.jpeg)
.jpg)
هاوڵاتی وه‌زاره‌تی ته‌ندروستی عێراق رایده‌گه‌یه‌نێت، له‌ژێر سه‌رپه‌رشتی راسته‌وخۆی وه‌زیری ته‌ندروستی زۆرترین بڕی مادده هۆشبه‌ره‌كان له‌ناوبرا. ئه‌مڕۆ یه‌كشه‌ممه 18ـی كانوونی یه‌كه‌می 2022، وه‌زاره‌تی ته‌ندروستیی عێراق له راگه‌یه‌ندراوێكدا ئاماژه‌ی به‌وه‌كرد، له‌ژێر سه‌رپه‌رشتیاری راسته‌وخۆی د.ساڵح حوسناوی، وه‌زیری ته‌ندروستی عێراق زۆرترین بڕی مادده هۆشبه‌ره‌كان به جۆره جیاجیاكانه‌وه كه له ماوه‌ی رابردوودا ده‌ستی به‌سه‌ردا گیرابووهەروەها له به‌شی پزیشكی داد هه‌ڵگیرابوون له‌ناوبرا. وتیشی،، له پرۆسه‌كه‌دا، 5.9 تۆنی چه‌ندین جۆری مادده‌ی هۆشبه‌ر، 54 ملیۆن حه‌ب، 31 هه‌زار ئه‌مبول و نۆ هه‌زار بۆتڵی هۆشبه‌ر له‌ناوبران. هاوكات وەزارەتی تەندروستی عێراق رایگەیاند، لەسەرەتای ئەمساڵەوە تاوەكو ئێستا، چارەسەری بۆ چوار ھەزار و 500 بەکارھێنەری ماددە ھۆشبەرەکان كراوە و ئاماژە بەوەشكراوە، زۆربەی بەكارھێنەرەكان تەمەنیان لەنێوان 15 بۆ 30 ساڵدایه.
لەسەدا ٧٥ی بەشداربووانی راپرسیەک کە لە تورکیا ئەنجامدراوە، پێیان وایە ئەو سزایەی کە بەسەر ئەکرەم ئیمامئۆغلۆ سەرۆکی شارەوانی ئەستەنبوڵ سەپێندراوە، پرسێکی سیاسیە و دەسەڵاتی لە پشتەوەیە. کۆمپانیای (بوپار)ی تایبەت بە ئامار و راپرسیەکان، راپرسیەکی لەبارەی سزادانی ئەکرەم ئیمامئۆغلۆ سەرۆکی گەورە شارەوانی ئەستەنبوڵ ئەنجامدا. کۆمپانیاکە لە ١٤ پارێزگای تورکیا و باکوری کوردستان راپرسیەکەی ئەنجامداوە و هەزار و 750 کەس بەشداریان لە راپرسیەکەدا کردووە. لە راپرسیەکەدا پرسیاری ئەوە لە بەشداربووان کراوە کە ئایا سەپاندنی سزای زیندانی بەسەر ئەکرەم ئیمامئۆغلۆ کارێکی راستە یان نا؟ و ئەنجامی راپرسیەکە بەم شێوەیە بووە: لەسەدا ٧١ سزایەکی دادپەروەرانە نییە. لەسەدا ١٩.٥ سزایەتی دادپەروەرانەیە. لەسەدا ٩.٥ نازانم. لە بەشێکی دیکەی راپرسیەکەدا پرسیار لە بەشداربووان کراوە کە ئایا، سزاکە سیاسیە یان نا؟ ئەنجامەکە بەم شێوەیە بووە: لەسەدا ٧٥.٥ سزایەکی سیاسیە. لەسەدا ٢١.٥ سزایەکی دادپەروەرانەیە. لەسەدا ٣.٠ هیچ بۆچوونێکم نییە. ١٥ی کانونی یەکەم، دادگای ئەستەنبوڵ بە تۆمەتی سووکایەتیکردن بە بەرپرسانی کۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردنەکانی تورکیا، سزای دوو ساڵ و حەوت مانگ ١٥ رۆژی زیندانی بەسەر ئەکرەم ئیمامئۆغلۆ سەرۆکی گەورەشارەوانی ئەستەنبوڵ سەپاند. ئەم هەنگاوەی دەسەڵاتی تورکیا، رووبەرووی رەخنەیەکی زۆری رای گشتی، پارتەکانی ئۆپۆزسیۆن و دەوڵەتانی جیهان بووەوە.
