەلەى سەربەخۆیى کوردستان. هاوڵاتى: بۆچی پێتوایە ئەو چەمکە فکرییانەی بزوتنەوە سیاسییەکانى کوردستان کە هەڵیانبژاردوون، کردویانن بەبەرنامە، بەناونیشانى پارت و بزوتنەوەکانیان و کەم و زۆر کارى لەسەر دەکەن، بابەتی نین؟ دانا بەهادین: بۆ وەڵامى ئەم پرسیارەتان، بۆچونێکى واقعى فەیلەسوف و ئابوریناسى بەڕەچەڵەک هیندى (ئەمارتیا سێن)تان، بیرهێنامەوە کە دەڵێت: ( گەلێک داگیرکراو بێت دەبێت سەربەخۆیى مەرجى یەکەمى بێت، دیموکراسییەتیش مەرجى دووهەمى بێت). واتا بۆ گەلێک گەر داگیرکراوبێت تا سەربەخۆ نەبێت زانستى نییە هەر چەمکێک لەچەمکەکانى سیستمى فکرى و سیاسى بکات بەمەرج و پەیامى یەکەمى خۆى لەکاتێکدا دەوڵەتى خۆی نیە! جا ئەگەر باسکردن لەو سیستمانە دیموکراسى بێت یان سۆشیالیزم و دادپەروەریی یان هەر چەمکێکى دیکە بێت. بەنموونە: لەسەردەمى کۆڵونیالیزمدا زۆرینەى خاکى عەرەبى داگیرکرابوو لەناویاندا (میسر و مەغریب و تونس و جەزائیر)، هەریەک لەم وڵاتانە جۆرەها لایەنى سیاسى ئۆپۆزسیۆنیان هەبوو، دابەشبوون بەسەر چەند ئاراستەیەکى فکریدا وەک (ئیسلامى ئسوڵى و میانڕەوەکان و پارتە کۆمۆنیستییەکان)، وێڕاى هەر ناکۆکیەکى فکرى و سیاسى لەنێوان خۆیاندا، بەڵام یەکڕیزبوون لەبەرامبەر وەدەرەنانى کۆڵونیالیستى رۆژئاواو مەرجى یەکەمیان بریتى بوو لەسەربەخۆیی نیشتمانى عەرەبى. هەروەها لەدواى شۆڕشى ئۆکتۆبەر وڵاتى فینلەندا سەربەخۆیى خۆى وەرگرت، لەماوەى سەربەخۆبووندا ئەم دەوڵەتە بۆ ماوەى (6) ساڵ ناکۆکى قورس لەنێوان لایەنە سیاسییەکانى وەک چەپى رادیکاڵ و کۆنسێرڤەتیڤەکان و میانڕەوەکاندا هەبوو، بەڵام سەرئەنجام دەوڵەتەکەیان هێنایەسەر مێزى گفتوگۆو پاشان توانیان دەوڵەت بکەنە بەرژەوەندى هاوبەشى نێوانیان و دواجار چەمک و پرانسیپەکانى سۆشیال دیموکراتیان کرد بەسیستمى سیاسى دەوڵەتەکەیان. بۆ هەر گەلێک ئەم ئەزموونانەى لاى سەرەوە میکانیزمێکى سیاسى راستەقینەن، بەپێچەوانەشەوە هەر گەلێکى بندەست شۆڕش و پارتە سیاسییەکانى مافى سەربەخۆیى فەرامۆش بکەن و سەرقاڵبن بەباس و خوازى یەکسانى و دیموکراسییەوە ماناى وایە کەوتوونەتەوە هەڵەیەکى زانستى سیاسییەوە، بێگومان بۆ کوردیش ئەم ئارگۆمێنتە راستە کە حاڵى حازر لەناو ئەم هەڵەیەدا ژیان بەڕێدەکات! . بەکورتی، تا سەربەخۆ نەبیت، ناتوانیت دیموکراتخواز بیت مەگەر لەخەیاڵدا. تەنانەت سەختە بتوانیت شەفاف بیت، چونکە ترسی داگیرکەر ناهێڵێت لەکاتێکدا لای کەم نیوەی سەروەتی ماڵەکەتی بەدەستەوەیەو هەمیشە بەسەر سەرتەوەیە پشکێکی گەورە لەداهات و سەروەت بەزۆرەملێ بۆ خۆی بەرێت. هاوڵاتى: بەڕێزت ئاماژەت بەفکرو سیاسەتى هاوردە کرد! دەمەوێت ئەم بۆچوونەت زیاتر روونبکەیتەوەو ئەگەر بکرێت بە بۆچوونی فەیلەسوفان دەوڵەمەندتری بکەیت، ئایا (رانسێر) هیچ سودێکی لەم رووەوە هەیە؟ دانا بەهادین: فەیلەسوفى فەرەنسى (رانسێر) دەڵێت مامۆستایان هیچ وانەیەک بۆ خوێندکارەکانیان بەرهەم ناهێنن، بەڵکو تەنها وانەیەک دەخەنە بەردەست خوێندکاران کە پێشتر ئامادەکراوە، ئەم بۆچوونە بەسەر سیاسییەکانى ئێرەدا دەچەسپێت. لایەنە سیاسییەکانى کوردستانیش بەرهەمهێنەرى دەقى فکرى بابەتیانە نین بۆ کوردو تەنها بەرنامەى ئامادەکراوى پێشوەختەى دەرەوەى خۆیان دەخەنەڕوو لەناو خەڵکى کوردستاندا. لەبەر ئاڵۆزیی بابەتە فکرییەکانی، بەباشى دەزانم لەڕێگەى باسکردنى چیرۆکیکى راستەقینە کەخۆى دەیگێڕێتەوە، یەکێک لەوانەکانى بخەمەڕوو بۆ ئەوەى تێگەیشتن لەفەلسەفەى وانەکەى ئاسان بکەین. لەچیرۆکەکەیدا دەڵێت: (لەدواى جەنگى جیهانى دووەم، مامۆستایەکى فەرەنسى هەلێکى کارى بۆ هاتووەتە پێش لەوڵاتى هۆڵەندا وانە بەزمانى ئینگلیزى بڵێتەوە بە (پێنج) خوێندکارى هۆڵەندى، لەکاتێکدا نە مامۆستاکە هۆڵەندى و ئینگلیزى دەزانێت، نە خوێندکارە هۆڵەندیەکانیش فەرەنسى و ئینگلیزى دەزانن ! ئەم کارە هەم بۆ مامۆستاکە و هەم بۆ خوێندکارەکانیش دوائەندازە قورس و دژوار بوو، بەڵام مامۆستاکە بەهۆى قەیرانە داراییەکانى دواى جەنگى جیهانییەوە بەناچارى ئەم کارە سەختە قبوڵ دەکات و بەگیرفانى خاڵییەوە ملى رێگە دەگرێت و بەرەو وڵاتى هۆڵەندا دەڕوات، لە یەکەم رۆژى رووبەڕوبوونەوەى لەگەڵ خوێندکارەکانیدا فشار لەخۆى دەکات و تەنها لەماوەى چەند دەقیقەیەکدا بەزمانێکى ئینگلیزى کەم و کورت بەخوێندکارەکانى دەڵێت: وانەکەى من ئەم کتێبە ئینگلیزیەى دەستمەو رادەستان دەکەم و لەکۆتایى ساڵ دێمەوە بۆ تاقیکردنەوەى کۆتایى وانەکەتان، خوێندکارانیش کتێبەکەى لێوەردەگرن و پاشان دەستدەکەن بەهەوڵ و کۆشش لەماوەى ئەو ساڵەدا، تەنها لەبەرئەوەى نمرەى دەرچوون بەدەست بهێنن، بەڵام سەیر لەوەدایە هەر پێنج خوێندکارەکە لە مادەى ئینگلیزى مامۆستا فەرەنسیەکەیاندا نمرەى زۆر باش بەدەستدێنن بەبێ هیچ جۆرە یارمەتیدانێکى مامۆستاکەیان !. (رانسێر) لەگێڕانەوەى ئەم چیرۆکەدا مەبەستیەتى پێمان بڵێت: ئەوانەى دەیانەوێت وەک مامۆستا یان وەک سەرکردەى سیاسى خۆیان بخەنەڕوو داهێنەرى (بەرنامە و وانەکان) نین، بەڵکو تەنها بەکارهێنەرى وانەو دەقە بەرهەم هاتووەکانن، واتە ئەگەر مامۆستاش ئامادەگى نەبێت لەوانە وتنەوە، خوێندکار دەتوانێت کۆنترۆڵى وانەکانى بکات ( ئەگەرچى من تا ئاستێکى زۆر هاوڕا نیم لەگەڵ بۆچوونەکەى (رانسێر)دا سەبارەت بەکەم تەماشاکردنى رۆڵى مامۆستا لەناو کایە مەعریفیەکاندا)، بەڵام تائاستێکى باش لەڕەهەندى سیاسییەوە هاوڕاى رانسێرم، چونکە دەبینین هەرکەس و لایەنێکى سیاسى چەمکێکى فکرى و سیاسى دەکات بەناونیشانى خۆى و دەستدەکات بەخۆنمایشکردن. لەکوردستاندا لایەن هەیە چەمکى دیموکراسى کردووە بەناوى خۆیەوە، لایەنێکى تریش چەمکى سۆشیال دیموکرات و ئەوانى دیکەش سۆشیالیزم یان لیبرالێزم ناونیشانى پرۆژە سیاسییەکەیانە، لەکاتێکدا هیچ یەکێک لەسەرکردە کوردەکان داهێنەرى ئەم چەمک و ناوانە نین کە کرودیانن بەناسنامەى پارت و بزووتنەوەکانیان! بەڵکو بەئامادەکراوى لەدەرەوەى عەقڵى خۆیان هاتووەتە بەردەستیان و پاشان پەخشیان کردووەتەوە بۆ ناو خەڵکى کوردستان، هەروەک چیرۆکى پێنج خوێندکارە هۆڵەندییەکە مامۆستاکەش نەبێت خوێندکارەکان خۆیان فێردەبن و بەکۆششى خۆیان دەردەچن، واتە میللەت شتێکی نوێی لەم سەرکردانەوە وەرنەگرتووە. مەبەستم لە بیرۆکەیەکە کەڕەچەڵەکی خۆماڵیی هەبێت و ئەوان میللەتیان فێرکردبێت، بەڵکو بەهۆی (وانەکانی دیموکراسی هاوردەکراوەوە خەریکە وانە بنچینەیەکەی خۆیان لەبیر دەکەن)، خوێندکارەکان میتۆدێکیان هەبوو لەگەڵ دەزگایەکدا بۆیە فێربوون، باشە میللەتی کورد کەمیتۆدێکی راستەقینەی نیە بۆ خوێندن و دەزگای خۆی نیە، چۆن فێری دیموکراسییەت دەبێت؟ روونتر، مەبەستم لەدەزگا دەوڵەتە، لەمیتۆدیش سەربەخۆییە. کە ئەم دووانەی نەبوو، میللەت ناچێتە سەر سکەی خۆی و گەشە ناکات، بەڵکو سەروەتی بەفیڕۆ دەبات. هاوڵاتى: بەگوێرەى ناوەرۆکى هەندێک لەوەڵامەکانت، چەمکى سەربەخۆیى دەخەیتە پێش چەمکەکانى تر بۆ بارودۆخى ئێستاى کوردستان، پێدەچێت بتەوێت بەرەو ئەو ئاراستەیەمان بەریت تاسەربەخۆ نەبین ناکرێت ئێمە وەک کورد بۆمان گونجاو بێت کاربکەین لەسەر هیچ چەمکێکى وەک دادپەروەرى یان دیموکراسى ...هتد. ئایا ئەمە رەها نیە؟ دانا بەهادین: بابەتەکە رەهایی و رێژەیی نیە، لێرەدا یان با بڵێم بە رێژەیی ناتوانیت ئەم بۆچوونە رەتبکەیتەوە، چونکە من باسی ئەزموونی مێژوویی گەشە و گەشەسەندن دەکەم، لەڕاستیدا سروشتى سیاسى دەوڵەتان ئەو راستییەى خستوەتەڕوو، گەلانى دنیا لەپاش دروستکردنى دەوڵەت توانیویانە سیستمى سیاسى بۆ خۆیان دابڕێژن، بۆ نموونە وەک چۆن دەڵێن دەوڵەتى سۆشیالستى یان دەوڵەتى دیموکراسى، یان دەوڵەتانى سۆشیال دیموکرات بەواتاى ئەوەى دەوڵەت دەبێتە خاوەنى سیستمى سیاسى نەک بەپێچەوانەوە سیستمى سیاسى ببێت بەخاوەندارێتى دەوڵەت، مەبەستمە ئەوە بڵێم ئێمە وەک کورد تا ئێستا نەگەیشتوین بەقۆناغى دەوڵەت و سەربەخۆیى تا بانگەشەى ئەوە بکەین لەسیستمە سیاسییەکەماندا دادپەروەرین یان دیموکراسین، گەر لەپێش دەوڵەت و سەربەخۆیى هەر سیستم و چەمکێک بکەین بەبەرى ژیانى سیاسییماندا بێشک کەوتووینەتە هەڵەى زانستییەوە. دیموکراسی و دادپەوەریی هەر لەخۆیانەوە نابنە بەشێک لێمان، بەڵکو مەرجیان هەیە کەئەویش بوونی دەوڵەتە. بۆ پشتڕاستکردنەوەى بۆچوونەکەم بەپێویستى دەزانم بۆچوونی بیریارى گەورەى بوارى چەمکى دادپەروەرى (جۆن ڕۆڵز ) بەنموونە بهێنمەوە. ئەو دەڵێت: (هیچ گەلێک ناگات بەدادپەروەریی تا لەناو دەوڵەتێکى سەربەخۆدا نەبێت )، چونکە گەلى داگیرکراو ناسەقامگیرە لەڕووى سیاسییەوە، ئەم بۆچوونەش ئەو راستییەمان بۆ دەخاتەڕوو گەلى بندەست و داگیرکراوى وەک کورد بەهۆى ئەوەى جومگە سیاسى و ئابورییەکانمان بەدەست داگیرکەرانەوەیە، کەواتە لە سەقامگیرى سیاسییدا ناژین و لەڕێگەى سەقامگیرى سیاسییشەوە دەتوانین دادپەروەرى بکەین بەسیستمى بەڕێوەبردنى دەوڵەت کە لێى بێبەشین ، کەواتە لەقۆناغى ئێستاماندا پرۆسەى چاکسازى کارگێڕى و نەهێشتنى گەندەڵى و نادادى بەئامانجى دادپەروەریی بەبێ سەربەخۆیی کوردستان کارێکى مەحاڵە، چونکە هەرکات دەوڵەتى داگیرکەر بیەوێت هەرچى نوزە و نەفەسى سیاسى هەیە دەتوانێت لێمان ببڕێت . بەنمونە: ئەگەر حکومەتى هەرێمى کوردستان بەنیاز بێت بووژاندنەوەى ئابورى لەبوارى کەرتى کشتوکاڵیدا بکات، دەوڵەتانى ئێران و تورکیا سەرچاوەکانى ئاومان لێبگرنەوەو بەنداوەکانمان بەسەردا دابخەن ئیتر بەسە بۆ ئەوەى وشکەساڵى جێگە بەپلانى چاکسازى و گەشەکردنى بوارى ئابورى کشتوکاڵیمان چۆڵ بکات. یاخود زۆرجار دەبینین حکومەتى هەرێم باس لەپلانى سەقامگیرکردنى موچەى کارمەندان و فەرمانبەران دەکات، بەڵام تەنها بڕیاردانێک لەڕاگرتنى بەشە بودجەى هەرێمى کوردستان لەلایەن حکومەتى عێراقەوە کاریگەریی بەشێوەیەک دروستدەکات کە سەرلەبەرى پلانەکەى هەرێم قڵپ دەکاتەوە، ئاشکرایە چەندین جار ئەم حاڵەتەشمان بینیوە لەڕێگەى بڕیارە مەرکەزیەکانى عێراقەوە کەچۆن بەقووڵى دووچارى قەیرانى دارایى بووینەتەوە. خەڵکانێکى دیاریکراویش هەن لەڕێگەى دزى و چاوى تەماحکارانەوە بوون بە خاوەنى سەرمایەیەکى هێندە زۆرو زەوەندە لەباڵانسى عەقڵ دەرچووە، ئەم خەڵکانەش هێندە هۆکارى سەرەکى نادادى و کۆڵەوارکردنى هەرێمەکەمان نین، هێندەى دەرهاویشتەى نەبوونى سەربەخۆیى و ناسەقامگیرى سیاسین کەوەک میکرۆبێکى کوشندە تەشەنەیان کردووە لەناو زەلکاوى داگیرکراویدا. ئەمەش جۆرێکە لە باجی بندەستیمان وەک گەلى کورد، بەمانایەکى دیکە بنبڕکردنى دزى و گەندەڵیش لەڕێگەى سەقامگیرى سیاسییەوە دەکرێت کەڕەوایەتى دەگەڕێنێتەوە بۆ یاساکانى بەڕێوەبردنى وڵات. هاوڵاتى: ئایا پێویست دەکات کوردستان سنورى سەربەخۆیى هەبێت و پرانسیپى جیابوونەوە بەنموونە لەدەوڵەتى عێراقدا بکات بەستراتیژى سیاسیى خۆى لەکاتێکدا شەپۆلەکانی جیهانگیری سەرتاپای جیهانی بەیەکەوە بەستۆتەوە؟ دانا بەهادین: لەڕاستیدا هەڵوەشاندنەوەى بلۆکى شورەوى و سەرهەڵدانى نەزمى نوێى جیهان، لەسەرچاوە بەرچاوەکانى ئەم قۆناغەن کەپێى دەوترێت سەردەمى جیهانگیرى . من باوەڕم وایە لەڕووى سیاسییەوە سنورى دەوڵەتانى دنیا کاڵ نەبوونەوتەوە، وردتر بڵێم دەوڵەتان سنورەکانى خاکى خۆیان پاراستووە، تەنها یەک نموونەشمان لەسەرانسەرى دنیادا دەستناکەوێت کە گەلێک هەبێت بەهۆى پێشکەوتنەکانى سەردەمەوە دەستبەردارى دەوڵەتى خۆیان بووبێتن و پشتیان کردبێتە پاراستنى سەربەخۆیى سنورەکانیان، بگرە بەپێچەوانەوە ئەو گەلانەشى کە دەوڵەتیان نیە دەیانەوێت ئەم سەردەمەى جیهانگیرى بکەن بەهەلێکى سیاسى و دەوڵەتى سەربەخۆیى خۆیانى تێدا دابمەزرێنن. بەڵام هەروەک ( سلوتەر دایک ) دەڵێت: زۆر لەگەلانى رۆژ هەڵات (هارد وێر)ى جیهانگیرییان وەرگرتووە، نەک (سۆفت وێر)، بۆچوونەکەى (سلۆتەر دایک) بۆ کورد تاڕادەیەکى باش راستى تێدایە، چونکە کورد لەبرى ئەوەى خۆى بدۆزێتەوە لەجیهانى کراوەدا و سنورەکانى خۆى جیابکاتەوە لەگەڵ دەوڵەتانى داگیرکەردا و هەوڵبدات ببێت بەگەلێکى بەرهەمهێن و هاوتەریب بێت لەگەڵ پێشکەوتنەکانى جیهاندا، کەچى پێچەوانەکەى وەرگرتووە، بەنموونە لەناو بەشێکى زۆر لە گروپە سیاسى و رۆشنبیرەکانماندا باس لە بێبایەخى سنورى سیاسى و سەربەخۆیی کوردستان دەکەن و دەیانەوێت بەناوى خۆمۆدێرن کردنەوەوە مافى سەربەخۆبوون بۆ کورد تێهەڵکێشى هزرە کلاسیک و ماوە بەسەرچووەکان بکەن، بە باوەڕى من ئەمەش خۆونکردنەوە نەک خۆ دۆزینەوە . هەروەها سەرلەبەرى ئامێر و بەرهەمەکانى جیهانگیرى لەهەرێمى کوردستان بەنوێترین ڤێرژن بەکاردێنین، بەڵام ناتوانین تەنها یەک ئامێرى سادەشى لێ بەرهەمبهێنین. ئێمە وەک کورد هیچ پێگەیەکى سیاسى و ئابوریمان نیە لەناو شەپۆلەکانى جیهانگیریدا هۆکارى سەرەکیش دەگەڕێتەوە بۆ ئەوەى خاوەنى دەوڵەتى سەربەخۆى خۆمان نین، هەربۆیە زۆ ر گرنگە لەبرى ئەوەى فۆکەسمان چڕبکەینەوە لەسەر ئەوەى کە سنورمان کاڵ بکەینەوە و ببین بەوەرگرى هارد وێرى جیهانگیرى، پێویستە کارى سیاسى بکەین بۆ بەدەستهێنانى مافى سەربەخۆیى و وەک گەلانى پێشکەوتوى دنیا بەشداربین لەوەرگرتنى سۆفت وێرى جیهانگیرى .
