هاوڵاتی نێچیرڤان بارزانى له داڤۆس ده‌رباره‌ى دۆخى عێراق دوا و ڕایگه‌یاند گه‌لى عێراق شایستەی ژیانێکی باشترن و پێم وایە بەو خۆپیشاندانانەی کردوویانە پەیامی خۆیان بە دەسەڵاتدارانی عێراق گەیاندووە. دەبێ ئێمە هەست بە بەرپرسیاريه‌تی بکەین. نێچيرڤان بارزانى، سه‌رۆكى هه‌رێمى كوردستان، له به‌رده‌واميى چالاكييه‌كانيدا له كۆڕبه‌ندى ئابووريى جيهان له داڤۆس، به‌شدارى له دانيشتنێكدا به ناونيشانى “ڕۆژهه‌ڵاتى ناوه‌ڕاستى ناسه‌قامگير” كرد كه تيايدا جێنين پلاسخارت، نوێنه‌رى سكرێترى گشتيى نه‌ته‌وه يه‌كگرتووه‌كان له عێراق، د. فوئاد حسێن جێگرى سه‌رۆك وه‌زيران و وه‌زيرى ئابووريى عێراق و عادل ئه‌لجوبه‌ير، وه‌زيرى كاروبارى ده‌ره‌وه‌ى عه‌ره‌بستانى سعووديه به‌شدار بوون. سه‌رۆكى هه‌رێمى كوردستان ڕایگه‌یاند" نه‌وه‌ى عێراق خۆیان به نه‌وه‌ى ترى وڵاتان به‌راورد ده‌كه‌ن ئەم نه‌وه‌يه ئێستا ماندوو بووە لە حوکمڕانییەکی شانزدە ـ حەڤدە ساڵه کە ناتوانێ کەمترین پێداویستی و خزمه‌تگوزارييان بۆ دابین بکات. ئەمە وایکردووە ئەم خەڵکە ماندوو ببێت گه‌لى عێراق شایستەی ژیانێکی باشترن و پێم وایە بەو خۆپیشاندانانەی کردوویانە پەیامی خۆیان بە دەسەڵاتدارانی عێراق گەیاندووە. دەبێ ئێمە هەست بە بەرپرسیاريه‌تی بکەین". نێچیرڤان بارزانى له‌باره‌ى دۆخى سوریاوه وتى" ئه‌ه‌وى له‌سوریا روده‌دات له ئه‌نجامی سیاسه‌تێكی چه‌ند ساڵه‌یه كه به هه‌ڵه هاتووه". تيايدا باس له لێكه‌وته درێژخايه‌نه‌كانى ئاڵۆزى و پشێوييه به‌رده‌وامه‌كانى ڕۆژهه‌ڵاتى ناوه‌ڕاست وه‌ك سه‌رچاوه‌ى ترس و نيگه‌رانييه‌كى گه‌وره‌ى جيهانى و ناوچه‌يى كرا. تيشك خرايه سه‌ر كاريگه‌ريى ستراتيژيى قه‌يرانى ئێستا له‌سه‌ر ئاشتى و سه‌قامگيرى له كه‌نداو، عێراق و سووريا. ده‌رباره‌ى ڕوواو و پێشهاته‌كانى عێراق. ده‌قى وته‌کانى سه‌رۆکى هه‌رێمى کوردستان نێچيرڤان بارزانى وتى" دوو ـ سێ شت هەیە گرنگه بزانین: یەکەم، ده‌رباره‌ى ئه‌وه‌ى ئێستا لە عێراق دەگوزەرێت، ئێمە باسی نەوەیەک دەکەین کە تەمەنیان لەنێوان پانزدە ساڵ تا بیست و سێ ساڵە، نە سەددمیان لە بیرە، نە ئەمه‌ریکاش، ئەمە نه‌وه‌يه‌كه داوای ژیانێکی باشتر دەکات لە عێراقدا، خۆی لەگەڵ شوێنەکانی دیکە بەراورد دەکات، پێویستی بە سەفەرکردنیش نییە، دەتوانێ هەر لە سەر ئينتەرنێت و سۆشیاڵمیدیا بزانێ لە دنیای دەرەوە چی هەیە؟ ئەم نه‌وه‌يه ئێستا ماندوو بووە لە حوکمڕانییەکی شانزدە ـ حەڤدە ساڵه کە ناتوانێ کەمترین پێداویستی و خزمه‌تگوزارييان بۆ دابین بکات. ئەمە وایکردووە ئەم خەڵکە ماندوو ببێت. ئێمە دەبینین پرۆسەیەک هەیە هەر چوار ساڵ جارێک هەڵبژاردن دەکرێت و دەچن بۆ هەڵبژاردن، به‌ڵام لە ئه‌نجامدا ئەوەی دەردەچێ ئەوە نییە کە ئەم نه‌وه‌يه هيواى بۆ ده‌خوازێ. لە هەرێمی کوردستان ئێمە ناتوانین خۆمان جیا بکەینەوە لەوەی تا ئێستا لە عێراق دەگوزەرێت، ئێمە بەشێکین لەم وڵاتە. بێگومان ئەوەی لەوێ ڕوودەدات، کاریگەری لەسەر دۆخى ئێمەش هه‌يه. ئەوەى ئێستا گرنگە هەموومان بيزانین، عێراقی پێش ئۆکتۆبەر زۆر جیاوازە لە عێراقی دوای ئۆکتۆبەر، زۆر زۆریش گرنگە سیاسەتمەدارەکانی عێراق ئه‌وه تێبگەن كه گەلی عێراق جارێکی تر قبووڵ ناکات دۆخه‌كه بگەڕێتەوە پێش یەکی ئۆکتۆبەر. گه‌لى عێراق شایستەی ژیانێکی باشترن و پێم وایە بەو خۆپیشاندانانەی کردوویانە پەیامی خۆیان بە دەسەڵاتدارانی عێراق گەیاندووە. دەبێ ئێمە هەست بە بەرپرسیاريه‌تی بکەین. ئەوەی زۆرم پێ سەیرە، هەتا ئێستاش باس لەوە دەکرێت کە وڵاتانی دەرەکی دەستیان لە خۆپیشاندانەکانی عێراقدا هه‌يه. با ئێمە بڵێین لە سەدا حەفتا خەتای خەڵکی دیکەیە و ده‌ستێوه‌ردانى ده‌ره‌كييه، بەڵام سی لەسەد دەبێ خۆمان وەک عێراقی دابنیشین بیر لەوە بکەینەوە كه‌موكوڕييه‌كان لە کوێ بوون و هەوڵ بدەین ئەمانە ڕاست بکەینەوە. ڕۆڵى هەرێمی کوردستان ڕۆڵێکە كه هەموو هەوڵى بۆ ئەوەیە دۆخه‌كه ئارام ببێتەوە، هەوڵێشمان لەگەڵ بەغدا بەردەوامە بۆ ئەوەی بتوانین پێکەوە ڕێگەیەک بدۆزینەوە بۆ ئەوەی لەو كێشه‌يه دەربچین. له به‌شێكى ديكه‌دا وتى: با له‌و پرسیاره‌وه ده‌ست پێبكه‌ین: بۆچی هێزه‌كانی ئه‌مه‌ریكا و هاوپه‌یمانیی نێوده‌وڵه‌تی له عێراق هه‌ن؟ هاتنى هێزه‌كانی ئه‌مه‌ریكا له‌سه‌ر داواى عێراق بوو كاتێك ساڵی 2014 كه داعش له فڕۆكه‌خانه‌ی به‌غدا نزیك بووه‌وه، حكوومه‌تی عێراق له ڕێگه‌ی ئه‌نجومه‌نی ئاسایشی نێوده‌وڵه‌تييه‌وه داوای یارمه‌تی كرد. ئه‌و هێزانه تا ئێستا له عێراق ماونه‌ته‌وه و یارمه‌تیی هێزه‌كانی عێراقی ده‌ده‌ن به پێشمه‌رگه‌شه‌وه، ئه‌ركیان ڕوون و ئاشكرایه كه هاوكاریكردنی هێزه عێراقییه‌كان و مه‌شقپێكردنیانه له شه‌ڕی دژی داعشدا، تا ئێستاش ئه‌مه به‌رده‌وامه. به بۆچوونی ئێمه ئه‌وه‌ی له په‌رله‌مانی عێراق ئه‌نجام درا كارێكی دروست نه‌بوو، جارێ دوو پێكهاته‌ی سه‌ره‌كی له عێراق كه سوننه و كوردن، هه‌ردوولایان به هیچ شێوه‌یه‌ك پشتگیریی ئه‌و هه‌نگاوه‌یان نه‌كردووه. به بۆچوونی ئێمه عێراق پێویستی به یارمه‌تيی نێوده‌وڵه‌تی و ئه‌مه‌ریكا هه‌یه، چونكه پرسی داعش و سه‌رهه‌ڵدانه‌وه‌ی تیرۆریزم له عێراق پرسێكی زۆر جددییه و پێمان وایه ئه‌م ئامانجه به‌بێ یارمه‌تیی كۆمه‌ڵگای نێوده‌وڵه‌تی و له سه‌روویانه‌وه ئه‌مه‌ریكا به‌دی نایه‌ت و پێویسته هێزه‌كانی ئه‌مه‌ریكا له عێراقدا بمێننه‌وه. ئه‌وه‌ی كه جه‌نابی سه‌رۆك وه‌زیرانی عێراق داوای ده‌كات ده‌ست به دانوستانێك بكرێته‌وه، پێموایه ئه‌وه زۆر ئاسایییه جارێكی دیكه‌ی دانیشتن ئه‌نجام بدرێت و شێوه‌ی كاركردنی زیاتر له‌نێوان هێزه‌كانی عێراق و هێزه‌كانی هاوپه‌یماناندا ڕێكبخرێته‌وه، به‌ڵام پرسی پره‌نسيپى مانه‌وه‌یان، پێموایه مانه‌وه‌یان پێویسته. پرسی سووریا پرسێكی زۆر ئاڵۆزه و ئه‌وه‌ی له سووریا ڕووده‌دات له ئه‌نجامی سیاسه‌تێكی چه‌ند ساڵه‌یه كه به هه‌ڵه هاتووه. كاتێك ڕووداوه‌كانی سووریا ده‌ستیان پێكرد دوو به‌ره هه‌بوو، به‌ره‌یه‌كیان زۆر ڕوون بوو كه یارمه‌تيی به‌شار ئه‌سه‌دیان ده‌دا و له ڕووسیا و ئێران پێكهاتبوو و به جددی یارمه‌تيی سووریا ده‌ده‌ن، به‌ره‌یه‌كی دیكه هه‌بوو ئه‌وانیش وڵاتانی ئه‌ورووپی و ته‌نانه‌ت ئه‌مه‌ریكاش كه نه ستراتیژ نه ڕوانگه‌يان هه‌بوو، ڕۆژێك هێڵی سوور و ڕۆژێك هێڵی شین بوو، واته كه‌س تێنه‌ده‌گه‌یشت كه چى ده‌كرێت، بۆيه تا ئێستاش كێشه‌ی سووریا هه‌روا به‌رده‌وامه، هیچ ڕوونییه‌ك نییه ئاخۆ به چ شێوه‌یه‌ك مامه‌ڵه له‌گه‌ڵ پرسی سووریادا بكرێت، بۆچوونی ئێمه ئه‌وه‌یه كه یارمه‌تیی برایانمان كوردانی سووریا ده‌ده‌ين بۆ چاره‌سه‌رێكی سیاسی.
سازدانى: ئارا ئیبراهیم راوێژکارێکى سه‌رۆک کۆمار ده‌ڵێت دۆخى عێراق به‌ره‌و ئاڵۆزى زیاتر هه‌نگاوى ناوه‌و به‌رهه‌م ساڵح تاکلایه‌نه ناتوانێت کاندیدى سه‌رۆک وه‌زیران یه‌کلایی بکاته‌وه. هاوژین عومه‌ر، راوێژکارى سه‌رۆک کۆمارى عێراق له‌م چاوپێکه‌وتنه‌یدا له‌گه‌ڵ هاوڵاتی، ئاماژه به‌وه‌ده‌دات تائێستا نزیکه‌ى (600) خۆپیشانده‌ر کوژراون و زیاتر له (20) هه‌زارى دیکه برینداربوون و کۆمه‌ڵێک مه‌رجیان بۆ کاندیدى سه‌رۆک وه‌زیران هه‌یه که له‌م ره‌وته سیاسییانه‌ى ئێستا نه‌بێت و پێشینه‌ى خراپ و گه‌نده‌ڵییان نه‌بێت. هه‌روه‌ها باسى ئه‌وه‌شده‌کات تۆپه‌که له‌گۆره‌پانى ماڵى شیعه‌کاندایه‌و ئه‌وانیش ناکۆکییان زۆره‌و نه‌یانتوانیوه کاندیدێک یه‌کلایی بکه‌نه‌وه که ره‌زامه‌ندى مه‌رجه‌عیه‌ت و خۆپیشانده‌ران و ئه‌جێنداى وڵاتانیشى له‌سه‌ر بێت. عادل عه‌بدولمه‌هدى به ئاراسته‌یه‌ک ئیش ده‌کات که‌جارێکى تر دابنرێته‌وه‌و پێوه‌ى دیاره هاوڵاتی: بۆ شه‌رعییه‌ت پێدانه‌وه به عادل عه‌بدولمه‌هدى گفتوگۆ هه‌یه، یان ته‌نها هه‌وڵى تاکه‌که‌سى عه‌بدولمه‌هدییه؟ هاوژین عومه‌ر: عادل عه‌بدولمه‌هدى به ئاراسته‌یه‌ک ئیش ده‌کات که‌جارێکى تر دابنرێته‌وه‌و پێوه‌ى دیاره، به‌ڵام ده‌ستورى عێراق و خۆپیشانده‌ران رێگه‌ى پێناده‌ن، چونکه ده‌ستی له‌کارکێشاوه‌ته‌وه‌و له رووى ده‌ستورییه‌وه ده‌بێت جارێکى تر دووباره ته‌کلیف بکرێته‌وه. له‌زه‌مه‌نى عادل عه‌بدولمه‌هدیدا نزیکه‌ى (600) خۆپیشانده‌ر کوژراون و زیاتر له (20) هه‌زار که‌سیش برینداربوون، له‌ڕووى واقعییه‌وه قبوڵکراو نییه جارێکى تر کاندید بکرێته‌وه بۆ پۆستى سه‌رۆک وه‌زیران. هاوڵاتی: سه‌رۆک کۆمار چاوه‌ڕێى ماڵى شیعه‌کانه کاندیدێک یه‌کلایی بکاته‌وه پاش چوار مانگ له‌خۆپیشاندان و کوژرانى سه‌دان که‌س؟ هاوژین عومه‌ر: دوو شت ده‌بێت له‌به‌رچاو بگیرێت، یه‌که‌میان میکانزمى ده‌ستورى هه‌یه بۆ دیاریکردنى کاندیدى سه‌رۆک وه‌زیران، وازحه ده‌بێت له‌کوتله‌ى زۆرینه بێت که هه‌ر جه‌ماعه‌تى هاوپه‌یمانى فه‌تح به‌سه‌رۆکایه‌تى هادى عامری و کوتله‌کانى دیکه‌ى شیعه‌کانه، میکانزمیى دووه‌م هه‌یه که‌واقعێکى نوێ هاتۆته‌پێشه‌وه که‌عێراق له‌به‌رده‌م دووڕیانێکدایه خۆپیشاندانى گه‌وره‌و تازه‌گه‌رى و په‌ره‌سه‌ندن هه‌یه، خه‌ڵکى عێراق قبوڵ ناکات ده‌موچاوه سیاسییه کۆنه‌کان ببنه کاندیدى سه‌رۆک وه‌زیران، ئه‌مه‌ش کێشه‌یه‌کى گه‌وره‌ى دروستکردووه‌و دۆخه‌که‌ى ئاڵۆز کردووه. به‌حوکمى ئه‌وه‌ى ده‌ستور سه‌ڵاحییه‌ته‌که‌ى داوه‌ته سه‌رۆک کۆمار ته‌کلیفى کاندیدێک بکات، لاى سه‌رۆک کۆمار ئاڵاوه، به‌رهه‌م ساڵح ده‌یه‌وێت کارێک بکات کێشه‌کانى عێراق چاره‌سه‌ربکات. تائێستا ئه‌وه‌ى به‌فه‌رمى کاندید دراوه به‌سه‌رۆک کۆمار پێشوه‌خت خۆپیشانده‌ران ره‌تیده‌که‌نه‌وه، کاتێک حکومه‌تت ناچار کرد ده‌ستله‌کاربکێشێته‌وه‌و حکومه‌تى نوێ پێکبهێنرێت، ده‌بێت ئامانج لێى ئه‌وه‌بێت دۆخى عێراق به‌ره‌و باشتر ببه‌یت و خۆپیشاندانه‌کان کۆتایى پێبێت، به‌ڵام تائێستا ئه‌وه نه‌هاتۆته‌دى. هاوڵاتی: چاره‌سه‌رى دۆخه‌که لاى کێیه، به‌رهه‌م ساڵح یان ماڵى شیعه؟ که‌خۆپیشانده‌ران رۆژانه کوژراویان هه‌یه؟ هاوژین عومه‌ر: پێویسته لایه‌نه‌کان به‌رده‌وام بن له راوێژکردن و گفتوگۆ، هه‌موو لایه‌ک هه‌ست به‌هه‌ستیارى بارودۆخه‌که بکه‌ن، سه‌رۆک کۆمار درکى پێکردووه، بۆیه هه‌ندێ هه‌نگاو نانێت بمانگێڕێته‌وه بۆ چوارگۆشه‌ى یه‌که‌م و خاڵى سه‌ره‌تاى کێشه‌کان. سه‌رۆک کۆمار ئه‌وه‌ى کردوویه‌تى بۆ ئه‌وه‌یه خوێنى زیاتر نه‌ڕژێت و ئه‌ساسه‌ن بۆ ئه‌وه‌یه، ئێستا که‌سێک ته‌کلیف بکات له‌و ده‌موچاوانه‌ى پێشتر خۆپیشانده‌ران ره‌تیانکردووه‌ته‌وه وه‌کو قوسه‌ى سوهێل و ئه‌سعه‌د عێدانى ئه‌وانى دیکه‌ش زۆر له‌وه زیاتر عێراق گرى ده‌گرت و ئاڵۆزییه‌کان زیاتر ده‌بوون، به‌تایبه‌ت ئه‌و نۆ پارێزگا شیعه‌نشینه‌ى که ناڕه‌زایه‌تى زۆرى تێدایه. به‌رهه‌م ساڵح سه‌رۆک کۆمار ناتوانێت کاندیدى سه‌رۆک وه‌زیران یه‌کلایی بکاته‌وه تاکلایه‌نه به‌رهه‌م ساڵح سه‌رۆک کۆمار ناتوانێت کاندیدى سه‌رۆک وه‌زیران یه‌کلایی بکاته‌وه، ده‌بێت حساب بۆ میکانیزمه ده‌ستورییه‌کان بکرێت له‌گه‌ڵ داواکارى خۆپیشانده‌ران و کۆمه‌ڵگاى مه‌ده‌نى و ته‌نانه‌ت کۆمه‌ڵگاى نێوده‌وڵه‌تیش. هه‌ڵوێستى سه‌رۆک کۆمار ده‌بێت زۆر به‌وردى هه‌نگاو بنێت و هه‌ر واشى کردووه، خۆپیشانده‌ران پاڵێوراویان نییه تا بیکه‌یته کاندیدى سه‌رۆک وه‌زیران و کۆمه‌ڵێک مه‌رجیان هه‌یه، ناشکرێت سه‌رۆک کۆمار که‌سێک بێنێت له‌ده‌ره‌وه‌ى کوتله‌ى زۆرینه که له‌ده‌ستورو یاسادا نووسراوه. به‌رهه‌م ساڵح له‌هه‌وڵى به‌رده‌وام و جدیدایه بۆ ئه‌وه‌ى هێزه‌کان ناچاربکات که‌سێک بێت لانى که‌م خۆپیشانده‌ران رازى بکات. هاوڵاتی: به‌رهه‌م ساڵح کۆبوونه‌وه له‌گه‌ڵ خۆپیشانده‌ران و شیعه‌کاندا ده‌کات بۆ ئه‌وه‌ى چاره‌سه‌رى کۆنکرێتى بکات و کاندیدێک یه‌کلابکه‌نه‌وه؟ هاوژین عومه‌ر: کۆبونه‌وه‌ى ده‌ورى هه‌یه، نوێنه‌رى خۆپیشانده‌ران به‌شداربوون و ئاماده نین ناو بده‌ن، ده‌ڵێن کێشه‌مان له‌گه‌ڵ که‌س نییه، ده‌بێت ئه‌و مه‌رجانه‌ى تێدابێت که‌سێکى سه‌ربه‌خۆ بێت و سه‌ر به‌م ره‌وته سیاسییانه‌ى ئێستاو پێشینه‌یه‌کى خراپ و گه‌نده‌ڵ نه‌بێت. راسته له‌عێراقدا ژماره‌یه‌ک له‌و که‌سایه‌تیانه هه‌یه، به‌ڵام کوتله‌ى زۆرینه به‌حوکمى ئه‌وه‌ى له‌ناو ماڵى شیعه‌کاندا کێشه‌ى زۆر هه‌یه‌و نه‌گه‌شتوونه‌ته ئه‌وه‌ى که‌سێک به‌پێى ئه‌و مه‌رجانه دیارى بکه‌ن، بۆیه سه‌رۆک کۆمار به‌رده‌وام له‌هه‌وڵ و په‌یوه‌ندیدایه له‌گه‌ڵ هه‌موو لایه‌نه‌کان نه‌ک ته‌نها ماڵى شیعه، به‌ڵکو سوننه‌کان بەکوردو تورکمانیشه‌وه بۆ ئه‌وه‌ى درک به‌و دۆخه بکه‌ن. سه‌رۆک کۆمار به‌ماڵى شیعه‌کانى وتووه نابێت کاندیدێک دیارى بکه‌ن له‌و تایپانه‌ى پێشوو بێت و پێویست ناکات سه‌رۆک کۆمار ئیحراج بکه‌ن، به‌ڵکو ده‌بێت مه‌رجى خۆپیشانده‌ران له‌به‌رچاو بگیرێت. هاوڵاتی: به‌رهه‌م ساڵح بۆچى پۆستى سه‌رۆک وه‌زیران وه‌رناگرێت بۆ ماوه‌ى دوو مانگ که ده‌ستور رێگه‌ى پێداوه؟ هاوژین عومه‌ر: سه‌رۆک کۆمار ره‌غبه‌تى له‌وه نییه پۆستى سه‌رۆک وه‌زیران وه‌ربگرێت بۆ ئه‌و ماوه‌یه، چاره‌سه‌ر ئه‌وه‌نییه، عادل عه‌بدولمه‌هدى دوو مانگه ده‌ستى له‌کارکێشاوه‌ته‌وه‌و شیعه‌کان نه‌یانتوانیوه که‌سێک دیارى بکه‌ن بۆ سه‌رۆک وه‌زیرانى نوێ. کێشه‌که له‌وه قوڵترو گه‌وره‌تره‌و گرنگه تۆ بارودۆخه‌که له‌به‌رچاو بگریت، چه‌ک له‌ده‌ستى ده‌وڵه‌تدا نییه له‌عێراقدا، میلیشیاى چه‌کداریى هه‌یه‌و چه‌کیان له‌ده‌ستدایه. ماڵى شیعه ناکۆکى گه‌وره‌یان هه‌یه‌و ناتوانن بگه‌نه رێکه‌وتن هاوڵاتی: ده‌کرێت چوار مانگى دیکه‌ش قوربانى خۆپیشانده‌ران به‌رده‌وام بێت؟ هاوژین عومه‌ر: چاره‌سه‌ره‌کان لاى سه‌رۆک کۆمار نییه، ماڵى شیعه ناکۆکى گه‌وره‌یان هه‌یه‌و ناتوانن بگه‌نه رێکه‌وتن، که‌خۆپیشانده‌ران و مه‌رجه‌عیه‌تیش و سه‌رۆکایه‌تى کۆماریش هه‌موو هێزه سیاسییه‌کان رازى بکات، تۆپه‌که له‌ساحه‌ى ماڵى شیعه‌کاندایه. په‌یامى خۆپیشانده‌ران وازحه‌و فشاره‌که‌یان له‌ناو پارێزگاکانى شیعه‌کانه ئه‌و نۆ پارێزگایه‌ى شیعه‌کان ده‌سه‌ڵاتى زۆریان تێیدا هه‌یه‌و یه‌کلابووه‌ته‌وه بۆ شیعه‌و دانیشتوانه‌که‌ى زۆرینه‌ى شیعه‌کانن، ناتوانى به‌بێ کوتله زۆرینه‌کان کاندید یه‌کلابکه‌یته‌وه. ده‌مانه‌وێت سه‌رۆک وه‌زیرانى نوێ دۆخه‌که تێپه‌ڕێنێت بۆ ماوه‌ى ئه‌و شه‌ش بۆ هه‌شت مانگه که‌هه‌ڵبژاردنى پێشوه‌خت ئه‌نجامبدرێت و کێشه‌کان یه‌کلابکرێته‌وه، ئه‌گه‌ر ئه‌مه نه‌که‌یت گه‌مه‌یه‌کى دۆڕاوت کردووه، به‌ڵام فشار بکرێته‌سه‌ر ماڵى شیعه‌کان. ئه‌جێنداى ئیقلیمى و نێوده‌وڵه‌تى هه‌یه له‌یه‌کلاکردنه‌وه‌ى سه‌رۆک وه‌زیران به‌ده‌ست ئێمه نییه هاوڵاتی: تاچه‌ند ئه‌جێنداى ئێران و ئه‌مریکا رۆڵیان هه‌یه له‌و دۆخه‌ى عێراقدا؟ هاوژین عومه‌ر: قه‌زیه‌که له‌ئه‌نجامدا کێشه‌یه‌کى ناوخۆیى عێراقه، به‌ڵام خۆتان ده‌زانن ئه‌جێنداى ئیقلیمى و نێوده‌وڵه‌تى هه‌یه‌و ئه‌وانه‌ش رۆڵیان له‌یه‌کلاکردنه‌وه‌ى دۆخه‌که‌دا هه‌یه‌و به‌ده‌ست ئێمه نییه، عێراق کراوه به‌گۆڕه‌پانى ململانێى نێوان وڵاتان.
