پهرلهمانتارێکى یهکێتى: عێراق و ههرێم بۆ چهند مانگێک رێککهوتن دهکهن و نهوتیش رادهست دهکرێت
ئارا ئیبراهیم ئهندامێکى لیژنهى دارایى له پهرلهمانى عێراق دهڵێت حکومهتى عێراق و ههرێم بۆ چهند مانگێک رێککهوتن دهکهن و دهبێت ههرێمیش نهوت رادهستى بهغدا بکات. ئێوارهى ئهمڕۆ ههینى 1ى ئایارى وهفدى حکومهتى ههرێم بهسهرۆکایهتى قوباد تاڵهبانى، جێگرى سهرۆکى حکومهت و وهزیرانى دارایى و پلاندانان و سکرتێرى ئهنجومهنى وهزیران و سهرۆکى دیوانى ئهنجومهنى وهزیران گهڕانهوه ههولێر پاش ئهنجامدانى زنجیرهیهک کۆبوونهوه. شیروان زرار، ئهندامى لیژنهى دارایى له پهرلهمانى عێراق لهلێدوانێکدا بههاوڵاتى وت" وهفدى حکومهتى ههرێم ههفتهى ئاینده جارێکى دیکه دهچنهوه بهغدا بۆ گهیشتن به رێککهوتن لهسهر نهوت و بودجه، چاوهروان دهکرێت بۆ چهند مانگێک رێکهوتن بکرێت، بهڵام دهبێت حکومهتى ههرێم نهوت رادهست بکات". ناوبراو ئهوهشى دووپاتکردهوه حکومهتى ههرێم دهمێکه ئامادهیى نیشانداوه نهوت رادهستى بهغدا بکات که رۆژانه 250 ههزار بهرمیل نهوته، بهڵام بههۆى کێشهو ئاڵۆزى سیاسیى عێراقهوه نهتوانرا جێبهجێ بکرێت. حکومهتى ههرێم کوردستان دووپاتى دهکاتهوه که چۆن پابهند بوو به تهواوى بڕگهکانى یاساى بودجهى 2019 پابهندیش دهبێت بهو خاڵانهى که له لێگگهیشتنى که له رۆژى 12 کانوونى یهکهمى 2019 له نێوان حکومهتى ههرێم و حکومهتى فیدراڵ رێککهوتنى لهسهر کراوه. بهپێى ئهو بهدواداچونانهى هاوڵاتى کردوویهتى، بهغدا ئاماده نییه هیچ بڕه پارهیهک بۆ حکومهتى ههرێم رهوانه بکات بهبێ رادهستکردنى 250 ههزار بهرمیل نهوتى رۆژانه. سهرچاوهیهک له حکومهتى ههرێم بۆ هاوڵاتى، ئاماژهى بهوهکرد، وهفدى حکومهتى ههرێم کۆمهڵێک پێشنیارى لهبهغدا وهرگرتووه بۆ گهیشتن بهرێککهوتن و بریاره لهناو ئهنجومهنى وهزیران کۆى پێشنیارو خاڵهکان تاوتوێ بکرێت و جارێکى دیکه وهفدى ههرێم ههفتهى ئاینده بچێتهوه بهغدا. ههروهها ئهوهشى روونکردهوه ئهگهر رێککهوتن لهنێوان بهغداو ههولێردا بکرێت حکومهتى ههرێم بهم زوانه دهست دهکات به دابهشکردنى موچه.
هاوڵاتى محمهد ئۆجهلان تهواوی وردهکارییهکانی پهیوهندییه تهلهفونییهکهی لهگهڵ عهبدوڵا ئۆجهلان ڕێبهری پارتی کرێکارانی کوردستان (پهکهکه) ئاشکرا دهکات و جهختلهوه کردووهتهوه که "پێویسته پارتى و یهکێتى نهکهونه ناو ئهو جۆره لێکدانهوه و حساباتانهوه و بڵێن (ئێمه شهڕ دهکهین و له بهرامبهریشدا دهوڵهتمان پێدهدهن)" لهرۆژی 27ى نیسانى 2020 عهبدوڵا ئۆجالان(ئاپۆ) رێبهری پارتی کرێکارانی کوردستان له ڕێگهى تهلهفۆنهوه لهگهڵ خانهوادهکهى قسهیکرد، ئهو پهیوهندییه که لهگهڵ محهمهد ئۆجالان ئهنجامدرا 20 بۆ 25 خولهک بهردهوام بووه محهمهد ئۆجهلان لهچاوپێکهوتنێکیدا لهگهڵ ئاژانسی میزۆپۆتامیا، داواتر میدیاکانی نزیک لهپارتی کرێکارانی کوردستان بڵاویانکردهوه ڕایگهیاند:" عهبدوڵا ئۆجهلان ڕهخنهی لهئهگهری دوباره بوونهوهی شهڕی ناوخۆ لهنێوان کورداندا گرتووهو بۆ ئهو مهبهستهش ئاماژهی بۆ پهیمانه 10 خاڵییهکهى ساڵى 1982 که لهگهڵ ئیدریسى باوکى نێچیرڤان بارزانى واژوی کردووه. محهمهد ئۆجالان بهم شێوهیه باس له دیالۆگى نێوان خۆى و ئۆجالان له رێگهى تهلهفونهوه دهکات و دهڵێت "سهرهتا به منى وت، کاتمان زۆر سنورداره. بۆ شیکردنهوهى دۆخهکه کاتێکى درێژمان لهبهردهست نییه. دهبێت لهبارهى بابهته پێویستهکانهوه قسه بکهین". ههروهها عهبدوڵا ئۆجهلان سهرهتا باسى رووداوهکانى باشوورى کوردستان کرد( به سهرۆکم وت لهنێوان قهندیل، پهدهکه و یهنهکهدا کێشهى گهوره دروست بووه. له ڕۆژهڤى گهلدا ئهو کێشهیه ههیه. دواتر وتم ڤایرۆسى کۆرۆنا ههیه) عهبدوڵا ئۆجهلان باسى پهتاکهى نهکرد. سهرۆکایهتى زیاتر لهبارهى کێشهى نێوان قهندیل و حکومهتى ههرێمى کوردستانى باشوور قسهى کرد. ئێمه لهبارهى ئهو پرسهوه قسهمان کرد. سهرۆکایهتى لهبارهى ئهوه دۆخهوه قسهمان کرد و سهرۆکایهتى لهبارهى پێشهاتهکانى باشوورى کوردستانهوه وتی، "ئهوه سیاسهتێکه که کورد به دهستى کورد به کوشت بدهن و بیانده بهشهڕدا. کورد هیچ سوودێک لهو سیاسهته بهدهستناهێنێت، ئهو سیاسهته سوود به گهلى تورکیاش ناگهیهنێت پێویسته پهدهکه و یهنهکه و پارتهکانى تر