ئیسرائیل بەخێرایی هاوکارى ماددى و خۆراک دەگەیەنینە دروزەکان

هاوڵاتی دەستەی ژینگەی هەرێمی كوردستان رایگەیاند كە پڕۆژەیەكی تایبەت بە "بارانی دەستكرد" رادەستی ئەنجومەنی وەزیران دەكەن بۆ بەرەنگاربوونەوەی وشكەساڵی. ئەمڕۆ 25ی تەموزی 2022، دەستەكە لە راگەیەنراوێكدا ئاماژەی بەوەكردووە، ئەو رێگەیە لەساڵی 1945وە تاقیكراوەتەوە، لەساڵی 1986یش لەعێراقدا تاقی كراوەتەوە، ئێستاش وڵاتانی وەك سعودیەو ئیمارات لەم ناوچەیە پەنایان بۆ بردووە.  دەقی راگەیەندراوی دەستەی ژینگەی حكومەتی هەرێم: ئەمڕۆ رێكەوتی 25/7/2022 ئەندازیار عەبدولڕەحمان سدیق سەرۆكی دەستەی ژینگەی هەرێمی كوردستان لەهۆڵی دیوانی دەستە ئامادەی  سیمینارێكی زانستیی بوو كەلەلایەن دكتۆر حیدر محمد مامۆستا لەبەشی ئەندازیاریی ژینگەیی لەزانكۆی بەغداد پێشكەش كراو، نوێنەرانی وەزارەت و دەستەكانی حكومەتی هەرێمی كوردستان ئامادەی بوون. سیمینارەكە تایبەت بوو بەبارانی دەستكرد كە وەك میكانیزمێك وڵاتان سوودی لێوەردەگرن بۆ بەڕەنگاربوونەوەی وشكەساڵیی و زیادكردنی رووپۆشیی رووەكی و زیادكردنی بڕی ئاو.   شایانی باسە ئەم ئەزموونە لەساڵی 1945وە تاقیكراوەتەوەو ، لەساڵی 1986یش لەعێراقدا تاقی كراوەتەوەو، ئێستاش وڵاتانی وەك سعودیەو ئیمارات لەم ناوچەیە پەنایان بۆ بردووە.   بڕیار وایە كۆی میكانیزمی ئەم ئەزموونە و تێچووی پڕۆسەكە لەراپۆرتێكدا ئامادە بكرێت و بدرێتە ئەنجومەنی وەزیران بۆ تاوتوێكردنی.    

هاوڵاتی بەرپرسێك لە بارەگای بارزانی جەخت لەسەر جێگیریی هەڵوێستیان دەكاتەوە لەبارەی كاندیدی پارتی رێبەر ئەحمەد بۆ پۆستی سەرۆك كۆماری عێراق. ئێوارەی ئەمڕۆ دووشەممە 25ی تەموزی 2022، عەرەفات كەرەم، بەرپرسی دۆسیەی عێراق لە بارەگای بارزانی، لە تویتێكدا نوسیویەتی:"هەڵوێستیمان جێگیرە لەبارەی كاندیدەكەمان بۆ پۆستی سەرۆكایەتی كۆمار". تویتەكەی عەرەفات كەرەم دوای ئەوە دێت كە ئەمڕۆ چوارچێوەی هەماهەنگی بەفەرمی لە راگەیەندراوێكدا ئاماژەی بەوەدا كە ئەمڕۆ سەركردەكانی چوارچێوەی هەماهەنگی كۆبونەوەو لە كەشێكی ئەرێنیدا بەكۆی دەنگ رێككەوتن لەسەر كاندیدكردنی محەمەد شیاع سودانی بۆ پۆستی سەرۆك وەزیران.  

هاوڵاتی "هەلیكۆپتەرێكی سكورسكی سوپاكەی ئەردۆغان كە ویستویەتی لە گۆڕەپانی بەرخۆدانی ئەشكەوتی برینداران سەرباز جێگیر بكات، خرایە خوارەوەو سەربازانی ناوی كوژراون". ئەمڕۆ دووشەممە 24ی تەموزی 2022، ناوەندی راگەیاندن و چاپەمەنی لەبارەی چالاكی هێزەكانی گەریلا و هێرشەكانی سوپای توركیا راگەیەنراوێكی بڵاوكردەوە. لە راگەیەندراوەكەیاندا ئاماژە بەوە كراوە كە دەوڵەتی توركیا حەوت ساڵ بەر لە ئیستا لە 24ی تەمووزی 2015 بە هاوپەیمانیەكی هاوبەش لە بەرانبەر گەل هێرشی قڕكردنی كوردیان دەستپێكرد" دەوڵەتی توركیا و میلیشیاكانی حەوت ساڵە لە بەرانبەر گەلی كوردستان و تەڤگەرەكەمان، بە شێوەی شەڕی تایبەت هێرش دەكات، بەڵام هیچ ئامانجێكی بەدەست نەهێناوە". هەروەها ئەوە خراوەتە روو كە گەریلاكانی ئازادی كوردستان لە هەموو شوێنێكی كوردستان بە رۆحی فیدایی ئاپۆیی بەرخۆدان دەكەن و بوونەتە هیوای گەلانی ژێردەستە، بەرخۆدانی مێژوویی گەریلا كە بە هیوای رێبەرتی، گەلەكەمان و تەڤگەرەكەمانە، هەموو پلانی رژێمی فاشیستی تێكشكاندووە كە دەیەوێت تێكمانبشكێنێت". هاوكات ئەوەش باس دەكەن كە "تیمەكانی گەرۆكمان لە گۆڕەپانی بەرخۆدانی ئەشكەوتی برینداران لە ٢٤ی تەمووزدا بە شەو هەلیكۆپتەرێكی سكۆراسكیان خستە خوارەوە و سەربازەكانی ناویان كوژران". لە 24ی تەوموزدا هەلیكۆپتەرێكی سكۆرسكی كە ویستی بكەوێتە گۆڕەپانی بەرخۆدانی ئەشكەوتی برینداران لەلایەن هێزەكانیانەوە كرایە ئامانج" ئاگر بە هەلیكۆپتەرەكە كەوت و ویستی دوور بكەوێتەوە و لە گۆڕەپانی بەرخۆدانی ئەشكەوتی برینداران كەوتە خوارەوە".    

