.jpeg)
هاوڵاتى نرخى نه‌وتى خاو له‌بازاره‌کانى جیهاندا داده‌به‌زێت و به‌رمیلێک نه‌وتى خاو له سه‌رو 63 دۆلاره‌وه‌یه. ئه‌مڕۆ پێنجشه‌ممه 25ى ئازارى 2021، به‌رمیلێک نه‌وتى خاوى برێنت به 63 دۆلارو 56 سه‌نت مامه‌ڵه‌ى پێوه ده‌کرێت. هه‌روه‌ها به‌رمیلێک نه‌وتى خاوى ئه‌مریکا(ته‌کساس) به 60 دۆلارو 49 سه‌نت مامه‌ڵه‌ى پێوه ده‌کرێت.
هاوڵاتى رێکخراوى ته‌ندروستى جیهانى رایگه‌یاند، جۆرى گۆڕاوى کۆرۆنا که له‌به‌ریتانیا سه‌ریهه‌ڵدا و مه‌ترسیدارترین شێوه‌ى گۆڕاوه گه‌یشتۆته حه‌وت وڵاتى دیکه‌ى جیهان. ئه‌مڕۆ چوارشه‌ممه 24ى ئازارى 2021 له‌راگه‌یه‌نراوێکدا رێکخراوى ته‌ندروستى جیهانى ئاشکرایکرد، جۆرى گۆڕاوى کۆرۆنا که له‌به‌ریتانیا سه‌ریهه‌ڵدا پێیده‌وترێت ("VOC 202012/01)، مه‌ترسیدارترین شێوه‌ى گۆڕاوى کۆرۆنایه و له‌ماوه‌ى ته‌نها هه‌فته‌یه‌کدا گه‌یشتۆته حه‌وت وڵاتى دیکه‌ى جیهان، به‌وه‌ش کۆى ئه‌و وڵاتانه‌ى که ئه‌و جۆره نوێیه‌ى تێدا بڵاوبوه‌ته‌وه بوبه 125 وڵات. هه‌روه‌ها له‌باره‌ى شێوه گۆڕاوه‌کانى دیکه‌ى کۆرۆنا، رێکخراوه‌که رایگه‌یاندوه، شێوه‌ى گۆڕاوى ئه‌فریقاى باشور (501 Y.V2) له 75 وڵاتى جیهان بڵاوبوه‌ته‌وه له‌کاتێکدا پێش هه‌فته‌یه‌ک ته‌نها له 64 وڵات بڵاوبوبوه‌وه. کۆرۆنا گۆراوه‌که‌ى به‌ریتانیاى به مه‌ترسیدارترین جۆرى په‌تاى کۆرۆنا ناساندووه به‌راورد به جۆره‌کانى دیکه‌ى ڤایرۆسه‌که له وڵاتانى دیکه‌دا.
هاوڵاتى گیرخواردنى که‌شتییه بازرگانیه‌که‌ى نۆکه‌ندى سوێس و ڕێگه‌گرتنى سه‌دان که‌شتى بازرگانى دیکه، نرخى نه‌وتى له بازاڕه‌کانى جیهاندا به ڕێژه‌ى له‌سه‌دا سێ به‌رزکردووه‌ته‌وه. به‌هۆى گرتنى نۆکه‌ندى سوێسه‌وه له‌لایه‌ن که‌شتییه‌کى گه‌وره‌ى بازرگانییه‌وه که درێژییه‌که‌ى 400 مه‌تر ده‌بێت، نرخى نه‌وتى برێنت به ڕێژه‌ى له‌سه‌دا 19.3% به‌رزبوویه‌وه و گه‌یشته 62 دۆلارو 73 سه‌نت، پاش ئه‌وه‌ى ڕۆژى دواتر نرخه‌که‌ى 60 دۆلارو 50 سه‌نت بووه. نۆکه‌ندى سوێس له وڵاتى میسر به شا ڕێگاى نه‌وت و بازرگانى جیهان داده‌نرێت، له دوینێ کاتژمێر هه‌شتى ئێواره‌وه داخراوه و سه‌دان که‌شتى مۆڵیان خواردووه، له کاتێکدا ساڵانه 19 هه‌زار که‌شتى گه‌وره‌ى بازرگانى پیایدا تێده‌په‌ڕن و ساڵانه ئه‌م ئاسته‌نگیانه دووباره ده‌بنه‌وه. که‌شتییه گیرخواردووه‌که‌ى نۆکه‌ندى سوێس 220 هه‌زار تۆنه، درێژیه‌که‌ى 400 مه‌تره و پانیه‌که‌ى 59 مه‌تره، سه‌دان کۆنتێنه‌ر له چینه‌وه بۆ ڕۆتردامى