و بزوتنهوه کوردیهکان نهکهونه ناو ئهو جۆره لێکدانهوه و حساباتانهوه و بڵێن 'ئێمه شهڕ دهکهین و له بهرامبهریشدا دهوڵهتمان پێدهدهن' ئهوه نابێت و قبوڵ ناکرێت. پێویسته یهکێتیى نهتهوهیى به بناغه وهربگیرێت. پێویست بوو ٤٠ ساڵ لهمهوبهر یهکێتیى نێوان کوردان دروست بکرایه. ئهوانهى لهوێ دهژین کوردن. ئهگهر خوێن بڕژێت، کهس ناتوانێت له ژێر بارهکهى بێته دهرهوه. ئهمه پهیامى منه ههم بۆ قهندیل و ههمیش بۆ حکومهتى ههرێم. ههروهها ئهمه پهیامى منه بۆ بنهماڵهى بارزانی، بنهماڵهى تاڵهبانی، کهسایهتییهکان و ههموو خهڵکى باشوور. کورد پێویستى به شهڕ و خوێنڕشتن نییه. کورد پێویستى به یهکێتى ههیه. کورد پێویستیى بهوه نییه بڵێت، ئهم شوێنه بۆ من ئهو شوێنه بۆ تۆ. کورد پێویستى به ئاشتى و یهکێتى ههیه. بهبڕواى من ئهوهش گهورهترین پهیامه." محهمهد ئۆجالان باسى ئهوهشیکرد، رێبهرى گهلى کورد عهبدوڵلا ئۆجالان پرۆتۆکلى ١٠ خاڵیى ساڵى ١٩٨٢ى ئیمزاکراو لهگهڵ ئیدریس بارزانیى باوکى نێچیرڤان بارزانى وهبیرهێنایهوه و ڕایگهیاند، ئیدى پێویسته به پێى پرۆتۆکۆلهکه لهنێوان کورددا شهێ روو نهدات و خوێن نهڕژێت و وتی، 'سهرۆک وتی، حکومهتى باشوور، بنهماڵهى بارزانى و سهرۆکى حکومهت، ههروهها یهنهکه، که پشتگیرى له حکومهت دهکات، جهلال تالهبانیش پرۆتۆکۆلهکهیان قبوڵ کردووه. سڵاوى بۆ ئهو بنهماڵانه نارد. سهرۆک بۆ ههڤاڵانى قهندیل و بنهماڵهى بارزانى و تاڵهبانى وتی، ئیدى ڕژاندنى خوێن له نێوان کوردندا قبوڵناکرێت. ههم گهل و ههم ئێمهش قبوڵى ناکهین. سهرۆک وتی، ئهگهر کهموکورتییهکیش ههبێت، پێویسته به دیالۆگ چارهسهر بکرێت و ئاشتى بهدێ بێت. رێگاى یهکێتیى نێوان کوردان به رۆژههڵات، باشوور، رۆژئاوا و باکووردا تێدهپهڕێت. سهرۆک وتیشى 'پێویسته ئێدى کورد له شوێنێکدا لهسهر خاڵێک ڕێکبکهون و کێشهکانى نێوانیان به دیالۆگ چارهسهر بکهن. ئهو کهسانهى که دهتوانن ئهمهش بکهن بنهماڵهى بارزانى و تاڵهبانى و ههڤاڵانى قهندیلن. هیواى ئێمه و هیواى گهلهکهمان ئهوهیه، که خوێنى کورد به دهستى کورد نهڕژێنرێت." محهمهد ئۆجالان ڕاشیگهیاند، ئۆجالان باسى ڕۆژئاواى کوردستانیشى کرد و لهبارهى ئهو بابهتهوه ڕایگهیاندووه، "ئهوهندهى ئاگادارم دۆخى ڕۆژئاوا باش نییه و خراپیش نییه. سهرۆک وتی، حیزب و دهزگاکانى ڕۆژئاوا رێکخستبوونى دیموکراسییان گهوره نهکردووه و زۆر بچووک ماونهتهوه. بهو بچووکییه هیچ کێشهیهک چارهسهر ناکرێت، ههتا هێزێک دروست نهبێت چارهسهرى دروست نابێت، بۆیه پێویسته ڕێکخستنکردن بهرفراوانتر بکرێت. له ههمانکاتدا پێویسته له ههر چوار پارچه ڕێکخستن بههێزتر بکرێت. له دۆخى ڕێکخستن و بههێزبووندا چارهسهرى دروست دهبێت. سهرۆک بهم شێوهیه بهردهوامیى به قسهکانیدا و وتى 'بهڵام ئێمه نزیکایهتیى ئهوهى با دوکان بچوک بێت و هى من بێت قبوڵ ناکهین. دوکانى بچوک نه بۆ کورد و نه بۆ گهلانى تر پێویست ناکات. پێویسته دوکان گهوره بێت و ههموو کهسێک نوێنهرایهتیى خۆى لهو دوکانهدا ببینێت. ئهو دوکانه هى نهتهوه و مهزههبێت نییه و حیزبهکهمان ههرگیز ئهوه قبوڵ ناکات. و پارتێک نهبێت و ئهوه قبوڵ ناکرێت. به ناوى نهتهوه و مهزههبهوه رێکخستنبوون نابێت. بۆ یهکێتیى دیموکراتیک، ئێوه حیزبى پێشکهوتن و بهرهوپێشچوون دروست بکهن و گهورهى بکهن، ئهوه بۆ ئێوه باش دهبێت". ئۆجالان له بهردوامیى قسهکانیدا وتویهتى "به پێى مهزهندهکانم لهناو ئهو هێزانهدا ههندێک کهس به باشى بهرانبهرم ناجووڵێنهوه و سهیرم ناکهن. لهوانهیه باش سهیرم نهکهن، بهڵام ههموو دونیا دهزانێت من ٥٠ ساڵه چیدهکهم. من و ئهو ههڤاڵانهى لهگهڵمن له ژووره تاکهکهسییهکانى زینداندا ههتاکو له دهستمان بێت بۆ ههڤاڵانمان شتى باش دهکهین. ئهگهر کهسانێک راست و دروست لێکدانهوهم بۆ نهکهن، ئهوه قبوڵ ناکرێت. ههموو شتێک لهبهرچاوه و هیچ شتێک له گۆڕێ نییه بۆ شاردنهوه. ئهوهتا له گۆڕهپانهکه کێشهى گهوره ههیه و دهبێت ههموو کهسێک بۆ ئهوه بهشێوهیهکى راست و دروست کار بکات. ئهوهتا له گۆڕهپانهکاندا خوێن دهڕژێت، ئهگهر تۆ ببیت به هێز، دهتوانێت رێگرى لهو خوێنڕشتنه بگریت. لهبهر ئهوهش پێویسته ههموو کهسێک لهسهر ئهو بنهمایه، تێکۆشان و بۆچوونى بهمشێوهیه بێت".