دوێنێ چوارشەممە بەرهەم ساڵح، سەرۆك كۆماری عێراق لە كۆڕبەندی ئابوری داڤۆس لە سویسرا، بە ئامادەبونی سەركردەی وڵاتانی گەورەی جیهان وتارێكی پێشكەشكرد. دەقی وتارەکە: به‌رێزان خوشك و برایانی ئازیز خۆشحاڵم كه ئه‌مڕۆ لێره له‌گه‌ڵتانم له كۆبوونه‌وه‌ی ساڵانه‌ی كۆڕبه‌ندی ئابووری جیهانی و نوێنه‌رایه‌تی وڵاته‌كه‌م ده‌كه‌م. له ژێر سه‌ركردایه‌تی رۆشنگه‌ری پرۆفیسۆر كلاوس شواب ئه‌م كۆبوونه‌وه‌یه بووه به یه‌كێك له دیارترین رووداوه‌كانی جیهان بۆ خستنه رووی ئاڵنگارییه ھه‌رێمایه‌تی و نێوده‌وڵه‌تییه‌كان، له‌و كاته‌وه‌ی كۆڕبه‌ندی ئابووری جیهانی بۆ یه‌كه‌م جار له ساڵی 1971 دا به‌سترا ئه‌وه‌ی خسته روو كه هیچ شتێك ئه‌سته‌م نییه كاتێك حكومه‌ت و دامه‌زراوه و رێكخراوه‌كانی كۆمه‌ڵی مه‌ده‌نی و بیرمه‌ندانی گه‌وره‌ی جیهان پێكه‌وه كۆده‌بنه‌وه و یه‌كده‌گرن بۆ دۆزینه‌وه‌ی چاره‌سه‌ر بۆ دیارترین كێشه به‌رچاوه‌كانی جیهان، ئه‌م كۆڕبه‌نده ئه‌وه نیشان ده‌دات كه له ڕێگه‌ی كرداری هاوبه‌ش و مه‌به‌ست و چاره‌سه‌ری هاوبه‌ش ئامانجه‌كان به‌دیدێت، ئه‌م ده‌روازه‌یه بریتیه له گفتوگۆیه‌كی جددی له باره‌ی ئه‌وه‌ی چۆن ئامانجه پڕ هیواكان به‌دیبێنین. هیچ كه‌س له‌م ژووره‌دا سه‌رسام نابێت كاتێك ده‌ڵیم ئه‌مانه سه‌رده‌مێكی پڕ ئالنگارین بۆ عێراق، خۆپیشانده‌ران كه زۆربه‌یان له گه‌نجانی عێراقن له شه‌قامه‌كاندا بۆ ماوه‌ی چوار مانگه خۆپیشاندان ده‌كه‌ن و ژیانیان خستۆته به‌ر ئاراسته‌یه‌ك بۆ گۆڕانكاری، داواكاری ئه‌وان ویستی قوڵ و داوكاری گرنگیان هه‌یه بۆ ده‌رفه‌تی ئابووری وڵاته‌كه‌ی خۆیان بۆ ئه‌وه‌ی ده‌نگیان ببیسترێ و وه‌ڵام بدرێنه‌وه، له‌هه‌مان كاتدا په‌ره‌سه‌ندنی ھه‌رێمایه‌تی هه‌ڕه‌شه له سه‌روه‌ریمان ده‌كات ئێمه له به‌رده‌م زریانێكداین. بڕوای ته‌واوم هه‌یه كه عێراق له ئاست ئه‌م ئاڵنگاریانه‌دا هه‌ڵده‌ستێته‌وه زیاتر له‌وه‌ی وه‌ك نێچیرێكی كه‌وتوو بێت بۆیان، ئێمه هێشتا ده‌توانین وڵاتێكی خۆشگوزران و به‌هێزتر و باشتر و یه‌كگرتوو تر نیشان بده‌ین. له وتاره‌كه‌مدا له كۆبوونه‌وه‌ی حه‌فتا و چواره‌مینی كۆمه‌ڵه‌ی گشتی نه‌ته‌وه یه‌كگرتووه‌كان كه له ئه‌یلولی ساڵی رابردوو له نیویۆرك پێشكه‌شم كرد، باسم له ئومێدێكی بینراو و خۆشگوزه‌رانی كرد بۆ داهاتووی عێراق و رۆژھه‌ڵاتی ناوه‌راست، له هه‌مان كاتدا داننان به هه‌ستیاری دۆخی قورسمان توانی ئاسایش و سه‌قامگیری له‌و كاته‌دا به‌ده‌ست بهێنێت، بۆیه زۆرمان ئومێد و هیوا هه‌بوو له‌و باره‌یه‌وه، په‌تای داعش له عێراق له ناوبرا سوپاس بۆ ئه‌و قوربانییه شكۆمه‌ندانه‌ی كه هێزه‌كانی عێراق له سوپا و حه‌شدی شه‌عبی و پێشمه‌رگه و یه‌كه‌كانی تر به‌خشیان به پشتیوانی كۆمه‌ڵی نێوده‌وڵه‌تی. عێراق له لێواری سه‌رده‌مێكی نوێدا وه‌ستا، له شوێنێك كه برینه ناوخۆییه‌كان بۆ دواین جار بتوانن سارێژ ببن، له شوێنێك كه بتوانین چه‌ندین ده‌یه له جه‌نگ و گه‌مارۆ و تراژییدیاكان تێپه‌رێنین و له شوێنێكدا كه بتوانین پێكه‌وه كاربكه‌ین به‌ره‌و بوژانه‌وه‌ی كۆمه‌ڵایه‌تی و ئابووری كه گه‌لی عێراق شایسته‌یانه. تێڕوانینی من ئه‌و كاته‌و ئێستاش بۆ عێراق ده‌كه‌وێته ناوه‌ندی رۆژھه‌ڵاتی ناوه‌ڕاست به‌و جۆره‌یه كه ده‌كرێت ببێت به هێزێك بۆ سه‌قامگیری و پردێكیش بۆ یه‌كخستنی ئابووریه‌كی گه‌وره تر له ناوچه‌كه‌دا. گرژییه په‌ره‌سه‌ندووه‌كان له نێوان ئێران و وڵاتانی كه‌نداو و ئه‌مریكا له ماوه‌ی مانگی رابردوو ئه‌وه‌ی به‌بیر هێناینه‌وه كه ویسته‌كانمان له‌وانه‌یه له‌به‌رده‌م هه‌ره‌شه‌دا بێت به‌هۆی ململانێ سیاسییه‌كان كه به‌ده‌رن له كۆنترۆڵی ئێمه‌و ده‌ستوه‌ردانه ده‌ره‌كییه‌كانیش ره‌تكه‌ینه‌وه. ئه‌گه‌ر بێت و دراوسێ هاوپه‌یمانه‌كانمان له ململانێ و ملشكاندنی یه‌كتردا به‌رده‌وام بن ئه‌وا سه‌روه‌ری ئێمه رێزی لێ ناگیرێ و ناوچه‌كه‌شمان وه‌ك مه‌یدانێكی جه‌نگ به‌كار ده‌هێنرێت ئێمه داخوازی په‌یوه‌ندیه‌كی باش له‌گه‌ڵ هه‌مووان ده‌كه‌ین هیچ به‌رژه‌وه‌ندییه‌كمان نییه بۆ ئه‌وه‌ی په‌لكێشی ململانێكان بكرێین كه نه بژارده‌ی ئێمه‌یه‌و نه دروستیشی ده‌كه‌ین، ئه‌گه‌ر بێت و دراوسێ هاوپه‌یمانه‌كانمان له ململانێ و ملشكاندنی یه‌كتردا به‌رده‌وام بن ئه‌وا سه‌روه‌ری ئێمه رێزی لێ ناگیرێ و ناوچه‌كه‌شمان وه‌ك مه‌یدانێكی جه‌نگ به‌كار ده‌هێنرێت، بۆیه دواتر ناتوانین هیچ ئومێدێكی به‌دیهێنانی به‌رنامه‌ی كاری گۆڕانكاری به‌ده‌ست بهێنین، عێراق قه‌رزار بار و سوپاسگوزاری هاوپه‌یمانی نێوده‌وڵه‌تییه به سه‌رۆكایه‌تی ئه‌مریكا به‌تایبه‌ت بۆ ئه‌و پشتیوانییه ئابووری و سه‌ربازییه‌ی كه پێشكه‌شیكرد و به‌رده‌وامه له پێشكه‌شكردنی له جه‌نگی دژ به داعش. هاوپه‌یمانی سه‌ربازی كه ویلایه‌ته یه‌كگرتووه‌كانی ئه‌مریكا رابه‌رایه‌تی كرد ئامرازێك بوو بۆ ئه‌وه‌ی هێزه عێراقییه‌كان بتوانن سه‌ركه‌وتنی به‌رچاو له جه‌نگێكی دروستكراودا به‌ده‌ست بهێنن، به‌ڵام ئێران رۆڵێكی میحوه‌ری له جه‌نگی دژ به داعش گێڕاو و ئێمه په‌یوه‌ندییه‌كی دوور و درێژی جوگرافی و سه‌رچاوه‌ی ئاو و ئابووری و ئاینیمان له‌گه‌ڵ كۆماری ئیسلامی ئێراندا هه‌یه. دواین بڕیاری په‌رله‌مانی عێراق بۆ پاشه‌كشه‌ی هێزه‌كانی ئه‌مریكا له وڵاته‌كه‌مان بریتی نییه له ئاماژه‌یه‌ك بۆ پێنه‌زانین و دوژمنكاری، به‌ڵكو ئه‌وه كاردانه‌وه‌یه‌كه بۆ ئه‌وه‌ی كه زۆربه‌ی عیراقییه‌كان به سه‌رپێچیه‌كی سه‌روه‌ری وڵاته‌كه‌یانی ده‌زانن، ئه‌م بابه‌ته ده‌كرێت له رێگه‌ی دیالۆگه‌وه له دڵه‌وه چارسه‌ر بكرێت، كه خزمه‌ت به سه‌قامگیری و سه‌روه‌ری عێراق بكات. په‌یوه‌ندییه‌كانی عێراق و به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانی زیاتر په‌یوه‌سته به قوڵای عه‌ره‌بی، پێویسته بوترێت توركیا كه دراوسێمانه له باكوره‌وه ده‌رچه‌یه‌كی سه‌ره‌كی به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانمانه وه‌ك ده‌بینین جیۆپۆلیتیكی عێراق جێگه‌ی سه‌رنجه و زیندوو و پڕ ئالنگارییه. له به‌رژه‌وه‌ندیمان نییه كه هاوپه‌یمانێك هه‌ڵبژێرین له‌گه‌ڵ یه‌كێك له سه‌ر حسابی ئه‌وی تر تا ئه‌وكاته‌ی كه سه‌روه‌ری و سه‌ربه‌خۆیمان رێزی لێده‌گیرێت هیچ وڵاتێك نابێت عێراق سه‌ركوت بكات، به تایبه‌ت ئه‌و وڵاتانه‌ی كه په‌یوه‌ندیمان له‌گه‌ڵیان هه‌یه، سیاسه‌ت و په‌یوه‌ندی ئابووری و دیبلۆماسیمان پێویسته له‌گه‌ڵ به‌رژه‌وه‌ندییه نیشتیمانییه‌كانی خۆماندا یه‌كانگیر بێت نه‌ك له‌گه‌ڵ ئه‌وانی تر و نه‌ك هه‌تاكو له‌گه‌ڵ هاوپه‌یمانه‌كانیشمان. سه‌قامگیری و سه‌روه‌ری عیراق پێویسته به‌رژه‌وه‌ندی هاوبه‌شی دراوسێكان و هاوپه‌یمانه نیوده‌وڵه‌تییه‌كانمان بێت، ناكرێت سزا بدرێین له كاتێكدا كه پارێزگاری له به‌رژه‌وه‌ندی و سه‌روه‌ریمان ده‌كه‌ین و ده‌مانه‌وێت سه‌ربه‌خۆی سه‌ربازی خۆمان به‌هێز بكه‌ین، دواین بڕیاری په‌رله‌مانی عێراق بۆ پاشه‌كشه‌ی هێزه‌كانی ئه‌مریكا له وڵاته‌كه‌مان بریتی نییه له ئاماژه‌یه‌ك بۆ پێنه‌زانین و دوژمنكاری، به‌ڵكو ئه‌وه كاردانه‌وه‌یه‌كه بۆ ئه‌وه‌ی كه زۆربه‌ی عیراقییه‌كان به سه‌رپێچیه‌كی سه‌روه‌ری وڵاته‌كه‌یانی ده‌زانن، ئه‌م بابه‌ته ده‌كرێت له رێگه‌ی دیالۆگه‌وه له دڵه‌وه چارسه‌ر بكرێت، كه خزمه‌ت به سه‌قامگیری و سه‌روه‌ری عێراق بكات. خوشك و برایانی ئازیز خۆشگوزه‌رانی و ئاسایش له عێراقدا ئاسته‌مه تاكو رۆژھه‌ڵاتی ناوه‌ڕاست رێگه‌یه‌ك نه‌دۆزێته‌وه بۆ ئه‌وه‌ی به‌ده‌ر بێت له ناسه‌قامگیری و ململانێكان، شه‌پۆلی توند و تیژیه به‌رده‌وامه‌كان و كێبه‌ركێكان هیچ شتێك ناهێننه دی جگه له ئازارێك بۆ گه‌له‌كه‌مان و لێسه‌ندنه‌وه‌ی داهاتوویان كه شایسته‌یانه. تا ئێستاش بڕوام وایه كه عێراق ده‌بێته هه‌وێنی گۆڕانكارییه‌كی ئیجابی، ئه‌مه نه‌ك له‌به‌ر ئه‌وه‌ی ته‌نیا وڵاتێكه كه هه‌یه، به‌ڵكو له سه‌رده‌مه‌كانی میسیۆپۆتامیاوه بووه به لانكه‌ی شارستانی و ده‌فرێكی توانه‌وه بۆ بیر و باوه‌ڕ و تایفه و نه‌ژاده جیاوازه‌كان. كه‌م وڵات هه‌یه رووبه‌ڕووی مه‌ترسییه‌كانی جه‌نگ و توندوتیژی و سه‌ركوتكردن و بۆردومانی كیمیایی و گۆڕه به‌كۆمه‌ڵه‌كان و گه‌مارۆ و خوێنڕێژی تائیفی و نه‌ژادی بوبێته‌وه وه‌ك ئه‌وه‌ی ئێمه رووبه‌ڕووی بوینه‌ته‌وه، كه كه‌مترین ئاشتی و سه‌قامگیریمان هه‌بووه. ئه‌م ئه‌زمونه تاڵانه فێریان كردووین كه سه‌ره‌رای جیاوازیه‌كانمان زۆر شت هه‌یه كه پێكمانه‌وه ئه‌به‌ستێت وه‌ك له‌وه‌ی له یه‌كترمان دابرێت، خۆپیشانده‌رانیش ئاماژه‌یه‌كی ترن بۆ ئه‌مه، نیشتیمان په‌روه‌ری و پابه‌ندبونیان به عێراق رۆژانه له شه‌قامه‌كانی عێراق نیشان ده‌ده‌ن. ئێمه پێكه‌وه خه‌ونه‌كانمان هاوبه‌ش پێكردووه و به‌رژه‌وه‌ندییه‌كی هاوبه‌ش به‌یه‌كه‌وه گرێمان ده‌دات كه هه‌ماهه‌نگی ده‌كه‌ین بۆ به‌ده‌ستهێنانیان. زۆر گرنگتر له‌وه فێربووین كه چۆن بتوانین به ته‌نیا ئه‌م خه‌ونانه به‌دیبهێنین ئه‌گه‌ر بێت و له ئامانج و مه‌به‌ستی هاوبه‌شدا یه‌كگرتوو و یه‌كریز بین، ئه‌مه وانه‌یه‌كیشه بۆ هه‌رێمه‌كه‌مان. خۆشگوزه‌رانی به‌نده به قه‌ڵاچۆكردنی توندڕه‌وی و فێركردنی وانه‌ی لێبورده‌یی و یه‌كتر قبوڵكردن، ئه‌م وانه‌یه به‌نده به دروستكردنی په‌یوه‌ندییه‌كان نه‌ك داخستنی ده‌رگاكان به‌رووی یه‌كتردا، چوارچێوه ھه‌رێمایه‌تییه‌كان بۆ هه‌ماهه‌نگی بازرگانی و ئابووری و ئاسایش كه ده‌توانێت ده‌روازیه‌ك بێت بۆ دیالۆگی سیاسی و چاره‌سه‌ری كێشه‌كان له نێو ئه‌و دوژمنانه‌ی پێویستیانه. خۆپیشاندانی ئاشتیانه مافێكی بنه‌ڕه‌تییه، گه‌نجه عێراقییه‌كان بۆ ژیانێكی باشتر بۆ وڵاته‌كه‌یان بۆ ده‌سته‌به‌ری كاری زیاتر بۆ خزمه‌تگوزاری باشتر بۆ له‌ناو بردنی گه‌نده‌ڵی خۆپیشاندان ده‌كه‌ن، ئه‌و گه‌نده‌ڵییه‌ی كه وڵاته‌كه‌مانی بۆ ماوه‌یه‌كی زۆره به ئاقارێكی خراپدا بردووه، منیش هه‌مان داواكاری ئه‌وانم هه‌یه پێویسته ئێمه به‌دوای دۆزینه‌وه‌ی چاره‌سه‌ره‌كان بین بۆ كێشه‌كانمان. ئه‌مه ئه‌وه‌یه كه گه‌لی عێراق لاوه‌كان به هه‌زارانیان له رێگه‌ی خۆپیشاندانی ئاشتیانه‌وه له شه‌قامه‌كانی به‌غدا و شه‌قامه‌كه‌نی تر نزیكه‌ی چوار مانگ له‌مه‌وبه‌ر ده‌ستی پێكرد، زۆر ئازار به‌خش و ماڵوێران كه‌ره كاتێك توند و تیژی نرایه‌وه له‌لایه‌ن ئه‌وانه‌ی كه له ده‌ره‌وه‌ی یاسابوون كه له‌ئه‌نجامدا زیاتر له 600 خۆپیشانده‌ری ئاشتی خواز و بێتاوان بوونه قوربانی زۆربه‌شیان له‌و گه‌نجانه بوون كه له نه‌وه‌ده‌كان و ساڵانی دواتر له دایك بوون و هه‌روه‌ها له ریزی هێزه ئه‌منیه‌كانیشدا قوربانییه‌كی زۆر بووه. به توندی ئیدانه‌ی ئه‌م تاوانانه ده‌كه‌ین داوا ده‌كه‌ین كه سه‌به‌بكاران به گوێره‌ی یاسا مامه‌ڵه‌ی دادپه‌روه‌رانه‌یان له‌گه‌ڵ بكرێت. دادپه‌روه‌ری و ئاسایش بنه‌مای هه‌ر كۆمه‌ڵ و ده‌وڵه‌تێك و نه‌ته‌وه‌یه‌كه، خۆپیشاندانی ئاشتیانه مافێكی بنه‌ڕه‌تییه، گه‌نجه عێراقییه‌كان بۆ ژیانێكی باشتر بۆ وڵاته‌كه‌یان بۆ ده‌سته‌به‌ری كاری زیاتر بۆ خزمه‌تگوزاری باشتر بۆ له‌ناو بردنی گه‌نده‌ڵی خۆپیشاندان ده‌كه‌ن، ئه‌و گه‌نده‌ڵییه‌ی كه وڵاته‌كه‌مانی بۆ ماوه‌یه‌كی زۆره به ئاقارێكی خراپدا بردووه، منیش هه‌مان داواكاری ئه‌وانم هه‌یه، ئه‌وان داوا ده‌كه‌ن نیشتمانی عێراقی یه‌كگرتوو بێت و به‌گوێره‌ی ناسنامه‌ی كۆمه‌ڵی په‌رته‌وازه نه‌بێت، ئه‌وان داوای سیسته‌مێكی سیاسی ده‌كه‌ن كه ره‌نگدانه‌وه‌ی ناسنامه‌ی ئه‌وان بێت و شكۆمه‌ندیان بۆ بگه‌ڕێته‌وه، هه‌روه‌ها داوای هه‌ڵبژاردنی دادپه‌روه‌ر و سه‌ربه‌ست ده‌كه‌ن، ئه‌مه قۆناغێكی راگوزه‌ری نه‌وه‌كانه كه ره‌نگدانه‌وه‌یه‌كه بۆ به‌دیهێنانی باشتر و ئامانجی باشتر، ئه‌مه پرۆسه‌یه‌كی ئاسان نابێت، هیچ كه‌س ناتوانێت له شه‌و و رۆژێكدا به‌ده‌ستی بهێنێت، پێویستمانه متمانه‌ی گه‌لی عێراقه به حكومه‌ته‌كه‌یان و پێداچوونه‌وه به یاسا و ده‌ستوورمان به ده‌ست بهێنینه‌وه تاكو ببینین چۆن ئه‌وان به‌ڵێنه‌كانی نێوان سه‌ركرده عێراقییه‌كان و گه‌له‌كه‌مان نوێ و به هێز ده‌كه‌ن، بۆ ئه‌وه‌ی پێشووتر زیاتر نوێنه‌رایه‌تی ئه‌وانه‌ی داهاتوو بكات، هه‌روه‌ها پێویستمانه دۆخێك بهێنینه كایه‌وه كه گه‌شه‌ی ئابووری به‌رده‌وام بێته دی و ده‌سته‌به‌ری كار بۆ لاوه‌كانمان به‌دی بێت و له ئاست گه‌شه‌ی خێرای دانیشتواندا بێت، بێكاری لاوان گه‌شتووه‌ته ئاستێكی به‌رز به‌ره‌و خراپتر ده‌ڕوات ئه‌گه‌ر نه‌توانین لاوه‌كانمان به به‌هره و خوێندنی پێویست دابین بكه‌ین كه پێویستیانه بۆ سه‌ركه‌وتن. له(۳۸)ملیۆن دانیشتوانی عێراقی ڕێژه‌ی له ٦٥٪ له ژێر ته‌مه‌نی (۳۰) ساڵه‌وه‌ن وڵاته‌كه‌ی من به‌رزترین رێژه‌ی توانا و خه‌زێنه‌ی مرۆیی هه‌یه له رۆژھه‌ڵاتی ناوه‌ڕاستدا و دانیشتوانه‌كه‌ی ساڵانه یه‌ك ملیۆن له ده ساڵی داهاتوودا زیاد ده‌كات، ئه‌م راستییه ئابووری و دیمۆگرافیانه ناكرێت له‌به‌ر چاو نه‌گیرێن و وه‌ك ئه‌مری واقع ده‌وڵه‌تی عیراق ناتوانێ ئه‌مه به ته‌نیا بكات، كه‌رتی گشتی توشی گیرۆده‌یی بووه پێویستمانه كه كه‌رتی تایبه‌ت به‌هێز بكه‌ین و داوا له هه‌موو ئه‌وانه‌ی بكه‌ین كه ئه‌مڕۆ لێره كۆبوونه‌ته‌وه كه به گوێره‌ی توانا رۆڵی خۆیان ببینن له هێنانی وه‌به‌رهێنانی بیانی و تواناكان بۆ عێراق. تێده‌گه‌ین له‌و راستیه كه ئێمه رۆڵیكی گرنگمان هه‌یه كه بیگێڕین له دروستكردنی ئه‌م دۆخه پێویسته ئێمه ببینه وڵاتێك كه عێراقی و بیانییه‌كان متمانه‌یان هه‌بێت بۆ مه‌ودایه‌كی دور و درێژ وه‌به‌رهێنان بكه‌ن و وه تیایدا كه‌رتی تایبه‌ت به‌هێز بكرێت، بۆیه پێویسته كه بناغه‌ی یاسای و رێكخستن دابرێژین بۆ پارێزگاری له وه‌به‌رهێنه‌ران و ره‌خساندنی بازاڕی ئازاد. پێویسته بوترێ گه‌نده‌ڵی ده‌بێت قه‌ڵاچۆ بكرێت ئه‌مه شێرپه‌نجه‌یه‌كه كه گیرۆده‌ی ئابووری سیاسی ململانێ و نا سه‌قامگیری سیاسی بووه، به‌رێوه‌بردنی باش و حوكمی یاسا پێویسته به كردار بونیاد بنرێت نه‌وه‌كو ته‌نیا سه‌رزاره‌كی بێت پێویسته به‌رده‌وام بێت وه هه‌روه‌ها درێژه‌ی پێ بدرێت. به درێژای ئه‌م دۆخه هه‌ستیار و ناسكانه سودێكی زۆرمان له ژیری و رێبه‌ری مه‌رجه‌عیه‌ت بینیوه له نه‌جه‌ف به تایبه‌ت سه‌ماحه‌تی سه‌ید ئایه‌توڵا عه‌لی سیستانی كه رابه‌رایه‌تی ئه‌و له رۆژه تاریكه‌كاندا زۆر كاریگه‌ر و گرنگ بووه یارمه‌تیده‌ر بووه بۆ ئه‌وه‌ی عیراق بگه‌یه‌نێت به كه‌ناری ئارام، دڵنیام له كاتێكدا قسه له‌گه‌ڵ ئێوه‌دا ده‌كه‌م، داوای هه‌رچی زوو چاكبوونه‌وه ده‌كه‌م بۆ ئه‌و نه‌شته‌رگه‌ریه‌ی كه به‌م دوایه‌ی بۆ سه‌ماحه‌تیان كرا. له كۆتایدا پێویسته ژێرخانمان بونیاد بنێن و نوێ بكه‌ینه‌وه له پێناو دروستكردنی بناغه‌یه‌كی پێویست بۆ گه‌شه‌ی ئابووری بونیادنان و سه‌ر پێخستنه‌وه‌ی ئه‌و ناوچانه‌مان كه له جه‌نگی دژ به داعش وێران و كاول بووه له پێشینه‌ی كاره‌كانمان ده‌بێت به‌ڵام ئه‌گه‌ر بێتو له ماوه‌یه‌كی درێژتردا ئه‌و ویسته‌مان به دیبهێنین ئه‌وا ده‌بێت ویستمان بۆ ئاینده‌یه‌كی دوور تر بروانێت، پێویستمان به به‌نده‌ری نوێ و ڕێگای خێرا و هێڵی ئاسنین و فرۆكه‌خانه و شاری پیشه‌سازی و به‌نداو هه‌یه، پێویستمان به ئاودێری نوێ و پرۆژه‌ی زه‌وی و زار هه‌یه، پێویسته پشتیوانی له مه‌شق پێكردنی نه‌وه‌ی نوێمان بكه‌ین بۆ ئه‌وه‌ی هاووڵاتییه‌كی به‌رهه‌م دار بن له ئابووری گه‌شه‌سه‌ندووی سه‌ده‌ی ۲۱ دا. عێراق ناتوانێت هیچ كام له‌مانه به ته‌نیا بكات، هه‌ر یه‌ك له سه‌رمایه‌ی وه‌به‌رهێنان و شاره‌زاییه پیویسته‌كان گه‌وره و له ئاستێكی فراوان دا ده‌بێت، جارێكی تر عێراق له دامه‌زراوه داراییه نیوده‌وڵه‌تی و وڵاتانی كۆمه‌ك به‌خش و بودجه و سه‌رمایه‌ی سه‌ربه‌خۆ و كه‌رتی تایبه‌تی نێوده‌وڵه‌تی، به شیوازێكی تر هه‌موو ئێوه ده‌روانێت كه ببن به هاوبه‌شمان. ئه‌مه‌وێت لێره له‌گه‌ڵ دواین بیرۆكه‌كان جێتان بهێڵم ، وه‌ك ئه‌وه‌ی وتومه ئه‌مانه سه‌رده‌مێكی قورسن بۆ عێراق و ناوچه‌كه ، به‌ڵام سه‌قامگیری و عێراق و هه‌وڵه‌كان به‌ره‌و ئاشتی و خۆشگوزه‌رانی هه‌نگاوێكی گرنگن بۆ قه‌ڵاچۆكردنی توندره‌وی و ململانێكان كه هه‌موومان تێوه ده‌گلێنێ ، ئێمه چه‌ندین خاڵی به‌هێزمان هه‌یه له كاتێكدا له‌م ئه‌ركه ده‌روانین ، گه‌لی عێراق به هه‌موو پاشخانی جیاوازه‌وه یه‌كلا كه‌ره‌وه و خه‌ڵكانی به‌هێزن كه بۆ چه‌ندین ده‌یه‌یه له توند و تیژی و په‌راوێز خستن ژیاون به‌بێ ئه‌وه‌ی ده‌ست له شكۆمه‌ندی یاخود ویستی خۆیان هه‌ڵگرن ، له راستیدا ئێمه له لایه‌ن مه‌رجه‌عیه‌ت له نه‌جه‌ف هێزمان پێدراوه كه بووه به له‌نگه‌ر بۆ نوێ بوونه‌وه و دان به خۆدا گرتن و چاكسازی، هه‌روه‌ها بۆ درێژه‌دان به دووپاتكردنه‌وه له‌سه‌ر پارێزگاریكردن له سه‌روه‌ری عێراق. وه‌ك له‌م ئاماده بووه به‌رێزانه ده‌ڕوانم زۆرێك له هاوڕێیانم و هاوپه‌یمانه‌كانم ده‌بینم كه ئه‌زانم له گه‌ڵ ویستی ئێمه‌دان ، ئومێدی به‌رده‌وام ده‌خوازم كه ئێوه له‌گه‌ڵماندا به‌رده‌وام بن بۆ ئه‌وه‌ی پشتیوانی له هه‌وڵه‌كانمان بكه‌ن ، ئێمه‌ی عێراقی ئه‌وه ده‌زانین و یه‌كلاكه‌ره‌وه‌شه كه داهاتوو له ده‌ستی ئێمه‌دایه ، به‌ڵام له هه‌مان كاتدا سوپاسگوزاری پشتیوانی هاوبه‌شه‌كانمان له رۆژھه‌ڵات و خۆرئاوا ده‌كه‌ین و ده‌زانین كه پابه‌ندبوونی ئه‌وان به ئێمه‌وه هه‌وڵیكی زیندووه بۆ سه‌ركه‌وتنمان.