هۆڵه‌ندا هه‌ڵده‌گرێت و خاوه‌ندارێتیه‌که‌ى بۆ کۆمپانیاى ئێڤه‌رگرینى تایوانى ده‌گه‌ڕێته‌وه که له په‌نه‌ماوه به‌ڕێکه‌وتبوو. ده‌سه‌ڵاتدارانى نۆکه‌ندى سوێس هۆکارى گیرخواردنى که‌شتیه‌که‌یان بۆ خۆڵ بارینێکى زۆر و ڕه‌شه‌بایه‌کى به‌هێز گه‌ڕانده‌وه که ڕێڕه‌وى که‌شتیه‌که‌ى گۆڕیوه و که‌شتیه‌که‌ى سوڕاندووه، له کاتێکدا پانى نۆکه‌نده‌که له‌و شوێنه‌دا که‌متر له 150 مه‌تره. سه‌ره‌ڕاى هه‌وڵه‌کان بۆ ڕزگارکردنى که‌شتییه‌که‌و ڕاستکردنه‌وه‌ى ئاڕاسته‌که‌ی، به‌ڵام شاره‌زایانى دۆخه‌که پێیانوایه هه‌وڵه‌کان چه‌ند ڕۆژێکیان پێده‌چێت تا ده‌توانرێت که‌شتیه‌که ڕێک بکرێته‌وه، به‌ڵام بۆ هاتووچۆى که‌شتییه بچووکه‌کان، نۆکه‌نده‌که نه‌گیراوه و جووڵه‌ى ئاسایى خۆیان به‌رده‌وامه.
هاوڵاتى سەرۆکی هەرێمی کوردستان رایگەیاند، دكتۆر کەمال مەزهەر خواستی ئەوەی هەبوو لەرێگەی پشتڕاستکردنەوەی روداوە مێژوییەکان لەنێوان سەدان گێڕانەوە و سەرچاوەی جیاوازەوە گەلانی ناوچەکە پێکەوە ئاشتەوان و کێشەیان لەگەڵ یەکتردا نیە، بەڵکو ئەوەی بووەتەهۆی زیادبوونی توندوتیژییەکان بریتییە لە سیاسەتی هەڵەی حکومەتەکانن. نێچیرڤان بارزانی، سەرۆکی هەرێمی کوردستان لەرێوڕەسمی ماڵئاوایکردن لە تەرمی دكتۆر کەمال مەزهەر ئاماژەی بەوەشکرد، دكتۆر کەمال لەرێگەی لێکۆڵینەوە و پشتڕاستکردنەوەی رووداوە مێژوییەکان جەختی لەوەکردوەتەوە گەلانی ناوچەکە پێکەوە ئاشتەوان و کێشەیان لەگەڵ یەکتردا نیە، بەڵکو ئەوەی بووەتەهۆی زیادبوونی توندوتیژییەکان بریتییە لە سیاسەتی هەڵەی حکومەتەکان، بۆیە بەرهەمەکانی ناوبراو سەرچاوەیەکی گرنگن بۆ زانینی راستی روداوەکان و سود لێوەرگرتنیان بۆ داهاتوو. ئاماژەی بەوەشکرد، نوسەر و رۆشنبیرانی کورد بەدرێژایی شۆڕشەکانی کوردستان رۆڵیان لەپاراستنی مێژووی کوردا هەبووە و د.کەمال مەزهەریش زانایەک بوو لەبواری مێژووی کوردستان و لەو بوارەدا ناوێکی درەوشاوەیە. سەرۆکی هەرێمی کوردستان ئەوەشی خستەڕو، دكتۆر کەمال یەکێک بووە لەلێکۆڵەرە دیارەکانی میژووی کورد و کەرکوک و ناوبراو مێژووی کەرکوکی بەبەڵگەوە رونکردوەتەوە. دوای ئەوەی رۆژی 16ی ئەم مانگە، دكتۆر كه‌مال مه‌زهه‌ر مێژونوسی به‌ناوبانگی كورد له ته‌مه‌نی 84 ساڵیدا له وڵاتی ئه‌ڵمانیا كۆچی دواییكرد، شەوی رابردوو تەرمی ناوبراو لەرێگەی فڕۆکەخانەی نێودەوڵەتی هەولێرەوە گەڕێندرایەوە هەرێمی کوردستان و بڕیارە ئەمڕۆ چوارشەممە لەشاری سلێمانی بەخاک بسپێردرێت.
