باڵیۆزی ئۆکرانیا لە بەریتانیا -سەربازانی کۆریای باکور و فڕۆکەی بێفڕۆکەوانی ئێران و پێکهاتەکانی چینیش لەهێرشەکانی سەر ئۆکرانیا بەکاردەهێنرێن. -بەشداریی ڕاستەوخۆی هاوپەیمانەکانی ڕوسیا لەشەڕی ئۆکرانیا، ئاماژەیە بۆ دەستپێکردنی سێیەم جەنگی جیهانی. ڤالێری زالۆژنی باڵیۆزی ئۆکرانیا لە بەریتانیا ڕایگه‌یاند، سێیەم جەنگی جیهانی بەکرداریی دەستی پێکردوە و بەشداریی ڕاستەوخۆی هاوپەیمانەکانی ڕوسیا لەشەڕی ئۆکرانیا، ئاماژەیە بۆ دەستپێکردنی ئه‌و جەنگه. باڵیۆزی ئۆکرانیا لە بەریتانیاو فەرماندەی باڵای پێشوی هێزە چەکدارەکانی ئۆکرانیا ڕایگەیاند، ئۆکرانیا لەساڵی 2024دا هەر بەتەنها ڕوبەڕوی ڕوسیا نەبوه‌تەوە، بەوپێیەی سەربازانی کۆریای باکور بەشداریی شەڕەکە دەکەن و فڕۆکەی بێفڕۆکەوانی ئێران و موشەکی کۆریای باکورو پێکهاتەکانی چینیش لەهێرشەکانی سەر ئۆکرانیا بەکاردەهێنرێن. جەختیشی لەوەشکردوه‌تەوە، ئەم پێشهاتانە هۆکاری ڕون دەخەنەڕوو بۆ ئەوەی بڵێین جیهان چوەتە سەردەمێکی جەنگی جیهانیی نوێ. هۆشداریشیدا لەوەی، ئێستا جیهان دەرفەتی ئەوەی هەیە وانە فێربێت‌و ئەم هەڵچونە لەسەر خاکی ئۆکرانیا ڕابگرێت، بەڵام هاوبەشەکانی ئۆکرانیا نەیانتوانی درک بەمەترسیداریی دۆخەکە بکەن. ئه‌وه‌شى وت:"وڵاتەکە ڕوبەڕوی ئاستەنگی گەورە بوەتەوەو پێویستی بەپاڵپشتی تەکنیکیی‌و سەربازیی هەیە بۆ بەدەستهێنانی سەرکەوتن، جەنگی سێیه‌مى جیهانیی لەئێستاوە دەستیپێکردوە.
- بە هەزاران سەربازانی كۆریای باكور كە لە ڕوسیا كۆبونەتەوە بەمنزیكانە دژ بە ئۆكرانیا دەجەنگن. -ئەو هێزانەی كۆریای باكور كە لە ڕوسیا بڵاوەیان پێكراوە هەندێكیان لەپێشەوەی بەرەی جەنگن دژ بە ئۆكرانیا. لوید ئۆستن وەزیری بەرگری ئەمریكا رایگەیاند بە هەزاران سەربازانی كۆریای باكور كە لە ڕوسیا كۆبونەتەوە بەمنزیكانە دژ بە ئۆكرانیا دەجەنگن. وەزیری بەرگری ئەمریكا بە رۆژنامەنووسانی راگەیاند بەپێی ئەو مەشقەی پێیانكراوە و بەو شێوازەی تێكەڵكراون لەگەڵ یەكە سەربازیەكانی ڕوسیا، پێشبینیەكی تەواو دەكەم بەمزوانە لەشەڕی دژ بە ئۆكرانیا بەشداربن. لەلایەن خۆیەوە دەزگای هەواڵگری كۆریای باشور ئاشكرای كرد ئەو هێزانەی كۆریای باكور كە لە ڕوسیا بڵاوەیان پێكراوە چوونەتە نێو لیواكانی پیادەی ڕوسیا و هێزە دەریایەكانی مۆسكۆ و هەندێكیشیان لەپێشەوەی بەرەی جەنگن دژ بە ئۆكرانیا. ئەمریكا و كۆریای باشور و چەند وڵاتێكی دیكە دەڵێن: بیۆنگ یانگ زیاتر لە 10 سەربازی ڕەوانەی ڕوسیا كردووە بۆ بەكارهێنانیان لە جەنگی دژ بە ئۆكرانیا.