هاوڵاتی ڕەجەیب تەیب ئەردۆغان، ڕۆژی چوارشەممە یەکەم لێدوانی راستەوخۆی دا لەبارەی بڕیاری زیندانیکردنی ئیمام ئۆغلو دا و وتی،" هێشتا بڕیاری کۆتایی دادگا نەدراوە و بڕیارەکە دەچێتە دادگای تێهەڵچونەوە کاساسیۆن، ئەگەر دادگا هەر هەڵەیەکی کردبێ، ئەوا ڕاستی دەکەنەوە". سەرۆک کۆماری تورکیا، ڕەجەب تەیب ئەردۆغان، لە ماردینی باشوری ڕۆژهەڵاتی تورکیا لە لێدوانەکەیدا لەبارەی سزای زیندانیکردن و دورخستنەوی ئیمامئۆغڵۆ لە کایەی سیاسی ئاماژەی بەوەشداوە، کە زۆرجار هەبووە لەبارەی بڕیارەکانی دادگاوە ڕەخنەی توندمان گرتووە، بەڵام ئەمە بەو مانایە نیە کە ماف بدرێت بەو کەسانەی کە سوکایەتی بە بڕیارەکانی دادگا دەکەن، یاخود پشتگوێی دەخەن. لەبارەی کاندی داهاتووی ئۆپۆزسیۆنیشەوە ئەردۆغان ڕایگەیاندووە، گرنگ نیە بەلایەوە کە ئەو کاندیدە کێ دەبێت. ڕۆژی هەینی هەزاران کەس لە ئیستەنبوڵ کۆبونەوە وڕەخنەیان لە بڕیارەکەی دادگا و حوکمەتی تورکیا گرت کە پێش هەڵبژاردنی ساڵی داهاتووی تورکیایە کەوا ٢٠ ساڵ حوکمی دەسەڵاتی ئەردۆگان دەخاتە ژێر تاقیکردنەوەوە. ڕەخنەگران دادگاکان بەوە تۆمەتبار ئەکەن کە بە سودی ڕەجەب تەیب ئەردۆغان بڕیار ئەدەن، لەکاتێکدا حوکمەت ئەوە دوپات ئەکاتەوە کەوا دادگاکان سەربەخۆن. ئەکرەم ئیمامئۆغڵو، سەرۆکی شارەوانی ئەستنبوڵ، بە تۆمەتی ناوزڕاندن و سوکایەتیکردن بە بەرپرسانی گشتی لە لێدوانەکەی مانگی حوزەیرانی ساڵی ٢٠١٩ دا دادگایی کرا وسزای دورخستنەوەی لە کایەی سیاسی و زیاتر لە دوو ساڵ ونیو زیندانی بۆدەرچوو، ئەمەش بەهۆی ئەوەی ساڵی ٢٠١٩ لە خولی یەکەمی هەڵبژاردنی سەرۆکی شارەوانیەکان سەرکەوتنی بەدەستهێنابوو بەڵام بڕیارەکە هەڵوەشێنرایەوە و ئیمامئۆغڵوش تانەی لە بڕیارەکە دا وتی ئەوانەی هەڵبژاردنە سەرەتاییەکانیان هەڵوەشاندەوە " گەمژەن" ئیمام ئۆغڵو ئەو لێدوانەی ڕەجەب تەیب ئەردۆغانی بە سیاسی ونایاسایی ناوبرد.