هاوڵاتى وه‌زاره‌تى ده‌روه‌ى ئه‌مه‌ریکا بڵاویکرده‌وه، رزگارکردنى خاکى عێراق و سوریا له داعش وه‌رچه‌رخانێکى گرنگ بوو له شه‌ڕى روبه‌روبونه‌وه‌ى ئه‌و رێکخراوه‌دا که هێزه‌کانى سوریاى دیموکرات و هێزه‌کانى پێشمه‌رگه و سوپاى عێراق رۆڵى به‌رچاویان تێیدا هه‌بووه. ئه‌مرۆ سێشه‌ممه 23ى ئازارى 2021، وه‌زاره‌تى ده‌ره‌وه‌ى ئه‌مریکا له به‌یاننامه‌یه‌کیدا له دووه‌مین ساڵیادى تێکشکاندنى داعش له عێراق و سوریا رایگه‌یاند:"رزگارکردنى خاکى عێراق و سوریا له رێکخراوى چه‌کدارى داعش وه‌رچه‌رخانێکى گرنگ بو له شه‌ڕى روبه‌روبونه‌وه‌ى ئه‌و رێکخراوه ، هاوپه‌یمانى نێوده‌وڵه‌تیش سوره له‌سه‌ر خاپور کردنى پێگه‌کانیان له عێراق و سوریا و هه‌وڵه‌کانى بۆ له‌ناوبردنى به‌رده‌وامه". هه‌روه‌ها ئاماژه به‌وه‌شکراوه که ئه‌مریکا به توندى پابه‌نده به هاوپه‌یمانى نێوده‌وڵه‌تى وهه‌وڵى شکستى هه‌میشه‌یى داعش ده‌دات. هاوکات، ستایشى هێزه‌کانى سوریاى دیموکرات(هه‌سه‌ده) و پێشمه‌رگه ده‌کات و تێیدا هاتووه: " واشنتن ستایشى ئازایه‌تى و قوربانیدانى هێزه ئه‌منییه‌کانى عێراق و هێزه‌کانى سوریاى دیموکرات و هێزه‌کانى پێشمه‌رگه‌دا ده‌کات".
هاوڵاتى سه‌رۆکى ویلایه‌ته یه‌کگرتوه‌کانى ئه‌مریکا رایگه‌یاند، سه‌رۆکى روسیا باجى ده‌ستوه‌ردان له هه‌ڵبژاردنه‌کانى ئه‌مریکا ده‌دات. جۆ بایدن، سه‌رۆکى ئه‌مریکا رایگه‌یاند:" ڤلادیمێر پوتین، سه‌رۆکى روسیا باجى ده‌ستوه‌ردان له هه‌ڵبژاردنه‌کانى ئه‌مریکا ده‌دات". به‌رپرسانى هه‌واڵگریى ئه‌مریکا رایانگه‌یاند، که ڤلادیمیر پوتین، سه‌رۆکى روسیا، رێگه‌ى به هه‌وڵدانه‌کان داوه بۆ کاریگه‌ریکردن له‌سه‌ر هه‌ڵبژاردنى سه‌رۆکایه‌تى ساڵى رابردوى ئه‌مریکا له به‌رژه‌وه‌ندى دۆناڵد تره‌مپ. به‌پێى ڕاپۆرتێکى ده‌زگاى هه‌واڵگرى ئه‌مریکا، حکومه‌تى روسیا "ده‌نگۆى چه‌واشه‌کار یان بێ بنه‌ما"ى له‌باره‌ى جۆ بایدن براوه‌ى کۆتایى هه‌ڵبژادنه‌کانى ساڵى رابردوى ئه‌مریکا بڵاوکردوه‌ته‌وه، مۆسکۆ هاوکات ره‌تیکردوه‌ته‌وه ده‌ستوه‌ردانى له هه‌ڵبژاردنه‌کانى ئه‌مریکا کردبێت.
هاوڵاتى نرخى نه‌وتى خاو له‌بازاره‌کانى جیهاندا جارێکى دیکه گه‌یشته‌وه نزیک به 70 دۆلار بۆ هه‌ر به‌رمیلێک. ئه‌مڕۆ دووشه‌ممه 15ى ئازارى 2021، نرخى به‌رمیلێک نه‌وتى خاوى برێنت به 69 دۆلارو 95 سه‌نت مامه‌ڵه‌ى پێوه ده‌کرێت. هه‌روه‌ها نرخى نه‌وتى خاوى ئه‌مریکا(ته‌کساس) به 66 دۆلارو 31 سه‌نت مامه‌ڵه‌ى پێوه ده‌کرێت. هاوکات، به‌رمیلێک نه‌وتى خاوى ئۆپێک پڵه‌س به 67 دۆلارو 39 سه‌نت مامه‌ڵه‌ى پێوه کرا.