هاوڵاتى سێ کچی کورد لەیەک هەفتەدا سی خەڵاتی جیهانییان وەرگرت، کەئەوانیش هەریەکە لە سارا عومەرو زێڕین گەردی لەباشوورو زارا دۆغان لەباکوری کوردستانن. خەڵاتی ئەمساڵی ‹لاوراڵ›ی ئەدەبی لەدانیمارک درا بە سارا عومەر تەمەن (33) ساڵ، کە خەڵکی سلێمانییەو دانیشتووی دانیمارکە، هەروەها خەڵاتی ئەمساڵی کاریگەری جیهانی بۆ مافەکانی مرۆڤ درایە زێڕین گەردی لەباشووری کوردستان. زارا دۆغانیش خەڵاتی کارۆڵ رامای ئیتاڵی لەبواری هونەردا بردەوەو بووە سێیەم کچی کورد کە خەڵاتی جیهانی بەرز وەرگرن تەنها لەیەک هەفتەدا. هەریەکە لەزاراو سارا ئەوە یەکەم جاریان نییە کەخەڵاتی جیهانی دەبەنەوە. چیرۆکی زارا دۆغان چیرۆکێکی سەرنجڕاکێشە، ماوەی سێ ساڵە لەزیندانەکانی تورکیا ژیان دەگوزەرێنێت، تورکیا بەهۆی چەند تابلۆیەکەوە تۆمەتی بانگەشەکردن بۆ پەکەکەی داوەتە پاڵ زاراو زیندانی کردووە. زارا دەڵێت لەزینداندا دوو رێگام لەپێش بوو: یان تەسلیم بوون یان بەرخۆدان... رێگای بەرخۆدانم هەڵبژارد. چیرۆکە سەرنجڕاکێشەکەی زارا لێرەوە دەستپێدەکات: زارا بەنهێنی لەزیندان بەردەوامبووە لەکێشانی تابلۆکانی و بەقاچاغیش تابلۆکانی ناردۆتە دەرەوەی زیندان. زارا لەزینداندا هیچ کەرەستەیەکی بۆ کێشانی تابلۆکانی دەستنەکەوتووە، ناچار جلی کۆن و موقەباو پەڕەی رۆژنامەی وەک گراوند بەکارهێناوە. گیاوگۆڵ، سوتەکی جگەرە و توێکڵی هەنار، گەڵای خاس و تۆزی قاوەو تەنانەت خوێنی سوڕی مانگانەی بۆ رەنگەکان بەکارهێناوە. سەرەنجام زارا وانەیەکی تری «بەرخۆدان ژیانە»ی پێگوتین. زارا خۆی زیندانیی بوو و تابلۆکانی بەئازادی لەهۆڵەکانی هونەر لەئەوروپا و ئەمریکا ئازارو مەینەتییەکانی زاراو نەتەوەکەی دەگایەندە هەزاران کەس. زارا لەزیندانەوە تەسلیم نەبوو و بووە براوەی خەڵاتی کارڵ رامای ئیتاڵیی.. زارا دۆغان ماوەی سێ ساڵە لە زیندانەکانی تورکیادایە و بەتۆمەتی بانگەشە و پشتیوانی بۆ پەکەکە، ئەوەش دوای ئەوەهات کە تابلۆیەکی لەسەر رووداوەکانی نوسەیبین لە12ی تەمموزی 2016دا کێشا کە تیایدا هێرشەکانی تورکیای بۆسەر خەڵکی ناوچەکە دەگێڕایەوە. بەگوێرەی لێدوانێکی بۆ ئاژانسی فرانس 24 بەشێوەی نووسراو، وتوویەتی تابلۆکانم لێرە لەسەر تیشێرت و خاولی دەکێشم و سەرین و کەتان و زەرف و کاغەزی جگەرە بەکاردەهێنم. ئەو وتووشیەتی، فڵچەی بۆیەکانی لەقژی هاوڕێکانی دروستکراوەو توێکڵی پەتاتە، تەماتەو چا توێکڵی هەنارو تۆزی قاوە بەکاردەهێنێت و هەندێک جار بە «جوانترین رەنگ» ی خۆی کە خوێنی سوڕی مانگانەیەتی وێنەکانی دەکێشێت. ئێستا زارای تەمەن (30) ساڵان، لەزیندانەوە، براوەی خەڵاتی کارڵ رامای ئیتاڵییە، یەکەم زیندانی سیاسییە کە بەهۆی کێشانی وێنەکێشانەوە دەستبەسەر دەکرێت، بەڵام لەجیاتی ئەوەی بەرەو نائومێدی بچێت، زیاتر داهێنەرو کارکەر بووە.. هونەرمەندەکە بەئاژانسە فەرەنسیەکەی وتووە، بەهاوکاری و هاوڕێی زیندانیەکانی تابلۆکانی ئامادە کردووە کە هەر شتێک زانیبێتیان رەنگی دەبێت لەخواردنە بەجێماوەکەیان بۆیان هێناوە، لەکاتی کارکردندا بەدەوریدا کۆبوونەتەوە و هانیانداوە. زارا دۆغان لەنامەکانیدا لەزیندانەوە بۆ هاوڕێکەی ناز ئۆکەی کە رۆژنامەوان بووە بەرهەمەکانی ناردووەتە دەرەوەو چەند چیرۆک و کارێکیشی لەو رێیەوە بەزمانی فەرەنسی بڵاکردووەتەوە. زارا دۆغان لەساڵی 1989 لەئامەد لەدایکبووە. دەرچووی کۆلێژی هونەرە جوانەکانی زانکۆی دیجلەیە. لەکاتی راگەیاندنی قەدەغەی هاتوچۆدا زارا دۆغان لەشەقامەکانی شارۆچکەی نسێبین لەمێردینی باکووری کوردستان تابلۆی لەسەر دیوارەکان دەکێشاو بەهۆیەوە تۆمەتی ئەندامبوون لەپەکەکەی خرایەپاڵ. رۆژی 23ی تەممووزی 2016 لەمێردین دەستگیرکراو رۆژی 9ی کانوونی یەکەمی هەمان ساڵ ئازادکرا، دوای بێتاوانبوونی لەو تۆمەتانەی خرابوونە پاڵی، لەمانگی حوزەیرانی 2017دا بەتۆمەتی ئەندامبوون و پرۆپاگەندەکردن بۆ پەکەکە بۆ ماوەی (33) مانگ لەگرتووخانەی سزا قورسەکانی ئامەد دەستبەسەر کراو رۆژی 24ی شوباتی 2019 ئازادکرا. زارا درێژەی بەکارە هونەرییەکانی داو تابلۆکانی لە مۆزەخانەی سانتا گیولیا بیچ (Santa Giulia Beach) نمایشکرا و بووە مایەی سەرنجی زۆر هونەرمەندان و هونەردۆستانی ئیتاڵیا. زارا لەماوەی دوو ساڵدا خەڵاتێکی هونەریی لەئیستەنبووڵ و شەش خەڵاتی دیکەی هونەریی لەئیتاڵیا بەدەستهێنا. هەر لەچەند رۆژی رابردوودا، سارا عومەر، لەوپەڕی باکوری دونیا، لەوڵاتی دانیمارک و زێڕین گەردیش لەوپەڕی باشوری دونیا، لەوڵاتی نیوزلەندا دوو خەڵاتی باڵا وەردەگرن. خاتو سارا خەڵاتی ‹لاورەڵ›ی زێڕێنی پێدەبەخشرێت، کە بەرزترین خەڵاتی دانیمارکە لەبواری ئەدەبداو ساڵانە بەو نووسەرانە دەدرێت کە خاوەنی پڕفرۆشترین و نایابترین کتێبن. زێڕین گەردیش خەڵاتی کاریگەری جیهانی پێدەبەخشرێت، کەساڵانە لەلایەن YPO بەیەکێک لەو گەنجە رابەرانە دەدرێت کە لەبواری مافی مرۆڤ لەسەر ئاستی جیهاندا کاریگەرییان هەیە. ئارام رەفعەت، نووسەر، لەوبارەیەوە دەڵێت ئەو کچانە پێمان دەڵێن «ئەگەر تاکی کورد هەلی بۆ بڕەخسێت لە تاکی نەتەوەکانی تر باڵاتر نەبێت، کەمتر نییە. ئەگەر دەسەڵاتیش دەرفەتێک بەو مرۆڤە جوانانە نادات، با ئێمەی هاووڵاتی رێز لە بەهرەو جوانییەکانیان بگرین». سالی رابردووش سارا عومەر، نووسەرو رۆشنبیرو پارێزەری مافی مرۆڤ لەوڵاتی دانیمارک، خەلاتی ژنی ساڵی پێبەخشرا. خه‌ڵاتی ژنی ساڵ لە دانیمارک ده‌درێت به‌و ژنانه‌ی که له‌ناو ژنه‌کانی تردا کاره‌کانیان به‌شێوازێکی رێچکه‌شکێن دیاره، ئەویش له‌وڵاتی دانیمارک و ئه‌سکه‌نده‌ناڤیاو زۆربه‌ی به‌شه‌کانی تری جیهان کار بۆ مافه‌کانی ژن و منداڵ و مرۆڤ ده‌کات. سارا عومەر، دەڵێت «کار بۆ شکاندنی تابۆکان ده‌که‌م، هه‌ر له‌و تابۆیانه‌وه که دین و پیاوسالاری دروستی کردوون هه‌تا ئه‌و تابۆیانه‌ی که‌کراون به‌کولتورو هه‌ندێک ژن له‌به‌ر وشه‌ی عه‌یبه به‌توندی ده‌ستی پێیانه‌وه گرتووه.» سارا عومەر تەمەنی (33) ساڵە و خەڵکی سلێمانیەو ساڵی 2017 رۆمانی مردوشۆری بڵاوبووەوە و لەجیهاندا دەنگدانەوەی هەبوو.