هاوڵاتی لایەنە بەشداربووەكانی نێو هاوپەیمانیی چوارچێوەی هاوئاهەنگی كۆبوونەوە، رایگەیاند:" چوارچێوەی هاوئاهەنگی بڕیاریدا محەممەد شیاع سوودانی بۆ پۆستی سەرۆك وەزیرانی داهاتووی عێراق كاندید بكات". محەمەد شیاع محمد سودانى ساڵی 1970 لە شارى بەغدا لە دایک بووە، دەرچووی کۆلێژی کشتوکاڵەو لە حزبی دەعوە کاریکردوە، بەڵام دواتر دەستى لەکارکێشاوەتەوە.  شیاع لە حکومەتەکانى رابردوو لە پۆستەکانى پارێزگاری میسان و وەزیری مافی مرۆڤ و بازرگانی و پیشەسازی وکاروکاروباری کۆمەڵایەتیدا کاریکردووە. ئێستاش ئەندامی پەرلەمانى عێراقەو سەرۆکی لیستی فراتینەو سێ كورسی پەرلەمانی هەیە.    

هاوڵاتی لە بڕیارێكدا وەزارەتی دارایی و ئابوریی هەرێم ڕایگەیاند، لە بەرژەوەندی گشتیی بەهاو ڕەسمی گومركی كەمكردەوە.   ئەمڕۆ دووشەممە 25ی تەموزی 2022، لە ڕاگەیەنراوێكدا وەزارەتی دارایی هەرێم  ڕایگەیاند"لە پێناو بەرژەوەندی گشتی و هەرزانكردنی نرخی كاڵاكان و زیادكردنی جوڵەی بازرگانی لە دوای سەردانیكردنی وەزیری دارایی بۆ سنورەكان و ئەنجامدانی كۆبوونەوە لەگەڵ گومرك و بازرگانان و لایەنە پەیوەندیدارەكان، بڕیاردرا بە چاوخشاندنەوە و كەمكردنەوەی بەهاو ڕەسمی گومركی بۆ بابەتەكانی خواردن و بیناسازی و كاڵاكانی بەكاربردنی رۆژانە كە بریتین لە ١٧١ كاڵای جۆراوجۆر".

هاوڵاتی سەرۆكی هەرێمی كوردستان لەپەیامێكیدا داوا دەكات هەماهەنگی هێزە عێراقییەكان و پێشمەرگە كاراتر بكرێت و دەشڵێت:" بارودۆخی ئەمنی و سیاسیی عێراق، هاریكاری و كاری هاوبەش و پێكەوەیی لە ‏تەواوی هێز و لایەنە عێراقییەكان دەخوازێت بۆ ئەوەی هەمووان پێكەوە ‏سەختییەكان تێپەڕێنن". دەقی پەیامی سەرۆكی هەرێمی كوردستان: زنجیرە پەلامار‌ی شەوی ڕابردووی داعش لە سنووری بەغدا، دیالە، سەڵاحەدین و ‏كەركووك بۆ سەر هێزە چەكدارەكان و پۆلیسی فیدراڵیی عێراق كە حەوت شەهید و ‏و زیاتر لە بیست برینداری لێكەوتەوە، زەنگی مەترسییەكی جددیە.‏ جموجۆڵ و بەهێزبوونەوەی داعش و فراوانبوونی هێرش و پەلامارەكانی، هەڕەشەی ‏ڕاستەقینە‌ لە ئاسایش و سەقامگیریی تەواوی عێراق دەكەن كە پێویستە بە جددی ‏هەڵوەستەی لەسەر بكرێت و وەڵامی یەكلاكەرەوەی بدرێتەوە. ‏ بۆ بەرەنگاربوونەوەی ئەو هەڕەشانەی داعش، پێویستە هاریكاری و هەماهەنگییەكی ‏كاراتر لەنێوان سوپا و هێزە چەكدارەكان و پێشمەرگە و دەزگا ئەمنییەكانی عێراق و ‏هەرێمی كوردستاندا بكرێت. هەروەها پێویستە پشتگیریی هاوپەیمانیی نێودەوڵەتیی ‏دژی داعش بۆ عێراق و هەرێمی كوردستان بەردەوام بێت.‏ بارودۆخی ئەمنی و سیاسیی عێراق، هاریكاری و كاری هاوبەش و پێكەوەیی لە ‏تەواوی هێز و لایەنە عێراقییەكان دەخوازێت بۆ ئەوەی هەمووان پێكەوە ‏سەختییەكان تێپەڕێنن و چیتر دۆخی ئاڵۆزیی سیاسی نەبێتە هۆكاری تێكچوونی ‏ئاسایش و سەقامگیری و بەهێزبوونەوەی زیاتری داعش.‏ سەرەخۆشی لە خێزان و كەسوكاری شەهیدان دەكەم، هاوسۆز و هاوخەمیانم، ‏هیوای زووچاكبوونەوە بۆ برینداران دەخوازم.‏ نێچیرڤان بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان ‏2022/7/25‏  

هاوڵاتی لە چیاكانی كوردستان ئاژەڵێكی زۆری بزن و ئاسكە كێوییەكان لەلایەن سوپاكەی ئەردۆغان دەكرێنە ئامانج و دەكوژرێن،  پزیشكێك چەندین ئاژەڵی كێوی بریندار چارەسەر دەكات. دكتۆر فرات ڕحا لە هەرێمەكانی پاراستنی مەدیا لە بادینان پزیشكە و تا ئێستا چەندین بزنەكێوی و ئاسكی برینداری چارەسەركردووە، بە ئاژانسی فورات نیوزی راگەیاند:" دەوڵەتی تورك چیاكانی كوردستان تاڵان و كاول دەكات كاتێك هێرش دەكاتە سەر هەرێمەكانی پاراستنی مەدیا، ئەو هێرشانە تەنها دژی گەریلا و هاوڵاتیانی مەدەنی نییە، بەڵكو ئەو هێرشانە لە دژی هەموو بوونەوەر و زیندەوەرەكانە". هەروەها دەڵێت:" هەموو زیندەوەران لە چیاكانی كوردستاندا دەكرێنە ئامانجی ئەم هێرشە دڕندانەیە، ئەم بزنە كێوییە، كە لە باوەشی مندایە لە هێرشەكەی دەوڵەتی توركدا برینداربووە، دوای بۆردومانەكە هەڤاڵان ئەم بزنە كێوییەیان دۆزییەوە و هێنایان بۆ من. ئێمە نەك تەنها مرۆڤەكان، بەڵكو هەموو زیندەوەرەكان چارەسەر دەكەین. سەری ئەم بزنە كێوییە بریندار بووە و قاچی شكاوە. دوای چارەسەركردنیش ئازادی دەكەین". فرات ڕحا بانگەوازی بۆ ئاژەڵ دۆستان و ژینگەپارێزان هەبوو كە پێویستە ژینگەپارێزان و ئاژەڵ دۆستان لە دژی ئەو هێرشانەی دەوڵەتی توركیا هەڵوێستیان هەبێت، وتیشی:" سوپای توركیا لە لایەكەوە دارەكان دەبڕێتەوە و لە لایەكی دیكەشەوە ئاژەڵەكان دەكوژێت و سروشتی كوردستان كاول و خاپور دەكات. هیچ كەسێك دەنگێكی دژی ئەو تاوان و كاولكارییانە لێوە نایەت، بەڵام ئەوانەی خۆیان بە مرۆڤ دەزانن، خۆیان بە ژینگەپارێز و ئاژەل دۆست دەزانن، دەبێت لە دژی ئەم دڕندەییە دەنگیان بەرز بكەنەوە و ناڕەزایەتی دەرببڕن و هەڵوێستیان هەبێت".  

