هاوڵاتى مسته‌فا کازمى، سه‌رۆک وه‌زیرانى عێراق، سه‌باره‌ت به رێککه‌وتنى هه‌رێم و به‌غدا داواى له‌لایه‌نه سیاسییه‌کان کرد گفتوگۆیه‌کى نیشتیمانى بکرێت بۆ رێککه‌وتن. مسته‌فا کازمى سه‌رۆک وه‌زیرانى عێراق، له وته‌یه‌کدا رایگه‌یاند: عێراق له‌به‌رده‌م هه‌لێکى راسته‌قینه‌دایه بۆ دووباره بنیاتنانه‌وه‌ى رۆڵه مێژووییه‌که‌ى له ناوچه‌که و جیهان. باسى له‌وه‌شکرد: سه‌ردانه‌که‌ى پاپاى ڤاتیکان مێژووییه و جه‌وهه‌رى گه‌له‌که‌مانى ده‌رخست که بڕواى به بنه‌ماکانى دادپه‌روه‌رى و ئاشتى هه‌یه. سه‌رۆکوه‌زیرانى عێراق، ئاماژه‌ى به‌وه‌شدا، په‌یامه‌که‌ى پاپا گه‌یشتووه‌ته جیهان و به رۆحێکى ئومێدبه‌خشانه‌وه سه‌ردانى شاره‌کانى عێراقى کرد. مسته‌فا کازمی،له‌باره‌ی گفتوگۆکانی هه‌ولێروبه‌غدا له‌باره‌ی بودجه‌ی 2021 داواشیکرد، گفتوگۆى نیشتیمانیانه بکرێت بۆ رێککه‌وتن له‌نێوان هه‌ولێر و به‌غدا.
هاوڵاتى وەزیری تەندروستی هەرێمی کوردستان رایگەیاند، هەفتەی داهاتوو کاروانێکی دیکەی پێکوتەی کۆرۆنا دەگاتە کوردستان. بە مەبەستی دڵنیاکردنەوە و هاندانی کارمەندانی تەندروستی، ئەمڕۆ دووشەممە 08-03-2021 سامان بەرزنجی، وەزیری تەندروستی و دکتۆر دڵۆڤان محەممەد، بەڕێوەبەری تەندروستیی هەولێر لە سەنتەری پێدانی پێکوتەی کۆرۆنا لە هەولێر پێکوتەی کۆرۆنایان وەرگرت. لە کۆنگرەیەکی رۆژنامەوانیدا وەزیری تەندروستی رایگەیاند، بۆ بەدەستخستنی پیکوتەی زیاتری کۆرۆنا بۆ خەڵکی کوردستان، لەگەڵ وەزارەتی تەندروستی عێراق لەسەر هێڵین، "بڕیارە هەفتەی داهاتوو لە 15ی ئەم مانگە کاروانێکی دیکەی ڤاکسینی کۆرۆنا بگاتە هەرێمی کوردستان، کە بڕەکەی 187 هەزا ژەم دەبێت". وەزیری تەندروستی هەرێمی کوردستان لە بەشێکی دیکەی قسەکانیدا رایگەیاند، کۆرۆنا بەخێرایی بڵاودەبێتەوە و رۆژ بە رۆژیش بەرەو زیادبوون دەچێت. دەشڵێت "لە 24 کاژێری رابردوودا 344 کەسی دیکە تووشی کۆرۆنا بوون و چوار کەسیش گیانیان لەدەستداوە، کە زۆربەیان هەڵگری کۆرۆنای گۆڕاون." رۆژی دووشەممەی 1-3-2021 یەکەم کاروانی ڤاکسینی کۆرۆنای سینۆفارم کە 50 هەزار ژەم بوو. لە چینەوە گەیشتە عێراق و لەو بڕەش پێنج هەزاری بۆ هەرێمی کوردستان نێردرا و بەپێی پلانی نیشتمانی وەزارەتی تەندروستی هەرێمی کوردستانیش لە قۆناخی یەکەم درایە کارمەندانی کەرتی تەندروستی و پشکی پارێزگاکان رەوانەکرا. رۆژی 03-03-2021 وەزارەتی تەندروستی هەرێمی کوردستان بڕیاری بەکارهێنانی ڤاکسینە چینییەکەی دەرکرد و رۆژی 04-03-2021 بە ئامادەبوونی دکتۆر سامان بەرزنجی، وەزیری تەندروستی هەرێمی کوردستان، ئومێد خۆشناو، پارێزگاری هەولێر و دکتۆر دلۆڤان محەممەد، بەڕێوەبەری تەندروستیی هەولێر دەستکرا بە کوتانی کارمەندانی تەندروستی بە ڤایرۆسی کۆرۆنا.
.jpg)
عه‌مار عه‌زیز جێگرى میرى ئێزدییان ده‌ڵێت به‌ڵێنیان له‌کونسوڵى تورکیا هاکان جاکان وه‌رگرتووه که‌هێرشى تورکیا بۆ سه‌ر شه‌نگال هاووڵاتیانى سڤیل ده‌پارێزن. جه‌وهه‌ر عه‌لى به‌گ ، جێگرى میرى ئێزدییان بۆ کاروبارى راگه‌یاندن و په‌یوه‌ندییه‌کان بۆ هاوڵاتى ئاماژه‌ى به‌وه‌کرد له‌سه‌ر داواى خه‌ڵکى شەنگال داواى چاوپێکه‌وتنیان له‌گه‌ڵ کونسوڵى تورکیا له‌هه‌ولێر کردووه. جێگرى میرى ئێزدییان وتیشى:»له7ى شوبات کۆبوونه‌وه‌یه‌کمان ئه‌نجامدا له‌گه‌ڵ کونسوڵى تورکیا له‌هه‌ولێر هاکان جاکان و جێگره‌که‌ی، داواى خه‌ڵکى شه‌نگالمان پێشکه‌شکردن که‌ئه‌ویش پاراستنى خه‌ڵکى سڤیلە له‌کاتى هێرشکردنى تورکیا بۆ سه‌ر شه‌نگال، ئه‌وان دڵنیاییان به‌ئێمه‌دا که به‌هیج شێوه‌یه‌ک خه‌ڵکى سڤیل ناکه‌نه ئامانج، به‌ڵکو ته‌نها هێرش ده‌که‌نه‌سه‌ر شوێنه‌کانى پهکهکه«. له‌باره‌ى ئه‌وه‌ى پهکهکه له‌شه‌نگالدا نه‌ماوه‌و یه‌به‌ژه له‌ڕووى فکرییه‌وه نزیکن له‌پارتى کرێکارانى کوردستان پهکهکه، جه‌وهه‌ر عه‌لى به‌گ وتی»تورکیا ده‌ڵێت هێشتا باره‌گا و شوێنى پهکهکه له‌شه‌نگال ماون، بۆیه ئه‌وانیش ده‌ڵێن بۆردومانى باره‌گاو شوێنه‌کانى پهکهکه ده‌که‌ین». «ئێمه نازانین که‌ى هێرش ده‌که‌نه‌سه‌ر شه‌نگال، به‌ڵام تورکیا سووره له‌سه‌ر ئه‌وه‌ى باره‌گاو شوێنه‌کانى پهکهکه بۆردوومان بکات، به‌داخه‌وه