شاناز حهسهن وتەبێژى وەزارەتى خوێندنى باڵا و توێژینەوەى زانستى رایگهیاند له 2ى مایس ى 2020وه دهست دهکرێت به خوێندنى ئۆنلاین له ههموو زانکۆ حکومى و تایبهتهکاندا و دهڵێت" داوا لە سەرۆکایەتی ئەنجومەنی وەزیران کراوه لە ڕێگەی وەزارەتی گواستنەوە و گەیاندن داوا لەسەرجەم کۆمپانیاکانی ئینتەرنێت بکرێت کە پاکێجی تایبەتی ئینتەرنێت بدەن بە زانکۆکان و مامۆستایان و خوێندکاران". عەباس ئەکرەم وتەبێژى وەزارەتى خوێندنى باڵا و توێژینەوەى زانستى لهچاوپێکهتنهکهى لهگهڵ هاوڵاتى جهخت لهوه دهکاتهوه وەزارەتی خوێندنی باڵا و توێژینەوەی زانستی لە ڕێگای ئەنجومەنی وەزیرانەوە کار دەکات بۆ چارەسەرکردنی ئەو گرفتە یاسایی و داراییانەی کە دێنە ڕێگای جێبەجێکردنی ئەم پرۆسەیە. ئهمرۆ پێنجشهممه 30نیسانى2020 ،عەباس ئەکرەم وتەبێژى وەزارەتى خوێندنى باڵا و توێژینەوەى زانستى له چاوپێکهتنێکدا لهگهڵَ هاوڵاتى ئاماژهى بۆ ئهوهکرد" دوو رۆژى دیکه دهست دهکرێت به خوێندنی ئەلکترۆنی بە شیوازی (پاڵپشتکاری) بەمەبەستی تەواوکردنی ئەو بەشە کەمەی پرۆگرامی خوێندنی ئەمساڵ کە نەخوێنراوە". زیاتر له دوو مانگه بههۆى بڵاوبونهوهى ڤایرۆسى کۆرۆنا له ههرێمى کوردستان تهواوى پرۆسهى خوێندن راگیراوه. وتەبێژى وەزارەتى خوێندنى باڵا و توێژینەوەى زانستى وتیشى" وهزارهت داواى لە سەرۆکایەتی ئەنجومەنی وەزیران کردووه کە لە ڕێگەی وەزارەتی گواستنەوە و گەیاندن داوا لەسەرجەم کۆمپانیاکانی ئینتەرنێت بکرێت کە پاکێجی تایبەتی ئینتەرنێت بدەن بە زانکۆکان و مامۆستایان و خوێندکاران و قوتابییان بەشێوەیەک کە خێرایی و نرخەکەی گونجاو بێت و ئەڕکی سەرشانییان کەم بکاتەوە". وتهبێژهکهى خوێندنى باڵا جهختى لهوهشکردهوه" لە چوارچێوەی سەربەخۆیی زانستی و ئەکادیمی دەستەڵات دەدرێتە زانکۆکان بۆ ئەوەی سەربەست بن لە بەکارهێنانی هەر جۆرە پلاتفۆرم و ئەپلیکەیشنێک کە لەگەڵ تایبەتمەندێتی زانکۆکانیاندا دەگونجێت". لهبارهى خوێندنى (دبلۆم - ماستهر- دکتۆرا)وه عەباس ئەکرەم ئهوهى خستهڕوو " ئەو قوتابی و خوێندکارانەی کە پێشتر دەستیان بە پڕۆسەی خوێندنی باڵا کردووە و لە قۆناغەکانی (کۆرسات، توێژینەوە، گفتوگۆی نامە)-دان ئەوا بە هەمان شێوازی خوێندنی ئەلکترۆنی درێژە بە پرۆسەی خوێندن دەدەن". هەروەها رونیشیکردهوه" ئەو قوتابی و خوێندکارانەی کە پێویستیان بە بەکارهێنانی تاقیگە هەبێت، دوای ڕەزامەندی سەرۆکایەتی زانکۆ، هاوکاری دەکرێن بۆ وەرگرتنی ڕەزامەندی لایەنە پەیوەندیدارەکان بۆ ئەوەی بتوانن کارەکانیان لە تاقیگەکان ئەنجام بدەن بەمەرجی پابەندبوون بە رێکارە تەندروستییەکان". عەباس ئەکرەم ئاماژهى بۆ ئهوهشکرد" وەزارەتی خوێندنی باڵا و توێژینەوەی زانستی لە ڕێگای ئەنجومەنی وەزیرانەوە کار دەکات بۆ چارەسەرکردنی ئەو گرفتە یاسایی و داراییانەی کە دێنە ڕێگای جێبەجێکردنی ئەم پرۆسەیە". لهکۆتایدا وتهبێژى وهزارهتى خوێندنى باڵا و توێژینهوهى زانستى خوێندکاران و کهسوکاریان دڵنیادهکاتهوه که بهردهوام(دەزگای سەرپەرشتی و دڵنیای جۆری) و (فەرمانگەی خوێندن و پلان دانان و بەدواداچوون) لە وەزارەتی خوێندنی باڵا و توێژیەوەی زانستی بەدواداچوونی بەردەوام دەکەن بۆ دڵنیابوون لە چۆنییەتی بەڕێوەچوونی پرۆسەی خوێندنی ئەلکترۆنیو وتى" خوێندکاران و کهسوکاریان دڵنیادهکهینهوه خوێندنی (٢٠١٩-٢٠٢٠) بەفیڕۆ ناچێت و بە لەبەرچاوگرتنی بارودۆخەکە ڕێکاری زانستی پێویست دەگیرێتە بەر بۆ پاراستنی پرۆسەی خوێندن".
ئارا ئیبراهیم ئهندامێکى فراکسیۆنى یهکێتى له پهرلهمانى کوردستان دهڵێت "بێدهنگ نابین لهم دۆخهى ئێستا ههیهو وهزیره پهیوهندیدارهکان بانگێشتى پهرلهمان دهکهین و دهبێت لێپرسینهوه بکرێت و وهڵامى ئهم دۆخهى ئێستا بدهنهوه". ئهمڕۆ چوارشهممه 29ى نیسانى 2020 رێواز فایهق، سهرۆکى پهرلهمانى کوردستان رایگهیاند که له 2ى ئایارهوه کۆبونهوهکانى پهرلهمانى کوردستان دهستپێدهکهنهوه. لوقمان وهردى، ئهندامى فراکسیۆنى یهکێتى له پهرلهمانى کوردستان لهلێدوانێکدا بههاوڵاتى وت" ئهمڕۆ سهرۆکى پهرلهمان لهگهڵ سهرۆکى فراکسیۆنهکان کۆبونهوهى کردووهو جهختلهوه کراوهتهوه که له 2ى ئایارهوه کۆبونهوهکان دهستپێدهکاتهوه بهرێکاره تهندروستییهکانهوهو وهزیره پهیوهندیدارهکان بانگێشتى پهرلهمان دهکرێن". ناوبراو وتیشى:" وهک فراکسیۆنى یهکێتى له وهزیرهکانى خۆمانهوه دهستپێدهکهین، به ئینسافهوه دهڵێم ههموو فراکسیۆنهکان لاریان نهبووه له بانگێشت و لێپرسینهوهى وهزیره پهیوهندیدارهکان کهدهبێت وهڵامى ئهم دۆخهى ئێستامان بدنهوهو هاوڵاتیان له دۆخى دارایى ئاگاداربن که پێدانى موچه حهقێکى شهرعیهو دهبێت بزانرێت چۆن دابهش دهکرێت". وهفدێکى حکومهتى ههرێم بهسهرۆکایهتى قوباد تاڵهبانى، جێ"رى سهرۆکى حکومهتى ههرێم له دوێنێ سێشهممهوه له بهغدایه بۆ چارهسهرى پرسى موچهى فهرمانبهرانى ههرێم، لوقمان وهردى ئهوهشى روونکردهوه که دهبێت پهرلهمانى کوردستان لهم دۆخهدا هاوتهریب لهگهڵ کارهکانى حکومهتى ههرێم پرسى دارایى و موچهى فهرمانبهرانى ههرێم تاوتوێ بکات. ئهو پهرلهمانتارهى یهکێتى ئهوهشى دووپاتکردهوه که رێواز فایهق سهرۆکى پهرلهمان جهختى لهوه کردووهتهوه که بانگێشتى وهزیرهکان بۆ پهرلهمان دهستپێدهکهن، وتیشى:" سهرۆکى پهرلهمان له 29ى 3دا لهکۆنگرهى رۆژنامهوانى لهگهڵ پارێزگارى ههولێر باسى لهوهکرد که حکومهت دهبێت قهرهبوى ئهو کهسانه بکاتهوه که بژێویان لهسهر کهسابهت و کارى رۆژانهیه، حکومهت لیژنهیهکى سێ کهسى پێکهێناوهو تا ئێستا کۆنهبونهتهوه، مهعقول نییه حکومهتى ههرێم مانگێکى بهسهردا تێپهر بووهو سێ کهس کۆنهبونهتهوه، چونکه ئهگهر حکومهت بریارى لهسهر نهدات پهرلهمان بهرێکارى خۆى کارى لهسهر دهکات". ئهو پهرلهمانتارهى یهکێتى ئهوهشى روونکردهوه که دهبێت حکومهتى ههرێم لهسهرجهم باج و رسوماتهکان خۆش ببێت و بارگرانى سهر شانى هاوڵاتیان و کاسبکاران کهمبکاتهوه.