رۆژنامەنوسێکی تورکیا ئاشکرای دەکایت هەدەپە ژنێک دەکاتە پاڵێوڕاو بۆ پۆستی سەرۆک کۆمار لە هەڵبژاردنەکانی داهاتوی وڵاتەکەدا. ئیسماعیل سایماز، نوسەری رۆژنامەی (سۆزجو)ی تورکی لە دوایین وتاریدا ئاشکرای کرد، پارتی دیموکراتی گەلان(هەدەپە) بڕیاری داوە ژنێک کاندید بکات بۆ هەڵبژاردنەکانی سەرۆک کۆماریی تورکیا و لەو چوارچێوەیەشدا گوڵتان کشاناک دەبێتە پاڵێورای ئەو پارتە. سایماز ئاماژەی بەوە کردوە کە بەرپرسێکی باڵای هەدەپە پێی راگەیاندوە؛ ئەگەر کەمال کڵیچدارئۆغڵو، سەرۆکی پارتی گەلی کۆماری (جەهەپە)خۆی بۆ پۆستی سەرۆک کۆماریی تورکیا بپاڵێوێت ئەوا هەدەپە چاوپۆشیی لە کاندیدکردنی کشاناک دەکەن. گوڵتان کشاناک، هاوسەرۆکی پیشوی پارتی ئاشتی و دیموکراسی(بەدەپە) و سەرۆکی پێشوی شارەوانییەکانی ئامەد لە باکوری کوردستان شەش ساڵە لە زینداندایە و تا ئێستاش دادگای تورکیا بە فەرمی سزای بەسەردا نەسەپاندوە.
بودجەى ساڵى نوێی تورکیا بە کۆی دەنگى پەرلەمانتارانى دەسەڵاتی وڵاتەکە پەسەند کرا و هەدەپە دەڵێت ئەوەی پەسندکراوە بودجەی سەربازیی و جەنگە. شەوی هەینی دانیشتنى تایبەتی پەرلەمانی تورکیا لەسەر پڕۆژەیاساى بودجەى ساڵی 2023 وڵاتەکە بەڕێوەچو و بودجەکە بە 325 دەنگى بەڵێى پارتی داد و گەشە (ئاکەپە) و پارتی بزوتنەوەی نەتەوەپەرست(مەهەپە) پەسند کرا و 201 پەرلەمانتاریش بە دەنگى نەخێردژی پەسندکردنی بودجەکە دەنگیان دا. داهاتی ساڵی 2023 ی تورکیا لە بودجەکەدا بە چوار ترلیۆن و 470 ملیار لیرە دەستنیشان کراوە و خەرجییەکانیش بە سێ ترلیۆن و 810 ملیار لیرە خەمڵێنرا. لە کاتى بەڕێوەچونى دانیشتنى پەرلەمان لەسەر ماددە یاساییەکانی بودجە، پارتەکانى ئۆپۆزسیۆن و بەتایبەت پارتى دیموکراتى گەلان(هەدەپە) رەخنەى توندی لە ناوەڕۆکى پڕۆژەیاساکە گرت و بە بودجەى جەنگ و شەر ناویان برد. لە بودجەى ساڵى 2023ى تورکیا بۆ وەزارەتى بەرگریى 470 ملیار لیرە دیاریکراوە و ئەم بودجە دیاریکراوی ئێستا بەراورد بە ساڵى 98٪ی زیادى کردوە.
رێکخراوەێکی نێودەوڵەتی هۆشداریی دەادت لە جێبەجێکردنی سزای سێدارەی 11 خۆپیشاندەری دیکە لە رۆژهەڵاتی کوردستان و ئێران. رێکخراوی لێبوردنی نێودەوڵەتی(Amnesty International) رایگەیاند؛ تا ئێستا سزای سێدارەی 26 خۆپیشاندەری رۆژهەڵاتی کوردستان و ئێران یەکلایی بوەتەوە و ئەگەری لەسێدارەدانی 11 کەس زۆر نزیکە. لێبوردنی نێودەوڵەتی ئەوەشی ئاشکرا کردوە دادگاکانی ئێران ئامادەکارییان کردوە بۆ لەسێدارەدانی سێ خۆپیشاندەر کە یەکێکیان سامان یاسین، هونەرمەدنی شاری کرماشانە لە رۆژهەڵاتی کوردستان. بەیاننامەی رێکخراوی لێبوردنی نێودەوڵەتیی لە کاتێکدایە بە پێی ئامارە نافەرمییەکانی چەند رێکخراوێکی مافی مرۆڤی رۆژهەڵاتی کوردستان و ئێران سزای سێدارە 50 خۆپیشاندەری گرتوەتەوە کە لەو ژمارەیەش 15 کەسیان کوردن. ئێران لە ماوەی رابردودا دو گەنجی بە ناوەکانی موحسین شکاری و مەجیدڕەزا رەهنەوەرد بە بیانوی بەشداریی لە ناڕەزایەتییەکانی لەسێدارەداوە.