تائێستا به‌غدا رێککه‌وتنه‌که‌ى له‌گه‌ڵ هه‌رێم جێبه‌جێ نه‌کردووه، له‌به‌ر ئه‌مه‌ش کێشه‌کانی شه‌نگال رۆژ به‌ڕۆژ زیاتر ده‌بن، خه‌تاى به‌غدایه که تائێستا رێککه‌وتنه‌که‌ى جێبه‌جێ نه‌کردوه، داوا له‌هه‌موو لایه‌ک ده‌که‌ین شه‌نگال بپارێزن، چونکه ئێزیدییه‌کان به‌رگه‌ى کاره‌ساتێکى تر ناگرن». جێگرى ئه‌نجومه‌نى خۆسه‌رى دیموکرات سه‌ر به‌هێزه‌کانى یه‌به‌شه ده‌ڵێت:»پهکهکه له‌شه‌نگال نه‌ماوه، ئێمه وهک یه‌به‌شه له‌هه‌ڕه‌شه‌کانى تورکیا ناترسین با هه‌ر هه‌ڕه‌شه بکات، رێگا ناده‌ین ئه‌ردۆغان بگاته خه‌ونه‌که‌ى». حه‌سو ئیبراهیم، جێگرى ئه‌نجومه‌نى خۆسه‌رى دیموکرات سه‌ر به‌هێزه‌کانى یه‌به‌شه له‌شه‌نگال به هاوڵاتى وت»ده‌یان جار له‌سه‌ر ده‌زگا راگه‌یاندنه‌کان باسمان کردووه که پهکهکه له‌شه‌نگال نه‌ماوه، به‌ڵام تورکیا هه‌ر ده‌ڵێت ماون، ئه‌وه‌ش ته‌نیا بیانوویه‌که بۆ ئه‌وه‌ى هێرش بکاته‌سه‌ر شه‌نگال». ناوبراو جه‌ختى له‌وه‌کرده‌وه که‌هێزه‌کانى پهکهکه روڵێکى سه‌ره‌کییان هه‌بووه له‌ئازادکردنى شه‌نگال، به‌ڵام دواى کۆتایى هاتنى ئه‌رکه‌کانیان هه‌ر له 2017 کشانه‌وه‌و له‌شه‌نگال نه‌ماون. ههروهها حه‌سو وتیشی:»هێزه‌کانى یه‌به‌شه که‌ژماره‌یان نزیکه‌ى چوار هه‌زار شه‌ڕڤانن هه‌موویان ئێزیدین و خه‌ڵکى شه‌نگالن، یه‌ک شه‌ڕڤانى په‌که‌که‌ش له‌شه‌نگال نه‌ماوه، ئێمه له‌هه‌ڕه‌شه‌کانى تورکیا ناترسین با هه‌ر هه‌ڕه‌شه بکات، رێگا ناده‌ین ئه‌ردۆغان بگاته خه‌ونه‌که‌ى خۆى که‌ئه‌ویش داگیرکردنى شەنگاله، شه‌نگال بۆ هیچ هێز و لایه‌نێک چۆڵناکه‌ین، تا له‌ژیاندا بین به‌رگرى له‌خاک و شه‌ره‌فى شه‌نگالیه‌کان ده‌که‌ین»
هاوڵاتى بریکارى وه‌زاره‌تى په‌روه‌رده ئاماژه به‌وه ده‌دات رۆژى چوارشه‌ممه‌ى ئه‌م هه‌فته‌یه بڕیار له‌سه‌ر کردنه‌وه‌ى باخچه‌ى ساوایان و دایەنگه‌کان ده‌درێت. به‌هۆى بوونى ڤایرۆسى کۆرۆنا زیاتر له‌ساڵێکه باخچه‌ى ساوایان و دایەنگه‌کان داخراون، سه‌ره‌ڕاى ئه‌وه‌ى زیاتر له‌مانگێکه خوێندگاکان به رووى خوێندکاراندا کراونه‌ته‌وه. مامۆستایه‌کى قۆناغى سه‌ره‌تایى ده‌ڵێت به‌هۆى نه‌بوونى دایانگه‌و باخچه‌ى ساوایانه‌وه نازانێت له‌کاتى ده‌وامدا منداڵه‌کانى چى لێبکات. خێڵان عه‌بدول، مامۆستاى قۆناغى سه‌ره‌تایى، له‌لێدوانێکدا بههاوڵاتى وت»دوو منداڵم هه‌یه‌و کێشه‌ى سه‌ره‌کیم نه‌بوونى دایه‌نگه‌و باخچه‌کانه، که نازانم منداڵه‌کانم له‌کوێ دابنێم تا له‌قوتابخانه ده‌گه‌ڕێمه‌وه، بۆیه کردنه‌وه‌ى دایه‌نگه‌کان زۆر پێویسته«. ههروهها باسى له‌وه‌شکرد رۆژانه خه‌مى خوێندکاره‌کانیه‌تى که نه‌توانێت بچێت و وانه‌یان پێ بڵێته‌وه‌و له‌لایه‌کیشه‌وه له‌خه‌مى منداڵه‌کانیدایه. مریه‌م به‌کر، به‌ڕێوه‌به‌رى دایه‌نگه‌ى هه‌نى، له‌لێدوانێکدا بههاوڵاتى وت» ساڵانه زۆربه‌ى ئهو منداڵانه‌ى وه‌رمده‌گرت له‌دایه‌نگه‌که‌م، دایکیان مامۆستاو فه‌رمانبه‌رن، بۆیه ئێستا رۆژانه چه‌ندین دایک په‌یوه‌ندیم پێوه ده‌که‌ن و داواى کردنه‌وه‌ى دایه‌نگه‌که‌مان لێده‌که‌ن». ئه‌م به‌ڕێوبه‌ره ئه‌وه‌شى روونکرده‌وه« له‌ناو دایه‌نگه‌کاندا ئاماده‌کاریمان بۆ هه‌موو رێکاره‌کانى خۆپارێزى له‌ڤایرۆسه‌که کردووه‌و ده‌توانین ئه‌رکى سه‌لامه‌تى گیانى منداڵه‌کان بگرینه ئه‌ستۆ». سه‌یوان عه‌لى، بریکارى وه‌زیرى په‌روه‌رده‌ى حکومه‌تى هه‌رێم له لێدوانێکدا بههاوڵاتى وت» له‌کۆبوونه‌وه‌ى 10ى مانگدا وهک لیژنه‌ى رووبه‌ڕووبوونه‌وه‌ى ڤایرۆسى کۆرۆنا به‌پێى هه‌ڵسه‌نگاندنى بارودۆخه‌که لهلایهن وه‌زاره‌تى ته‌ندروستییه‌وه باسى کردنه‌وه‌ى دایه‌نگه‌و باخچه‌ى ساوایان ده‌که‌ین». ههروهها ناوبراو ئاماژه‌ى به‌وه‌کرد زۆربه‌ى مامۆستایان و فه‌رمانبه‌ران له‌ئێستادا کێشه‌ى ئه‌وه‌یان هه‌یه منداڵه‌کانیان له‌کوێ دابنێن، بۆیه ئه‌وه کێشه‌ى سه‌ره‌کییانه و له‌کۆبوونه‌وى خۆیاندا کاریان له‌سه‌رکردووه، وتیشى:» ده‌بێت به‌پێى بارودۆخى هه‌ڵسانگاندنى ڤایرۆسى کۆرۆنا بڕیارى لێبده‌ین». سه‌یوان عه‌لى، جه‌ختى له‌وه‌شکرده‌وه زۆربه‌ى خاوه‌نى دایه‌نگه‌و باخچه ئه‌هلییه‌کانیش سه‌ردانیان ده‌که‌ن و داوا ده‌که‌ن بکرێنه‌وه، چونکه زیانێکى زۆرى مادییان لێکه‌وتووه.