ئارا ئیبراهیم جێگرى بهڕێوهبهرى تهندروستى سلێمانى ئاماژه بهوه دهدات لهکۆى 13 بۆ 14 ههزار کارمهند و پزیشک، نیوهیان زیاتر مانگرتنیان راگهیاندووهو دهشڵێت:" وهزارهتى دارایى نهچووه ژێربارى ئهوهى کهى موچه دابهش دهکات. هێرش سهلیم، جێگرى بهڕێوهبهرى تهندروستى سلێمانى لهلێدوانێکدا بههاوڵاتى وت"مانگرتنى کارمهندان سهندیکاى کارمهندان رایگهراندووهو له تاک و تهراوه بووه بهگشتى مانگرتنهکه و سهرتاسهرییه". دهربارهى پزیشکان، جێگرى بهڕێوهبهرى تهندروستى سلێمانى ئاماژهى بهوهکرد پزیشکان سێ بهشن، پزیشکانى موقیم ئهقدهم ئهوان ههموویان مانگرتنیان راگهیاندووهو دهستیان پێکردووه، بهڵام پزیشکانى دیکه لهرۆژى 5 شهممه کۆبونهوه دهکهن و بڕیار لهسهر مانگرتن دهدهن. لهکۆى 13 بۆ 14 ههزار کارمهند و پزیشک، نیوهیان مانگرتنیان ئهنجامدراوه بهپێى وتهى جێگرى بهڕێوهبهرى تهندروستى سلێمانى دکتۆر هێرش سهلیم، وتیشى:" بههۆى کۆرۆناوه بهشێک له خزمهتگوزارییه تهندروستییهکانمان راگرت بۆیه مانگرتنهکه وهک پێویست دیار نییه". ناوبراو جهختى لهوهشکردهوه که لهگهڵ وهزارهتى تهندروستى گفتوگۆیان کردووهو پێشتریش هۆشداریان داوهته حکومهتى ههرێم که موچه دابهش نهکرێت مانگرتن ئهنجام دهدهرێت، وتیشى:" وهزارهتى تهندروستى وتى هیچ شتێکم لانییه تا بهڵێنى لهسهر بدهم، قسهمان لهگهڵ وهزارهتى دارایى کرد ئهوانیش نهچونه ژێربارى ئهوهى له چ کاتێکدا موچهو شایسته داراییانهى تهندروستى دهدهن". قوباد تاڵهبانى، جێ"رى سهرۆکى حکومهتى ههرێم بههاوڕێیهتى وهزیرى دارایى و پلاندانان و وهزیرى ههرێم بۆ کاروبارى بهغداد و سکرتێرى ئهنجومهنى وهزیران ئهمڕۆ گهیشتونهته بهغدا بۆ چارهسهرکردنى پرسى موچهى فهرمانبهرانى ههرێمى کوردستان، که بهپێى یاساى بدوجهى 2019 عێراق، مانگانه بڕى 453 ملیار دینار بۆ موچهى فهرمانبهرانى ههرێم رهوانه دهکرا، بهڵام ئهمیندارێتى ئهنجومهنى وهزیران ناردنى موچهى فهرمانبهرانى ههرێمى راگرتووه بههۆى پابهند نهبوونى ههرێمى کوردستان به رادهستنهکردنى 250 ههزار بهرمیل نهوتى رۆژانهوه. جێگرى بهڕێوهبهرى تهندروستى سلێمانى باسى لهوهکرد تهنها موچه نییه، بهڵکو حکومهتى ههرێم پارهى پزیشکانى راوێژکار(بهدهل عیادات) و حهوافز خهرج ناکات" پێشتر لهبهشى تیشک بۆ نهخۆشییهکانى شێرپهنجه لهسهدا 80% داهاتهکهى دهدرا به پزیشک و کارمهندان و لهسهدا 20% بۆ حکومهت بوو له بهیانى کاتژمێر 8 تا 11 شهو کار دهکراو نهخۆش بهرێدهکرا و لۆدێکى زۆر لهسهر ئێمه ناماو خهڵکێکى زۆر سوود مهندبوو تێیدا، ئێستا حکومهت ئهوهشى نههێشتووهو پزیشک و کارمهندان تهنها دهوامى بهیانیانى خۆیان دهکهن". ئهنجومهنى پارێزگاى سلێمانى خهریکى ئامادهکردنى پڕۆژهیهکن بۆ لامهرکهزى دارایى و کارگێڕى بۆ پارێزگاى سلێمانى و ههڵهبجهو ئیداره سهربهخۆکانى راپهرین و گهرمیان، دهربارهى ئهوهى تا چهند لامهرکهزیهت کهرتى تهندروستى دهبوژێنێتهوه، هێرش سهلیم وتى:"لامهرکهزیت له دواى 2009 بابهت بووه، پێشتر یهکێتى و پارتى لهگهڵیدا نهبوون، ئێستا فراکسیۆنى سهوز له ئهنجومهنى پارێزگا لهگهڵیدان و هاتونهته سهر ئهو قهناعهته و ئهوه باشترین چارهسهره بۆ کهرتى تهندروستى سهرجهم کهرتهکانى دیکهى ژیان". جێگرى بهڕێوهبهرى تهندروستى سلێمانى هۆشدارى دهداته حکومهتى ههرێم که دواکهوتنى موچهو شایسته داراییهکان مهترسییهکانى کۆرۆنا زیاتر دهکات و ئهوهى روونکردهوه که هێشتا حاڵهتهکانى ڤایرۆسى کۆرۆنا بوونیان ههیه"جگه له مهترسى کهمبونهوهى خزمهتگوزارییه تهندروستییهکان، مهترسى کۆرۆناشى دێته سهر بۆیه پێویسته حکومهتى ههرێم ههوڵى جدى بدات بۆ چارهسهرکردنى موچهو شایسته داراییهکان".
کاکەلاو عەبدوڵا وتهبێژی سوپای نیشتمانی لیبیا رایگەیاند توركیا 17 ههزار چهكداری تیرۆریستی سوری بۆ شهڕ له دژیان هێناوەتە لیبیا و وتیشی: بەهاوکاری تورکیا حکومەتی ویفاقی لیبیا هێرشی کردووەتەسەر شاری تەرهونە. ئهحمهد ئهلمسماری وتهبێژی سوپای نیشتمانی لیبیا، کە خهلیفه حهفتهر سەرۆکایەتی دەکات، بە رۆژنامهی شهرق ئهلئهوسهتی سعودی راگەیاند "توركیا 17 ههزار چهكداری تیرۆریستی سوری بۆ هێناوەتە لیبیا" تا شانەبەشانی سوپای حکومەتی ویفاقی نیشتمانی شەڕ بکەن بەسەرکردایەتی فائز سەراج. بەپێی وتەی ئەلمسماری، لەو 17 هەزارە نزیكهی 1800 چەکداریان به برینداری گهڕاونهتهوه سوریا و زیاتر له ههزاری تریان كوژراون. ئەلمسماری ئەوەشی خستەڕوو کە بەیارمەتی فرۆکەی بێ فرۆکەوان و سەربازی تورکی، حکومەتی ویفاقی نیشتمانی "لەئۆپەراسیۆنێکی گەورەدا لە حەوت بەرەوە هێرشیان کردەسەر تەرهونە" بەڵام نەیانتوانیووە لە سنوری شارەکەش نزیك ببنەوە. تەرهونە 88 کم دوورە لە باشوری رۆژهەڵاتی تەرابلوسی پایتەختەوە و بنکەیەیکی سەرەکی سەرچاوەی ئۆپەراسیۆنەکانی سوپای نیشتمانی لیبیایە. بەپێی وتەی چاودێران، لەدەستدانی ئەمشارە دۆرانێکی گەورە دەبێت بۆ خەلیفە حەفتەر و تەوژمی هێز پێچەوانە دەکاتەوە. لەسەرەتایی نیسانی ئەمساڵەوە حکومەتی ویفاقی نیشتمانی هێرشێکی گەورەی پێچەوانەی دەستپێکرد بۆ سەر سوپای نیشتمانی لیبیا بۆ گرتنەوەی ئەو ناوچانەی لەدەستیدابوو لە باکوری رۆژئاوای لیبیا. تا ئێستا ئۆپەراسیۆنەکە سەرکەوتوو بووە و فائز سەراج توانیویەتی سێ هەزار مەتر چوارگۆشە بگرێتەوە. ئەمە لەکاتێکدایە سوپای نیشتمانی لیبیا بە سەرکردایەتی خەلیفە حەفتەر لە نیسانی ساڵی رابردوو توانی زۆربەی شارەکانی لیبیا بگرێت و تەنها تەرابلوسی پایەتەختی مابوو کە لەژێر دەستی سەراجدا بوو، بەڵام بەهۆی دژایەتی تورکیاوە ماوەی ٦ مانگە نەیتوانیوە بەرەوپێش بڕوات و لەئێستادا لە پاشەکشەدایە.