لە هێرشێکی ئیسرائیل بۆ سەر بەیروت 27 کەس کوژران وبریندار بوون - بەرەبەیانی ئەمڕۆ شەممە ئیسرائیل بە چوار مووشەک هێرشیکردووەتەوە سەر ناوەندی بەیروت و باڵەخانەیەکی نیشتەجێبوونی بە ئامانج گرتووە. - لە هێرشی ئیسرائیل بۆ سەر بەیروت، 4 کەس کوژراون و 23 دیکەش بریندار بوون. فڕۆکە جەنگییەکانی ئیسرائیل بە چوار مووشەک هێرشیان کردە سەر باڵەخانەکانی نیشتەجێبوون لە ناوچەی بەستە ئەلقەوقا لە ناوەڕاستی بەیرووت. وەزارەتی تەندروستیی لوبنان ڕایگەیاند، لە هێرشی ئیسرائیل بۆ سەر ناوچەی بەستە ئەلقەوقا لە بەیروت، 4 کەس کوژراون و 23 دیکەش بریندار بوون. ئاژانسی هەواڵی رۆیتەرز بڵاویکردەوە: بەرەبەیانی ئەمڕۆ شەممە، ئیسرائیل بە چوار مووشەک هێرشیکردووەتەوە سەر ناوەندی بەیروت و باڵەخانەیەکی نیشتەجێبوونی بە ئامانج گرتووە. شوێنەکە ناوچەیەکی قەرەباڵەغی نیشتەجێبوونە لە شەقامی فەتحوڵڵا ، بۆمبارانکردنە بووەتە هۆی داڕمانی 5 باڵەخانەی نیشتەجێبوون بە تەواوی. هێشتا بە تەواوەتی نەتوانراوە قوربانییەکان لەژێر پاشماوەی باڵەخانە رووخاوەکە دەربهێنرێن و پێشبینی دەکرێت ژمارەی قوربانییەکان زیاتربن. لای خۆیەوە، ئەڤیغا ئەدرەعی، گوتەبێژی سوپای ئیسرائیل،لە پلاتفۆرمی خۆی X، دوێنێ هەینی نووسیبووی بۆ هەموو دانیشتووانی ناوچەی گەڕەکی باشوور، بە تایبەتی لەوباڵەخانانەی کە لە نەخشە هاوپێچەکاندا دیاریکراون و بیناکانی تەنیشت ئەوانیش حارەت حەرەیک، غوبەیری، لەپێناو سەلامەتی خۆتان و سەلامەتی ئەندامانی خێزانەکانتان، پێویستە دەستبەجێ ئەو باڵەخانانە و ئەوانەی تەنیشتیان چۆڵ بکەن و لە 500 مەتر کەمتر لێیان نزیک مەبنەوە.
هاوڵاتی -ئەگەر بنیامین نەتەنیاهوو سەرۆکوەزیرانی ئیسرائیل سەردانی شانشینەکەيان بکات، ئەوا دەکرێت بە فەرمانی دادگەی نێودەوڵەتیی تاوان دەستگیر بکرێت. - بەریتانیا بەردەوام پابەند دەبێت بەو ئەرکە یاساییانەی لە یاسای نێوخۆ و یاسای نێودەوڵەتیدا دانراون. حکومەتی بەریتانیا رایگەیاند ئەگەر بنیامین نەتەنیاهوو، سەرۆکوەزیرانی ئیسرائیل سەردانی شانشینەکەيان بکات، ئەوا دەکرێت بە فەرمانی دادگەی نێودەوڵەتیی تاوان (ICC) دەستگیر بکرێت. کیەر ستامەر وتەبێژی سەرۆکوەزیرانی بەریتانیا رایگەیاند بەریتانیا بەردەوام پابەند دەبێت بەو ئەرکە یاساییانەی لە یاسای نێوخۆ و یاسای نێودەوڵەتیدا دانراون. دادگە نێودەوڵەتییەکەی لاهای رۆژی پێنجشەممە، بە تۆمەتی ئەنجامدانی تاوانی جەنگ و تاوانی دژی مرۆڤایەتی، فەرمانی دەستگیرکردنی بۆ نەتەنیاهوو، هەروەها یوئاڤ گالانت، وەزیری بەرگریی پێشووی ئیسرائیل و محەممەد زەیف، بەرپرسی باڵی سەربازیی حەماسی فەلەستینی دەرکرد. بەپێی بڕیارەکەی ICC، سێ تۆمەتبارەکە سەردانی هەرکام لە 124 وڵاتەکەی ئەندامی دادگەکە بکەن، پێویستە دەستگیر بکرێن. دادگە نێودەوڵەتییەکە لە بڕیارەکەیدا رایگەیاندووە، لە جەنگی غەززەدا کە لە 7ی ئۆکۆتبەری 2023ـەوە دەستیپێکردووە، نەتەنیاهوو و گالانت برسیکردنی خەڵکی غەززەیان وەکو چەکێکی جەنگ بەکارهێناوە و لەژێر سەرپەرشتیی ئەواندا، بە مەبەست هێرش کراوەتە سەر خەڵکی سڤیلی غەززە. دادگەی نێودەوڵەتیی تاوان دەڵێت، بنەمای بڕواپێکراو هەیە کە نەتەنیاهوو و گالانت بە مەبەست خەڵکی غەززەیان لە خۆراک، ئاو، دەرمان، سووتەمەنی و کارەبا بێبەش کردووە.
هاوڵاتی -ئەگەر بنیامین نەتەنیاهوو سەرۆکوەزیرانی ئیسرائیل سەردانی شانشینەکەيان بکات، ئەوا دەکرێت بە فەرمانی دادگەی نێودەوڵەتیی تاوان دەستگیر بکرێت. - بەریتانیا بەردەوام پابەند دەبێت بەو ئەرکە یاساییانەی لە یاسای نێوخۆ و یاسای نێودەوڵەتیدا دانراون. حکومەتی بەریتانیا رایگەیاند ئەگەر بنیامین نەتەنیاهوو، سەرۆکوەزیرانی ئیسرائیل سەردانی شانشینەکەيان بکات، ئەوا دەکرێت بە فەرمانی دادگەی نێودەوڵەتیی تاوان (ICC) دەستگیر بکرێت. کیەر ستامەر وتەبێژی سەرۆکوەزیرانی بەریتانیا رایگەیاند بەریتانیا بەردەوام پابەند دەبێت بەو ئەرکە یاساییانەی لە یاسای نێوخۆ و یاسای نێودەوڵەتیدا دانراون. دادگە نێودەوڵەتییەکەی لاهای رۆژی پێنجشەممە، بە تۆمەتی ئەنجامدانی تاوانی جەنگ و تاوانی دژی مرۆڤایەتی، فەرمانی دەستگیرکردنی بۆ نەتەنیاهوو، هەروەها یوئاڤ گالانت، وەزیری بەرگریی پێشووی ئیسرائیل و محەممەد زەیف، بەرپرسی باڵی سەربازیی حەماسی فەلەستینی دەرکرد. بەپێی بڕیارەکەی ICC، سێ تۆمەتبارەکە سەردانی هەرکام لە 124 وڵاتەکەی ئەندامی دادگەکە بکەن، پێویستە دەستگیر بکرێن. دادگە نێودەوڵەتییەکە لە بڕیارەکەیدا رایگەیاندووە، لە جەنگی غەززەدا کە لە 7ی ئۆکۆتبەری 2023ـەوە دەستیپێکردووە، نەتەنیاهوو و گالانت برسیکردنی خەڵکی غەززەیان وەکو چەکێکی جەنگ بەکارهێناوە و لەژێر سەرپەرشتیی ئەواندا، بە مەبەست هێرش کراوەتە سەر خەڵکی سڤیلی غەززە. دادگەی نێودەوڵەتیی تاوان دەڵێت، بنەمای بڕواپێکراو هەیە کە نەتەنیاهوو و گالانت بە مەبەست خەڵکی غەززەیان لە خۆراک، ئاو، دەرمان، سووتەمەنی و کارەبا بێبەش کردووە.