هاوڵاتی سه‌رچاوه‌یه‌كی ئه‌منی له وه‌زاره‌تی ناوخۆی عێراق ئه‌مڕۆ هه‌ینی ڕایگه‌یاند، وه‌زاره‌تی ناوخۆ بڕیاریداوه به‌هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی پاراستنی تایبه‌ت به فڕۆكه‌خانه‌كان له په‌یكه‌ری ئیداری وه‌زاره‌ته‌كه. ئەلسومەریە نیوزی لە زاری سەرچاوەیەکی ئەمنییەوە ڕایگەیاند ،وه‌زاره‌تی ناوخۆ بڕیاریداوه به‌هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی پاراستنی تایبه‌ت به فڕۆكه‌خانه‌كان له په‌یكه‌ری ئیداری وه‌زاره‌ته‌كه‌و ئەو ستافەی ئێستا کە لە ناو بەڕێوەبەرایەتی پاراستنی تایبەتی فڕۆکەخانەکانی بەسرە و نەجەف کار دەکەن دەگوازرێنەوە بۆ ده‌سته‌ی ده‌روازه سنورییه‌كان". ئەو سەرچاوە ئەمنییە وتیشی، 30 ئه‌فسه‌ر كه سەرجه‌میان ده‌رچوی په‌یمانگه‌ی باڵا بۆ په‌ره‌پێدانی ئاسایش و كارگێڕی و كۆلێژی پۆلیسن، ته‌رخانكراون بۆ كاركردن له ده‌سته‌ی ده‌روازه سنورییه‌كان به‌مه‌به‌ستی به‌شداریكردنیان له كردنه‌وه‌ی خولی تایبه‌تمه‌ند به‌مه‌به‌ستی به‌رزكردنه‌وه‌ی ئاستی پاراستنی ئه‌منی بۆ فڕۆكه‌خانه و ده‌روازه‌كان. ئاماژه‌ی به‌وه‌شكردوە، فه‌رمانگه‌كانی ده‌زگای ئاسایشی نیشتمانی له فڕۆكه‌خانه‌كان داده‌مه‌زرێندرێنه‌وه، بۆ هه‌ر به‌شێكیش 16 ئه‌فسه‌ر به‌به‌رده‌وامی له ئه‌ركدا ده‌بن، ئه‌ركی سه‌ره‌كیشیان چاودێریكردنی روكار و ژوری كامێرا و به‌دواداچونكردن ده‌بێت بۆ زانیارییه هه‌واڵگرییه‌كان، به مه‌رجێك له چوارچێوه‌ی به‌ڕێوه‌بردنی پلانی هه‌واڵگریدا بن
هاوڵاتی لە راگەیەندراوێکدا لیژنەی دارایی لەپەرلەمانی عێراق رایگەیاند، ژمارەیەکی زۆر لە پەرلەمانتاران بەڵێنیان داوە بەھیچ شێوەیەک دەنگ بە پرۆژەیاسای بودجەی ٢٠٢٣ی عێراق نادەن، تائەو کاتەی بڕگەیەکی تێدا جێگیر نەکرێت بۆ پابەندکردنی حکومەتی عێراق و بانکی ناوەندی بە مەبەستی کەمکردنەوەی بەھای دۆلار. ئاماژەى بەوەشکردوە، بەو پێیەی ئەرکی سەرەکی پەرلەمان و پەرلەمانتاران چاودێریکردنی کارەکانی حکومەتە، بە وردی چاودێری کارەکانی بانکی ناوەندیش دەکەن بەتایبەتی لەم چەند رۆژەدا کە لە بازاڕەکانی عێراق ناجێگیرییەکی زۆر لە بەھای دراوەکاندا ھەیە. هاوکات لیژنەی دارایی پەرلەمانى عێراق دوا لە حکومەتەکەى محەمەد شیاع سودانى دەکات کەخودی سەرۆک وەزیران پێداچوونە بە بەھای دۆلاردا بکات.