.jpg)
سازدانى: هاوڵاتى مامۆستایه‌کى ئاینى ره‌خنه‌ى توند له‌ڕێکخراوه‌کانى ژنان ده‌گرێت و ده‌ڵێت:»ئه‌و ئافره‌تانه داینه‌سورن که‌دژایه‌تى خواو پێغه‌مبه‌ر ده‌که‌ن و ئافره‌تى خراپن، ئێستاش سوورم ئافره‌تى خراپ به‌دڕه‌وشت و ئه‌وه‌ى ئینتیفازه ده‌کات به‌ڕووى باوک و مێردیدا داینه‌سوره«. مامۆستا مه‌لا مه‌زهه‌ر خۆراسانى، مامۆستاى ئاینى و خاوه‌نى که‌ناڵى سروشت له‌م چاوپێکه‌وتنه‌یدا له‌گه‌ڵ ، ئاماژه به‌وه ده‌دات»ئه‌م رێکخراوانه‌ى ژنان بێجگه له‌بازرگانى به‌سه‌ر ئافره‌تانه‌وه هیچ مه‌رامێک و مه‌به‌ستێکى تریان نه‌بووه‌و تائێستا نه‌یانتوانیوه دوو ئاشق بگه‌یه‌نن به‌یه‌کترى، ته‌نیا به‌کوشتن کۆتایى به‌ئه‌شقه‌که‌یان هاتووه، خێزانێکى ته‌ڵاقدراویان نه‌گه‌یاندۆته‌وه بۆ لاى یه‌کترى، ئیللا کێشه‌ى کۆمه‌ڵایه‌تى تریان زیادکردووه«. ناوبراو ده‌شڵێت:» ته‌نیا سه‌رۆک و سه‌رکرده‌کانن به‌گوێى مامۆستایانى ئاینى ناکه‌ن خه‌ریکى گه‌نده‌ڵى و پاره‌خواردنن، ئه‌وه‌ى گوێ له‌مامۆستایانى ئاینى ده‌گرێت له‌ماڵى خۆیاندا دانیشتون و ته‌ماشاى دزه گه‌وره‌کان و گه‌نده‌ڵکاران ده‌کات، ئه‌وانه‌ى که نه‌وت و پاره‌ى ئه‌م وڵاته ده‌دزن و ئه‌وانه‌ش به‌رده‌وام سه‌رخۆشن و گوێ له‌ئاین و وتار ناگرن و نایه‌نه جومعه«. هاوڵاتى: له تۆڕى کۆمه‌ڵایه‌تى فه‌یسبوک قسه‌کانت کاردانه‌وه‌ى دروستکردووه که لایه‌نگیرى پیاوانیت؟ مه‌زهه‌ر خۆراسانى: به‌پێچه‌وانه‌وه من زۆرترین پشتیوانیم له‌ئافره‌تان کردووه، چونکه ئافره‌تێکى زۆر قه‌یره‌ن و ماونه‌ته‌وه و بێوه‌ژنێکى زۆر زۆرمان هه‌یه‌و به‌دواى ئه‌وه‌دا ده‌گه‌ڕێن بچنه ماڵ و حاڵى خۆیان. که‌باسى فره‌ژنى ده‌که‌م، له‌خه‌مى ئه‌وه‌دام ئه‌وانه بچنه ماڵ و حاڵى خۆیان، که‌واته ئه‌مه پشتیوانیه بۆ ژنان و ئه‌و ئافره‌تانه‌ى ماونه‌ته‌وه‌و که‌س ئاوڕى خێریان لێناداته‌وه، که‌س بیریان لێناکه‌نه‌وه. رێکخراوه‌کان زیاتر باس له‌ئافره‌ت و گه‌نج ده‌که‌ن و ده‌سته‌مۆیان ده‌که‌ن بۆ مه‌رامى خۆیان و ئه‌وانه‌ى که به‌ته‌مه‌نن هیچ نرخ و به‌هایه‌کیان نیه لاى ئه‌وان، بۆیه زۆرى رێکخراوه‌کان باسى ئه‌و ئافره‌تانه ده‌که‌ن، بۆیه وا هه‌ست ده‌کرێت به‌کرده‌یى داکۆکى کارن له‌مافى ئافره‌ت و له‌ئه‌نجامیشدا ده‌رده‌که‌وێت. بڕۆ له‌ناو خه‌ڵکى کوردستاندا پرسیار بکه، ته‌واوى خه‌ڵکى کوردستان ده‌زانن ئه‌م رێکخراوانه بێجگه له‌بازرگانى به‌سه‌ر ئافره‌تانه‌وه هیچ مه‌رامێک و مه‌به‌ستێکى تریان نه‌بووه‌و تائێستا نه‌یانتوانیوه دوو ئاشق بگه‌یه‌نن به‌یه‌کترى، ته‌نیا به‌کوشتن کۆتایى به‌ئه‌شقه‌که‌یان هاتووه، خێزانێکى ته‌ڵاقدراویان نه‌گه‌یاندۆته‌وه بۆ لاى یه‌کترى، ئیللا کێشه‌ى کۆمه‌ڵایه‌تى تریان زیادکردووه، بۆیه مامۆستا مه‌زهه‌ر زۆرترین خزمه‌تى به‌توێژى ئافره‌تان کردووه، به‌رنامه‌کانم له‌که‌ناڵى سروشت به‌ڵگه‌ى ئه‌وه‌ن و ئه‌وه‌نده‌ى من له‌خزمه‌تى کابانى ماڵ و ئه‌و ئافره‌تانه‌ى که به‌ڕه‌سه‌نى ماونه‌ته‌وه له‌کوردستان و له‌نیشتیماندا که‌س ئه‌وه‌نده باسى ئه‌وانى نه‌کردووه، ئه‌و رێکخراوانه بوونه‌ته مۆته‌که‌و بازرگانى به‌سه‌ر کێشه‌ى ئافره‌تانه‌وه ده‌که‌ن. هاوڵاتى: ئه‌و رێکخراوانه‌ى باسى ده‌که‌یت سه‌ر به‌حزبه‌کانى ده‌سه‌ڵاتن؟ مه‌زهه‌ر خۆراسانى: هه‌موو خه‌ڵکى کوردستان ده‌یانناسن و به‌پێى ئه‌و فایله‌ى من بینیومه، خۆى له‌سه‌روو (300) ناو ده‌بینێته‌وه، زۆرن ئه‌مانه که‌بودجه‌یان نه‌بێت، چۆن ده‌چن به‌ڕێوه‌و له‌سه‌ر بودجه‌ى گشتى بینایان بۆ گیراوه‌و پاڵپشتى ده‌کرێن و خزمه‌تکراون. له‌سێ پارێزگاى قوڕبه‌سه‌رى بچوکى وه‌ک هه‌ولێرو سلێمانى و دهۆک، چ باشیه‌کیان هه‌یه تاهه‌ڵیان سه‌نگێنین و ده‌ستخۆشییان لێبکرێت، تاکه رێکخراوێک با خۆى پیشانى من بدات بڵێت شتێکم کردووه تامن ده‌ستخۆشى لێبکه‌م. لێره‌وه ده‌ستخۆشى له‌هه‌ر که‌سێک ده‌که‌م که‌خزمه‌تێکى به‌ئاین، به‌وڵات و به‌نیشتیمان گه‌یاندبێت، ناکرێت چاوبنوقێنم له‌ئاست هه‌قدا، ئه‌وه‌ى که‌بینیومانه‌و خه‌ڵکى کوردستان شاهیدن هیچ شتێکى ئیجابى له‌ئه‌مانه نه‌بینراوه ته‌نیا سلبیات نه‌بێت. ئه‌وه‌نده‌ى ئه‌وان ئازادبوون سوکایه‌تى به‌خواو به‌پێغه‌مبه‌رو به‌قورئان و به‌پیرۆزیه‌کانو به‌نیشتیمانو به‌مامۆستاى ئاینى بکه‌ن، ئێمه نه‌مانتوانیوه به‌هیچ شێوازێک ره‌خنه‌یه‌ک له‌بیروبۆچوونه هه‌ڵه‌کانى ئه‌وان بگرین هاوڵاتى: ئه‌و که‌یسه‌ى ئێوه چووه دادگا که له‌گه‌ڵ رێکخراوهکانى ژنان دروستبووه؟پێتان وایه دادگا یه‌کلایى ده‌کاته‌وه؟ مه‌زهه‌ر خۆراسانى: ئه‌م بابه‌ته ئه‌وه ئازادى راده‌ربڕینه‌و ئه‌و ئازادیه هه‌ر هه‌یه‌و ئه‌و ئازادیه‌ى ئه‌و رێکخراوانه شانازى پێوه‌ده‌که‌ن له‌کوردستان، ئه‌وه‌نده‌ى ئه‌وان ئازادبوون له‌وه‌ى سوکایه‌تى به‌خواو به‌پێغه‌مبه‌رو به‌قورئان و به‌پیرۆزیه‌کان و به‌نیشتیمان و به‌مامۆستاى ئاینى بکه‌ن، ئێمه نه‌مانتوانیوه به‌هیچ شێوازێک ره‌خنه‌یه‌ک له‌بیروبۆچوونه هه‌ڵه‌کانى ئه‌وان بگرین، ئێمه ئه‌سڵه‌ن ده‌قه ئایینیه‌کان که‌بیروباوه‌ڕ و عه‌قیده‌ى خۆمانه شیمان کردۆته‌وه، له‌ده‌ربڕینى، ئه‌وان ده‌رۆن سکاڵامان له‌دژ ده‌که‌ن. هاوڵاتى: پێتوایه هه‌رێمى کوردستان پێویستى به‌م هه‌موو رێکخراوه‌ى ژنان هه‌یه؟ مه‌زهه‌ر خۆراسانى: ئه‌م هه‌موو رێکخراوه که‌خزمه‌تیان دیار بێت و بۆ خزمه‌تکردن بێت، بۆ لابردنى زوڵم بێت، ئه‌وه زۆر باشه، به‌ڵام ئه‌وه‌ى ئێمه ده‌یبینین ئه‌و رێکخراوانه به‌هه‌موویان یه‌خه‌ى که‌سێکیان گرتووه‌و ده‌یانه‌وێت زوڵمى لێبکه‌ن، که‌واته ئه‌م رێکخراوانه له‌مه‌بادیئى خۆیان لایانداوه، چونکه رێکخراو بۆ رۆشنبیرى کردن و به‌هاناوه‌چوونى خه‌ڵکه، ئێستا به‌هه‌موویان گه‌له‌کۆمه‌که‌یان کردووه له‌تاقه نه‌فه‌رێک، ماشه‌ڵڵا له‌م رێکخراوانه‌و ئازادى راده‌ربڕین لاى ئه‌م رێکخراوانه، که ئه‌مه له‌غه‌یرى بازرگانى و سه‌نگه‌رگرتن له‌ئیسلام و له‌و کلتوره ره‌سه‌نه‌ى که له‌کوردستان و کورده‌وارى خۆماندا هه‌یه هیچى تریان پێنیه، ده‌یانه‌وێت ئه‌و بینایه‌ى که‌مامۆستایاى ئاینى رۆڵیان هه‌یه له‌بنیاتنانى ئیسلام بیڕوخێنن و ته‌واو. هاوڵاتى: به‌شێک له‌مامۆستایانى ئاینى ره‌خنه‌ى ئه‌وه‌یان لێده‌گیرێت، که‌هه‌ندێک شت باس ده‌که‌ن له‌گه‌ڵ واقعى کۆمه‌ڵگه‌ى کوردى ئێستادا ناگونجێت؟ مه‌زهه‌ر خۆراسانى: هه‌موو مامۆستایانى ئاینى هه‌رشتێک باس بکه‌ن، ماده‌م فه‌رموده‌و قورئانى خوایان به‌ده‌سته‌وه‌یه، هه‌مووى جێگه‌ى خۆى ده‌گرێت و واقعییه‌و ده‌رباره‌ى حاڵى کوردستانه، به‌ڵام هه‌ندێک وتار له‌پرسه‌دا لێدراوه، تۆ له‌بۆنه‌یه‌کى شاییدا لێیده‌ده‌یته‌وه، له راگه‌یاندن و له‌سۆشیال میدیادا یه‌کناگرێته‌وه، ئه‌وکاته ده‌ڵێن مامۆستا له‌کوێیه‌و ئێمه له‌کوێین. ئه‌و کاته ئه‌و که‌سه دروستى ده‌کات که‌جارێکى تر ئه‌و وتاره له‌کات و شوێنێکى جیاوازتردا به‌کارده‌هێنێته‌وه، بۆیه ئه‌وکات ده‌ڵێن مامۆستایان له‌واقعى کوردستاندا ناژین، بۆ نمونه ئێستا خه‌ڵک تێوه‌گلاوه له‌سه‌ر مه‌سه‌له‌ى موچه‌ى پله‌باڵاکان و خانه‌نشینى، بۆیه رێکخراوه‌کان هاتوون سکاڵایان له‌سه‌ر من تۆمارکردووه، بۆیه من ناچاربووم ئه‌و روونکردنه‌وه‌یه بده‌م، که‌خه‌ڵک ده‌یبینێت ده‌ڵێت ته‌ماشاکه من کوێم دێشێت و مامۆستا خه‌ریکى چییه، که‌واته من دروستم نه‌کردووه، یه‌خه‌ى گرتووم. ئه‌وانه‌ى که‌نه‌وت و پاره‌ى ئه‌م وڵاته ده‌دزن و ئه‌وانه‌ش به‌رده‌وام سه‌رخۆشن و گوێ له‌ئاین و وتار ناگرن هاوڵاتى: مامۆستایانى ئاینى چ رۆڵێک ده‌بینن له‌هۆشیارکردنه‌وه‌ى تاکى کۆمه‌ڵگا؟ مه‌زهه‌ر خۆراسانى: مامۆستایانى ئاینى وه‌ک مۆم سووتاون له‌ڕابردوودا و به‌رده‌وام خزمه‌تیان هه‌بووه‌و ئه‌و گه‌وره و بچووکیه‌ى که‌ماوه، به‌ماندووبونى مامۆستایانى ئاینى و خه‌باتى مامۆستایانى ئاینى و به‌رنامه‌ى پیرۆزى ئاینى ئیسلامه. ئه‌و رێزو خۆشه‌ویستییه‌ى که له‌نێوان ژن و مێرده‌کاندا هه‌یه به‌رهه‌مى ره‌نج و خه‌باتى مامۆستایانى ئاینیه‌و خه‌ڵکیان هۆشیارکردۆته‌وه که‌گه‌نده‌ڵ نه‌بن و ئه‌وه‌ى که‌خه‌ڵک له‌ماڵه‌که‌ى خۆیدا دانیشتووه‌و دزى ناکات و ته‌نیا سه‌رۆک و سه‌رکرده‌کانن به‌گوێى مامۆستایانى ئاینى ناکه‌ن خه‌ریکى گه‌نده‌ڵى و پاره‌خواردنن، ئه‌وه‌ى گوێ له‌مامۆستایانى ئاینى ده‌گرێت له‌ماڵى خۆیاندا دانیشتون و ته‌ماشاى دزه گه‌وره‌کان و گه‌نده‌ڵکاران ده‌کات، ئه‌وانه‌ى که‌نه‌وت و پاره‌ى ئه‌م وڵاته ده‌دزن و ئه‌وانه‌ش به‌رده‌وام سه‌رخۆشن و گوێ له‌ئاین و وتار ناگرن و نایه‌نه جومعه، بۆیه مامۆستایانى ئاینى به‌رده‌وامن و ئه‌وه جیاوازى کۆمه‌ڵگه‌ى ئێمه‌یه له‌گه‌ڵ کۆمه‌ڵگاکانى تردا، به‌ڵام له‌وڵاتى ئێمه‌دا خه‌ڵک دانیشتووه به‌سه‌لامه‌تى ئه‌وه به‌رهه‌مى مامۆستایانى ئاینییه. هاوڵاتى: یه‌کێتى و پارتى زۆرێک له‌مامۆستایانى ئاینى پاڵپشتیان ده‌که‌ن؟ ئاساییه؟ مه‌زهه‌ر خۆراسانى: هه‌ر مامۆستایه‌ک قسه‌ى هه‌ق نه‌کات تاوانباره، خوا ده‌فه‌رموێت (إِنَّ ٱلَّذِینَ یَكۡتُمُونَ مَاۤ أَنزَلۡنَا مِنَ ٱلۡبَیِّنَـٰتِ وَٱلۡهُدَىٰ مِنۢ بَعۡدِ مَا بَیَّنَّـٰهُ لِلنَّاسِ فِی ٱلۡكِتَـٰبِ أُو۟لَـٰۤىِٕكَ یَلۡعَنُهُمُ ٱللَّهُ وَیَلۡعَنُهُمُ ٱللَّـٰعِنُونَ) هه‌ر که‌سێک هه‌ق و زانست و راستیه‌کان بشارێته‌وه‌و راینه‌گه‌ێنێت و به‌هه‌ق نه‌ڵێت هه‌ق و به‌ناهه‌ق نه‌ڵێت ناهه‌ق، ئه‌وه خواى په‌روه‌ردگارو فریشته‌و مه‌لاکه‌ته‌کان نه‌هى لێده‌که‌ن. ئه‌و مامۆستایانه‌ى نه‌ک هه‌ر مامۆستا ئه‌رکى سه‌رشانى رۆشنبیره‌و به‌هه‌ق بڵێت هه‌ق و به‌ناهه‌ق بڵێت ناهه‌ق، ئه‌وکاته، (لُعِنَ ٱلَّذِینَ كَفَرُوا۟ مِنۢ بَنِیۤ إِسۡرَ ٰءِیلَ عَلَىٰ لِسَانِ دَاوُۥدَ وَعِیسَى ٱبۡنِ مَرۡیَمَۚ ذَ ٰلِكَ بِمَا عَصَوا۟ وَّكَانُوا۟ یَعۡتَدُونَ)) ده‌بێته هه‌ڵوه‌رینى گوناهى ئینسان، چونکه به‌ده‌ربڕینه‌که خواى گه‌وره قه‌ڵه‌مى سڕینه‌وه به‌سه‌ر گوناهه‌کانیدا ده‌هێنێت، له‌لایه‌کى تر چاکسازى دروستده‌بێت، که وانه‌بوو، خواى گه‌وره ده‌فه‌رموێت (یَـٰۤأَیُّهَا ٱلَّذِینَ ءَامَنُوا۟ ٱتَّقُوا۟ ٱللَّهَ وَقُولُوا۟ قَوۡلا سَدِیدا یُصۡلِحۡ لَكُمۡ أَعۡمَـٰلَكُمۡ وَیَغۡفِرۡ لَكُمۡ ذُنُوبَكُمۡۗ وَمَن یُطِعِ ٱللَّهَ وَرَسُولَهُۥ فَقَدۡ فَازَ فَوۡزًا عَظِیمًا) نه‌هییان لێکراوه له‌هه‌موو ئه‌و خه‌ڵکانه‌ى که به‌هه‌ق ناڵێن هه‌ق و به ناهه‌ق ناڵێن ناهه‌ق. خراپه‌یه‌ک ده‌بینن ناڵێن خه‌ڵکینه بوه‌ستن مه‌که‌ن، دزى مه‌که‌ن، بۆ ئاوا له‌ماڵى میلله‌ت ده‌که‌ن، بینیوتانه ده‌یان مامۆستا له‌مینبه‌ره‌کانه‌وه، که‌مینبه‌رى خوا به‌جوانى به‌کارده‌هێنن، باسى گه‌نده‌ڵى ده‌که‌ن، به‌ئاشکرا باسى په‌رله‌مان و ئه‌نجومه‌نى وه‌زیران و وه‌زاره‌ته‌کانیان کردووه، باسى هه‌موو حزبه‌کانیان کردووه، به‌ڵام ئه‌و رێکخراوانه له‌ژێر باڵى حزبه‌کانى خۆیاندا، تاحزبه‌کانیان گڵۆپى سه‌وزیان بۆ دانه‌گیرسێنن ناتوانن شتێک بڵێن، ئه‌وکاته مامۆستاى ئاینى تاوانبار نیه، کۆى دامه‌زراوه‌که به‌گه‌نده‌ڵى ده‌ڕوات که‌ئه‌وه‌ش یه‌کێکه له‌گه‌نده‌ڵیه‌کان. هاوڵاتى: رێکخراوهکانى ژنان گله‌یى ئه‌وه‌یان هه‌یه به‌داینه‌سور ناوت بردوون؟ داوا له‌حکومه‌ت ده‌که‌ن که‌به‌ڕێزتان بێده‌نگ بکرێن؟ مه‌زهه‌ر خۆراسانى: ئه‌وه بوختانێکى گه‌وره‌یه که‌بڵێن هه‌موو ئافره‌تانم به داینه‌سور له‌قه‌ڵه‌م داوه، خۆم خاوه‌نى خێزان و خاوه‌نى کچ و خوشک و دایکمم، زۆرترین ئافره‌ت کێشه‌ى هه‌یه‌و که من هه‌موویانم به‌کۆ به داینه‌سور له‌قه‌ڵه‌م بدایه، کۆنتاکت و په‌یوه‌ندیان له‌گه‌ڵ مندا نابێت. ئه‌و ئافره‌تانه داینه‌سورن که‌دژایه‌تى خواو پێغه‌مبه‌ر ده‌که‌ن و ئافره‌تى خراپن، ئێستاش سوورم ئافره‌تى خراپ به‌دڕه‌وشت و ئه‌وه‌ى ئینتیفازه ده‌کات به‌ڕووى باوک و مێردیدا، قیمه‌تى براو کوڕى نازانێت، حه‌یاى خۆى و بنه‌ماڵه‌که‌ى بردووه، په‌لامار ده‌دات، نه‌تانبینى وتى من داینه‌سورم په‌لامارى مه‌لا مه‌زهه‌ر ده‌ده‌م و ده‌یخۆم، که‌واته که‌سێک په‌لامارم بدات، خۆ ناڵیم په‌پوله‌یه هه‌ر ده‌بێت بڵێم داینه‌سوره. هاوڵاتى: ئه‌وانه‌ى که‌ته‌مه‌نیان هه‌ڵکشاوه‌و هاوسه‌رگیرییان نه‌کردووه، به‌بڕواى تۆ چاره‌سه‌رى ئه‌وه چۆن ده‌کرێت؟ مه‌زهه‌ر خۆراسانى: پرۆسه‌ى هاوسه‌رگیرییه، هه‌موو پیاوێک ئه‌وه‌ى که له‌خۆى راده‌بینێت له‌ڕووى ماددى و جه‌سه‌دییه‌وه بێته مه‌یدان و هاوسه‌رگیرى دووه‌م و سێیه‌م و چواره‌م بکات، ئه‌و ئافره‌تانه به‌لاى خراپه‌دا نه‌ڕۆن و پرۆسه‌ى هاوسه‌رگیرى مافه‌و ده‌بێت بۆیان جێبه‌جێ بکه‌ین. به‌دیلێک بێت که‌بازرگانێکى زۆر زۆرمان هه‌یه که له‌وانه‌یه حه‌ز بکات به‌وه‌ى خێزانێکى ترى هه‌بێت، به‌ڵام که رێگه‌ى پێنه‌درێت، له‌وانه‌یه به رێگه‌یه‌کى خراپدا بڕوات، ئه‌و هه‌موو ئافره‌ت و مه‌ساجه‌ى که‌هاتووه له‌وڵاتان و کراونه‌ته‌وه، واى لێهاتووه زۆربه‌ى گه‌نجه‌کان هه‌ر ژن ناهێنن. ئیسلام خاڵێکى ئاسانى داناوه‌و چاره‌سه‌رێکه له‌لایه‌ک ئه‌و ئافره‌تانه نه‌جاتیان ده‌بێت و له‌لایه‌کیش ئه‌و پیاوانه ده‌گرێت و به‌لاى خیانه‌تى هاوسه‌رگیریدا ناچن و ده‌رمانى ده‌که‌ین.