ئارا ئیبراهیم سهرۆکى فراکسیۆنى یهکێتى له ئهنجومهنى پارێزگاى سلێمانى دهڵێت لیژنهیهک له نوێنهرانى فراکسیۆنهکانى ئهنجومهن لهم یهک دوو رۆژهدا پڕۆژهیهکى لامهرکهزى کارگێڕى و دارایی ئاماده دهکهن و دواتر دهدرێته ئهنجومهنى وهزیران. رێکهوت زهکى، سهرۆکى فراکسیۆنى یهکێتى له ئهنجومهنى پارێزگاى سلێمانى لهلێدوانێکدا بۆ هاوڵاتى ئاماژهى بهوهکرد پێشتر یاداشتێکییان ههبووه که 14 ئهندام واژۆیان لهسهر کردووه بۆ دروستکردنى لیژنهیهک، دیاره یاداشتهکه چۆته بهردهم سهرۆکایهتى ئهنجومهنى پارێزگاو لهگهڵ فراکسیۆنهکاندا کۆبونهوه کراوه، لیژنهیهک پێکهێندراوه لهههموو فراکسیۆنهکان. رێکهوت زهکى وتیشى:"مهبهست لهپێکهێنانى لیژنهکه دابهزاندنى دهسهڵاتى دارایى و کارگێڕییه بۆ پارێزگاى سلێمانى و پارێزگاى ههڵهبجهو ئیداره سهربهخۆکانى گهرمیان و راپهرین، ئهزانین له بابهتى موچه ئهزمهیهکى گهوره ههیهو خهڵک نیگهرانه، لهبابهتى خزمهتگوزارییهکانیش ئهزمهیهکى دیکه روبدات، خهڵکى ئهم سنوره دهمێکه ههست بهوه دهکات که ئهو غهدرهى لێى دهکرێت و حهقى پێنهدراوه، بۆ چارهسهرى ئهم پرسه لامهرکهزى دارایى و کارگێری پێویسته". سهرۆکى فراکسیۆنى یهکێتى له ئهنجومهنى پارێزگاى سلێمانى نمونهى ئهوه دههێنێتهوه که ماڵێک لهقهزاى چهمچهماڵ له هاویندا به 15 رۆژ جارێک ئاوى خواردنهوهى بۆ دهچێت، لهکاتێکدا کۆمپانیاى کۆرمۆرى غاز لهو سنورهدایه خهڵکى ناوچهکه سوودمهند نین لێى وهک پێویست، وتیشى:" ههرچى شوێنى دنیا ههیه لامهرکهزى ئیدارى و دارایى بووهته هۆى داهێنان و پێشکهوتن و زیانى گهوره له مهرکهزییهتهوه دروست بووه". رێکهوت زهکى پێشیوابوو خهڵک کێشهى نهبوونى خزمهتگوزارى ههیهو "دهسهڵاتیش کێشهى نهبوونى دهسهڵاتى ههیه له سلێمانیدا، دهسهڵاتى دارایشى پێویسته بۆ ئهوهى خزمهتى خهڵکهکهى خۆشت بکهیت". هاوکات، ئهوهشى روونکردهوه که هێشتا پرۆژهى لامهرکهزى دارایى و کارگێریان ئاماده نهکردووه، بهڵام"، بێگومان پرۆژهکهمان روو له ئهنجومهنى وهزیرانه، پێویستمان بهوه ههیه که ئهوانهى سهنگ و قورساییان له سلێمانیدا ههیه دڵسۆزو خهڵکى ئهم شاره دهزانن پشتگیرى لامهرکهزى بکهن". بهپێى ئهو بهدواداچونانهى هاوڵاتى کردوویهتى نزیکهى سهد پڕۆژهى گرنگ که لهنێویاندا نزیکهى 15 دانهیان ستراتیژین ئاماده کراوه بۆ پارێزگاى سلێمانى و ههڵهبجهو ئیداره سهربهخۆکانى گهرمیان و راپهرین.
شاناز حهسهن وتهبێژى تهندروستى حکومهتى ههرێم رایگهیاند ناتوانرێت به تۆمارکردنى ههر حاڵهتێکى نوێى ڤایرۆسهکه ناوبنرێت شهپۆلى دووهمى کۆرۆنا و دهڵێت" حاڵهتى نوێ لهئاستى چاوهڕوانکراودایه". محهمهد قادر، وتهبێژى تهندروستى حکومهتى ههرێمى کوردستان لهلێدوانێکدا به سایتى هاوڵاتى وت" شتێکى ئاساییه که ماوهیهک حاڵهت تۆمار نهکرێت و دواتر حاڵهتى توشبون تۆماربکرێت و ههبێت، چونکه ماوهى دهرکهوتنى ئهو ڤایرۆسهلهکهسێکدا دهکرێت تا دوو ههفتهش دوابکهوێت و بۆیه ئههم ههر شهپۆلى یهکهمى توشبونه و مهترسیهکه وهک خۆى ههیه و بهردهوامه و لهکاتى تۆمارنهکردنى حاڵهتیش مهترسیهکه ههر بهردهوامى دهبێت". لهدواى ئهوهى ماوهى 4رۆژ بۆ ههفتهیهک لهههرێمى کوردستان هیچ حاڵهتێکى نوێى ڤایرۆسى کۆرۆنا تۆمارنهکراو، 10حاڵهتى تر لهشار و ناوچه جیاوازهکان تۆمارکران. وتهبێژى تهندروستى وتیشى" ئهم ده حاڵهته ههموو جۆرێکى تێدایه و ههیانه له کهرهنتینهکاندا بون و ههشیانه لهدهرهوه بون و بهرکهوتووى توشبوى پێشتر بون، وه کهسێکیش ههیه کهتائێستا سهرچاوهى توشبونهکهى نهدۆزراوهتهوه که ئهمه بۆ ئێمه جێگهى مهترسییه چونکه نازانرێت ئهمه بهرکهوتهى لهگهڵ کهسانى تر ههبوه یان نا و لهکێوه توشبووه بهئهمهش مهترسیهکه بهرزتر دهکاتهوه بۆیه ئهو ناوچهیهى ئهو کهسهى لێبوه کهرهنتینه کراوه". محهمهد قادر، ئهوهشى ئاشکراکرد " لهئێستا 23 توشبووى کۆرۆنا لهههرێمدا لهنهخۆشخانهکانن و سهرجهمیان بارى تهندروستیان جێگیره". ههروهها لهبارهى لابردنى تهواوهتى قهدهغهى هاتوچۆوه باسى لهوهکرد "تا 1ى5 قهدهغهى هاتوچۆ وهک خۆى بهردهوام دهبێت، دواى ئهوهش دهکهوێته سهر ژمارهى توشبوون بهتایبهت لهو ناوچهیهى که کهرهنتینه کراوه تاچهند زیاد و کهم دهکات و وه رادهى پابهندبونى هاوڵاتیان بهو رێنماییهى ئێمه بڵاومان کردۆتهوه و وه ههڵسوکهوتنى ڤۆرۆنا ڤایرۆس لهسهر ئاستى جیهان چۆن دهبێت که ئهمه خاڵه گرنگهکهیه بۆ ئهوهى بزانین لهسهر ئاستى جیهان ئهم ڤایرۆسه شهپۆلى دووهمى دهبێت یاخود بهرهو کهمى دهڕوات بۆیه ههموو ئهمانه بریار لهسهر درێژکردنهوهى قهدهغهى هاتوچۆ یان ههڵگرتنى دهدهن بۆیه تائێستا بریارى کۆتایى نهدراوه". جهختى لهوهشکردهوه" قهدهغهى هاتوچۆ ڕۆلێکى زۆر ئیجابى گێڕا له کۆنترۆڵکردنى ئهو ڤایرۆسه، بێگومان بهههر شێوازێک له شێوازهکان کهمکردنهوهى رێکارهکان مهترسیهکه زیاتر دهکات، بۆیه ناتوانین له سهدا سهد بڵێین ئهمانه لهئهنجامى قهدهغهى هاتوچۆ یان ههر شتێکهوه بووه بهڵام بهشێوازه زانستیهکهى ئهگهرى توشبون زۆر زیاددهکات ئهگهر هاتوو ئهو هاتوچۆیه ۆزر بێت که ئهمه ئهگهرىێکى چاوهڕوانکراوه". لهئێستادا لهههرێمى کوردستان ژمارهى توشبون به ڤایرۆسى کۆرۆنا گهیشتۆته 347حاڵهت، ، که لهو رێژهیه 320 کهسیان چاکبونهتهوه و 4حاڵهتى گیانلهدهستدان ههبووه.