هاوڵاتی دوای كشانەوەی قاسم ئەعرەجی، راوێژكاری ئاسایشی نیشتمانی عێراق، چوارچێوەی هەماهەنگی شیعەكان(محەمەد شیاع سودانی، عەلی شوكری) هێشتووەتەوە بۆ وەرگرتنی پۆستی سەرۆك وەزیران. پێگەی "بەغداد الیوم" كشانەوەی قاسم ئەعرەجی، راوێژكاری ئاسایشی نیشتمانی عێراقی بڵاوكردووەتەوە.  لەبەیاننامەیەكدا قاسم ئەعرەجی سوپاسی چوارچێوەی هەماهەنگی كردووە كە یەكێك بووە لەكاندیدەكان، ئەوەشی خستۆتەروو كە زیاتر لە نۆ مانگە دەرئەنجامی هەڵبژاردن تەواو بووەو دواكەوتنی پێكهێنانی حكومەت گەلی عێراق تێیدا زەرەرمەند دەبێت. هاوكات كشانەوەی خۆی لە كاندیدكردنی بۆ پۆستی سەرۆك وەزیران دووپاتكردووەتەوە. میدیا عێراقییەكان ئەوە دووپاتدەكەنەوە كە چوارچێوەی هەماهەنگی شیعەكان لەنێو ئەو پێنج كاندیدەی پێشتر باس دەكرا، لەئێستادا تەنها دوو كاندید ماونەتەوە بۆ وەرگرتنی پۆستی سەرۆك وەزیران كە پێكهاتوون لە(محەمەد شیاع سودانی، عەلی شوكری)، بەڵام بەشێكی دیكە لە میدیاكانی عێراق دەڵێن هێشتا پارێزگاری كەربەلا لەكێبڕكێكەدا ماوەتەوە.  

هاوڵاتی فەرماندەیی ناوەندیی هێزەكانی ئەمریكا پەیامێكی لەبارەی شەهیدبوونی سێ ژنە فەرماندە لە بۆردوومانێكی دەوڵەت توركدا لە ڕۆژئاوای كوردستان بڵاوكردەوە كە" سەلوا ناسراو بە( ژیان) فەرماندەیەكی گرنگ و خاوەن پێگەی تایبەت بوو" ئەمڕۆ یەكشەممە 24ی تەموزی 2022 فەرماندەیی ناوەندی هێزەكانی ئەمریكا پەیامێكی لەبارەی شەهیدبوونی ژیان عەفرین، فەرماندەی هێزەكانی دژە تیرۆر و ئۆپەراسیۆنە هاوبەشەكان و هەردوو فەرماندە ڕۆژ و بارین بڵاوكردەوە. لە پەیامەكەدا هاتووە:" سەلوا ناسراو بە (ژیان) لەناو هێزەكانی هەسەدە-دا فەرماندەیەكی گرنگ و خاوەن پێگەی تایبەت بوو، كە توانیی پێشڕەویی هێزەكان بكات لە شەڕی دژ بە داعش و لەناوبردنی ئەو ئایدۆلۆژیی شەڕەنگێزە". ڕۆژی 22ی تەمموزی 2022 ژیان عەفرین، فەرماندەی هێزەكانی دژە تیرۆر و ئۆپەراسیۆنە هاوبەشەكان و هەردوو فەرماندە ڕۆژ و بارین، لە بۆردوومانێكی دەوڵەتی توركدا لە نێوان قامیشلۆ-تەربەسپی شەهیدبوون. ئەمڕۆش مەزڵوم عەبدی، فەرماندەی گشتیی هەسەدە ڕاگەیەندراوێكی لە تویتەری خۆی لەبارەی شەهیدبوونی ئەو سێ فەرماندەیەوە بڵاوكردەوە و جەختیكردەوەكە" پێویستە هاوپەیمانان هەوڵێكی زیاتر بدەن بۆ وەستاندنی ئەم هێرشانە، بێدەنگ نابین و تۆڵەی شەهیدەكانمان دەكەینەوە".