هاوڵاتى نرخى نه‌وتى خاو له بازاره‌کانى جیهاندا بۆ ئه‌مڕۆ هه‌ینى، سه‌ره‌راى دابه‌زینى به‌رێژه‌یه‌کى که‌م، به‌ڵام هێشتا به‌به‌رزى ماوه‌ته‌وه‌و به‌رمیلێک نه‌وتى برێنت نزیکه له 70 دۆلار. ئه‌مڕۆ هه‌ینى به‌رمیلێک نه‌وتى برێت به 69 دۆلارو 42 سه‌نت مامه‌ڵه‌ى پێوه ده‌کرێت، به‌راورد به‌دوێنێ به‌رێژه‌ى له‌سه‌دا 02% دابه‌زیووه. هه‌روه‌ها به‌رمیلێک نه‌وتى خاوى ئه‌مریکا(ته‌کساس به 65 دۆلارو 67 سه‌نت مامه‌ڵه‌ى پێوه ده‌کرێت، به‌راورد به‌دوێنێ پێنجشه‌ممه به‌رێژه‌ى له‌سه‌دا 03% دابه‌زیووه. هاوکات به‌رمیلێک نه‌وتى خاوى ئۆپێک پڵه‌س به 65 دۆلارو 60 سه‌نت مامه‌ڵه‌ى پێوه ده‌کرێت، به‌راورد به‌دوێنێ به‌رێژه‌ى له‌سه‌دا08% دابه‌زیووه. ناجێگرى نرخى نه‌وتى خاو له‌جیهاندا به‌هۆى شه‌پۆلى دیکه‌ى کۆرۆنا له چه‌ند وڵاتێکدا دروست بووه، به‌ڵام شاره‌زایانى بوارى نه‌وت ئه‌وه دووپاتده‌که‌نه‌وه که تا ۆتایى ئه‌مساڵ نرخه‌که‌ى له‌نێوان 70 بۆ 75 دۆلاردا ده‌بێت.
هاوڵاتى یاریده‌ده‌رى کۆشکى سپى ئه‌مریکا بۆ رۆژهه‌ڵاتى ناوه‌ڕاست و باکوورى ئه‌فریقیا، هه‌ولێرو موسڵ به سیمبولى هیوا ناوده‌بات و ده‌ڵێت، سه‌ردانه‌که‌ى پاپا فڕانسیس، پاپاى ڤاتیکان بۆ هه‌ولێر موسڵ و بینینى دیمه‌نه جوانه‌کانى خه‌ڵکى له ده‌وربه‌رى پاپا فڕانسیسدا، سه‌رنجڕاکێش و هیوا به‌خشبوون. برێت مه‌کگۆرک، یاریده‌ده‌رى کۆشکى سپى ئه‌مریکا بۆ رۆژهه‌ڵاتى ناوه‌ڕاست و باکوورى ئه‌فریقیا له تویته‌ر نووسیویه‌تی: "به‌و دیمه‌نه جوانانه‌ى پاپا فڕانسیس له شارى هه‌ولێر، که چه‌ندین که‌س له په‌یڕه‌وانى هه‌موو باوه‌ڕێک په‌ناگه‌ى خۆیان له‌کاتى هه‌ڵاتن له داعش له ساڵى 2014 دۆزییه‌وه، سه‌رسامبووم". مه‌کگۆرک هه‌روه‌ها نووسیویه‌تی: "ئێستا که به‌ره‌و جه‌ژنى ئیسته‌ر ده‌ڕۆین و لێى نزیک ده‌بینه‌وه، شارى هه‌ولێر و موسڵ سیمبولى هیوا و نوێبوونه‌وه‌ن و ئیلهامبه‌خشن بۆ پڕکارى له ئاینده‌دا". پاپا فڕانسیس، پاپاى ڤاتیکان له رۆژى 5ى ئه‌م مانگه به سه‌ردانێکى سێ رۆژه گه‌یشته عێراق. رۆژى 7ى ئه‌م مانگه‌دا سه‌ردانى هه‌رێمى کوردستانى کرد و له‌دواى گه‌شته چه‌ند کاتژێرییه‌که‌ى بۆ موسڵ و شارۆچکه‌ى قه‌ره‌قۆش گه‌ڕایه‌وه هه‌ولێرو له یاریگاى فه‌ره‌نسو هه‌ریرى گه‌وره‌ترین گردبوونه‌وه‌ى پیرۆزى گێڕا، که نزیکه‌ى 10 هه‌زار که‌س ئاماده بوون.