ئارا ئیبراهیم چوار مانگى ته‌واوه خۆپیشاندان شه‌قامه‌کانى عێراقیان خرۆشاندووه‌و به‌رپرسانى عێراقیش به‌تایبه‌ت شیعه‌کان به‌هۆى ناکۆکییه‌کانیانه‌وه نه‌یانتوانیوه کاندیدێکى نوێ یه‌کلابکه‌نه‌وه بۆ سه‌رۆک وه‌زیران و به‌شێکیان له‌گه‌ڵ شه‌رعیه‌تپێدانه‌وه‌ى عادل عه‌بدولمه‌هدین و موقته‌دا سه‌در ناڕازییه. خۆپیشاندانه‌کانى عێراق پێى ناوه‌ته قۆناغێکى مه‌ترسیداره‌وه‌و قوربانییه‌کان له‌هه‌ڵکشاندایه‌و رۆژانه خوێنى خۆپیشانده‌ران به‌ده‌ستى هێزه ئه‌منییه‌کان ده‌ڕژێت به‌شێوه‌یه‌ک له‌چوار مانگى رابردوو تائێستا (600) خۆپیشانده‌ر کوژراون و زیاتر له (20) هه‌زارى دیکه برینداربوون. کۆڵنه‌دانى خۆپیشانده‌ران و ره‌تکردنه‌وه‌ى ئه‌و کاندیدانه‌ى ناوه‌کانیان ئاشکراده‌کرێت واى له‌به‌شێکى شیعه‌کان کردووه هه‌وڵى شه‌رعیه‌تپێدانه‌وه به عادل عه‌بدولمه‌هدى بده‌ن که له‌دوو مانگى رابردوودا ده‌ستى له‌کارکێشاوه‌ته‌وه بۆ تێپه‌ڕاندنى ئه‌م دۆخه‌ى عێراق، به‌ڵام ڤیتۆى خۆپیشانده‌ران خۆرى عه‌بدولمه‌هدى به‌ته‌واوى ئاوا کردووه. شیعه‌کانى عێراق که‌زۆرینه‌ى کورسییه‌کانى په‌رله‌مانى عێراقیان هه‌یه به‌تایبه‌ت ره‌وتى (حیکمه، هاوپه‌یمانى فه‌تح، ده‌وڵه‌تى قانون) له‌هه‌وڵدان بۆ ئه‌وه‌ى جارێکى دیکه عادل عه‌بدولمه‌هدى سه‌رۆک وه‌زیرانى ده‌ستله‌کارکێشاوه دووباره شه‌رعیه‌تى پێبدرێته‌وه، ته‌نها فراکسیۆنى سائیرون به‌سه‌رپه‌رشتى موقته‌دا سه‌در له‌ناو ماڵى شیعه‌دا رێگره له‌دانانه‌وه‌ى عه‌بدولمه‌هدى. راوێژکارێکى سه‌رۆکى په‌رله‌مانى عێراق ده‌ڵێت ناڕازیبوونى موقته‌دا سه‌در نه‌بێت شه‌رعییه‌ت ده‌ده‌رێته‌وه به عادل عه‌بدولمه‌هدى بۆ سه‌رۆک وه‌زیران. ئه‌مین به‌کر، راوێژکارى سه‌رۆکى په‌رله‌مانى عێراق له‌لێدوانێکدا به هاوڵاتى وت» هه‌وڵێک هه‌یه عادل عه‌بدولمه‌هدى کاندید بکه‌نه‌وه بۆ سه‌رۆک وه‌زیران، تائێستا موقته‌دا سه‌در پشتیگرى نه‌کردووه«. ناوبراو ئه‌وه‌شى ئاشکراکرد له‌چوارچێوه‌ى شه‌رعیه‌تپێدانه‌وه‌ى عادل عه‌بدولمه‌هدیدا سکرتێرى نوسینه‌گه‌که‌ى و ئه‌میندارى گشتى ئه‌نجومه‌نى وه‌زیران به‌ده‌ر له‌یاسا گه‌ڕێندراونه‌ته‌وه، دواى ئه‌وه‌ى ده‌ستیانله‌کارکێشاوه‌ته‌وه‌و ده‌ستله‌کارکێشانه‌وه‌که‌شیان قبوڵکراوبوو. راوێژکارى سه‌رۆک کۆمارى عێراق ئاماژه به‌وه ده‌دات بۆ کورد واباشه عادل عه‌بدولمه‌هدى شه‌رعیه‌تى پێبدرێته‌وه به‌تایبه‌ت بۆ ناردنى بودجه‌و موچه‌ى هه‌رێمى کوردستان. کوردستان سێوکانى، راوێژکارى سه‌رۆک کۆمارى عێراق له‌لێدوانێکدا به هاوڵاتى وت»عادل عه‌بدولمه‌هدى فشارى کردو داواى له‌ده‌سه‌ڵات کرد به‌جددى کاندیدێک دابنێن بۆ سه‌رۆک وه‌زیران یان با ئه‌م دۆخه تێپه‌ڕێنن، ئه‌و قسه‌یەشى بۆ ئه‌وه‌کرد متمانه‌ى پێبدەنه‌وه بۆ تێپه‌ڕاندنى دۆخه‌که تاکاتى هه‌ڵبژاردنى پێشوه‌خته«. سێوکانى ده‌شڵێت موقته‌دا سه‌در ئاماده نییه به‌گه‌ڕانه‌وه‌ى عادل عه‌بدولمه‌هدى و رازى نه‌بووه بەکۆبوونەوە لەگەڵی، «بۆیه شه‌رعیه‌تپێدانه‌وه‌ى چانسى که‌مه «. ناوبراو پێشیوابوو دانانه‌وه‌ى عادل عه‌بدولمه‌هدى بۆ کورد باشتره له‌هه‌ر کاندیدێکى دیکه، «بودجه‌و موچه‌ی کوردستان مسۆگه‌ر ده‌بێت، به‌ڵام روون نییه که‌سێکى تر هاوشێوه‌ى عه‌بدولمه‌هدى مرونه‌تى به‌رانبه‌ر کورد هه‌بێت». موقته‌دا سه‌در له‌تویته‌رى خۆى بڵاویکرده‌وه که رۆژى 24ى کانونى دووه‌مى 2020 خۆپیشاندانى ملیۆنى ئه‌نجام بده‌ن بۆ یه‌کلابوونه‌وه‌ى کاندیدى سه‌رۆک وه‌زیران، راوێژکاره‌که‌ى سه‌رۆک کۆمار باسى له‌وه‌کرد وتارى مه‌رجه‌عیه‌ت که له‌سه‌دا سه‌د پشتیوانى خۆپیشانده‌رانى گه‌رمکرده‌وه‌و دوامۆڵه‌تیان داوه،» خۆپیشاندانه ملیۆنیه‌که بکرێت رووداوى نه‌خوازراو رووده‌دات، چونکه موقته‌دا سه‌در توانیویه‌تى جڵه‌وى خۆپیشانده‌ران بگرێت و یاریزانى گۆڕه‌پانى خۆپیشانده‌ران بێت و له‌ده‌سه‌ڵاتیشدا بێت». به‌رهه‌م ساڵح سه‌رۆک کۆمارى عێراق له‌دواى ده‌ستله‌کارکێشانه‌وه‌ى عادل عه‌بدولمه‌هدى ده‌یان ناوى وه‌ک کاندید له‌لایه‌ن شیعه‌کانه‌وه پێگه‌یشتووه‌و هه‌مووى له‌لایه‌ن خۆپیشانده‌رانه‌وه ره‌تکراوه‌ته‌وه «ماڵى شیعه کۆمه‌ڵێک ئه‌جێنداو به‌رژه‌وه‌ندى جیاوازیان هه‌یه له‌چاره‌سه‌رکردنى کێشه‌کانى تایبه‌ت به‌کاندیدى سه‌رۆک وه‌زیران، ناتوانن هه‌موو ئه‌وراقه‌کان که‌شف بکه‌ن هه‌ڵبژاردنى پێشوه‌خته له‌پێشه‌و عێراق ئه‌و راشکاویه‌ى تێدا نییه«، سێوکانى وا ده‌ڵێت. سه‌رۆکى فراکسیۆنى پارتى له‌په‌رله‌مانى عێراق ئه‌وه دووپاتده‌کانه‌وه له‌لایه‌ن به‌شێک له‌شیعه‌کانه‌وه هه‌وڵى شه‌رعیه‌تپێدانه‌وه‌ى عادل عه‌بدولمه‌هدى هه‌یه. ڤیان سه‌برى، سه‌رۆکى فراکسیۆنى پارتى له‌په‌رله‌مانى عێراق له‌لێدوانێکدا به هاوڵاتى وت «به‌پێى مادده‌ى 76ى ده‌ستورى عێراق سه‌رۆک کۆمار ته‌کلیفى کاندیدێک بۆ سه‌رۆک وه‌زیران ده‌کات که له‌کوتله‌ى زۆرینه بێت که‌ماڵى شیعه‌کانن، بۆیه پێویسته خۆیان ته‌وافوقى له‌سه‌ربکه‌ن». سه‌رۆکى فراکسیۆنى پارتى ده‌شڵێت:»هه‌وڵێک هه‌یه لاى هه‌ندێک کوتله‌ى شیعه که عادل عه‌بدولمه‌هدى شه‌رعیه‌تى پێبدرێته‌وه‌و به‌شێکیان قه‌ناعه‌تیان پێى نییه، ئه‌وه په‌یوه‌سته به‌شیعه‌کانه‌وه نه‌ک کورد و سوننه‌وه«. په‌رله‌مانتارێکى کۆمه‌ڵ له‌په‌رله‌مانى عێراق رایگه‌یاند عادل عه‌بدولمه‌هدى له‌ناو په‌رله‌ماندا چانسى نیه دووباره بۆ پۆستى سه‌رۆکوه‌زیرانى عێراق هه‌ڵبژێردرێته‌وه‌و شه‌رعیه‌تى پێبدرێته‌وه که‌به‌شێک له‌داواکارى ماڵى شیعه‌کانه. ئه‌حمه‌دى حاجى ره‌شید، په‌رله‌مانتارى کۆمه‌ڵ له‌په‌رله‌مانى عێراق له‌لێدوانێکدا به هاوڵاتى وت «پێم وانیه عادل عه‌بدولمه‌هدى دووباره چانسى ئه‌وه‌ى هه‌بێت له‌ناو په‌رله‌ماندا ده‌نگ بهێنێته‌وه‌و هه‌ڵبژێردرێته‌وه بۆ پۆستى سه‌رۆک وه‌زیرانى عێراق». ئه‌حمه‌د حاجى ره‌شید پێیوابوو له‌ئێستادا هه‌ندێک ناو دیاریکراوه بۆ پۆستى سه‌رۆکوه‌زیرانى عێراق که له‌لایه‌ن خۆپیشانده‌رانه‌وه گونجاونین، بۆیه به‌شێک له‌شیعه‌کان ده‌یانه‌وێت خۆپیشانده‌ران ناچار بکه‌ن به‌و ناوانه رازى بن که‌خۆیان گه‌یشتوونه‌ته رێککه‌وتن له‌سه‌رى، «ده‌یانه‌وێت به‌شێوه‌یه‌ک له‌شێوه‌کان خۆپیشاندانه‌کان کۆتایى بێت و حکومه‌ت پێکبهێنن» په‌رله‌مانتاره‌که‌ى کۆمه‌ڵ ئاماژه‌ى به‌وه‌کرد له‌ئێستادا خۆپیشانده‌ران ئه‌و نامه‌یه‌یان پێگه‌یشتووه له‌لایه‌ن هێزه سیاسییه‌کانه‌وه که‌ده‌یانه‌وێت کۆتایى به‌خۆپیشاندانه‌کان بهێندرێت، به‌ڵام «خۆپیشانده‌ران په‌نایان بردۆته‌به‌ر یوئێن و هێزى عه‌شایه‌رى که به‌هانایانه‌وه هاتوون و خۆیان تۆکمه‌کردۆته‌وه‌و ئه‌گه‌ر له‌چه‌ندڕۆژى داهاتوودا دۆخه‌که به‌م شێوه‌یه بڕوات شتى نه‌خوازراو رووده‌دات». ئه‌حمه‌دى حاجى رە‌شید جه‌ختى له‌وه‌کرده‌وه که رۆژى یه‌کشه‌ممه عه‌شایه‌ره‌کانى شارى ناسریه هۆشداریان داوه‌ته موقته‌دا سه‌در که‌به‌هیچ شێوه‌یه‌ک نزیکى خۆپیشانده‌ران نه‌بێته‌وه، «ئه‌گه‌ر هه‌ر که‌سێکى ئه‌و عه‌شائیرانه بکوژرێت و بریندارببێت تۆڵه له‌گروپه‌که‌ى موقته‌دا سه‌در ده‌که‌نه‌وه«.
شاناز حه‌سه‌ن کێشه‌ى نێوان رێکخراوهکانى ژنان و مه‌زهه‌ر خۆراسانى، مامۆستاى ئاینى گه‌یشتووته دادگا له‌سه‌ر به‌کارهێنانى وشه‌ى «داینه‌سور»و وه‌زاره‌تى ئه‌وقافیش ده‌ڵێت چاوه‌ڕێى بڕیارى دادگا ده‌که‌ن. له‌ساڵى2018دا مه‌زهه‌ر خۆراسانى مامۆستاى ئاینى و خاوه‌نى که‌ناڵى سروشت، له‌که‌ناڵه‌که‌ى خۆیه‌وه به‌شێک له‌ژنانى کوردى به «داینه‌سور « ناوبردو رێکخراوى مه‌ده‌نیشى به«کۆمه‌ڵه گا» ناوبرد. رێکخراوهکانى ژنان و کۆمه‌ڵى مه‌ده‌نى ئه‌وکات که‌مپه‌ینێکیان راگه‌یاند و واژۆیان کۆکرده‌وه‌و سکاڵایى یاساییان له‌ڕێگه‌ى داواکارى گشتى سلێمانیه‌وه تۆمار کرد له‌سه‌ر مامۆستا مه‌زهه‌ر خۆراسانى و دۆسیه‌که ره‌وانه‌ى بنکه‌ى پۆلیسى فاروق کرا له‌هه‌ولێر و بڕیاره دووشه‌ممه‌ى داهاتوو 27ى کانونى دووه‌م رۆژى دادگاییکردنه‌که ده‌ستپێبکات. به‌هار مونزیر، چالاکوانى بوارى ژنان و سکاڵاکارو نوێنه‌رى که‌مپینى (سوکایه‌تى و ئیهانه به ژن راگرن) له‌لێدوانێکدا به هاوڵاتى وت» تێڕوانینى که‌سێکى وه‌ک ئه‌و هه‌ر ئه‌بێت وابێت و شتێکى تر چاوه‌ڕێناکه‌م، به‌ڵام ئه‌وه‌ى که‌گرنگه ده‌سه‌ڵاتى دادوه‌رى و ده‌سه‌ڵاتى جێبه‌جێکار که‌حکومه‌ته چیده‌ڵێن له‌سه‌ر ئه‌م هه‌موو سوکایه‌تیه‌ى به‌ژن و هاندان ده‌کات بۆ فره‌ژنى، ژنى کورد به داینه‌سورو به‌خراپ و به‌ئاژه‌ڵ ناوده‌بات، کۆمه‌ڵگاى مه‌ده‌نى به‌کۆمه‌ڵه گا ناوده‌بات، بۆیه ده‌بێت مه‌لا مه‌زهه‌ر بێده‌نگ بکرێت». هه‌روه‌ها پێشیوابوو رۆڵى دادگا گرنگه که‌ڕۆڵى خۆى ببینێت و مامه‌ڵه‌ى له‌گه‌ڵدا بکات، وتیشى:»ئه‌گه‌ر هیچ پشتیوانیه‌کى نیه، بۆ حکومه‌ت بێده‌نگى ناکات و بۆ که‌س قسه‌ناکات، پێویسته حکومه‌ت له‌سه‌رى بێته‌ده‌نگ و ئه‌م مه‌لایه به‌ئاسانى لێى ده‌رده‌چێت و که‌یسه‌که دادەخرێت». که‌یسه‌که‌ى مه‌لا مه‌زهه‌ر له‌گه‌ڵ که‌مپینى سوکایه‌تى به‌ژن راگرن رۆژى27ى ئه‌م مانگه ده‌چنه به‌رده‌م دادگا. به‌هار مونزیر وتیشى»خۆمان بۆ ئه‌وه داناوه سنورێک بۆ ئه‌م سوکایه‌تیه دابنرێت و که‌یسه‌که ببرێته‌وه‌و دادگا وه‌ک خۆى مامه‌ڵه‌ى له‌گه‌ڵدا بکات». مه‌لا مه‌زهه‌ر خۆراسانى: رێکخراوهکانى ژنان بێجگه له‌بازرگانى به‌سه‌ر ئافره‌تانه‌وه هیچ مه‌رامێک و مه‌به‌ستێکى تریان نه‌بووه له‌به‌رانبه‌ردا، مه‌زهه‌ر خۆراسانى مامۆستایى ئاینى و خاوه‌نى که‌ناڵى سروشت له‌چاوپێکه‌وتنێکدا له‌گه‌ڵ هاوڵاتى که له‌لاپه‌ره 6 دا ده‌قه‌که‌ى بڵاوکراوه‌ته‌وه ده‌ڵێت:»ئه‌و ئافره‌تانه داینه‌سورن که‌دژایه‌تى خواو پێغه‌مبه‌ر ده‌که‌ن و ئافره‌تى خراپن، ئێستاش سوورم ئافره‌تى خراپ به‌دڕه‌وشت و ئه‌وه‌ى ئینتیفازه ده‌کات به‌ڕووى باوک و مێردیدا داینه‌سوره«. مامۆستا مه‌لا مه‌زهه‌ر خۆراسانى، ئاماژه به‌وه‌ش ده‌دات «ئه‌م رێکخراوانه‌ى ژنان بێجگه له‌بازرگانى به‌سه‌ر ئافره‌تانه‌وه هیچ مه‌رامێک و مه‌به‌ستێکى تریان نه‌بووه‌و تائێستا نه‌یانتوانیوه دوو ئاشق بگه‌یه‌نن به‌یه‌کترى، ته‌نیا به‌کوشتن کۆتایى به‌ئه‌شقه‌که‌یان هاتووه، خێزانێکى ته‌ڵاقدراویان نه‌گه‌یاندۆته‌وه بۆ لاى یه‌کترى، ئیللا کێشه‌ى کۆمه‌ڵایه‌تى تریان زیادکردووه«. هه‌روه‌ها خۆراسانى ده‌شڵێت:» ئه‌وه‌ى ئێمه ده‌یبینین ئه‌و رێکخراوانه به‌هه‌موویان یه‌خه‌ى که‌سێکیان گرتووه‌و ده‌یانه‌وێت زوڵمى لێبکه‌ن، که‌واته له‌مه‌بادیئى خۆیان لایانداوه، چونکه رێکخراو بۆ رۆشنبیرى کردن و به‌هاناوه‌چوونى خه‌ڵکه، ئێستا به‌هه‌موویان گه‌له‌کۆمه‌که‌یان کردووه له‌تاقه نه‌فه‌رێک، ده‌یانه‌وێت ئه‌و بینایه‌ى که‌مامۆستایاى ئاینى رۆڵیان هه‌یه له‌بنیاتنانى ئیسلام بیڕوخێنن و ته‌واو». وته‌بێژى وه‌زاره‌تى ئه‌وقاف و کاروبارى ئاینى حکومه‌تى هه‌رێم ئاماژه به‌وه‌ده‌دات له‌باره‌ى ئه‌و که‌یسه‌وه به‌رپرسیار نین و له‌ناو بازنه‌ى مزگه‌وتدا رووینه‌داوه. نه‌به‌ز ئیسماعیل، وته‌بێژى وه‌زاره‌تى ئه‌وقاف، له‌لێدوانێکدا به هاوڵاتى وت «ئه‌و چالاکوانانه داوایان تۆمارکردووه‌و مامۆستاش چۆته به‌رده‌م دادگاو وه‌ک هه‌ر که‌یسێکى که‌سێکى ئاسایى تر، به‌ڵام له‌حاڵه‌تێکدا که له‌ناو بازنه‌ى مزگه‌وتدا کێشه‌یه‌ک رووبدات ئێمه لێى به‌رپرسین و په‌یوه‌ندى به‌ئێمه‌وه نیه و خۆمان تێکه‌ڵاوى بابه‌ته‌که ناکه‌ین «. هه‌روه‌ها جه‌ختى له‌وه‌شکرده‌وه که «مامۆستا مه‌زهه‌ر لاى ئێمه ناوى تۆماره‌و وتارخوێنه‌و خاوه‌نى بڕوانامه‌ى باڵایه‌و هیچ کێشه‌یه‌کى نیه«. وته‌بێژى وه‌زاره‌تى ئه‌وقاف، ئه‌وه‌شى روونکرده‌وه چاوه‌ڕوانى بڕیارى دادگا ده‌که‌ن، «دادگا هه‌ر بڕیارێک بدات ئێمه پشتگیرى ده‌که‌ین».
.jpg)
کاکه‌لاو عه‌بدوڵا له 50هه‌مین کۆڕبه‌ندى ئابورى داڤۆس که له‌سویسرا به‌ڕێوه‌ده‌چێت ماوه‌ى چوار رۆژ ده‌خایه‌نێت و تێیدا گفتوگۆى سه‌ره‌کى گۆڕینى که‌شوهه‌وایه له‌گه‌ڵ چه‌ند پرسێکى گرنگى تر. به‌ڵام کۆڕبه‌ندى ئابورى جیهانى چییه‌و بۆچى هه‌موو ساڵیک ساز ده‌کرێت؟ له‌کۆڕبه‌ندى جیهانى داڤۆس، نێچیرڤان بارزانى سه‌رۆکى هه‌رێمى کوردستان کۆمه‌ڵێک دیدارى گرنگ ئه‌نجام ده‌دات له‌گه‌ڵ سه‌رۆکه‌کانى جیهان له‌نێویاندا دۆناڵد تره‌مپ سه‌رۆکى ئه‌مریکا. نێچیرڤان بارزانى وه‌ک سه‌رۆکى هه‌رێمێک له‌گه‌ڵ سه‌رۆکى ئه‌مریکا کۆبوونه‌وه ئه‌نجامده‌دات له‌کاتێکدا له دوو رۆژى کۆڕبه‌ندى ئابوورى داڤۆسدا تره‌مپ ژماره‌یه‌کى که‌م له‌سه‌رکرده‌کان ده‌بینێت، ئه‌وه‌ش بۆ کورد گرنگى تایبه‌تى خۆى ده‌بێت که ره‌نگه ئه‌جێنداى تایبه‌ت به‌دواى خۆیدا بهێنێت که سوودو قازانجى بۆ هه‌رێمى کوردستان لێبکه‌وێته‌وه. فه‌لاح مسته‌فا، راوێژکارى سه‌رۆکى هه‌رێمى کوردستان رایگه‌یاند، سه‌ردانه‌که‌ى نێچیرڤان بارزانى گرنگییه‌کى تایبه‌تى هه‌یه‌و په‌یوه‌ندییه‌کانى هه‌رێمى کوردستان له‌گه‌ڵ کۆمه‌ڵگه‌ى نێوده‌وڵه‌تى به‌رفراوانتر ده‌کات. داڤۆس چییه؟ کۆڕبه‌ندى ئابورى جیهانى به‌داڤۆس ناسراوه که‌ناوى ئه‌و ناوچه گه‌شتیارییه گرانبه‌هایه‌یه که کۆڕبه‌نده‌که‌ى تێدا ساز ده‌کرێت. داڤۆس ده‌که‌وێته کانتۆنى گراوبوندن له‌سویسرا و هه‌موو ساڵێک له‌مانگى یه‌کدا کۆڕبه‌نده‌که‌ى تێدا به‌ڕێوەده‌چێت. ئه‌مساڵ ٥٠هه‌مین کۆڕبه‌ندى رێکخراوه‌که‌یه که له‌لایه‌ن ئابوریناس کلۆس شواب له‌ساڵى ١٩٧١دا دامه‌زرێنرا. له‌سه‌ره‌تادا رێکخراوه‌که ناوى کۆڕبه‌ندى به‌ڕێوەبردنى ئه‌وروپى بوو که‌وه‌ک ریکخراوێکى بچوک ده‌رکه‌وت و تایبه‌ت بوو به‌کاروبارى به‌ڕێوەبردن. به‌ڵام ساڵ به‌ساڵ گه‌وره‌تر بوو، تا وایلێهات هه‌موو ساڵێک چه‌ندین که‌سایه‌تى باڵا به‌شدارى له‌کۆڕبه‌نده‌کدا ده‌کرد. له‌ساڵى ١٩٨٧ ناوى رێکخراوه‌که گۆڕدرا بۆ کۆڕبه‌ندى ئابوورى جیهانی. ئه‌م کۆڕبه‌نده سه‌رکرده‌ى وڵاتان، سیاسه‌تمه‌داران، ئابوریناسان، بازرگانه گه‌وره‌کان، به‌ڕێوبه‌ره باڵاکان، چالاکوانان له‌بواره جیاوازه‌کاندا، هه‌روه‌ها رۆژنامه‌نووسان و ئه‌کته‌ران کۆده‌کاته‌وه‌و تێیدا تاووتوێى ئه‌و به‌ربه‌سته گه‌ورانه ده‌که‌ن که رووبه‌ڕووى بازرگانى و ئابورى جیهان ده‌بێته‌وه، به‌ڵام چه‌ندین پانێلى تریش تایبه‌ت ده‌کرێت به بابه‌ته جیاوازه‌کانى دیکه، له‌وانه ژینگه، جیۆپۆله‌تیک و سیاسه‌ت، هتد… چه‌ند که‌سایه‌تى به‌شدارى ده‌کات و ئه‌و که‌سانه کێن؟ کۆڕبه‌ندى داڤۆس به‌وه ناسراوه که لوتکه‌ى که‌سه نوخبه‌و ده‌وڵه‌مه‌نده‌کانه. به‌دیاریکراوى دوو هه‌زار و (٧٨٢) که‌س به‌شدارى له‌کۆڕبه‌نده‌که ده‌که‌ن له (١١٧) وڵات و (١٢١) نه‌ته‌وه‌ى جیاوازه‌وه. له‌کۆڕبه‌ندى داڤۆسى ٢٠٢٠دا (٦٧٧) سه‌رکرده‌و به‌رپرسى باڵاى جیهان به‌شدارده‌بن که (٥١) سه‌رۆک و به‌رپرسى حکومى تیدایه. ئه‌و که‌سایه‌تییه دیارانه به‌شدارن دۆناڵد تره‌مپ سه‌رۆکى ئه‌مریکا، سانا مارین سه‌رۆک وه‌زیرانى فینله‌ندا، ئه‌نجێلا مێرکل راوێژکاى ئه‌ڵمانیا، ستیڤن میونشن وه‌زیرى خه‌زێنه‌ى ئه‌مریکا، ئیرسڵا ماڤ دێر لین سه‌رۆکى کۆمسۆنى ئه‌وروپا، گرێتا سه‌نگبێر چلاکوانى سویدی، تۆنى بلیر سه‌رۆک وه‌زیرانى پێشووى به‌ریتانیا، هتد... نێچیرڤان بارزانى له‌ساڵانى رابردووشدا له‌داڤۆس چاوى به‌سه‌رکرده‌کانى جیهان که‌وتووه، به‌ڵام وه‌کو سه‌رۆکى هه‌رێمى کوردستان ئه‌مه یه‌که‌مجاره له‌گه‌ڵ سه‌رۆکى ئه‌مریکا چاویان به‌یه‌کتر ده‌که‌وێت به‌رهه‌م ساڵح سه‌رۆک کۆمارى عیراق و نێچیرڤان بارزانى سه‌رۆکى هه‌رێمى کوردستانیش به‌شدارن و بڕیاره به‌جیا له‌گه‌ڵ دۆناڵد تره‌مپ کۆببنه‌وه. له‌کۆڕبه‌ندى ئابووریى جیهان له‌داڤۆس، نێچیرڤان بارزانی سه‌رۆکى هه‌رێمى کوردستان له‌گه‌ڵ دۆناڵد تره‌مپ سه‌رۆکى ئه‌مریکا و ئه‌نتۆنیۆ گۆتێرێز سکرتێرى گشتیى رێکخراوى نه‌ته‌وه‌یه‌کگرتووه‌کان و ژماره‌یه‌ک له‌سه‌رکرده‌ى دیکه‌و وه‌زیرى وڵاتان کۆده‌بێته‌وه. نێچیرڤان بارزانى له‌ساڵانى رابردووشدا له‌داڤۆس چاوى به‌سه‌رکرده‌کانى جیهان که‌وتووه، به‌ڵام وه‌کو سه‌رۆکى هه‌رێمى کوردستان ئه‌مه یه‌که‌مجاره له‌گه‌ڵ سه‌رۆکى ئه‌مریکا چاویان به‌یه‌کتر ده‌که‌وێت. نێچیرڤان بارزانى له‌ساڵى ٢٠١٨ شدا وه‌ک سه‌رۆک وه‌زیرانى هه‌رێمى کوردستان له‌کۆڕبه‌ندى جیهانى داڤۆس به‌شداریکردو له‌گه‌ڵ سه‌رکرده‌و وه‌زیرانى ده‌ره‌وه‌و به‌رگریى وڵاتان کۆبووه‌وه. گرنگى به‌چ بابه‌تێک ده‌درێت؟ له‌کۆڕبه‌ندى ئه‌مساڵدا (١٧٥) پانێڵ و گفتوگۆى تایبه‌ت له‌سه‌ر حه‌وت بوارى سه‌ره‌کى به‌ڕێوه‌ده‌چن. لوتکه‌ى ئه‌مساڵ زۆرترین گرنگى به‌ژینگه‌و گه‌رمبوونى زه‌وى ده‌دات و له‌یه‌که‌م رۆژیدا چالاکوانى سویدی، گرێتا سه‌نبێرگ باسى له‌و به‌ربه‌ستانه کرد که رووبه‌ڕووى ژینگه‌ى جیهان بووه‌ته‌وه له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ى سه‌رکرده‌کانى جیهان ئه‌م بابه‌ته هه‌ستیاره‌یان فه‌رامۆش کردووه. بابەتێکى تر ئه‌وه‌یه «چۆن هه‌ساره‌که‌مان رزگار بکه‌ین»که چه‌ندین بازرگان قسه‌ى تیدا ده‌که‌ن بۆ دابینکردنى بودجه بۆ چاره‌سه‌رکردنى کێشه‌کان. جیۆپۆله‌تیک باسێکى ترى گرنگى کۆڕبه‌نده‌که ده‌بێت به‌وپێیه‌ى ئه‌مساڵ دۆناڵد تره‌مپ به‌شداره‌و گرژیه‌کانى ئه‌مریکا- ئێران دواى کوشتنى قاسم سوله‌یمانى قوڵتربوونه‌ته‌وه. به‌شداریى ژنان وه‌ک ساڵانى پێشوو زۆربه‌ى به‌شداربووان پیاون، به‌ڵام له‌کۆڕبه‌ندى ئه‌مساڵدا به‌شداریى ژنان زیادیکردووه‌و له‌کۆى دوو هه‌زار (٨٢٠) به‌شداربوو، (٦٨٢)یان ئافره‌تن، واته ده‌کاته له‌سه‌دا ٢٤%ی رێژه‌ى به‌شداربووان. رێوشوێنى ئه‌منیى توند بۆ پاراستنى ئاسایشى کۆڕبه‌ندى ئابووریى جیهانی، رێکارى ئه‌منیى توند له‌داڤۆس گیراوه‌ته‌به‌رو ژماره‌یه‌کى زۆر له‌هێزى ئه‌منى و پۆلیس له‌نزیک شوێنى به‌ڕێوه‌چوونى کۆڕبه‌نده‌که بڵاوه‌یان پێکراوه، له‌چه‌ند شوێنێکیش خاڵى پشکنین دانراون. به‌گوێره‌ى زانیارییه‌کانى حکومه‌تى سویسرا، تێچووى رێکارى ئه‌منى کۆڕبه‌ندى ئابورى جیهانى ٢٠٢٠ ده‌گاته نۆ ملیۆن و (٣٥) هه‌زار دۆلار. نزیکه‌ى دوو ملیۆن و (٢٥) هه‌زارى له‌لایه‌ن رێکخراوى کۆڕبه‌ندى ئابوه‌رى جیهناییه‌وه ده‌درێت و شارەوانى داڤۆس نزیکه‌ى هه‌شت له‌سه‌ر یه‌کى تێچووه‌که ده‌دات، حکومه‌تى فیدراڵیش نزیکه‌ى سێ ملیۆن و (٦٠٠) هه‌زار ده‌دات. به‌شداریکردن له کۆڕبه‌نده‌که‌دا به‌شداریکردن له‌کۆڕبه‌نده‌که‌دا به‌پێى بانگهێشتنامه‌یه‌و هه‌موو که‌سایه‌تییه دیاره‌کان بانگهێشت ده‌کرێن له‌لایەن رێکخراوه‌که‌وه، به‌ڵام که‌سانى ئاسایش ده‌توانن به‌شداربن به‌مه‌رجێک (٦٢٦) هه‌زار و (٦٢٢) دۆلار بدات. له‌کۆڕبه‌نده‌کدا چه‌ندین دانیشتن و کۆڕ هه‌یه که‌که‌سى ئاسایى ناتوانێت به‌شدار ببێت و ته‌نها بۆ کەسانى تایبه‌ته‌و ته‌نها که‌سایه‌تییه باڵاکان و سه‌رکرده‌کان بۆیان هه‌یه له‌زۆربه‌ى کۆڕو سیمیناره‌کان به‌شداربن. کۆڕبه‌نده‌که رووبه‌ڕووى ره‌خنه بووه‌ته‌وه لوتکه‌ى داڤۆس رووبه‌ڕووى چه‌ندین ره‌خنه بووه‌ته‌وه له‌لایه‌ن ره‌خنه‌گرانه‌وه‌و پێیانوایه کۆڕبه‌نده‌که هیچ کێشه‌یه‌ک چاره‌سه‌ر ناکات. ره‌خنه‌گران باس له‌وه‌ده‌که‌ن که‌کۆڕبه‌نده‌که ته‌نها «کۆبوونه‌وەى ساڵانه‌ى به‌رپرسان و سه‌رکرده‌کانه«بۆ که‌یفخۆشى خۆیان. هه‌ر له‌به‌ر ئه‌م ره‌خنانه بۆریس جۆنسن سه‌رۆک وه‌زیران به‌ریتانیا ئاماده‌نه‌بوو به‌شدارى له‌کۆڕبه‌نده‌که‌دا بکات و نه‌شیهێشت هیچ یه‌ک له‌وه‌زیره‌کانى بچنه داڤۆس، چونکه «ته‌رکیزى ئێمه ده‌بێت له‌سه‌ر خزمه‌تکردنى خه‌ڵک بێت نه‌ک شامپانیا خواردنه‌وه له‌گه‌ڵ ملیاردێره‌کان». ئایا داڤۆس هیچ ده‌ستکه‌وتى هه‌بووه؟ زۆربه‌ى کۆمپانیاو سه‌رکرده باڵاکان لوتکه‌ى داڤۆس به‌کارده‌هێنن بۆ به‌ڵێندان، به‌ڵام تا ئێستا ده‌سکه‌وتى که‌م له‌م کۆڕبه‌نده‌دا به‌ده‌ستهاتووه. له‌ساڵى ١٩٨٨ کۆبوونه‌وه‌ى سه‌رۆک وه‌زیرانى تورکیا تورگوت ئۆزاڵ له‌گه‌ڵ هاوتا یۆنانییه‌که‌ی، ئه‌ندریاس پاپاندروو په‌یوه‌ندى هه‌ردوو وڵاتى ئاسایى کرده‌وه‌و له‌لێوارى جه‌نگ گه‌ڕاندنییه‌وه. له‌کاتێکدا له‌ساڵى ٢٠٠٠ هاوپه‌یمانى جیهانى بۆ ڤاکسین و دژه‌نه‌خۆشى کۆڕبه‌نده‌که‌ى به‌کارهێنا بۆ به‌گه‌ڕخستنى چه‌ندین پرۆگرام بۆ ده‌رزى لێدان له‌ملیۆنه‌ها منداڵ دژى نه‌خۆشی. له‌ساڵى ٢٠٠٢دا ده‌ستپێشخه‌رى ته‌ندروستى ججیهانى له‌لایه‌ن کۆفى ئه‌نان سکرتێرى گشتى ئه‌وکاتى نه‌ته‌وه‌یه‌کگرتووه‌کانه‌وه له‌کۆڕبه‌نده‌که‌دا دامه‌زرا. له‌مساڵیشدا دۆناڵد تره‌مپ رایگه‌یاند وڵاته‌که‌ى به‌شدارى ده‌کات له «ده‌ستپێشخه‌رى چاندنى یه‌ک ترلیۆن دره‌خت»بۆ پاراستنى ژینگه، به‌ڵام گرێتا سه‌نبێرگى چالاکوانى سویدى له‌وه‌ڵامدا ره‌خنه‌ى توندى له‌سه‌رۆکى ئه‌مریکا گرت و وتى که «چاندنى دره‌خت به‌س نییه بۆ پاراستنى ژینگه«.