.jpg)
سه‌رچین ساڵح په‌رله‌مانى کوردستان له‌وه‌رزى نوێى یاسادانانیدا سهرۆکى چوار ده‌سته‌ى سه‌ربه‌خۆ ده‌گۆڕێت که‌ماوه‌ى یاساییان ته‌واو بووه، به‌ڵام تائێستا میکانیزمى گۆڕینیان یه‌کلاینه‌کراوه‌ته‌وه که به‌پێى به‌رکه‌وته‌ى حزبى ده‌بێت یا له‌سه‌ر بنه‌ماى پسپۆڕى ده‌بێت. ده‌سته‌ى مافى مرۆڤ، ده‌سته‌ى ده‌ستپاکی، دیوانى چاودێرى دارایی، ئه‌نجوومه‌نى کۆمسیۆنى باڵاى سه‌ربه‌خۆى هه‌ڵبژاردن و راپرسى سه‌ر به‌په‌رله‌مانى کوردستانن، بڕیاره سهرۆکى هه‌ر چوار ده‌سته‌که بگۆڕێت یان ماوه‌یان بۆ درێژبکرێته‌وه. سهرۆکى دیوانى چاودێرى دارایی، له 10/5/2018 و سهرۆکى ده‌سته‌ى مافى مرۆڤ له 17/1/2017و سهرۆکى ده‌سته‌ى ده‌سپاکى له 27/5/2017 ماوهى یاساییان ته‌واوبووه. ههروهها سهرۆکى ئه‌نجوومه‌نى کۆمسیۆنى باڵاى سه‌ربه‌خۆى هه‌ڵبژاردن و راپرسى له 3/12/2014 ده‌ستبه‌کار بووه، به‌پێى یاساکه، ماوهى کارکردنیان پێنج ساڵى رۆژ ژمێرییه، که‌واته زیاتر له‌ساڵێکه ماوه‌یان ته‌واوبووه، به‌ڵام هێشتا له‌جێبه‌جێکردنى ئه‌رک و پۆسته‌کانیاندا به‌رده‌وامن. وه‌یسى سه‌عید ئه‌ندامى په‌رله‌مانى کوردستان له‌فراکسیۆنى پارتى به هاوڵاتى وت: «یه‌کێک له‌به‌رنامه‌کانى وه‌رزى به‌هاره‌ى یاسادانانى په‌رله‌مانى کوردستان، کارکردنه بۆ یه‌کلاکردنه‌وه‌ى سهرۆکى ده‌سته‌کان که راسته‌خۆ سه‌ر به‌په‌رله‌مانن و ماوهى یاساییان ته‌واو بووه، به‌ڵام شێوازه‌که‌ى چۆنه ئه‌وه له‌ئاینده‌دا گفتوگۆیان له‌سه‌ر ده‌کرێته‌وه، یان ئه‌وانه متمانه‌یان پێده‌درێته‌وه یان سهرۆکى نوێیان بۆ ده‌ستنیشان ده‌کرێت». ناوبراو باسى له‌وه‌شکرد له‌به‌رنامه‌یاندایه یاساى به‌شێک له‌ده‌سته‌کان هه‌موار بکه‌ینه‌وه، له‌به‌رئه‌وه‌ى چه‌ندساڵ پێش ئێستا بارودۆخێک بووه‌و ئێستا قۆناغێکى تره، ئه‌وه‌ش ده‌خرێته به‌رنامه‌ى کارى په‌رله‌مان و هه‌موارى یاساى ئهو ده‌ستانه ده‌کرێته‌وه که‌پێویست ده‌کات. سه‌باره‌ت به‌میکانیزمى دانانى سهرۆکى ده‌سته‌کان، په‌رله‌مانتاره‌که‌ى پارتى ئه‌وه‌ى روونکرده‌وه که تائێستا میکانیزمى دانانى سهرۆکى ده‌سته‌کان هیچ گفتوگۆیه‌کى له‌سه‌ر نه‌کراوه، وتیشى:» ئه‌وه‌ى بزانم سهرۆکى ئه‌م ده‌ستانه پهیوهندى به‌ته‌وافقى سیاسییه‌وه نیه، ئهو که‌سانه ده‌ستنیشان ده‌کرێن که‌پسپۆڕو شاره‌زان له‌و بواره‌دا». ده‌سته‌ى سه‌ربه‌خۆى مافه‌کانى، مرۆڤ زیا پتریۆس سه‌رۆکیه‌تى و له‌پێکهاته‌ى مه‌سیحییه و دیوانى چاودێرى دارایی، خالید هادى چاوشلى که به‌نزیک له‌پارتى ئه‌ژمار ده‌کرێت، سهرۆکى ده‌سته‌ى ده‌ستپاکى وهک که‌سایه‌تییه‌کى سه‌ربه‌خۆ پۆسته‌که‌ى وه‌رگرتووه، ئه‌نجومه‌نى کۆمسیارانى هه‌ڵبژاردن و راپرسى هه‌رێم له نۆ ئه‌ندام پێکدێن، سه‌رۆک و دوو ئه‌ندامى سه‌ر به‌پارتین و جێگر و ئه‌ندامێکى سه‌ر به یه‌کێتییه‌و دوو ئه‌ندامى له‌بزوتنه‌وه‌ى گۆڕان و کۆمه‌ڵ و یه‌کگرتووش یه‌کى ئه‌ندامێکیان له‌کۆمسیۆندا هه‌یه. جه‌لال محه‌مه‌د ئه‌ندامى په‌رله‌مانى کوردستان له‌فراکسیۆنى گۆڕان به هاوڵاتى وت: «تائێستا میکانیزمى دانانى سهرۆکى ده‌سته‌کان دیارنیه، ده‌سته‌ى سهرۆکایهتى په‌رله‌مان میکانیزمه‌که‌ى راده‌گه‌یه‌نن و به‌شێوه‌ى یاسایى پڕده‌کرێته‌وه«. هاوکات، ئه‌حمه‌د ئه‌نوه‌ر سهرۆکى ده‌سته‌ى ده‌ستپاکى هه‌رێمى کوردستان له‌لێدوانێکدا به هاوڵاتى وت:»ئهو بابه‌ته ده‌سه‌ڵاتى یاسایى په‌رله‌مانى کوردستانه، ساڵانه له‌ڕاپۆرتى خۆماندا ئاماژه‌مان به‌و کێشه یاساییه کردووه، هیوادارین له‌م وه‌رزه‌ى یاساداناندا له‌سه‌ر بنه‌ماى یاسا ئهو بابه‌ته یه‌کلایی بکه‌نه‌وه«. سه‌باره‌ت به‌وه‌ى ماوه‌یان بۆ درێژده‌کرێته‌وه یان ده‌گۆڕدرێن، سهرۆکى ده‌سته‌ى ده‌ستپاکى هه‌رێمى کوردستان ئه‌وه‌ى روونکرده‌وه که‌زانیارییان له‌سه‌ر نییه، به‌ڵام «به‌پێى یاساکه ماوه درێژکردنه‌وه نییه‌و هه‌ڵبژاردن یان هه‌ر سیغه‌یه‌کى تر په‌رله‌مان پێى باشبوو ئه‌نجامى ده‌دات».