.jpg)
هاوڵاتی وەزارەتی دەرەوەی عێراق لیژنەیەکی بۆ وردبینی و لێکۆڵینەوە لە پاسپۆرتی دیپلۆماسی پێکهێنا رۆژی پێنجشەممە 15-12-2022، ئەحمەد سەحاف، گوتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی عێراق رایگەیاند: "فوئاد حوسێن، جێگری سەرۆکوەزیران و وەزیری دەرەوەی عێراق فەرمانی بە پێکهێنانی لیژنەیەکی تایبەت کردووە بۆ وردبینی لە داواکارییەکانی نوێکردنەوە یان دەرهێنانی پاسپۆرتی دیپلۆماسی و خزمەت." بابەتەکانی پەیوەست بە پاسپۆرت لە عێراق بەپێی یاسای ژمارە 32ـی ساڵی 2015ـی پەرلەمانی عێراق رێکدەخرێت، بەپێی یاساکە چوار جۆر پاسپۆرت هەن ئەوانیش: "دیپلۆماسی، تایبەت، خزمەت و ئاسایی." پاسپۆرتی دیپلۆماسیش بەم کەسانە دەدرێت: سەرۆکوەزیران و وەزیرەکان، پەرلەمانتاران، باڵیۆز و نوێنەرانی عێراق لە وڵاتان. بەپێی یاسا کارپێکراوەکانی عێراق پاسپۆرتی تایبەت دەدرێتە ئەوانەی کە کاروبارە کارگێڕییەکان هەڵدەسوڕێنن لە وەزارەتی دەرەوە، ئەوەش بەنووسراوی وەزیری تایبەتمەند دەبێت و دەدرێتە فەرمانبەرانی پلە حەوت و بەسەرەوە، پاسپۆرتەکەش بۆ ماوەی شەش مانگە. هاوکات ،بەپێی ئامارەکانی وەزارەتی ناوخۆی عێراق لەماوەی ساڵی 2021دا نزیکەی 4000 بۆ 4200 پاسپۆرتی دیپلۆماسییان بەخشیوە.
رێکخەری سزاکانی ئەمریکا رایگەیاند کە دەیانەوێت تورکیا پابەند بێت بە ئەو سزایانەوە کە بەسەر روسیادا سەپێندراون و ئەگەر ئاشکرا ببێت کە تورکیا سزاکانی پێشێل کردووە، بۆ دووەم جار سزا بەسەر تورکیادا دەسەپێنن. جەیمس ئۆبراین رێکخەری سزاکان لە وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکادا، لە میانی کۆنگرەیەکی رۆژنامەوانیدا رایگەیاند، ئەمریکا سزای نوێی زۆر گشتگیری بەسەر روسیادا سەپاندووە کە ژێرخانی مەدەنی لە ئۆکرانیا دەکاتە ئامانج. ئاماژەی بەوەدا کە ئەوان ئەنجامی باشیان لە سزاکان بەدەستهێناوە. لەئەنجامی گەمارۆکاندا، روسیا لە بەرهەمهێنان و دابینکردنی کەرەستەی سەربازی و تەقەمەنیدا کێشەی بۆ دروستبووە و دەسەڵاتی کەم دەبێتەوە. ئۆبراین هەروەها هەڵسەنگاندنی بۆ چاوەڕوانیەکانیان لە تورکیا سەبارەت بە سزاکان و پەیوەندییەکانی نێوان ئەنقەرە و مۆسکۆ کرد و وتی، " ئێمە چاوەڕوانین کە حکومەتی تورکیا و کەرتی تایبەت لە تورکیا پابەندی سزاکان بن. ئەگەر تورکیا پابەندی سزاکان نەبێت، بۆ دووەم جار سزا بەسەر تورکیادا دەسەپێنن. هەروەها یەکێتیی ئەوروپاش داوای لە تورکیا کردبوو پابەند بێت بە سزاکانی سەر روسیا. یەکێتی ئەوروپا حەفتەی رابردوو، لە راگەیەندراوێکدا، ئاماژەی بەوەکرد کە راستە تورکیا ڕۆڵێکی باشی لە پرسی کردنەوەی رێڕەوی دانەوێڵەدا بینیوە، بەڵام پێویستە پابەندی ئەو سزایانەش بێت کە بەسەر روسیادا سەپێندراون.