هاوڵاتی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست ئامادەكاریی دەكات بۆ گۆڕانكاریی نوێ و ئەوەش لەگەشتی بایدن بۆ تەلئەبیب و پوتن بۆ تاران زیاتر خۆی دەنوێنێت، ئێرانیش پێی وایە هەموو پلانەكان بۆ كۆنترۆڵی ئەوەو هەنگاوێكە بۆ ملكەچبوونی بە رێككەوتنی ئەتۆمیی. سەرۆكی ئەمریكا بەڕاشكاوی لەگەڵ بەرپرسانی سعودیەو ژمارەیەك لەوڵاتانی كەنداو رایگەیاندووە؛ رۆژهەڵاتی ناوەڕاست بۆ نەیارەكانی وڵاتەكەی چۆڵ ناكات و هەوڵ دەدات چەترێكی نوێ بۆ پاراستنی ئاسایش و سەقامگریی ئەو ناوچەیە دروست بكات. ئێران ئەو هەنگاوانەی ئەمریكا بەشكستخواردوو ناوبردووەو باس لەوە دەكرێت تاران زیاتر لەچوار سیناریۆی لەدژی پلانە نوێیەكانی واشنتۆن بۆ رۆژهەڵاتی ناوەڕاست ئامادە كردووە كەزۆربەیان دەبنەهۆی ئاڵۆزیی و پێكدادان لەناوچەكە. ئێران دەتوانێت لەڕێگەی گروپە شیعەكانەوە، عێراق و هەرێمی كوردستان و لوبنان رووبەڕووی كێشەی گەورە بكاتەوەو لەبەرامبەردا ئەمریكا نایەوێت لەڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و ئەو چەند وڵاتە پێكدادانی سەربازیی رووبدات، لەهەمان كاتدا ئامانجیەتی لەچوارچێوی پلانێك بەناوی هاوسەنگیی لەدوورەوە رۆڵی ئێران لەڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست كەمبكاتەوە.   فشارە نوێیەكانی ئەمریكا لەدژی ئێران ئەمریكا دەیەوێت بەنزیككردنەوەی وڵاتانی عەرەبی، ئێران ناچار بكات بەگەڕانەوەو پابەندبوون بە رێككەوتنی ئەتۆمیی. ئێران لەساڵی رابردوودا ساردوسڕیی نێوان ئەمریكا لەگەڵ سعودیەو ئیمارات و میسر وەك دەستكەوتێكی گرنگ لەبەرژەوەندیی خۆی دەبینی و ئەوەش وایكردبوو ئاستی داواكارییەكانی تاران لەدانوستانەكانی ڤیەننا لەبەرامبەر واشنتۆن بەرز ببێتەوە. گەرمبوونەوەی پەیوەندییەكانی ریازو واشنتۆن دەبێتە هۆی كرانەوەی دەرگاكانی ئەمریكا بەڕووی سعودیە بۆ كڕین و هێنانی چەك و كەرەستەی سەربازیی نوێ كەدەبێتە چەترێك دژی ئێران  كە لەسعودیەوە تا ئیسرائیل و زۆربەی وڵاتانی كەنداو دەگرێتە خۆی. بەبڕوای ئێران هاوتەریبوونی و هاوكاریی بۆماوەیی ئەمریكاو وڵاتانی عەرەبی، كارتە گرنگەكانی تاران لەگەمەی سیاسیی ناوچەی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست لەناودەبات، هەر لەم سۆنگەیەوە ئێران هەوڵەكانی دەخاتەگەڕ بۆ شكستی نزیكبوونەوەی واشنتۆن و وڵاتانی عەرەبیی كەنداو. سیناریۆو كارتی فشارەكانی ئێران ئێران هەوڵ دەدات لەڕێگەی لۆبیكردن لەئەمریكا فشار بۆ ئیدارەی جۆو بایدن-ی سەرۆكی وڵاتەكە بهێنێت كە پەیوەندییەكانی واشنتۆن و ریاز لەوەی رابردوو تووندوتۆڵتر نەبێت، لەبەرامبەردا هەوڵی زیندوكردنەوەی رێككەوتنی ئەتۆمیی بدات لەگەڵ تاران بەتایبەت كە (تەلەفیزیۆنی سی ئێن ئێن) و (رۆژنامەی واشنتۆن پۆست) و (رۆژنامەی نیویۆرك تایمز) زیاتر لەیەك ساڵە دژی ئەوە وەستاونەتەوە ئیدارەی بایدن پەیوەندییەكانی لەگەڵ ریاز ئاسایی بكاتەوە. ئەو میدیانەی ئەمریكا لەگەڵ گەشتەكەی ئەم دواییەی بایدن بۆ ئیسرائیل و دواتر سعودیە، رایانگەیاند پێویستە بایدن بەڵێنەكانی هەڵبژاردنەكانی سەرۆكایەتیی خۆی بهێنێتەدی كەبریتی بووە لەفشارخستنە سەر میسر و ئیمارات و بەحرەین و سزادانی سعودیە بووە سەبارەت بەپێشێلكارییەكانی ئەو وڵاتانە لەئاستی مافی مرۆڤدا. دوەم هەنگاو و كارتی ئێران ئەوەیە كە دەتوانێت ئاستی توندوتیژی و گرژییەكانی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست زیاد بكات و ئەوەش رەنگە واشنتۆن ناچار بكات لە پێناو گەڕانەوەی ئارامی و مسۆگەركردنی ئاسایش لەو ناوچەیە ئاستی توندوتۆڵكردنی پەیوەندییەكانی لەگەڵ ئیسرائیل و سعودیە كەم بكاتەوە. ئێران دەتوانێت بە هاندانی چەكدارانی شیعە لەعێراق توندوتیژییەكان و پێكدادانەكان بگەیەنێتە هەولێر بەتایبەت كە لەڕابردودا بە بیانوی بوونی هێزەكانی ئێسرائیل چەند شوێنێكی لەڕێگەی ئەو گروپانەوە موشەكباران كردووە و تەنانەت سوپای پاسدارانیش چەند جارێك موشەكبارانی هەولێری كردووە لەكاتێكدا ئەمریكا دژی دروستبوونی شەڕو ئاڵۆزییە لەخاكی عێراق و هەرێمی كوردستان. هاوكات ئێران لەڕێگەی حزبڵای لوبنان دەتوانێت هاندەربێت لە بەریەككەوتنی و شەڕی نێوان لوبنان و ئیسرائیل لەسنورە ئاوییەكانی نێوان ئەو دوو وڵاتەو لەلایەكی دیكەوە تاران بەوروژاندنی چەكدارانی حوسی لەیەمەن دەكرێت ببێتە مایەی شكستی ئەو ئاگربەستەی كە زیاتر لەسێ مانگە بەدەستپێشخەریی نەتەوەیەكگرتووەكان و هەندێك وڵاتی رۆژئاوایی لەنێوان حوسییەكان و حكومەتی نزیك لەسعودیە لەوڵاتی یەمەن راگەیەنراوە. سیناریۆیەكی دیكە یان كارتی سێیەمی ئێران كەئاسانترین هەنگاوی ئەو وڵاتەیە دژی بەرەی ئەمریكا لەئیسرائیل و وڵاتانی كەنداو، ئەوەیە كە تاران بەتەواوەتی بچێتە بەرەی مۆسكۆو پەكین لەكیشوەری ئاسیاو  ببێت بە بەشێك لەو جەمسەرەی چین و روسیا كە لەجیهاندا بوژاندویانەتەوەو لە رووی ئابوریی و تەنانەت سەربازییەوە دژی ئەوروپاو ئەمریكا هەنگاو دەنێن. یەكلابوونەوەی تاران بۆ بەرەی چین و روسیا بەگەورەترین شكستی سیاسیی ئەوروپاو ئەمریكا لەقەڵەم دەدرێت بەتایبەت كە تاساڵی 1975 ئێران بەستراتیژیترین و گرنگرتین هاوپەیمانی ئەمریكاو رۆژئاوا دژی بلۆكی سۆڤیەتی لەو سەردەمەدا ئەژمار دەكرا . وەلید فارس، كە پێشتر یەكێك لە راوێژكارەكانی دۆناڵد ترەمپ، سەرۆكی پێشووی ئەمریكا بووە، رایگەیاندووە ئەگەری هەیە ئێران لەهەر سیناریۆو كارتی فشارێكی هەندێكی جێبەجێ بكات و ئەوەش هاوشێوەی یارییەكی شەترەنجە كە تاران شارەزایی تێیدا هەیە، بەڵام لەبەرامبەردا نەیارانی تارانیش بەباشیی فێری ئەو یارییە بوون كە لەئەنجامدا وا دەردەكەوێت هیچ گۆڕانكارییەكی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست (100%)و بەردەوام نییە.   بایدن لەتەلئەبیب و پوتن لەتاران بەچاوخشاندنێكی خێرا بەمێژووی جەنگی سارد كە لەساڵی 1947 واتە دوای كۆتایی دووەم جەنگی جیهانی تاساڵی 1991 واتە رووخانی یەكێتی سۆڤیەتی جاران لەنێوان روسیاو ئەمریكا هەبوو، ئەوەی ئێستا لەگەشتەكەی بایدن لە (15/7/2022) بۆ ئیسرائیل و سعودیەو گەشتەكەی ڤلادیمیر پوتن سەرۆكی روسیا لە (19/7/2022) بۆ تاران دەخوێندرێتەوە، تۆخكردنەوەی مێژووی جەنگی ساردە لەنێوان واشنتۆن و مۆسكۆ لەجیهان و بەتایبەت لەڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست. ئەوەی ئێستا زیاتر جێگەی سەرنجە لەهەموو مێژووی جەنگی سارددا ئێران یا پشتیوان و هاوكاری ئەمریكا بووە یان بێلایەنیی لەو جەنگە دەربڕیوە، بۆیە ئەگەر ئەمجارە تاران بەرەی خۆی بەئاشكرا لەدژی واشنتۆن رابگەیەنێت جەنگی ساردی ئەمریكاو روسیا لەڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست دەبێتە جەنگێكی گەرم و ئەگەری پێكدادانی نێوان هاوپەیمانەكانی ئەمریكا بەتایبەت ئیسرائیل لەدژی ئێران زیاددەكات.   ئێران لەگۆڕانكاریی نوێی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست رۆژنامەی (ئیبتیكار) سەر بە ریفۆرمخوازانی ئێران لەلاپەڕەی یەكەمیدا بەناونیشانی (دەستی بەتاڵی ئیسرائیل و پێشوازیی سارد لەسعودیە) نووسیویەتی: ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا 20 ساڵەو لەدوای روودانی 11ی سێبتەمبەری 2001 بەهێرشكردنە سەر ئەفغانستان و دواتر عێراق لەشكركێشییەكانی بۆ رۆژئاوای كیشوەری ئاسیا دەستپێكردووەو ئەو ناوچەیەی كردووە بە بنكەیەكی سەربازیی خۆی تەنها لەپێناو ئەوەیدا بتوانیت هەوڵەكانی ئێران كۆنتڕۆڵ بكات. «ئەمریكا لەم ساڵانەدا لەهیچ هەوڵێك دژی ئێران درێغی نەكردووە بۆ گۆڕانكاریی لەپلان و بەرنامەكانی هەر لەفشارو سزای ئابورییەوە بگرە تا بوونی سەربازیی لەچواردەوری سنورەكانی خاكی ئێران و كوشتنی قاسم سولەیمانی، فەرماندەی پێشووی فەیلەقی قودس لەسوپای پاسداران بەڵام دوای 20 ساڵ خۆی ناچاربوو هەندێك وڵاتی ناوچەكە چۆڵ بكات، لەبەرامبەدا ئێران هیچ شوێنێكی چۆل نەكردووەو لەبواری سەربازیی و سیاسەتی نێودەوڵەتیدا شوێن پێی خۆی پاراستووە.» رۆژنامەكە نووسیویەتی زۆربەی ئەو وڵاتانەی لەژێر كاریگەریی ئەمریكا لەڕابردوودا دژایەتی ئێرانیان كردووە لەئێستادا هەوڵی ئاساییكردنەوەی پەیوەندییە سیاسی و دیپلۆماسییەكانیان لەگەڵ تاران دەدەن كە نموونەی ئەو گۆڕانكارییە لەوڵاتانی (توركیا، ئازەربایجان، پاكستان، ئیمارات، تاڵیبان لەئەفغانستان) هەروەها سعودیە بەنێوەندگیریی عێراق دوای شەش ساڵ لەهەوڵەكانی دژی ئێران لەئێستادا هەوڵی كەمكردنەوەی تەنگەژەو ناكۆكییەكان لەگەڵ تاران دەدات و هاوكات ئاساییكردنەوەی پەیوەندییەكانی هەندێك لەوڵاتانی عەرەبی لەگەڵ رژێمی سوریا دوای 10 ساڵ ئاماژەی سەركەوتنی سیاسەتەكانی ئێرانە لەو ناوچەیە.   ئەمریكا لەدوورەوە كۆنترۆڵی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست دەكات لەئێستادا ئەمریكا لەچوارچێوەی بەرنامەیەك كە بەهاوسەنگیی لەڕێگەی دوورە (Offshore Balancing)  ناوی دەهێنرێت دەیەوێت خەرجی و تێچووە سەربازییەكانی لەڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست كەم بكاتەوە، چونكە بەوتەی دۆناڵد ترەمپ سەرۆكی پێشووی ئەمریكا، وڵاتەكەی لەماوەی 20 ساڵدا هەشت ترلیۆن دۆلاری بۆ رۆژئاوای ئاسیا خەرج كردووە. ئەمریكا پلانی هەیە لەڕێگەی وڵاتانی عەرەبی كەنداوەوە بەبێ تێچوویەكی زۆری سەربازیی جێبەجێكاری پلانی خۆی لەڕۆژهەلاتی ناوەڕاست دەستنیشان بكات، بۆیە لەهەنگاوەكانی یەكەمی ئەو پلانەدا هەوڵی ئاساییكردنەوەی پەیوەندییەكانی وڵاتانی عەرەبی لەگەڵ ئیسرائیل دەدات. ئیسرائیل گرنگترین بەڕێوبەری پلانی هاوسەنگیی لەڕێگەی دوورەوەیە كە ئەمریكا خوازیارە بۆ كەمكردنەوەی خەرجییە سەربازییەكانی لەڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست بیكاتە پێشەنگ و پێشڕەوی وڵاتانی عەرەبیی كەنداو. ئێران لەبەرەی نەوت و وزەدا ئەگەرچی ئێران چوارەمین وڵاتی نەوتی و دووەم وڵاتە لەڕووی یەدەگی غاز لەجیهان، بەڵام پابەندبوونی ئەو وڵاتە بە رێكەوتنی ئەتۆمیی و سازش نەكردنی واشنتۆن بۆ تاران وای كردووە ئێران ئەو توانا سنوردارەی كە لەئێستادا هەیەتی بۆ بەرهەمهێنان و فرۆشتنی نەوت و غاز بۆ وڵاتانی نەیاری ئەمریكا بەكاری بهێنێت. ئەمریكا لەساڵی 2018 توندترین سزای بەسەر كەرتی نەوتی ئێراندا سەپاندووە بەڵام بەواژۆكردنی گرێبەستێكی 25 ساڵە لەگەڵ چین كە بەهاكەی بە 400 ملیار دۆلار دەخەمڵێنرێت هەناردەی نەوتەكەی لە 65 هەزار بەرمیلی رۆژانە بۆ چین گەیاندووەتە زیاتر لە 850 هەزار بەرمیل و دوور نییە ئەو بڕەش زیاتر بكات بەتایبەت كە ئەمریكا لەئێستادا دوای روسیا چین بەنەیاری سەرەكیی خۆی دەزانێت. هێرشەكانی روسیا بۆسەر ئۆكرانیا گورزێكی دیكەی بەرزبوونەوەی بەهای غازو نەوت لەجیهان و بەتایبەت لەئەوروپا بوو كەئەوەش پێگەی ئەمریكای لەئاستی نێودەوڵەتیدا لاواز كرد، چونكە نەیتوانیی نرخی نەوت كۆنتڕۆڵ بكات و بەشێوەیەكی بەرچاو بەرز كردەوە لەكاتێكدا دەیتوانی بە رێككەوتن لەگەڵ ئێران رێگریی لە بەرزبوونەوەی نرخی نەوت لەجیهاندا بگرێت و هاوكات هەڵاوسانی ناوخۆیی ئەمریكا بەو هۆیە نەگاتە بەرزترین ئاستی 40 ساڵی رابردو كە بەپێی بانكی ناوەندیی ئاستی هەڵاوسانی ئابوریی ئەمریكا لەم مانگەدا 9.1% بووە. لەلایەكی دیكەوە ڤەنزوێلا كەسزاكانی ئەمریكا كەرتی نەوتەكەی رووبەڕووی كێشە كردووەتەوە وەك هاوپەیمانێكی بلۆكی چین و روسیا لەلایەن ئێرانەوە هاوكاریی دەكرێت و لەڕێگەی كەشتییەوە تائێستان بەملیۆنان بەرمیل نەوت و گاز لەئێرانەوە رەوانەی ڤەنزوێلا كراوە. ڤەنزوێلا كە لە رابردودا بە پێنجەم بەرهەمهێنی نەوت لەجیهاندا ئەژمار دەكرا بەهۆی سزاكانی ئەمریكا پیشەسازیی نەوتی وڵاتەكەی رووبەڕووی كێشە بووەتەوەو تەنها لەماوەی رابردوودا واشنتۆن بڕیاریدا بەهۆی جەنگی ئۆكرانیا بڕێكی زۆر كەم لەنەوتەكەی تەنها رەوانەی وڵاتانی ئەوروپا بكات. زۆربەی وڵاتانی بەرهەمهێنی نەوت لەجیهاندا بەتایبەت ئێران و ڤەنزوێلا لە رووی سیاسەتی نەوتییەوە خۆیان بەچین و روسیا گرێداوەتەوە كەئەوەش بەرەی وزەی دوو نەیاری سەرەكیی ئەمریكا بەهێزتر دەكات مەگەر ئەوەیە كە واشنتۆن بیر لەكردنەوەی دەرگای فرۆشتنی نەوت و بەرهەمهێنانی سوتەمەنیی زیاتر بە رووی تاران و ڤەنزوێلادا بكاتەوە.