.jpg)
هاوڵاتى سه‌رو مووه‌کانى خه‌ریکه به‌ته‌واوه‌تى سپى ده‌بێت، کێش و باڵایه‌کى مامناوه‌ندى هه‌یه‌و به‌رده‌وام به‌نه‌رمى گفتوگۆ ده‌کات و خه‌نده‌و گه‌شبینى و وره به‌رزییه‌کى زۆرى تێدا ده‌بینرێت، (42) ساڵه بۆ ساتێک به‌ته‌واوى پشووى نه‌داوه‌و هه‌رده‌م دوژمنانى به‌دوایه‌وه بوون، بۆ خه‌باتکردن له‌پێناو گه‌لى کورد له‌باکوور که‌چه‌ندین ساڵه ئازادییه‌کانیان لێ زه‌وتکراوه به‌رخودان ده‌کات موراد قهرهیلان که له‌ناو په‌که‌که‌دا به(هه‌ڤاڵ جه‌مال) ناسراوه، له‌دواى دهستگیرکردنى عه‌بدوڵڵا ئۆجه‌لان له 1999 زیاتر رۆڵى ده‌رکه‌وت، پاشانیش بووه فه‌رمانده‌ى هه‌په‌گه (هێزه‌کانى پاراستنى گهل)، ههروهها پێشتر سهرۆکى کۆنسهى سهرۆکایهتى کۆما جڤاکێن کوردستان بوو، به‌ڵام ئێستا ئه‌ندامى کۆمیته‌ى به‌ڕێوه‌به‌رى په‌که‌که‌و کۆنسهى به‌ڕێوه‌به‌رى هێزه‌کانى پاراستنى گه‌له. قهرهیلان هه‌میشه به‌لێدوانه‌کانى باسى له‌یه‌کگرتوویى کوردو پێویستى خۆبه‌دوورگرتنى له‌شه‌ڕى براکوژى کردووه، بۆ نموونه کاتێک تورکیا هێرشى کرده‌سه‌ر رۆژئاڤاى کوردستان قهرهیلان وتی» نه‌بوونى یه‌کگرتوویى له‌ناو کورددا جێگه‌ى شه‌رمه بۆ هه‌مووان». ئۆجالان جارێک له‌ئیمرالییه‌وه له‌سه‌ر قهرهیلان وتوویه‌تى «قهرهیلان کهسێکى لێهاتوو به‌توانایه‌و ده‌توانێت هه‌موو شتێک بکات»، وهک ئاماژه‌یه‌ک بۆ ئه‌وه‌ى رۆڵى زیاترى هه‌بێت له‌ناو په‌که‌که‌و پرۆسه‌ى ئاشتى له‌تورکیا. ژیاننامه‌ى قهرهیلان موراد قهرهیلان له‌ساڵى ١٩٥٤ له‌گوندى مه‌زرا قۆناخ سه‌ر به‌شارۆچکه‌‌ى بێره‌جووگى شارى ئورفا له‌باکورى کوردستان له‌دایکبووه، له‌عه‌شیره‌تى کێدکا-یه که نیوه‌یان له‌باکوور و نیوه‌شیان له رۆژئاڤاى کوردستانن. قهرهیلان ده‌‌رچووى به‌‌شى میکانیکى کۆلێژى ته‌‌کنیکییه له‌زانکۆى غازى عه‌نتاب، له‌ساڵى ١٩٧٩ پهیوهندى به‌ڕیزه‌‌کانى پارتى کرێکارانى کوردستانه‌وه کردووه، له‌ساڵى ١٩٨٠ تورکیا به‌جێده‌‌ھێلێت و تاساڵى ١٩٩٢ له‌سوریا کارى رێکخستنى پارته‌‌که‌‌ى بهڕێوهدهبات. له‌ساڵى ١٩٩٢ ده‌چێته شاخ و وهک فه‌‌رمانده‌‌یه‌‌کى کاریگهرى گهریلا دهردهکهوێت، دواى دهستگیرکردنى عه‌بدوڵڵا ئۆجه‌لانى سهرۆکى پهکهکه بۆ ماوهى ساڵێک ده‌‌بێته بهرپرسى ئهو پارته له‌ئه‌‌وروپا، دواتر جارێکى تر ده‌‌گه‌‌ڕێته‌‌وه شاخه‌‌کانى کوردستان. دواى دامه‌‌زراندنى کۆنگره‌‌ى گهل له‌ساڵى 2003و دواتریش دامه‌‌زراندنى کۆما جڤاکێن کوردستان (که‌‌جه‌‌که) لهلایهن په‌‌که‌‌که‌‌وه له‌ساڵى 2005 بوو به‌سه‌‌رۆکى کۆنسهى سهرۆکایهتى کۆما جڤاکێن کوردستان و تا ١٠ى ته‌مموزى ٢٠١٣ له‌و به‌رپرسیارێتییه به‌رده‌وام بووه. کهسایهتى قهرهیلان وهک هاوڕێ‌و هه‌ڤاڵه دێرینه‌کانى باسى ده‌که‌ن، قهرهیلان که‌سایه‌تییه‌کى هێمن و خۆڕاگرى هه‌یه، له‌هیچ دۆخێکدا تووشى شڵه‌ژان نابێت، له‌په‌‌یوه‌‌ندى دروستکردنیشدا سه‌‌رکه‌‌وتووه‌و ههروهها کهسێکى خۆشه‌‌ویسته له‌نێو گه‌‌ریلادا به‌هۆى بهشدارى دیارى له‌شه‌‌ڕه‌‌کاندا، به‌شێوه‌یه‌ک هه‌ر شه‌ڕێک قهرهیلان سه‌رپه‌رشتى کردبێت به‌سه‌رکه‌وتنێکى گه‌وره بۆ پهکهکه کۆتایى هاتووه. قهرهیلان و هه‌وڵى ده‌ستگیرکردن و کوشتنی قهرهیلان به‌هۆى ئه‌وه‌ى رۆڵى گرنگى بینیوه له‌مانه‌وه‌ى په‌که‌که‌و کادره‌کانى دواى دهستگیرکردنى ئۆجه‌لان، هه‌میشه چاوى نه‌یاره‌کانى له‌سه‌ر بووه، بۆیه تورکیا له‌گه‌ڵ هه‌ریه‌ک له‌جه‌میل بایک و دوران کاڵکان خستیه لیستێکه‌وه که‌داواى له‌ئه‌مریکاو وڵاتان کرد هاوکارى بکه‌ن له‌ده‌ستگیرکردنیاندا، هه‌ر به‌و هۆیه‌شه‌وه وه‌زاره‌تى خه‌زێنه‌ى ئه‌مریکا له‌ساڵى 2018 لیستێکى سێ که‌سى بڵاوکرده‌وه‌و ملیۆنان دۆلارى وهک خه‌ڵات دیاریکرد بۆ هه‌رکه‌سێک زانیارى هه‌بێت له‌سه‌ریان، به‌ڵام بۆ موراد قهرهیلان زۆرترین پاره‌ى دیاریکردووه که پێنج ملیۆن دۆلاره و بۆ ئه‌وانى دیکه‌ش جه‌میل بایک چوار ملیۆن دۆلار و دوران کاڵکانیش سێ ملیۆن دۆلار. له‌مێژووى ململانێى نێوان په‌که‌که‌و حکومه‌تى تورکیا، ده‌یان جار تورکیا به‌ڕێگاى جیاواز هه‌وڵیداوه موراد قهرهیلان بکاته ئامانج، ته‌نانه‌ت ئۆپه‌راسیۆنێکى تایبه‌تى به‌ناوى «موراد» بۆ ده‌ستگیرکردن یاخود کوشتنى قهرهیلان ئه‌نجامداو سه‌رکه‌وتوو نه‌بوو. ته‌نها تورکیا نییه که به‌دواى قه‌ره‌یلانه‌وه‌یه، له 14ى هه‌شتى 2011 عه‌لادین بروجه‌ردى سهرۆکى لیژنه‌ى سیاسه‌تى ده‌ره‌وه‌و ئاسایشى نیشتیمانى له‌په‌رله‌مانى ئێران، هه‌واڵى دهستگیرکردنى که‌سى دووه‌مى