کاکه‌لاو عه‌بدوڵا ئابووریى ئێران رووبه‌ڕووى داڕمانى قوڵتر ده‌بێته‌وه له‌مساڵدا و بودجه‌ى ساڵى نوێ له‌سه‌دا 50% کورتهێنان به‌خۆیه‌وه ده‌بینێت، جگه له‌وه‌ى رێژه‌ى بێکارى بۆ له‌سه‌دا ٢٠% به‌رزده‌بێته‌وه به‌هۆى سزا قورسه‌کانى ئه‌مریکاوه. به‌پێى راپۆرتێکى په‌یمانگه‌ى دارایى نێوده‌وڵه‌تی، که له‌هه‌فته‌ى رابردوودا بڵاوکرایه‌وه، لاوازى ئابورى ئێران دوو ئه‌وه‌نده ده‌بێت له‌کۆتایى ساڵى بودجه‌یى ئێران که له‌مانگى ئازارى ٢٠٢٠ کۆتایى پێدێت. لاوازى ئابورى ئێران له‌ساڵى (٢٠١٨-٢٠١٩) له‌سه‌دا ٤.٦% بوو، به‌ڵام بۆ ساڵى (٢٠١٩-٢٠٢٠) رێژه‌که ده‌بێته له‌سه‌دا ٧.٢%، له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ى یه‌ده‌گى ده‌ره‌وه‌ى ره‌نگه که‌مببێته‌وه بۆ (٧٣) ملیار دۆلار، ئه‌مه‌ش ماناى ئه‌وه‌یه که‌ته‌نها له‌دوو ساڵدا (٤٠) ملیار دۆلارى له‌یه‌ده‌گى ده‌ره‌وه‌دا له‌ده‌ستداوه. ساڵى بودجه‌یى ئێران بۆ (٢٠٢٠-٢٠٢١) له‌یه‌که‌م رۆژى نه‌ورۆزدا ده‌ستپێده‌کات، واتا ٢١ى ئازارى ٢٠٢٠، که به‌رپرسانى ئێران به‌گه‌شبینییه‌وه لێى ده‌ڕوانن و بانگه‌شه‌ى ئه‌وه‌ده‌که‌ن گه‌شه‌ى ئابورى به‌رزده‌بێته‌وه، به‌ڵام به‌پێى راپۆرتێکى ناوه‌ندى توێژینه‌وه‌ى مه‌جلیس که سه‌ر به‌په‌رله‌مانى ئێرانه، بودجه‌ى ساڵى نوێ رووبه‌ڕووى له‌سه‌دا ٥٠% کورتهێنان ده‌بێته‌وه‌و ته‌نها له‌سه‌ر کاغه‌ز هاوسه‌نگه. محەمه‌د باقر نه‌وبه‌خت، به‌رپرسى ئۆفیسى بودجه‌ى حکومه‌تى ئێران مانگى رابردوو رایگه‌یاند که حکومه‌ت پێشبینى گه‌شه‌ى ئابوریى ده‌کات بۆ ساڵى نوێ به له‌سه‌دا ٢%، به‌ڵام ئه‌مه پێجه‌وانه‌ى خه‌مڵاندنى سندوقى دراوى نیوده‌وڵه‌تى و بانکى جیهانییه که له‌دواهه‌مین راپۆرتیاندا له‌تشرینى یه‌که‌مى ٢٠١٩ بڵاویانکرده‌وه گه‌شه‌ى ئابورى ئێران له ٠.١% تێپه‌ڕناکات و بگره نزمتریش ده‌بێت، جگه له‌وه‌ى بودجه‌ى ساڵى (٢٠١٩-2020)، که مانگى ئازارى ٢٠٢٠ ته‌واوده‌بێت، رووبه‌ڕووى (٣٧) ملیار دۆلار کورتهێنان ده‌بێته‌وه. بودجه‌ى ساڵى نوێ، که له‌لایه‌ن حه‌سه‌ن رۆحانى سه‌رۆکى ئێران له ٨ى کانونى یه‌که‌مى ٢٠١٩ پێشکه‌شى په‌رله‌مان کرا، نزیکه‌ى (١١٥) ملیار دۆلاره‌و نۆ ملیارى بۆ قه‌رزه که‌ڵه‌که‌بووه‌کانى حکومه‌ته. راپۆرته‌که‌ى ناوه‌ندى تووێژینه‌وه‌ى مه‌جلیس باس له‌وه‌ده‌کات ئه‌و کورتهێنانه به‌چه‌ند بژارده‌یه‌ک چاره‌سه‌ر ده‌کرێت، له‌وانه قه‌رزکردن له‌بانکى یه‌ده‌گى وڵات یان چاره‌سه‌رکردنى هه‌ڵئاوسانى ئابوری، که‌بانکى جیهانى به له‌سه‌دا 29% خه‌مڵاندوویه‌تى بۆ ساڵى نوێ له‌کاتێکدا سندوقى دراوى نێوده‌وڵه‌تى ئه‌و رێژه‌یه‌ى به له‌سه‌دا ٣١% دیاریکردووه. به‌پێى راپۆرته‌که بژارده‌ى دووه‌م خۆبه‌ده‌سته‌وه‌دانه بۆ فشاره‌کانى ئه‌مریکاو گه‌یشتنى رێکه‌وتنێکه له‌گه‌ڵ واشنتن بۆ که‌مکردنه‌وه‌ى هه‌ڵئاواسانى ئابوری، به‌ڵام پێناچێت ئه‌مه سه‌ربگرێت به‌هۆى هۆکارى سیاسى و قووڵبونه‌وه‌ى گرژییه‌کانى هه‌ردوو وڵات له‌دوو هه‌فته‌ى رابردوودا به‌تایبه‌ت دواى کوشتنى قاسم سوله‌یمانى له‌لایه‌ن ئه‌مریکاوه. دواى ئه‌وه‌ى ساڵى ٢٠١٨ ئه‌مریکا له رێککه‌وتنى چه‌کى ئه‌تۆمى ٢٠١٥ى ئێران کشایه‌وه، دۆناڵد تره‌مپ سزا ئابورییه‌کانى سه‌ر ئێرانى کارا کرده‌وه‌و هه‌نگاو به‌هه‌نگاو سزاى خسته‌سه‌ر که‌رته جیاوازه‌کانى وڵاته‌که، به‌تایبه‌تى که‌رتى وزه. حه‌سه‌ن رۆحانى سه‌رۆکى ئێران له ٣١ى کانونى یه‌که‌مى ٢٠١٩ رایگه‌یاند سزاکانى ئه‌مریکا بوونه‌ته هۆى له‌ده‌ستدانى (٢٠٠) ملیار دۆلار. به‌هۆى سزاکانى کۆشکى سپییه‌وه، هه‌نارده‌ى نه‌وتى ئێران له‌دوو ملیۆن و (٨٠٠) هه‌زار به‌رمیل نه‌وتى رۆژانه‌وه له‌ساڵى ٢٠١٨دا کۆمبووه‌وه بۆ ته‌نها (٤٠٠) هه‌زار به‌رمیل رۆژانه له‌م چه‌ند مانگه‌ى دواییدا، به‌پێى راپۆرتى ئاژانسى هه‌واڵى رۆیته‌رز. ساڵى ٢٠١٨ فرۆشى نه‌وت له‌سه‌دا ٢٩%ى داهاته‌کانى حکومه‌تى پێکده‌هێنا، به‌ڵام بۆ ٢٠٢٠ حکومه‌ت پشت ده‌به‌ستێت به‌نه‌وت بۆ ده‌ستەبه‌رکردنى ته‌نها له‌سه‌دا ٩%ى داهات. به‌پێى بودجه‌ى نوێ، ئێران ملیۆنێک به‌رمیل رۆژانه‌ى نه‌وت به‌نرخى (٥٠) دۆلار بۆ هه‌ر به‌رمیلێک هه‌نارده ده‌کات که‌کۆى گشتى داهاته‌که‌ى ده‌گاته (١٨) ملیار دۆلار. به‌ڵام په‌یمانگه‌ى ویلایه‌ته یه‌کگرتووه‌کان بۆ ئاشتى له راپۆرتێکیدا ئه‌وه ده‌رده‌خات که «به‌بێ که‌مبونه‌وه‌ى سزا سه‌ره‌کییه‌کانى ئه‌مریکا، ئێران هیچ رێگایه‌کى روونى نییه بۆ گه‌شتن به یه‌ک ملیۆن به‌رمیل نه‌وتى رۆژانه، ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر ئێران هه‌ر به‌رمیلێک به (٦٥) دۆلار بفرۆشێت له ٢٠٢٠دا ئه‌وا پێویستى به‌هه‌نارده‌کردنى (٧٧٠) هه‌زار به‌رمیله له رۆژێکدا تابگات به‌و (١٨) ملیار دۆلاره‌ى بۆ بودجه خه‌مڵاندویه‌تی»، به‌ڵام له‌ئێستادا هه‌نارده‌ى نه‌وتى رۆژانه‌ى له (٤٠٠) هه‌زار تێپه‌ڕناکات. ئه‌گه‌ر سزاکانى ئه‌مریکا به‌رده‌وام بن ئه‌وا «دواى دوو ساڵ له لاوازییه‌کى قووڵ، گه‌شه‌ى ئابورى که‌مده‌بێته‌وه و بێکارى بۆ له‌سه‌دا ٢٠% به‌رزده‌بێته‌وه‌و یه‌ده‌گى دراو به‌رده‌وام ده‌بێت له‌که‌مبوونه‌وه بۆ (٢٠) ملیار دۆلار تا ئازارى ٢٠٢٣»، راپۆرته‌که‌ى په‌یمانگه‌ى دارایى نێوده‌وڵه‌تى واى باسکردووه. هه‌رچه‌نده راپۆرته‌که ئه‌وه‌ى خستووه‌ته‌ڕوو که «له‌سیناریۆى هه‌ڵگرتنى سزاکان له‌لایه‌ن ئه‌مریکاوه، گه‌شه‌ى ئابورى ئێران ساڵانه له‌سه‌دا ٦% زیادده‌کات و یه‌ده‌گى دراوى ده‌ره‌وه‌ش به‌رزده‌بێته‌وه بۆ (١٤٣) ملیار دۆلار، جگه له‌وه‌ى ره‌نگه گه‌شه‌ى به‌رهه‌مى ناوخۆیى تا به‌هارى ٢٠٢٤ بگاته (٦٣٩) ملیار دۆلار». به‌رپرسانى ئێستاى ئێران له‌سه‌روو هه‌موویانه‌وه ئه‌یه‌توڵا عه‌لى خامنه‌یى، رابه‌رى کۆمارى ئیسلامى ئێران رێگره له‌دانوسانى نێوان ئه‌مریکاو وڵاته‌که‌ى بۆ گه‌یشتن به رێکه‌وتن و ئه‌مریکا به«شه‌یتان و تیرۆرست» ناوده‌بات، ئه‌مه‌ش کاردانه‌وه‌کانى واشنتن به‌رانبه‌ر به‌تاران زیاتر ده‌کات و ئابووریه‌کى داڕماوى ته‌واو رووبه‌ڕووى ده‌بێته‌وه.
راپۆرتی: مینتپرێس وه‌رگێڕانی: کاکه‌لاو عه‌بدوڵا له‌کاتى کوشتنى قاسم سوله‌یمانى جه‌نه‌راڵى ئێرانى و ئه‌بومه‌هدى موهه‌ندیس، سه‌رکرده‌ى میلیشیا عێراقییه‌کان له‌سه‌ره‌تاى ئه‌م مانگه‌وه، سه‌رگوزه‌شته‌ى فه‌رمى ئه‌وه بووه که‌مردنى ئه‌م دووانه پێویست بوون بۆ رێگه‌گرتن له‌هه‌ڕه‌شه‌یه‌کى ناڕوون و به‌ڕێوه‌بوو دژى ئه‌مریکییه‌کان، به‌ڵام سه‌رۆک تره‌مپ بانگه‌شه‌ى ئه‌وه‌ى ده‌کرد که «هیچ گرنگ نییه« که ئاخۆ قاسم سوله‌یمانى یان هاوپه‌یمانه عێراقییه‌کانى مایه‌ى هه‌ڕه‌شه بووبێتن بۆ ئێمه. له‌کاتێکدا واده‌رده‌که‌وێت دۆخه‌که‌ى نێوان ئێران، عێراق، هه‌روه‌ها ئه‌مریکا هێوربووبێته‌وه، جێى بایه‌خه که‌باسى ئه‌و رووداوه پیشوه‌ختانه بکه‌ین له‌سه‌ر گرژییه‌کانى ئه‌مریکا-ئێران/عێراق هه‌تا ئه‌وکاته‌ى تره‌مپ فه‌رمانى کوشتنى سوله‌یمانى و ئه‌بومه‌هدى موهه‌ندیسى کرد بۆ ئه‌وه‌ى تێبگه‌ین له‌یه‌کێک له‌پاڵنه‌ره فه‌رامۆشکراوه‌کان له‌پشت سیاسه‌تى ئێستاى تره‌مپ سه‌باره‌ت به‌عێراق، ئه‌ویش رێگه‌گرتنه له‌چین له‌فراوانکردنى هه‌ژموونى له رۆژهه‌ڵاتى ناوه‌ڕاست. له‌ڕاستیدا گومانى ئه‌وه ده‌کرێت ته‌نانه‌ت کاتى کوشتنى سوله‌یمانیش راسته‌وخۆ په‌یوه‌ندى هه‌بووه به رۆڵى دیبلۆماسى جه‌نه‌ڕاڵه ئێرانییه‌که‌وه له‌عێراق و پاڵه‌پستۆى بۆ زامنکردنى سه‌ربه‌خۆى نه‌وتى وڵاته‌که، که‌سه‌ره‌تاکه‌ى جێبه‌جێکردنى رێککه‌وتنه زه‌به‌لاحه نه‌وتییه‌که‌یه له‌گه‌ڵ چین. زۆربه‌ى ئه‌و فشارانه‌ى ئه‌مریکا خستوویه‌تیه سه‌ر حکومه‌تى عێراق سه‌باره‌ت به‌چین به‌شێوه‌یه‌کى نهێنى و له‌پشت په‌رده‌وه رووینه‌داوه و راى گشتى له‌نیگه‌رانییه‌کانى ئه‌مریکا ده‌رباره‌ى په‌یوه‌ندییه گه‌شه‌کردووه‌که‌ى نێوان عێراق و چین بێبه‌شکراوه، ره‌نگه له‌به‌رئه‌وه‌بێت که زانینى راى گشتى له‌مه‌ڕ ئه‌م دۆخه «جه‌نگى بازرگانی» ئه‌مریکاو چین خراپتر بکات و مه‌ترسى دروستبکات له‌چاره‌سه‌رکردنیدا. هۆکاره‌کان هه‌رچى بن، به‌ڵگه‌کان ئه‌وه ده‌خه‌نه‌ڕوو که‌ئه‌مریکا چه‌ندى نیگه‌رانه ده‌رباره‌ى هه‌ژمونى ئێران له‌عێراق هێنده‌ى ئه‌وه‌ش نیگه‌رانى هه‌ژموونى چینه له‌وڵاته‌که‌دا. له‌پشت په‌رده‌وه، سه‌رگوزه‌شته‌یه‌کى جیاواز له‌سه‌ر گرژییه‌کانى عێراق-ئه‌مریکا عادل عه‌بدولمه‌هدی، سه‌رۆک وه‌زیرانى کاربه‌ڕێکه‌رى عێراق، له ٥ى کانونى دووه‌مدا چه‌ند قسه‌یه‌کى کرد له‌کاتى دانیشتنى په‌رله‌ماندا که به‌شێوه‌یه‌کى سه‌رسوڕهێنه‌رانه بایه‌خى که‌مى پێدرا له‌لایه‌ن میدیاکانه‌وه. له‌کاتى دانیشتنه‌که‌دا، که تێیدا په‌رله‌مان بڕیارى ده‌رکردنى هێزه بیانییه‌کانى په‌سه‌ندکرد له‌وڵاته‌که‌دا، عه‌بدولمه‌هدى چه‌ند قسه‌یه‌کى کرد سه‌رباره‌ت به‌و رووداوه پێشوه‌ختانه‌ى بوونه هۆى روودانى ئه‌و دۆخه‌ى دوایى که‌عێراقى په‌لکێشى نێو گرژییه‌کانى ئێران-ئه‌مریکا کرد. له‌و دانیشتنه‌دا، ته‌نها به‌شێکى لێدوانه‌که‌ى عه‌بدولمه‌هدى له‌ته‌له‌فزیۆن په‌خشکرا دواى ئه‌وه‌ى موحه‌مه‌د حه‌لبوسى سه‌رۆکى په‌رله‌مان، که په‌یوه‌ندییه‌کى نزیکى هه‌یه له‌گه‌ڵ واشنتن، داواى کرد به‌خشه‌که بوه‌ستێنرێت. به‌شیوه‌یه‌کى نامۆ، حه‌لبوسى دواى ئه‌وه‌ى په‌خشه‌که وه‌ستێنرا ئاماده‌ى دانیشتنه‌که بوو، ئه‌و په‌رله‌مانتارانه‌ى که‌ئاماده‌بوون قسه‌کانى عه‌بدولمه‌هدیان نووسى که‌دواتر درایه پێگه‌ى هه‌واڵى (چاو)ى عێراقی. به‌پێى ئه‌و نووسینانه، عه‌بدولمه‌هدى ئه‌مه‌ى وتووه: «ئه‌مریکییه‌کان ئه‌و که‌سانه‌ن که‌وڵاته‌که‌یان وێران کردووه‌و ئاژاوه‌یان تێدا دروستکردووه. ئه‌وان ره‌تیانکردووه‌ته‌وه که‌بنیادنانى سیسته‌مى کاره‌بایى ته‌واوبکه‌ن له‌گه‌ڵ پرۆژه ژێرخانییه‌کان. ئه‌وان له‌پاى بنیادنانه‌وه‌ى عێراق داواى له‌سه‌دا ٥٠%ى هاورده‌ى نه‌وتیان کرد. بۆیه منیش ره‌تمکرده‌وه‌و بریارمدا بچم بۆ چین و رێککه‌وتنێکى گرنگى ستراتیجیم له‌گه‌ڵ وڵاته‌که‌دا مۆرکرد. ئێستا، تره‌مپ هه‌وڵده‌دات ئه‌م رێککه‌وتنه هه‌ڵبوه‌شێنێته‌وه«. عادل عه‌بدولمه‌هدى سه‌رۆک وه‌زیرانى کاربه‌رێکه‌ر ئاشکراى ده‌کات دۆناڵد تره‌مپ به‌ته‌له‌فون هه‌ره‌شه‌ى لێکردووه‌و داواى لێکردووه رێکه‌وتن له‌گه‌ڵ چیندا نه‌کات و ئێستاش هه‌وڵى هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ى ده‌دات عه‌بدولمه‌هدى له‌قسه‌کانى به‌رده‌وام بووه‌و ئاماژه‌ى به‌وه‌داوه که‌فشارى ئیداره‌ى تره‌مپ له‌سه‌ر دانوستان و دواتر رێککه‌وتنى له‌گه‌ڵ چین به‌پێى کات زیادیکردووه، ته‌نانه‌ت گه‌یشتووه‌ته هه‌ڕه‌شه‌ى کوشتن له‌خۆى و وه‌زیرى به‌رگری: «دواى گه‌ڕانه‌وه‌م له‌چین، تره‌مپ په‌یوه‌ندى پێوه‌کردم و داواى لێکردم رێککه‌وتنه‌که هه‌ڵبوه‌شێنمه‌وه، منیش ره‌تمکرده‌وه‌و ئه‌ویش هه‌ڕه‌شه‌ى ئه‌وه‌ى کرد که‌خۆپیشاندانى گه‌وره رووده‌دات بۆ لابردنى من. هه‌ر به‌ڕاستى خۆپیشاندان ده‌ستیپێکردو تره‌مپ په‌یوه‌ندى کرده‌وه‌و هه‌ڕه‌شه‌ى ئه‌وه‌یکرد دۆخه‌که خراپتر ده‌بێت، له‌حاڵه‌تى ناهه‌ماهه‌نگى و وه‌ڵامنه‌دانه‌وه‌ى خواسته‌کانی، که لایه‌نى سێیه‌م خۆپیشانده‌ران و هێزه ئه‌منییه‌کان ده‌کرێنه ئامانج له‌باڵه‌خانه به‌رزه‌کان و باڵیۆزخانه‌ى ئه‌مریکاوه تائه‌وه‌ى فشار بخاته‌سه‌ر من و ملکه‌چى داواکارییه‌کانى ببم و رێککه‌وتنه‌که‌ى چین هه‌ڵبوه‌شێنمه‌وه«. «من وه‌ڵامم نه‌دایه‌وه‌و ده‌ستله‌کارکێشانه‌وه‌م پێشکه‌شکردو ئه‌مریکییه‌کان هێشتا تائێستاش سوورن له‌سەر هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ى رێککه‌وتنه‌که‌ى چین. کاتێک وه‌زیرى به‌رگرى وتى ئه‌و کوشتنەى خۆپیشانده‌ران له‌لایه‌ن لایه‌نى سێیه‌مه‌وه بووه، تره‌مپ ده‌ستبه‌جێ په‌یوه‌ندى پێوه‌کردم و له‌ڕووى جه‌سته‌ییه‌وه هه‌ڕه‌شه‌ى له‌من و وه‌زیرى به‌رگرى کرد له‌حاڵه‌تى قسه‌کردنى زیاتر له‌سه‌ر لایه‌نى سێیه‌م». میدیایه‌کى که‌مى زمانى ئینگلیزى راپۆرتیان له‌سه‌ر لێدوانه‌کانى عه‌بدولمه‌هدى کرد. تۆم لۆنگۆ، شیکه‌ره‌وه‌یه‌کى سیاسى سه‌ربه‌خۆو بڵاوکه‌ره‌وه‌ى نووسراوى هه‌واڵیى (گۆلد گۆوتس ئه‌ند گه‌نز) به‌مینتپرێسى وت که‌هۆکارى بێده‌نیگى ‹›سه‌رسوڕهێنه‌ری» میدیاکان له‌سه‌ر قسه‌کانى عه‌بدولمه‌هدى بۆ ئه‌وه ده‌گه‌ڕێته‌وه که «قسه‌کانى نه‌گه‌شته که‌ناڵه ره‌سمییه‌کان» به‌هۆى بڕینى په‌خشه‌وه‌و هه‌روه‌ها له‌به‌ر ئه‌و راستییه‌ى که «تره‌مپ ئه‌وه‌ده‌کات که ئه‌وان ده‌یانه‌وێت... به‌ڵام ئه‌مه لاى خۆیان هه‌ڵده‌گرن» بۆ کاتى پێویست. به‌هۆى که‌مى باسکردنى میدیاکانه‌وه‌و بڕینى په‌خشى ته‌واو قسه‌کانى عه‌بدولمه‌هدی، ئه‌و سه‌رگوزه‌شته‌یه‌ى له‌وتاره سانسۆره‌که‌یدا داى نه‌ک هه‌ر له‌گه‌ڵ تایملاینى رووداوه‌که‌نى ئه‌م دواییه ده‌گونجێت، به‌ڵکو ئه‌و تاکتیکه‌شى که له‌پشت په‌رده‌وه له‌لایه‌ن ئیداره‌ى تره‌مپه‌وه به‌کارهێنراوه. به‌تایبه‌تتر دواى ئه‌وه‌ى مایک پۆمپێیۆ سى ئاى ئه‌ى به‌جێهێشت تا ببێته وه‌زیرى ده‌ره‌وه. بۆ نمونه، سه‌ردانه‌که‌ى وه‌فده‌که‌ى عه‌بدولمه‌هدى بۆ چین له ٢٤ى ئه‌یلولدا ته‌واو بوو له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ى خۆپیشاندان دژى حکومه‌ته‌که‌ى له ١ى تشرینى یه‌که‌م ده‌ستیپێکرد که تره‌مپ هه‌ڕه‌شه‌ى لێکردبوو له‌سه‌ری. راپۆرته هه‌واڵییه‌کان له‌و کاته‌دا له‌لایه‌ن میدیا به‌ناوبانگه‌کانه‌وه گرنگى پێده‌درا که «لایه‌نێکى سێیه‌م» ته‌قه له‌خۆپیشانده‌ران ده‌کات. دواى شه‌ش هه‌فته له‌خۆپیشاندانى تووند، عه‌بدولمه‌هدى له ٢٩ى تشرینى دووه‌مدا ده‌ستله‌کارکیشانه‌وه‌ى خۆى پێشکه‌شکرد ته‌نها دواى چه‌ند رۆژێک له‌ستایشى رێککه‌وتنه نوێیه‌کان له‌لایه‌ن وه‌زیرى ده‌ره‌وه، له‌وانه‌ش رێککه‌وتنى «نه‌وت له‌به‌رامبه‌ر بنیادنانه‌وه«، که له‌گه‌ڵ چیندا مۆرکرابوو. له‌وکاته‌وه عه‌بدولمه‌هدى وه‌ک سه‌رۆک وه‌زیرانى کاربه‌ڕێکه‌ر کارده‌کات. سه‌باره‌ت به‌قسه‌کانى عه‌بدولمه‌هدی، لۆنگۆ ئه‌وه‌ى خسته‌ڕوو که ره‌نگه که‌سێک له‌ئیداره‌ى تره‌مپ هه‌ڕه‌شه‌کانى کردبێت نه‌ک تره‌مپ خۆى بووبێت. «ئه‌وه‌ى که‌نامه‌وێت به راسته‌وخۆ بیڵێم ئه‌وه‌یه که‌نازانم ئاخۆ له‌ته‌له‌فونه‌کاندا تره‌مپ خۆى بووه. له‌ڕووى سیاسییه‌وه له‌به‌رژه‌وه‌ندى عه‌بدولمه‌هدیدایه هه‌موو شتێک بخاته‌ئه‌ستۆى تره‌مپ. ره‌نگه