هاوڵاتى نرخى نه‌وتى خاو له بازاره‌کانى جیهاندا به‌رزبووه‌ته‌وه‌و به‌رمیلێک نه‌وتى برێنت 70 دۆلارى تێپه‌راند. ئه‌مڕۆ دووشه‌ممه 8ى ئازارى 2021، نرخى به‌رمیلێک نه‌وتى برێنت به 70 دۆلارو 42 سه‌نت مامه‌ڵه‌ى پێوه ده‌کرێت. هه‌روه‌ها به‌رمیلێک نه‌وتى خاوى ئه‌مریکا(ته‌کساس) به 67 دۆلارو 13 سه‌نت مامه‌ڵه‌ى پێوه ده‌کرێت.. به‌رزبونه‌وه‌ى نرخى نه‌وتى خاو دواى هێرشه‌که‌ى حوسییه‌کان بۆسه‌ر کێڵگه نه‌وتییه‌کانى سعودیه به‌رزبووه‌یه‌وه که تا ئێستا به‌ته‌واوى زیانه‌کانى ئاشکرا نه‌زانراون. عەمید یەحیا سەریع وتەبێژی هێزەکانی حوسیەکان، رایگەیاند" هێزە مووشەکیەکان و هێزە ئاسمانییەکانیان هێرشێکی فراوان و هاوبەشیان لە قوڵایی سعودیە ئەنجام داوە و کۆمپانیای ئارامکۆی کردۆتە ئامانج لە دەربەندی رەئس تەنورە".
هاوڵاتى ئه‌مڕۆ یه‌ک شه‌ممه 7 ى ئازار نرخى نه‌وتى خاو له‌بازاره‌کانی جیهاندا به‌رزبووته‌وه‌و به‌رمیلێک نه‌وتى خاوى برێنت نزیکه له 70 دۆلار. نرخى به‌رمیلێک نه‌وتى خاوى برێنت به 69 دۆلار و 54 سه‌نت مامه‌ڵه‌ى پێوه ده‌کرێت. هه‌روه‌ها نرخى به‌رمیلێک نه‌وتى خاوى ئه‌مه‌ریکى(ته‌کساس) به 66 دۆلار و 26سه‌نت مامه‌ڵه‌ى پێوه ده‌کرێت. هاوکات، نرخى به‌رمیلێک نه‌وتى ئۆپێک پڵه‌س به 62 دۆلارو 15 سه‌نت مامه‌ڵه‌ى پێوه ده‌کرێت. به‌رزبوونه‌وه‌ى نرخى نه‌وت به‌قازانجێکى زۆر ده‌شکێته‌وه بۆ وڵاتانى ئۆپێک پڵه‌س و سودێکى زۆرى بۆ داهاتى حکومه‌تى عێراق و هه‌رێمى کوردستان هه‌یه که به‌رێژه‌ى له‌سه‌دا 85% پشت به‌داهاتى نه‌وتى فرۆشراو ده‌به‌ستن.