هاوڵاتی فەرمانگەی‌ میدیاو زانیاریی حكومەتی‌ هەرێمی‌ كوردستان بڵاویكردەوە كە سیستمی‌ دابەشكردنی‌ بەنزین لەهەرێمی‌ كوردستان دەگۆڕێت، بەشە بەنزینی‌ سلێمانی‌ بەو هۆیەوە كەمدەكرێتەوە. ئەمڕۆ 24 تەموزی 2022، فەرمانگەی‌ میدیاو زانیاریی حكومەتی‌ هەرێمی‌ كوردستان ئاماژە بۆ ئەوە دەكات كە لەئێستادا ڕۆژانە بڕی‌ سێ ملیۆن لیتر بەنزین بەرهەمدەهێنرێت، لەو بڕە لەسەدا 40ی‌ بۆ پارێزگای‌ هەولێرو لەسەدا 40ی‌ بۆ پارێزگای‌ سلێمانی‌‌و لەسەدا 20یشی‌ بۆ دهۆك تەرخاندەكرێت. ئەوەشی‌ خستۆتەڕو كە لەمەودوا دابەشكردنی‌ بڕی بەنزین بەسەر پارێزگاكاندا بەپێی‌ ژمارەی‌ ئوتۆمبێل لەهەر پارێزگایەكدا دەبێت. بەپێی‌ ئەو ئامارەی‌ فەرمانگەی‌ میدیاو زانیاریی حكومەتی‌ هەرێم بڵاویكردۆتەوە، لەهەرێمی‌ كوردستان زیاتر لەدو ملیۆن ئوتۆمبێل هەیە، یەك ملیۆن‌و 775 هەزارو 145 ئوتومبێل بەبەنزین كاردەكەن، لەو ژمارەیە، لەسەدا 55ی‌ ئەو ئوتۆمبێلانە لەهەولێرن‌و لەسەدا 31ی‌ لەسلێمانی‌‌و لەسەدا 14ی‌ لەدهۆكە، بەو پێیەش لەمەودوا دابەشكردنی‌ بەنزینی‌ بەرهەمهاتو بەمشێوەیە دەبێت، لەسەدا 57.2 بۆ هەولێرو لەسەدا 29.3 بۆ سلێمانی‌‌و لەسەدا 13.5ی‌ بۆ دهۆك دەبێت.  