.jpg)
هاوڵاتی لەبارەی کاتی ناردنی 400 ملیار دینارەکە بۆ هەرێمی کوردستان، ئیخڵاس دلێمى، ئەندامى لیژنەى دارایی پەرلەمانى عێراق بە رووداوی راگەياندووة، "لە دوو رۆژى داهاتوودا ئەو بڕە پارەیە دەخرێتە سەر هەژمارى بانکى بانکەکانى هەرێمى کوردستان، ناردنى ئەو بڕە پارانە بەردەوام دەبن، ئەگەر بودجە پەسند بکرێت." ئەندامەکەی لیژنەى دارایی پەرلەمانى عێراق باسی لەوەش کرد، "گەیشتووینەتە قۆناخى پێشکەوتوو لەبارەى بودجەوە، دەنێردێتە پەرلەمان و دەنگى لەسەر دەدرێت لە دواى ئەوەى کە ژمارەکانى هەرێمى کوردستانى دەخرێتە خشتەکانیەوە." پێشتر ناردنى 200 ملیار دینار بۆ هەرێمى کوردستان لەسەر بنەماى رێککەوتنێک بوو کە لە نێوان هەولێر و بەغدا لە ساڵى 2021 واژۆ کرابوو. دەبوو مانگانە بەغدا ئەو بڕە پارەیە بۆ هەرێمى کوردستان بنێرێت، بەڵام بەهۆى ناکۆکى لەسەر پرسی هەناردەى نەوت و کێشە داراییەکانى دیکەى نێوانیان تەنیا چەند مانگێک نێردرا.
هاوڵاتی لەراگەیەندراوێکدا وەزارەتی بەرگری عێراق رایگەیاندووە عێراق و ئێران بە چاودێری رێکخراوێکی نێودەوڵەتی روفاتی ٤٩ سەرباز ئاڵوگۆڕ دەکەن کە لە جەنگی ھەشت ساڵەی نێوانیاندا کوژراون. وەزارەتی بەرگری عێراق رایگەیاندوە، لە چوارچێوەی رێککەوتنەکانی نێوانیان و بەچاودێری لیژنەیەکی رێکخراوی مانگی سوری نێودەوڵەتی، روفاتی ٢٩ سەبازی ئێرانییان رادەستی ئەو وڵاتە کردووەتەوە و ئێرانیش روفاتی ٢٠ سەربازی رادەستی عێراق کردووەتەوە و سەرجەمیشیان لە جەنگی نێوان ھەردوو وڵات لە ساڵی ١٩٨٠ تا ١٩٨٨ کوژراون، جگە لە یەک روفات، ئەوانی تر نەناسراونەتەوە. ئاماژەی بەوەشکردوە، ئاڵوگۆڕی روفاتەکان لە خاڵی سنوری زەرباتیە بەڕێوەچووە لە چوارچێوەی ئەو لێکتێگەیشتنەی لەساڵی ٢٠٠٨ لە نێوان عێراق و ئێران ئیمزا کراوە.