ئامادەکردنی: هاوڵاتی -ئەنجوومەنی وەزیران لەڕێگەی بڕیارە جیاوازەکانی، تەواوی پێداویستییەکانی چاککردنەوەی سنوور و گەرەنتی ئاسایشی سنووری دابین کردووە. - هێزە چەکدارەکانی سنوور بە چەکی پێشکەوتووەوە ئامادە بكەن لەگەڵ دابینکردنی تەواوی داواکارییە ئەمنی و تەکنیکییەکانیان. محەمەد شیاع سوودانی سەرۆك وەزیران و فەرماندەی هێزە چەکدارەکانی عێراق، ، فەرمانى كرد هێزە چەکدارەکانی سنوور، بە چەکی پێشکەوتوو ئامادە بکرێن، لەگەڵ دابینکردنی تەواوی داواکارییە ئەمنی و تەکنیکییەکانیان. سوودانی، ئەمڕۆ سەردانی بارەگای سەركردایەتی هێزەكانی سنوری كرد لە بەغدا و دووپاتی كردەوە ، کاری تەکنیکی و کارگێڕی هێزەکانی سنوور لە دانانی تاوەر و کامێرا و هێزەکانی ڕووبەڕووبوونەوە لەوپەڕی ئامادەباشیدان بەراورد بە ساڵانی ڕابردوو. وتيشى: ئەنجوومەنی وەزیران لەڕێگەی بڕیارە جیاوازەکانی، تەواوی پێداویستییەکانی چاککردنەوەی سنوور و گەرەنتی ئاسایشی سنووری دابین کردووە، بە تایبەت لە بارودۆخی ناجێگیریی ئاسایشی ناوچەکە. ئەمڕۆ پێنجشەممە، حکوومەتی عێراقی داوایەکی ئاراستەی کۆمکاری عەرەبی کرد بۆ کۆبوونەوەی لەبارەی ئەو هەڕەشەکانی ئیسرائیل لە عێراقی دەکات. نوێنەرایەتی هەمیشەیی عێراق لە کۆمکاری عەرەبی، داوایەکی فەرمی ئاراستەی کۆمکارەکە کرد بۆ کۆبوونەوەی بەپەلە لەسەر ئاستی نوێنەرە هەمیشەییەکانی وڵاتانی عەرەبی لە کۆمکارەکە، بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی هەڕەشەکانی ئیسرائیل لەسەر عێراق.
ئامادەکردنی: هاوڵاتی -رەزامەندی دەربڕین لەسەر لەسێدارەدانە ناساییەكانی عێراق میراتێکی خوێناويی بۆ عەبدوللـەتیف ڕەشید سەرۆک کۆمار بەجێدەهێڵێت. - حكومەتی عێراق بەشێوەیەكی بەرفراوان لەسێدارەدانە نایاساییەكانی زیادكردووە. -لەسێدارەدانەكان بەبێ ئاگاداركردنەوەی پارێزەران و خێزانەكان جێبەجێدەكرێن. رێكخراوی هیومن رایتش وۆچ رایگەیاند رەزامەندی دەربڕین لەسەر لەسێدارەدانە ناساییەكانی عێراق میراتێکی خوێناويی بۆ عەبدوللـەتیف ڕەشید سەرۆک کۆمار بەجێدەهێڵێت. ڕێكخراوە نێودەوڵەتیەكە لە ڕاپۆرتێكدا ئاشكرای كرد حكومەتی عێراق بەشێوەیەكی بەرفراوان لەسێدارەدانە نایاساییەكانی زیادكردووە و لە ساڵی 2024 گەیشتووەتە لوتكە. وتیشی: لەسێدارەدانەكان بەبێ ئاگاداركردنەوەی پارێزەران و خێزانەكان جێبەجێدەكرێن، سەرەڕای ئەشكەنجەدانیان و دادگاییكردنێكی نادادپەروەرانە. رونیشیكردەوە دەسەڵاتدارانی عێراق بە رەزامەندی دەوڵەت بە ڕێژەیەكی نیگەران لەسێدارەدانەكان جێبەجێدەكەن، رەزامەندی لەسەر ئەم لەسێدارەدانە نایاساییەنەش میراتێكی خوێناوی بۆ عەبدوللـەتیف ڕەشید سەرۆك كۆماری عێراق بەجێدەهێڵێت.