په‌که‌که‌ى راگه‌یاند، به‌ڵام دواتر پهکهکه به‌نیشاندانى موراد قهرهیلان له‌تیڤییه‌وه هه‌واڵه‌که‌ى به‌درۆ خسته‌وه. له‌ساڵى 2017ش تورکیا جارێکى دیکه هه‌واڵى کوژرانى موراد قه‌ره‌یلانى بڵاوکرده‌وه، به‌ڵام دواتر به‌ده‌رکه‌وتنى قهرهیلان ئهو هه‌واڵه‌ش به‌درۆخرایه‌وه. کتێبێکى له‌باره‌ى شه‌ڕکردن هه‌یه موراد قهرهیلان وهک سه‌رکرده‌یه‌کى سه‌ربازیى به‌دیسپلین له‌ناو پهکهکه ناسراوه، هه‌رچه‌نده چه‌ند جارێک بریندار بووه، به‌ڵام کۆڵى نه‌داوه، ته‌نانه‌ت کتێبێکى به‌ناوى «ئه‌ناتۆمى شه‌ڕ» هه‌یه که باس له‌شێوازه‌کان و ستراتیژى شه‌ڕى گه‌ریلایى ده‌کات، له‌دواى ساڵى 2013ه‌وه زیاتر گرنگى به‌وه داوه گه‌ریلاکانى پهکهکه له‌سه‌ر شێوازى نوێى شه‌ڕو ته‌کنیکى پێشکه‌وتوو رابهێنێت. ترسى گه‌وره‌ى تورکیا له‌قه‌ره‌یلان رۆژى 10ى شوباتى 2021، وه‌زاره‌تى به‌رگرى تورکیا، ئۆپراسیۆنى چنگى هه‌ڵۆى ٢ى له‌چیاى گاره له‌هه‌رێمى کوردستان راگه‌یاند، به‌هێزێکى زیاتر له دوو هه‌زار چه‌کدارى یه‌که‌ى جیاجیاوه له‌سه‌ر چیاى گاره دابه‌زین و هه‌وڵى رفاندنى (13) دیلیان له‌لاى په‌که‌که‌دا، هێزه‌که‌ى تورکیا نه توانییان له‌گاره بمێننه‌وه، نه‌توانیشیان دیله‌کان رزگار بکه‌ن. دواى شکستهێنانى ئۆپه‌راسیۆنه‌که‌ى تورکیا بۆسه‌ر چیاى گاره، سوله‌یمان سۆیلۆ وه‌زیرى ناوخۆى تورکیا که به‌یه‌کێک له‌هه‌ره توندڕه‌وه‌کانى ده‌سه‌ڵاتدارانى ئاکپارتى (حزبه‌که‌ى ئه‌ردۆغان) هه‌ژمار ده‌کرێت، هه‌ڕه‌شه‌ى له‌سه‌رکرده‌ى دیارى پهکهکه موراد قه‌ره‌یڵان کرد و وتى « ئه‌گه‌ر موراد قهرهیلان ده‌ستگیرنه‌که‌ین و نه‌یکه‌ین به هه‌زار پارچه‌وه ئه‌وا گهل و شه‌هیده‌کانمان تفمان تێده‌که‌ن». موراد قهرهیلان له‌وه‌ڵامى ئهو هه‌ڕه‌شه‌یه‌دا وتی: « ئه‌وه قسه‌ى سیاسه‌تمه‌دارێک نییه، به‌ڵکو قسه‌ى کۆڵان و بازاڕه، به‌ڵام دیوى راستى مه‌ترسیدارى عه‌قڵییه‌تى فاشیزمى تورکیا نیشان ده‌دات، که تاچه‌نده دڕنده‌یه، ئێمه که بووینه‌ته شۆڕشگێر رێگه‌ى مردنیشمان له‌پێشچاو گرتووه و ترسمان نییه، به‌ڵام با سوله‌یمان بۆ خۆى بێته مه‌یدان و له‌ناو کۆشکه‌کانه‌وه قسه نه‌کات، رۆڵه‌ى خه‌ڵک نه‌نێرێت و نه‌یدا به‌کوشت». پێشتریش کاتێک ره‌جه‌ب ته‌یب ئه‌ردۆغان سه‌رۆک کۆمارى تورکیا هه‌ڕه‌شه‌ى هێرشکردنه‌سه‌ر قه‌ندیل و شه‌نگالى کرد، موراد قهرهیلان له‌چاوپێکه‌وتنێکى ته‌له‌فزیۆنیدا وتی:»ئه‌گه‌ر ئه‌ردۆغان شه‌ره‌فى هه‌یه با بێت بۆ قه‌ندیل ئێمه له‌وێین، به‌ڵام درۆ ده‌کات، هاتن بۆ قه‌ندیل به‌و ئاسانییه نییه«. قهرهیلان به‌وه ناسراوه هه‌میشه له‌کاتى هه‌ڕه‌شه‌و هێرشى قورس بۆ سه‌ر پهکهکه دهردهکهوێت، پێش ده‌ستپێکردنى شه‌ڕه‌کانیش له‌گه‌ڵ گهریلا کۆده‌بێته‌وه و به‌گڕوتینه‌وه وتار ده‌دات، له‌گرته‌یه‌کى ڤیدیۆیى دیکه‌دا که قسه بۆ پۆلێک گهریلا ده‌کات ده‌ڵێت:»پاراستنى کوردستان پێویستى به‌هێزێکى فیدایى و پرۆفیشناڵ هه‌یه که‌ئه‌ویش هێزى گه‌ریلایه، که نه سوپاى تورکیاو نه هیچ سوپایه‌کى دیکه ناتوانێت له‌ناوى به‌رێت، ئێمه نابێت بڕوامان به‌داگیرکه‌ر هه‌بێت، پێش هه‌موو که‌س بڕوامان به خۆمان هه‌بێت». «ئێمه ده‌مانه‌وێت کێشه‌کان به‌گفتوگۆ چاره‌سه‌ر بکه‌ین، به‌ڵام دوژمنێکى دڕنده‌مان هه‌یه، مرۆڤى ئێمه ده‌کوژێت و پیلان له‌دژمان ده‌گێڕێت، ده‌یه‌وێت کورد له‌ناوببات، بۆیه له‌به‌رامبه‌ر دوژمنى له‌وشێوه‌یه هه‌تا کۆتایى شه‌ڕ ده‌که‌ین»، هه‌ڵۆى کورد موراد قهرهیلان وا ده‌ڵێت. له 15 ى ئابى 2020و له‌ساڵیادى ده‌ستپێکردنى شۆڕشى چه‌کداریى پهکهکه دژ به‌تورکیا، له‌کاتێکدا هێرشى چڕى ئاسمانى له‌سه‌ر پهکهکه هه‌بوو، به‌رپرسانى سه‌ربازیى تورکیا هه‌ڕه‌شه‌ى له‌ناوبردنى به‌رپرسانى په‌که‌که‌یان ده‌کرد، ههروهها له‌ڕێگه‌ى درۆنه‌وه چه‌ند فه‌رمانده‌و گه‌ریلایه‌کى پهکهکه کرابوونه ئامانج، به‌ڵام موراد قهرهیلان به به‌رگێکى جیاوازى سه‌ربازییه‌وه له‌ناو پۆلێک گهریلا ده‌رکه‌وت و وتی:»له (36)هه‌مین ساڵیادى ده‌ستپێکردنى شه‌ڕى چه‌کدارى و هه‌نگاوى 15ى ئاب، پیرۆزبایى له‌گه‌لى کوردو خه‌باتکاران ده‌که‌ین». قهرهیلان و دۆخى خێزانی خێزانى موراد قهرهیلان به‌هۆى چالاکییه‌کانى ناوبراو، لهلایهن حکومه‌تى تورکیا ده‌ربه‌ده‌ر کراون، تائێستا زانیارى ورد له‌به‌رده‌ستدا نییه که‌ژماره‌ى خێزانه‌که‌یان چه‌نده‌و له‌کوێ نیشته‌جێن، به‌ڵام ئه‌وه پشتڕاستبووه‌ته‌وه که‌یه‌کێک له‌براکانى زیندانیکراوه و له‌زیندانیشدا ئه‌شکه‌نجه‌ى زۆر دراوه.