ھاوڵاتی، لاڤین مەحمود فۆتۆ: سامان مەجید ژمارەیەک پەرلەمانتاری کورد لەبەغدا کەبانگەشەی گواستنەوەی مووچەی فەرمانبەرانی هەرێم دەکەن بۆسەر بەغدا، تۆمەتباردەکرێن بە «ختووکەدانی ئازارەکانی مووچەخۆران» بەمەبەستی کۆکردنەوەی دەنگ بۆ هەڵبژاردنی داهاتوو، چونکە هەوڵەکەیان پاڵپشتی یاسایی نییە، ئەوەش بەبڕوای لیژنەی یاسایی پەرلەمانی عێراق و شارەزایانی یاسایی. ماوەی چەند مانگێکە هەوڵێک هەیە لەلایەن چەند پەرلەمانتارێکی کوردەوە لەبەغدا کە مووچەی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان بخرێتە سەر حکومەتی عێراق، ئەوەش لەسەر داواکاری فەرمانبەران و مامۆستایانی ناڕازیی بوو کە بەیاداشتیک دابوویانە نوسینگەی سلێمانی پەرلەمانی عێراق و دواتر لەناو پەرلەمانتاراندا (138) ئیمزا بۆ پاڵپشتی کۆکرایەوە. گروپێک بەناوی (کەمپینی واژۆ بۆ گوستنەوەی موچەی مامۆستایان و فەرمانبەران) خۆشحاڵی خۆیان دەردەبڕن لەسەر ئەو هەوڵەو دەڵێن «شەرەفی» بنیاتنانی بەردی بناغەی بڕۆژەکە بەر ئەوان دەکەوێت و مژدەی ئەوە دەدەن کەپرۆژەکەیان خەریکە دەگاتە ئەنجام، بەڵام لیژنەی یاسایی پەرلەمانی عێراق و شارەزایانی دەستوور باس لەگرفتە یاساییەکانی هەوڵەکە دەکەن و هەندێکیشیان پەرلەمانتارانی پاڵپشتیکاری پڕۆژەکە تۆمەتباردەکەن بەهەوڵی کۆکردنەوەی دەنگ بۆ هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق کەبڕیارە لەحوزەیرانی ساڵی داهاتوو بەڕێوەبچێت. دڵشاد عەبدولڕەحمان، سیاسەتمەدارو وەزیری پێشووتری پەروەردە لەهەرێمی کوردستان وتی «بەداخەوە هەندێک لەپەرلەمانتارانی کورد دەیانەوێت مووچەی فەرمانبەران بکەنە توێشوو بۆ وەرگرتنی پۆست لەپەرلەمانی عێراق و هەروەها دەیانەوێت بانگەشەیەک بکەن بۆ هەڵبژاردنیان بۆ خولی داهاتووی پەرلەمان و ئەوەش بێویژدانییەو ختووکەدانی ئازارەکانی مووچەخۆرانە، بۆیە پەرلەمانتارانیش دەزانن کە سەرناگرێت.» وتیشی «تەنها رێگە بۆ گەڕانەوەی مووچەی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان، فشار خستنەسەر حکومەتی هەرێمی کوردستانە بۆ گفتوگۆکردن لەگەڵ بەغدا.» هەریەکە لەپەرلەمانتاران غالب محەمەد، رێبوار کەریم ، ئەحمەد حاجی رەشید، سەرکەوت شەمسەدین رایانگەیاند بە هاوبەشی هاورێکانیان لەکوتلە جیاوازەکانی عێراق توانیمان گواستنەوەی مووچەی فەرمانبەران پشتیوانی زۆرینەی هەرە زۆری فراکسیۆنە عێراقییەکانی بۆ بەدەستبهێنین و بەیاسا دەچەسپێنرێت لەبەرژەوەندی هاوڵاتیان». بەهار مەحمود، پەڕلەمانتاری لیژنەی یاسایی لەلێدوانێکیدا بە ھاوڵاتی وت «هەوڵی چەند پەرلەمانتارێکی هاوڕێمان بەرز دەنرخێنین، ئەوان بەنیەتی باش ئەو هەوڵەدەدەن، بۆ ئەوەی قازانج بەموچەی فەرمانبەرانی هەرێم بگەیەندرێت، بەڵام لەڕووی دەستورییەوە بەپێی ماددەی (١٢١ و ١١٧)ی دەستور سێ دەسەڵاتەکەی هەرێمی کوردستان دانیان پێدانراوە». وتیشی « لەڕووی یاسایی پەرلەمانی عێراق دەسەڵاتێکی ئەوتۆی نیە بڕیاری لەو شێوەیە دەربکات بەبێ گەڕانەوە بۆ حکومەت، چونکە لەیاسای بودجەشدا پەرلەمان دەسەڵاتی زیادکردنی بودجەی نیە، بەڵکو تەنها توانای گواستنەوەی هەیە لەنێوان فەسڵ و ماددەکاندا، هەر پڕۆژە یاسایەک کەپاڵپشتی دارایی بوێت، دەبێت پەرلەمان پرس بەحکومەت بکات، یان پڕۆژەکە خۆی لەحکومەتەوە هاتبێت یان پەرلەمان رای حکومەت وەربگرێت و حکومەت رازی بێت.» بەهار مەحمود هەروەها وتی «بەڕای من حکومەت رازی نابێت، بەبێ رادەستکردنی داهاتەکانی هەرێم... بڕواناکەم هەوڵێکی لەم جۆرە ئەنجامی هەبێت». ئەو پەرلەمانتارەی لیژنەی یاسایی باشترین چارەسەر بەوە دەزانێت کە فشار بخرێتەسەر حکومەتی هەرێم کە پابەندبێت بەیاسای پڕکردنەوەی کورتهێنانی دارایی بۆ ئەوەی لەبودجەی ساڵی ٢٠٢١ی عێراق مووچەی فەرمانبەرانی هەرێمی تێدا بچەسپێنین. یاسای کورتهێنانی بودجە کە رێگە دەدات حکومەتی عێراق قەرزبکات بۆ پڕکردنەوەی کورتهێنانەکە لە 12ی ئەم مانگەدا لە پەرلەمانی عێراق بەبێ کورد دەنگی لەسەر درا، یاساکە هەرێمی کوردستان پابەند دەکات بە رادەستکردنی نەوت، ئەوەش کیشەیەکی چەند ساڵەی نیوان هەردوولایەو چارەسەر نەکراوە. ئەو پەرلەمانتارانەی کە واژۆیان کۆکردۆتەوە بۆ ئەوەی مووچەی فەرمانبەرانی هەرێم بگوازرێتەوە سەر بەغدا، دەڵێن هەرێم ئامادە نیە لەگەڵ بەغدا رێکبکەوێت بۆیە ئەو بژاردەیەیان پی باشە مووچەی فەرمانبەرانی هەرێم لەبەغداوە بێت. چەند پەرلەمانتارێکی کورد کە پاڵپشتی پڕۆژەکە دەکەن دەڵێن تائێستا (١٣٨) هەزار ئیمزایان کۆکردۆتەوەو بەردەوامیش دەبن تاهەوڵەکەیان دەکرێتە یاسا. رێبوار کەریم، پەرلەمانتاری عێراق یەکێکە لەپاڵپشتیکارانی پڕۆژەکە، لەلێدوانێکیدا بە ھاوڵاتی وت «ئێمە ئیمزای پێویستمان بەزیادەوە بۆ کۆکردۆتەوە ئاڕاستەی لیژنەی تایبەتمەند کراوە بۆ ئەوەی بکرێت بەبڕیارو بەیاسا یەکێک بێت لەڕێگە چارەسەرەکانی مووچەی فەرمانبەران». وتیشی « ئێمە کارێک دەکەین بەغدا دان بەهەموو مووچەخۆرانی هەرێمدا بنێت، تائێستا خۆشبەختانە رێگریی گەورە نیە، ئێمە دەمانەوێت رێگرییەکان لابەرین، ئەگەرهاتوو سەربگرێت لەساڵی داهاتووەوە مووچەی فەرمانبەرانی هەرێم دەخرێتەسەر عێراق.» بەڵام بەبڕوای شارەزایانی یاسایی هەوڵی ئەو پەرلەمانتارانە یاسایی نیەو پێیانوایە کە گەشبینیدان بە فەرمانبەران دەبێتەهۆی نائومێدکردنیان، لەدواجاردا کاتێک کە دەبینن پڕۆژەکە سەرناگرێت. حاکم شێخ لەتیف پەرلەمانتاری پێشووی عێراق و شارەزای دەستوورو یاسا وتی «بۆ ئەوەی مووچەخۆران دڵخۆش نەکرێن و دواتریش تووشی نائومێدی زیاتر نەکرێنەوە، سەرەتا دەبێ ئەوە بزانن کە پەرلەمان دەسەڵاتی بڕیاردانی خەرجکردنی پارەی نیەو ناتوانێ هیچ بڕە خەرجیەکی ئیزافی بەدەر لەوەی لەو بودجەیەی بڕیاری لەسەردراوە، زیاد بکات یان حکومەت ناچار بکات بەو خەرجییە». وتیشی «هەر جۆرە خەرجیەکی زیادە دەبێ پرۆژەکە لەڕێی حوکمەتەوە پێشکەش بکرێ یان بە رەزامەندی حکومەت بێت، ئەگەرنا پابەندی بۆ حکومەت دروست ناکات». ئەگەرچی پەرلەمانتارە کوردکان دەڵێن هەوڵەکەیان دەکەن بەیاسا، بەڵام حاکم شێخ لەتیف وتی «ئەگەر بەیاساش دەربچێت بێ رەزامەندی حکومەت هیچ بەهای نابێ و دەتوانێ پابەند نەبێت