هاوڵاتى كۆمسیۆنی ئه‌وروپا رایگه‌یاند: كه ڤایرۆسی كۆرۆنا ره‌نگدانه‌وه‌ی نه‌رێنی له‌سه‌ر مافه‌كانی ژنان له‌ئه‌وروپا و جیهان هه‌بووه. كۆمسیۆنی ئه‌وروپا له‌راپۆرتێكدا به‌بۆنه‌ی نزیكبوونه‌وه‌ی رۆژی جیهانی ژنان، راشیگه‌یاند كه ژنان له‌ڕیزی پێشه‌وه‌ی به‌ره‌نگاربوونه‌وه‌ی په‌تای كۆرۆنا ده‌بن و زۆرترین ئێش و ئازاریش رووبه‌ڕووی ئه‌وان ده‌بێته‌وه. ڤێرا یۆرۆفا، جێگری سه‌رۆكی كۆمسیۆنی ئه‌وروپا هه‌ڵوێستی خۆی له‌باره‌ی راپۆرته‌كه‌وه راگه‌یاند كه ئاماژه‌یداوه به چاره‌سه‌ركردنی پرسی یه‌كسانی له‌نێوان ژن و پیاودا له‌وڵاتانی یه‌كێتییه‌كه‌داو وتی: پێویسته له‌سه‌ر كاركردنمان له‌پێناو هێنانه‌دی دادپه‌روه‌ری و یه‌كسانی به‌رده‌وام بین، وتیشی: یه‌كێتیی ئه‌وروپا پرسی ژنی كردۆته پێشه‌نگی به‌رنامه‌ی چاره‌سه‌ر بۆ لێكه‌وته‌كانی په‌تاكه. راپۆته‌كه‌ی كۆمسیۆن ئاماژه‌ی به‌وه‌شداوه كه په‌تای كۆرۆنا كێشه‌ی نایه‌كسانی له‌نێوان پیاوان ژناندا له‌سه‌رجه‌م كایه‌كان و ژیانی كۆمه‌ڵایه‌تی له ئه‌وروپا و ده‌ره‌وه‌یدا قووڵتر كردۆته‌وه، روونیشی ده‌كاته‌وه، یه‌كێك له‌و كێشانه، ئه‌و شه‌پۆلی توندوتیژییه‌یه كه ڕووی له‌وڵاتان كردووه، له‌نموونه‌ی ئه‌و ڵاتانه‌ش، وڵاتی فه‌ڕه‌نسایه كه ته‌نها له‌هه‌فته‌ی یه‌كه‌می كه‌ره‌نتینه‌ی سه‌رانسه‌ریدا، حاڵه‌ته‌كانی توندوتیژی به‌ڕێژه‌ی 32% به‌رزبۆته‌وه) هه‌روه‌ها له‌وڵاتی لیتوانیا، له‌سێ هه‌فته‌ی یه‌كه‌می كه‌ره‌نتینه‌ی سه‌رانسه‌ریدا، توندوتیژی به‌ڕێژه‌ی 20% به‌رزبوه‌ته‌وه. پێش هاتنی رۆژی جیهانی ژنان له‌جیهاندا، كۆمسیۆنی ئه‌وروپا كه ئۆرسۆلا ڤۆن دیر لاین سه‌رۆكایه‌تی ده‌كات، راگه‌یه‌نراوێكی بڵاوكردۆته‌وه‌و ئاماژه‌ی به‌وه‌داوه كه رێژه‌یه‌كی كه‌م له ژنان له‌بڕیاره‌كانی په‌یوه‌ست به‌رووبه‌ڕوبوونه‌وه‌ی كۆرۆنا به‌شدار ده‌بن، له 87 وڵاتدا له 85%ی تیمه‌كانی حكومه‌ت بۆ به‌ره‌نگاربوونه‌وه‌ی كۆرۆنا پیاوان سه‌رۆكایه‌تییان ده‌كات، كه17 وڵاتیان ئه‌ندامی یه‌كێتیی ئه‌وروپان.
هاوڵاتى ڕێکخراوى CPT ئه‌مریکى بۆ حکومه‌تى هه‌رێم له راپۆرتێکیدا له‌باره‌ى سزادراوانى رۆژنامه‌وانانى بادینان هۆشداری ده‌دات و ده‌ڵێت:"دادگاکانى کوردستانى عێڕاق، له ڕێگه‌ى به‌کارهێنانى یاساوه، قسه‌کردن له‌گه‌ڵ کۆنسۆڵخانه‌ى ئه‌مریکاو ڕێکخراوه نێوده‌وڵه‌تییه‌کان سه‌باره‌ت به مافى مرۆڤ، به کارى سیخوڕى له قه‌ڵه‌م ده‌دات". ڕاپۆرتێک ده‌رباره‌ى دادگاییکردنه‌که‌ى ڕۆژى ١٦ى شوباتى ٢٠٢١ ى ڕۆژنامه‌وانان و چالاکانى کۆمه‌ڵگه‌ى مه‌ده‌نى ده‌ڤه‌رى بادینان: شێروان شێروانی، شڤان سعید، ئه‌یاز که‌ره‌م، هاریوان عیساو گوهدار زێباری. پوخته له به‌روارى ١٦ى شوباتى ٢٠٢١، دادگاى تاوانه‌کان هه‌ولێر به تۆمه‌تى "سیخوڕیکردن" و "پیلانگێڕى بۆ ئه‌نجامدانى کارى تێکده‌رانه و چالاکى دژ به سه‌قامگیرى و ئاسایشى نه‌ته‌وه‌یی"، به پشتبه‌ستن به مادده‌ى ١ له یاساى ژماره ٢١ى ساڵى ٢٠٠٣ى په‌رله‌مانى کوردستان، پێنج ڕۆژنامه‌وانى سه‌ربه‌خۆ و