شاناز حه‌سه‌ن چالاکوانان و رێکخراوه‌کانى ژنان ئاماژه به‌وه ده‌ده‌ن که‌مکردنه‌وه‌ى توندوتیژى له‌به‌رامبه‌ر ژنان کارى رێکخراوه‌کانى ژنان نییه، به‌ڵکو به‌ئه‌رکى حکومه‌تى هه‌رێمى داده‌نێن. وه‌زاره‌تى کارو کاروبارى کۆمه‌ڵایه‌تى حکومه‌تى هه‌رێمى کوردستان رایگه‌یاند:» تائێستا له‌زۆر شوێن و بواردا ژنان سه‌رزه‌نشت و ژێرچه‌پۆک ده‌کرێن و به‌بیانوى شه‌ره‌ف و ناوزڕاندنه‌وه هه‌ڕه‌شه‌یان لێده‌کرێت و زۆرجار وهک کاڵا مامه‌ڵه‌یان پێوه ده‌کرێت». له‌ڕاگه‌یه‌ندراوێکدا، وه‌زاره‌تى کارو کاروبارى کۆمه‌ڵایه‌تى حکومه‌تى هه‌رێم رایگه‌یاند، زیاتر له‌سه‌ده‌یه‌که خه‌ڵکى له‌هه‌موو شوێنێکى جیهان، یادى رۆژى جیهانى ئافره‌تان ده‌که‌نه‌وه« تائێستا له‌زۆر شوێن و بواردا ژنان سه‌رزه‌نشت و ژێرچه‌پۆک ده‌کرێن و به‌بیانوى شه‌ره‌ف و ناوزڕاندنه‌وه هه‌ڕه‌شه‌یان لێده‌کرێت و دورده‌خرێنه‌وه به‌بیانوى دابونه‌ریتى کۆمه‌ڵایه‌تى و په‌راوێزده‌خرێن، زۆرجار وهک کاڵا مامه‌ڵه‌یان پێوه ده‌کرێت». وه‌زیرێکى حکومه‌تى هه‌رێم: مافى ژنان ته‌نیا به‌ده‌ستهێنانى پۆست نیه ئه‌مه‌ل جه‌لال، سهرۆکى ده‌سته‌ى گه‌شتوگوزارى حکومه‌تى هه‌رێم له‌لێدوانێکدا بههاوڵاتى وت»له‌م کابینه‌یه بهشدارى ژن زۆر زیاتره، به‌ڵام به‌دیهێنانى مافه‌کانى ژنان ته‌نیا خۆى له‌به‌ده‌ستهێنانى پۆست و به‌شداریکردنى ژن نیه، به‌ڵکو هه‌موو ئەو به‌رنامه‌و پرۆگرامانه‌ى له‌بانگه‌شه‌ى هه‌ڵبژاردن قسه‌ى له‌سه‌رده‌کرێت پێویسته به‌کردارى هه‌نگاوى بۆ بنرێت». ناوبراو باسى له‌وه‌شکرد له‌کابینه‌ى نۆیه‌مى حکومه‌تى هه‌رێمدا سێ پۆستى وزارى و سێ پۆستى بریکار وه‌زیرو ژماره‌یه‌ک راوێژکار و به‌ڕێوه‌به‌رى گشتى به‌ر ژنان که‌وتووه. ئه‌مه‌ل جه‌لال پێشیوابوو بۆ پاراستنى ژنان و سه‌قامگیربوونى ئاسایشى کۆمه‌ڵایه‌تى و خێزانى و پاراستنى ماف و ئازادییه‌کانى ژنان پێویست ده‌کات باس له‌یه‌کسانى بکه‌ن، وتیشى:»ئهو ژنانه‌ى ده‌گه‌نه به‌رپرسیارێتى ده‌بێت بڕوایان به‌ئه‌وه هه‌بێت گه‌یشتنى ئه‌وان به‌رپرسیاریه‌تیه‌کە قورستر ده‌کات به‌رامبه‌ر به‌پیاوان، بۆ ئه‌وه‌ى بتوانن گۆڕانکارى ریشه‌یى بکه‌ن و ژینگه‌ى کوردستان پاکبکرێته‌وه له‌توندوتیژى به‌رامبه‌ر ژنان». له‌په‌رله‌مانى کوردستان ژنان سه‌رۆک و جێگرى دووه‌م و له‌سه‌دا 30% زیاترى په‌رله‌مان پێکده‌هێنن، لایه‌نه‌کانیش پابه‌ندکراون که له‌هه‌ر چوار کورسى په‌رله‌مان ده‌بێت که‌سێکیان له‌ژنان بێت. شادى نه‌وزاد، ئه‌ندامى لیژنه‌ى مافى ژنان له‌په‌رله‌مانى کوردستان، له‌لێدوانێکدا بۆ هاوڵاتى، ئه‌وه‌ى خسته‌ڕوو کۆمه‌ڵێک کێشه‌ى زۆریان هه‌یه له‌ڕووى یاساییه‌وه‌و پێوستیان به‌هه‌موارکردنه‌وه‌ى یاساو ده‌رچواندنى یاساى نوێ هه‌یه تا له‌و رێگه‌یه‌وه رێگرى له‌توندوتیژییه‌کان بکرێت. ههروهها وتیشى:» له‌ناو په‌رله‌ماندا کارده‌که‌ین هه‌ر یاسایه‌ک ره‌هه‌ندێکى جێنده‌رى هه‌بێت لیژنه‌ى داکۆکى کردن له‌مافى مرۆڤ ئه‌ندام بێت تیایدا تابتوانین له‌ڕووى یاساییه‌وه بنه‌مایه‌کى پته‌و دابنێین له‌ڕووى جیاوازى جێنده‌ریه‌وه‌و یه‌کسانى جێنده‌رى بپارێزرێت». ئه‌مڕۆ دووشه‌مه 8ى ئازار/مارس، په‌رله‌مانى کوردستان دانیشتنى ئاسایى خۆى بهڕێوهدهبات و لیژنه‌ى مافى ئافره‌تان یاداشتێکى ده‌بێت له‌سه‌ر سه‌ردانه‌کانیان بۆ له‌نزیکه‌وه ئاگاداربوون له‌که‌یس و بارودۆخى ژنان له رێکخراوه‌کان. له‌ئێستادا له‌هه‌رێمى کوردستان زیاتر له (100) رێکخراوى داکۆکیکردن له‌ژنان بوونیان هه‌یه‌و به‌رده‌وام رێژه‌ى توندوتیژییه‌کان به‌رانبه‌ریان زیاد ده‌بێت. چالاکوانێکى رێکخراوه‌کانى ژنان و راوێژکارى به‌رهه‌م ساڵح سه‌رۆک کۆمارى عێراق بۆ کاروبارى ژنان ده‌ڵێت:»رێکخراوه‌کان ته‌نیا کاریان گه‌یاندنى خزمه‌تگوزارییه‌و ئه‌رکیان که‌مکردنه‌وه‌ى توندوتیژییه‌کان نییه«. خانم ره‌حیم، له‌لێدوانێکدا بههاوڵاتى وت:» کوردستان به‌و حوکمه‌ى کهسایهتى و رێکخراوه‌کان یاسای باشمان هه‌یه، به‌ڵام له‌ده‌رچوونیه‌وه تائێستا کێشه له‌جێبه‌جێکردنیاندایه، بۆیه که‌مکردنه‌وه‌ى توندوتیژى به‌رامبه‌ر ژنان کارى رێکخراوه‌کان نیه، به‌ڵکو کارى حکومه‌ت و داموده‌زگاکانه‌و رێکخراوه‌کان ته‌نیا کارى گه‌یاندنى خزمه‌تگوزارییه«. له‌باره‌ى رۆژى 8ى مارسه‌وه، خانم ره‌حیم باسى له‌وه‌کرد هه‌موو رۆژه‌کان ته‌نیا ره‌مزین بۆ گڕوتیندان به‌و هه‌وڵانه‌ى که‌هه‌یه بۆ رێزگرتن له‌خه‌باته‌کان و په‌یمان تازه کردنه‌وه‌و وشیارکردنه‌وه‌ى خه‌ڵکانه له‌مافه‌کانى مرۆڤ و ژنان. ناوبراو جه‌ختى له‌وه‌شکرده‌وه که بهشدارى ژنان، پهیوهندى به‌که‌ڵچه‌رى پیاوسالارییه‌وه هه‌یه که‌ژنان ئهو پێگه‌یه‌یان پێ نه‌دراوه‌و پێیانوایه زیاتر پێویسته له‌ماڵه‌وه بێت «بهشدارى ژنان زۆر گرنگه له‌کایه سیاسییه‌کاندا، به‌ڵام ئایا ئیراده‌ى سیاسى هه‌یه که‌ژنان به‌ڕاستى کاربکه‌ن». سکرتێرى یه‌کێتى پیاوان له رۆژى 8ى مارسدا ده‌ڵێت:» توندوتیژییه‌کان به‌رامبه‌ر پیاوان به‌رده‌وام له‌زیادبووندایه بورهان عه‌لى، سکرتێرى یه‌کێتى پیاوان، له‌لێدوانێکدا بههاوڵاتى وت» له‌گه‌ڵ زۆربوونى داواکارى خێزان و به‌ره‌وپێشچوونى کۆمه‌ڵگه توندوتیژییه‌کان به‌رامبه‌ر پیاوان زیاده‌کات، چونکه پیاوان دووجار توندوتیژییان به‌رامبه‌ر ده‌کرێت، جارێک له‌ده‌ره‌وه له‌کاتى په‌یداکردنى بژێویى بۆ خێزانه‌که‌ى و جارێکیش له‌ماڵه‌وه«. سکرتێرى یه‌کێتى پیاوان پێشیوابوو له‌هه‌موو کۆمه‌ڵگایه‌کدا توندوتیژى هه‌یه‌و به‌رامبه‌ر پیاوان و ژنانیش ده‌کرێت، ناڵێم سه‌د له‌سه‌د نیه‌و راست نیه، به‌ڵام له‌وانه‌یه به‌و راده‌یه نه‌بێت که باسده‌کرێت. له‌باره‌ى رێکخراوه‌کانى ژنان و کارکردنیانه‌وه سکرتێرى یه‌کێتى پیاوان وتى»هه‌ندێکیان هه‌ڵقوڵدراوى کێشه‌کانى ژنانن و کاریان کردووه، به‌ڵام هه‌ندێکیان ئه‌وه‌نده‌ى بۆ پله‌و پۆست و پاره کاریان کردووه ئه‌وه‌نده بۆ ژنان کارناکه‌ن که‌جه‌وهه‌رى ئیشه‌کانه‌و ئه‌وه‌ندەى وهک نوینه‌رى حزب کارده‌که‌ن، ئه‌وه‌نده وهک توێژى ژنان کارناکه‌ن».