سێ مانگی تەواوە ناڕەزایەتییەکانی رۆژهەڵاتی کوردستان و ئێران بەردەوامە و کچێکی 17ساڵی کورد دوای زیاتر لە دو مانگ دەستبەسەربون بە بارمتە ئازاد کرا. لە تاران و مەشهەد و ئەسفەهان و ئیلام چالاکیی دژی دەسەڵاتی ئێران بەردەوامبو و بە پێی راپۆرتێکیش زۆربەی بریندارانی ناڕەزایەتییەکان رو لە نەخۆشخانە حکومییەکان ناکەن و نەخۆشخانە ئەهلییەکانیش بە داشکاندنی بەرچاو چارەسەریی بریندارەکان دەکەن و دەیانپارێزن لە دەستگیرکردن هاوکات پزیشکان و پەرستارانیش بۆ پارێزراوبونی برینداران دەچنە ماڵەکانیان و چارەسەریان بۆ دەکەن. وەزیری کەلتوری کۆماری ئیسلامی ئێران ئەمڕۆ پێنجشەممە داوای لە هونەرمەندان و ئۆرکێستراکانی وڵاتەکەی کرد کە دوای سێ مانگ کارەکانیان دەست پێبکەنەوە کە ئەوەش ناڕەزایەتیی توندی هونەرمەندانی لێکەوتەوە. د.قوتبەدین سادقی، درهێنەر و هونەرمەندی ناوداری کورد لە ئێران رایگەیاند؛ بە بڕیار و فەرمان ناتوانرێت دۆخی ناوخۆی وڵاتەکە ئاسایی بکرێتەوە و لە کاتێکدا کەمینەیەک سەرقاڵی سەرکوت و کوشتنی زۆرینەن و هیچ هەنگاوێک بۆ ئاشتیی و تەبایی نانێن و پێیان وایە دەکرێت بە توندوتیژیی دۆخەکە چارەسەر بکەن. بەڕێوبەری بەشی فریاگوزاریی تاران ئاشکرای کرد بەهۆی بڕیاری دەزگا ئەمنییەکان بۆ تۆمارکردنی ناوی بریندارەکان ، هیچ برینداریکی ناڕەزایەتییەکان رو لە نەخۆشخانەکانی حکومەت ناکەن و لە بەرامبەردا نەخۆشخانە و ناوەندە پزیشکییە ئەهلییەکان بە داشکاندنی زیاتر لە 50% چارەسەری بریندارەکانیان کردوە. بە پێی راپۆرتێکی پزیشکی ژمارەیەکی بەرچاو لە پزیشکان و پەرەستارانی سەرتاسەری رۆژهەڵاتی کوردستان و ئێران بە بێ بەرامبەر و لە ماڵەکانیان چارەسەری ئەو بریندارانەیان کردوە کە مەترسیی دەستگیرکردنیان لەسەربوە چونکە پێشتر ئەو پزیشک و پەرەستارانە لە لایەن هێزە ئەمنییەکانەوە و لە نەخۆشخانە حکومییەکان هێرشیان کراوەتە سەر. لەو راپۆرتەدا ئاماژە بەوە کراوە، زۆرینەی بریندارەکان گوللـەی ساچمەیی بەر چاو و سینگ و ئەندامەکانی زێ-یان کەوتوە کە ئەوەش ئاماژەی هێزە ئەمنییەکان بە ئەنقەست ئەو ئەندامانەی جەستەیان کردوەتە ئامانج. ئەمشەو سۆنیا شەریفی تەمەن 17 ساڵ خەڵکی شاری ئاودانان لە پاریزگای ئیلامی رۆژهەڵاتی کوردستانە بە بارمتە ئازاد کرا ئەو کچە کە دادگایەکی ئێران بە بیانوی بەشداریی لە ناڕەزایەتییەکان تۆمەتی (دژایەتیی خودا)ی داوەتە پاڵ و ئەگەری سەپاندنی سزای سێدارە بەسەر ئەو کچە کوردەدا هەیە. جەماوەرێکی زۆری خەڵکی شاری ئاودانان پێشوازیان لە سۆنیا کرد. ئەمڕۆ پێنجشەممە لە دانیشتنی پەرلەمانی ئەڵمانیا زۆرینەی پەرلەمانتاران داوایان کرد کار بکرێت بۆ ئەوەی سوپای پاسدارانی ئێران لە یەکێتی ئەوروپا بخرێتە لیستی تیرۆرە. ناوەندی مافەکانی مرۆڤی ئێران هەرانا بڵاوی کردوەتەوە ژمارەی کوژراوانی 90 رۆژ ناڕەزایەتیی لە رۆژهەڵاتی کوردستان و ئێران گەیشتوەتە 494 کەس.