چالاکى کۆمه‌ڵگه‌ى مه‌ده‌نى به تاوانبار له قه‌ڵه‌مدا. هه‌ریه‌ک له ڕۆژنامه‌وانان شێروان شێروانی، ئه‌یاز که‌ره‌م و گوهدار زێبارى و چالاکوانان شڤان سه‌عید و هاریوان عیسا به شه‌ش ساڵ زیندانى سزادران. ئه‌ندامانى تیمه‌کانى بوونیاتنه‌رى ئاشتی، که ڕێکخراوێکى نێوده‌وڵه‌تییه بۆ مافى مرۆڤ، له ڕۆژانی١٥ و ١٦ ى شوباتى ٢٠٢١چاودێرى به‌ڕێوه‌چوونى پرۆسه‌ى دادگایى کردنه‌که بوون. سى پى تى نیگه‌رانى قوڵى له‌سه‌ر به‌ڕێوه‌چوونى ئه‌م پرۆسه دادگاییکردنه نادادپه‌روه‌رانه‌یه له‌لا دروستبووه. که هیچ به‌ڵگه‌و هۆکارێکى قایلپێکه‌ر له‌ناو هۆڵى دادگادا پێشکه‌شنه‌کرا که سزاکه‌یان بسه‌لمێنێ. به‌م بڕیاره دادگا ئه‌وه‌ى سه‌لماند، که قسه‌کردن له‌گه‌ڵ نوێنه‌رایه‌تییه‌کانى کۆنسۆڵخانه‌ى گشتى ویلایه‌ته یه‌کگرتووه‌کانى ئه‌مریکا و نه‌ته‌وه‌یه‌کگرتووه‌کان و ڕێکخراوه نێوده‌وڵه‌تییه‌کان ده‌رباره‌ى بارودۆخى مافى مرۆڤ تاوانى سیخوڕین، که ئه‌مه مه‌ترسسیه بۆ سه‌ر چالاکى و تواناى به‌رگریکارانى مافى مرۆڤ که کاریگه‌رانه له‌م ووڵاته‌دا کارده‌که‌ن. له‌م ڕاپۆرته‌دا ئه‌و به‌ڵگانه باسیان لێوه‌ده‌کرێت که پێشکه‌ش به دادوه‌ر کران و له‌سه‌ر ئه‌و تۆمه‌تانه ڕاده‌وه‌ستین که به پشتبه‌ستن پێیان، دادوه‌ر سزاى شه‌ش ساڵ زیندانی، بۆ هه‌ریه‌ک له شێروان شێروانی، گوهدار زێباری، شڤان سعید، ئه‌یاز که‌ره‌م و هاریوان عیسا ده‌رکرد.
هاوڵاتى پاپا فرانسیس، پاپاى ڤاتیکان له‌شارى ئور له‌پارێزگاى زیقار وتارێکى پێشکه‌شکرد و وتی" تیرۆر ئایین ده‌قۆزێته‌وه‌و ئێمه ده‌بێت رێگرى له‌وانه بکه‌ین که کرده‌وه‌کانیان به ئایین ده‌پۆشن". پێش نیوه‌ڕۆى ئه‌مڕۆ شه‌ممه 6ى ئازارى 2021، پاپا فرانسیس، پاپاى ڤاتیکان گه‌یشته شارى مێژوویى ئور له پارێزگاى زیقار و ڕایگه‌یاند:" ئامانج له‌سه‌ردانیکردنم بۆ شوێنه ئاینیى و مێژوییه‌کان بۆ پشتیوانیکردنه له فره ره‌نگى ئاینیی، ئازادى بیروڕا و بۆچونى ئاینی، ده‌مانه‌وێت پارێزگارى له‌و شوێنانه بکرێت، چونکه کاتێک تیرۆر هێرشده‌کاته‌سه‌ر شوێنه پیرۆزه‌کان ده‌یه‌وێت به‌شێک له‌مێژوى ئاینییش بسڕێته‌وه". هه‌روه‌ها وتیشی" ئیمان پێکه‌وه کۆمان ده‌کاته‌وه‌و تیرۆر و توندوتیژى له ئایینه‌وه سه‌رچاوه ناگرن، تیرۆر، ئایین ده‌قۆزێته‌وه‌و ئێمه ده‌بێت رێگه له‌وانه بگرین که ئایین وه‌ک رۆپۆشێک ده‌قۆزنه‌وه. برایه‌تیمان پاڵمان پێوه‌ده‌نێت بۆ ئه‌وه‌ى مرۆییانه بژین". هاوکات، پاپا ئاماژه‌ى به قوربانییانى ئێزدییه‌کان کرد و وتی" سه‌دان که‌س له ئێزدییه‌کان مردن و مامه‌ڵه‌ى خراپیش له‌گه‌ڵ زۆرێکیاندا کرا، به‌تایبه‌ت منداڵه‌کانیان". دوێنێ هه‌ینى پاپا فرانسیس به‌سه‌ردانێک گه‌یشته به‌غدادى پایته‌ختى عێراق و له‌لایه‌ن مسته‌فا کازمی، سه‌رۆک وه‌زیرانى عێراقه‌وه پێشوازیى لێکرا و له یه‌که‌م دیداردا له‌گه‌ڵ کازمى کۆبووه‌وه و له کۆشکى سه‌لامى سه‌رۆکایه‌تیى کۆماریش وتارێکى پێشکه‌شکرد، هاوکات بڕیاره سبه‌ینێ یه‌کشه‌ممه ٧ى ئازار سه‌ردانى هه‌ولێر بکات.