ئامادەکردنی: هاوڵاتی -سەرژمێری دانیشتوان بەردەوام دەبێت تاوەکو داتای هەمو خێزان و بنەماڵەکان لە هەمو پارێزگاکان وەردەگیرێت. -له ساڵی 1957وه سه‌رژمێری گشتی و سه‌رتاسه‌ری له عێراق و هه‌رێمی كوردستان ئه‌نجامنه‌دراوه. وەزارەتی پلاندانانی عێراق ڕایگەیاند، سەرژمێری دانیشتوانی وڵاته‌كه بەردەوام دەبێت تاوەکو داتای هەمو خێزان و بنەماڵەکان لە هەمو پارێزگاکان وەردەگیرێت. وەزارەتی پلاندانانی عێراق له ڕاگه‌یه‌ندراوێكدا باسی له‌وه‌كردوه، پڕۆسەی سەرژمێری دانیشتوان بەردەوام دەبێت تا تۆمارکردنی داتای سەرجەم ماڵ و شوێنەکان لە تەواوی پارێزگاکان. تیمه‌كانی سه‌رژمێری له دوێنێوه به چڕی سه‌ردانی ماڵه‌كان له هه‌رێمی كوردستان و عێراق ده‌كه‌ن و زانیارییەکان بە کارتی نیشتمانی بەراورد دەکەن، ئه‌وه‌ش له‌كاتێكدایه كه قه‌ده‌غه‌ی هاتوچۆ ڕاگه‌یه‌ندراوه و بڕیاره تا كاتژمێر 12:00ی ئه‌مشه‌و به‌رده‌وامی هه‌بێت. سه‌رژمێری ئه‌مساڵ له‌كاتێكدایه له ساڵی 1957وه سه‌رژمێری گشتی و سه‌رتاسه‌ری له عێراق و هه‌رێمی كوردستان ئه‌نجامنه‌دراوه، كورد مه‌ترسی هه‌یه له‌وه‌ی كه سه‌رژمێرییه‌كه له‌ناوچه‌كانی مادده‌ی 140 بۆ مه‌به‌ستی سیاسی به‌كاربهێنرێت و هەر بۆیە هاونیشتیمانیانی شارەكە كە لە دەرەوەی شارن بە لێشاو ڕوویان لە كەركووك كرد و ناوی خۆیان لەوێ تۆمار كرد.
ئامادەکردنی: هاوڵاتی -ئەحمەد داودئۆغڵۆ سەرۆكی پارتی ئایندەی توركیا و ژمارەیەک پەرلەمانتاری تورکیا، گەیشتنە شاری هەولێر. -سەردانەكەی داودئۆغڵۆ بەمەبەستی بەشداریكردنە لە پێنجەمین کۆڕبەندی ئاشتی و ئاسایشی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست لە شاری دهۆک. ئەحمەد داودئۆغڵۆ سەرۆكی پارتی ئایندەی توركیا و سەرۆك وەزیرانی پێشووی ئەو وڵاتە ئێوارەی ئەمڕۆ بە سەردانێكی فەرمی گەیشتە هەولێر، بەمەبەستی بەشداربن لە پێنجەمین کۆڕبەندی ئاشتی و ئاسایشی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست (مێپس2024) كه لە زانکۆی ئەمریکی – کوردستان لە شاری دهۆک بەڕێوەدەچێت. پارێزگای هەولێر لە ڕاگەیەندراوێكدا بڵاویكردەوە، ئێوارەی ئەمڕۆ پێنجشەممە ئەحمەد داودئۆغلو، سیاسەتمەدار و سەرۆکی پارتی ئایندە و سەرۆک وەزیرانی پێشووتری تورکیا و شاندێکی یاوەری کە پێکهاتبون لە ژمارەیەک پەرلەمانتاری تورکیا، گەیشتنە شاری هەولێر. ئاماژەی بەوەشكرد، شاندە توركییەكە لەلایەن ڕێبەر ئەحمەد، وەزیری ناوخۆ و سەفین دزەیی، بەرپرسی فەرمانگەی پەیوەندییەکانی دەرەوەی حکومەتی هەرێم و ئومێد خۆشناو، پارێزگاری هەولێر و ئێرمان تۆبجو، کونسوڵی گشتیی تورکیا لە هەولێر و د.عەبدولسەلام، ڕاوێژکاری ئەنجومەنی وەزیران، لە فڕۆکەخانەی نێودەوڵەتی هەولێر، پێشوازیان لێكرا. بەگوێرەی ڕاگەیەندراوەكە، سەردانەكەی داودئۆغڵۆ بەمەبەستی بەشداریكردنە لە پێنجەمین کۆڕبەندی ئاشتی و ئاسایشی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست (مێپس2024) لە زانکۆی ئەمریکی – کوردستان لە شاری دهۆک بەڕێوەدەچێت. ئەوە لەكاتێكدایە سبەی هەینی، پێنجەمین کۆڕبەندی ئاشتی و ئاسایشی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست (مێپس2024) لە زانکۆی ئەمریکی – کوردستان لە شاری دهۆک دەستپێدەکات و تاکو ڕۆژی یەکشەممە بەردەوام دەبێت، كۆڕبەندەكە بەبەشداری نزیکەی 124 کەسایەتی سیاسی و ئەکادیمیست لە 40 وڵاتی جیاوازە بەڕێوەدەچێت.