پێوەی، چونکە لەدەسەڵاتی پەرلەمان نیە». وتیشی «پەرلەمانی عێراق بێ رەزامەندی حکومەت لەم بابەتەدا تەنها یەک دەسەڵاتی هەیە، ئەویش ئەوەیە بەدەرکردنی بڕیارێکی نامولزەم بۆ حکومەتی عێراق کە لەچوارچێوەی یاسای بودجەو ئیدارەی مالی چارەسەرێک بۆ کێشەکە بدۆزێتەوە، هەر ئەوەندەو زیاتر نا». لەگەڵ ئەوەی شارەزایانی یاسایی دەڵێن هەوڵەکە سەرناگرێت بەڵام گروپێک بەناوی ‹ کەمپینی واژۆ بۆ گوستنەوەی مووچەی مامۆستایان و فەرمانبەران، خۆشحاڵی خۆیان دەردەبڕن و دەڵێن پڕۆژەکەیان خەریکە دەگاتە ئەنجام. پێش ئەوەی پڕۆژەکە بچێتە پەرلەمانی عێراق ئەم گروپە ئیمزایان کۆکردۆتەوە. بەپێی راگەیەنراوێکی گروپەکە کەدوێنێ یەکشەممە بڵاویان کردەوە، دەڵێن «ئەو پرۆژەیەی ئێمە شەرەفی بنیاتنانی بەردی بنەغەکەیمان پێدەبڕێت خەریکە دەگاتە ئەنجام». گروپەکە لە ١٣/٥/٢٠٢٠ کەمپینی واژۆ کۆکردنەوەیان دەستپێکردو دەڵێن توانیویانە زیاتر لە (١٥٧) هەزار واژۆ کۆبکەنەوە لەسەرجەم شارو شارۆچکەکانی کوردستان بۆ پشتگیریی پرۆژەکە. گروپەکە لەو راگەیەندراوەدا دەڵێن «ئەوانەی پشتیوانییان لەسەرکەوتنی ئەم پرۆژەیە کردووە، لە دهاتوودا حەق وایە ناویان بەزێڕ بنووسرێتەوە، چونکە لەوەتەی حکومەتی عێراق دروست بووەتەوە دوای رژێمی سەدام ، هیچ پرۆژەیەک هێندەی ئەم پرۆژەیە خزمەت بەخەڵک و فەرمانبەرانی هەرێم ناکات». بەڵام عەلی حەمەساڵح پەرلەمانتاری گۆڕان و بەرپرسی پێشووی ژووری ئابوری بزووتنەوەی گۆڕان بەدووری دەزانێت هەوڵەکە سەربگرێت و دەڵێت ئەوەی ئەو باسی دەکات رەنگە بە خواستی زۆرینەی مووچەخۆران نەبێت، بەڵام پێیوایە ئەوە «واقیعە». عەلی حەمەساڵح وتی «تاوەکو ئەم ساتە کازمی باشترین دۆستی پارتی و یەکێتیە، نەک هەڵوێستێکی وا؛ ئامادەنیە لێدوانێکیش بدات دژی گەندەڵی بەرپرسانی هەرێم، چ جای بیەوێت دەسەڵاتیان لێوەربگرێت». وتیشی «تاوەکو ئەم ساتە کازمی تەنیا نمایش دەکات، بپرسن دوای چوونی بۆ باشماخ و ئیبراهیم خەلیل چی روویدا؟ گەندەڵی و قاچاخی زیادی کرد». ئەو پەرلەمانتارەی گۆڕان داوای رێگەچارەیەکی تر دەکات، ئەویش ئەوەیە مووچەی فەرمانبەرانی هەرێم گەرەنتی بکرێت لەبودجەی ٢٠٢١ و لەبەرامبەریشدا هەرێم ئامادەبێت (٢٥٠) هەزار بەرمیل نەوتی لێوەربگیرێت و ٥٠٪ ی داهاتە فیدڕاڵییەکان بدات». عەلی حەمە ساڵح وتی «ئەمریکاو هێزە نێودەوڵەتیەکانیش لەگەڵ ئەم بژاردەیەن.» هەروەها وتی «پاشان با هەڵمەتێکی گەورە دژی ئەم قاچاخچێتی و گەندەڵییەی ناوخۆ بەرپابکەین، من خۆم بەهەموو توانام بۆ ئەم ئامانجە کاردەکەم».
سازدانى: ئارا ئیبراهیم ئه‌ندامێکى ئه‌نجومه‌نى سه‌رکردایه‌تى یه‌کێتى ده‌ڵێت له‌ناو کۆبوونه‌وه‌کانى سه‌رکردایه‌تى باسى کۆبوونه‌وه‌ى سێقۆڵى نێوان (یه‌کێتى، پارتى، گۆڕان) کراوه‌و کارنامه‌ى خۆیان ئاماده‌کردووه که لامه‌رکه‌زى یه‌کێکه له‌خاڵه‌کانى گفتوگۆکانیان. زوبێر عوسمان، ئه‌ندامى ئه‌نجومه‌نى سه‌رکردایه‌تى یه‌کێتى له‌م چاوپێکه‌وتنه‌یدا له‌گه‌ڵ ھاوڵاتی ده‌ڵێت: «بۆ پرسى لامه‌رکه‌زى سه‌قفى زه‌مه‌نیمان تاکۆتایى ساڵ داناوه‌و دواى ئه‌وه بڕیارى دیکه‌مان له‌پێناو به‌رژه‌وه‌ندى و خۆشگوزه‌رانى خه‌ڵکدا ده‌بێت». ناوبراو ئاماژه به‌وه‌ده‌دات که« حزبه‌که‌م پلانى هه‌یه بۆ دۆخى ئێستاى هه‌رێم و ئه‌و قه‌یرانانه‌ى رووبه‌ڕوومان بوونه‌ته‌وه، چ بۆ پرسى لامه‌رکه‌زى به‌رنامه‌ى جددى و ره‌یسى و ستراتیژیمان هه‌یه، چ بۆ چاره‌سه‌رى کێشه هه‌ڵپه‌سێردراوه‌کان له‌گه‌ڵ به‌غدا، چ بۆ ئه‌و ته‌راکوماته‌ى له‌ناوخۆى هه‌رێم دروست بووه بۆ به‌ڕێوه‌بردنى حکومڕانییه‌کى ته‌ندروست و دروست بۆ ئه‌وه‌ى لێکتێگه‌شتنى هاوبه‌ش دروست ببێت». ھاوڵاتی: کۆبوونه‌وه‌ى سێقۆڵى نێوان یه‌کێتى و پارتى و گۆڕان له‌سه‌ر پرسى لامه‌رکه‌زى و حوکمڕانى هه‌رێم که‌ى ئه‌نجامده‌درێت؟ زوبێر عوسمان: سه‌باره‌ت به‌کات و شوێن و ماوه‌ى کۆبوونه‌وه‌ى سێقۆڵى، من په‌یوه‌دیدار نیم به‌کاروبارى په‌یوه‌ندییه‌کان، ئه‌و پرسه په‌یوه‌سته به‌مه‌کته‌بى په‌یوه‌ندییه کوردستانییه‌کان. ھاوڵاتی: له‌ناو سه‌رکردایه‌تى گفتوگۆ کراوه له‌سه‌ر کۆبوونه‌وه‌ى سێقۆڵى؟ زوبێر عوسمان: به‌دڵنیایییه‌وه باسى ئه‌و کۆبوونه‌وه‌یه کراوه، بڕیار له‌سه‌ر ئه‌وه دراوه که‌کۆبوونه‌وه‌کان به‌رده‌وام بن بۆ ئه‌وه‌ى ده‌رچه‌یه‌ک بدۆزرێته‌وه بۆ ئه‌وه، یه‌کێتى هەموو هه‌وڵێک ده‌دات بۆ ئه‌و قۆناغه‌ى ئێستا تێى که‌وتووین، له‌گه‌ڵ لایه‌نه کوردستانیه‌کان به‌تایبه‌ت بۆ پرسى لامه‌رکه‌زی، به‌ڵام سه‌باره‌ت بەکات و شوێن و ورده‌کاریه‌که‌ی، زیاتر بۆ هه‌ڤاڵانى ترو لایه‌نى په‌یوه‌ندیدار، چونکه ئێمه ئێستا له‌مه‌ڵبه‌نده‌کانین ئه‌و به‌شه‌یان په‌یوه‌ندى بەبه‌شى کوردستانى و مه‌کته‌بى په‌یوه‌ندییه‌کانه‌وه هه‌یه. ھاوڵاتی: لامه‌رکه‌زى تاچه‌ند پێویسته جێبه‌جێبکرێت، له‌کاتێکدا زۆرجار کێشه دروست بووه له‌ئیداره‌ى پارێزگاکان و حکومه‌تى ناوه‌ندى له‌هه‌ولێر، ئایا سه‌قفێکى زه‌مه‌نى داده‌نرێت بۆ ئه‌مه؟ زوبێر عوسمان: به‌دڵنیاییه‌وه لایه‌نه سیاسییه‌کان که ئێستا پێکهێنه‌رى حکومه‌تن، به‌تایبه‌ت ئه‌و سێ لایه‌نه‌ى که‌باسى ده‌که‌یت، به‌و پێیه‌ى کابینه‌ى نۆ ئه‌و سێ لایه‌نه پێکیان هێناوه، بۆیه گرنگه کۆبوونه‌وه‌کان به‌رده‌وام بن بۆ ئه‌وه‌ى بتوانن هه‌موو ئه‌و پرسانه‌ى که هه‌یه‌و بابه‌تى گه‌رمن باس ده‌کرێن و به‌تێگه‌یشنى هاوبه‌ش و کارى پێکه‌وه‌یى و بتوانن زیاتر بۆ هه‌موو ئه‌و قه‌یرانانه‌ى که‌ئێستا به‌رۆکى خه‌ڵکى گرتووه، به‌یه‌که‌وه بڕیار بده‌ن و چى له‌به‌رژه‌وه‌ندى خه‌ڵکى کوردستانه ئه‌وه جێبه‌جێ بکه‌ن، یه‌کێتى کۆمه‌ڵێک به‌رنامه‌ى هه‌یه چ بۆ پرسى لامه‌رکه‌زى و چ کارنامه‌ى ترى هه‌یه بۆ واقعى ئێستاى هه‌رێمى کوردستان، ئه‌و کارنامانه لیژنه‌ى بۆ ته‌رخانکراوه‌و دواتر بۆ کۆبوونه‌وه هاوبه‌شه‌کان ئاماده ده‌کرێت بۆ ئه‌وه‌ى جێبه‌جێ بکرێت. ھاوڵاتی: گفتوگۆ له‌گه‌ڵ پارتى و گۆڕانیش کراوه، بۆ ئه‌وه‌ى ئه‌وانیش لیژنه دروستبکه‌ن بۆ کارنامه؟ زوبێر عوسمان: نا مه‌رج نیه، یه‌کێتى کارنامه‌ى خۆى بۆ ئه‌و پرسه گه‌رم و گرنگانه‌ى که‌ئێستا ده‌گوزه‌رێن و یه‌کێتى کارنامه‌ى خۆى ئاماده ده‌کات و به‌ڵکو لایه‌نه‌کانى دیکه‌ش ئاماده‌یان کردبێت. ھاوڵاتی: ئه‌و ده‌رچه‌یه بۆ پرسى لامه‌رکه‌زییه یان بۆ ئه‌و پرسه که‌ڵه‌که‌بووانه‌یه که هه‌یه له‌نێوان ئه‌و سێ لایه‌نه‌دا له‌پرسى حوکمڕانى هه‌رێمدا؟ زوبێر عوسمان: ئێمه هه‌موومان ده‌زانین ڤایرۆسى کۆرۆنا جیهانییه‌و هه‌موو جیهانى تێدا زه‌ره‌رمه‌نده، جگه له‌چه‌ند ده‌وڵه‌تێک به‌نموونه چین که زه‌ره‌رمه‌ند نه‌بوون، ئه‌گینا له‌ئه‌مریکاوه تا هه‌موو شوێنێک، که‌عێراق و هه‌رێمى کوردستانیش به‌و بێ پلانییه که‌هه‌یانه، بێگومان خه‌سارمه‌ندێکى گه‌وره‌ییه، له‌به‌رئه‌وه ده‌بێت تۆ بۆ میلله‌ته‌که‌ت تێبکۆشیت و به‌رنامه‌ت هه‌بێت و پلان و نه‌خشه‌ڕێگات هه‌بێت، یه‌کێتى ئه‌و پلانانه‌ى هه‌یه بۆ ئێستاى هه‌رێم و ئه‌و قه‌یرانانه‌ى رووبه‌ڕوومان بوونه‌ته‌وه، چ بۆ پرسى لامه‌رکه‌زى به‌رنامه‌ى جدى و ره‌یسى و ستراتیژیمان هه‌یه، چ بۆ چاره‌سه‌رى کێشه هه‌ڵپه‌سێردراوه‌کان له‌گه‌ڵ به‌غدا، چ بۆ ئه‌و ته‌راکوماته‌ى له‌ناوخۆى هه‌رێم دروست بووه بۆ به‌ڕێوه‌بردنى حوکمڕانییه‌کى ته‌ندروست و دروست بۆ ئه‌وه‌ى لێکتێگه‌شتنى هاوبه‌ش دروست ببێت، به‌تایبه‌ت ئێمه دوو رێکه‌وتنمان هه‌یه له‌گه‌ڵ پارتى که بۆ ئه‌وه‌ى بتوانین شه‌ریکى راسته‌قینه‌و هاوبه‌ش بین له‌بڕیاردان و حوکمڕانى بۆ ئه‌وه‌ى بتوانین به‌ئاراسته‌یه‌کى دروست حوکمڕانى بکه‌ین. ھاوڵاتی: تاچه‌ند پێتانوایه به‌جێبه‌جێکردنى لامه‌رکه‌زى زۆر کێشه‌ى که‌ڵه‌که بوو چاره‌سه‌ر ده‌بێت، ئایا سه‌قفى زه‌مه‌نیتان داناوه وه‌ک کارنامه‌ى خۆتان؟ زوبێر عوسمان: به‌دڵنیایه‌وه سه‌قفى زه‌مه‌نى دانراوه‌و ئه‌و کارنامه‌یه‌ى دامانناوه له‌گه‌ڵ پارتى و گۆڕان باسى ده‌که‌ین که‌پێموایه زیاتر په‌یوه‌ندیداره به‌پارتى، تا کۆتایى ساڵ سه‌قفى زه‌مه‌نییه بۆ پرسى لامه‌رکه‌زى. ھاوڵاتی: واتا ده‌توانین بڵێین بۆ جێبه‌جێکردنى لامه‌رکه‌زى سه‌قفى زه‌مه‌نى تاکۆتایى ئه‌مساڵه؟ زوبێر عوسمان: به‌دڵنیاییه‌وه به‌ڵێ، له‌دواى سه‌رى ساڵ کۆبوونه‌وه‌ى دیکه‌مان ده‌بێت، به‌دیراسه کراوى چى له‌به‌رژه‌وه‌ندى خه‌ڵک بێت بڕیارى له‌سه‌ر ده‌ده‌ین. ھاوڵاتی: یه‌کێتى له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌دایه حکومه‌تى هه‌رێم نه‌وت راده‌ست بکات؟ زوبێر عوسمان: ئه‌مه په‌یوه‌ندى به‌پارتى و یه‌کێتى و گۆڕانه‌وه نییه، تیمه‌کانمان په‌رله‌مانتاره‌کانمان له‌به‌غدا تا توانیوایه دیفاعیان کردووه له‌قوت و موچه‌ى خه‌ڵک، ئه‌مه شتێکه په‌یوه‌ندیداره به‌په‌رله‌مانى عێراقه‌وه، ئه‌مه په‌یوه‌ندى به‌ویستى پارتى و یه‌کێتى و گۆڕان و لایه‌نه سیاسییه‌کانه‌وه نییه، وه‌ک یه‌کێتى پێمانوایه ده‌بێت هه‌ر تاکێکى کورد له‌هه‌موو خه‌ڵکانى سه‌ر زه‌وى زیاتر خۆشگوزه‌رانتر ژیان بکه‌ن، به‌ڵام ئایا به‌ویستى ئێمه‌یه. بۆیه یاساى کورتهێنانى دارایى په‌رله‌مانى عێراق ده‌نگى له‌سه‌ر داوه‌و بووه‌ته یاسا، تازه نه به‌یه‌کێتى و پارتى و لایه‌نه سیاسییه‌کانى دیکه ناتوانین ئه‌و یاسایه هه‌موار بکه‌ینه‌وه یان بیگۆڕین. ئه‌و یاسایه هه‌موو شتێکى ره‌تنه‌کردووه‌ته‌وه بۆ کورد، کۆمه‌ڵێک بڕگه‌و مادده‌ى باشى تێدایه، وه‌ک یه‌کێتى له‌سه‌ر ئاستى هاوسه‌رۆک و مه‌کته‌بى سیاسى له‌گه‌ڵ به‌غدا له‌سه‌ر خه‌تین، حکومه‌تى هه‌رێمیش وه‌فدى دانوسانکارى خۆى هه‌یه بۆ ئه‌وه‌ى له‌گه‌ڵ به‌غدا گفتوگۆ بکرێت و ئه‌و یاسایه له‌خزمه‌تى خه‌ڵکى کوردستان به‌رجه‌سته ببێت که په‌یوه‌ندیدارن به‌داهاته‌کان، به‌غداش مه‌رج و رێکارى خۆیان هه‌یه‌و گرنگه رێککه‌وتن بکرێت بۆ ئه‌وه‌ى موچه‌و مافى خه‌ڵکى کوردستان وه‌ربگرین. ئه‌گه‌ر ئێمه پاشه‌کشه بکه‌ین له‌حوکمڕانى به‌غدا رۆڵى نابێت، چونکه به‌هه‌موو لایه‌نه سیاسییه‌کانى هه‌رێم ئه‌گه‌ر یه‌کهه‌ڵوێستیش بین له‌به‌غدا ئه‌و قه‌واره گه‌وره‌یه‌مان نییه کاریگه‌ریمان هه‌بێت له‌سه‌ر عێراق له‌به‌رئه‌وه ده‌بێت هه‌وڵبده‌ین باشترین یارى له‌گه‌ڵ به‌غدا بکه‌ین له‌پێناو خه‌ڵکى هه‌رێمى کوردستان، تا به‌شێک له‌مافه‌کان ده‌سته‌به‌ر بکه‌ین یان هه‌موو مافه‌کانى خه‌ڵک وه‌ربگرینه‌وه. ھاوڵاتی: لاهور شێخ جه‌نگى هاوسه‌رۆکى یه‌کێتى چووه به‌غداو له‌گه‌ڵ مسته‌فا کازمى سه‌رۆک وه‌زیران و چه‌ند به‌رپرسێکى دیکه کۆبووه‌وه، له‌کۆبوونه‌وه‌ى ئه‌نجومه‌نى سه‌رکردایه‌تى بابه‌تێکى باس کرد که له‌میدیا نه‌خرابێته‌ڕوو؟ زوبێر عوسمان: له‌کۆبوونه‌وه‌ى ئه‌نجومه‌نى سه‌رکردایه‌تى باس له‌وه‌کرا که به‌شێک له‌لێدوانه‌کانى هه‌رێم کاریگه‌رى نه‌رێنى خراپى هه‌بووه له‌سه‌ر شیعه‌و سوننه‌کان ئه‌وه کاردانه‌وه‌ى هه‌بووه له‌سه‌ر یاساکان، ئه‌وه‌ى له‌گه‌ڵ هاوسه‌رۆکى یه‌کێتى باسکراوه دڵخۆشکه‌ره‌یه، به‌غدا به‌تایبه‌ت شیعه‌کان خۆیان به‌دوژمنى خه‌ڵکى کوردستان نازانن و پێیانوایه پێویسته به‌شێوه‌یه‌کى یه‌کسان داهاتى عێراق بۆ هه‌موو عێراقییه‌کان خه‌رج بکرێت. ھاوڵاتی: ئایا کادرانى یه‌کێتى نیگه‌رانن له‌م دۆخه‌ى ئێستاى هه‌رێمى کوردستان به‌تایبه‌ت له‌پرسى دارایى و ئابووریدا؟ زوبێر عوسمان: کادره‌کانى ئێمه‌ش کوڕى ئه‌و خه‌ڵکه‌ن، خۆشمان کورى ئه‌و هه‌ژارانه‌ین که له‌ناو خه‌ڵکدان، رۆژانه خۆمان ده‌چینه ناو خه‌ڵک، ته‌بعه‌ن موعاناتى گه‌وره هه‌یه له‌ناو خه‌ڵکداو ئێمه جیانه‌کراوینه‌ته‌وه له‌گه‌ڵ خه‌ڵکدا هه‌مان فیئه‌و توێژى خه‌ڵکین، ئێمه‌ش به‌موچه ده‌ژین، نه‌ک هه‌ر کادره‌کانمان خۆشمان له‌ئاستى سه‌رکردایه‌تى و مه‌ڵبه‌ند، به‌ڵام نه‌ک هه‌ر کادرى یه‌کێتى کادرو هه‌موو ئه‌ندامانى لایه‌نه سیاسییه‌کانى دیکه هه‌مان گرفتیان هه‌یه. به‌شێک له‌خه‌ڵکى هه‌رێمى کوردستان چاویان له‌سه‌رکردایه‌تى نوێى یه‌کێتییه ده‌رچه‌و چاره‌سه‌رێک بۆ ئه‌م دۆخه‌ى ئێستا هه‌رێمى کوردستان بدۆزێته‌وه، ئێمه گه‌شبین و ئومێدمان هه‌یه چی به‌یه‌کێتى بکرێت ئه‌نجامى ده‌دات، ئێمه وه‌کو یه‌کێتى چاوه‌ڕێین تا کۆتایى ئه‌مساڵ به‌رنامه‌ى کارى پێکه‌وه‌یى ئه‌نجامبده‌ین له‌گه‌ڵ لایه‌نه‌کانى دیکه، ئه‌گه‌ر کێشه‌کان چاره‌سه‌ر نه‌بن تا سه‌رى ساڵ ئه‌گه‌رو کارتى دیکه‌مان له‌پێناو خه‌ڵکى کوردستان ده‌بێت، کارته‌کانى دیکه‌مان تاقى ده‌که‌ینه‌وه، کام رێچکه باش بێت له‌پێناو خه‌ڵکدا بۆ باشتر کردنى دۆخى خه‌ڵک ئه‌وه هه‌ڵده‌بژێرین.