مایک پۆمپێیۆ یان جیان هاسپڵ بووبێت که‌قسه‌یان له‌گه‌ڵ عه‌بدولمه‌هدى کردبێت.. ره‌نگه هه‌ر که‌سێک بووبێت، ره‌نگه که‌سێک بووبێت که‌دواتر بتوانرێت نکۆڵى لێبکرێت». هه‌روه‌ها لۆنگۆ پێشیوایه که« قسه‌کانى عه‌بدولمه‌هدى جێى باوه‌ڕن... من بڕواموایه تره‌مپ له‌توانایدایه له‌و جۆره هه‌ڕه‌شانه بکات، به‌ڵام پێموانییه تره‌مپ راسته‌وخۆ ئه‌و هه‌ڕه‌شانه به‌و جۆره بکات، به‌ڵام له‌گه‌ڵ سیاسه‌تى ئه‌مریکادا ده‌گونجێن». له‌باره‌ى ئه‌وه‌ى بۆچى له‌به‌رژه‌وه‌ندى عه‌بدولمه‌هدییه که تره‌مپ تۆمه‌تبار بکات، لۆنگۆ وتى که عه‌بدولمه‌هدى «ده‌توانێت به‌ئاره‌زووى خۆى فه‌رمان ده‌ربکات، به‌ڵام له‌ڕاستیدا چه‌نێک ده‌توانێت ده‌ستى ئه‌مریکا یان ئیسرائیل بگرێت له‌ئه‌نجامدانى هه‌ر کارێک؟... لاى من، قسه‌کانى مه‌هدى جێى باوه‌ڕن، چونکه له‌کاتى هه‌موو ئه‌م رووداوانه‌دا، یان تره‌مپ یان که‌سێکى دیکه زۆرى له عه‌بدولمه‌هدى کردووه بۆ بنیادنانه‌وه‌ى کێڵگه نه‌وتییه‌کان... تره‌مپ به‌ڕوونى ئه‌وه‌ى خستووه‌ته‌ڕوو که ‹ئێمه نه‌وته‌که‌مان ده‌وێت›». به‌رژه‌وه‌ندى تره‌مپ له‌ده‌ستخستنى بڕێکى زۆرى داهاتى نه‌وتى عێراق به‌نهێنى نه‌ماوه‌ته‌وه. ته‌نها له‌مانگى ئازارى رابردوودا، تره‌مپ پرسیارى له‌عه‌بدولمه‌هدى کرد «چى ده‌رباره‌ى نه‌وته‌که؟» له‌کۆتایى کۆبوونه‌وەیه‌ک له‌کۆشکى سپی، که‌ئه‌مه‌ش واى له عه‌بدولمه‌هدى کرد بپرسێت «مه‌به‌ستت چیه؟» که تره‌مپیش وه‌ڵامى دایه‌وه‌و وتی: «باشه ئێمه شتى زۆرمان کرد، زۆر شتمان کرد له‌وێ، ترلیۆنه‌ها دۆلارمان سه‌رفکرد، زۆر که‌س باسى نه‌وته‌که ده‌که‌ن»، که‌ئه‌مه‌ش والێکدرایه‌وه که‌تره‌مپ داواى به‌شێکى داهاته‌کانى نه‌وتى عێراق ده‌کات له‌به‌رامبه‌ر خه‌رجییه زۆره‌کانى مانه‌وه‌ى سوپاى ئه‌مریکا له‌عێراق. به‌وپێیه‌ى عه‌بدولمه‌هدى پرۆپۆزه‌ڵ (پێشنیار)ى تره‌مپى بۆ ‹›نه‌وت له‌به‌رامبه‌ر بنیادنانه‌وه«ره‌تکردووه‌ته‌وه‌و ئه‌وه‌ى چینى قبوڵ کرد، واپێده‌چێت ئیداره‌ى تره‌مپ بچێته دۆخى ‹›دیبلۆماسییه‌تى مافیایی»ه‌وه تافشار بخاته‌سه‌ر سه‌ر حکومه‌تى عێراق رێککه‌وتنه‌که‌ى تره‌مپ قبوڵ بکات به‌تایبه‌تى که رێککه‌وتنه‌که‌ى چین ده‌ستواره‌یه‌کى باشتر بوو. له‌کاتێکدا تره‌مپ داواى نیوه‌ى داهاته‌کانى نه‌وتى عێراقى کرد له‌به‌رامبه‌ر ته‌واوکردنى پرۆژه‌کانى بنیادنانه‌وه، به‌ڵام رێککه‌وتنه‌که‌ى چین له‌گه‌ڵ عێراق نزیکه‌ى له‌سه‌دا ٢٠%ى داهه‌ته‌کانى نه‌وتى عێراق ده‌دات به‌چین له‌به‌رامبه‌ر خزمه‌تگوزارى بنیادنانه‌وه‌دا. جگه له له‌ده‌ستدانى داهاته‌کانى نه‌وتى عێراق، هۆکارى تر زۆرن بۆ ئیداره‌ى تره‌مپ که بترسێت له رێکه‌وتننه نوێکه‌ى چین له‌گه‌ڵ عێراق. رێکه‌وتنه نه‌وتییه‌که‌ى عێراق و چین - پێشه‌کى شتێکى گه‌وره‌تر؟ کاتێک وه‌فده‌که‌ى عه‌بدولمه‌هدى له‌ئه‌یلولى رابردوودا گه‌شتیان کرد بۆ په‌کین، رێککه‌وتنى «نه‌وت له‌به‌رامبه‌ر بنیادنانه‌وه« ته‌نها یه‌کێک بوو له‌کۆى گشتى هه‌شت رێککه‌وتن که مۆرکرا. ئه‌م رێککه‌وتنانه چه‌ند لایه‌نێک ده‌گرێته‌وه له‌وانه، دارایی، بازرگانی، ئاسایش، بنیادنانه‌وه، په‌یوه‌ندی، کلتور، په‌روه‌رده، کاروباره‌کانى ده‌ره‌وه‌و هه‌روه‌ها نه‌وت. هه‌رچه‌نده رێککه‌وتنه نه‌وتییه‌که له‌هه‌موویان گرنگتره. به‌پێى رێککه‌وتنه‌که، کۆمپانیا چینییه‌کان له‌سه‌ر پرۆژه‌ى هه‌مه‌جۆرى بنیادنانه‌وه کارده‌که‌ن له‌به‌رامبه‌ر نزیکه‌ى له‌سه‌دا ٢٠ى هه‌نارده‌ى نه‌وتى عێراق، به‌نزیکه‌یى (١٠٠) هه‌زار به‌رمیل له‌ڕۆژێکدا، بۆ ماوه‌ى (٢٠) ساڵ. به‌پێى راپۆرتێکى ئه‌لمۆنیته‌ر، عه‌بدولمه‌هدى ئه‌مه‌ى ده‌رباره‌ى رێککه‌وتنه وتووه: «ئێمه رێککه‌وتین بۆ دامه‌زراندنى سندوقێکى هاوبه‌شى وه‌به‌رهێنان که پاره‌ى نه‌وت بودجه‌که‌ى دابینده‌کات»، ئه‌وه‌شى خسته‌ڕوو که رێککه‌وتنه‌که رێگرى ده‌کات له‌چین تا ده‌ست به‌سه‌ر پرۆژه‌کانى ناو عێراقدا بگرێت. ریککه‌وتنه‌که هاوشێوه‌ى ئه‌و رێککه‌وتنه بووه که له ٢٠١٥دا له‌نێوان به‌غداو په‌کیندا دانوستانى له‌سه‌رکرا کاتێک عه‌بدولمه‌هدى وه‌زیرى نه‌وتى عێراق بوو. ئه‌و ساڵه عێراق به‌شدارى له‌پرۆژه‌ى پشتوێن و رێگاى چین کرد له رێککه‌وتنێکدا که‌گواستنه‌وه‌ى نه‌وتى له‌خۆده‌گرت بۆ پرۆژه‌کانى وه‌به‌رهێنان، گه‌شه‌پێدان، هه‌روه‌ها بنیادنان و له‌ئه‌نجامدا چه‌ند پرۆژه‌یه‌کى به‌خشییه چین. به‌ڵام ئه‌و رێککه‌وتنه راگیرا به‌هۆى «گرژییه سیاسیى و ئه‌منییه‌کانه‌وه« که به‌هۆى پشێوى و ده‌رکه‌وتنى داعشه‌وه دروستبوون. ئه‌مه به‌و شێوه‌یه مایه‌وه تا دواى رێککه‌وتن له‌مانگى ئه‌یلولى ٢٠١٩دا که عێراق دیسان به‌شدارى کرده‌وه له‌پشتوێنه‌که‌ى چیندا. دواى گرژییه‌کانى ئه‌مدواییه‌ى نێوان واشنتن و به‌غداد له‌سه‌ر کوشتنى سوله‌یمانى و ره‌تکردنه‌وه‌ى ئه‌مریکا له‌مه‌ڕ کشانه‌وه‌ى هێزه‌کانى له‌وڵاته‌که‌دا، عێراق به‌بێده‌نگى رایگه‌یاند که‌هه‌نارده‌ى نه‌وتى به‌شێوه‌یه‌کى خێرا زیاد ده‌کات بۆ چین بۆ سێ هێنده کردنى ئه‌و بڕه‌ى له‌ڕێککه‌وتنه‌که‌دا له‌سه‌ر رێککه‌وتوون. به‌له‌به‌رچاوگرتنى قسه‌کانى ئه‌م دواییه‌ى عه‌بدولمه‌هدى ده‌رباره‌ى پاڵنه‌رى راسته‌قینه‌ى خۆپیشاندانه‌کانى عێراق و هه‌ڕه‌شه‌کانى تره‌مپ که راسته‌وخۆ ده‌رباره‌ى رێککه‌وتنه‌کانى بووه له‌گه‌ڵ چین، ئه‌م هه‌نگاوه ئاماژه‌یه‌کى شاراوه نییه له‌لایه‌ن عه‌بدولمه‌هدییه‌وه بۆ واشنتن که له‌پلانیدایه هاوبه‌شى له‌گه‌ڵ چین تووندتر بکاته‌وه، لانیکه‌م هه‌تا کاتێک که‌وه‌ک سه‌رۆک وه‌زیرانى کاربه‌ڕێکه‌ر ده‌مێنیته‌وه. بڕیاره‌که‌ى عێراق بۆ زیادکردنى هه‌نارده‌ى نه‌وت بۆ چین دواى رۆژێک له‌هه‌ڕه‌شه‌که‌ى ئه‌مریکا هات که‌ئه‌وه‌ى خسته‌ڕوو ناهێڵێت عێراق ده‌ستى بگات به‌هه‌ژماره بانکییه‌که‌ى که‌ئێستا له‌بانکى یه‌ده‌گى فیدڕاڵییه له‌نیویۆرک و ئه‌و هه‌ژماره له‌ئێستادا (٣٥) ملیار دۆلارى داهاتى نه‌وتى عێراقى تێدایه. مانگانه عێراق یه‌ک بۆ دوو ملیار دۆلار له‌و هه‌ژماره راده‌کیشێت بۆ خه‌رجییه سه‌ره‌کییه‌کانى حکومه‌ت. له‌ده‌ستدانى داهاته‌کانى نه‌وت له‌و هه‌ژماره‌دا سه‌رده‌کێشێت بۆ «داڕووخانی» حکومه‌تى عێراق، ئه‌مه‌ش به‌پێى قسه‌ى به‌رپرسانى عێراق که بۆ ئاژانسى فرانس پرێس لێدوانیان داوه. هه‌رچه‌نده تره‌مپ به راشکاوى به‌ڵێنى ئه‌وه‌یدا دژى عێراق ببێته‌وه به‌سه‌پاندنى سزا له‌سه‌ر ده‌رکردنى هێزه‌کانى ئه‌مریکا، به‌ڵام هه‌ڕه‌شه‌ى ده‌ستبه‌سه‌رداگرتنى هه‌ژماره بانکییه‌که به‌تایبه‌تى و نهێنى گه‌یه‌نرایه سه‌رۆک وه‌زیرانى عێراق، ئه‌مه‌ش قسه‌کانى عه‌بدولمه‌هدى زیاتر باوه‌ڕپێکراو ده‌کات ده‌رباره‌ى هه‌وڵه توونده‌کانى تره‌مپ بۆ فشار خستنه‌سه‌ر عێراق که به‌نهێنى ئه‌نجامده‌درێت دژى سه‌رۆک وه‌زیران و حکومه‌ت. هه‌رچه‌نده پاڵنه‌رى تره‌مپ ئه‌مجاره بۆ رێگه‌گرتن بوو له‌ده‌رکردنى هێزه‌کانى ئه‌مریکا، به‌ڵام هۆکاره‌کانى بۆ ئه‌نجامدانى ئه‌م کاره ره‌نگه په‌یوه‌ندى هه‌بێت به‌نیگه‌رانییه‌کانى هه‌ژموونى گه‌شه‌سه‌ندووى چین له‌ناوچه‌که‌دا. له‌ڕاستیدا که‌ئێستا تره‌مپ رێککه‌وتنه‌که‌ى له‌ده‌ستداوه له‌گه‌ڵ عێراق له‌به‌رژه‌وه‌ندى چین، ره‌نگه ده‌رکردنى هێزه‌کانى ئه‌مریکا له‌وڵاته‌که‌دا ببێته هۆى هاتنى سه‌ربازانى چینی، به‌پێى قسه‌ى تۆم لۆنگۆ. ئه‌م هه‌نگاوه ئاامژه‌یه‌کى شاراوه نیه له‌لایه‌ن عه‌بدولمه‌هدیه‌وه بۆ واشنتۆن که له‌پلانیدایه هاوبه‌شى له‌گه‌ڵ چین توندتر بکاته‌وه، لانیکه‌م هه‌تاکاتێک که وه‌ک سه‌رۆکوه‌زیرانى کاربه‌ڕێکه‌ر ده‌مێنێته‌وه له‌ڕاستیدا، به‌پێى راپۆرته هه‌واڵییه‌کان، ژانگ یاو - باڵیۆزى چین له‌عێراق - «ئاماده‌یى په‌کینى گه‌یاند بۆ ده‌سته‌به‌رکردنى یارمه‌تى سه‌ربازی» ئه‌گه‌ر حکومه‌تى عێراقى به‌زوویى داواى بکات دواى کوشتنى سوله‌یمانی. یا رۆژێک دواى دانیشتنه‌که‌ى په‌رله‌مان بۆ ده‌رکردنى هێزه بیانییه‌کان ئه‌و په‌یامه‌ى په‌کینى گه‌یاند. هه‌رچه‌نده له‌ئێستادا نازانرێت که عه‌بدولمه‌هدى چۆن وه‌ڵامى ئه‌وه‌ى داوه‌ته‌وه، به‌ڵام کاته‌که‌ى نه‌بووه هۆى که‌مبوونه‌وه‌ى نیگه‌رانییه‌کانى ئیداره‌ى تره‌مپ سه‌باره‌ت که‌مبوونه‌وەی هه‌ژمونى ئه‌مریکا له‌عێراق. «چین، روسیاو ئێران هه‌وڵده‌ده‌ن عێراق دووربخه‌نه‌وه له‌ئه‌مریکاو واشنتنیش زۆر هه‌ست به‌مه‌ترسى ده‌کات به‌هۆى ئه‌مه‌وه«. روسیاش رۆڵى هه‌یه له‌سیناریۆکه‌ى ئێستادا له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ى عێراق له‌ئه‌یلولى رابردوودا ده‌ستیکرد به‌تاووتوێکردنى کڕینى یه‌کێک له‌سیسته‌مه به‌رگرییه ئاسمانییه‌کانى له‌گه‌ڵ مۆسکۆ، ئه‌وه‌ش هه‌مان ئه‌و مانگه‌یه که‌به‌رپرسانى به‌غداد له‌گه‌ڵ چین رێککه‌وتنه‌کانیان ئیمزاکرد. دواتر، له‌سه‌روبه‌ندى کوشتنى سوله‌یمانیدا، دووباره روسیا ئاماده‌یى خۆى ده‌ربڕى بۆ پێشکه‌شکردنى سیستمى به‌رگرى تایارمه‌تییان بدات باشتر به‌رگرى له‌ئاسمانى وڵاته‌که‌یان بکه‌ن. له رابردوودا، کۆشکى سپى هه‌موو ئه‌و وڵاته هاوپه‌یمانانه‌ى به‌سزا ترساندووه له‌حاڵه‌تى کڕینى سیسته‌مى به‌رگرى روسى و له‌به‌رامبه‌ر فه‌رامۆشکردنى ئه‌و سیسته‌مه به‌رگرییانه‌ى له‌لایه‌ن کۆمپانیا ئه‌مریکییه‌کانه‌وه دروستده‌کرێن. هه‌وڵه‌کانى ئه‌مریکا بۆ جڵه‌وگیرى هه‌ژموونى گه‌شه‌کردووى چین و هه‌بوونى له‌عێراقدا له‌سه‌روبه‌ندى هاوبه‌شى ستراتیجى و رێککه‌وتنه نوێیه‌کاندا سنوردارن، چونکه واشنتن به‌شێوه‌یه‌کى به‌رفراوان پشتى به‌ستووه به‌په‌کین له‌به‌شێکى سیاسه‌تى ئێرانیدا، به‌تایبه‌تى تر له‌ئامانجه‌که‌ى بۆ که‌مکردنه‌وه‌ى هه‌نارده‌ى نه‌وتى ئێران بۆ سفر. هێشتاش چین به‌سه‌ره‌کیترین هاورده‌کارى نه‌وتى خاوى ئێران داده‌نرێت ته‌نانه‌ت دواى ئه‌وه‌ى به‌هۆى فشاره‌کانى ئه‌مریکاوه هاورده‌ى نه‌وتى ئێرانى که‌مکرده‌وه. به‌ڵام ئه‌مریکا له‌ئێستادا هه‌وڵده‌دات فشار بخاته‌سه‌ر چین بۆ وه‌ستاندنى کڕینى نه‌وتى ئێران به‌ته‌واوه‌تى ئه‌گه‌رنا رووبه‌ڕووى سزا ده‌بێته‌وه له‌کاتێکدا به‌نهێنى خه‌ریکه رێککه‌وتنه‌که‌ى چین-عێراق تێکده‌دات. پێناچێت چین خۆى به‌ده‌سته‌وه بدات بۆ هیچ کام له‌مانه، ئه‌مه‌ش ماناى ئه‌وه‌یه واشنتن ره‌نگه ناچار بێت یه‌کێک له‌و سیاسه‌تانه‌ى به‌سه‌ر ئه‌وى تردا به‌سه‌پێنێت که بڕیار بدات کامیان لاى گرنگتره
هاوڵاتى قەیرانی ئاوارەیی زۆر کەمبۆتەوە بەهۆی باشبوونی رەوشی ئەمنییه‌وه لەو ناوچانەی لەدەست رێکخراوی «دەوڵەتی ئیسلامی» (داعش) رزگارکراون، به‌ڵام هێشتا هەندێک ناوچە «ئاوارەیی پێچەوانە» بەخۆوە دەبینن بەزۆری بەهۆی دووبارە هاتنە ئارای هەڕەشەی پاشماوەکانی داعشه‌وه «ئاوارەیی پێچەوانە» لەو کاتانەدا روودەدات کەئه‌و ئاوارانەی گەڕاونەتەوە ماڵه‌کانیان جارێکی دیکە ناچارده‌بنه‌وه به‌هەڵهاتن. کۆمسیۆنی باڵای مافەکانی مرۆڤی عێراق رایگه‌یاند که لە 2019 ئاواره‌بوونی (250) خێزانی تۆمارکردووه لە رۆژهەڵاتی پارێزگای دیاله بەهۆی هەڕەشەی داعشەوە. فازڵ غەراوی ئەندامێکی کۆمسیۆنەکە وتی ئەو خێزانانە دانێشتووی گوندە دوورەدەستەکانن لەقه‌زای خانەقین لەنزیک حەوزی حەمرین. وتیشی ئەو کەسانەی گەڕاونەتەوە بۆ گوندەکانیان جارێکی دیکە ناچاربوون هەڵبێن و بچنە کەمپەکان و شوێنی ئەمینی دیکە «چونکە دەترسن داعش جارێکی دیکە چالاکیەکانی زیادبکات و هێرشی لەناکاو ئەنجامبدات.» هه‌روه‌ها وتی «ئەو شارۆچکەو گوندانە سنووریان بەناوچە سەخت و زەوییە بەرفراوانە کشتوکاڵییەکانەوەیە.» ئاماژەی بۆ ئەوەش کرد که‌پاشماوەکانی داعش لەو ناوچانە بوونیان ماوە. چه‌کدارانی داعش بەردەوام هەوڵدەدەن سوود لەبۆشایی ئەمنی وەربگرن بۆ زیادکردنی هێرشەکانیان دژی دانیشتووانە مەدەنییەکان، کە لەهەندێک حاڵەتدا دەبێتەهۆی «ئاوارەیی پێچەوانە.» هێزەکانی عێراق دەستیانکرد بەقۆناغی هەشتەمی هەڵمەتی ئەمنیی «ئیرادەی سەرکەوتن» لە 29ی کانونی یەکەم، کە پارێزگاکانی دیالەو سەڵاحەدین و کەرکوک و نەینەواو ئەنبار دەگرێتەوە. لەدیالە، فیرقەی پێنجی سوپا، پۆلیسی ناوخۆو فیرقەی بەرپەرچدانەوەی خێرا چەندین گوند گەڕان لەدەوروبەری خانەقین، چیاکانی حەمرین، دەریاچەی عوزێم و باخەکانی ئەبی سەیداو نیدا. ئۆپەراسیۆنەکە کوشتنی نۆ خۆکوژی لێکەوتەوە لەگەڵ لەناوبردنی (58) حەشارگەو تونێل و تاوەری چاودێری کارگەیەکی دروستکردنی تەقەمەنی و (223) ئامێری تەقەمەنی و گولەهاوەن و موشەکی دژەتانک لەگەڵ (250) کیلۆ مادەی تەقەمەنی C-4 لەئۆپەراسیۆنەکەدا لەناوبران. هەیسەم حوم، کە شێخێکە لە دیالە، وتی ئەندامانی داعش «تێکشکاون و ورەیان نزمە بەهۆی گوشاری زۆری ئەمنییەوە». وتیشی «سوپا و پۆلیس و خێڵەکان و دەزگا ئەمنی و هەواڵگرییەکان لەهەموو شوێنیک راوەدوویان دەنێن.» ئاماژەشی کرد به‌وه‌ی هێرشەکانی داعش تەنیا «پێشێلکارین» و ئامانجیان ترساندنی دانیشتووانە ناوخۆییەکەیە. زیاتر راستیشە چەندین خێزان لەچەند ناوچەیەکی رۆژهەڵاتی دیالە زۆریان بۆ هاتووە هەڵبێن بەهۆی زۆری هێرشەکانی داعشەوە، بەتایبەتی لەگوندەکانی شێخ بابە و وەفق لە دەوروبەری خانەقین. دوایین هێرش لە 30ی کانونی یەکەم ئەنجامدرا کاتێک نیشانگرێک سەربازێکی کوشت لە نیدا. به‌ڵام هه‌یسه‌م حوم جەختیکردەوە که «ئاوارەیی پێچەوانە» هێشا سنووردارە، ئەوەش لەبەرئەوەی «ئۆپەراسیۆنە سەربازییەکان بەربەستن لەبەردەم چالاکی چەکدارە تیرۆریستەکانداو رێگرن لەوەی خەونی دووبارە به‌ده‌ستهێنانه‌وه‌ی شوێنپێیان ببێتە راستی». بەگوێره‌ی وەزارەتی کۆچی عێراق، ژمارەی ئەو خێزانانەی گەڕاونەتەوە پارێزگای دیالە نزیکەی (14) هەزار خێزانە. سەفا ئه‌عسه‌م شرۆڤەکاری ئەمنی وتی قەیرانی ئاوارەیی لە لێواری چارەسەربووندایە لەتەواوی پارێزگاکانی بەدەست ئه‌شکه‌نجه‌ی تیرۆریزمەوە دەیانناڵاند. وتی پاشماوەکانی داعش کەزۆریان لەچەندین خێزان کردووە جارێکی دیکە ئاوارە ببنەوە تەنیا «دەستەیەک چەتەن کەهێرشی لەناکاوو ده‌ستبوه‌شێنه‌و راکە ئەنجامدەدەن بۆ لەکه‌دارکردنی هەوڵە ئەمنییەکان و دروستکردنی بۆچوونێکی هەڵە کە بەبه‌هێزی دەگەڕێنەوە.» ئه‌عسه‌م وتی ئۆپەراسیۆنەکان دژی حەشارگەکانی داعش بەردەوامن وەک بەشێک لەهەڵمەتی ئەمنیی «ئیرادەی سەرکەوتن» و وتیشی هێزە دەستەبژێرەکان و یەکەکانی هەواڵگری لە «ئاستێکی باڵادا» ئەرکەکانیان جێبەجێدەکەن.