ئامادەکردنی: هاوڵاتی -ئەحمەد داودئۆغڵۆ سەرۆكی پارتی ئایندەی توركیا و ژمارەیەک پەرلەمانتاری تورکیا، گەیشتنە شاری هەولێر. -سەردانەكەی داودئۆغڵۆ بەمەبەستی بەشداریكردنە لە پێنجەمین کۆڕبەندی ئاشتی و ئاسایشی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست لە شاری دهۆک. ئەحمەد داودئۆغڵۆ سەرۆكی پارتی ئایندەی توركیا و سەرۆك وەزیرانی پێشووی ئەو وڵاتە ئێوارەی ئەمڕۆ بە سەردانێكی فەرمی گەیشتە هەولێر، بەمەبەستی بەشداربن لە پێنجەمین کۆڕبەندی ئاشتی و ئاسایشی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست (مێپس2024) كه لە زانکۆی ئەمریکی – کوردستان لە شاری دهۆک بەڕێوەدەچێت. پارێزگای هەولێر لە ڕاگەیەندراوێكدا بڵاویكردەوە، ئێوارەی ئەمڕۆ پێنجشەممە ئەحمەد داودئۆغلو، سیاسەتمەدار و سەرۆکی پارتی ئایندە و سەرۆک وەزیرانی پێشووتری تورکیا و شاندێکی یاوەری کە پێکهاتبون لە ژمارەیەک پەرلەمانتاری تورکیا، گەیشتنە شاری هەولێر. ئاماژەی بەوەشكرد، شاندە توركییەكە لەلایەن ڕێبەر ئەحمەد، وەزیری ناوخۆ و سەفین دزەیی، بەرپرسی فەرمانگەی پەیوەندییەکانی دەرەوەی حکومەتی هەرێم و ئومێد خۆشناو، پارێزگاری هەولێر و ئێرمان تۆبجو، کونسوڵی گشتیی تورکیا لە هەولێر و د.عەبدولسەلام، ڕاوێژکاری ئەنجومەنی وەزیران، لە فڕۆکەخانەی نێودەوڵەتی هەولێر، پێشوازیان لێكرا. بەگوێرەی ڕاگەیەندراوەكە، سەردانەكەی داودئۆغڵۆ بەمەبەستی بەشداریكردنە لە پێنجەمین کۆڕبەندی ئاشتی و ئاسایشی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست (مێپس2024) لە زانکۆی ئەمریکی – کوردستان لە شاری دهۆک بەڕێوەدەچێت. ئەوە لەكاتێكدایە سبەی هەینی، پێنجەمین کۆڕبەندی ئاشتی و ئاسایشی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست (مێپس2024) لە زانکۆی ئەمریکی – کوردستان لە شاری دهۆک دەستپێدەکات و تاکو ڕۆژی یەکشەممە بەردەوام دەبێت، كۆڕبەندەكە بەبەشداری نزیکەی 124 کەسایەتی سیاسی و ئەکادیمیست لە 40 وڵاتی جیاوازە بەڕێوەدەچێت.
ئامادەکردنی: هاوڵاتی - دادگەی نێودەوڵەتی تاوان فەرمانی دەستگیرکردنی بۆ بنیامین نەتەنیاهوو سەرۆکوەزیرانی ئیسرائیل دەركرد. - فەرمانی دەستگیرکردن بۆ سێ کەس دەرچووە. دادگەی نێودەوڵەتی تاوان فەرمانی دەستگیرکردنی بۆ هەریەک لە بنیامین نەتەنیاهوو، سەرۆکوەزیرانی ئیسرائیل، یواڤ گاڵانت، وەزیری بەرگریی ئیسرائیل و محەممەد زێف، فەرماندەی سەربازیی حەماس دەركرد. دادگەی تاوانی نێودەوڵەتی کە بارەگاکەی لە شاری لاهای هۆڵەندایە لە راگەیێندراوێکدا بڵاویكردەوە فەرمانی دەستگیرکردن بۆ سێ کەس دەرچووە، بنیامین نەتەنیاهوو و یواڤ گاڵان، ئەوەش لەبەرامبەر ئەو تاوانانەی دژی مرۆڤایەتی ئەنجامیان داوە و ئەو تاوانانەی جەنگ کە دوای 8ـی ئۆکتۆبەری 2023 تاوەکو 20ـی ئایاری 2024 کردوویانە. رونیشیكردەوە فەرمانی دەستگیرکردن بۆ محەممەد زێف، کە بەرپرسێکی سەربازیی حەماسە دەرچووە و هۆکارەکەشی بۆ "ژمارەیەک تاوانی جەنگ و تاوانی دژ بە مرۆڤایەتی" گەڕاندووەتەوە کە لە 7ـی ئۆکتۆبەری 2023 ساڵی رابردوو کردوویەتی. رۆژی 20ـی ئایاری ئەم ساڵ، کەریم خان، داواکاری گشتی دادگەی نێودەوڵەتیی تاوان داوای کرد کە جگە لە بنیامین نەتەنیاهوو و یواف گاڵانت، فەرمانی دەستگیرکردن بۆ هەریەک لە ئیسماعیل هەنییە، سەرۆکی پێشووی مەکتەبی سیاسی حەماس و یەحیا سینوار، کە دوای کوژرانی هەنییە بووە سەرۆکی مەکتەبی سیاسی حەماس، دەربکرێت. ئیسماعیل هەنییە لە 31ـی تەممووزی ئەم ساڵ لە تارانی پایتەختی ئێران کوژرا و لە ئابی ئەم ساڵیش، ئیسرائیل رایگەیاند، کە محەممەد زێفیان کوشتووە و حەماسیش رەتیکردەوە کە کوژرابێت. هەروەها لە ئۆکتۆبەری ئەم ساڵیش سوپای ئیسرائیل سینواری لە کەرتی غەززە کوشت. تاوەکو ئێستا نە ئیسرائیل و نە بزووتنەوەی حەماس هیچیان لەسەر بڕیارەکەی دادگەی تاوانی نێودەوڵەتی رانەگەیاندووە.