هاوڵاتى نرخى نه‌وتى خاو له بازاره‌کانى جیهاندا به‌رزبووه‌ته‌وه‌و به‌رمیلێک نه‌وتى برێنت 70 دۆلارى تێپه‌راند. ئه‌مڕۆ دووشه‌ممه 8ى ئازارى 2021، نرخى به‌رمیلێک نه‌وتى برێنت به 70 دۆلارو 42 سه‌نت مامه‌ڵه‌ى پێوه ده‌کرێت. ههروهها به‌رمیلێک نه‌وتى خاوى ئه‌مریکا(ته‌کساس) به 67 دۆلارو 13 سه‌نت مامه‌ڵه‌ى پێوه ده‌کرێت.. به‌رزبونه‌وه‌ى نرخى نه‌وتى خاو دواى هێرشه‌که‌ى حوسییه‌کان بۆسه‌ر کێڵگه نه‌وتییه‌کانى سعودیه به‌رزبووه‌یه‌وه که تا ئێستا به‌ته‌واوى زیانه‌کانى ئاشکرا نه‌زانراون. عەمید یەحیا سەریع وتەبێژی هێزەکانی حوسیەکان، رایگەیاند" هێزە مووشەکیەکان و هێزە ئاسمانییەکانیان هێرشێکی فراوان و هاوبەشیان لە قوڵایی سعودیە ئەنجام داوە و کۆمپانیای ئارامکۆی کردۆتە ئامانج لە دەربەندی رەئس تەنورە".
هاوڵاتى کونسوڵخانه‌ى گشتیى ئه‌مریکا له هه‌ولێر رایگه‌یاند:" خۆشحاڵین به سه‌ردانى پاپا فرانسیس پاپاى ڤاتیکان بۆ هه‌رێمى کوردستان و سه‌ردانه‌که‌ش مێژوییه". کونسوڵخانه‌ى گشتیى ئه‌مریکا له هه‌ولێر په‌یامێکى بڵاوکردوه‌ته‌وه ئاماژه‌ى به‌وه‌کردوه :"زۆر خۆشحاڵین به بینینى گه‌یشتنى مێژویى پاپا بۆ هه‌رێمى کوردستان ئه‌م سه‌ردانه مێژوییه‌ى پاپا ھه‌نگاوێکى دیکه‌یه به ئاڕاسته‌ى بره‌ودان به پێکه‌وه‌ژیانى ئاشتیانه‌ى نێوان خاوه‌ن بیروباوه‌ڕه جیاوازه‌کان". ههروهها ئاماژه به‌وه‌کراوه ئه‌مریکا به‌رده‌وام ده‌بێت له‌سه‌ر پشتیوانیکردنى پێکه‌وه‌ژیانى ئاشتیانه و له‌خۆگرتنى سه‌رجه‌م ئایینه‌کان و قبوڵکردنى ھه‌مو بیروباوه‌ڕه جیاوازه‌کان له سه‌رتاسه‌رى ھه‌رێمى کوردستان و عێراق و ته‌واوى جیهان. پاپاى کڵێساى کاسۆلیکی، پاپا فرانسیس دواى سه‌ردانه‌که‌ى بۆ هه‌ریه‌ک له پارێزگاکانى به‌غدا و نه‌جه‌ف و زیقار، ئه‌مڕۆ یه‌کشه‌ممه به سه‌ردانێک گه‌یشته هه‌ولێر و له فڕۆکه‌خانه‌ى نێوده‌وڵه‌تیى هه‌ولێر لهلایهن نێچیرڤان بارزانى سهرۆکى هه‌رێمى کوردستان و مه‌سرور بارزانى سهرۆکى حکومه‌ت و قوباد تاڵه‌بانى جێگرى سهرۆکى حکومه‌ت پێشوازى لێکرا. بڕیاره سبه‌ینێ دووشه‌ممه له رێگه‌ى فڕۆکه‌خانه‌ى نیوده‌وڵه‌تیى به‌غداوه بگه‌ڕێته‌وه ئیتاڵیا دواى سه‌ردانه سێ رۆژه‌که‌ى بۆ عێراق و هه‌رێمى کوردستان.
هاوڵاتى ئێواره‌ى ئه‌مڕۆ دواى ئه‌نجامدانى نوێژى قه‌داسه‌ت له‌یاریگاى فرانسۆ هه‌ریرى له‌شارى هه‌ولێر، پاپا فرانسیس پاپاى ڤاتیکان له‌ڕێگاى فڕۆکه‌خانه‌ى نێوده‌وڵه‌تى هه‌ولێره‌وه کوردستانى به‌ره‌و به‌غدا به‌جێهێشت. ئێواره‌ى ئه‌مڕۆ یه‌کشه‌ممه، هه‌ریه‌ک له نێچیرڤان بارزانى سهرۆکى هه‌رێم و مه‌سرور بارزانى سهرۆکى حکومه‌ت ماڵئاواییان له پاپا فرانسیس پاپاى ڤاتیکان کرد که ئه‌مڕۆ سه‌ردانى هه‌ولێرى کردببوو.
هاوڵاتى به‌ڕێوه‌به‌رى گشتى ته‌ندروستى سلێمانى وهک یه‌که‌م بهرپرسى که‌رتى ته‌ندروستى ڤاکسینى کۆرۆناى له جۆرى (سینۆفارم)ى چینى به‌کارهێنا و ڕاشیگه‌یاند:" پشت به‌خوا بڕێکى باش ڤاکسین بۆ پارێزگاى سلێمانى دابین ده‌که‌ین". له سه‌ره‌تاى ئه‌م مانگه‌دا بڕى 50 هه‌زار ژه‌مه ڤاکسینى کۆرۆنا گه‌یشته عێراق و بڕى پێنج هه‌زارى درا به هه‌رێمى کوردستان و له دوو ڕۆژى ڕابردوودا له هه‌ولێر و دهۆک ده‌ست کرا به کوتانى کارمه‌ندانى ته‌ندروستى له سه‌نته‌ره‌کانى کۆرۆنا. ئه‌مڕۆ له شارى سلێمانی، سه‌باح هه‌ورامی، به‌ڕێوه‌به‌رى گشتى ته‌ندروسستى دواى گه‌یشتنى پشکى شاره‌که له ڤاکسینى کۆرۆنا وهک یه‌که‌م بهرپرسى که‌رتى ته‌ندروستى خۆى کوتا. سه‌باح هه‌ورامى له هه‌ژمارى خۆى له فه‌یسبووک نووسیویه‌تی:"وهک یه‌که‌م که‌س له پارێزگاى سلێمانى و یه‌که‌م بهرپرسى ته‌ندروستى له هه‌رێمى کوردستان، له نه‌خۆشخانه‌ى (جمهوری) شارى سلێمانى ڤاکسینى دژى کۆرۆنام وه‌رگرت". ههروهها ئه‌وه‌شى ووتوه که"پشت به‌خوا بڕێکى باش ڤاکسین بۆ پارێزگاى سلێمانى دابین ده‌که‌ین به‌و ئومێده‌ى کاریگهرى باشى هه‌بێت".