ھاوڵاتی، ماردین نورەدین لیژنەی دارایی و ئابوری لەپەرلەمانی کوردستان رایدەگەیەنێت «گەندەڵی» زۆر هەیە لەسەرچاوەی داهاتەکانی هەرێم و چاکسازییکردن لەو بوارەش تەنها لەسەر وەرەقە ماوەتەوەو بەکرداری هیچ نەکراوە. زیاد جەبار سەرۆکی لیژنەی دارایی و ئابوری لەپەرلەمانی کوردستان بە ھاوڵاتی وت «حکومەت دەبێت دەست بەرێت بۆ سەرچاوەکانی داهات و چاکسازی تێدابکات، چونکە سەچاوەکانی داهات بەهەدەردان، گەندەڵی، زۆر زۆری تێدایە». یاسای چاکسازی لەهەرێمی کوردستان حکومەت دەست واڵا دەکات کە سەرچاوەکانی داهات زیاد بکات و خەرجی کەم بکاتەوەو بندیوارەکان ببڕێت، بەڵام حکومەت بە نیازە لەبڕینی دەرماڵەکانەوە دەستپێبکات. زیاد جەبار وتی «حکومەت دەبێت لەسەرچاوەکانی داهاتدا هەوڵی چاکسازیی بدات، ئەوە یاساکەی بۆ دەرچووە، یاساکەی بۆ جێبەجێ دەبێت، ئەوەی کەئێستا ماوەتەوە، بەڵام چاکسازیکردن لەسەرچاوەی داهاتدا تەنها لەکۆبوونەوەکان لەسەر وەرەقەیەکە بەعەمەلی هیچ نەکراوە». حکومەت راپۆرتێکی ناردووەتە پەرلەمان تێیدا تایبەت بەپێداچوونەوەی دەرماڵەکان، کەتێیدا ئەوەی روونکردۆتەوە حکومەت بەنیازە لە (23) جۆری دەرماڵە، (20) یان دەستکاری بکات، ئەوانەی کە دەستکاری ناکرێن دەرماڵەکانی بڕوانامەو منداڵ و هاوسەرن. راپۆرتەکەی حکومەت پشتی بەو گڵۆپە سەوزەی پەرلەمان بەستووە کە لەپرۆژەیاسای چاکسازیدا دەسەڵاتی دا بەحکومەت دەستکاری دەرماڵەکان بکات. لەنێوان ئەو دەرماڵانەی کە باسکراوە دەستکاری بکرێت، (150) هەزار دینار دەرماڵەی مامۆستایان و فەرمانبەرانی پەروەردەی تیدایە، هەروەها (100) هەزار دیناری ئەو مامۆستایانەی کە پلەکانیان لەپلە شەش بەرەو سەرەوەیە. دەرماڵەکان 56%ی کۆی مووچە پێکدێنن و هەر فەرمانبەرێک 44%ی موچەی بنەڕەتیە، حکومەت لە رێگەی دەستکاریکردنی دەرماڵەکانەوە دەیەوێت بەیەکجاری فشاری مووچەخۆران لەسەر خۆی کەمبکاتەوە لەبری لێبڕین و پاشەکەوت، دەرماڵەکان دەستکاری بکات. وەزارەتی دارایی و ئابووری لیستی دەرماڵەکانی ئامادە کردووەو بۆ لیژنەی جێبەجێکردنی یاسای چاکسازیی بەرزکراوەتەوە، هەروەها بەڕاوێژ لەگەڵ وەزارەتەکان و رای بەڕێوەبەرایەتی ژمێریاری وەزارەتەکان و فەرمانگە جیاوازەکانی دەربارەی جۆرو بڕی دەرماڵەکان وەرگرتووە بەنووسراویان بۆ ئەنجومه نى وەزیران بەرزکراوەتەوه. سەبارەت بەپرسی بڕینی (23) جۆر دەرماڵە، زیاد جەبار وتی «هێشتا جێبەجێنەکراوە، حکومەت دەبێت رێنمایی و تەعلیماتی پێ دەربکات بۆ ئەوەی کام دەرماڵانەیە، بەڵام تاکو ئێستا هەر قسەیە دەکرێت هێشتا نەبووەتە بڕیار ئەوە». وتیشی «ئەم دەرماڵانە بەشێکی حکومەت وا قسەی لەسەر ئەمە ئەکات کە ناعەدالەتی تیایەو پێویستی بەڕێکخستنەوەیە، بەڵام من نازانم حکومەت نیازی چۆنەو چۆن دەیەوێ رێکیبخاتەوە، تاوەکو ئیشی لەسەر نەکات ئێمەش هیچ قسەیەکمان نیە لەسەری». هەروەها وتی «ئەگەر ئیشی لەسەر کرد ئەوە لەو کاتەددا ئێمە هەڵسەنگاندنی بۆ دەکەین و چاودێری دەکەین بزانین کامەی بە ناهەق دەکرێت قسەمان دەبێت لەسەری و پرسیارمان دەبێت لەسەری، کە دەیبڕێت یان نایبڕێت تاکو ئێستا هیچ شتێکی وانییە».