هاوڵاتی -حەماس ڕەزامەندی نیشانداوە سەبارەت بە پێکھێنانی لیژنەیەک بۆ بەڕێوەبردنی کاروباری کەرتی غەززە. - بەڵام بەو مەرجەی لیژنەکە بەتەواوی ناوخۆیی بێت و سەرپەرشتی سەرجەم کاروباری ڕۆژانەی خەڵک بكات لە غەززە. خەلیل حەیە سەركردەی بزووتنەوەی حەماس ڕایگەیاند بزووتنەوەکەیان ڕەزامەندی نیشانداوە سەبارەت بە پێکھێنانی لیژنەیەک بۆ بەڕێوەبردنی کاروباری کەرتی غەززە، بەڵام بەو مەرجەی لیژنەکە بەتەواوی ناوخۆیی بێت. خەلیل حەیە لە دیمانەیەکدا ڕایگەیاند ئەو بیرۆکەیەی کە سەبارەت بە پێکھێنانی لیژنەیەک بۆ بەڕێوەبردنی کاروباری کەرتی غەززە خراوەتەڕوو، لەلایەن میسرەوە پێشنیاز کراوە. وتيشى: ئێمە ڕەزامەندیمان لەسەر ئەو پێشنیازەی میسر نیشانداوە، بەڵام بەو مەرجەی لیژنەکە بەتەواوی ناوخۆیی بێت و سەرپەرشتی سەرجەم ئەو کاروبارانە بکات کە پەیوەندیدارن بە کاروباری ڕۆژانەی خەڵک لە غەززە. لە سەرەتای ئەم مانگە، بزووتنەوەی فەتح و بزووتنەوەی حەماس لە قاھیرە کۆبوونەوە و ژمارەیەک پرسیان تاوتوێ کرد لەنێویاندا، پێکھێنانی لیژنەیەک بۆ بەڕێوەبردنی کاروباری کەرتی غەززە، ھەروەھا ئەو ھەوڵانەی کە بۆ گەیشتن بە ڕێککەوتنی ئاگربەست لە غەززە خراوەنەتەگەڕ.
كاوە ڕەش - یەكێك لە دادگاكانی بەریتانیا سزای یەك ساڵ زیاندانیكردنی سەپاند بەسەر كوردێكی دانیشتوی ئەو وڵاتە بە تۆمەتی بازرگانیكردن بە ماددەی هۆشبەرەوە. - ئەو شوفێرە كوردە دانی بەتاوانەکەیدا ناوە بەهەڵگرتنی ماددەی هۆشبەری کۆکاین و لێخوڕینی ئۆتۆمبێل بەبێ مۆڵەت و بێ بیمە. یەكێك لە دادگاكانی بەریتانیا سزای یەك ساڵ زیاندانیكردنی سەپاند بەسەر كوردێكی دانیشتوی ئەو وڵاتە بە تۆمەتی بازرگانیكردن بە ماددەی هۆشبەرەوە. میدیاكانی ئەو وڵاتە بڵاویانكردەوە دوای ئەوەی پۆلیسی بەریتانیایە، شۆفێرێکی كورد ڕادەگرێت کە بەهۆی ئەوەی بیمەی ئۆتۆمبێلی نەبووە، دوای پشكنین، بەبەهای ١٢٦٠ پاوەند،ماددەی هۆشبەری کۆکاین، لەناو ئۆتۆمبیلەكەیدا دەدۆزرێتەوە. بەکر بەهرۆز تەمەن 28 ساڵ، لە 27ی شوبات كە ئۆتۆمبێلێکی ڕەشی بی ئێم دەبلیو، زنجیرە 3 لێخوڕیوە، لەنزیك شاری پیتەربۆرۆ، لەلایەن پۆلیسەوە ڕادەگیرێ، دوای ئەوەی لەپشكنینی پۆلیس نیشانی دەدات کەبیمەی ئۆتۆمۆبیلی نییە، سەرباری ئەوەش دەردەكەوێ كە بە مۆڵەتی بیانی ئۆتۆمبێل لێدەخوڕێت و مۆڵەتەکەی لە بەریتانیا کارا نەماوە، كە لەناونیشانێک لەشاری گلاسکۆ، تۆمار کراوە. پۆلیس ڕایگەیاندوە، لەكاتی ڕاگرتنی ئۆتۆمبیلەكەیدا، ئەو شوفێرە بەترس و لەرزەوە دەرکەوتووە و شڵەژاوە، هەروەها ئیدیعای ئەوەی کردووە کەسەردانی هاوڕێیەکی کردووە، بەڵام نەیتوانیوە هیچ وردەکارییەکی زیاتر بخاتەڕوو، هەربۆیە لەكاتی پشكنینی ئۆتۆمبیلەكەیدا، ئەفسەرەکە دوو مۆبایلی لەناو ئۆتۆمبێلەکەدا بینیوە، پاش پشکنینی زیاتری ئۆتۆمبێلەکە دەركەوتووە، کەئەگەری هەیە ئەو شوفێرە، پەیوەندی بەبازرگانیکردن بەماددە هۆشبەرەکانەوە هەبێت، ئەمەش بۆتە هۆی گەڕانی زیاتر لەناو ئۆتۆمبیل و گیرفان و جەستەی بەكر بەهرۆز و ئۆتۆمبێلەکەى، پۆلیس پاش پشكنین، چەندین پارچەی پێچراوەی تۆپەڵی کۆکاین، لەگیرفانی پاڵتۆ و پانتۆڵەکەیدا دەدۆزێتەوە، لەگەڵ ئەوەش، چەند پێچراوە تۆپەڵی دیكەش لەناو ئۆتۆمبیلەكەیدا دەستی بەسەردا دەگیرێت، كەشاراونەتەوە. بەكر بەهرۆز، نیشتەجێی شاری کۆڤێنتری، لەوێست میدلەندز، ڕۆژی (پێنجشەممە ١٤ی تشرینی دووەم) لەدادگای تاجی پیتەربۆرۆ دوای دادگایی كردنی، دەستەی دادوەران سزای ساڵێک زیندانی بەسەردا سەپاند. ئەو شوفێرە كوردە دانی بەتاوانەکەیدا ناوە بەهەڵگرتنی ماددەی هۆشبەری کۆکاین و لێخوڕینی ئۆتۆمبێل بەبێ مۆڵەت و بێ بیمە، بەڵام ئیدیعای ئەوەی كردوە، كەئەو ماددە هۆشبەرانەی دۆزراونەتەوە، بۆ خۆی بەكاری دەهێنێت، بەهۆی بوونی نەخۆشی پزیشكی لەجەستەیدا. پۆلیسی بەدواداچوون، ستیفانی دانلۆپ، کەلێکۆڵینەوەی لەگەڵ ئەو بازرگانەی ماددەی هۆشبەر كردووە وتی: ئەوەی هۆكاری دۆزینەوەی ئەو ماددە هۆشبەرانە بووە، لەسەرەتادا وەستانی ئۆتۆمبێل بووە بەهۆی نەبوونی بیمە، بەڵام پاش پشكنین دەرکەوت کەئاشكرا كردنی بازرگانێکی ماددە هۆشبەرەکان بووە کە بەناو پارێزگاکەماندا گەشتی کردووە، ئەمەش کارێکی زۆر باش بووە كەلەلایەن ئەفسەرە گەڕۆكەكانمانەوە، ئەنجام دراوە.