هاوڵاتی مەلا بەختیار ئەندامی ئەنجومەنی سیاسی‌و بەرژەوەندیی یەكێتی ڕایگەیاند:" ئێستا دەبێت بەدوای ئەو پارەیەدا بڕۆین كەهەیە نەك ئەوەی كە ڕۆیشتووە". مەلابەختیار ئەمشەو لەبەرنامەیەكی تەلەفزیۆنی لەبارەی پارەی ژێرزەمینەكان كە پێشتر باسی كردبوو رایگەیاند:" كاتی خۆی پارەی چەند ژێرزەمینێكم پیشانی بافڵ تاڵەبانیدا، بەڵام تا فریاكەوتن پارەكان خورابوون، ئێستا دەبێت بەدوای ئەو پارەیەدا بڕۆین كەهەیە نەك ئەوەی كە ڕۆیشتووە، چونكە ئەوەیان خواردوە". ناوبراو راشیگەیاند كە یەكێتی‌و پارتی وەك حزبوڵای لوبنان هێزی چەكداریان هەیە بۆیە هیچ لایەنێكی ناڕازیی ناتوانێت گۆڕانكاریی بكات، وتیشی:" حزبوڵا 13 كورسی هەیە، بەڵام بەهۆی ئەوەی هێزی چەكداری هەیە ئەو حوكم دەكات‌و ئەزمونەكانی ناوچەكە بەمشێوەیە كێ هێزی چەكداری هەبێت، ئەوە حوكم دەكات". مەلا بەختیار ئەوەشی خستەروو كە"یەكێتی‌و پارتی هێزی چەكداریان هەیەو ئەمەش وادەكات تەحەكوم بكەن‌و گۆڕان تا لەشەقام بوو سڵەمینەوەیەكی بەرامبەر دەسەڵات دروستكردبوو كە چووە حكومەت تەواوبوو".