سازدانى: شاناز حهسهن پهرلهمانتارێکی یهکگرتوو ئهوه دووپاتدهکاتهوه که لهلایهن حکومهتى عێراقییهوه به کردار موچهى فهرمانبهرانى ههرێم بڕدراوهو دهشڵێت:"حکومهتى ههرێم رۆژانه 250 ههزار بهرمیل نهوتى له 2019 و 2020 دا رادهستى حکومهتى عێراق نهکردووهو عادل عهبدولمهدى سهرۆک وهزیرانى کاربهرێکهرى ئێستاى عێراق چاوپۆشى لێکردووه، ئهمه هۆکارى برینى موچهیه". حکومهتى ههرێم و عێراق لهسهر یاساى 2019ى بودجهى عێراق رێککهوتن که حکومهتى ههرێم رۆژانه 250 ههزار بهرمیل نهوت رادهستى بهغدا بکات، بهڵام بههۆى پابهندنهبونى حکومهتى ههرێم بهو یاساییهوه نهتوانرا بودجهى ههرێمى کوردستان رهوانه بکرێت. ئهمڕۆ یهکشهممه 26ى نیسانى 2020، موسهنا ئهمین، ئهندامى فراکسیۆنى یهکگرتوو له پهرلهمانى عێراق، له چاوپێکهوتنێکدا لهگهڵ هاوڵاتى، ئاماژهى بهوهکرد ناردنى ئهو 250 ههزار بهرمیل نهوتى رۆژانهیه رێککهوتنێکه لهنێوان حکومهتى عێراقى و حکومهتى ههرێم که پێویسته پێوهى پهیوهست بێت. لهساڵى 2019دا لهلایهن عادل عهبدولمهدیهوه چاوپۆشیهکى لێکرا، بهڵام حکومهتى ههرێم دهبوو له 2020دا ئهو بڕه نهوتهیان بناردایه "ئهمه بۆته هۆکارى ئهوهى که ئێستا ئهو قهیرانه ڕویداوه و بهشه بودجهى ههرێم نانێردرێت". شهوی ڕابردوو کهناڵی ئهلعێراقییه نوسراوێکی ئهمیندارێتى ئهنجومهنى وهزیرانى عێراق بڵاوکردهوه که بهفهرمى داواى لهوهزارهتى دارایى و ئابورى عێراق کردووه پارهى مانگانهى ههرێمى کوردستان رابگرێت ئهوهش بههۆى پابهند نهبوونى ههرێم بهڕادهستکردنى نهوت بهبهغداد. ئهو پهرلهمانتارهى یهکگرتوو وتیشى:" نهک ئهگهر ههیه و ئێستا به کردار موچهى فهرمانبهرانى ههرێم لهبهغدا بڕاوهو بۆیه ئێمه ههموو ههوڵێک دهدهین ئهو بهشه بودجهیه بگهرێتهوه بۆ ههرێم بۆ پشگیرى خهڵکى خۆمان و منداڵ و کهسوکارمان، نهک لهبهر ئهوهى ئێمه بڕوامان به مهنتقى حکومهتى ههرێم و پاکى و نهزاههتى ههرێم ههبێت". ههروهها ئهو پهرلهمانتارهى یهکگرتوو باسى لهوهشکرد "ههر جۆره گهندهڵى و ناشهفافیهتێکى حکومهتى ههرێم بکرێته بیانوو بۆ نهناردنى پارهى ههرێم له بهغداوه گونجاو نیه و رهتى دهکهینهوه، چونکه ئهوه یهکسانه بهوهى موچهخۆرى ئێمه زهرهرمهندبێت و ببێته بهبهشێک لهم گهمه سیاسهى نێوان ئهم دوو حکومهته". هاوکات، موسهنا ئهمین پێشیوابوو، موچهى موچهخۆرانى ههرێم تهنیا بهرپرسیارێتى حکومهتى ههرێم نیه، "بهڵکو بهرپرسیارێتى حکومهتى عێراقیشه، ئهگهر نا با لهکۆڵى ئهم خهڵکه ببنهوه و بلێن بڕۆن بۆ خۆتان حکومهتێک دروست بکهن، دووهم بهرپرسیارێتى ئهم حکومهتهى خۆمانه که ناتوانێت موچه بدات و بهرۆکى خهڵکیش بهرنادات". ئهو پهرلهمانتارهى یهکگرتوو له بهغدا جهختى لهوهشکردهوه که پێشتر به حکومهتى عێراقیان وتووه ئێوه چیتان ههیه لهگهڵ حکومهتى ههرێمدا برۆن لهرێگهى ترهوه مامهڵهیان لهگهڵدا بکهن" ئێوه دادگاتان ههیه دهتوانن سکاڵایان لهسهر تۆمار بکهن، نهک تهنیا بهشه موچهى فهرمانبهران ببردرێت و تهنها خهڵکو موچهخۆرى ههرێم زهرهرمهند ببێت".
هاوڵاتى بهپێى نوسراوێکى دهست نووس که دهست هاوڵاتى کهوتووه، راوێژکارێکى حکومهتى ههرێم داوا دهکات لهسهر ئهو نوسراوهى ئهمیندارێتى گشتى ئهنجومهنى وهزیرانى عێراق سکاڵا لهدادگاى فیدڕاڵى تۆمار بکرێت. راوێژکارێکى حکومهتى ههرێم روونکردنهوهیهى لهسهر نوسراوهکهى ئهمیندارێتى ئهنجومهنى وهزیرانى عێراق بۆ حکومهتى ههرێم نوسیووهو باس له ماددهى 27ى یاساى بودجهى 2019 عێراق دهکات که چهند بڕگهیهکیشى لهگهڵدایهو ئهو راوێژکاره"بهشێک لهو بڕگانه به مهترسى بۆ بڕینى بهشه موچهى ههرێم" ناو دهبات.