.jpg)
هاوڵاتی - بەهۆی ئەو زریانانەی تاكو ئێستا روویان لە فلیپین كردووە نزیکەی هەشت کەس لەو وڵاتە گیانیان لەدەستداوە. - زریانەكانی فلیپین بونەتە هۆی وێرانكردنی خانووەكان و بچڕانی تەزووی كارەبا. - خەڵکی فلیپین دەستیان کردووە بە پاککردنەوەی دارە کەوتووەکان و چاککردنەوەی خانووە زیانلێکەوتووەکانیان. بەهۆی ئەو زریانانەی تاكو ئێستا روویان لە فلیپین كردووە نزیکەی هەشت کەس لەو وڵاتە گیانیان لەدەستداوە. بەگوێرەی زانیارییەکان ئەوەى ئێستا لە فلیپین ڕوودەدات ئەوە شەشەمین زریانی گەورەیە لەماوەی کەمتر لە مانگێکدا ڕوو لەو وڵاتە بکات و تا ئێستا نزیکەی هەشت کەس گیانیان لەدەستداوە. رونیشیانكردەوە دوای ئەوەی زریانی (سوپەر مان یی) کە شەشەم زریانی گەورەیە لە ماوەی کەمتر لە مانگێکدا فلیپینی گرتەوە، خەڵکی فلیپین دەستیان کردووە بە پاککردنەوەی دارە کەوتووەکان و چاککردنەوەی خانووە زیانلێکەوتووەکانیان. ڕۆژی دووشەممە، سەرۆک فێردیناند مارکۆس رایگەیاند پاشهاتەکانی مان-یی هێندەی ترسمان لێی هەبوو خراپ نەبوو. مان-یی لە لوتکەی خۆیدا لە ڕۆژی شەممەدا زۆرترین خێرایی بای بەردەوام کە دەگاتە ١٨٥ کیلۆمەتر لە کاتژمێرێکدا، پێش ئەوەی پاشنیوەڕۆی یەکشەممە دووەم جار بگاتە سەر پارێزگای ئۆرۆرا لە باکووری وڵات، خۆی کێشا بە پارێزگای دوورگەیی کاتاندوانێس بەدرێژایی ڕێگاکەی، مان-یی دارەکانی لە ڕەگەوە هەڵکێشا و هێڵەکانی کارەبای هێنایە خوارەوە و خانووە دارەکانی لەت کرد و بووە هۆی دروستبوونی هاتنی با و زەوی لەرزین و لافاو و لە باکووری پارێزگای ئیزابێلاش، لافاو بەشێک لە شاری ئیلاگان ژێرئاوکەوت. کامیلی جیانان، بەرپرسی ڕاگەیاندنی پارێزگاکە بە ئاژانسی هەواڵی فرانس پرێسی ڕاگەیاندووە، پچڕانی کارەبا لە سەرانسەری کاتاندوانس بۆ چەند مانگێک بەردەوام دەبێت. ئاماژەی بەوەشکردووە، زۆربەی ئەو خانووانەی کە کەرەستەی سووکیان تێدابوو تەختکرابوون لەکاتێکدا هەندێک خانوو کە لە کۆنکرێت دروستکرابوون، سەقف و دەرگا و پەنجەرەکانیان وێرانبوون. لە شارۆچکەی بەلەری کەنار دەریا لە شاری ئاورۆرا، هەڵمەتی پاککردنەوە بەردەوامە بۆ لابردنی دارە بڕاوەکان و ئەو پاشماوەیەی کە ڕێگا و ڕێڕەوی ئاویان داخستووە. نیل ڕۆجۆ ئەفسەری فریاگوزاری لە کارەساتەکان دەڵێت: زۆربەی خانووەکان لێرە لە کەرەستەی سووک دروستکراون بۆیە ئێستاش، پێش پشکنینەکە، چاوەڕوانی زیانێکی زۆر دەکەین بەر زۆرێک لە خانووەکانی شارەکە کەوتبێت. بە تێکڕا ساڵانە له فلیپین ٢٠ زریان ڕوو دەدات تێیدا، بەڵام لە دوایین هەفتەی مانگی تشرینی یەکەمەوە شەش حاڵەتی زریانی بەسەردا هاتووە، لەنێویاندا چواریان لەم مانگەدا، کە دەزگای کەشناسی ژاپۆن ڕایگەیاندووە، یەکەمجارە لە مانگی نۆڤەمبەردا ڕووداوێکی لەو شێوەیە ڕوو بدات لە دوای تۆمارەکانی ساڵی 1951 ەوە، لانیکەم 163 کەس گیانیان لەدەستداوە و چەندین جۆر بەرووبووم لە ناوچەکەدا لەناو چووە و چەندین ئاژەڵیش مرداربوونەتەوە.