هاوڵاتی وتەبێژی وەزارەتی پەروەردەی حكومەتی هەرێم رایگەیاند، رۆژی سێشەممە ١٣ی ٩ی ٢٠٢٢ دەستپێكی ساڵی نوێی خوێندنی ٢٠٢٢ – ٢٠٢٣ دەبێت. ئەمرۆ یەكشەممە 24ی تەموزی 2022، سامان سیوەیلی وتەبێژی وەزارەتی پەروەردەی حكومەتی هەرێم راگەیەنراوێكی بڵاوكردەوە و تیایدا هاتووە، بە بڕیاری ئەنجومەنی وەزارەتی پەروەردە رۆژی سێشەممە رێكەوتی ۱۳ی۹ی۲۰۲۲ دەستپێكی ساڵی نوێی خوێندنی (۲۰۲۲-۲۰۲۳) دەبێت لە هەرێمی كوردستان. هەروەها ئەوەشی روونكردووەتەوە كە سێ رۆژی سەرەتا دەوام بەرنامەیەكی تایبەت دەبێت بۆ گشت ناوەندەكانی خوێندن كە پاشتر وەردەكاریەكەی بە گشتاندنێك بۆ ناوەندەكانی خوێندن دەنێردرێت.

هاوڵاتی وتەبێژی جێگری سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان رایگەیاند:" سبەینێ مووچەی مامۆستایانی زانكۆ و وانەبێژان دابەشدەكرێت و هەوڵی جدی هەیە بۆ چارەسەركردنی كێشەی نەبوونی سیولە (پارەی نەختینە) لە بانكەكانی سلێمانی". سەمیر هەورامی، وتەبێژی جێگری سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان رایگەیاند :"پارە‌ی نە‌ختینە‌ تە‌رخانكراوە و سبە‌ینێ مووچە‌ی مامۆستایانی زانكۆ و وانە‌بێژی پێكە‌وە‌ دابە‌شدە‌كرێت و ھە‌وڵی جدی ھە‌یە‌ بۆ چارە‌سە‌ركردنی كێشە‌ی نە‌بوونی سیولە‌ لە‌ بانكە‌كانی سلێمانی". بەپێی خشتەی مووچەی مانگی ئایار، دەبوو پێش جەژنی قوربان لە رۆژی 9ی ئەم مانگەدا، مووچەی سەرجەم وەزارەتەكان دابەشبكرێت، بەڵام بەهۆی نەبوونی پارە لە بانكەكان، بەشێك لە مووچەی مامۆستایانی زانكۆ و وانەبێژان و خانەنشینان لە وادەی خۆیدا دابەشنەكرا. هاوكات ئاماژەی بەوەشكرد كە بڕیارە سبەینێ دەرماڵەی مانگی نیسانی خوێندكاران خەرج بكرێت. ئەمڕۆ 24ی تەممووزی 2022، بەشێك لە مامۆستایانی وانەبێژ لە سلێمانی گردبوونەوە و ناڕەزایەتییان نیشاندا لە دژی دواكەوتنی مووچەكانیان و داوایانكرد، كێشەی دواكەوتنی مووچە چارەسەر بكرێت.  