هاوڵاتى نوسینگه‌ى عه‌لى سیستانی، مه‌رجه‌عى باڵاى شیعه‌کان رایگه‌یاند، له‌کۆبونه‌وه‌ى ئه‌مڕۆى نێوان عه‌لى سیستانى و پاپا فرانسیس پاپاى ڤاتیکان باس له‌و ئاسته‌نگییه گه‌ورانه کراوه که روبه‌ڕوى مرۆڤایه‌تى بونه‌ته‌وه. ئه‌مڕۆ شه‌ممه 6ى ئازارى 2021، نوسینگه‌ى عه‌لى سیستانی، مه‌رجه‌عى باڵاى شیعه‌کان له‌راگه‌یه‌نراوێکدا بڵاویکرده‌وه، عه‌لى سیستانى پێشوازى له پاپا فرانسیس پاپاى کاسۆلیکى و سه‌رۆکى ده‌وڵه‌تى ڤاتیکان کردووه، له‌دیدارێکدا باس له‌و ئاسته‌نگییه گه‌ورانه کراوه که‌روبه‌ڕوى مرۆڤایه‌تى له‌م سه‌رده‌مه‌دا بونه‌ته‌وه، له‌گه‌ڵ باوه‌ر به خوا، په‌یامه‌کانى و پابه‌ندون به بنه‌ما ئه‌خلاقییه به‌رزه‌کان. هه‌روه‌ها ئاماژه به‌وه‌کراوه که" سیستانى له‌و دیداره‌دا باسى له‌و گرفتانه‌کردوه که له‌زۆرێک له‌وڵاتاندا بونى هه‌یه له‌وانه‌ش سته‌مکاری، هه‌ژاری، سته‌م له‌سه‌ر بنه‌ماى جیاوازى ئاینی، پێشێلکردنى ئازادییه بنه‌ڕه‌تییه‌کان و نه‌بونى دادپه‌روه‌رى کۆمه‌ڵایه‌تی". هاوکات سیستانى ئاماژه‌یکردووه به‌وه‌ى زۆرێک له‌گه‌لانى ناوچه‌که به‌ده‌ست جه‌نگ، توندوتیژی، ئابڵوقه‌ى ئابورى و هه‌ڵمه‌ته‌کانى کۆچپێکردن ده‌ناڵێنن، له‌ناو ئه‌وانه‌شدا دۆخى گه‌لى فه‌ڵه‌ستین له‌سه‌ر خاکى داگیراویدا. نوسینگه‌ى مه‌رجه‌عى باڵاى شیعه‌کان ئه‌وه‌ى خستۆته‌روو سیستانى باسى له‌کاریگه‌رى رێبه‌رانى ئاینیى کردووه بۆ سنوردانان بۆ نه‌هامه‌تییه‌کان به گرتبه‌رى چاره‌سه‌ره دانایى و عه‌قڵانییه‌کان له‌جێگه‌ى شه‌ڕو ناکۆکی و داواى چڕکردنه‌وه‌ى هه‌وڵه‌کانى کردووه بۆ چه‌سپاندنى ئاشتى و هاوسۆزى مرۆڤایه‌تى له‌سه‌رجه‌م کۆمه‌ڵگاکاندا له‌گه‌ڵ رێزگرتن له‌بیروبۆچون و ئاینه جیاوازه‌کان.
.png)