كاوە ڕەش -بەریتانیا سزای 21 ساڵ زیندانی سەپاند بەسەر پێاوێكی كورد كە بەچەقۆ هێرشی كردووەتە سەر هاوسەرەكەی خۆی. -لە کاتی لێکۆڵینەوەکەدا قوربانییەکە بەئەفسەرەکانی وتووە کەچۆن لە کاتی پەیوەندیی و ژیانی هاوبەشی بەزۆرەملێ کۆنتڕۆڵی کردووە. هێزەكانی پۆلیس رایانگەیاند دادگایەكی بەریتانیا سزای 21 ساڵ زیندانی سەپاند بەسەر پێاوێكی كورد كە بەچەقۆ هێرشی كردووەتە سەر هاوسەرەكەی خۆی. پیاوێکی كورد بەناوی بارز فەیسەڵ تەمەن ٣٠ساڵ دوای چاودێری كردن و گەڕان بەدوای هاوسەری پێشووی خۆی سەرئەنجام لەنزیك قوتابخانەیەکی سەرەتایی بەچەقۆ هێرش دەكاتە سەرى و هەوڵی کوشتنی دەدات، بەو هۆیەشەوە دادگا سزای ٢١ ساڵ زیندانیکردنی بەسەردا سەپاند. بەپێی لێدوانی پۆلیس، ئەو پیاوە هیچ ناونیشانێکی دیاریکراوی نیشتەجێ بوونی نەبووە لەبەریتانیا، ئەو لە 21ی ئایاردا هێرشی کردۆتە سەر هاوبەشی پێشوويی، دوای ئەوەی لەسەرانسەری بەریتانیا چاودێریی كردووەو شوێن پێی هەلگرتووەو چەقۆی لێداوە. لە کاتی لێکۆڵینەوەکەدا قوربانییەکە بەئەفسەرەکانی وتووە، کەچۆن لە کاتی پەیوەندیی و ژیانی هاوبەشی لەگەڵ بارز فەیسەڵدا بەزۆرەملێ کۆنتڕۆڵی کردووەو لەترسدا ژیانی بەڕێكردووە. هەربۆیە بەتاوانی پەلاماردان بەچەقۆو هەوڵدان بۆ كوشتنی دادگای تاجی لوتۆن، سزای ٢١ ساڵ زیندانی بەسەردا سەپاندووە، لەگەڵ پێنج ساڵی دیکەش بە مۆڵەت. قوربانییەکە ئاماژەی بەوەشکردووە، چەندین جار هەوڵی داوە پەیوەندیی و ژیانی هاوبەشی لەگەڵ فەیسەڵ كۆتایی پێبهێنێت، بەڵام تاوانبار بەردەوام زۆرەملێی لێكردوەو بەدوایدا ڕۆیشتووە. قوربانییەکە لەو كاتەوەی بەڕێگاوە بووە لەناوچەی لوتۆن، کاتژمێر 08:30، لە 21ی ئایار، نزیک قوتابخانەیەكی بنەڕەتی بەچەقۆ پەلامار دەدرێت و هەوڵی كوشتنی دراوە. لە مانگی ئابدا بارز فەیسەڵ، دانی بەتاوانەکەیدا ناوە كەچاودێری هاوسەری پێشووی كردووەو هەوڵی کوشتنی داوە. لەگەڵ ئەوەش دانی بەوەدا ناوە، کەماددەیەکی تیغی تیژی هەڵگرتووە بۆ كوشتنی هاوبەشی پێشووی. دادوەر، ئەلیسۆن هانتەر کەی سی، دەڵێ، ئەو هێرشە ترسنۆكانە و ترسناکە، مەبەست لێی تۆڵەسەندنەوە بووە. دادگا ئاماژەی بەوەش داوە، كەچۆن قوربانییەکە لەبەر سەلامەتی خۆی، چەندین جار پەنای بۆ چەندین شوێنی جیاواز بردووە لەووڵاتدا، بەڵام بارز فەیسەڵ، جاسوسی و چاودێری بەسەردا کردووە. هاوكات ئەیما پیتس، سەرۆکی یەکەی پاراستنی گشتی پۆلیس، لەهەرێمی بێدفۆردشایر، ڕایگەیاندوە، تاوانەكانی دەستدرێژی و توندوتیژی خێزانی، بەهیچ شێوەیەک قبووڵ ناکرێت و هێزەکانمان پابەندن بە دادگاییکردنی تاوانباران. ئەو خانمە ئەفسەرە دەڵێ، ئەوە هێرشێکی ترسناک و ترسنۆكانە بووە بۆ سەر ژنێک، كەبەڕۆژی ڕووناک لەلایەن پیاوێکەوە ئەنجامدراوە، تەنها بەهۆكاری ئەوەی پەیوەندی نێوانیانی ڕەتیکردەو كۆتای پێ هاتووە. ئاماژەی بەوەشکردووە، هیچ ژنێک هەرگیز شایەنی ئەوە نییە هەست بە نائارامی و ترس بکات.