هاوڵاتی بزوتنەوەی گۆڕان لە ساڵیادەكەیدا باسی درۆو دراو دەكات و ئەوە دووپاتدەكەنەوە كە دروستبوونی بزوتنەوەكەیان زەرورەت بووەو دەشڵێن:" بزوتنەوەی گۆڕان و لەرزاندنی پایەكانی ستەمكاری و نادادی بەدەنگ بوو". دەقی راگەیەندراوی بزوتنەوەی گۆڕان: پیرۆزبێت ساڵیادی سەركەوتنی راستەقینەی خەباتی مەدەنی و پەرلەمانی  ‎هاونیشتمانیانی بەڕێز.. ‎هەڵسوڕاوان و گۆڕانخوازان..   ‎     (٢٥ی ٧ی ٢٠٢٢)، سیانزە ساڵ تێدەپەڕێت بەسەر یەكەم بەشداریكردن و سەركەوتنی بزوتنەوەی گۆڕان لە ھەڵبژاردنی خولی سێیەمی پەرلەمانی كوردستان. ئەمڕۆ ساڵیادی سەركەوتنی راستەقینەی خەباتی مەدەنی و پەرلەمانییە بە پشتیوانی جەماوەرێكی پڕئیرادەی كۆمەڵگەی كوردستان. ‎    بزوتنەوەی گۆڕان، بە قۆناغی جیاواز و پڕ ئاستەنگ و كێشمەكێشمی سیاسیی فرە رەھەند تێپەڕی، لەم ماوەیەدا؛ سەركەوتنی گەورەی چنییەوە و دوچاری شكستی گەورەش بووەوە، رووبەڕووی سیستمێكی خراپی حوكمڕانی و ستراكتۆرێكی بەھێزی گەندەڵی وەستا، دەنگ و سەنگی ھاوڵاتی بەھێز كرد و ھەیمەنی كاربەدەستانی لە خەیاڵدانی ھاونیشتمانیان لاواز كرد و خەڵكی كرد بە ناوەندی سیاسەت. ‎    لە قۆناغی ئۆپۆزسیۆنی سیاسیی و لە قۆناغی بەشداریكردن لە حكومەتدا؛ پێداگر لەسەر بەرنامە سیاسیەكەی مایەوە و ئەزمونی شاردنەوەی داھاتەكان، ئەزمونی دەستێوەردانی حیزبی لە جومگەكانی ژیان؛ لە زانكۆ، لە بازاڕ، لە ھێزەكانی پێشمەرگە و ناوخۆ، لە دادگا و دامودەزگاكانی حكومەت خستە بەر نەشتەری رەخنە و گلەیی و گازندەی ھاوڵاتیان. ‎بزوتنەوەی گۆڕان لە دووڕیانی بەرەو توندوتیژی، یان بەرەو چاكسازی و گۆڕین؛ دووەمی ھەڵبژارد و بە تەواوی ھێزی سیاسی و پەرلەمانی و میدیایی و جەماوەریی شانی دایە بەر خەباتی پەرلەمانی بۆ ڕاستكردنەوەی سیستمی حوكمڕانی ھەرێمی كوردستان، بە ئەندازەیەكی باش سەركەوتوبو لە گێڕانەوەی متمانەی جەماوەر بە خەباتی مەدەنی و سندوقەكانی دەنگدان و دەستاودەستكردنی دەسەڵات بەشێوەیەكی شارستانی. ‎    لە كتێبی درۆ و دراو دا (٢٠١١) رەوانشاد نەوشیروان مستەفا دەڵێت «لە سەرەتاوە بەرنامەیەكی سیاسیمان ھەیە، ئەو بەرنامە تەنھا بۆ رەخنەگرتن نیە، بەڵكو بۆئەوەیە لەرێی ھەڵبژاردنەوە چەند پێمان بكرێت بەشداربین لە دەسەڵات بۆئەوەی بتوانین ئەو بەرنامەی ھەمانە بۆ ڕێكخستنی بوارەكانی ژیان، بواری دارایی، بواری كۆمەڵایەتی و رۆشنبیری جێبەجێی بكەین.» بەداخەوە بەدرێژایی (١٣) ساڵ لەھیچ قۆناغێكدا رێگا بە جێبەجێكردنی بەرنامەی سیاسی گۆڕان نەدرا و عینادی سیاسیی چارەنوسی ھەرێمی لە لێواری مەترسییەكی ئاشكرادا ھێشتەوە. ‎    پاش چەند ساڵ گۆڕان بووەتە خواستێكی نێودەوڵەتی بە تایبەت بۆ:  ‎یەكەم: بە نیشتمانیكردنی هێزەكانی پێشمەرگە و ناوخۆ بووەتە خواستێكی نێودەوڵەتی. بە تایبەت هاوپەیمانانی كورد لە ناویاندا ئەمریكا، ئەڵمانیا، بەریتانیا، هۆڵەندا و فەرەنسا بە ستراتیژێكی هاوشێوەی بەرنامەی گۆڕان كار بۆ بنیاتنانی سوپایەكی ناحیزبی دەكەن، كە ئەركی پاراستنی دامەزراوە دیموكراتیەكان و سنورەكانی كوردستان دەبێت. ھەربۆیە، گۆڕانكاری و چاكسازی لە هێزە چەكدارەكاندا كلیلی گۆڕانكاریی سیاسی و ئابوری و دیموكراتی دەبێت. ‎دوەم: رێزگرتن لە ئازادییە سیاسیی و شارستانیەكان، لە ناویاندا ئازادی رۆژنامەوانی و بیروڕا، بووەتە پرسێكی نێودەوڵەتی و پێشێلكارییەكان چاوپۆشیان لێناكرێت و رووبەڕووی ئیدانەی توندی دەوڵەتە بەھێزەكان دەبنەوە. ‎سێیەم: چاكسازی ئابوری و دارایی بووەتە زەرورەتێك كە دواخستن و خۆدزینەوە لێی چارەی دەردی بڕیاربەدەستە حیزبی و حوكمییەكان ناكات. ‎    لێرەدا پێویستە ئەو راستییە بیربھێنینەوە كە خاڵی بەھێزی گۆڕان و پشتیوانانی بریتیە لە پشودرێژی و بەردەوامبوون لەسەر داخوازییە جەماوەرییەكان، دژایەتی گەندەڵی و بەھێزكردنی پایەكانی خەبات بۆ حوكمی یاسا و بە نیشتیمانكردنی دامەزراوەكان و بونیادنانی دەسەڵاتێكی مەدەنی و ئەقڵانی، ھەروەھا پێداگری لەسەر پڕۆژە و بەرنامەكان لە پرسە نەتەوەیی و نیشتیمانیەكان بە تایبەت بۆ كەركوك و ناوچە كوردستانیە دابڕێندراوەكان. ‎    پەیوەندیدار بە پێگەی كورد لە عێراقی فیدڕاڵدا، گۆڕان پێداگیری لەسەر ستراتیجێكی ھاوبەشی نیشتمانی كردووەتەوە، بەشێوەیەك نوێنەرەكانی كورد شەڕ بۆ مافە نەتەوەییەكان، نەك پۆست و دەستكەوتی كەسی و حیزبی بكەن؛ لەسەرو ھەمویانەوە جێبەجێكردنی مادەی١٤٠، بودجە و شایستە داراییەكان، پێشمەرگە، و پرسی نەوت و گاز و دروستكردنی ئەنجومەنی ئیتیحادی. لەم روانگەیەشەوە، پارتی و یەكێتی تائێستاش بەردەوامن لەسەر نەریتی شەڕكردن لەسەر پۆست؛ لەوانە پۆستی سەرۆك كۆمار، لەكاتێكدا پێگەی كورد لە ناوەندی بڕیاردانی سیاسیی عێراق ھێندە لاواز بوە، كەس خۆزگەی بۆ ناخوازێ و كەسیش خۆی ناكات بە خاوەنی، هەمو ئەمانەش بەهۆی سیاسەتی هەڵە و دابەشبون بەسەر هاوكێشە ئیقلیمی و ناوخۆییەكانی عێراق و نەبونی ستراتیژێكی هاوبەشی نیشتمانی كە كاریگەری خراپی لەسەر هەرێمی كوردستان و هاوڵاتیان دروست كردوە. ‎ سەرەڕای ئەو ئاستەنگ و ئاڵنگاریانەی باس كراوە، ئەو ھێزانەی خۆراكیان لە نائومێدی خەڵك وەرگرتوە؛ كاریگەرترین رێگا كە بەكاریدەهێنن بۆ رێگری لە گۆڕانكاری و چەقبەستویی دۆخی سیاسیی و ئیداری ھەرێم بێئومێدكردنی زیاتری هاونیشتمانیانە لە پرۆسەی دەنگدان. لە حەقیقەتیشدا مەزنترین چەك بە دەست هاونیشتمانیانەوە بەشدارییە لە خەباتی ناتوندوتیژی و دەنگدان لە هەڵبژاردنەكاندا، كە ئەم مافە قابیلی زەوتكردن نییە و بەدیلی نیە.  ‎    پێویستە بوترێ؛ دروست بوونی بزوتنەوەی گۆڕان و لەرزاندنی پایەكانی ستەمكاری و نادادی بە دەنگ بوو. شانازی ئەوەش بۆ هاونیشتمانیان و نەوشیروان مستەفا و ھاوڕێكانی دەگەڕێتەوە وەك ئەندازیاری چاكسازی لە كوردستان بۆ بەدیهێنان و چەسپاندنی مافی ئازادی، دادپەروەری، ژیانی بە كەرامەت و وڵاتێكی دیموكرات؛ بژاردەیەك نیە جگە لە تێكۆشان تا سەركەوتن، زوو یان درەنگ ئەم ئامانجانە بەدیدێن، چونكە قەدەری كورد ئازادییە. ‎بزوتنەوەی گۆڕان ٢٤ی ٧ی٢٠٢٢