ھاوڵاتی، شاناز حه‌سه‌ن به‌ڕێوه‌به‌رى نه‌خۆشخانه‌ى ئاسا رایگەیاند ئامێرى پشکنینى ڤایرۆسى سارسیان نییه‌و ئەو هەواڵەش کە بڵاویانکردۆتەوە لەسەر بڵاوبوونەوەی ڤایرۆسەکە لەسلێمانی «به‌په‌له« بووەو هیچ تووشبوویەکی ئەو ڤایرۆسەیان نیە. چالاک قه‌شانى، به‌ڕێوەبه‌رى نه‌خۆشخانه‌ى ده‌زگاى ته‌ندروستى پێشمه‌رگه‌و به‌ڕێوه‌به‌رى نه‌خۆشخانه‌ى ئاسا تایبه‌ت به‌کۆرۆنا، له‌لێدوانێکدا به‌‌ھاوڵاتی وت «پشکنین بۆ سامپڵى هه‌ندێک له‌و نه‌خۆشخانه کرا که‌گومانى کۆرۆنایان لێکرابوو، له‌پشکنینه‌کاندا ده‌رکه‌وتووه که‌کۆرۆنا نیه به‌ڵام ڤایرۆسێکى دیکه‌یه، به‌ڵام دڵنیا نه‌کراوه‌ته‌وه که کۆرۆنا نیه‌و سارسه، واته هه‌واڵه‌که به‌په‌له بڵاوکراوه‌ته‌وه‌و هیچ نه‌خۆشێک که‌تووشبووى سارس بێت، لێره تۆمار نه‌کراوه«. وتیشى» گروپى ترى ڤایرۆس هه‌ن که‌سه‌ر به‌گروپى کۆرۆنان و ئه‌وانه‌ى ئێستا هه‌ر ئه‌و جۆره ڤایرۆسانه‌ن و یان ئه‌نفلۆنزاى وه‌رزین که له‌م وه‌رزانه‌دا زیاتر بڵاوده‌کرێنه‌وه«. ئەو پزیشەکە وتی نیشانه‌کانى ڤایرۆسه‌کانى دیکه‌و ڤایرۆسى سارس-یش، زۆر له‌یه‌که‌وه نزیکن و هاوشێوه‌ى یه‌کترن، چونکه هه‌موویان سه‌ر به‌و گروپه‌ن، بۆیه خۆپاراستن له‌کۆرۆنا وه‌ک خۆپاراستنه له‌هه‌موو ڤایرۆسه‌کانى دیکه. چه‌ند ساڵێکه ڤایرۆسى سارس نه‌ماوه له‌هیچ وڵاتێکدا و به‌تایبه‌ت له‌ڕۆژهه‌ڵاتى ناوه‌ڕاست تۆمار نه‌کراوه. دکتۆر چالاک وتیشى» مه‌ترسى مردن به‌ڤایرۆسى سارس زۆر زیاتره له‌کۆرۆناو ڤایرۆسه‌کانى دیکه«. نه‌خۆشخانه‌ى ئاسا که تایبه‌ته به تووشبووانى کۆرۆنا له‌ئێستادا (48) نه‌خۆشى تێدایه‌و هه‌موویان له‌ژێر ئۆکسجیندان و (12) نه‌خۆشیان له‌ژێر ئامێرى هه‌ناسه‌دانى ده‌ستکردان و بارى ته‌ندروستییان ناجێگیره. له‌سه‌ره‌تاى بڵاوبوونه‌وه‌ى ڤایرۆسى کۆرۆنا زۆر جه‌خت له‌وه ده‌کرایه‌وه، که له‌وه‌رزى گه‌رمادا ڤایرۆسى کۆرۆنا که‌مده‌بێته‌وه‌و به‌هاتنى وه‌رزى سه‌رما ژماره‌ى تووشبوون زیاد ده‌کات. به‌ڕێوه‌به‌رى نه‌خۆشخانه‌ى ئاسا ئه‌وه‌شى وت «به‌پێى هاتنى وه‌رزى سه‌رما که‌پێشبینى ده‌کرا بارودۆخه‌که زۆر خراپتر بێت، به‌ڵام به‌خۆشحاڵییه‌وه ئێستا تووشبوون به‌ره‌و که‌مبوونه‌وه ده‌چێت». وته‌بێژى وه‌زاره‌تى ته‌ندروستى هه‌رێم له‌سه‌ر ده‌نگۆى بڵاوبوونه‌وه‌ى ڤایرۆسى سارس SARS که‌گوایە له‌نه‌خۆشخانه‌ى ئاسا له‌شارى سلێمانى ده‌ستنیشانکراوه، وتی « تائێستا هیچ به‌ڵگه‌یه‌کى په‌سندکراو نییه بۆ بوونى ڤایرۆسى سارس له‌سلێمانی». ئاسۆ حه‌وێزى، وته‌بێژى وه‌زاره‌تى ته‌ندروستى هه‌رێمى کوردستان رایگه‌یاند «به‌پێویستى ده‌زانین بۆ به‌رچاوى هاووڵاتیان روونبکه‌ینه‌وه تائێستا هیچ سه‌رچاوه‌یه‌ک و به‌ڵگه‌یه‌کى په‌سندکراو نیه بۆ بوونى ئه‌م ڤایرۆسه، چونکه پڕۆسه‌ى پشکنینى تاقیگه بۆ چه‌ندین جۆرى ڤایرۆس ئه‌نجامده‌درێت و چه‌ندین جۆرى ڤایرۆسى سارس هه‌یه که له‌گه‌ڵ جۆره‌کانى ڤایرۆسى کۆرۆنا و ڤایرۆسه‌کانى ئه‌نفله‌وه‌نزا له‌هه‌مان خێزان ئه‌ژمار ده‌کرێت». هه‌روه‌ها ئه‌وه‌شى دووپاتکرده‌وه که هاووڵاتیان دڵنیاده‌که‌نه‌وه که‌پێویست به‌شڵه‌ژان ناکات و تیمى پسپۆڕیى وه‌زاره‌ت له‌گه‌ڵ تیمه‌کانى ته‌ندروستی، به‌دواداچوونى زیاتر بۆ لێکۆڵینه‌وه له‌م گومانه ده‌کات و ته‌نها وه‌زاره‌تى ته‌ندروستى تاکه سه‌رچاوه‌ى فه‌رمى راگه‌یاندن ده‌بێت. دوو رۆژ به‌ر له‌ئێستا ده‌زگاى ته‌ندروستى پێشمه‌رگه له‌ڕاگه‌یه‌نراوێکدا ئه‌وه‌ى ئاشکرا کرد «له‌تاقیگه‌ى مۆلیکوله‌رى نه‌خۆشخانه‌ى ئاسـا له‌پشکنینه نوێکاندا بۆ گومانلێکراوان به‌په‌تاى کۆرۆنا، بۆمان ده‌رکه‌وتووه که له‌ئێستادا جگه له‌ڤایرۆسى کۆرۆنـا، ڤایرۆسى سارس که به Severe Acute Respiratory Syndrome (SARS) ناسراوه له‌ناو هاووڵاتیاندا بڵاو بووەته‌وه«. راگه‌یه‌نراوه‌که ئاماژه‌ى به‌وه‌کردبوو، کەدەبێت به‌شێوازێکى گونجاو مامه‌ڵه له‌گه‌ڵ ئه‌م جۆره ڤایرۆسه بکرێت و جیابکرێته‌وه له SARS-Cov2 که به‌کۆڤید ناسراوه. هاوکات به‌ڕێوه‌به‌رى گشتى ده‌زگاى ته‌ندروستى پێشمه‌رگه رایده‌گه‌یه‌نێت، به‌هۆى گومانى کارمه‌ندێک له‌سه‌ر نه‌خۆشییه‌ک هه‌ڵایه‌کى گه‌وره دروستکرا، که به‌داخه‌وه هه‌ندێک که‌س له‌بوارى پزیشکى به‌بێ هۆ که‌وتنه په‌لامارى شه‌خسى و ناوهێنان و تانه‌دان له‌خۆمان و ده‌زگاکه‌مان. شه‌ماڵ جه‌بار یاوه‌ر ، به‌ڕێوه‌به‌رى گشتى ده‌زگاى ته‌ندروستى پێشمه‌رگه له‌نووسینێکدا به‌ناونیشانى (په‌لامارى که‌سایه‌تیمان بۆ؟ ) ده‌ڵێت ”ئێمه له‌شه‌ڕى داعش سه‌رمه‌شق و له‌شه‌ڕى کۆرۆناش که‌جگه له‌هاوکارى هاوسه‌رۆکان و یه‌کێتى و هه‌ڤاڵ قوبادو خێرخوازان هیچ بودجه‌یه‌کى کۆرۆنامان بۆ نه‌هاتووه‌و به‌شێک له‌بودجه‌ى ئاسایشمان بڕاوه‌و هه‌ر کۆڵمان نه‌داو سه‌رمه‌شق بووین . راشیگه‌یاندووه، ئێمه خه‌ڵکى کوردستان و به‌تایبه‌ت ئه‌و ناوچانه‌ى نه‌خۆشخانه‌کانى ده‌زگاى ته‌ندروستى لێیه ده‌که‌ینه حاکم و شایه‌د، له‌پاى ئه‌وه‌ى بێ به‌رامبه‌ر و بێ مه‌به‌ست خزمه‌ت ده‌که‌ین، که ماڵ نیه که‌سێکى یا خزمێکى لاى ئێمه بێ به‌رامبه‌ر خزمه‌ت نه‌کرابێت و خه‌ڵک ئه‌و شاهیدیه‌مان بۆ ده‌دات.
.jpg)
ھاوڵاتی، ماردین نورەدین وەزارەتی کارەبا رایدەگەیەنێت بەهۆی وەرزی سەرماوە خواست لەسەر کارەبا زیادیکردووە، بۆیە کاتژمێرەکانی پێدانی کارەبا کەمبووەتەوەو هیواخوازیشە خواست لەسەر کارەبا زیاترنەبیت تابتوانن پێدانی کاتژمێرەکانی کارەبا لەم ئاستەدا بهێڵنەوە. ئومێد ئەحمەد وتەبێژی وەزارەتی کارەبا سەبارەت بەژمارەی کاتژمێرەکانی کارەبا بە‌ھاوڵاتی راگەیاند «لەئێستادا ژمارەی پێدانی کاتژمێرەکانی کارەبا بەتێکڕا لەبەینی (15 بۆ 16) کاتژمێردایە، هەندێک رۆژ زیاتریش دەبێت، بەڵام ئێمە هەر ئەوەندەی دەڵێین، بەڵام لەهەوڵداین زیادی بکەین و بەرهەم زیاد بکەین، بەڵام ئیتر ئومێد دەکەین خواستەکان زۆر سەرنەکەوێت و بەشی ئەوە بکات کەبتوانین کاتەکانی بوونی کارەبا بەم شێوەیە بهێڵینەوە». لەگەڵ هاتنی وەرزی سەرماو باران خواست لەسەر کارەبای نیشتیمانی زیاد دەکات لەلایەن هاووڵاتیان بەبەکارهێنانی وزەی کارەبا بۆ ئامێرەکای گەرمکەرەوە. ئومێد ئەحمەد وتی «شتێکی سروشتییە هەموو زستانێک خواست لەسەر کارەبا زیاد دەکات بەهۆی بەکارهێنانی زۆری ئامێرەکانی گەرمکردنەوە». توانای بەرهەمهێنانی کارەبا لەئێستا (3) هەزارو (٢٠٠) بۆ (3) هەزارو (٣٠٠) مێگاواتە، بەڵام خواست لەسەر کارەبا لەزستاندا بۆ نزیکەی دوو هێندە زیاد دەکات. سەبارەت بەپلانی وەزارەتی کارەبا بۆ وەرزی زستان و باشترکردنی دۆخی کارەبا، ئومێد ئەحمەد وتی «لەهەوڵداین بۆ زیادکردن لەلایەک و لەلایەکی تر بۆ کۆنترۆڵکردنی خواست لەڕێگەی پڕۆژەی پێوەری زیرەک و پڕۆژەکانی ترەوە هەوڵەکانمان بەردەوامە».