هاوڵاتی پاپا فرانسیس بەرەو یاریگای فرەنسۆ هەریری بەڕێکەوت بۆ بەشداریکردن لە رێورەسمی ئایننی رۆژی یەکشەممەی مەسیحییەکان. لە شەقامەکانی هەولێری پایتەختی هەرێمی کوردستان خەڵک لە پیشوازیدا وەستاون بۆ هاتنی پاپا فرانسیس کە بڕیارە ریورەسمی ئایننی لە یاریگای فرەنسیۆ هەریری ئەنجام بدات. بڕیارە بە ئامادەبوونی ١٠ هەزار کەس پاپا فراسنسیس رێورەسمەکە بەڕیوە ببات و تێیدا وتارێک پیشکەش بکات. ماوەی سێ رۆژە پاپا فرانسیسی بە گەشتێک لە عێراقیدایە و سەردانی چەندین شار و ناوچەی جیاجیای وڵاتەکەی کرد بەتایبەتی ئەو ناوچانەی داعش وێرانی کردبوون و شوێنی نیشتەجێبوونی مەسیحییەکانی عێراق بوون.
هاوڵاتى وه‌زاره‌تى کار و کاروبارى کۆمه‌ڵایه‌تى حکومه‌تى هه‌رێمى کوردستان رایگه‌یاند:" تا ئێستا له زۆر شوێن و بواردا ژنان سه‌رزه‌نشت و ژێرچه‌پۆک ده‌کرێن و به بیانوى شه‌ره‌ف و ناوزڕاندنه‌وه هه‌ڕه‌شه‌یان لێده‌کرێت و زۆرجار وهک کاڵا مامه‌ڵه‌یان پێوه ده‌کرێت". ئه‌مڕۆ یه‌کشه‌ممه 7ى ئازارى 2021، له‌راگه‌یه‌ندراوێکدا، وه‌زاره‌تى کار و کاروبارى کۆمه‌ڵایه‌تى حکومه‌تى هه‌رێم رایگه‌یاند، زیاتر له سه‌ده‌یه‌که خه‌ڵکى له هه‌مو شوێنێکى جیهان، یادى رۆژى جیهانى ئافره‌تان ده‌که‌نه‌وه" ئه‌مڕۆ له سه‌را‌نسه‌رى جیهاندا ئافره‌تان له کایه‌کانى سیاسى و سه‌ربازى و دیپلۆماسى ئابورى و کۆمه‌ڵایه‌تیدا پێشه‌نگن و پێویسته له‌سه‌ر ئهو ئاسته مامه‌ڵه و خوێندنه‌وه‌ى بۆ بکرێت". ههروهها ئه‌وه‌شخراوه‌ته‌روو که" له هه‌مانکاتیشدا تا ئێستا له زۆر شوێن و بواردا ژنان سه‌رزه‌نشت و ژێرچه‌پۆک ده‌کرێن و به بیانوى شه‌ره‌ف و ناوزڕاندنه‌وه هه‌ڕه‌شه‌یان لێده‌کرێت و دورده‌خرێنه‌وه به بیانوى دابونه‌ریتى کۆمه‌ڵایه‌تى په‌راوێزده‌خرێن، زۆرجار وهک کاڵا مامه‌ڵه‌یان پێوه ده‌کرێت". هاوکات، وه‌زاره‌تى کار و کاروبارى کۆمه‌ڵایه‌تى ئه‌وه‌ى دووپاتکردووه‌ته‌وه که له کارنامه‌ى خۆیدا به جدى کار بۆ پێداچونه‌وه به‌و بارودۆخه‌دا ده‌کات و له رێگاى داموده‌زگاکانیه‌وه هه‌وڵى ئه‌وه‌ده‌دات روبه‌روى هه‌موو زوڵم چه‌وساندنه‌وه‌یه‌ک ببێته‌وه.
هاوڵاتى پاپا فرانسیس له به‌غداوه گه‌یشته فڕۆکه‌خانه‌ى نێوده‌وڵه‌تیى هه‌ولێر، ئه‌وه یه‌که‌م سه‌ردانى پاپا بوو بۆ هه‌ولێر و وهک سه‌ردانێکى مێژوویى ده‌بیندرێت. سهرۆکى هه‌رێمى کوردستانرایگه‌یاند: "ئێمه به هه‌موو پێکهاته‌کانى کوردستانه‌وه شانازى به سه‌ردانه‌که‌ى ده‌که‌ین و هه‌میشه له‌گه‌ڵ ئاشتى و دیالۆگداین". نێچیرڤان بارزانی، سهرۆکى هه‌رێمى کوردستان به پاپا فرانسیسى راگه‌یاند:"به‌ناوى هه‌رێمى کوردستانه‌وه زۆر به گه‌رمى به‌خێرهاتنى قه‌داسه‌تى پاپا فرانسیس ده‌که‌ین.. سه‌ردانیان رووداوێکى مێژوویى مه‌زنه و جێگه‌ى ئه‌وپه‌ڕى شانازى و خۆشحاڵییه، ئێمه به هه‌موو پێکهاته‌کانى کوردستانه‌وه شانازى به سه‌ردانه‌که‌ى ده‌که‌ین، بڕواى ته‌واومان به ئازادى و فره‌ئایینى هه‌یه". ههروهها سهرۆکى هه‌رێمى کوردستان باسى له‌وه‌شکرد، لێبوورده‌یی، پێکه‌وه‌ژیان و یه‌کدى قبووڵکردنى نێوان پێکهاته‌کان، ناسنامه و کولتوورى کوردستانییانه.
هاوڵاتى ئه‌مڕۆ یه‌ک شه‌ممه 7 ى ئازار نرخى نه‌وتى خاو له‌بازاره‌کانی جیهاندا به‌رزبووته‌وه‌و به‌رمیلێک نه‌وتى خاوى برێنت نزیکه له 70 دۆلار. نرخى به‌رمیلێک نه‌وتى خاوى برێنت به 69 دۆلار و 54 سه‌نت مامه‌ڵه‌ى پێوه ده‌کرێت. ههروهها نرخى به‌رمیلێک نه‌وتى خاوى ئه‌مه‌ریکى(ته‌کساس) به 66 دۆلار و 26سه‌نت مامه‌ڵه‌ى پێوه ده‌کرێت. هاوکات، نرخى به‌رمیلێک نه‌وتى ئۆپێک پڵه‌س به 62 دۆلارو 15 سه‌نت مامه‌ڵه‌ى پێوه ده‌کرێت. به‌رزبوونه‌وه‌ى نرخى نه‌وت به‌قازانجێکى زۆر ده‌شکێته‌وه بۆ وڵاتانى ئۆپێک پڵه‌س و سودێکى زۆرى بۆ داهاتى حکومه‌تى عێراق و هه‌رێمى کوردستان هه‌یه که به‌رێژه‌ى له‌سه‌دا 85% پشت به‌داهاتى نه‌وتى فرۆشراو ده‌به‌ستن.