.jpg)
سازدانى: شاناز حه‌سه‌ن وته‌بێژو به‌ڕێوه‌به‌رى ئامارو پلاندانانى هاتوچۆى هه‌رێمى کوردستان ده‌ڵێت سه‌رپێچییه‌کانى هاتوچۆ له‌زیادبووندایه به‌تایبه‌ت تیژڕه‌وى و لێدان له‌کامێرانى هاتوچۆ. ئه‌سعه‌د مه‌لا که‌ریم، وته‌بێژو به‌ڕێوه‌به‌رى پلاندانان له‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تى گشتى هاتوچۆى هه‌رێم له‌م چاوپێکه‌وتنه‌یدا له‌گه‌ڵ هاوڵاتى، چاره‌سه‌رى لۆدى شه‌قامه‌کان به‌گواستنه‌وه‌ى گشتى ده‌به‌ستێته‌وه‌و ده‌شڵێت:» ئه‌گه‌ر دوو بۆ سێ ساڵى دیکه به‌م شێوه‌یه بڕوات کاره‌کانمان سه‌ختتر ده‌بێت». هه‌روه‌ها ده‌شڵێت:»زۆربه‌ى زۆرى رێگاکانى ده‌ره‌وه‌ى شار هێماى وه‌کو پێویست لێ نیه و به‌هۆى زیادبونى شه‌قامه‌کان و رێگاوبانه‌کانه‌وه‌‌و تاک سایدن که ئه‌مانه هۆکارن بۆ رووداوه‌کانى هاتوچۆ». له‌هه‌رێمى کوردستاندا یه‌ک ملیۆن و (742) هه‌زارو (815) ئوتۆمبێل تۆمارکراوه، که (999) هه‌زار و (49) ئوتۆمبێلیان له‌جۆرى تایبه‌تن و (95) هه‌زار و (653) ئوتۆمبێلى کرێ هه‌یه هاوڵاتى: ژماره‌ى ئوتومبێله‌کان له‌هه‌رێمى کوردستاندا گه‌یشتووه‌ته چه‌ند؟ ئه‌سعه‌د مه‌لا که‌ریم: له‌کوردستاندا جگه له‌ئوتۆمبێلى سه‌ربازى، یه‌ک ملیۆن و (742) هه‌زارو (815) ئوتۆمبێل تۆمارکراوه، که (999) هه‌زار و (49) ئوتۆمبێلیان له‌جۆرى تایبه‌تن و (95) هه‌زار و (653) ئوتۆمبێلى کرێ هه‌یه ، جگه له‌وانه ئوتۆمبێلى بارهه‌ڵگرو کشتوکاڵین و ماتۆڕسکیل له‌ئاماره‌که جیاکراوه‌ته‌وه. هه‌روه‌ها له‌هه‌رێمى کوردستاندا، زیاتر له (95) هه‌زار گواسته‌وه‌ى گشتى هه‌یه، به‌ته‌کسى و پاسه‌وه، ژماره‌ى ته‌کسییه‌کان (74) هه‌زاره‌و ئه‌وى دیکه‌ى پاسه، له‌ئێستادا به‌هیچ شێوه‌یه‌ک ته‌کسى نوێ تۆمارناکرێت، وه‌ک هاندانێکیش ئه‌وانه‌ى که تەکسیان پێیه‌و ده‌یانه‌وێت بیکه‌نه ئوتۆمبێلى تایبه‌ت به‌بێ به‌رامبه‌ر هاوکارى ده‌کرێن. بێجگه له‌وانه‌ى که تابلۆیان هه‌یه، له‌کاتى رووخانى رژێمى به‌عسه‌وه، ئوتومبێلى زۆر هاتنه ناو هه‌رێمه‌وه له‌به‌غداو له‌موسڵه‌وه به‌تایبه‌تى، بۆیه پێویسته بیر له‌پلانێکى وردتر بکه‌ینه‌وه، پێویسته ئه‌وه‌ش بزانین، له‌کوردستان سه‌ربه‌خۆنین و به‌عێراقه‌وه لکاوین، بۆیه کۆنتڕۆڵکردنى ئوتومبێلى بێسه‌ره‌تا زۆر قورسه‌و به‌رده‌وام له‌شاره‌کانى ترى عێراقه‌وه دێته هه‌رێمه‌وه، بۆیه پێویستى به‌کاتى زۆرو پلانى ورد هه‌یه. هاوڵاتى: به‌ڵام به‌ڕێزتان ده‌زانن که ئوتومبێلى ئارمیش هه‌یه، ئه‌وانه تۆمارکراون له‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تییه‌کانى هاتوچۆ؟ ئه‌سعه‌د مه‌لا که‌ریم: ژماره‌ى ئوتۆمبێله ئاڕمه‌کانیش زۆرن، که‌ژماره‌یان (146) هه‌زارو (57) ئوتۆمبێله، ئاڕمه‌کان ناتوانین بڵین له‌سه‌داسه‌د بێ کێشه‌ن، چونکه ئه‌گه‌ر بێ کێشه‌بوونایه به‌ته‌واوى تۆمار ده‌کران، به‌ڵام ئه‌وه‌ى گرنگه له‌ژێر کۆنتڕۆڵى به‌ڕێوه‌رایه‌تیه‌کانى هاتوچۆن، وه‌ک ئوتۆمبێله تۆمارکراوه‌کانن و ده‌توانین له‌کاتى بوونى سه‌رپێچیه‌ک ده‌ستیان به‌سه‌ردا بگرین. هاوڵاتى: زیاتر ئه‌و سه‌رپێچیانه چین که‌تۆمارکراون و له‌لایه‌ن شۆفێرانه‌وه ده‌کرێن؟ ئه‌سعه‌د مه‌لا که‌ریم: ئه‌و سه‌رپێچیانه‌ى که شۆفێران ده‌یکه‌ن خێراییه به‌پله‌ى یه‌که‌م و وه‌ستان له‌شوێنى رێگه‌پێنه‌دراوو به‌کارهێنانى موبایل که‌ئه‌مانه بوونه‌ته رێژه‌یه‌کى به‌رچاوو بوونه ژماره‌و پێویسته هه‌ڵوه‌سته‌یان له‌سه‌ربکرێت، که ئێمه به‌پێى ئاماره‌کان، له‌مه‌ودوا کارى له‌سه‌رده‌که‌ین و پلانى وردمان بۆیان ده‌بێت له‌ڕێگه‌ى هۆشیارکردنه‌وه‌ى شۆفێران و زیادکردنى سزاى سه‌رپێچیه‌کانه‌وه. هاوڵاتى: پلانى به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تى هاتوچۆى هه‌رێم چییه به‌تایبه‌ت له‌م کابینه‌یه‌دا؟ بۆ که‌مکردنه‌وه‌ى رووداوه‌کان؟ ئه‌سعه‌د مه‌لا که‌ریم: یه‌کێک له‌پلانه زۆر گرنگه‌کانمان له‌م کابینه‌یه‌دا له‌گه‌ڵ رێکخراوى هێڵى سورى نێوده‌وڵه‌تى، سه‌رقاڵى دروستکردنى په‌یمانگایه‌کى ئاماده‌سازین بۆ مامۆستاو راهێنه‌ر بۆ وانه‌وتنه‌وه له‌نوسینگه‌کانى فێربونى شۆفێرى، واته ده‌مانه‌وێت سیستمه‌کانى مۆڵه‌تى شۆفێرى له‌کوردستان یه‌کبخه‌ین و به‌زانستیانه مۆڵه‌ت وه‌ربگرن و شۆفێرى کارامه په‌روه‌رده بکه‌ین و ئاماده‌بێت بۆ سه‌ر شه‌قامه‌کان. پلانێکى ترمان نه‌هێشتنى ئوتۆمبێلى بێ سه‌ره‌تایه له‌هه‌رێمى کوردستان، ده‌مانه‌وێت له‌ڕێگه‌ى ئامێرێکى تایبه‌تیه‌وه به‌ناوى (PDA) کۆنتڕۆڵى تۆمارکردنى ئوتۆمبێله بێ سه‌ره‌تاکان و ئه‌و ئوتۆمبێلانه‌ش بکرێت که بیانین و بۆ کار دێنه هه‌رێمه‌وه‌و له‌و رێگه‌یه‌شه‌وه کار بۆ کۆنترۆڵکردنیان ده‌که‌ین. هه‌روه‌ها زیادکردنى کامێره‌کان له‌و شوێنانه‌ى که لۆدى زۆرى له‌سه‌ره‌و شۆفێره‌کان خێرا ده‌ڕۆن کارى له‌سه‌ر ده‌که‌ین. ئێمه وه‌ک به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تى گشتى هاتوچۆى هه‌رێمى کوردستان دڵگران ده‌بین له‌گه‌ڵ ئه‌و ژماره زۆره‌ى رووداوه‌کان که قوربانى لێده‌که‌وێته‌وه، ئه‌وه تیرۆرى سپى-یه، ژماره‌ى قوربانیه‌کان به‌وانه‌ى که تائێستا تیرۆرکراون له شه‌ڕى داعش به‌راورد بکه‌ین هیچى که‌متر نیه. هاوڵاتى: هێماکانى هاتوچۆ زۆر که‌من به‌تایبه‌ت له‌ڕێگاکانى ده‌ره‌وه‌ى شار بۆ چاره‌سه‌رى ناکه‌ن؟ ئه‌سعه‌د مه‌لا که‌ریم: وه‌کو هاتوچۆ پێمانوایه هێماکان که‌من و زۆربه‌ى زۆرى رێگاکانى ده‌ره‌وه‌ى شار هێماى وه‌کو پێویست لێ نیه و به‌هۆى زیادبونى شه‌قامه‌کان و رێگاوبانه‌کانه‌وه‌‌و تاک سایدن که ئه‌مانه هۆکارن بۆ رووداوه‌کانى هاتوچۆ، به‌ڵام که‌مى داهاته‌که رێگره له‌به‌رده‌م کاره‌کانمان و بۆیه زۆر گرنگى پێنادرێت، چونکه هێماکان بابه‌تێکه پێویسته به‌رده‌وام زیادبکرێن، هاوڵاتیانیش وه‌ک پێویست هێماکانی نه‌پاراستووه‌و به‌موڵکى خۆیانى نازانن، که به‌رده‌وام به‌ره‌و که‌مبوونه‌وه ده‌ڕۆن. هاوڵاتى: ئایا له چ وڵاتێکه‌وه ئوتۆمبێله‌کان دێنه هه‌رێم و چ مه‌رجێک دیاریکراوه؟ ئه‌سعه‌د مه‌لا که‌ریم: له‌ئێستادا ته‌نیا ئه‌وه‌مان دیاریکردووه که مۆدێلى ئوتۆمبێله‌که مۆدێلى ساڵى (2018 و2019و 2020) بێت، لێدراو نه‌بێت، ئوتومبێلى لافاو نه‌بێت، به‌ده‌ر له‌وه له‌هه‌ر وڵات و شوێنێکه‌وه بێت کێشه‌نیه، گرنگ کوالێتى ئوتۆمبێله‌که‌یه، له‌ئێستادا له‌چین و کۆریاو ئه‌ڵمانى و زۆر وڵاتى تر دێن. هاوڵاتى: چاره‌سه‌رى لۆدى شه‌قامه‌کانى هه‌رێمى کورستان چۆن ده‌که‌ن له‌کاتێکدا، شه‌قامه‌کان هى ساڵه‌کانى ساڵانى هه‌شتاو نه‌وه‌ده‌کانه؟ ئه‌سعه‌د مه‌لا که‌ریم: راسته ژماره‌ى ئوتۆمبێل یه‌کجار زۆره به‌پێى رێگاوبانه‌کانمان نییه، ته‌نیا چاره‌سه‌ریش گرنگیدانه به‌گواستنه‌وه‌ى گشتى که پێویسته حکومه‌ت و لایه‌نه په‌یوه‌ندیداره‌کان زیاتر بتوانن له‌ڕێگه‌ى دابینکردنى گواستنه‌وه‌ى گشتییه‌وه کاربکه‌ن بۆ که‌مکردنه‌وه‌ى به‌کارهێنانى ئوتۆمبێلى تایبه‌تى، چونکه وانه‌بێت له‌دوو و سێ ساڵى داهاتوودا کارى ئێمه زۆر سه‌ختتر ده‌بێت و به‌داخه‌وه ژماره‌ى رووداوه‌کانیش زیاتر ده‌بن. هاوڵاتى: داهاتى گشتى هاتوچۆى هه‌رێم ساڵانه ده‌گاته چه‌ند، ئایا داهاتى سه‌رپێچیه‌کان زیادیکردووه؟ ئه‌سعه‌د مه‌لا که‌ریم: تا کۆتایى مانگى یه‌ک ئامارى داهاتى ئه‌و ساڵه‌ى پێشوو ته‌واو نابێت مه‌به‌ستم 2019یه، به‌ڵام له‌ساڵى 2018 زیاتره، چونکه ژماره‌ى توتۆمبێل زیاتربووه‌و بێگومان داهاتى سه‌رپێچیه‌کانیش زیاتر بووه له‌ساڵى پێشووتر. ساڵى 2018 داهاتى سه‌رپێچیه‌کان (350) ملیار دینار بوو، که‌داهاته‌کان 2019 زۆر زیاتر ده‌بێت بێگومان، چونکه سه‌رپێچیه‌کان زۆر زیاترن، به‌تایبه‌ت سه‌رپێچى کامێره‌کان، زۆر زیاتره به‌و پێیه‌ش داهاته‌که‌ى زیاتر ده‌بێت. هاوڵاتى: له‌سه‌دا چه‌ندى داهاتى هاتوچۆ بۆ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیه‌کان خۆیان خه‌رج ده‌کرێته‌وه؟ ئه‌سعه‌د مه‌لا که‌ریم: له‌ساڵانى پێشوودا له‌سه‌دا 20 بۆ له‌سه‌دا 17 بوو و له‌ئێستادا بۆ ساڵى تازه گۆڕانکارى ده‌کرێت یان نازانرێت، زیاتر بۆ ئه‌ندازه‌ى هاتووچۆ و به‌نزینى ئوتۆمبێله‌کان و پێداویستى رۆژانه‌ى به‌ڕێوبه‌رایه‌تیه‌کان خه‌رج ده‌کرێته‌وه.
هاوڵاتى لەچاوپێکەوتنێکیدا لەگەڵ ماڵپەری ئەلمۆنیتەری ئەمریکی، نێچیرڤان بارزانی سەرۆکی هەرێمی کوردستان باسی لەچەند پرسێکی ناوچەکەو کاریگەریی رووداوەکانی ئەمدواییە کرد، بەتایبەتی دۆخی کوردانی سوریا کەدەبێت “پەیوەندی لەگەڵ پەکەکە” بپچڕێنن ئەگەر بیانەوێت پرسی کورد سەربکەوێت لەسوریا. نێچیرڤان بارزانی سەرۆکی هەرێمی کوردستان لەچاوپێکەوتنەکەدا باسی لەوەکرد کە بۆ چارەسەرکردنی پرسی کورد لەسوریا دەبێت کوردانی سوریا زیاتر لەحکومەتی سوریا نزیک ببنەوە، هەروەها بەپێچەوانەشەوە، بگەنە رێککەوتن و بەهەماهەنگی لەگەڵ روسیا بگەنە ئەنجامیک کەکورد مافی دەستووری بدرێتێ و دانی پێدابنرێت، بەڵام بۆ ئەنجامدانی ئەوە «من چەندین جار ئەوەم وتووە کەپەیوەندییەکانیان لەگەڵ پەکەکە لەقەندیل بپچڕێنن». «روسەکان دەتوانن جیاوازییەک دروستبکەن، کاتێک من ماوەیەک پێش ئێستا لەگەڵ سێرگی لاڤرۆڤ، وەزیری دەرەوەی روسیا کۆبوومەوە، بەتایبەت داواملێکرد هاوکاربێت بۆ ئەنجامدانی رێککەوتنێک لەنێوان کوردو حکومەتی سوریا، بڕوام وایە سەرۆک پوتین دەبێت لەمبارەوە هەوڵێکی زیاتر بدات”. سەرۆکی هەرێمی کوردستان پێیوایە تێنەگەشتن لە «نیگەرانییەکانی تورکیا»و خۆ بەدوورنەگرتن لەئەجێندای پەکەکە پاڵنەری داگیرکارییەکەی تورکیا بوو بۆ نێو باکوری سوریا کە لەئەنجامدا بووەهۆی دەستبەسەرداگرتنی چەندین شارۆچکەی سنوری سوریا-تورکیا، لەوانە گرێ سپی و سەرێکانی، کە بەدەست هەسەدەوە بوون دوای ئازادکردنی ناوچەکە لەدەستی داعش. «من هەمیشە وتوومە ئەوان هەموو شتێکیان کرد بۆ تووڕەکردنی تورکیا، ئاڵاکانی پەکەکەو هەروەها وێنەی گەورەی عەبدوڵڵا ئۆجەلانیان لەسەر سنوورەکانی تورکیا دانا. ئەوان هەموو فەرمانەکانیان لەپەکەکە وەردەگرن. ئەوەی پێویستە ئەوان بیکەن ئەوەیە قەناعەت بەتورکیاو کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی بکەن کەئەوان بەشێک نین لەئەجێندای فراوانی پەکەکە، ئەگەر ئەمە سەلمێندرا، پێموایە دەرفەتێکی کەم هەیە تاوەکو دۆخەکە باشتر ببێت». بەڵام لەگەڵ ئەوەشدا نێچیرڤان بارزانی ستایشی رۆڵی کوردی سوریا دەکات لەتێکشکاندنی داعش و لەدەستدانی (١١) هەزار شەڕەڤان و دەڵێت: ئەو قوربانییە مەزنەی داویانە لەبەرەکانی پێشەوەی شەڕی دژ بەداعش، بۆ ئازایەتی و خۆتەرخانکردنیان، ئەو قوربانییە زۆرەی ئەوان داویانە بەتەنیا بۆ بەرگریکردن لەخۆیان و لەسوریا نەبووە، بەڵکو بۆ بەرگریکردن بووە لەمرۆڤایەتی کەئێمە بەسوپاسکردنێکی گەورە قەرزاریانین. هەروەها نێچیرڤان بارزانی سەبارەت بەگەشتنە ئاشتی و پرسی کورد لەتورکیا باس لەوەدەکات کەدەبێت تورکیا هەنگاو بنێت بەرەو پەکەکە و ئۆجەلان و هەردوولا کێشەکانیان ببەنە تورکیا نەک شەڕی خۆیان لەهەرێمی کوردستان و عێراق بکەن. «ئێمە ناتوانین رێگەبدەین هەرێمی کوردستان ببێتە شوێنێکی هێرشکردن بۆ سەر هیچ یەکێک لەهاوسێکانمان. دواجار ئەم کێشەیە دەبێت لەتورکیا بەشێوەیەکی ئاشتییانە چارەسەربکرێ. هەرکاتێک من چاوم بەبەرپرسانی تورکیا کەوتبێت ئەوەم بیرهێناونەتەوە کەپێویستە ئەم کێشەیە لە رێگەی دایەلۆگەوە چارەسەربکرێت لەگەڵ ئۆجەلان، نەک لە رێگەی جەنگەوە. ئەمە لەبەرژەوەندیی هەردوولایە. پێویستە سەڵاحەدین دەمیرتاش ئازادبکرێت تاکو رۆڵی خۆی بگێڕێت». لەدرێژەی چاوپێکەوتنەکەدا، سەرۆکی هەرێمی کوردستان باس لەئەدای مەسرور بارزانی دەکات وەک سەرۆکی حکومەتی نوێ و ستایشی دەکات، بەڵام ئەوەش ناشارێتەوە کەسەردەمی ئەو حکومەت لەقەیراندا بوو، بەڵام حکومەتی ئامۆزاکەی کاتێک پێکهێنرا کەکێشەکانی هێور بووبوونەوە. «ئەگەر سەیری ئەدای حکومەتەکانی رابردوو بکەی، ئێمە زۆرجار لەدۆخی بەڕێوەبردنی قەیراندابووین، هەبوونی ناکۆکی بودجە لەگەڵ بەغدا، دواتر داعش. لەماوەی (10) ساڵی رابردوودا دەسکەوتی باش بەدەستهاتوون، هاوکات هەڵەش ئەنجامدراوە. حکومەتی نوێ بەهەبوونی پەیوەندییەکی باش لەگەڵ بە‌غداو تێکشکاندنی داعش لەڕووی خاکییەوە راگەێندرا، بۆیە بەشێوەیەکی بەرفراوان دەستیکرد بەئەنجامدانی پرۆسەی چاکسازی و جێبەجێکردنی چاکسازییەکان و هەوڵدەدات کاری باشتر بکات. پێموایە سەرۆکوەزیران کارێکی زۆر باش دەکات، ئەو هاوسەنگییەکی زۆر باشی لەکابینەکەیدا هەیە، راستگۆیانە بڵێم، ئەو کارێکی زۆر باش دەکات». لەبارەی دۆخی ئاڵۆزی ئێستای عێراق و قووڵبوونەوەی گرژییەکانی ئێران و ئەمریکا لەدوای کوشتنی قاسم سولەیمانی لە ٣ی کانونی دووەم، نێچیرڤان بارزانی وتی: «ئەم رووداوە لافاوێک لەهەست و سۆزی لەعێراق و ئەمریکا بەدوای خۆیدا هێنا. کاردانەوە سەرەتاییەکان و وەڵامدانەوەی هەموو لایەنەکانیش لەم هەست و سۆزەوە هەڵقوڵابوون. ئەمە کاردانەوەی پەرلەمانی عێراق و سەرۆکوەزیرانی عێراقیش دەگرێتەوە. لەژێر هەمان چوارچێوەدا، وەڵامی واشنتن بۆ هێشتنەوەی هێزەکانیان لەعێراق بەبێ گوێدانە ئەوەی پەرلەمان یان حکومەت چی دەڵێن، ئەمە بەبۆچوونی من لەم چرکەساتە گەرمە سەرچاوەی گرتبوو. کاری لەپێشینە ئەوەیە هەست و سۆزەکان وەلابنرێن و هۆکارەکان دەربخرێن. ئێمە پێویستە جڵەوی دۆخەکە بکەین و بیهێنینە ژێر کۆنترۆڵ». سەرۆکی هەرێم پێیوایە کە بەشدارینەکردنی فراکسیۆنە کوردەکان لەدانیشتنی پەرلەمانی عێراق لە ٥ی کانونی دووەم کارێکی باش بوو، چونکە هێشتا مانەوەی هێزەکانی ئەمریکا پێویستە لەعێراق. «ئایا دۆخی ئێستای عێراق دەریدەخات کەپێویستە هێزەکانی ئەمریکاو هاوپەیمانان بکشێنەوەو کۆتایی بەئەرکەکانیان بهێنن کەهاوکارن بۆ تێکشکاندنی داعش؟ هێندەی ئێمە وەک هەرێمی کوردستان نیگەرانی ئەم دۆخەین، وەڵامەکە نەخێرە. هەموو زانیارییە هەواڵگرییەکان دەریدەخەن کە داعش خۆی رێکخستووەتەوەو رۆژانە هێرش بۆسەر پێگەکانی عێراق ئەنجامدەدەن. لەگەڵ ئەوەشدا چەندە لەبەرژەوەندیی هەرێمی کوردستانە، هێندەش لەبەرژەوەندیی هەموو عێراقە کەهێزەکانی ئەمریکا لەم کاتەدا لێرە بمێننەوە. ئێمە بڕوای تەواومان بەوەیە کەمانەوەی هێزەکانی ئەمریکاو هاوپەیمانان پێویستە بۆ هەموو عێراق». سەبارەت بە تووڕەیی حکومەتی عێراق لەسەر هێرشەکەی ئەمریکاو کوشتنی قاسم سولەیمانی لەفڕۆکەخانەی بەغداد، نێچیرڤان بارزانی باس لەوەدەکات کەسەرۆک وەزیران حەقی خۆیەتی گلەیی هەبێت لەئەمریکا، چونکە «بەبێ ئاگاداربوونی ئەو»هێرشەکە کراو «ئەمەش وایکردووە کە کاردانەوەیەکی نەرێنی لەبەغداوە بەدوای خۆیدا بهێنێت». نێچیرڤان بارزانی ئاماژەی بەوەشدا کەدەتوانن وەک نێوەندگیر لەنێوان ئەمریکا و ئێران کاربکەن و کێشەکان بە»دیالۆگ»جارەسەر بکەن و نایانەوێت کوردستان ببێتە مەیدانی جەنگ «ئێمە لەکوردستان نامانەوێ عێراق ببێتە مەیدانی جەنگ و تێیدا ئێران و ئەمریکا ململانێکانیان یەکلایی بکەنەوە. پەیوەندیی عێراق لەگەڵ ئەمریکا زۆر گرنگە، بەڵام ئێرانیش هاوسێی لەمێژینەی ئێمەیە، لەوکاتەوەی عادل عەبدولمەهدی بووە بە سەرۆکوەزیران، هەوڵیداوە خۆی بەدووربگرێ لەوەی لەململانێکانی نێوان ئەمریکاو ئێران تێوەبگلێندرێت. سەرۆکی هەرێم باسی لەوەشکرد کەوەڵامدانەوەی ئێران لەئاراستەکردنی هێرشە مووشەکییەکان بۆ سەر بنکە سەربازییەکانی ئەمریکا لەعێراق لەتۆڵەکردنەوەی کوشتنی قاسم سولەیمانی توانای ئێران دەردەخات. «هاوێشتنی مووشەکەکان پەیامێکی زۆر روون بوو بۆ هەموو لایەک کەئێران خواست و توانای هەیە بۆ هێرشکردنەسەر هەر بەشێکی عێراق. ئێمە لەئێران ناترسین بەڵکو رێزی ئێران دەگرین».