ئارا ئیبراهیم راوێژکارێکى سهرۆکى پهرلهمانى عێراق دهڵێت حکومهتى ناوهندى تا مانگى شهش دهتوانێت موچه بدات ئهگهر دۆخى نرخى نهوت بهم شێوهیهى ئێستا بێت. ئهمین بهکر، راوێژکار لهسهرۆکایهتى پهرلهمانى عێراق لهلێدوانێکدا بههاوڵاتى وت:" حکومهتى ناوهندى تا مانگى شهش لهتوانایدایه موچه بدات ئهگهر نرخى نهوت بهم شێوهیهى ئێستا بێت". ناوبراو ئاماژهى بهوهشکرد، دۆخى دارایى عێراق خراپهو فشارێکى زۆر لهسهر عادل عهبدولمههدى سهرۆک وهزیرانى کاربهرێکهرى عێراق ههیه که لهتوانایاندا نییه ئهم کێشه داراییانهى ئێستا تێبپهرێنن. نرخى نهوتى برێنت له ئێستادا بۆ ههر بهرمیلێک به 21 دۆلارهو حکومهتى عێراق بۆ ههر بهرمیلێک به 8 دۆلار له برێنت کهمتر دهفرۆشێت، واتا له ههر بهرمیلێک 13 دۆلارى بۆ دهمێنێتهوه. دهربارهى نهناردنى 453 ملیار دینارهکهى ههرێم، ئهمین بهکر ئاماژهى بهوهکرد که ئهمیندارێتى ئهنجومهنى وهزیران داواى له فوئاد حوسێن وهزیرى دارایى عێراق کردووه که موچه رهوانهى ههرێمى کوردستان نهکرێت" دیاره فوئاد حوسێن که کورده فشارى لایهن و بهرپرسانى عێراقى لهسهره بۆیه تا ئێستا نهیتوانیووه رهوانهى بکات". بهپێى 27 له یاساى بودجهى 2019 عێراق که لهئێستادا له حکومهتى ناوهندى کار بهو یاسایه دهکرێت بۆ خهرجکردنى بودجهو داهاتى وڵات و لهسهر ئهو بنهمایه مانگانه 453 ملیار دینار بۆ ههرێمى کوردستان رهوانه دهکرێت. بهپێى 27 له یاساى بودجهى 2019، حکومهتى ههرێم دهبێت زهریبهو باج بنێرێتهوه بۆ حکومهتى عێراقى، بهڵام حکومهتى ههرێم تا ئێستا ئهمهى نهکردووه. له پێنج بڕگهى یهک لهدواى یهکدا که هاوڵاتى دهقهکهى بڵاو دهکاتهوه، ئهمیندارێتى گشتى حکومهتى عێراق به هۆکارى جێبهجێ نهکردنى ئهو بڕگانه داواى له فوئاد حوسێن کردووه موچهى ههرێمى کوردستان رهوانه نهکات. ئهمین بهکر، راوێژکارهکهى سهرۆکایهتى پهرلهمانى عێراق لهو بارهیهوه وتى:" ئهوانهى له ماددهى 27ى یاساى بودجهى 2019 عێراقدا هاتووه ههمووى راسته و حکومهتى ههرێم دهبێت زهریبهو باج و داهاتى خاڵه سنورییهکان فرۆکهخانهکان رهوانهى سندوقى دهوڵهتى عێراق بکات، بهڵام نهیکردووه، ئهمه یهکێکه له هۆکارهکان". ههروهها ئهوهشى دووپاتکردهوه که دهبێت حکومهتى ههرێم که ههرێمێکى فیدراڵییه به رێککهوتن لهگهڵ حکومهتى عێراق گفتوگۆ بکهن لهسهر ئهوهى کام له زهریبهکان بۆ ههرێمه فیدراڵییهکهیهو کامى دیکه بۆ حکومهتى ناوهندى دهبێت.
هاوڵاتى ئهندامێکى کۆمیتهى بهڕێوهبهرى پارتى کرێکارانى کوردستان رایگهیاند:"ئهوهى بارهگاى له زینى وهرتێ دروستکردوه هۆکارى شهڕه، نهک ئێمه". دوران کاڵکان، ئهندامى کۆمیتهى بهڕێوهبهریى پهکهکه له لێدوانێکیدا بۆ مهدیا ههبهر رایگهیاند: "له ساڵى 2019دا پارتى ههوڵیداوه به ههمان شێوه له ناوچهى برادۆست و خنێره بارهگا دروست بکات، بهڵام دواى هۆشیارکردنهوه ههڵوێستێکى بهرپرسانهى نواندوه و پاشهکشهى کردوه، ئێستاش جارێکى دیکه دهیانهوێت بهههمان شێوه پلانى هێرشێک دابنێن". ههروهها کاڵکان راشیگهیاند:"ئهو دۆخهى دروستکراوه، ئاسایشى قهندیل تێکدهدات، ههر بۆیه، پهکهکه ئهمه قبوڵ ناکات، بێگومان شهڕ دهکات، ئهوهى بارهگاى له زینى وهرتێ دروستکردوه هۆکارى شهڕه، نهک ئێمه". هاوکات ئهندامهکهى کۆمیتهى بهڕێوهبهرى پارتى کرێکارانى کوردستان(پهکهکه) جهختى لهوهشکردووهتهوه که هیوا دهخوازن پارتى دهست لهو ههوڵدانانه ههڵگرێت، که هێشتا له سهرهتادایه، "ئهم پیلانانه ههموو به ئاڕاستهکردن لهلایهن ئهمریکا و دهوڵهتى تورکهوه دادهنرێت، پهکهکه ئهمه قبوڵ ناکات".
هاوڵاتى فهرمانگهی میدیا و زانیاری حكومهتی ههرێمی كوردستان، رونكردنهوه دهدات لهبارهی ئهو هاوكاری و بهخشین و كۆمهكانهكهی تایبهت بۆ ڤایرۆسى كۆرۆنا كۆكراوهتهوه و خراوهته سهر ههژماری ناوهندی ئهنجومهنی وهزیران. فهرمانگهی میدیا و زانیاری حكومهتی ههرێمی كوردستان، ئهمرۆ پێنجشهممه، 16نیسانى2020راگهیاندراوێکى بڵاوکردهوه و رایگهیاند " تا ئێستا 20 ملیۆن و 500 ههزار دۆلار، وهك كۆمهك خراوهته سهر ههژماری ناوهندی، ئهوهش بۆ كڕینی دهرمان و خۆراك سهرف دهكرێت و بهشێكیشی به گوێرهی ژمارهی دانیشتووان بهسهر پارێزگاكان دابهش دهكرێت". له بارهی ئهو بڕه پارهیهی له بهغداوه نێردراوه "ئەنجومەنی وەزیران نوسراوی کردووە بۆ وەزارەتی دارایی بۆ ئەوەی بەسەر پارێزگاکان دابەش بکرێت". دهقی روونكردنهوهكه: "وردەکاری هاوکارییهكان بۆ حکومەتی هەرێمی کوردستان تایبهت بە پەتای کۆرۆنا ئەو ھاوکارییانەی لە کاتی قەیرانی کۆرۆنادا گەیشتوونەتە دەست حکومەتی هەرێم بەم شێوەی خوارەوەیە: یەکەم: کۆمەك (تبرعات) تاكو ئێستا 20 مليۆن و 500 ههزار دۆلار کۆمەك خراوهته سهر هەژماری ناوەندی ئەنجومەنى وەزيران، ئەم پارەیە بۆ كڕينى خۆراك ودەرمان تەرخان دەکرێ، دواتر بەسەر هەموو پارێزگاکانی ھەرێم بە پێی رێژەی دانیشتووان دابەش دەکرێت. دووەم: بەغدا 3 مليار و 500 ملیۆن دينارى ناردووە، ئەنجومەنی وەزیران نووسراوی کردووە بۆ وەزارەتی دارایی بۆ ئەوەی بەسەر پارێزگاکان دابەش بکرێت. سێیەم: رێکخراوی WHO هيچ بڕە پارەیەکی کۆمەك نەكردووە، تەنها هەندێك ئامێر و کەرەستەی تەندروستی رادەستی وەزارەتی تەندروستی کردووە. چوارەم: ئەنجومەنی وەزیرانی عێراق بڕيارى داوه (600) مليار دينار بەسەر خەڵكى هەژار دابەش بکات، ھەرێمی کوردستان بە فەرمی نووسراوی كردووە، بەڵام تاوەکو ئێستا هيچ بڕە پارەیەکی بۆ هەرێم نەناردووە. فەرمانگەی میدیا و زانیاری حکومەتی هەرێمی کوردستان 16 نیسانی 2020"