دووەم لەسێدارەدراوی ناڕەزایەتییەکانی ئێران پێش لە سێدارەدانی دەڵێت داوام لە خەڵک ئەوەیە لەسەر گۆڕەکەم شایی و ئاهەنگ بگێڕن. مەجید رەزا رەهنەوەرد پێش ئەوەی بریاری لەسێدارەدانی بەسەردا جێبەجێ بکرێت، لێی دەپرسن چ وەسیەت و راسپاردەیەکت هەیە و ئەویش دەڵێت داوام کردوە لە جیاتی شینگێڕان ، خەڵک لەسەر گۆڕەکەم ئاهانگ بگێڕن. مەجیدڕەزا رەهنەوەرد تەمەن 23 ساڵ بە تۆمەتی بەشداریی لە ناڕەزایەتییەکانی شاری مەشهەد لە باکوری رۆژهەڵاتی ئێران 12ی ئەم مانگە لەسێدارە درا و بەوەش بو بە دووم گەنجی لەسێدارەدراوی ناڕەزایەتییەکان. سەرچاوەکانی هەواڵی ئێران بڵاویان کردوەتەوە؛ مەجیدڕەزا یەکێک لە وەرزشکارە گەنجەکانی شاری مەشهەد بوە کە بەشداریی لە ناڕەزایەتییەکان کردوە و لەو کاتەدا کە خۆی و دایکی لە لایەن هێزە ئەمنییەکانەوە پەلامار دراون ئەویش بەرەنگاری ئەو هێزە ئەمنییانە بوەتەوە و لە گرژییەکاندا دوو ئەندامی سوپای پاسداران دەکوژرێن و چوار کەسیشیان بریندار دەبن بەڵام دادگا تەنها مەجیدڕەزا دەکاتە تۆمەتباری سەرەکیی روداوەکە و هەر بەو بیانوەوە سزای لەسێدارەدانی بەسەردا جێبەجێ دەکرێت.
خوشکەزایەکی خامنەیی ئاشکرای دەکات کە تاقانە خوشکی رێبەری کۆماری ئیسلامی ئێران 13 ساڵە هیچ پەیوەندییەکی لەگەڵ براکەی نەماوە و بە مەرگی عەلی خامنەیی کۆتایی بە دەسەڵاتی ئێستای وڵاتەکە دێت. مەحمود مورادخانی، خوشکەزای عەلی خامنەیی ،رێبەری کۆماری ئیسلامی ئێران رایگەیاند؛ بەدریە خامنەیی تاقانە خوشکی عەلی خامنەیی لە ساڵی 2009 هەمو پەیوەندییەکانی لەگەڵ براکەی پچڕاندوە چونکە بەردەوامبونی هەر جۆرە پەیوەندییەکی خێزانیی لەگەڵ بەرپرسانی کۆماری ئیسلامی ئێران بە واتای پشتیوانییکردنە لەو دەسەڵاتە. مورادخانی کە کوڕی بەدریە خامنەییە تویەتی؛ رێبەری ئێران دەیەوێت دوای مەرگی خۆی موجتەبا خامنەیی بکات بە رێبەری کۆماری ئیسلامی ئێران بەڵام بە مەرگی عەلی خامنەیی دەسەڵاتی کۆماری ئیسلامی هەڵدەوەشێتەوە و هیچ شانس بۆ کوڕەکەی خامنەیی نییە کە رێبەرایەتیی ئەو کۆمارە بکات. خوشکەزاکەی خامنەیی ئاشکرای کردوە؛ زۆربەی کەسوکارە نزیکەکانی رێبەری ئێستای ئێران دژی سەرکوتی ناڕەزایەتییەکانن بەڵام بواریان بۆ دەربڕینی ناڕەزایەتیی و رەخنەیان نییە. مەحمود مورادخانی ، برای فەریدە مورادخانی کە بە تۆمەتی دەربڕینی ناڕەزایەتیی دژی دەسەڵاتی کۆماری ئیسلامی ئێران 15 ساڵ زیندانی بەسەردا سەپێنراوە، ئاماژەی بەوە کردوە کە شێخ عەلی تارانی، باوکی بەهۆی دژایەتیی کۆماری ئیسلامی لە لایەن ئەو دەسەلاتەوە کوژراوە و خوشکەکەشی قوربانیی سەرکوتی ئەو دەسەڵاتەیە. لە ماوەی رابردودا بەدریە خامنەیی تاقانە خوشکی عەلی خامنەیی، بێبەریبونی خوی لە براکەی راگەیاند و دەسەڵاتی وڵاتەکەشی بە سەرکوتکار و خوێنڕێژ ناوبرد.
.png)