سازدانى: هاوڵاتى ئه‌ندامێکى سه‌ربه‌خۆى په‌رله‌مانى کوردستان ده‌ڵێت بۆیه ده‌نگى داوه به‌پڕۆژه یاساى چاکسازى که‌ڕۆژێک زووتر ده‌ستده‌کرێت به‌ڕووبه‌ڕووبوونه‌وه‌ى گه‌نده‌ڵى له‌کۆتاییدا قازانج ده‌که‌ین. شادى نه‌وزاد، که‌پێشتر ئه‌ندامى فراکسیۆنى نه‌وه‌ى نوێ بووه‌و له‌لایه‌ن جوڵانەوە‌که‌وه دوورخراوه‌ته‌وه‌و خۆیشى ده‌ڵێت پێشتر له‌فراکسیۆنه‌که‌یدا نه‌ماوه، له‌م چاوپێکه‌وتنه‌یدا له‌گه‌ڵ هاوڵاتى ئاماژه به‌وه‌ده‌دات یه‌کلانه‌بۆته‌وه بۆ ئه‌وه‌ى موچه‌ى خانه‌نشینى وه‌رده‌گرێت یاخود نا. هه‌روه‌ها ده‌شڵێت:» ده‌نگدان به‌بڕگه‌یه‌ک یا پڕۆژه یاسایه‌ک له‌گه‌ڵ به‌ڵێنێک له‌کاتى ده‌نگداندا دوو شتى زۆر جیاوازن». هاوڵاتى: بۆچى ده‌نگتاندا به‌پڕۆژه‌ى چاکسازى له‌کاتێکدا فراکسیۆنه ئۆپۆزسیۆنه‌کان به‌کۆى گشتى ده‌نگیان پێنه‌داو بۆخۆت پێشتر له‌ناو فراکسیۆنى نه‌وه‌ى نوێدا بوویت که لایه‌نێکى ئۆپۆزسیۆنه؟ شادى نه‌وزاد: له‌به‌رئه‌وه‌ى بڕوام به‌وه هه‌یه رۆژێک زووتر ده‌ستده‌کرێت به‌ڕووبه‌ڕووبوونه‌وه‌ى گه‌نده‌ڵى به‌یاسا، رێگا دورو درێژه‌که‌مان کورت ده‌بێته‌وه‌و له‌کۆتاییدا قازانج ده‌که‌ین و ئه‌گه‌ر ئه‌مڕۆ یاساکه ده‌رنه‌کرایه‌و سبه‌ینێ ده‌رکرایه، رێکاره‌کانى رۆژێک دواده‌که‌وت و ده‌مانتوانى رۆژێک دره‌نگتر ده‌ستبکه‌ین به‌چاکسازییه‌کانى دیکه، که‌خۆى له‌داهاتى خاڵه‌سنورییه‌کان و نه‌وت و دواى ئه‌م پڕۆژه‌یه دێنه په‌رله‌مان و کارى له‌سه‌رده‌که‌ین، واته ئه‌وه راى منه له‌سه‌ر پڕۆژه‌ى چاکسازى. هاوڵاتى: واته ئاساییه په‌رله‌مانتارێکى ئۆپۆزسیۆن پێچه‌وانه‌ى راى فراکسیۆنه‌که‌ى بێت؟ شادى نه‌وزاد: من دوورو نزیک په‌یوه‌ندیم به‌فراکسیۆنى نه‌وه‌ى نوێوه نه‌ماوه، واته له‌کۆتایى مانگى 4ى ساڵى رابردوو هیچ په‌یوه‌ندییه‌کم پێوه‌یان نه‌ماوه، ئێستا ئه‌وان هاتوون به‌به‌یاننامه‌یه‌ک ده‌ڵێن منیان ده‌رکردووه، له‌ڕاستیدا هیچ قورساییه‌کى نه‌ماوه، چونکه پێش به‌یاننامه‌که من داواکاریه‌که‌م گه‌یاندۆته په‌رله‌مان و کارى له‌سه‌رکراوه‌و قبوڵکراوه‌و نووسراوه‌که‌م لایه، ته‌نانه‌ت وێنه‌یه‌کم له‌نووسراوه‌که‌ش بڵاوکردۆته‌وه، هه‌موو په‌رله‌مانتارێکیش ده‌توانێت و مافى خۆیه‌تى که‌بیه‌وێت واز له‌فراکسیۆنه‌که‌ى بهێنێت به‌پێى په‌یڕه‌وى ناوخۆى په‌رله‌مان. تائێستا بریارم نه‌داوه موچه‌ى خانه‌نشینى وه‌رده‌گرم یان نا هاوڵاتى: به‌ڵام په‌رله‌مانتاره‌کانى نه‌وه‌ى نوێ ده‌نگیان پێنه‌داوه؟ شادى نه‌وزاد: هه‌ر په‌رله‌مانتاره‌و ئازاده‌که ده‌نگ به‌پڕۆژه یاساکه ده‌دات یاخود نا، ئه‌مه ئازادى ره‌هاى په‌رله‌مانتاره، ده‌نگى خۆیه‌تى و بڕواى خۆیه‌تى، بۆیه هاوڕێکانم که ده‌نگیان پێنه‌داوه، ئه‌وه بڕواى خۆیانه‌و منیش قه‌ناعه‌ت و بڕواى خۆم بووه، ده‌نگم پێداوه، منیش بۆ تائێستا رامنه‌گه‌یاندووه که له‌و فراکسیۆنه هاتوومەتە ده‌ره‌وه، له‌سۆنگه‌ى به‌رپرسیارێتیم به‌به‌ره‌ى ئۆپۆزسیۆن و دروستنه‌کردنى ئه‌و هه‌را راگه‌یاندنه‌ى له‌سه‌ر ئۆپۆزسیۆن که‌ئه‌ندامێک له‌فراکسیۆنێک جیاببێته‌وه رێزێک بۆ ئه‌وه‌ى ئۆپۆزسیۆن هاوده‌نگ بێت و پێکه‌وه کاربکات و زۆریش هه‌وڵم بۆداوه‌و هه‌موو په‌رله‌مانتاره‌کانی ناو په‌رله‌مان ئاگادارن و ته‌نانه‌ت له‌گه‌ڵ ئه‌ندامانى فراکسیۆنه‌که‌ى خۆشم که لێیان جیابوومه‌وه که‌کارمان پێکه‌وه‌یى بێت، به‌ڵام کاتێک ئه‌وان ناتوانن راى خۆیان هه‌بێت، وه‌ک ئه‌ندامێکى سه‌ربه‌خۆ کارى پێکه‌وه‌یمان هه‌بێت، چونکه ئه‌و دووخاڵه جیاوازن و من بچمه فراکسیۆن یان کارکردن له‌به‌ره‌ى ئۆپۆزسیۆن زۆر جیاوازن. هاوڵاتى: به‌نیازیت بچیته ناو فراکسیۆنێکى تره‌وه؟ به‌تایبه‌ت باس له‌وه‌ده‌کرێت بچیته ناو فراکسیۆنى پارتییه‌وه؟ شادى نه‌وزاد: ئه‌و ده‌نگۆیانه زۆر زۆر دوورن له‌ڕاستییه‌وه، ئێمه فێربووین که که‌سێک راى تایبه‌تى خۆى هه‌بێت و به‌هه‌وڵى خۆى کاربکات بیده‌ینه پاڵ که‌سانى ترو حزب و لایه‌نى تر، خۆى فرۆشتوه‌و ده‌ستى تێکه‌ڵکردووه. بۆچى پێم ناوترێت بووه به‌گۆڕان یان یه‌کێتى، بۆ ئه‌م ترسه له‌وه‌ى ئه‌ندام په‌رله‌مان ببێته پارتى، دروست بووه له‌ناو به‌ره سیاسییه‌کانى هه‌رێمى کوردستاندا. هاوڵاتى: په‌یوه‌ندیت له‌گه‌ڵ ئه‌ندامانى فراکسیۆنى نه‌وه‌ى نوێ و کۆى فراکسیۆنه‌کانى دیکه چۆنه؟ شادى نه‌وزاد: هه‌موو په‌رله‌مانتاره‌کانى هه‌موو فراکسیۆنه‌کان بدوێنه هه‌موویان شایه‌تى ئه‌وه ده‌ده‌ن که‌په‌یوه‌ندیم له‌گه‌ڵ هه‌موویان باشه‌و ته‌نیا دوو په‌رله‌مانتارى نه‌وه‌ى نوێ قسه‌م له‌گه‌ڵ ناکه‌ن، به‌ده‌ر له‌وانه په‌یوه‌ندیم له‌گه‌ڵ هه‌موویان باشه‌و دۆستایه‌تیم له‌گه‌ڵ هه‌موویان هه‌یه. هاوڵاتى: گله‌یى جووڵانه‌وه‌که له‌وه‌دایه که‌ده‌نگت داوه به‌و بڕگه‌یه‌ى له خانه‌نشینى په‌رله‌منتارانه‌وه هه‌یه، پێشتر که له‌ناو نه‌وه‌ى نوێ بوویت نووسراوت هه‌یه که واژۆت کردووه‌و ئاماده‌ییت ده‌ربڕیوه خانه‌نشینبوون ره‌تبکه‌یته‌وه؟ شادى نه‌وزاد: ده‌نگدان به بڕگه‌یه‌کى پڕۆژه یاسایه‌ک له‌گه‌ڵ پێدانى به‌ڵێنێک له‌کاتى ده‌نگداندا دوو شتى زۆر جیاوازن، که‌س نه‌یوتووه که من موچه‌ى خانه‌نشینى وه‌رده‌گرم یان وه‌ریناگرم، من که ده‌نگم به‌و بڕگه‌یه داوه، ده‌نگم به‌وه داوه که‌موچه‌ى خانه‌نشینى پله‌باڵاکان له‌سه‌دا 80وه بهێنرێته له‌سه‌دا 50و به‌رزترین رێژه‌ى پله‌باڵاکان بهێنرێته له‌سه‌دا په‌نجا، نزمترینى بۆته له‌سه‌دا 15 بۆچى که‌س ئه‌مه نابینێت. هاوڵاتى: ئاماده‌یت موچه‌ى خانه‌نشینى ره‌تبکه‌یته‌وه؟ شادى نه‌وزاد: من هیچ پله‌یه‌کى وه‌زیفیم نه‌بووه‌و خاوه‌نى شه‌هاده‌م و کارى سه‌ربه‌خۆم کردووه، که‌س ناتوانێت ئێستا بڕیار بدات. من له‌برسا نه‌مردووم که‌هاتوومه‌ته په‌رله‌مان و له‌برسیشا نامرم، من له‌سه‌ر به‌ردى ره‌ق خۆم ده‌ژیه‌نم، هه‌موو ئه‌و ده‌نگۆیانه ره‌تده‌که‌مه‌وه که له‌پێناو به‌رژه‌وه‌ندى شه‌خسى خۆمدا ده‌نگم دابێت به‌یاسایه‌ک، به‌ڵکو من له‌پێناو به‌رژه‌وه‌ندى گشتیدا ده‌نگم پێداوه. پێموایه بڕێکى زۆر پاره ده‌گه‌ڕێنێته‌وه بۆ حکومه‌ت، که حکومه‌ت بتوانێت موچه که‌مه‌کان زیادبکات. په‌رله‌مانتاران هه‌شت ملیۆن دینار موچه‌که‌یانه، ئه‌وانه‌ى وا ده‌ڵێن ئه‌گه‌ر راست ده‌که‌ن بائێستاش موچه‌که‌یان وه‌رنه‌گرن، بتوانن ژماره‌یه‌کى حساب بانکى بۆبکه‌نه‌وه‌و بیبه‌خشن، موزایه‌ده به‌سه‌ر ئێمه‌وه نه‌که‌ن. هاوڵاتى: هیچ تێبینییه‌کت له‌سه‌ر پڕۆژه‌یاساى چاکسازى هه‌بووه؟ شادى نه‌وزاد: هه‌موو ئه‌وانه‌ى که‌ده‌نگمان پێداوه تێبینیمان له‌سه‌ر پڕۆژه‌یاساکه هه‌بووه، په‌رله‌مانتارێک بووم ره‌ئى خۆمم له‌سه‌ر خاڵه‌کان هه‌بووه‌و وتوومه، بۆیه ده‌نگیشم پێداوه پێم وایه باشتره له‌هیچ، بێگومان تێده‌په‌ڕى ئه‌گه‌ر ده‌نگیشم پێنه‌دایه، به‌ڵام من خۆم به‌رپرسم له‌وه‌ى چۆن هه‌ڵسه‌نگاندن بۆ پڕۆژه‌یاسایه‌ک ده‌که‌م که دێته به‌رده‌ستم، چۆن ده‌نگى پێده‌ده‌م، ویژدانى خۆم ئاسوده ده‌که‌م، که من ده‌نگم پێنه‌دایه، ده‌بوو به (88) په‌رله‌مانتارو تێده‌په‌ڕى له‌جیاتى (89) په‌رله‌مانتار. هاوڵاتى: تاچه‌ند په‌یوه‌ندیت له‌گه‌ڵ ئه‌و په‌رله‌مانتارانه‌ى به‌غدا هه‌یه که‌فراکسیۆنى ئاینده‌یان پێکهێناوه‌و دوورکه‌وتوونه‌ته‌وه له‌نه‌وه‌ى نوێ؟ شادى نه‌وزاد: ئێمه له‌به‌رئه‌وه‌ى بێهیوابووین له‌م سیستمه سیاسییه‌ى له‌هه‌رێمى کوردستاندا هه‌یه، بۆیه حزبمان رانه‌گه‌یاندووه، به‌ڵام ئێمه براده‌رین و گفتوگۆى به‌رده‌واممان هه‌یه‌و له‌گه‌ڵ براده‌رانى به‌غداد هه‌میشه گفتوگۆمان هه‌یه، به‌ڵام حزب دانامه‌زرێنین و حزب راناگه‌یه‌نین، چونکه پێمان وایه هه‌رێمى کوردستان له‌ڕووى سیستمى حزبایه‌تییه‌وه شکستى هێناوه، ره‌وتى جیهانیش ئێستا رووه‌و ئه‌و ره‌وته‌یه که‌په‌رله‌مانتارى سه‌ربه‌خۆ کارى باشترى پێده‌کرێت و ده‌توانێت باشتر له‌سه‌ر بیروڕاى خۆى سووربێت، بڕواته پێشه‌وه.
ماردین نوره‌دین گیان له‌ده‌ستدانى پێشمه‌رگه‌یه‌ک له‌ناو به‌ندینخانه‌ى ئاسایشى هه‌ولێر کێشه له‌نێوان پارتى و یه‌کێتیدا دروستده‌کات و جێگرى به‌رپرسى مه‌ڵبه‌ندى 3ى یه‌کێتى له‌هه‌ولێر ده‌ڵێت:» خۆخنکاندنى پێشمه‌رگه‌که‌مان سیناریۆیه‌و وه‌ک یه‌کێتیش لیژنه‌مان له‌گه‌ڵ پارتى له‌سه‌رى پێکهێناوه«. مه‌جید ئیبراهیمى ته‌مه‌ن 38 ساڵ که‌پێشمه‌رگه‌ى یه‌کێتیى نیشتمانى کوردستانه، له‌گوندى سیساوه له‌لایه‌ن هێزه‌کانى ئاسایشى هه‌ولێره‌وه رۆژى دووشه‌مه‌ى رابردوو له‌ماڵه‌که‌ى خۆیدا ده‌ستگیرکراو دواى سێ رۆژ په‌یوه‌ندى به‌که‌سوکارییه‌وه ده‌کرێت که ناوبراو خۆى خنکاندووه‌و ته‌رمه‌که‌ى له‌پزیشکى دادى هه‌ولێر وه‌ربگرنه‌وه. دواى وه‌رگرتنه‌وه‌ى ته‌رمه‌که‌ى له‌لایه‌ن که‌سوکاریه‌وه‌و له‌سه‌ر داواى یه‌کێتى، ته‌رمى ئه‌و پێشمه‌رگه‌یه ره‌وانه‌ى سلێمانى ده‌کرێت و له‌پزیشکى دادى سلێمانى پشکنینى بۆ ده‌کرێت و دواى ئه‌وه له‌زێدى خۆى به‌خاکده‌سپێردرێت. حاجى مه‌سیفى، ئه‌ندامى ئه‌نجومه‌نى گشتى سه‌رکردایه‌تى یه‌کێتى و جێگرى به‌رپرسى مه‌ڵبه‌ندى 3ى یه‌کێتى له‌هه‌ولێر له‌لێدوانێکدا به هاوڵاتى وت» ئێمه کێشه‌مان له‌سه‌ر گرتنى نیه، خیانه‌تى عوزماى کردووه یا له‌سه‌ر تلیاک گیراوه یان هه‌ر شتێکى مخاله‌فه‌ى یاسایى گیرا بێت، به‌ڵام چۆن ئه‌بێت زیندانى له‌زیندان خۆى بخنکێنێت؟ کێ ئه‌م ته‌سهیلاته‌ى بۆ کردووه؟». وه‌ک یه‌کێتى لیژنه‌یه‌کیان له‌گه‌ڵ پارتى له‌سه‌رى پێکهێناوه و ده‌مانه‌وێت کۆى لێکۆڵینه‌وه‌کان وه‌ربگرین ناوبراو ئاماژه‌ى به‌وه‌شکرد، خێزانه‌که‌ى داواى یاسایى تۆمارده‌که‌ن و وه‌ک یه‌کێتى لیژنه‌یه‌کیان پێکهێناوه‌و داوایان له‌پارتى کردووه هه‌موو ئه‌و لێپرسینه‌وانه‌ى ده‌رهه‌ق به‌و که‌سه کراوه پێیان بڵێت، وتیشی»له‌سه‌ر ئه‌م بابه‌ته لیژنه‌یه‌کى لێکۆڵینه‌وه دانراوه، خۆم ئه‌ندامى ئه‌م لیژنه‌یه‌م براده‌ران رۆژى شه‌ممه له‌گه‌ڵ پارتى دانیشتوون له‌سه‌ر ئه‌و کێشه‌یه‌و جارى دیکه‌ش دانیشتن ده‌که‌ین». حاجى مه‌سیفى جه‌ختى له‌وه‌شکرده‌وه که بۆ خۆى جه‌سته‌ى پێشمه‌رگه‌که‌ى بینیوه‌و وتى» بۆ خۆم جه‌سته‌که‌یم بینى به‌ڵێ شوێنى ئه‌شکه‌نجه‌و ئازارى پێوه دیاره، بۆ خنکاندنه‌که‌شى ئێمه ده‌زانین خه‌ڵک که له‌سێداره‌ش ده‌درێت په‌ته‌که چۆن له‌ملى ده‌کرێت، ئه‌وه ئاسایشى هه‌ولێر دروستیان کردووه‌و سیناریۆیه «. ناردنى ته‌رمى ئه‌و پێشمه‌رگه‌یه له‌سه‌ر داواى یه‌کێتى بۆ دادى پزیشکى له‌سلێمانى دواى راگه‌یاندنه‌که‌ى ئاسایش بووه که باسى له‌وه‌کردووه «خۆى خنکاندووه«. به‌رزان ئه‌حمه‌د، به‌ڕێوه‌به‌رى دادى پزیشکى سلێمانى له‌لێدوانێکدا به هاوڵاتى وت»هێشتا ئه‌نجامه‌کان ته‌واو نه‌بووه، ده‌بێت دادوه‌ر ئه‌نجامه‌که ببینێت ئه‌وکاته راده‌گه‌یه‌نرێت». له روونکردنه‌وه‌یه‌کدا به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تى گشتى ئاسایشى هه‌ولێر ئاماژه بۆ ئه‌وه‌ده‌کات که له‌ڕۆژى 16ى ئه‌م مانگه‌دا، هاوڵاتى (مه‌جید ئیبراهیم عه‌بدوڵا)، له‌ناو به‌ندیخانه کۆتایى به‌ژیانى خۆى هێناوه. رۆژى پێنجشه‌ممه 16ى کانونى دووه‌مى 2020 له روونکردنه‌وه‌که‌ى ئاسایشى هه‌ولێردا هاتووه «دواى ده‌ستبه‌سه‌رداگرتنى 60 کیلۆگرام مادده‌ى هۆشبه‌رو وه‌رگرتنى زانیارى له‌سه‌ر ئه‌وه‌ى خاوه‌ندارێتییه‌که‌ى ده‌گه‌ڕێته‌وه بۆ هاوڵاتى (مه‌جید برایم عه‌بدوڵا)، ره‌زامه‌ندى دادوه‌ر وه‌رگیرا بۆ ده‌ستگیرکردن و پشکنینى ماڵى ناوبراو له‌گوندى سیساوه‌ى سه‌ر به‌شارۆچکه‌ى هه‌ریر». هه‌روه‌ها ئاماژه به‌وه‌شکراوه«له‌کاتى ده‌ستگیرکردن و پشکنینى ماڵى ناوبراودا له‌لایه‌ن هێزه‌کانى ئاسایشه‌وه به‌ئاماده‌بوونى ئه‌ندامانى خێزانه‌که‌ی، که‌سێکى تر له‌سه‌ر هه‌مان دۆسیه ده‌ستگیرکراو بڕێکى ترى مادده‌ى هۆشبه‌ریش ده‌ستى به‌سه‌رداگیرا». له راگه‌یه‌ندراوه‌که‌دا ئه‌وه‌ش هاتووه، «به‌داخه‌وه له‌ڕۆژى 16ى ئه‌م مانگه‌دا، ناوبراو له‌ناو به‌ندیخانه کۆتایى به‌ژیانى خۆى هێنا، دواى ئاگادارکردنى به‌ڕێز دادوه‌ر، ته‌رمى ناوبراو ره‌وانه‌ى پزیشکى دادى هه‌لێر کرا، ته‌واوى به‌ڵگه‌نامه‌کان له‌سه‌ر ئه‌م دۆسیه‌یه‌و رێکاره یاساییه‌کان به‌رده‌ستن». گیانله‌ده‌ستدانى ئه‌و پێشمه‌رگه‌یه‌ى یه‌کێتى پاش رووداوه‌که کاردانه‌وه‌ى لێکه‌وتۆته‌وه‌و کادرانى یه‌کێتى له‌تۆڕه‌کانى کۆمه‌ڵایه‌تى فه‌یسبووک داوا له‌به‌رپرسانى حزبه‌که‌یان ده‌که‌ن ئه‌نجامى لێکۆڵینه‌وه‌کان بۆ راى گشتى ئاشکرا بکرێت.
شاناز حه‌سه‌ن سه‌رۆکى په‌رله‌مانى کوردستان به‌فۆڕمى ره‌تکردنه‌وه‌ى خانه‌نشینى په‌رله‌مانتارانى خستۆته سه‌نگى مه‌حه‌که‌وه‌و فراکسیۆنه جیاوازه‌کان چیتر ناتوانن موزایه‌ده به‌سه‌ر یه‌کتردا بکه‌ن. دوێنێ سێشه‌ممه رێواز فایه‌ق سه‌رۆکى په‌رله‌مانى کوردستان له راگه‌یه‌ندراوێکدا ئاماژه‌ى به‌وه‌کردووه که« به‌پێى یاساى خانه‌نشینى به‌رکار له‌عێراق که‌س ناتوانێت ده‌ستبه‌ردارى خانه‌نشینیه‌ک ببێت که به‌یاسا پێیدراوه، به‌ڵام ئه‌گه‌ر به‌ده‌قێکى یاسایى له‌یاسایه‌کى تر، ده‌ستبه‌رداربوون رێکخرا، ئه‌وا هه‌رکه‌س له‌وانه‌ى ئه‌و یاسایه ده‌یانگرێته‌وه ده‌توانن به‌پێى رێوشوێنى یاسایى ده‌ستبه‌ردارى مافى خۆیان ببن». هه‌روه‌ها ئه‌و راگه‌یه‌ندراوه‌ى سه‌رۆکى په‌رله‌مان هه‌موو ئه‌و په‌رله‌مانتارانه‌ى چوار خولى رابردووى په‌رله‌مانى کوردستان ده‌گرێته‌وه که‌ژماره‌یان زیاتره له (645) په‌رله‌مانتار. سه‌رۆکى فراکسیۆنى یه‌کێتى له‌په‌رله‌مانى کوردستان ده‌ڵێت راگه‌یاندراوه‌که‌ى سه‌رۆکى په‌رله‌مان له‌جێى خۆیه‌تى بۆ ئه‌وه‌ى نه‌بێته موزایەدە بۆ هیچ فراکسیۆن و په‌رله‌مانتارێک. جه‌مال حه‌وێز، سه‌رۆکى فراکسیۆنى یه‌کێتى له‌په‌رله‌مانى کوردستان، له‌لێدوانێکدا به هاوڵاتى وت» دووان یان سێ په‌رله‌مانتارمان هه‌یه که‌ده‌ڵێن خانه‌نشین نابین، به‌ڵام ئیتر نازانم په‌شیمان ده‌بنه‌وه یان نا». هه‌روه‌ها سه‌رۆکى فراکسیۆنى یه‌کێتى وتیشى»راگه‌یاندراوه‌که له‌جێى خۆیه‌تى بۆ ئه‌وه‌ى نه‌بێته موزایەده‌و خۆى خۆشه‌ویست بکات له‌ئێستاوه کار بۆ خولێکى ترى په‌رله‌مانى بکات، که‌کۆتایى خوله‌که‌ش هات بچێت پێش هه‌موو که‌س وه‌ریبگرێت، بۆیه زۆرباشه ئه‌و فۆرمه هه‌بێت و پڕبکرێته‌وه«. ئه‌ندامێکى فراکسیۆنى کۆمه‌ڵ ئه‌وه ده‌خاته‌ڕوو ره‌تکردنه‌وه‌ى خانه‌نشینى یا وه‌رگرتنى په‌یوه‌سته به بۆچوونى کۆى فراکسیۆنه‌که‌یانه‌وه. موسلیم عه‌بدوڵڵا، ئه‌ندامى فراکسیۆنى کۆمه‌ڵ، له‌لێدوانێکدا به هاوڵاتى وت» تائێستا که‌س له‌په‌رله‌مانتارانى ئێمه به ره‌سمى راینه‌گه‌یاندووه که‌خانه‌نشینى وه‌رناگرێت، ئێمه‌ى کۆمه‌ڵ ئه‌وه‌مان پێباشه که‌هه‌ڵوێست و قسه‌مان یه‌که له‌ناو خۆمانداو پێشتر قسه له‌سه‌ر بڕیاره‌کان ده‌که‌ین له‌ناو خۆماندا ئینجا بڕیار ده‌ده‌ین، بۆیه که‌دواتر فراکسیۆن هه‌ر بڕیارێکى دا ئێمه له‌گه‌ڵیدا ده‌بین». وتیشى» ئێمه له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌دابووین که‌مبکرێته‌وه یان هه‌ر نه‌مێنێت، ئێمه ته‌ماعى پاره‌مان نیه، چونکه ئێمه نیوه‌ى مووچه‌که له‌گه‌ڵ حزبه‌که‌مان به‌ش ده‌که‌ین». عه‌لى حه‌مه‌ساڵح، سه‌رۆکى فراکسیۆنى گۆڕان له‌په‌رله‌مانى کوردستان له لێدوانێکدا به هاوڵاتى وت» ئه‌و پێشنیاره‌ى سه‌رۆکى په‌رله‌مان یاساییه‌و من وه‌ک خۆم فۆڕمه‌که پڕده‌که‌مه‌وه«. ده‌رباره‌ى ئه‌ندامانى دیکه‌ى فراکسیۆنه‌که‌ى پێیوابوو ئه‌وه شتێکى زاتییه‌و په‌یوه‌ندى به‌خۆیانه‌وه هه‌یه بڕیارى له‌سه‌ر بده‌ن. هاوکات، هێڤیدار ئه‌حمه‌د، ئه‌ندامى فراکسیۆنى پارتى له‌په‌رله‌مانى کوردستان، له‌لێدوانێکدا به هاوڵاتى وت» بڕیارى فراکسیۆنى پارتى بڕیارێکى ده‌سته‌جه‌معى هه‌موو ئه‌ندامانى فراکسیۆنه‌که ده‌بێت». ناوبراو وتیشى:» هیچ بڕیارێکمان نه‌داوه وه‌ک فراکسیۆن، واته به‌پڕکردنه‌وه‌ى فۆرمه‌که یان پڕنه‌کردنه‌وه‌ى فۆرمه‌که«. سه‌رۆکى فراکسیۆنى یه‌کگرتوو له‌په‌رله‌مانى کوردستان پێیوایه ده‌بوو به‌یاساى خانه‌نشینى عێراقى یه‌کگرتوو په‌رله‌مانتاران و پله‌باڵاکان خانه‌نشینبکرانایه. شێرکۆ جه‌وده‌ت، سه‌رۆکى فراکسیۆنى یه‌کگرتوو له لێدوانێکدا به هاوڵاتى وت» پرۆژه‌ى ئێمه بۆ پرۆژه‌ى چاکسازى له‌گه‌ڵ یاساى خانه‌نشینى عێراقیدا بووین که بۆ موچه‌خۆرى ئاسایى و پله‌باڵاکان یه‌ک بێت، به‌ڵام له‌سه‌دا 50ی کۆى موچه‌که‌ى تێپه‌ڕنه‌کات». سه‌رۆکى فراکسیۆنى یه‌کگرتوو وتیشى» که‌سێک خزمه‌تى پێویست و ته‌مه‌نى پێویستى هه‌بێت ئه‌وه هه‌قى خۆیه‌تى و مه‌رجه‌کانى تێدایه‌و مافى خۆیه‌تى و به‌شى که‌س نیه ئه‌وه له‌موچه‌ى خۆى لێى بڕاوه‌و ئیستیحاقى خۆیه‌تى وه‌ریبگرێت». (645) په‌رله‌مانتارى خانه‌نشینى چوار خولى په‌رله‌مانى کوردستان له‌هه‌رێمى کوردستاندا تائێستا مانگانه شەش ملیۆن و (200) هه‌زار دینارى مانگانه وه‌رده‌گرن، یه‌کێک له‌و په‌رله‌مانتارانه‌ى خولى پێشوو ده‌ڵێت» موچه‌ى خانه‌نشینى مافى سروشتى که‌سه‌که خۆیه‌تى و چه‌ندساڵ خزمه‌تت کردووه بۆ وه‌ری نه‌گریت». نیعمه‌ت عه‌بدوڵا، سه‌رۆکى پێشووى یه‌کێتى په‌رله‌مانتارانى کوردستان له لێدوانێکدا به هاوڵاتى وت» موچه‌ى خانه‌نشینى مافى سروشتى که‌سه‌که خۆیه‌تى و چه‌ندساڵ خزمه‌تت کردووه بۆ وه‌رى نه‌گریت، پێم سه‌یره که‌سێک واده‌ڵێت، ئه‌وانه هه‌مووى قسه‌ن و وه‌ک وتراوه قسه‌ش هیچى تێناچێت».