ئارا ئیبراهیم کۆما جڤاکێن کوردستان (کهجهکه)، ڕاگهیهندراوێکى لهسهر ئالۆزییهکانى زینى وهرتێ و بوردومانهکانى سوپاى تورکیا بڵاوکردهوه و داواى ههڵوێست لهلایهنهکان دهکات و پهرلهمانتارێکی یهکێتیش دهڵێت:" دۆخهکه ئاڵۆزهو ئهگهرى شهرێکى ناوخۆى دهکرێت". ئهمڕۆ چوارشهممه 15ى نیسانى 2020 کۆماجڤاکێن کوردستان راگهیهندراوێکى لهسهر دۆخى ئاڵۆزى زینى وهرتێ و بۆرودمانى تورکیا بڵاوکردهوه که بهو هۆیهوه چوار کهس شههید بوون و دوانى دیکهش برینداربوون. کهجهکه له ڕاگهیهنراوهکهدا رایگهیاندووه "ئێمه له رۆژى یهکهمهوه چاودێرى دۆخى مهترسیدارى ناوچهکه دهکهین، بانگهواز بۆ ههموو لایهک دهکهین، لهبارهى دۆخى ههستیارى ناوچهکه، ههڵوێستیان ههبێت و بهئاگابن". ههروهها ئاماژهیان بهوهکردووه "ئهم دۆخه تهنیا له بهرژهوهندى دهوڵهتى تورکیادایه، داواش له ههموو ئهو هێزانهى ناوچهکه دهکات، هێزهکانیان له ناوچهکه بکشیننهوه و بگهڕێنهوه بۆ شوێنى خۆیان". هاوکات، سهرکۆ گهڵاڵى ئهندامى فراکسیۆنى یهکێتى لهلێدوانێکدا بههاوڵاتى وت:" ئهو ناوچهیه پێشتر تهنها هێزى یهکێتى لێبووه، بهڵام دواتر وهزارهتى پێشمهرگه لیوایهکى یهکگرتووى ناردووه بۆ ناوچهکه که ئامر لیواکه پارتى و ئامر فهوجهکه یهکێتییه، بهڵام پارتى هێزێکى زۆرى 80ى خۆى هێناوهته ناوچهکهو جێگیرى کردووه". ناوبراو ئاماژهى بهوهشکرد یهکێتیش بهههمان شێوه بهشێک له هێزهکانى 70ى لهو ناوچهیه جێگیر کرد و دواتر تیمى یهکێتى له حکومهتى ههرێم گفتوگۆیان کرد و بڕیار درا تهنها لیوا یهکگرتووهکهى وهزارهتى پێشمهرگه بمێنێتهوهو هێزهکانى 80 ى پارتى و 70ى یهکێتى بکشێنهوه، بهڵام "پارتى پابهند نهبوو به بڕیارهکهى حکومهتى ههرێمهوهو هێزهکانى 80 ههر له شوێنى خۆیاندا ماون، بۆیه هێزهکانى 70ى یهکێتى ههرچهنده پاش بریارهکهى حکومهت کشانهوه، بهڵام که زانرا هێزهکانى 80ى پارتى ماونهتهوه یهکێتیش هێزهکهى گێرایهوه". ئهو پهرلهمانتارهى یهکێتى ئهوهشى دووپاتکردهوه ناوچهکه تهواو ئاڵۆز بووهو شهڕێکى ناوخۆیى ئهگهرى روودانى ههیه. هاوڵاتى بهدواداچونى لهسهر ئهو دۆخه ئاڵۆزهى زینى وهرتێ کردووهو یهکێک له بهرپرسانى یهکێتى جهختى لهوهکردهوه که پارتى داوایان له یهکێتى کردووه بهشهڕ پهکهکه لهو ناوچهیه دووربخهنهوه، بهڵام یهکێتى ئهوهى رهتکردووهتهوه. سهرکۆ گهڵاڵى ئهوهشى روونکردهوه دهبێت پهرلهمانى کوردستان و سهرجهم فراکسیۆنهکان ههڵوێستیان ههبێت تا رێگرى له شهر له ناوچهکه بکرێت. پێشتر پارتى کرێکارانى کوردستان(پهکهکه) بارهگایهکیان لهو ناوچهیه ههبووهو چهند گهریلایهکیان لهو ناوچهیه ههبووه، بۆردومانهکانى ئهمڕۆى تورکیاش بووهته هۆى شههید کردنى 4 کهس و برینداربوونى دوو کهسى دیکه. لهشهوى رابردووهوه فڕۆکهکانى تورکیا بۆردومانى زینى وهرتێ دهکهن که ئێستا هێزى پارتى و یهکێتى و پهکهکهى لێیه. دوو پهرلهمانتارێکى یهکێتى له زینى وهرتێ لهگهڵ چهند پلهدارو پێشمهرگهیهکى یهکێتى لهناوچهکه
ئارا ئیبراهیم پهرلهمانتارێکى کورد له بهغدا دهڵێت ئهمڕۆ گفتوگۆى لهگهڵ عهدنان زورفى راسپێردراو بۆ پێکهێنانى حکومهتى عێراق کردووهو ئاماده نییه بکشێتهوه بۆ کاندیدکردنى مستهفا کازمى و دهشڵێت:"پارتى و یهکێتى به جیا گفتوگۆیان لهگهڵ کردووه بۆ پێکهێنانى حکومهتى عێراق". ئهحمهد حاجى رهشید، ئهندامى فراکسیۆنى کۆمهڵ له پهرلهمانى عێراق لهلێدوانێکدا به هاوڵاتى وت:"عهدنان زورفى، زۆرى کات لهبهردهست نهماوه و تهنها 10 رۆژ کاتى ماوهو تهسهور دهکهم ههفتهى داهاتوو کۆبونهوهى پهرلهمان بکرێت، بهڵام هێزه شیعهکان کۆک نین و عهدنان زورفیس ئاماده نییه بکشێتهوه". ناوبراو وتیشى:" ئهمڕۆ عهدنان زورفى پهیوهندى تهلهفونى بۆ کردووم، پێى راگهیاندووم (ئاماده نییم بکشێمهوهو بهردهوام دهبم)". مستهفا کازمى لهئێستادا سهرۆکى دهزگاى ههواڵگرى عێراقهو لهلایهن ئێران و هێزه شیعییهکانى رهوتى حیکمه به سهرۆکایهتى عهمار حهکیم و هادى عامرى سهرۆکى کوتلهى فهتح و چهند کوتلهیهکى دیکه پشتیوانى دهکرێت، لهبهرانبهردا، عهدنان زورفى لهلایهن کوتلهى سائیروون بهسهرۆکایهتى موقتهدا سهدرو کوتلهى نهسر بهسهرۆکایهتى حهیدهر عهبادى پشتیوانى دهکرێت. ههروهها ئهحمهد حاجى رهشید ئاماژهى بهوهکرد بهشێک له هێزه شیعییهکان دهیانهوێت مستهفا الکازمى کاندید بکهن بۆ سهرۆک وهزیرانى عێراق و دهیانهوێت عهدنان زورفى بکشێتهوه، چونکه" ترسیان ههیه لهوهى عهدنان زورفى بچێته پهرلهمان و متمانه بهدهست بهێنێت". هاوکات، باسى لهوهشکرد عهدنان زورفى مهرجى ههیه بۆ کشانهوه یهکێکیان ئهوهیه ئهو هێزه شیعیانهى دهیانهوێت بکشێتهوه واژۆ کۆبکهنهوهو به ئاشکرا رایبگهیهنن و تا ئێستا تهنها کوتلهکهى هادى عامرى رایگهیاندووهو مهرجى دووهمیش ئهوهیه که عهدنان زورفى و مستهفا الکازمى لهنێوان ماڵى شیعهدا یهکلابکرێتهوه و ئهوکات ئهگهر دهنگى نههێنا دهکشێتهوه. ئهحمهد حاجى رهشید، جهختى لهوهشکردهوه که پارتى و یهکێتى بهجیا گفتوگۆیان لهگهڵ عهدنان زورفى کردووهو وتیشى:" پارتى و یهکێتى یهکلانهبونهتهوه بۆ پشتیوانى له عهدنان زورفى". ئهو پهرلهمانتارهى کۆمهڵ ئهوهشى روونکردهوه عهدنان زورفى، بگاته پهرلهمان ئهگهرى زۆره دهنگ بهدهستبهێنێت و لاى پهرلهمانتارهکان "مهرغوبتره له مستهفا الکازمى". ئهحمهد حاجى رهشید ئهوهشى دووپاتکردهوه که :"عهدنان زورفى وهک عادل عهبدولمههدى نابێت و تونده، پیاوى مواجهههیهو هیچ مرونهیهکى نییه، ههندێک وهعدى داوه که کورد ههر وهزیرێک کاندید بکات مهناعهتى نییه به مهرجێک له پهرلهماندا دهنگ بهێنێت".